BIDASARI

(Epikong Mindanao)
Ang epikong Bidasari ng Kamindanawan ay nababatay sa isang romansang Malay. Ayon sa kanilang
paniniwala, upang tumagal ang buhay ng tao, ito'y pinaalagaan at iniingatan ng isang isda, hayop,
halaman o ng punongkahoy.
Ang salaysay ng Bidasari ay ganito:
Ang kaharian ng Kembayat ay naliligalig dahil sa isang dambuhalang ibon. Ang ibong ito ay
mapaminsala sa mga pananim at maging sa buhay ng tao. Ang ibong ito ay ang ibong garuda. Kapag
dumarating na ang garuda mabilis na nagtatakbuhan ang mga tao upang magtago sa mg yungib. !akot na
takot sila sa ibong garuda pagka"t ito"y kumkain ng tao.
Sa pagtatakbuhan ng mga tao nagkahi#alay sa pagtakbo ang sultan at sultana ng Kembayat. Ang
sultana ng Kembayat ay nagdadalantao noon. Sa laki ng takot ay naisilang niya ang sanggol na babae sa
may tabi ng ilog. Dahil sa malaking takot at pagkalito nai#an niya ang sanggol sa bangka sa ilog.
May nakapulot naman ng sanggol. Siya ay si Diyuhara isang mangangalakal mula sa kabilang
kaharian. Kanyang pinagyaman at iniu#i sa bahay ang sanggol. Itinuring niya itong anak. $inangalanan
nila ang sanggol ng Bisari. %abang lumalaki si Bidasari ay lalo pang gumaganda. Maligaya si Bidasari sa
piling ng kanyang nakikilalang magulang.
Sa kaharian ng Indrapura ang sultang Mongindra ay dala#ang taon pa lamang kasal kay &ila Sari.
Mapanibughuin si &ila Sari. 'atatakot siyang umibig pa sa ibang babae ang sultan. Kaya lagi niyang
itinatanong sa sultan kung siya"y mahal nito na sasagutin naman ng sultan ng (
mahal na mahal ka sa akin.
%indi pa rin nasisiyahan ang magandang asa#a ng sultan. Kaniyang itinanong na minsan sa sultan(
Hindi mo kaya ako malimutan kung may makita kang higit na maganda kaysa akin?
Ang naging tugon ng Sultan ay(
Kung higit na maganda pa sa iyo, ngunit ikaw ang pinakamaganda sa lahat.
'ag)alala ang sultana na baka may lalo pang maganda sa kanya at ito ay makita ng sultan. Kaya"t
karakarakang inutusan niya ang matapat niyang mga kabig na saliksikin anh kaharian upang malaman
kung may babaeng higit na maganda sa sultana.
'akita ng mga tauhan ni &ila Sari si Bidasari at siya ay higit na maganda kaysa kay &ila Sari.
Inanyayahan ng Sultana si Bidasari sa palasyo upang diumano ay gaga#ing dama ng sultana. 'gunit
pagsapit doon si Bidasari ay lihim na ikinulong ni &ila Sari sa isang silid at doon pinarurusahan.
'ang hindi na matiis ni Bidasari ang mga pagpaparusa sa kanya sinabi niyang kunin ang isdang ginto sa
halamanan ng kanyang ama. Kapag ara# ito"y ipinakuku#intas kay &ila Sari at sa gabi"y ibinabalik sa tubig
at hindi maglalaon si Bidasari ay mamamatay. $umayag si &ila Sari. Kinuha niya ang isdang ginto at
pinau#i na niya si Bidasari.
Isinuot nga ni &ila Sari ang ku#intas ng gintong isda sa ara# at ibinabalik sa tubig kung gabi. Kaya"t si
Bidasari ay nakaburol kung ara# at muling nabubuhay sa gabi. 'ag)alala si Diyuhara na baka tuluyang
patayin si Bidasari. Kaya nagpaga#a siya ng isang magandang palasyo sa gubat at doon niya itinira nang
mag)isa si Bidasari.
Isang ara# ang Sultan Mongindra ay nangaso sa gubat. 'akita niya ang isang magandang palasyo. Ito"y
nakapinid. $inilit niyang buksan ang pinto. $inasok niya ang mga silid. 'akita niya ang isang
napakagandang babae na natutulog. Ito ay si Bidasari. %indi niya magising si Bidasari. *mu#i si Sultan
Mongindra na hindi nakausap si Bidasari. Bumalik ang sultan kinabukasan. 'aghintay siya hanggang
gabi. Kinagabihan nabuhay si Bidasari. 'akausap siya ni Sultan Mongindra. Ipinagtapat si Bidasari ang
mga gina#a ni &ila Sari. +alit na galit ang sultan. Ini#an niya si &ila Sari sa palasyo at agad niyang
pinakasalan si Bidasari. Si Bidasari na ang naging reyna.
