Do Czcigodnych Braci Patriarchw, Arcybiskupw, Biskupw oraz innych

Ordynariuszw, zachowujcych pokj i wsplnot z !tolic Apostolsk do

Duchowi"stwa i #irnych $wiata katolickigo, jak rwni% do wszystkich &udzi dobrj
woli'
Czcigodni Bracia i drodzy !ynowi( Pozdrowini i Apostolski B)ogos)awi"stwo'
Przekazywanie ycia
*
*' Bardzo donios)y obowizk przkazywania %ycia ludzkigo, dziki ktr+u
+a)%onkowi staj si wolny+i i odpowidzialny+i wsp)pracownika+i Boga,!twrcy,
nap)nia ich zawsz wilk rado$ci z ktr jdnak id nikidy w parz ni+a)
trudno$ci i k)opoty' -%li w ka%dj poc p)nini tgo obowizku stawia)o przd
su+ini+ +a)%onkw trudn probl+y, to wsp)czsny rozwj spo)cz"stwa
ludzkigo spowodowa) taki prz+iany, % powsta)y now zagadninia, ktrych
.o$cio)owi ni wolno po+ija/ +ilczni+, poniwa% odnosz si on do spraw tak $ci$l
zwizanych z %yci+ i szcz$ci+ ludzi'
I. NOWE ASPEKTY PROBLEMU I KOMPETENCE NAUC!YCIELSKIE"O
UR!#$U KO%CIO&A
0' Dokonan prz+iany s rzczywi$ci i donios), i r%norodn' Chodzi tu przd
wszystki+ o szybki przyrost naturalny' #ilu ludzi wyra%a obaw, a%by ludno$/ $wiata
ni powiksza)a si szybcij, ani%li pozwalaj na to stojc do dyspozycji zasoby, i %by
z tgo powodu ni zwikszy)y si trudno$ci wilu rodzin i narodw, bdcych na drodz
rozwoju' 1a skutk tgo w)adz pa"stwow )atwo +og by/ nara%on na pokus, aby
zagra%ajc nibzpicz"stwo za%gna/ nawt przy po+ocy radykalnych $rodkw'
Ponadto ni tylko warunki pracy i +iszkania, al tak% wzrastajc wy+agania w
dzidzini zarwno gospodarczj, jak t% w dzidzini wychowania i kszta)cnia
+)odzi%y, stwarzaj taki sytuacj %yciow, w ktrych zaradzni potrzbo+ wikszj
ilo$ci dzici okazuj si dzi$ czsto rzcz uci%liw' Daj si rwni% zauwa%y/ pwn
z+iany ni tylko w ocni sa+j osoby kobity i jj zada" w spo)cz"stwi, al tak% w
ocni warto$ci +i)o$ci +a)%"skij oraz znacznia stosunkw +a)%"skich dla tj
+i)o$ci'
1al%y wrszci zwrci/ szczgln uwag na to, % cz)owik dokona) tak
zdu+iwajcgo postpu w opanowaniu i racjonalny+ wykorzystaniu si) przyrody, %
usi)uj, rozszrzy/ to panowani na ca) swoj %yci, a wic na swj organiz+, na sw
duchow uzdolninia, na %yci spo)czn, wrszci na sa+ prawa, rzdzc
przkazywani+ %ycia'
2' # ty+ stani rzczy narzucaj si now pytania3 Czy, biorc pod uwag zarwno
warunki wsp)czsngo %ycia, jak i znaczni stosunkw +a)%"skich dla har+onii i
wzaj+nj wirno$ci +idzy +a)%onka+i, ni nal%a)oby podda/ rwizji
obowizujcych dotd zasad +oralnych, szczglni j%li si zwa%y, % +o%na j
zachowa/ tylko za cn wilkich, nikidy hroicznych po$wici4
Ponadto, czy stosujc w tj kwstii tzw' zasad ca)o$ciowo$ci, ni nal%a)oby sdzi/, %
d%ni do +nijszj p)odno$ci, al za to bardzij racjonalnj, +o% z aktw 5izyczni
obzp)odnionych, uczyni/ tyczni dozwolony+ i +dry+ ograniczani urodzin4 6nny+i
s)owy, czy ni wolno +ni+a/, % prokracja, jako cl odnosi si raczj do ca)o$ci %ycia
+a)%"skigo ni% do jgo poszczglnych aktw4 Prcz tgo stawia si pytani, czy z
wzgldu na wiksz poczuci odpowidzialno$ci, jaki+ si odznaczaj wsp)cz$ni
ludzi, ni nadszd) ju% czas, aby zadani przkazywania %ycia powirzy/ raczj ich
rozu+owi i woli, ani%li okr$lony+ procso+ ich organiz+w4
K'()e*enc+e Na,czycie-.kie/' Urz01, K'2ci'3a
7' 1iwtpliwi tgo rodzaju zagadninia wy+aga)y od 1auczycilskigo 8rzdu
.o$cio)a nowgo i pog)biongo rozwa%nia zasad +oralnj nauki o +a)%"stwi,
opartj na prawi naturalny+, na$witlony+ i ubogacony+ przz Objawini Bo%'
9apwn nikt z wirnych ni za+irza przczy/, % w ko+ptncjach 1auczycilskigo
8rzdu .o$cio)a l%y intrprtowani naturalngo prawa +oralngo' 1i ulga bowi+
wtpliwo$ci, % , jak to wilokrotni o$wiadczali 1asi Poprzdnicy -zus Chrystus,
czynic Piotra i Aposto)w uczstnika+i swojj boskij w)adzy i posy)ajc ich, aby
nauczali wszystki narody -go przykaza", ustanowi) ich zaraz+ autntyczny+i
stra%nika+i i t)u+acza+i ca)go prawa +oralngo, a wic ni tylko wangliczngo, al
tak% naturalngo' Prawo bowi+ naturaln jst rwni% wyraz+ woli Bo%j i jgo
wirn przstrzgani jst ludzio+ koniczn do zbawinia'
.o$ci) wyp)niajc to zadani w ka%dj poc, szczglni za$ czsto w nowszych
czasach, wydawa) odpowidni doku+nty, o+awiajc zarwno natur +a)%"stwa, jak
t% nal%yt korzystani z praw +a)%"skich oraz obowizki +a)%onkw'
S)ec+a-ne .*,1ia
:' ;wiado+o$/ tgo w)a$ni obowizku kaza)a 1a+ zatwirdzi/ i poszrzy/ .o+isj,
powo)an w +arcu *<=2 r' przz 1aszgo Poprzdnika, $p' -ana >>666' Poza liczny+i
spcjalista+i z r%nych dyscyplin, dotyczcych tgo przd+iotu, posiada)a ona w swy+
groni rwni% pary +a)%"ski' .o+isja ta +ia)a na clu ni tylko gro+adzni opinii i
postulatw na t+at nowych zagadni" dotyczcych %ycia +a)%"skigo, a szczglni
tycznj rgulacji pocz/
*
, al ponadto dostarczni odpowidnich in5or+acji, aby
