Giai Thoai Ve Kien Truc

Kieán Löûa Chuyeän keå veà Kieán truùc
Baét ñaàu vieát 3-3-2004 luùc giôø Thaân (Ñòa Thieân Thaùi – Ñòa Traïch Laâm)
CHUYEÄN KEÅ VEÀ KIEÁN TRUÙC
Hoài thöù nhöùt: Töø thuôû tröôùc, khi tröôøng ta thöa thôùt,
Ñeán ngaøy nay, luùc ñaøo taïo ñaïi traø…
Thuôû khoûang thaäp nieân 60, coù hai thaày Taøu ñi ngang tröôøng Kieán truùc. Ngaém nghía
hoài laâu, moät thaày buoäc mieäng noùi: “Cuoäc ñaát thaät hay, tieác raèng nhaân taøi thöa thôùt quaù !”
Oâng kia baám ñoát tay roài thôû daøi : “Khi naøo beân kia ñöôøng coù nhaø xaây, tieân sinh seõ thaáy
sinh vieân trong tröôøng ñoâng ñaûo. Nhöng maø …”
Moät ngöôøi ñöùng gaàn tình côø nghe ñöôïc, toø moø beøn ñöôøng ñoät hoûi taïi sao. Moät oâng
böïc mình ñaùp: “Thieân cô baát khaû laäu, nò ñöøng neân bieát nhieàu, chæ theâm haïi mình maø thoâi”.
Roài hai oâng ngoaéc taxi ruû nhau leân xe ñi maát.
Caâu chuyeän chæ coù theá, ñöôïc truyeàn ræ tai nhau. Nhöng vì tam sao thaát boån rieát
khoâng ai theøm ñeå yù. Chæ bieát raèng trong nhöõng naêm aáy, sinh vieân trong tröôøng raát ít. Khi ñaõ
vaøo tröôøng thì hoïc haønh raát kham khoå vì thaày naøo thaày naáy cöïc kyø nghieâm khaéc. Nhieàu anh
than raèng chaéc thaày sôï ñeä töû ra tröôøng seõ giöït moái cuûa thaày neân thaày “tieân haï thuû vi
cöôøng” cho chaéc aên. Coù tay ñoäc moàm ñoäc mieäng daùm khaúng ñònh tröôøng duøng chính saùch
“ngu daân” cuûa thöïc daân maø boùp cheït “ñaàu ra” ñeå duy trì chuû nghóa ñoäc quyeàn Kieán truùc. Oâi
thoâi thì moàm mieäng thieân haï ai chaáp laøm gì. Chaân lyù chæ chöùng minh raèng baáy giôø heå ai ra
tröôøng thì ngöôøi naøo ñaùng maët ngöôøi ñoù. Vì hoï ñaõ phaûi vöôït qua caùi aûi toát nghieäp tröôùc moät
hoäi ñoàng heät kieåu “Thaäp baùt La Haùn traän” cuûa Thieáu Laâm töï tröôùc khi xuoáng nuùi vaäy.
Caùi hoïc thì muoân truøng maø söùc ngöôøi thì coù haïn. Anh nhaø Kieán phaûi löôùt qua haøng
chuïc moân laët vaët khoâng caàn thieát laém nhöng khoâng hoïc thì khoâng xong. Coøn veõ thì oâi thoâi !
“Caøy” quanh naêm suoát thaùng. Cöù buø ñaàu trong hoïa thaát heát hoäi hoïa, analogue tôùi hoïa caûo
roài ñoà aùn naøy ñoà aùn noï. Nai löng “charrete” laøm ñeâm maø khoâng kòp giôø noäp baøi cho thaày laø
chuyeän thöôøng ôû hoïa thaát. Anh “tröôûng traøng” hoïa thaát cuõng coù quyeàn haønh döõ doäi kieåu
“thöông cho roi cho voït”. Duø laø heát loøng naâng ñôû ñaøn em song aûnh cuõng öa baét ñaùm lính
môùi phaûi tuaân lònh moät caùch tuyeät ñoái. Chæ ñôn giaûn laø “baét gì laøm naáy” cho ñuùng nghóa
laøm “ne” hay noùi huîch toeït moùng heo ra laø laøm “moïi” (neøgre).
Ne ôi ta baûo ne naøy,
Ne voâ hoïa thaát ne “caøy” cuøng ta,
Tröôûng traøng coù luaät ñöa ra,
Keâu gì laøm naáy, lieäu maø bieát khoân,
Baét côûi truoàng, phaûi côûi truoàng,
Keâu naèm “quaäy coû”, lieäu hoàn “rendu”…
Anh naøo khoâng tuaân theo thì ñöøng hoøng laøm daân kieán truùc, lieäu hoàn mau cuoán goùi
ñi hoïc tröôøng khaùc. Môùi laàn ñaàu thì nghe gheâ laém nhöng töø töø quen roài thì cuõng thaáy
thöôøng tình, nhôø vaäy veà sau tình caûm anh em caøng thaém thieát. Maø tuïc naøy chöa töøng coù ôû
tröôøng ñaïi hoïc naøo khaùc. Caûnh vöøa hoïc baïn, vöøa hoïc thaày theo tính daân chuû laøm khoâng khí
Gôûi taëng anh em Kieán ñoïc giaûi trí. Phoå bieán töï do. 1
hoïa thaát luùc naøo cuõng thaân maät kieåu gia ñình Kieán truùc. Ngöôøi vieát baøi naøy naêm 1993 coù
löôïm moät baøi thô taû sinh vieân kieán truùc trong hoäi tröôøng nhö sau , tieác thay ñeán nay chöa
bieát teân taùc giaû :
Sinh vieân kieán truùc thöïc laø hay,

Mieäng “noå”, chaïy soâ suoát caû ngaøy,
“Traû nôï” xanh da, quaàng caëp maét,
“Binh baøi” quì goái, choáng hai tay.
