RAZVOJ SOCIOLOKE MISLI O DRUTVU

(SEN SIMON, OGIST KONT, HERBERT SPENSER,

EMIL DIRKEM)
FAKULTET POLITIKIH NAUKA, UNIVERZITET
CRNE GORE
TA JE SOCIOLOGIJA?
Nauka u nairem moguem smislu
podrazumijeva ljudsko saznanje o prirodi,
ovjeku i drutvu koje relativno odgovara
objektivnoj stvarnosti.
Objektivnost naunog saznanja
Pouzdanost naunog saznanja
Optost naunog saznanja
Sistematinost naunog saznanja

TA JE SOCIOLOGIJA?
Nauka u nairem moguem smislu
podrazumijeva ljudsko saznanje o prirodi,
ovjeku i drutvu koje relativno odgovara
objektivnoj stvarnosti.
Objektivnost naunog saznanja
Pouzdanost naunog saznanja
Optost naunog saznanja
Sistematinost naunog saznanja

TA JE SOCIOLOGIJA?
Socioloka imaginacija K.Rajt Mils
Socioloka imaginacija zahtijeva od nas da
se udaljimo od ubiajenih postupaka u
naem sopstvenom svakodnevnom ivotu,
kako bismo ih sagledali iz jednog novog ugla.
Predmet sociologije je istraivanje veze
izmeu toga ta drutvo ini od nas i ta mi
inimo sami sa sobom.
TA JE SOCIOLOGIJA?
Pojam struktura
Structura(ae): a) zidanje, graenje b) nain
gradnje c)zgrada
Koncept drutvene strukture (grupe, slojevi,
klase) se odnosi na injenicu da drutvene
kontekste naeg ivota na ine nasumini
izbori dogaaja ili postupaka, ve se ti isti
konteksti na razliite naine
TA JE SOCIOLOGIJA?
Razvoj socioloke misli:
Sen Simon (1760 - 1825)
Ogist Kont (1798 1857)
Herbert Spenser (1820 - 1923)
Emil Dirkem (1858 1917)
Maks Veber (1864 1920)
Karl Marks (1818 1883)

SEN SIMON (1760-1825)
Socijalista utopista (T.Mor,T. Kampanela, F.Babef)
Snano impresioniran dostignuima prirodnih nauka, posebno
fizikom i biologijom, nastojao je da zakone koji vladaju prirodom
primjeni na drutvo.
Prvi izdvojio nauku o drutvu kao samostalnu nauku nazvavi je
socijalnom fiziologijom.
Socijalna fiziologija moe postati nauka, smatra Sen Simon, onda
kada fiziolozi izbace iz svog drutva filozofe, moraliste i
metafiziare na isti nain kao to su astronomi izbacili astrologe, a
hemiari alhemiare.



SEN SIMON (1760-1825)
Drutvo nije nikako jedinstvena aglomeracija ivih bia ije
akcije nezavisno od krajnje svrhe nemaju drugi uzrok do
samovolju individualnih volja, ni drugi rezultat do dogaaje
efemerne prirode ili bez vanosti, nego organizovana maina
iji svi djelovi doprinose na razliite naine kretanju cjeline,
smatra Sen Simon.
Osnovu drutva, odnosno drutvenog ivota ljudi ine
materijalna proizvodnja, svojina i ideje.
Osnovni zakon koji djeluje u istoriji jeste zakon progresa,
koji se ogleda u smjeni dvije epohe: kritike i organske.