1auczycilski 8rzd .o$cio)a +g) udzili/ w)a$ciwj odpowidzi na oczkiwania, jaki
w tj sprawi %ywili zarwno wirni, jak i inni ludzi na ca)y+ $wici'
Prac tych ksprtw, uzup)nion przz opini i rady, jakich , ju% to spontaniczni, ju%
to na 1asz pro$b , dostarczyli 1a+ liczni 1asi Bracia w piskopaci, u+o%liwi)y
1a+ lpsz rozznani wszystkich aspktw tj z)o%onj kwstii' 6+ t% wszystki+
wyra%a+y za to 1asz %yw wdziczno$/'
O1)'wie14 Na,czycie-.kie/' Urz01, K'2ci'3a
=' -dnak% wnioski, do ktrych dosz)a .o+isja, ni +og)y by/ uznan przz 1as za
pwn i d5initywn, ani t% ni +og)y zwolni/ 1as z osobistgo obowizku rozwa%nia
tgo donios)go probl+u' !ta)o si tak +idzy inny+i z tgo rwni% powodu, % w
)oni .o+isji ni osignito p)nj zgody, co do proponowanych zasad +oralnych,
szczglni za$ dlatgo, % przd)o%ono pwn $rodki i +tody rozwizania zagadninia,
nizgodn z +oraln nauk o +a)%"stwi, g)oszon z niz+inn stanowczo$ci przz
1auczycilski 8rzd .o$cio)a'
Dlatgo to, po dok)adny+ przstudiowaniu przd)o%onj 1a+ doku+ntacji, po bardzo
staranny+ prz+y$lniu i rozwa%niu zagadninia, po gorcych +odlitwach
zanoszonych do Boga, +oc powirzongo 1a+ przz Chrystusa +andatu, uwa%a+y
obcni za stosown da/ odpowid? na t wa%n pytania'
II. !ASA$Y $OKTRYNALNE
In*e/ra-na wiz+a cz3'wieka
@' Probl+ przkazywania %ycia, podobni jak ka%dy inny probl+ dotyczcy %ycia
ludzkigo, powinin by/ tak rozpatrywany, aby , poza aspkta+i czstkowy+i,
nal%cy+i do porzdku biologiczngo, psychologiczngo, d+ogra5iczngo czy
socjologiczngo , uwzgldni) ca)go cz)owika i ca) jgo powo)ani, obj+ujc ni
tylko porzdk naturalny i doczsny, al rwni% nadprzyrodzony i wiczny' 9 uwagi na
to, % wilu obro"cw sztucznych +tod ograniczania liczby poto+stwa odwo)uj si do
wy+ogw +i)o$ci +a)%"skij, czy t% odpowidzialngo rodzicilstwa, koniczn jst
rzcz jasno okr$li/ i na$witli/ t dwa zasadnicz l+nty %ycia +a)%"skigo'
9a+irza+y to uczyni/, przypo+inajc zw)aszcza nidawny, wysoc ko+ptntny
wyk)ad na tn t+at 66 !oboru #atyka"skigo w .onstytucji duszpastrskij Aaudiu+ t
sps'
Mi3'25 (a3e6.ka
B' Ci)o$/ +a)%"ska najlpij objawia na+ sw prawdziw natur i godno$/ dopiro
wtdy, gdy rozwa%y+y, % pocztk swj czrpi ona , jakby z najwy%szgo ?rd)a , z
Boga, ktry jst Ci)o$ci i Ojc+, Dod ktrgo birz sw i+i wszlki ojcostwo na
nibi i na zi+iD'
Ca)%"stwo bowi+ ni jst wyroki+ jakigo$ przypadku lub owoc+ wolucji $lpych
si) przyrody3 Bg,!twrca ustanowi) j +drz i opatrzno$ciowo w ty+ clu, aby
urzczywistnia/ w ludziach swj plan +i)o$ci' Dlatgo +a)%onkowi poprzz wzaj+n
oddani si sobi, i+ tylko w)a$ciw i wy)czn, d% do takij wsplnoty osb, aby
doskonalc si w nij wzaj+ni, wsp)pracowa/ rwnocz$ni z Bogi+ w wydawaniu
na $wiat i wychowywaniu nowych ludzi' Dla ochrzczonych za$ +a)%"stwo nabira
godno$ci sakra+ntalngo znaku )aski, poniwa% wyra%a zwizk Chrystusa z
.o$cio)+'
e+ cec7y c7arak*ery.*yczne
<' Ady si t sprawy widzi w w)a$ciwy+ $witl, staj si oczywist charaktrystyczn
cchy i wy+ogi +i)o$ci +a)%"skij' 6ch w)a$ciw zrozu+ini jst rzcz najwy%szj
wagi'
-st to przd wszystki+ +i)o$/ na wskro$ ludzka, a wic zaraz+ z+ys)owa i duchowa'
Eot% ni chodzi tu tylko o zwyk)y i+puls popdu lub uczu/, al tak%, a nawt przd
wszystki+, o akt wolnj woli, z+irzajcy do tgo, aby +i)o$/ ta w rado$ciach i trudach
codzinngo %ycia ni tylko trwa)a, lcz jszcz wzrasta)a, tak a%by +a)%onkowi
stawali si nijako jdny+ src+ i jdn dusz, i raz+ osigali sw ludzk
doskona)o$/'
Chodzi nastpni o +i)o$/ p)n, to znaczy o t szczgln 5or+ przyja?ni, poprzz
ktr +a)%onkowi wilkoduszni dzil +idzy sob wszystko, bz nisprawidliwych
wyjtkw i goistycznych rachub' .to prawdziwi kocha swgo wsp)+a)%onka, ni
kocha go tylko z wzgldu na to, co od nigo otrzy+uj, al dla nigo sa+go,
szcz$liwy, % +o% go wzbogaci/ dar+ z sa+go sibi'
Prcz tgo +i)o$/ +a)%"ska jst wirna i wy)czna a% do ko"ca %yciaF to oraczy jst
taka, jak j rozu+ili +a)%onkowi w ty+ dniu, w ktry+, wolni i w p)ni $wiado+i,
wizali si wz)+ +a)%"ski+'
Cho/by ta wirno$/ +a)%"ska napotyka)a nikidy na trudno$ci, to jdnak niko+u ni
wolno uwa%a/ jj za ni+o%liw wrcz przciwni, jst zawsz szlachtna i p)na zas)ug'
Przyk)ady tak licznych w cigu wikw +a)%onkw dowodz ni tylko tgo, % wirno$/
jst zgodna z natur +a)%"stwa, lcz ponadto, % stanowi ona nijako ?rd)o, z ktrgo
p)yni g)boki i trwa) szcz$ci'
-st to wrszci +i)o$/ p)odna, ktra ni wyczrpuj si w wsplnoci +a)%onkw, al
z+irza rwni% ku sw+u przd)u%niu i wzbudzniu nowgo %ycia' DCa)%"stwo i
+i)o$/ +a)%"ska z natury swj skirowan s ku p)odzniu i wychowywaniu
poto+stwa' Dzici s t% najcnnijszy+ dar+ +a)%"stwa i sa+y+ rodzico+
przynosz najwicj dobraD'
O1)'wie1zia-ne r'1zicie-.*w'