Caø pheâ, thuoác laù tha hoà huùt,
Röôïu ñeá, bia oâm maëc söùc say.
Naêm naêm quaàn thaûo khoâng bieát meät,
Caøng giaø, caøng deûo laïi caøng dai.
Caøng giaø, caøng deûo laïi caøng dai,
“Nöû Kieán” nhaø ta chaúng keùm ai,
Rotring moät caùn caàm ñuùng ñieäu,
Template maáy voøng quaäy meâ tay.
Saùng binh, chieàu veõ “leân tôùi beán”,
Moät nöû maáy ne (neøgre) quaäy “maùt trôøi”.
Caøng ham ñoøi hoûi, ne caøng khoå,
Moûi goái, ñau löng laïi phoàng tay.
Tröôùc tröôøng laø moät coâng vieân thoùang maùt. Sau giôø “leân” baøi caêng thaúng ban ngaøy
thì vaøi anh tranh thuû ban ñeâm chaïy ra coâng vieân ñeå gaëp gôû heïn hoø moät tí ti vôùi maáy chò em
cho vôi noãi “coâ ñôn nôi tieàn ñoàn”. Yeâu nhau laém caén nhau ñau, tieàn baïc traû sau sanh nhieàu
raéc roái vôùi caûnh “xuø tieàn” chaïy troán thaúng voâ tröôøng laøm maáy em beân ngoøai ñöùng vaåu moâi
ñoû tru treùo, chöûi ruûa khoâng töø ai, trong ñoù coù moät “lôøi nguyeàn ñoäc ñòa” nghe laø thaát kinh :
“…roài tuïi baây khoûi mong ra tröôøng”. Thaønh ra nhieàu anh trong traéng rôùt oan maïng hoøai vì
lôøi nguyeàn “laïc ñaïn” aáy. Hoïa öùng nhaõn tieàn caû chuïc naêm laø thaáy ñaäu thì ít maø rôùt thì ñoâng
voâ keå. Thôøi aáy chöa coù caûnh troø ñi naên næ thaày loä lieåu nhö ngaøy nay vì ôû mieàn Nam nhöùt laø
ôû Saøi goøn baáy giôø chöa ai ñuû baûn laõnh ñöôïc goïi laø cao thuû trong “ngheà” naøy. Maáy thaày ñaõ
ñöôïc aên löông no ñuû thì ñöøng ai hoøng maø ñi ñeâm ñeå mang hoïa laâu daøi veà sau. Coù anh teân
Q. ì aïch thi rôùt maõi, tôùi khi ñaäu ñöôïc ra tröôøng beøn haän ñôøi töùc khí quaêng taäp saùch ra goác
caây tröùng caù saân tröôøng ñaùi xeø xeø leân cho boû gheùt! Gaëp thôøi chieán, nhieàu anh coá yù raùng
traây thôøi gian trong tröôøng ñeå hy voïng troán lính ngaøy naøo hay ngaøy naáy. Keát quaû khi hoøa
bình ñeán, trong hoà sô ghi roõ coù anh baùm reã trong tröôøng kyû luïc laø 21 naêm ! Coøn trung bình
thì cuõng laø 5 naêm, 10 naêm. Sau ñoù , nhaø tröôøng phaûi duøng bieän phaùp “thanh lyù” cho ra loø
heát ñeå raûnh tay nhaän “haøng môùi” thì soá löôïng Kieán töø aáy veà sau “ñöôïc nöôùc” baét ñaàu taêng
roõ reät. Baûn kieåm ñieåm cuûa ban giaùm hieäu tröôøng ÑHKT veà vieäc thöïc hieän nghò quyeát 28-
29 cuûa thaønh uûy vaø UBNDTP coù moät ñoïan ghi vôùi moät söï traøn treà loøng töï haøo daân toäc
Kieán. Nguyeân vaên nhö sau:
“…Trong 2 naêm qua, nhaø tröôøng ñaõ toå chöùc toát nghieäp treân 200 sinh vieân – baèng soá
löôïng treân 30 naêm maø tröôøng ÑHKT Saigon ñaõ toå chöùc toát nghieäp… ”
Kinh khoâng, thöa baø con?
Ban ñaàu ngöôøi ta duøng phöông caùch 1 “môû ñaàu vaøo, boùp ñaàu ra” , duøng giaùo sö
nhaèm phong toûa sinh vieân. Sang thôøi bình, thaáy keá saùch naøy neáu duy trì hoøai thì keàm haõm
coâng danh maáy anh “khai quoác coâng thaàn” quaù côû neân keá saùch ñaøo taïo nhaân taøi chuyeån
sang phöông caùch 2 “boùp ñaàu vaøo, môû ñaàu ra”, laáy sinh vieân phong toûa laïi maáy oâng giaùo
vieân (khi aáy maáy oång bò giaùng chöùc giaùo sö gaàn heát caû roài ). Chæ nhö theá môùi hy voïng ñeàn
ôn ñaùp nghóa ñaùm coâng thaàn vaø con chaùu cuûa hoï. Ban ñaàu , keá saùch coù keát quaû ñaëc bieät.