, - E p i k o n g M * S & I M
Samantala pagkaraan ng maraming taon ang tunay na mga magulang ni Bidasari ay matahimik nang
naninirahang muli sa Kembayat. 'agkaroon pa sila ng isang supling. Ito"y si Sinapati. 'ang pumunta sa
Kembayat ang isang anak ni Diyuhara ay nakita niya si Sinapati anak ng sultan at sultana ng Kembayat.
Si Sinapati ay kamukhang)kamukha si Bidasari. Kinaibigan nito si Sinapati at ibinalita ang kapatid niyang si
Bidasari sa kamukhang)kamukha ni Sinapati. Itinanong ni Sinipati sa mga magulang kung #ala siyang
kapatid na na#a#alay sa kanila. $inasama ng ama si Sinapati sa Indrapura. 'ang magkita si Bidasari at si
Sinapati ay kap#a sila nangilalas dahil sa silang dala#a ay magkamukhang)magkamukha. 'atunton ng
Sultan ng Kembayat ang na#a#ala niyang anak na si Bidasari. 'alaman ng sultan ng Indrapura na ang
kanyang pinakasalang si Bidasari ay isa palang tunay na prinsesa.
DARA'+A'
(Epikong Maranao)
Mayroong isang hari sa isang malayong kaharian sa Mindanao ang may dala#ang anak na lalaki. Ang
nakatatanda ay si $rinsipe Madali at ang nakababata ay si $rinsipe Bantugan. Sa murang edad ay
nagpakita si $rinsipe Bantugan ng magagandang katangian na higit sa kanyang nakatatandang kapatid na
si $rinsipe Madali. &aging sinasabi ng kanilang guro sa kanilang ama na si $rinsipe Bantugan ay
napakatalino. Mabilis siyang matuto kahit sa paggamit ng espada at palaso. !aglay niya ang lakas na
kayang makipaglaban sa tatlo o limang tao sa mano)manong labanan.
Ang unang tanda na siya ay magiging isang magaling na sundalo nang makita siya nang mapatay niyang
mag)isa ang isang malaking bu#aya na pumatay sa ilang taong bayan. %indi makapani#ala ang mga
taong bayan sa kanilang nakita pagkatapos ng pagtutuos.

Napakalakas niya
ang sabi ng isang matandang lalaki nang makita ang patay na bu#aya.
!aano na kaya ang isang tao na ganito kabata na patayin ang buwaya? "inasapian siguro siya ng
mga diyos
sabi naman ng isa.
Halika, pasalamatan natin ang prinsipe sa pagpatay niya sa halimaw
sabi ng pinuno ng bayan.
'ang umabot na si $rinsipe Bantugan sa kanyang kabinataan siya ay naging pinakamagaling na sundalo
sa kaharian. &agi niyang pinamumunuan ang mga sundalo sa labanan. At lagi silang nag#a#agi laban sa
mga kalabang kaharian. Ang kanyang pangalan ay naging bukambibig ng lahat ng mga sundalo ng mga
kalapit na kaharian. %indi nagtagal ay #ala nang kaharian na nangahas kumalaban sa kanila.
Kapayapaan at pag)unlad ang naghari sa kaharian dahil natamo nilang respeto at pagkilala ng mga kalapit
kaharian.
'ang mamatay ang kanilang ama ang kaniyang nakatatandang kapatid na si $rinsipe Madali ang hinirang
na bagong hari. 'agkaroon ng protesta sa mga nasa ranggo. 'ais nila na si $rinsipe Bantugan ang
maging bagong hari. Kahit ang mga ordinaryong mamamayan ay nagsasabi na si $rinsipe Bantugan ang
mas karapat)dapat maging hari sa dala#ang prinsipe.
"i !rinsipe Bantugan ay matapang at malakas kaya niya tayong protektahan laban sa mga kaaway
sabi ng isang matanda sa pamilihan.
"ang#ayon ako sa iyo,
sagot ng matandang lalaki.
%indi ito pinansin ni $rinsipe Bantugan. Alam niya na ang kanyang kapatid ang karapatdapat na
tagapagmana ng trono dahil si $rinsipe Madali ang panganay sa kanilang dala#a. Siya mismo ang
nagpatunay sa kanyang kapatid.
. - E p i k o n g M * S & I M
'ararapat lamang na ang kapatid ko ang maging bagong hari dahil napag)aralan na niya kung paano
magpatakbo ng gobyerno sinabi niya sa kap#a niya sundalo at mga ministro sa kaharian.