*G' 9 tych to powodw +i)o$/ +a)%onkw do+aga si od nich, aby poznali nal%yci
swoj zadani w dzilni odpowidzialngo rodzicilstwa' Poniwa% dzi$ s)uszni
k)adzi si na ni tak wilki nacisk, dlatgo +usi ono by/ nal%yci rozu+ian'
Hozpatrzy/ j przto nal%y pod r%ny+i, $ci$l z sob powizany+i i s)uszny+i
aspkta+i'
Biorc najpirw pod uwag procsy biologiczn, odpowidzialn rodzicilstwo oznacza
znajo+o$/ i poszanowani w)a$ciwych i+ 5unkcji, rozu+ cz)owika bowi+ odkrywa w
zdolno$ci dawania %ycia prawa biologiczn, ktr s cz$ci osoby ludzkij'
1astpni, gdy chodzi o wrodzon popdy i na+itno$ci, to odpowidzialn
rodzicilstwo oznacza koniczno$/ opanowania ich przz rozu+ i wol'
-%li za$ z koli uwzgldni+y warunki 5izyczn, kono+iczn, psychologiczn i
spo)czn, nal%y uzna/, % ci +a)%onkowi ralizuj odpowidzialn rodzicilstwo,
ktrzy kirujc si roztropny+ na+ys)+ i wilkoduszno$ci, dcyduj si na przyjci
licznijszgo poto+stwa, albo t%, dla wa%nych przyczyn i przy poszanowaniu nakazw
+oralnych, postanawiaj okrsowo lub nawt na czas niograniczony, unika/ zrodznia
dalszgo dzicka'
Co wicj, odpowidzialn rodzicilstwo, o ktry+ traz +wi+y, w szczglnijszy
sposb wi% si z inn, i to bardzo g)bok id nal%c do obiktywngo porzdku
+oralngo, ustanowiongo przz Boga, ktrgo to porzdku prawdziwy+ t)u+acz+ jst
praw su+ini'
Dlatgo do zada" odpowidzialngo rodzicilstwa nal%y, aby +a)%onkowi uznali sw
obowizki wobc Boga, wobc sibi sa+ych, rodziny i spo)cz"stwa, przy nal%yty+
zachowaniu porzdku rzczy i hirarchii warto$ci'
.onskwntni, w p)niniu obowizku przkazywania %ycia ni +og oni postpowa/
dowolni, tak jak gdyby wolno i+ by)o na w)asn rk i w sposb nizal%ny okr$la/
poprawn +oralni +tody postpowaniaF przciwni, s oni zobowizani dostosowa/
swoj postpowani do planu Boga,!twrcy, wyra%ongo z jdnj strony w sa+j
naturz +a)%"stwa oraz w jgo aktach, a z drugij , okr$longo w sta)y+ nauczaniu
.o$cio)a'
Wewn0*rzny 3a1 .*'.,nk, (a3e6.kie/'
**' !tosunki, przz ktr +a)%onkowi jdnocz si w sposb inty+ny i czysty, i przz
ktr przkazuj si %yci ludzki, s , jak to przypo+nia) nidawno !obr , Duczciw i
godnD' 1i przstaj by/ +oralni poprawn, nawt gdyby przwidywano, % z
przyczyn zup)ni nizal%nych od woli +a)%onkw bd nip)odn, poniwa% ni trac
swojgo przznacznia do wyra%ania i u+acniania zspolnia +a)%onkw' #iado+o
zrszt z do$wiadcznia, % ni ka%d zbli%ni +a)%"ski prowadzi do
zapocztkowania nowgo %ycia' Bg bowi+ tak +drz ustali) naturaln prawa
p)odno$ci i jj okrsy, % ju% sa+ przz si wprowadzaj on przrwy po+idzy
koljny+i poczcia+i' -dnak% .o$ci), wzywajc ludzi do przstrzgania nakazw
prawa naturalngo, ktr obja$nia swoj niz+inn doktryn, naucza, % koniczn jst
rzcz, aby ka%dy akt +a)%"ski zachowa) swoj wwntrzn przznaczni do
przkazywania %ycia ludzkigo'
Nier'zerwa-n'25 )'1w8+ne+ 9,nkc+i znak, w z:-ieni, (a3e6.ki(
*0' 1auka ta, wilokrotni przz 1auczycilski 8rzd .o$cio)a podana wirny+, +a
swoj podstaw w ustanowiony+ przz Boga nirozrwalny+ zwizku , ktrgo
cz)owikowi ni wolno sa+owolni zrywa/, +idzy dwojaki+ znaczni+ tkwicy+ w
stosunku +a)%"ski+3 +idzy oznaczani+ jdno$ci i oznaczani+ rodzicilstwa'
Albowi+ stosunk +a)%"ski z najg)bszj swojj istoty, )czc naj$ci$ljsz wizi
+%a i %on, jdnocz$ni czyni ich zdolny+i do zrodznia nowgo %ycia, zgodni z
prawa+i zawarty+i w sa+j naturz +%czyzny i kobity' -%li zat+ zostan
zachowan t dwa istotn l+nty stosunku +a)%"skigo, a wic oznaczani jdno$ci i
rodzicilstwa, to wtdy zatrzy+uj on w p)ni swoj znaczni wzaj+nj i prawdziwj
+i)o$ci oraz swoj odnisini do bardzo wznios)go zadania, do ktrgo cz)owik
zostaj powo)any , a +ianowici do rodzicilstwa'
!dzi+y, % ludzi naszj poki s szczglni przygotowani do zrozu+inia, jak bardzo
ta nauka jst zgodna z ludzki+ rozu++'
Wiern'25 w':ec )-an, B'e/'
*2' !)uszni zwraca si uwag na to, % wsp)%yci p)ciow narzucon wsp)+a)%onkowi
bz licznia si z jgo stan+ oraz z jgo uzasadniony+i %ycznia+i, ni jst
prawdziwy+ akt+ +i)o$ci i dlatgo sprzciwia si t+u, czgo s)uszni do+aga si )ad
+oralny w wzaj+nj wizi +idzy +a)%onka+i' Podobni, j%li si spraw dobrz
rozwa%y, trzba przyzna/, % taki akt wzaj+nj +i)o$ci dokonany z uszczrbki+ dla
zdolno$ci przkazywania %ycia ktr Bg,!twrca wszchrzczy zwiza) z ty+ akt+
spcjalny+i prawa+i , pozostaj w sprzczno$ci zarwno z plan+ Bo%y+, wd)ug
ktrgo +a)%"stwo zosta)o ustanowion, jak i z #ol Pirwszgo Ewrcy ludzkigo
%ycia' -%li wic kto$ korzysta z daru Bo%go pozbawiajc go, cho/by tylko cz$ciowo,
w)a$ciwgo znacznia i clowo$ci, dzia)a wbrw naturz tak +%czyzny jak i kobity, a
tak% wbrw g)boki+u ich zspolniu' 6 w)a$ni dlatgo sprzciwia si t% planowi
Boga i -go $witj woli' .to nato+iast korzysta z daru +i)o$ci +a)%"skij z