Phe coâng thaàn ñöôïc öu ñaõi nhö daân thôøi Nghieâu Thuaán. Heå coù thi laø saün saøng “chaáp” ñoái
thuû mình vaøi ba ñieåm vaø vaãn ñöôïc xeùt ñaäu ngoït xôùt. Tha hoà nheï böôùc hoïan loä. Gaëp anh
goác gaùc trong röøng, hay laø daân toäc ít ngöôøi thì caøng hay hôn nöõa vì trình ñoä caøng thaáp thì
phaûi ñöôïc buø tröø baèng thaät nhieàu öu tieân trong ñöôøng khoa baûng. Hoûi vaäy thi ai maø daùm
cheâ traùch thi cöû khoâng beânh vöïc keû yeáu. Khi aáy aáy anh só töû thuoäc gien trí thöùc, hoïc quaù
gioûi xöa nay thì phaûi nhöôøng nhòn cho keû dôû hôn mình ít nhieàu ñieàu kieän cho coâng baèng.
Moät beân chaáp ñieàm, beân kia chaáp lyù lòch. Ñieåm coù theå thay ñoåi coøn lyù lòch thì coù sao ñeå
vaäy. Roát cuoäc roài maáy anh “lyù lòch ñen” phaûi tuùi buïi hoïc luyeän thi, töø lôùp 10,11 maø vaãn rôùt
hoøai rôùt huûy. Ñaïi ña soá phaûi nhaém maét lieàu maïng “chôi” kieåu ñaáu côø töôùng chaáp Ñeá Thích
2 xe vaø chòu eùp ñi nöôùc haäu. Thaáy toäi nghieäp maáy anh aáy quaù, nhieàu luùc hoäi ñoàng tuyeån
sinh thöông tình buoäc loøng phaûi thoâng baùo keát quaû thi cuûa maáy aûnh tröôùc khi noäp hoà sô ñeå
maáy aûnh khoûi thi maát thì giôø vaøng ngoïc cuûa tuoåi treû. Coøn maáy anh noøi “coâng thaàn” luoân coù
saün “ba ñôøi cuøng thi, laøm gì chaúng ñoã”. Troø “3 trong 1” naøy ñi tröôùc chieâu tieáp thò ngaøy nay
caû chuïc naêm !
Cuoäc thi vuõ moân luoân keát thuùc toát ñeïp. Sinh vieân cuoái cuøng cuõng goàm nhieàu thaønh
phaàn giai caáp ñöôïc hoøa ñoàng saøng loïc moät caùch coâng baèng vaø aâm thaàm qua caùc tieâu chuaån
beân leà trình ñoä hoïc vaán. Maø ñaõ ñaäu vaøo tröôøng roài thì ñöôïc tröôøng cöng nhö tröùng. Moãi luùc
veõ baøi thì cöù voâ giaùo vuï laõnh giaáy veà veõ. Veõ xong moät maët, taän duïng luoân maët sau cho moät
ñoà aùn nöõa thaønh thöû chaúng bao giôø sôï khan hieám giaáy. Haøng thaùng laïi ñöôïc phoøng ñôøi
soáng caáp gaïo, thòt… veà taåm boå taêng cöôøng sinh löïc. Ñeå giuùp sinh vieân ñôõ tuùng thieáu,
phoøng taøi vuï ñöôïc leänh phaùt cho töøng anh hoïc boång ñeå xaøi vaët. Teä laém cuõng mua ñöôïc vaøi
goùi thuoác “coù caùn” huùt cho thôm raâu. Thì thoâi, neáu khoâng ñaùng coâng ñeøn saùch thì cuõng
ñaùng coâng duõng caûm chieán ñaáu daønh chöùc “voâ ñòch thieân haï” maø bia mieäng coøn löu laïi.