SEN SIMON (1760-1825)
Radnika klasa ili industrijska klasa (radnici,kapitalisti i zanatlije)
i neradnika klasa (lanovi dravnog aparata).
Budue drutvo mora voditi industrijska klasa, koja e upravljanje
ljudima zamijeniti sa upravljanjem stvarima.
Smjena vlasti, odnosno smjena klasa, treba da bude ostvarena na
legalan nain.
Sen Simonova teorija drutva je mehanicistika i utopistika.
OGIST KONT (1789-1851)
Pozitivistika sociologija
Kurs pozitivne filozofije i Kurs pozitivne fizike, Kont je prvi
razvio cjelovit socioloki sistem.
Ljudsko drutvo predstavlja zavrni korak organske revolucije. U
ljudskom drutvu , postoji sklad struktura i funkcija koje idu ka
zajednikom cilju kroz akciju i reakciju unutar djelova i u odnosu
na okolinu, smatra Kont.
Iz porodice nastaje ira ljudska zajednica, odnosno drava. Drava
- veliko bie - suverena vlast, stanovnitvo, teritorija,
organizovana uprava (M.Pei,2001:124).
OGIST KONT (1789-1851)
Moralni konsenzus
Tri osnovne klase: spekulativna, praktina, radnika. Klasni
sukobi, za Konta su - privremeni, nestae kada naune ideje u
potpunosti omogue drutveni razvoj.
Tri stupnja razvoja ljudskog drutva: teoloka faza, metafizika
faza, pozitivna faza.
Prema Kontu, nijedan od navedena tri stupnja u razvoju drutva ne
moe biti preskoen. Meutim, ljudski progres moe biti ubrzan,
ukoliko se drutvo mudro i intelektualno
usmjerava(E.Gidens,2003:8).

OGIST KONT (1789-1851)
Pozitivizam (najstariji socioloki i metodoloki pravac)
Ponaanje ljudi se moe objektivno mjeriti, a takoe i direktno
opaati. Pozitivisti vjeruju da se ljudsko ponaanje moe objasniti
isto kao to se objanjava i ponaanje materije (M.Haralambos,
M.Holborn).
Pozitivizam zastupa miljenje da bi nauka trebala da se bavi samo
injenicama koje su podlone posmatranju i koje su poznate
direktno iz iskustva. Pozitivistiki pristup, vjeruje u proizvodnje
znanja o drutvu koje je zasnovano na empiriskim dokazima
(E.Gidens,2003:8).
HERBET SPENSER
(1829-1923)
Bioloke teorije drutva, svoj puni procvat i nauni oblik, stekle
polovinom XIX vijeka. Impresioniranost Darvinovom teorijom
evolucije (L.Gumblovi, G.Racenhofer, A.Smol).
Tri osnovne istine ili zakona: zakon o inercije sile, zakon o
neunitivosti materije, zakon o neprekidnosti kretanja.
Evolucija je integracija materije uz istovremeno rasipanje
kretanja za koje materija prelazi iz jedne relativno nepovezane i
neodreene homogenosti u relativno povezanu i odreenu
homogenost, smatra Spenser.

HERBET SPENSER
(1829-1903)
Drutvo je super organizam koji slijedi optu teoriju evolucije po istim
principima kao bioloki organizam.
Diferencijacija i specijalizacija funkcija.
Ljudsko drutvo je agregat jedinki koje su manje vie ratrkane i slobodne,
dok je bioloki organizam realna cjelina djelova koji ga ine.
Evolutivni razvoj ljudskog drutva prelazi put od horda, preko militarizma, pa
industrijalizma, do etikog drutva.
1. horda - faza sukoba
2. militaristika faza integracija drutva
3. industrijska faza slobodno i demokratsko drutvo
4. etiko drutvo humanost i moralnost


EMIL DIRKEM 1858-1918
Socioloka teorija - sociologizam
Kapitalna socioloka djela: O drutvenoj podjeli rada,
Samoubistvo, Elementarni oblici religijskog ivota, Pravila
socioloke metode.

Drutvo je neto iznad i mimo pojedinca, odnosno, ovjek kao
individua nije u mogunosti da utie i uslovljava drutvena
zbivanja, ve obrnuto, drutvena zbivanja oblikuju ovjeka i utiu
na njegovu volju i reguliu njegovo ponaanje. Dakle, glavno
podruje prouavanje sociologije jesu drutvene injenice, smatra
Dirkem.