poszanowani+ praw przkazywania %ycia, tn uznaj, % ni jst pan+ ?rd) %ycia,
al raczj s)ug planu ustalongo przz !twrc' -ak bowi+ cz)owik, oglni biorc,
ni posiada niograniczonj w)adzy nad swoi+ cia)+, tak rwni% , i to w zgo)a
szczglnijszy sposb, ni +a on jj nad zdolno$ci rozrodcz, poniwa% z natury
swojj odnosi si ona do przkazywania %ycia ludzkigo, ktrgo pocztki+ jst sa+
Bg' DIyci ludzki , jak to przypo+nia) 1asz Poprzdnik, $p' -an >>666 , winni
wszyscy uwa%a/ za rzcz $wit, poniwa% od sa+go pocztku zak)ada ono dzia)ani
Boga,!twrcyD'
Nie1'),.zcza-ne .)'.':y '/raniczania i-'2ci )'*'(.*wa
*7' # oparciu o t podstawow zasady ludzkij i chrz$cija"skij nauki o +a)%"stwi
czuj+y si w obowizku raz jszcz o$wiadczy/, % nal%y bzwarunkowo odrzuci/ ,
jako +oralni nidopuszczalny sposb ograniczania ilo$ci poto+stwa bzpo$rdni
naruszani rozpocztgo ju% procsu %ycia, a zw)aszcza bzpo$rdni przrywani ci%y,
cho/by dokonywan z wzgldw lczniczych'
Podobni , jak to ju% 1auczycilski 8rzd .o$cio)a wilokrotni o$wiadczy) , odrzuci/
nal%y bzpo$rdni obzp)odnini
0
czy to sta), czy czasow, zarwno +%czyzny, jak i
kobity' Odrzuci/ rwni% nal%y wszlki dzia)ani, ktr , bd? to w przwidywaniu
zbli%nia +a)%"skigo, bd? podczas jgo sp)niania, czy w rozwoju jgo naturalnych
skutkw , +ia)oby za cl uni+o%liwini poczcia lub prowadzi)oby do tgo'
1i +o%na t% dla usprawidliwinia stosunkw +a)%"skich z roz+ys)+
pozbawionych p)odno$ci odwo)ywa/ si do nastpujcych, rzko+o przkonywajcych
racji3 % +ianowici z dwojga z)go nal%y wybira/ to, ktr wydaj si +nijszF albo
% taki stosunki p)ciow tworz pwn ca)o$/ z stosunka+i p)odny+i, ktr j
poprzdzi)y lub po nich nastpi, tak, % przj+uj od nich t sa+ warto$/ +oraln' #
rzczywisto$ci bowi+ chocia% wolno nikidy tolrowa/ +nijsz z)o +oraln dla
uniknicia jakigo$ z)a wikszgo lub dla osignicia wikszgo dobra, to jdnak nigdy
ni wolno, nawt dla najpowa%nijszych przyczyn, czyni/ z)a, aby wynik)o z nigo
dobro' 6nny+i s)owy, ni wolno wzi/ za przd+iot aktu woli tgo, co z swj istoty
narusza )ad +oralny , a co ty+ sa+y+ nal%y uzna/ za nigodn cz)owika , nawt w
wypadku, j$li zostaj to dokonan w za+iarz zachowania lub po+no%nia dbr
poszczglnych ludzi, rodzin czy spo)cz"stwa' B)dzi)by zat+ ca)kowici tn, kto by
+ni+a), % p)odn stosunki p)ciow ca)go %ycia +a)%"skigo +og usprawidliwi/
stosunk +a)%"ski z roz+ys)u obzp)odniony i dlatgo z istoty swj +oralni z)y'
M'ra-na 1'),.zcza-n'25 .*'.'wania 2r'1k8w -eczniczyc7
*:' .o$ci) nato+iast uwa%a za +oralni dopuszczaln stosowani $rodkw lczniczych,
nizbdnych do lcznia chorb, cho/by wynika/ std +ia)a przszkoda, nawt
przwidywana, dla prokracji, bylby ta przszkoda ni by)a z jakich$ +otyww
bzpo$rdnio za+irzona'
M'ra-na 1'),.zcza-n'25 k'rzy.*ania z 'kre.8w nie)3'1n'2ci
*=' E+u nauczaniu .o$cio)a na t+at +oralngo postpowania w %yciu +a)%"ski+
przciwstawiaj dzi$ niktrzy , jak to ju% wy%j zaznaczyli$+y Jw p' 2K , twirdzni, i%
rozu+ ludzki +a prawo i zadani opanowywa/ si)y, jakich +u dostarcza nirozu+na
natura i skirowywa/ j ku clo+ odpowiadajcy+ dobru cz)owika' !td niktrzy
stawiaj pytani, czy w dany+ wypadku, z uwagi na tyl r%nych okoliczno$ci, ni jst
rzcz zgodn z rozu++ sztuczna kontrola urodz", j%li osiga si przz ni wikszy
spokj i zgod rodzinn oraz stwarza lpsz warunki do wychowania dzici ju%
urodzonych' # odpowidzi na to pytani trzba stwirdzi/ z ca) jasno$ci3 .o$ci) ni
da si niko+u prz$cign/ w chwalniu i zalcaniu korzystania z rozu+u w dzia)aniu, co
cz)owika jako rozu+n stworzni tak $ci$l zspala z jgo !twrc' !twirdza wszak%
jdnocz$ni, % winno si to dokonywa/ z poszanowani+ ustalongo przz Boga
porzdku'
-$li wic istnij s)uszn powody dla wprowadznia przrw +idzy koljny+i
urodznia+i dzici, wynikajc bd? z warunkw 5izycznych czy psychicznych
+a)%onkw, bd? z okoliczno$ci zwntrznych, .o$ci) naucza, % wolno wwczas
+a)%onko+ uwzgldnia/ naturaln cykliczno$/ w)a$ciw 5unkcjo+ rozrodczy+ i
podj+owa/ stosunki +a)%"ski tylko w okrsach nip)odno$ci, rgulujc w tn sposb
ilo$/ pocz/, bz )a+ania zasad +oralnych, ktr dopiro co wy)o%yli$+y'
.o$ci) jst zgodny z sa+y+ sob i z swoj nauk zarwno wtdy, gdy uznaj za
dozwolon uwzgldniani przz +a)%onkw okrsw nip)odno$ci, jak i wtdy, gdy
potpia, jako zawsz zabronion, stosowani $rodkw bzpo$rdnio zapobigajcych
poczciu, cho/by nawt tn ostatni sposb postpowania usprawidliwiano racja+i, ktr
+og)yby si wydawa/ uczciw i powa%n' # rzczywisto$ci +idzy ty+i dwo+a
sposoba+i postpowania zachodzi istotna r%nica'
# pirwszy+ wypadku +a)%onkowi w sposb prawid)owy korzystaj z pwnj
w)a$ciwo$ci danj i+ przz natur' # drugi+ za$, stawiaj oni przszkod naturaln+u
przbigowi procsw zwizanych z przkazywani+ %ycia' -st prawd, % w obydwu