Vì “boùp ñaàu vaøo, môû ñaàu ra”, ñaõ laø sinh vieân thì toäi chi hoïc nhieàu cho khoå. Xöa thì
khaùc, buø laïi nay cöù voâ tö chôi nhieàu, ñaèng naøo thì cuõng ra cuõng laøm giaùm ñoác, teä laém thì
cuõng coù baèng KTS laáy le vôùi haøng xoùm.. Sinh vieân vaøo töông ñoái nhieàu hôn xöa song vaãn
coøn thöa thôùt. Caûnh tröôøng nhö moät thieân ñaøng thu nhoû. Nhôù nhöõng naêm sinh vieân bò ñieàu
ñi gaùc tröôøng ban ñeâm thì saân tröôøng saün caây xoøai, vaøi caây mít tha hoà cho sinh vieân thöôûng
thöùc troäm (vì aên vuïng ngon mieäng hôn aên coâng khai nhieàu). Trôøi noùng thì coù saün xe hôi cuûa
hieäu tröôûng ñeå cho vaøi anh lieàu maïng caïy cöûa vaøo maø baät maùy quaït nguû suoát ñeâm; thaây keä
ngaøy hoâm sau xe caïn bình heát chaïy laøm hieäu tröôûng keït vieäc töùc ñieân maø khoâng laøm gì
ñöôïc. Veõ baøi tuy khoâng caêng thaúng nhö xöa nhöng caùi hoïa charette thì vaãn coøn ñoù. Cuõng
may laø thaày sau naøy khoâng daùm thaúng tay ñaùnh rôùt maáy sinh vieân “coâng thaàn”. Heå oâng
naøo ñaùnh rôùt thaúng tay thì sinh vieân seõ la laøng cho ban giaùm hieäu quôû traùch cheâ thaày daïy
dôû vì laøm ñieåm thi ñua vaø thaønh tích baùo caùo cuûa tröôøng bò suùt giaûm.. Hôn nöõa nhaø tröôøng
laõnh ñaøo taïo heä B, chuyeân tu, taïi chöùc duøm cho caùc sinh vieân töø ñòa phöông xa xoâi neân
baèng moïi giaù phaûi laøm sao cho hoï toát nghieäp ñaøng hoøang. Neáu khoâng ñaøo taïo ñöôïc thì maát
maët tröôøng. Taát nhieân phaûi raùng daøn xeáp yeâu caàu maáy thaày nhaém maét cho ñieåm kha khaù
ñeå cho “vui loøng khaùch ñi” maø duy trì uy tín vaø haï quyeát taâm ñaäp tan yù ñoà xaáu xa cuûa caâu
xuyeân taïc: “Doát nhö chuyeân tu, ngu nhö taïi chöùc”. Chöa heát, tröôøng ta coøn nhaän caùc du hoïc
sinh töø nöôùc laùng gieàng Cam-pu-chia ñeå môû roäng aûnh höôûng . Caùi hay hôn caùc tröôøng ñaïi
hoïc khaùc treân theá giôùi laø khoâng caàn bieát raønh tieáng baûn xöù vaãn ra tröôøng ñöôïc vaø coù baèng
caáp ñaøng hoøang nhö ai vôùi chaát löôïng “höõu nghò”. Do vaäy, nhieàu nhoùm ôû beån sang hoïc chæ
caàn moät ngöôøi hieåu tieáng Vieät sô sô laø coù theå keøm caëp níu keùo ñoàng ñoäi mình leân lôùp ñeàu
ñaën. Khaùch haøng ñöôïc xem laø vua neân tieâu chuaån leân lôùp cuûa du hoïc sinh ñöôïc öu ñaõi hôn
sinh vieân baûn xöù. Choå ôû cuûa maáy anh luoân ngon laønh hôn kyù tuùc xaù “phe ta”. Tieàn baïc thì
beân nöôùc meï gôûi sang xaøi thoûai maùi, chôi “soäp” hôn caû sinh vieân noäi ñòa. Gaëp maáy naêm coù
phong traøo buoân laäu xe gaén maùy ôû bieân giôùi nhoän nhòp, coù anh lôïi duïng cuoái tuaàn chaïy ra
cöûa khaåu ñem xe Honda veà Saøi Goøn baùn kieám tieàn tieâu vaët. Maáy thaày hay sinh vieân coù
nhu caàu saém xe coä cöù tìm nhôø maáy aûnh ñeå yeân taâm tin töôûng coøm-maêng (order) ñöôïc haøng
toát maø khoâng sôï bò laàm haøng “luoäc”. Töø ñoù môùi thaáy taïi sao thaày coâ baïn beø trong tröôøng
luoân quyù meán maáy du hoïc sinh naøy. Luùc toát nghieäp caøng ñöôïc deå daõi hôn. Aáy laø chuyeän
veà sau. Ñeå baûo ñaøm quyeàn lôïi baèng caáp cho caùc sinh vieân neân ban giaùm hieäu phaûi duøng
bieän phaùp kinh teá ñeå phong toûa tính nghieâm khaéc cuûa maáy thaày. Tröôùc maét laø löông maáy
thaày bò caét giaûm hôn xöa. Thaày cuõng laõnh “tieâu chuaån” thòt, söõa, gaïo, khoai lang … haøng
thaùng vôùi möùc cheânh leäch veà chaát löôïng laãn soá löôïng chaúng hôn troø bao nhieâu. Thaày cuõng
coù luùc bò baét ñi gaùc ñeâm, hay xaùch cuoác ñi troàng khoai, baép cho coù kinh nghieäm saûn xuaát
daân gian, cuõng vaùc gaäy ñi taäp quaân söï quay traùi quay phaûi, laên loän boø leát cho thaám caùi khoå
aûi chieán tranh maø yeâu chuoäng hoøa bình. Oâng naøo “ba-gai” thì ñöøng traùch khi bò caét giaûm
tieâu chuaån hay cho nghæ vieäc. Thænh thoûang nhaø tröôøng thöông tình cho thaày ñi nghæ maùt
boài döôõng söùc khoûe ñeå tieáp tuïc leân baûng laøm ngheà ”kinh doanh chaùo phoåi” theâm phaùt ñaït.
Nghó laïi nhaø tröôøng cuõng lao taâm lao löïc lo cho töøng ngöôøi maø luùc naøo cuõng bò thieân haï
ñaøm tieáu.