Alam niya kung paano ang pamamalakad sa ugnayang panlabas. At marami siyang magandang ideya
upang mapaganda ang buhay ng ba#at mamamayan/

!umango na lamang ang mga ministro at mga ka#al. 'gunit nagkaroon ng isang bitak sa pagitan ni
$rinsipe Bantugan at $rinsipe Madali. Sapagkat si $rinsipe Bantugan ay hindi lamang matapang at
malakas siya rin ay napakakisig. Maraming magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa
kanya. Kahit ang mga babaeng gusto ng kanyang kapatid na si $rinsipe Madali ay sumuko sa kanyang
gayuma. Dahil sa galit at inggit nagpahayag ang hari ng kautusan.
%indi ko gusto na kahit sino kahit sino ang makikipag)usap sa aking kapatid na si $rinsipe Bantugan. Sino
man ang makita na nakikipag)usap sa kanya ay ipapakulong o kaya ay parurusahan ng malubha.
'alungkot si $rinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapatid. 'akita niya ang sarili na parang mayroong
nakakaha#ang sakit. &ahat ay lumalayo sa kanya kahit ang mga kababaihan. Kahit ang mga taong
kanyang minahal. 0alang gustong kumausap sa kanya sa takot na baka makulong maparusahan ng hari.
Dahil hindi na niya matagalan ang mga ito nagpasiya ang prinsipe na lisanin ang kaharian at manirahan
sa malayong lugar kung saan siya nanirahan habambuhay.
I'DARA$A!A A! S*&A1MA'
(Epikong Mindanao)
Si Indarapatra ay ang matapang na hari ng Mantapuli. 'abalitaan niya ang malimit na pananalakay ng
mga dambuhalang ibon at mababangis na hayop sa ibang panig ng Mindanao. &abis niyang ikinalungkot
ang mga nangyayaring ito sa mga naninirahan sa labas ng kaharian ng Mantapuli.

Ipinata#ag ni Indarapatra ang kanyang kapatid na si Sulayman isang matapang na ka#al. Inutusan ni
Indarapatra si Sulayman upang puksain ang mga ibon at hayop na namiminsala sa mga tao. Agad na
sumunod si Sulayman. Bago umalis si Sulayman nagtanim si Indarapatra ng hala#an sa may
durunga#an. Aniya kay Sulayman 2Sa pamamagitan ng halamang ito ay malalaman ko ang nangyayari sa
iyo. Kapag namatay ang halamang ito nanganaghulugang ika# ay namatay.2
Sumakay si Sulayman sa hangin. 'arating niya ang Kabilalan. 0ala siyang nakitang tao. 0alang anu)ano
ay nayanig ang lupa kaya pala ay dumating ang halima# na si Kurita. Matagal at madugo ang paglalaban
ni Sulayman at ni Kurita. Sa #akas napatay rin ni Sulayman si Kurita sa tulong ng kanyang kris.
'agtungo naman si Sulayman sa Matutum. Kanyang hinanap ang halima# na kumakain ng tao na kilala
sa ta#ag na !arabusa#. %inagupit nang hinagupit ni !arabusa# si Sulayman sa pamamagitan ng
punongkahoy. 'ang nanlalata na si !arabusa# ay saka ito sinaksak ni Sulayman ng kanyang espada.
$umunta si Sulayman sa Bundok ng Bita. 0ala rin siyang makitang tao. Ang iba ay nakain na ng mga
halima# at ang natirang iba ay nasa taguan. &uminga)linga pa si Sulayman nang biglang magdilim pagkat
dumating ang dambuhalang ibong $ah. Si Sulayman ang nais dagitin ng ibon. Mabilis at ubos lakas ng
tinaga ito ni Sulayman. Bumagsak at namatay ang $ah. Sa kasamaang palad nabagsakan ng pakapak ng
ibon si Sulayman na siya niyang ikinamatay.
Samantala ang halaman ni Sulayman sa Mantapuli ay laging pinagmamasdan ni Indarapatra. 'apansin
niyang nanlata ang halaman at alam niyang namatay si Sulayman.
%inanap ni Indarapatra ang kanyang kapatid. 'agpunta siya sa Kabalalan at nakita niya ang kalansay ni
!arabusa#. Alam niyang napatay ito ng kapatid niya. Ipinagpatuloy ni Indarapatra ang paghahanap niya
kay Sulayman. 'arating niya ang bundok ng Bita. 'akita niya ang patay na ibong $ah. Inangat ni
Indarapatra ang pakpak ng ibon at nakita ang bangkay ni Sulayman. 'anangis si Indarapatra at nagdasal
upang pabaliking muli ang buhay ni Sulayman. Sa di kalayua"y may nakita siyang banga ng tubig.