wypadkach +a)%onkowi przy oboplnj i wyra?nj zgodzi chc dla s)usznych
powodw unikn/ przkazywania %ycia i chc +i/ pwno$/, % dzicko ni zostani
poczt'
-dnak% trzba rwnocz$ni przyzna/, % tylko w pirwszy+ wypadku +a)%onkowi
u+ij zrzygnowa/ z wsp)%ycia w okrsach p)odno$ci Jilkro/ z s)usznych powodw
przkazywani %ycia ni jst po%danK, podj+uj za$ wsp)%yci +a)%"ski w
okrsach nip)odno$ci po to, aby $wiadczy/ sobi wzaj+n +i)o$/ i dochowa/
przyrzczonj wzaj+nj wirno$ci' Postpujc w tn sposb daj oni $wiadctwo
prawdziwj i w p)ni uczciwj +i)o$ci'
P'wane na.*0).*wa .z*,czne+ k'n*r'-i ,r'1ze6
*@' 8czciwi ludzi +og nabra/ jszcz +ocnijszgo przkonania o ty+, jak bardzo
uzasadniona jst nauka, ktr .o$ci) w tj dzidzini g)osi, j$li zwrc uwag na
nastpstwa, do jakich prowadzi przyjci $rodkw i +tod sztuczngo ograniczania
urodz"' 1ich uprzyto+ni sobi przd wszystki+, jak bardzo tgo rodzaju
postpowani otwira szrok i )atw drog zarwno niwirno$ci +a)%"skij, jak i
ogln+u upadkowi obyczajw' 1i trzba t% d)ugigo do$wiadcznia, by zda/ sobi
spraw z s)abo$ci ludzkij i zrozu+i/, % ludzi , zw)aszcza +)odych, tak bardzo
podatnych na wp)ywy na+itno$ci , potrzba raczj pobudza/ do zachowania prawa
+oralngo, a przto wprost nigodziwo$ci jst u)atwia/ i+ sa+o naruszani tgo prawa'
1al%y rwni% obawia/ si i tgo, % +%czy?ni, przyzwyczaiwszy si do stosowania
praktyk antykoncpcyjnych, zatrac szacunk dla kobit i lkcwa%c ich psycho5izyczn
rwnowag, sprowadz j do roli narzdzia, s)u%cgo zaspokajaniu swojj goistycznj
%dzy, a w konskwncji przstan j uwa%a/ za godn szacunku i +i)o$ci towarzyszki
%ycia'
Erzba wrszci pilni rozwa%y/ i to, jak bardzo nibzpiczn +o%liwo$ci przyzna)oby
si w tn sposb kirowniko+ pa"stw, ni troszczcy+ si o prawa +oraln' .t%
+g)by wtdy obwini/ w)adz pa"stwow o stosowani w skali ca)go spo)cz"stwa
takich rozwiza", ktr przyznano by +a)%onko+ jako godziw w rozwizywaniu
probl+w wystpujcych w poszczglnych rodzinach4 .t% zabroni)by rzdco+
pa"stw propagowa/ +tody antykoncpcyjn, j$li uznaliby j za skutcznijsz, co
wicj, nawt nakazywa/ ich stosowani cz)onko+ spo)cz"stwa, ilkro/ uwa%aliby to
za koniczn4 # tn sposb dosz)oby do tgo, % ludzi pragncy unikn/ trudno$ci
zwizanych z przstrzgani+ prawa Bo%go w %yciu indywidualny+, rodzinny+ czy
spo)czny+ pozwoli)oby w)adzy pa"stwowj ingrowa/ w najbardzij osobist i inty+n
sprawy +a)%onkw'
-%li wic obowizku przkazywania %ycia ni chc si pozostawi/ sa+owoli ludzkij,
trzba koniczni uzna/ pwn niprzkraczaln granic w)adzy cz)owika nad w)asny+
cia)+ i jgo naturalny+i 5unkcja+i, granic, ktrych nikt ni +a prawa przkracza/3 ani
osoba prywatna, ani w)adza publiczna' Aranic t zosta)y ustanowion w)a$ni z
wzgldu na szacunk nal%ny &udzki+u cia)u oraz jgo naturalny+ 5unkcjo+,
stosowni do zasad wy%j przypo+nianych i zgodni z nal%yty+ rozu+ini+ tzw'
Dzasady ca)o$ciowo$ciD, ktr wy)o%y) 1asz Poprzdnik Pius >66'
K'2ci83 ':r'6c; a,*en*ycznyc7 war*'2ci -,1zkic7
*B' 9 gry da si przwidzi/, % ni wszyscy chyba )atwo przyj+ podan nauk, skoro
ju% podnios)o si tyl g)osw, ktr korzystajc z po+ocy nowoczsnych $rodkw
propagandy, sprzciwiaj si nauc .o$cio)a' .o$ci) wszak% ni dziwi si t+u, %
podobni jak Boski jgo 9a)o%ycil, postawiony Djst na znak, ktr+u sprzciwia/ si
bdD' 1i zanidba z tgo powodu bynaj+nij na)o%ongo +u obowizku g)osznia z
pokor i stanowczo$ci ca)go prawa +oralngo, tak naturalngo, jak wangliczngo'
Poniwa% .o$ci) ni jst twrc obydwu tych praw, dlatgo t% ni +o% by/ ich sdzi,
lcz jdyni str%+ i t)u+acz+' 1i wolno +u wic nigdy og)asza/ za dozwolon tgo,
co w rzczywisto$ci jst nidozwolon, gdy z natury swj stoi zawsz w sprzczno$ci z
prawdziwy+ dobr+ cz)owika'
.o$ci) jst w p)ni $wiado+, % bronic ninaruszalno$ci prawa +oralngo odno$ni do
+a)%"stwa, przyczynia si do u+ocninia w$rd ludzi prawdziwj kultury3 ponadto
zachca cz)owika, aby ni rzygnowa) z swych obowizkw, zdajc si na $rodki
tchniczn' Czynic tak .o$ci) zabzpicza godno$/ +a)%onkw' Eaki+ w)a$ni
postpowani+ .o$ci), wirny nauc i przyk)adowi 9bawicila, okazuj, % obj+uj
ludzi szczr i bzintrsown +i)o$ci, usi)ujc ich wspo+aga/ w zi+skij
pilgrzy+c, aby Dpo synowsku uczstniczyli w %yciu Boga %ywgo, Ojca wszystkich
ludziD'
III. WSKA!ANIA $US!PASTERSKIE
K'2ci83< Ma*ka i Na,czycie-ka
*<' Powy%sz 1asz s)owa ni by)yby wirny+ wyraz+ +y$li i trosk .o$cio)a, Catki i
1auczycilki wszystkich ludw, gdyby, zachciwszy najpirw ludzi do przstrzgania i
poszanowania prawa boskigo w +a)%"stwi, ni nios)y z sob rwni% pokrzpinia na
drodz poprawnj +oralni rgulacji pocz/, tak% w trudnych warunkach %ycia, pod
ktrych brz+ini+ uginaj si dzi$ rodziny i narody'