Lo maõi cuõng kieät söùc, neáu khoâng laàm , thì ñeán khi aáy trong tröôøng chæ coøn laïi daøn
hieäu tröôûng, hieäu phoù laø coù caùi buïng “töông ñoái “ kha khaù hôn caùc thaày khaùc maø thoâi. Coøn
caùc tieâu chuaån cho thaày troø daàn daàn bò thay theá baèng tieàn “buø loã” cho nheï gaùnh. Töø ñoù
nhaân söï ôû phoøng Ñôøi soáng cuõng ñöôïc “thanh lyù” ñeå giaûm ngaân saùch ñeå ñaùp öùng thôøi ñaïi
“tieàn-löông-giaù”. Maõi ñeán 1987, saün tình hình naêm aáy coù nhieàu con oâng KTS ñi thi maø naêm
aáy caùi laï kyø nhöùt laø ñeà thi cöïc deã maø ña soá khoâng ai laøm ñöôïc. Nhieàu phoøng thi buoåi ñaàu
ñaõ vaéng maët vì boû cuoäc heát gaàn phaân nöõa. Tình hình thi rôùt ñoâng ñaûo thaáy roõ (naêm aáy tyû leä
1 chæ choïi khoûang 60 – coøn quaù ít so vôùi ngaøy nay). Töø xöa nay voán luoân bò aùm aûnh tin
xuyeân taïc “thi rôùt seõ bò baét lính” neân nhieàu oâng Kieán cha vì quaù thöông con phaûi ñoàng loøng
vaän ñoäng leân treân Boä khaån caáp laäp theâm “heä hôïp ñoàng” (heä “B”). Heä naøy saün saøng môû
toïac cöûa thu nhaän taát caû nhöõng ai coù nhu caàu hoïc kieán truùc maø tröôùc heát laø ñaùm con maáy
oång, ruûi coù rôùt thì cuõng coøn “Sinh moân” maø thoaùt. Ñieàu kieän ñôn giaûn laø : baát cöù ai ñöôïc
oâng KTS naøo trong Hoäi KTS chòu ñôõ ñaàu giôùi thieäu vaø coù tieàn ñoùng thì ñöông nhieân trôû
thaønh sinh vieân Kieán truùc ngoït xôùt. Maø tieàn hoïc thì baáy giôø chi traû döïa treân cô sôû giaù gaïo.
Aùc nghieät ôû choã, naêm aáy vaøo luùc ñoùng tieàn thì giaù gaïo bieán ñoäng vuøn vuït. Nhieàu “Kieán tô”
lo chaïy tieàn troái cheát. Möøng thay tröôøng chöa döïa treân cô sôû giaù gaïo Naøng Höông ! Ôn
Trôøi coøn thöông chuùng sanh nhaø Kieán. Coù naêm sôï sinh vieân ñoùng tieàn treå, nhaø tröôøng yeâu
caàu ai ñoùng treå phaûi keøm theâm “laõi suaát tieàn tröôøng” laøm baùo chí phaûi ñoäng loøng can thieäp
cöùu giuùp maáy sinh vieân. Duø sao thì keát quaû thu nhaäp cuûa tröôøng vaãn luoân vöôït chæ tieâu laøm
ngaân saùch nhaø tröôøng doài daøo ñaùng keå. Maáy thaày cuõng coù dòp caûi thieän haàu bao rieâng tö
moät caùch hôïp phaùp maø troø cuõng vui veû chi traû reït reït khoâng than vaõn tröôùc söï hôïp taùc ñoâi
beân cuøng coù lôïi. Daân soá tröôøng Kieán truùc nhôø theá taêng oà aït. Baõi xe cuûa tröôøng xöa chæ leøo
teøo vaøi chuïc chieác xe ñaïp. Nay thì töø saân, saûnh , ra taän coång tröôøng traøn ngaäp xeá noå cuûa
thaày vaø troø. Laâu laâu coù theâm vaøi chieác xeá hoäp xòn hôn caû tieâu chuaån ñi laïi cuûa hieäu tröôûng
ñaäu cheãm cheä trong saûnh nhaø tröôøng. Thaáy nhieàu thaày “leân ñôøi” xe laøm maáy anh em nhaø
ngheøo ngöùa maét ganh tî roài beâu xaáu khoâng ít.
Söï chuyeån bieán töø caùi theá heä “AK” thôøi haäu chieán caàn söï naâng ñôõ cuûa nhaø tröôøng
ñeán theá heä “a-ccøng” ngaøy nay thöøa tieàn laém cuûa taøi trôï voå beùo cho ngaân saùch nhaø tröôøng
laøm boä maët tröôøng ta töôi maùt haún ra vôùi moät söï boäi thu sinh vieân vaø boäi chi KTS chöa
töøng thaáy.
Cuoái thaäp nieân 50, caû tröôøng haøng naêm chæ coù khoûang chöa ñaày 50 sinh vieân. Ñeán
nay Soá Kieán ra loø ñeán nay trung bình khoûang gaàn 200 sinh vieân/khoùa. Neáu döïa theo baûng
kieåm ñieåm baùo caùo cuûa nhaø tröôøng nhö treân ñaõ ghi thì trong 4 naêm cuoái theá kyû 20 thoâi, soá
sinh vieân ra loø ñaõ töông töông 100 naêm ñaøo taïo cuûa ÑHKT Saøi Goøn cuõ.
Gôùm chöa caùc cuï ?