EMIL DIRKEM 1858-1918
Drutvene injenice postoje mimo ovjekove volje, razvijaju
se van njegove svijesti, one su prosto drutvena datost, koja
se moe spoznati samo spoljanim posmatranjem.
Skup vjerovanja i osjeanja koja su zajednika svakom lanu
jednog istog drutva, ine jedan sistem, koji ima svoj ivot;
moemo ga nazvati kolektivna svijest .
Tri grupe drutvenih injenica, koje ine kolektivnu svijest
superiornu u odnosu na pojedinanu svijest ovjeka:
1. Pravna pravila i zakoni
2. Masovne drutvene pojave
3. Religiozne dogme


EMIL DIRKEM 1858-1918
ovjek se raa, smatra Dirkem, kao izuzetno samoivo i sebino bie,
koje se rukovodi linim interesima, a kolektivna svijest mu prua
mogunost da se podvrgne drutvenim zakonima i postane
socijalizovana ivotinja.
Pojam anomije
Anomija kao stanje drutva u kojem nedostaje skup pravila i normi o
ljudskom ponaanju.(M.Milosavljevi)
Anomija kao osjeanje besciljnosti ili oaja, izazvano drutvenim
promjenama. (E.Gidens)
Prinudne podjele rada, ekonomske i socijalne krize, klasni sukobi,
dovode do anomije.
Najdrastiniji vid reakcije na anomiju jeste samoubistvo.
Tipologija samoubistva: egoistiko, altruistiko, anomiko, fatalistiko

EMIL DIRKEM 1858-1918
Dirkem je ljudsku istoriju podijelio na dva perioda, odnosno
razlikovao je dva istorijska tipa drutva: primitivno drutvo
zasnovano na mehanikoj solidarnosti i civilizovano drutvo
zasnovano na organskoj solidarnosti (M.Pei)
Solidarnost je sauvana kada se pojedinci uspjeno integriu u
drutvene grupe i kada postupaju po jednom skupu zajednikih
vrijednosti i obiaja (E.Gidens).

EMIL DIRKEM 1858-1918
Mehanika solidarnost, u toku drutvene evolucije sve
vie labavi. Tok istorije neminovno namee promjenu
tipa solidarnosti kod ljudi, a istovremeno i promjenu
samog tipa drutva.
Tip drutva ija kohezija proistie iskljuivo iz slinosti,
iji se sastavni djelovi ne razlikuju jedan od drugog.
Drutvena protoplazma, klica iz koje izlaze drugi
drutveni tipovi. (E.Dirkem, 1973:197)
Mehanika solidarnost- sistem jednorodnih i meusobno
slinih segmenata.

EMIL DIRKEM 1858-1918
Savremeni tip drutva- sastoji se iz odreenog
sistema razliitih organa od kojih svaki ima svoju
posebnu ulogu, a koji se sami sastoje iz
diferenciranih djelova.
Pojedinci u ovom tipu drutva se grupiu, ne na
odnosima potomstva, ve prema prirodi djelatnosti
koje obavljaju. Njihova prirodna i drutvena sredina
vie nije rodna sredina, ve profesionalna.Mjesto u
drutvu svakome obiljeava funkcija koju vri.
Organska solidarnost razvijanje ugovornih odnosa.
Ugovorima se regulie iroka lepeza drutvenih
odnosa koji nastaju sve sloenijom podjelom rada.

EMIL DIRKEM 1858-1918
Drutvena podjela rada je glavni dinamiki princip razvoja
ljudskog drutva.
Dirkem drutvenu podjelu rada vezuje za funkciju, a ne za
individualne potrebe.
Kolektivna miljenja i kolektivna drutvena praksa se namee
pojedincu kao neto prinudno.
Klasifikacija drutava na osnovu stepena razvijenosti podjele rada
Mehanika solidarnost - pokoravanje svih pojedinanih svijesti
jednom zajednikom tipu
Organska solidarnost posmatranje drutvenog sistema u
totalitetu potreba za uzajamnim uslugama.