.o$ci) bowi+ ni +o% odnosi/ si do ludzi inaczj ani%li Boski Odkupicil3 zna
wic ich s)abo$ci, +a wsp)czuci dla rzsz ludzkich, przygarnia grzsznikwF ni +o%
on jdnak uchyla/ si od nauczania prawa, ktr w rzczy sa+j jst praw+ ludzkigo
%ycia przywrcongo do pirwotnj prawdy i poddango dzia)aniu Ducha Bo%go'
M'-iw'25 zac7'wania Prawa B'e/'
0G' 1auka .o$cio)a o nal%ytj rgulacji pocz/, bdca pro+ulgacj sa+go prawa
Bo%go, wyda si niwtpliwi dla wilu trudnaF wicj nawt zup)ni ni+o%liwa do
zachowania' Bo rzczy, wi$ci, jak wszystki rzczy szlachtn i po%ytczn, tak i to
prawo wy+aga +ocnych dcyzji i wilu wysi)kw od poszczglnych ludzi, od rodzin i
spo)czno$ci ludzkij' Co wicj, zachowa/ j +o%na tylko z po+oc )aski Bo%j, ktra
wspira i u+acnia dobr wol ludzi' .to jdnak uwa%nij si nad ty+ zastanowi,
dostrz%, % ow wysi)ki naprawd podnosz godno$/ cz)owika i przysparzaj dobra
ca)j ludzko$ci'
Pan'wanie na1 .':;
0*' Ltyczni poprawna rgulacja pocz/ tgo najpirw od +a)%onkw wy+aga, aby w
p)ni uznawali i docniali prawdziw warto$ci %ycia rodziny, oraz by nauczyli si
doskonal panowa/ nad sob i nad swy+i popda+i' 1i ulga %adnj wtpliwo$ci, %
rozu+n i woln kirowani popda+i wy+aga asczy, a%by znaki +i)o$ci, w)a$ciw
dla %ycia +a)%"skigo, zgodn by)y z tyczny+ porzdki+, co koniczn jst
zw)aszcza dla zachowania okrsowj wstrz+i?liwo$ci' -dnak% to opanowani, w
ktry+ przjawia si czysto$/ +a)%"ska, ni tylko ni przynosi szkody +i)o$ci
+a)%"skij, lcz wyposa%a j w now ludzki warto$ci' #y+aga ono wprawdzi sta)go
wysi)ku, al dziki jgo dobroczynn+u wp)ywowi +a)%onkowi rozwijaj w sposb
p)ny swoj osobowo$/, wzbogacajc si o warto$ci duchow' Opanowani to przynosi
%yciu rodzinn+u ob5it owoc w postaci har+onii i pokoju oraz po+aga w
przzwyci%aniu innych jszcz trudno$ci, sprzyja trosc o wsp)+a)%onka i budzi dla
nigo szacunk, po+aga tak% +a)%onko+ wyzby/ si goiz+u, sprzciwiajcgo si
prawdziwj +i)o$ci oraz wz+acnia w nich poczuci odpowidzialno$ci' A wrszci
dziki opanowaniu sibi rodzic uzyskuj g)bszy i skutcznijszy wp)yw
wychowawczy na poto+stwoF wtdy dzici i +)odzi% dorastajc w)a$ciwi ocniaj
prawdziw, ludzki warto$ci i spokojni oraz prawid)owo rozwijaj swoj duchow i
5izyczn si)y'
Tw'rzenie k-i(a*, .)rzy+a+;ce/' czy.*'2ci
00' Pragni+y przy tj okazji zwrci/ uwag wychowawcw i tych wszystkich, ktrych
praw+ i obowizki+ jst stara/ si o wspln dobro spo)czno$ci ludzkij, na
koniczno$/ tworznia kli+atu sprzyjajcgo czysto$ci tak, by dziki p)n+u
przstrzganiu zasad porzdku +oralngo prawdziwa wolno$/ zapanowa)a nad swawol'
#szystko wic, co w dzidzini tzw' nowoczsnych $rodkw spo)czngo przkazu
podnica z+ys)y i podsyca rozwiz)o$/ obyczajw, a tak% wszlki 5or+y pornogra5ii
oraz niprzyzwoitych widowisk, powinny spotka/ si z otwarty+ i jdnog)o$ny+
potpini+ z strony tych wszystkich, ktrzy bd? to troszcz si o rozwj kultury
spo)cznj, bd? t% +aj obowizk broni/ najwy%szych warto$ci duchowych'
Bzpodstawni bowi+ prbowa)by kto$ usprawidliwi/ tgo rodzaju d+oralizacj,
powo)ujc si na rzko+ wy+ogi artystyczn lub naukow, czy t% uzasadnia/ j
swobod, na ktr, by/ +o%, zzwalaj w)adz dango kraju'
A)e- 1' w3a1z ),:-icznyc7
02' Pragni+y wic zwrci/ si do Hzdcw 1arodw, poniwa% i+ to przd wszystki+
powirzon zosta)o najwa%nijsz zadani ochrony dobra wsplngo i oni +og tak wil
uczyni/ dla ratowania dobrych obyczajwF ni dopu$/ci nigdy do upadku dobrych
obyczajw w$rd waszych narodw( 1i pozwlci stanowczo, %by w %yci rodziny, tj
podstawowj ko+rki spo)cz"stwa, wprowadzono ustawowo praktyki sprzczn z
praw+ naturalny+ i Boski+( 9agadninia bowi+, jaki )cz si z wzrost+ liczby
ludno$ci, w)adza pa"stwowa +o% i powinna rozwiza/ w inny sposb, +ianowici
przz prawodawstwo nacchowan trosk o rodziny i przz tak +dr wychowani
narodw, a%by zosta)y ninaruszon zarwno prawo +oraln, jak i wolno$/ obywatli'
-st$+y w p)ni $wiado+i, il trudno$ci sprawa ta przysparza w)adzo+ pa"stwowy+,
szczglni w krajach bdcych na drodz rozwoju' Dostrzgajc ich uzasadnion troski
og)osili$+y ncyklik Populoru+ Progrssio' Eraz za$ za 1aszy+ Poprzdniki+, $p'
-an+ >>666 powtarza+y3 DProbl+y t ''' tak nal%y rozwizywa/, aby cz)owik ni
stosowa) $rodkw ani ni przyj+owa) zasad sprzcznych z jgo godno$ci, jaki
o$+ilaj si propagowa/ ci, ktrzy uwa%aj, % cz)owika i jgo %yci nal%y bz rszty
sprowadzi/ do +atrii' !dzi+y, % probl+ tn tylko wtdy +o% by/ rozwizany, j%li
postp kono+iczny i spo)czny bdzi s)u%y) zarwno poszczglny+ obywatlo+, jak
i ca)j ludzko$ci i j$li bdzi z+irza) do po+na%ania prawdziwych warto$ciD' Bz
wtpinia by)oby powa%n nisprawidliwo$ci, j$liby przypisywa)o si
Opatrzno$ci Boskij to, co w rzczywisto$ci zdaj si wynika/ z wadliwgo ustroju