Söï tieân tri cuûa hai oâng thaày Taøu ñaõ öùng nghieäm roõ raøng. Khi nhaø nöôùc cho xaây nhaø
thi ñaáu Phan Ñình Phuøng xoùa soå coâng vieân “töôi maùt” ñoái dieän thì soá löôïng sinh vieân Kieán
taêng roõ reät. “Lôøi nguyeàn ñoäc ñòa” ngaøy xöa ôû xoùm coâng vieân aáy ñaõ ñöôïc hoùa giaûi trieät ñeå
keå töø ngaøy maáy “chò em” khoâng coøn ñaát haønh ngheà nöõa.
Vieäc hoïc trong tröôøng ra sao, cöù xem hoài sau seõ roõ.
Hoài thöù nhì: Phoøng giaùo vuï laøm noåi côn gioù buïi
Ñôøi sinh vieân gaëp laém noãi truaân chuyeân.
Baùo tröôùc vôùi anh em, hoài naøy hôi daøi, xin chòu khoù ñoïc cho hieåu phaàn naøo caûnh ñôøi
sinh vieân eùo le ñuû thöù. Duø noùi hoøai cuõng khoâng heát !
Sau moät thôøi gian ñaàu lo thuû tuïc nhaäp hoïc: caét hoä khaåu, caét coâng ngheä phaåm, caét soå
daàu, soå gaïo, soå löông thöïc… ñeå chuyeån vaoø tröôøng (keùo daøi ñeán cuoái thaäp nieân 1980) thì
baét ñaàu nhaäp hoïc. Maáy thuû tuïc treân daàn daàn loïai boû khi cheá ñoä ñaøo taïo ñaïi traø cuûa tröôøng
phaùt trieån sau naøy. Chöông trình hoïc so vôùi ngaøy xöa khoâng khaùc bao nhieâu. Coù chaêng chæ
theâm maáy moân hoïc chính trò chính em, Nga vaên, quaân söï cho hôïp thôøi ñaïi. Thaày môùi khaù
ñoâng, thaày cuõ ña soá “ra ñi” vôùi moïi hình thöùc baèng nhieàu lyù do teá nhò. Söï chuyeån heä laøm
noäi boä tröôøng hôi luïc ñuïc theo ñuùng coâng thöùc cuûa thôøi “quaù ñoä”. Maáy thaày cuûa “hai heä”
ñaù nhau aâm æ. Phe naøy cheâ phe kia doát, hay laø cheâ phe noï khoù khaên kyø cuïc… vaân, vaân.
Ñaëc bieät coù tröôøng hôïp coâ naøy “choâm” giaùo aùm thaày kia ñeå daønh daïy maáy moân quan troïng,
baát chaáp mình coù chuyeân moân hay khoâng, vôùi hy voïng coù moät chaân voâ “bieân cheá ” cho yeân
buïng. Thöông cho ñaùm sinh vieân bò naïn “oanh kích töï do” maø laõnh ñaïn troïn oå. Nhieàu anh
hoïc theo “heä” naøy taát nhieân bò “heä” kia ñì saùt vaùn cho boû gheùt.
Tính truyeàn thoáng cuûa tröôøng Kieán truùc qua caûnh SV “ne” baøi nhau vaãn ñöôïc duy
trì. Khi maø nöõ SV ñaõ coù maët trong tröôøng thì vieäc naøy laïi moät phaàn bieán chaát thaønh caûnh
“Leâ Lai cöùu chuùa” töùc laø quaân töû xaû thaân töø veõ baøi “phuï” sang veõ baøi “duøm”cho myõ nhaân
taän tình. Neáu tröôøng coù baét traû baøi chaéc chaøng cuõng “doác heát tình naøy” ñeå traû baøi voâ ñieàu
kieän phuïc vuï ñoøi hoûi khaét khe cuûa naøng. Khoå noåi laø khi baøi mình lo chöa neân thaân maø phaûi
lo “ngaäm boà hoøn laøm vui” oâm soâ duøm baøi cuûa ngöôøi khaùc. Neân caûnh thi rôùt “ñoàng quan
ñoàng quaùch” laø thöôøng tình. Heã laø sinh vieân Kieán truùc laø bieát caûnh :
“Tieác thay, anh coøn sa-reát hoøai, ñoà aùn nôï chöa döùt neân laän ñaän truaân chuyeân…” (lôøi
moät baøi haùt ñaõ caûi bieân)
Naêm ñaàu tieân vaøo hoïc, ngöôøi ta hay noùi thieân haï thöôøng “loït loã chaân traâu maø cheát”.
Vì moân chuyeân moân thì hoïc deã trong khi moân phuï thi cöïc kyø gian nan. Coù leõ maáy thaày bò
töï aùi khi thaáy moân hoïc cuûa mình ít ai theøm ngoù tôùi neân phaûi laøm mình laøm maåy tyù cho vui
duø chaúng “gieát” (ñaùnh rôùt) ai caû. Coù chaêng chæ huø chôi cho vui laàn ñaàu roài laàn sau thi laïi
cuõng cho “qua” tuoát tuoàn tuoät. Theo hoài taùc giaû ñi hoïc, taùc giaû cuõng phaûi nhieàu phen khieáp
vía. Nhöùt laø moân ñaïi soá tuyeán tính (naêm 1) vaø tin hoïc (naêm 5) cuûa thaày Q. Trong lôùp thaày
luoân “saïc” lia lòa neáu thaáy anh naøo coù boä voù hoïc haønh lô mô. Nhieàu “thaèng cha, con meï”
(theo ñònh nghóa sinh vieân cuûa thaày) phaûi cheát reùt vöøa ñieác con raùi vôùi nhöõng baøi toaùn ñuùng
nghóa ma-traän. Luùc thi coù luùc moät lôùp (40 ngöôøi) chæ coù 2 ngöôøi ñaäu. Nhöng thi laïi laàn 2 thì
ai naáy cuõng ñaäu teä laém laø 5vv (5 vôùt “vôùt”). Vaäy maø ai cuõng thöông vaø nhaéc tôùi thaày hoøai ,
chæ vì caùi “Taâm” thaày toát.