0inisikan niya ng tubig ang bangkay at muling nabuhay si sulayman. $arang nagising lamang ito mula sa
mahimbing na pagtulog. 'agyakap ang magkapatid dahil sa malaking katu#aan.
3 - E p i k o n g M * S & I M
$inau#i na ni Indarapatra si Sulayman. 'agtuloy pa si Indarapatra sa Bundok +urayu. Dito"y #ala ring
natagpuang tao. 'akita niya ang kinatatakutang ibong may pitong ulo. Sa tulong ng kanyang
engkantadong sibat na si 4uris pakal ay madali niyang napatay ang ibon.
%inanap niya ang mga tao. May nakit siyang isang magandang dalaga na kumukuha ng tubig sa sapa.
Mabilis naman itong nakapagtago. Isang matandang babae ang lumabas sa taguan at nakipag)usap kay
Indarapatra. Ipinagsama ng matandang babae si Indarapatra sa yungib na pinagtataguan ng lahat ng tao
sa pook na iyon. Ibinalita ni Indarapatra ang mga pakikilaban nilang dala#a ni Sulayman sa mga halima#
at dambuhalang ibon. sinabi rin niyang maaari na silang lumabas sa kanilang pinagtataguan. Sa laki ng
pasasalamat ng buong tribu ipinakasal kay Indarapatra ang anak ng hari ang magandang babaeng nakita
ni Indarapatra sa batisan.
BA'!*+A'
(Epikong Mindanao)
Si $rinsipe Bantugan ay kapatid ni %aring Madali sa kaharian ng Bumbaran. Ang prinsipe ay balita sa
tapang at kakisigan kaya"t maraming dalaga ang naaakit sa kanya. Dahil sa pangyayaring ito si %aring
Madali ay naiinggit sa kapatid. 'ag)utos siya na ipinagbaba#al na makipag)usap ang sinuman kay $rinsipe
Bantugan. Ang sinumang mahuling makipag)usap sa prinsipe ay parurusahan. 'alungkot si $rinsipe
Bantugan at siya"y naglagalag siya"y nagkasakit at namatay sa pintuan ng palasyo ng Kaharian ng
&upaing nasa $agitan ng Dala#ang Dagat. Ang hari rito at ang kapatid niyang si $rinsesa Datimbang ay
naguluhan. %indi nila kilala si Bantugan. !uma#ag sila ng pulong ng mga tagapayo. %abang sinasangguni
nila ang konseho kung ano ang gaga#in sa bankay isang loro ang pumasok. Sinabi ng loro na ang
bangkay ay si $rinsipe Bantugan na mula naman sa Bumbaran at ibinalita naman ang pangyayari kay
%aring Madali.
'alungkot si %aring Madali. Dali)dali siyang lumipad patungo sa langit upang ba#iin ang kalulu#a ni
Bantugan. 'ang makabalik si %aring Madali dala ang kalulu#a ni Bantugan ay dumating din si $rinsesa
Datimbang na dala naman ang bangkay ni Bantugan. Ibinalik ang kalulu#a sa kata#an ni Bantugan.
'abuhay na muli si Bantugan at nagdi#ang ang buong kaharian pati na si %aring Madali.
Samantala nakarating naman ang balita kay %aring Miskoya# na namatay si Bantugan ang matapang na
kapatid ni %aring Madali. 'ilusob ng mga ka#al niya ang Bumbaran. Itinigil ang pagdiri#ang at nakilaban
ang mga ka#al ng Bumbaran. 'anlaban din si $rinsipe Bantugan subalit dahil sa siya ay nanglalata pa
dahil sa bagong galing sa kamatayan siya ay nabihag. Siya"y iginapos subalit nang magbalik ang dati
niyang lakas nilagot ni Bantugan ang kanyang gapos at buong ngitngit niyang pinuksa ang mga ka#al ni
%aring Miskoya#. 'ailigtas ni Bantugan ang kaharian ng Bumbaran. Ipinagpatuloy ng kaharian ang
pagdiri#ang. 'a#ala na ang inggit sa puso ni %aring Madali. Dinala# si Bantugan ang lahat ng mga
prinsesang kanyang katipan. $inakasalan niyang lahat ito at iniu#i sa Bumbaran na tinanggap naman ni
%aring Madali nang malugod at buong galak. 'amuhay si Bantugan ng maligaya ng mahabang panahon.
5 - E p i k o n g M * S & I M