spo)czngo lub z nidostatczngo poczucia sprawidliwo$ci spo)cznj, z sa+olubngo
gro+adznia bogactw, czy wrszci z opisza)j nichci do podjcia odpowidnich prac
i wysi)kw cl+ podnisinia pozio+u %ycia narodu i wszystkich jgo synw'
Oby wszystki w)adz, do ktrych to nal%y, ponowi)y z wz+o%on nrgi wysi)ki i
starania , jak to niktr z nich tak wspanial ju% czyni , i oby ni ustawa)a gorliwo$/ w
udzilaniu sobi wzaj+nj po+ocy w$rd wszystkich cz)onkw wilkij rodziny
ludzkij' Otwira si tu, jak sdzi+y, niograniczon pol dzia)ania dla wilkich
organizacji +idzynarodowych'
$' -,1zi na,ki
07' Pragni+y traz zwrci/ si z s)owa+i zachty do ludzi nauki, ktrzy Dwil +og
odda/ us)ug dobru +a)%"stwa i rodziny oraz spokojowi su+i", j$li przz wsplny
wk)ad swych bada" bd si gorliwi stara/ wszchstronni wyja$ni/ r%n warunki
sprzyjajc w)a$ciw+u rgulowaniu ludzkij rozrodczo$ciD' Przd wszystki+ tgo
nal%y pragn/, aby , zgodni z %yczni+ wyra%ony+ ju% przz Piusa >66 , +dycyna
zdo)a)a wypracowa/ wystarczajco pwn +tod poprawnj +oralni rgulacji pocz/,
opartj na uwzgldnianiu naturalngo ryt+u p)odno$ci' # tn sposb ludzi nauki, a w
szczglno$ci uczni katoliccy, wyka% z swj strony, i% rzczy +aj si tak, jak .o$ci)
naucza, % +ianowici Dni +o% by/ rzczywistj sprzczno$ci +idzy boski+i
prawa+i dotyczcy+i z jdnj strony przkazywania %ycia, a z drugij pilgnowania
prawdziwj +i)o$ci +a)%"skijD'
$' (a3'nk8w c7rze2ci+a6.kic7
0:' Eraz za$ nasz ordzi w szczglny sposb kiruj+y do tych 1aszych dzici, ktr
Bg powo)uj, by s)u%y)y Cu w stani +a)%"ski+' .o$ci) bowi+ nauczajc o
ninaruszalnych wy+ogach prawa Bo%go, jdnocz$ni obwiszcza zbawini i poprzz
sakra+nty otwira drogi )aski, +oc ktrj cz)owik staj si nowy+ stworzni+
zdolny+ w +i)o$ci i prawdziwj wolno$ci odpowidzi/ na boski plan !tworzycila i
9bawcy oraz odczu/ s)odycz Chrystusowgo jarz+a'
1ich wic +a)%onkowi chrz$cija"scy, pos)uszni -go g)osowi, pa+itaj % ich
powo)ani do %ycia chrz$cija"skigo, zrodzon przz chrzst, zosta)o rozwinit i
u+ocnion w sakra+nci +a)%"stwa' En bowi+ sakra+nt daj i+ +oc i nijako ich
konskruj, by wirni wyp)niali sw obowizki, by sw powo)ani doprowadzili do
w)a$ciwj +u doskona)o$ci oraz by dawali, jak na nich przysta)o, chrz$cija"ski
$wiadctwo wobc $wiata' Eaki bowi+ powirza i+ Pan zadani, aby ukazywali
ludzio+ $wito$/ i s)odycz tgo prawa, dziki ktr+u ich wzaj+na +i)o$/ wi% si
$ci$l z t ich 5rakcj przz ktr wsp)dzia)aj oni z +i)o$ci Boga, Ewrcy ludzkigo
%ycia'
1i za+irza+y tu bynaj+nij prz+ilcza/ trudno$ci, nijdnokrotni powa%nych, na
ktr napotyka %yci chrz$cija"skich +a)%onkw' Dla nich bowi+, jak i dla ka%dgo z
nas, Dciasna jst bra+a i wska jst droga, ktra widzi do %ywotaD' -dnak% nich
nadzija tgo %ywota, niby najja$nijsz $wiat)o, o$wica i+ drog, gdy +%ni dcyduj
si na to, by na ty+ $wici %y/ Dw trz?wo$ci, sprawidliwo$ci i pobo%no$ciD, $wiado+i
w p)ni, i% Dprz+ija posta/ tgo $wiataD'
1ich% wic +a)%onkowi ochotni podj+ wyznaczon i+ zadania, wspirani przz
wiar i nadzij, ktra ni zawodzi , Dponiwa% +i)o$/ Bo%a rozlana jst w srcach
naszych przz Ducha ;witgo, ktry zosta) na+ danyD' #ytrwa) za$ +odlitw nich
wypraszaj sobi po+oc Bo%, a przd wszystki+ nich czrpi )aski i +i)o$/ z
niwysychajcgo ?rd)a, ktry+ jst Lucharystia' -$li za$ s jszcz uwik)ani w
grzchy, nich ni upadaj na duchu, al z pokor i wytrwa)o$ci ucikaj si do
+i)osirdzia Bo%go, ktrgo !akra+nt Pokuty ob5ici udzila' # tn sposb bd oni
+ogli osign/ doskona)o$/ +a)%"skigo %ycia, ktr Aposto) przdstawia ty+i s)owy3
DC%owi +i)ujci %ony wasz, jak Chrystus u+i)owa) .o$ci) J'''K +aj +%owi
+i)owa/ sw %ony jak w)asn cia)o' .to sw %on +i)uj, sa+go sibi +i)uj' 1ikt
nigdy ni +ia) w ninawi$ci w)asngo cia)a, lcz kar+i j i otacza troskliw opik' Eak
czyni t% Chrystus z .o$cio)+ J'''K' # ty+ zawarta jst wilka taj+nica3 a +a+ na
+y$li stosunk Chrystusa do swgo .o$cio)a' # ka%dy+ razi winin ka%dy z was
+i)owa/ sw %on, jak sibi sa+go, a %ona +a powa%a/ swgo +%aD'
A)'.*'-a* r'1zin w2r81 r'1zin
0=' #$rd owocw, ktr dojrzwaj, gdy prawo Bo% jst gorliwi przstrzgan,
nizwykl cnny jst tn, % sa+i +a)%onkowi czsto pragn podzili/ si z inny+i
wynika+i swoich do$wiadcz"' Dziki t+u w szrokich ra+ach powo)ania $wickich
znajdzi si nowa i nizwykl donios)a 5or+a apostolatu, w ktrj rwni us)uguj
rwny+' #tdy bowi+ sa+i +a)%onkowi podj+uj zadani apostolski wzgld+
innych +a)%onkw, p)nic rol ich przwodnikw' #$rd tylu 5or+ chrz$cija"skigo
apostolatu ta wydaj si obcni najpotrzbnijsza'
$' -ekarzy i .3,:y (e1yczne+
0@' #ysoki+ uznani+ darzy+y tych lkarzy i cz)onkw s)u%by zdrowia, ktrzy w
p)niniu swojgo zawodu ponad wszlk ludzk korzy$/ prznosz to, czgo wy+aga
od nich szczglny wzgld na chrz$cija"ski powo)ani' 1ich nizachwiani trwaj w