Trong caùc phöông phaùp daïy hoïc thì ngoøai lyù thuyeát vaø thöïc haønh, ñeå sinh vieân coù
theâm kinh nghieäm ngoøai ñôøi , moät saùng kieán moät phöông phaùp voâ tieàn khoùang haäu ñöôïc
giaûng daïy moät caùch aâm thaàm maø ít ngöôøi ngoøai bieát: moân “Haäu Quaû Xaây Döïng”. Ngöôøi
sinh vieân khoâng caàn bieát thaày mình laø ai, khoâng caàn thi cöû, chæ caàn nhìn roài töø töø “ngoä” ra
chaân lyù. Chaúng coù ai phaùt minh hay tìm ra moân hoïc naøy. Taát caû ñeàu ñöôïc phaùt hieän moät
caùch ngaãu nhieân. Lòch söû cuûa noù nhö vaày:
Töø ngaøy khoái phoøng hoïc ñaàu tieân ñöôïc xaây vaøo naêm khoûang 77 vôùi moät thôøi gian
ñaùng keå gaàn 2 naêm.. Sau khi thi coâng xong thì coâng trình bò thaám doät ñuû thöù giuùp cho ñaùm
Kieán con coù thôøi gian daøi chöùng kieán hoïc hoûi moïi thöù teä haïi trong xaây döïng ñeå sau naøy
lieäu maø traùnh. Ñuùng theo nguyeân taéc kieåu binh thö Toân Voõ: “Neáu khoâng bieát caùi lôïi neân
laøm thì cuõng neân bieát caùi haïi ñeå maø traùnh”. Moät thaày buoäc loøng phaûi giaûi thích huîch toeït
cho ñeä töû : “ Khoâng phaûi nhaø tröôøng khoâng bieát caùi sai nhöng nhaø tröôøng vaãn coá yù laøm sai
ñeå chæ daïy cho maáy anh töôøng taän ñoù !” Hay chöa?
Chöa heát, naêm 1983, saün dòp moät saûn phaåm do chính tröoøng ta thi coâng beân ñaïi hoïc
Kinh teá beân caïnh bò saäp cheát ngöôøi vöøa sau khi gôõ coáp-pha gaây chaán ñoäng dö luaän, anh
em sinh vieân ñöôïc dòp hieám coù hoïc moät kinh nghieäm ngaøn vaøng vaø cuõng ñöôïc “dôït” qua
noãi kinh hoøang do “beå ñoä” ñeå taäp luyeän giöû vöõng tinh thaàn cho quen, cho bieát vôùi ngöôøi ta.
Ngöôøi vieát khoâng goïi vieäc naøy laø söï coá hay vuï aùn vì keát quaû chaúng thaáy vò choùp bu naøo ñi
tuø caû . Vì yeáu toá beàn vöõng trong nguyeân lyù ñaõ laø chaân lyù vaø chaân lyù thì baét buoäc phaûi ñuùng
ôû khaép nôi. Coøn vò naøo bò ñoåi coâng taùc thì töùc laø ñöôïc leân chöùc ñoåi ñôøi nhanh choùng. Phaûi
chaêng ñaây laø caùch ñeå traû coâng “kheùo” cho moät yù töôûng môùi trong giaûng daïy, moät coáng hieán
to lôùn vaøo söï nghieäp xaây döïng ???
1989, khoâng bieát coù moät oâng naøo noåi höùng chính thöùc ñöa ra luaät “caám ne” keøm
theo theâm quy ñònh chæ cho sinh vieân traû nôï trong 2 ngaøy baát keå ñoà aùn lôùn nhoû. Vieäc ñaõ
laøm cho maáy thaày laõo laøng chaân chính phaûn öùng khoâng ít. Chæ tieác moät ñieàu laø vì maáy laõo
khoâng coøn quyeàn haønh nhö xöa neân keát quaû choáng ñoái chæ laø moät cuoäc “dieãn taäp ñaáu
tranh” söông söông khoâng thu keát quaû gì. Sinh vieân laõnh ñuû moät troø “thí nghieäm chieán
tröôøng” cuûa phoøng giaùo vuï maø chaúng thaáy ai daùm can thieäp voâ vuï cöùu giuùp. Trong hoïa thaát
thænh thoûang coù söï “caøn queùt” cuûa nhaân vieân giaùo vuï ñi baét maáy anh “ne chui”. Roài coøn
theâm caùi troø huù nhau laøm aùm hieäu khi thaáy “giaëc tôùi” ñeå roài maáy “ne chui” heø nhau chaïy
troán nhö troø chôi “doïn deïp loøng leà ñöôøng”. Thöông chuù S. hoài ñoù quaûn lyù hoïa thaát thaáu
hieåu truyeàn thoáng xöa nay cuûa daân Kieán maø laém luùc thoâng caûm nheï tay vôùi maáy “ne”. Chuù
khoâng bao giôø naëng tay vôùi ai caû maø laïi luoân phaûi nhaãn nhuïc chòu mang tieáng laø “tay sai”
cuûa giaùo vuï. Duø beà ngoaøi thì laâu laâu thaáy chuù “huø doïa” laøm oai cho laáy leä. Töø töø rieát roài
sinh vieân ai cuõng bieát vaø trôû neân raát quyù chuù. Moät anh sinh vieân khoùa k88 coù caâu ñònh
nghóa chöõ “KTS” treân saân khaáu trong ñeâm truyeàn thoáng naêm 1990 nhö sau: anh em luùc
ñaàu trong hoïa thaát “Kî Thaày S.” vaø rieát roài töø töø “Khoâng Thaáy Sôï” laø theá. Tuy vaäy coù moät
thaày raát soát saéng trong vuï “baét ne” naøy cuõng nhö noåi danh trong nhieàu thaønh tích, phi vuï
khaùc. Ñeán noãi coù thô raèng:
Tieáng ñoàn thaày Ng. raát taøi naêng,

Thi cöû maáy phen laáy moät baèng,
“Heä B” chaïy choït bao nhieâu ñöùa?