za+iarz popirania zawsz tych rozwiza", ktr zgadzaj si z wiar i prawy+
rozu++ oraz nich staraj si dla tych rozwiza" zjdna/ uznani i szacunk z strony
w)asngo $rodowiska' 1ich ponadto uwa%aj za swj zawodowy obowizk zdobywani
w tj trudnj dzidzini nizbdnj widzy, aby +a)%onko+ zasigajcy+ opinii, +ogli
s)u%y/ nal%yty+i rada+i i wskazywa/ w)a$ciw drog, czgo s)uszni i sprawidliwi
si od nich wy+aga'
$' ka)3an8w
0B' A traz z ca) u5no$ci zwraca+y si do #as, drodzy 1asi synowi, .ap)ani, ktrzy z
uwagi na p)nion przz #as $wit pos)annictwo, jst$ci doradca+i i przwodnika+i
duchowy+i tak poszczglnych osb, jak i rodzin' #aszy+ bowi+ szczglny+
obowizki+ jst , a zwraca+y si tu zw)aszcza do wyk)adowcw tologii +oralnj
podawa/ w ca)o$ci i otwarci nauk .o$cio)a o +a)%"stwi' !p)niajc tn #asz
obowizk, pirwsi dajci przyk)ad szczrgo pos)usz"stwa, jaki wwntrzni i
zwntrzni nal%y okazywa/ 1auczycilski+u 8rzdowi .o$cio)a' Hozu+ici
przci%, % taki pos)usz"stwo wi% #as ni tyl z wzgldu na racj, ktr$+y wy%j
przytoczyli, il raczj z wzgldu na $wiat)o Ducha ;witgo, ktry+ cisz si
szczglni Pastrz .o$cio)a w nauczaniu Prawdy' #ici rwni% dobrz, jak wilki
znaczni dla zachowania pokoju su+i" i jdno$ci ludu chrz$cija"skigo posiada to, by
tak w dzidzini +oralno$ci, jak i w sprawach dog+atycznych wszyscy byli pos)uszni
1auczycilski+u 8rzdowi .o$cio)a i +wili jdny+ jzyki+' Dlatgo z ca)go srca
ponowni #as wzywa+y, przytaczajc p)n troski s)owa wilkigo Aposto)a Paw)a3
D9aklina+ was, Bracia, na i+i Pana naszgo -zusa Chrystusa, odzywajci si wszyscy
w ty+ sa+y+ Duchu( 1ich ni bdzi w$rd was rozdwojnia( Iyjci w har+onii, w
jdny+ duchu i w jdnj +y$liD'
0<' A dalj, j$li wybitn 5or+ +i)o$ci dla dusz jst ni po+nijsza/ w niczy+ zbawczj
nauki Chrystusa, nich% si ta postawa )czy z wyrozu+ia)o$ci i +i)o$ci ktrych
przyk)ad dawa) sa+ Chrystus roz+awiajc i przstajc z lud?+i'
Przyszd)szy bowi+ ni po to, aby $wiat sdzi/, lcz aby go zbawi/, by) On wprawdzi
niprzjdnany wobc grzchu, al cirpliwy i +i)osirny dla grzsznikw' 1ich% wic
+a)%onkowi nkani trudno$cia+i odnajd w s)owi i srcu kap)ana jakby
odzwircidlni g)osu i +i)o$ci naszgo 9bawicila'
Drodzy !ynowi, p)ni u5no$ci prz+awiajci, uwa%ajc to za rzcz pwn % Duch
;wity, wspo+agajc 1auczycilski 8rzd .o$cio)a w g)oszniu prawdziwj nauki,
jdnocz$ni o$wica wwntrzni srca wirnych i zachca ich do wyra%nia swgo
przyzwolnia' Ca)%onkw za$ uczci nizbdnj drogi +odlitwy i przygotowujci ich
nal%yci do tgo, aby cz$cij, z g)bok wiar przystpowali do !akra+ntw
Lucharystii i Pokuty oraz by nigdy ni upadali na duchu z powodu w)asnj s)abo$ci'
$' :i.k,)8w
2G' Obcni, ko"czc t ncyklik, zwraca+y z czci i +i)o$ci 1asz +y$l do #as,
drodzy i czcigodni Bracia w piskopaci, z ktry+i dzili+y trosk o duchow dobro
&udu Bo%go' .u #a+ wszystki+, ktrzy stoici na czl kap)anw, wsp)pracownikw
w $witj pos)udz i przwodzici waszy+ wirny+, kiruj+y t naglc pro$b, aby$ci
z wszlk gorliwo$ci i nizw)oczni oddali si dzi)u zabzpicznia +a)%"stwa i
obrony jgo $wito$ci tak, aby %yci +a)%"ski osiga)o coraz wy%sz ludzk i
chrz$cija"sk doskona)o$/' 9adani to uwa%ajci za najwa%nijsz dzi)o i obowizk
na)o%ony na #as w obcnych czasach' -ak dobrz wici, zadani to wy+aga pwnj
koordynacji dzia)alno$ci duszpastrskij w wszystkich dzidzinach aktywno$ci ludzkij,
+ianowici kono+icznj, kulturalnj i spo)cznj' -$li nastpi wikszy i jdnoczsny
rozwj w tych wszystkich dzidzinach, wwczas %yci rodzicw i dzici na )oni rodziny
bdzi ni tylko zno$nijsz, lcz tak% )atwijsz i rado$nijsz' A %yci spo)czn,
wzbogacon bratrsk +i)o$ci i prawdziwy+ pokoj+, stani si bzpicznijsz, przy
su+inny+ zachowaniu tgo planu, jaki Bg powzi) w odnisiniu do $wiata'
A)e- k'6c'wy
2*' Czcigodni Bracia, naj+ilsi !ynowi i wszyscy &udzi dobrj woli( O$+ilni
niwzruszon nauk .o$cio)a, ktrj 1astpca Piotra raz+ z bra/+i w piskopaci
katolicki+ jst wirny+ str%+ i t)u+acz+, wzywa+y #as do wilkigo naprawd
dzi)a wychowania, postpu i +i)o$ci' Eo rzczywi$ci ogro+n dzi)o wychodzi wdl
naszgo g)bokigo przkonania na korzy$/ zarwno $wiata, jak .o$cio)a' Cz)owik
bowi+ ni zdo)a osign/ prawdziwgo szcz$cia, do ktrgo tskni ca) sw istot,
inaczj, jak zachowujc prawa, wszczpion w jgo natur przz 1ajwy%szgo Boga' Do
praw tych powinin on odnosi/ si w duchu +dro$ci i +i)o$ci'
Przto, zarwno dla tak wilkigo dzi)a, jak i dla #as wszystkich, a zw)aszcza dla
+a)%onkw, b)aga+y 1aj$witszgo i 1aj+i)osirnijszgo Boga o ob5ito$/ )ask, a jako
ich zadatk udzila+y z srca 1aszgo apostolskigo b)ogos)awi"stwa'
Dan w Hzy+i, u $w' Piotra, w dniu 0: lipca w uroczysto$/ $w' -akuba Aposto)a roku
*<=B, szstgo roku 1aszgo Ponty5ikatu
PA#LM N6, Papi%