“Hoïa thaát” tru di maáy chuïc thaèng.
Bôï moâng giaùo vuï tay coøn daáu,
Ñeø coå sinh vieân oaùn chöûa tan.
Töôûng nhôù coâng thaày ghi maáy chöû:
“Ñ.M. thaày Ng. “vieát treân töôøng !
(Naêm 1993 nhieàu thaày vaø troø coù thaáy treân cöûa moät hoïa thaát coù haøng phaán vieát
nguyeân vaên nhö vaäy. Nghe keå laïi raèng baùo haïi chuù S. phaûi lo tìm caùch xoùa cho ñöôïc haøng
chöû oan nghieät aáy !)
Sau daàn thì caû vuï “caám ne” vaø traû nôï chæ trong 2 ngaøy” ñöôïc aâm thaàm baõi boõ daàn vì
boû lieàn laâäp töùc thì maáy oång thaáy queâ ñoä khi tay ñaõ nhuùng chaøm ! Phaûi chôø coù moät “oâng
con” naøo ñoù vaøo hoïc môùi coù caùi côù ñeå “caûi caùch söûa sai”. Chuyeän veà sau seõ bieát.
Tröôùc caûnh nôï naàn khoù chi traû cuøng vôùi nhu caàu giuùp taêng thu nhaäp cuûa maáy oâng
thaày, naêm 1990, maáy oâng ban giaùm hieäâu, nhöùt laø phe phoøng giaùo vuï, taøi vuï ñaõ saùng taïo
moät giaûi phaùp tôùi ngaøy nay vaãn coøn hieäu quaû vaø sieâu lôïi nhuaän hôn caû döï tính: Ñoùng tieàn
vôùi caùi goïi laø “Leä phí traû nôï ñoà aùn”. Noù aùp duïng luoân trong vieäc thi laïi caùc moân hoïc. Giaù
khôûi ñieåm toái thieåu cuûa noù laø 4000 ñoàng/laàn. Ñeán nay naêm 2003 noù ñaõ taêng hôn 10 laàn vì
nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa sinh vieân vaø nhaø tröôøng. Do vaäy, caùc sinh vieân coù gioûi thì cöù thi
rôùt neáu coù tieàn ñoùng vaø thaày thì moãi laàn ñaùnh rôùt thì coù dòp söûa baøi traû nôï maø caûi thieän ñôøi
soáng. Vì coù söûa baøi thì giaùo vuï-taøi vuï-thaày ñeàu ñöôïc höôûng aên chia theo tyû leä phaàn traêm
(ban ñaàu laø thaày 75%, tröôøng 25%). Hoûi ai cheâ khoâng theøm laøm ? Troø thì heå ñaõ ñoùng tieàn
thì thi traû nôï cuõng deã “qua”. Thaày-tröôøng lôõ ngaäm tieàn phaûi raùng coâng chaám baøi lo thuû tuïc ,
soå ñieåm… cho ñaùng ñoàng tieàn baùt gaïo. Noù taïo ñieàu kieän khuyeán khích nhieàu thaày theâm
haêng say “muùa buùt töïa muùa ñao” chaám baøi laãn kyù söûa baøi traû nôï vôùi söï “uûng hoäâ” taän löïc
cuûa caùc phoøng ban trong tröôøng. Coù thaày chæ caàn kyù baøi traû nôï ñeå khoûi maát coâng söûa baøi
daây döa, ruùt ngaén coâng ñoïan cho khoûe anh em vaø kinh teá cuûa mình cuõng ñöôïc mau caûi
thieän moät caùch hôïp phaùp. Maáy sinh vieân Kieán cuõng lôïi duïng nöôùc ñuïc maø luoàn laùch. Moãi
laàn traû nôï coù theå möôïn baøi cuûa anh naøo ñaäu ñeå cheùp “nguyeân con” cho chaéc aên. Theâm nöûa
laø ñaõ töø laâu nay coù saün chuû tröông ruùt ngaén xoùa boû daàn ranh giôùi giai caáp giöõa thaày vaø troø
neân vaán ñeà tình caûm thaày-troø coù dòp theå hieän theâm thaém thieát moät caùch trôn lu qua quaø
caùp, yeán tieäc ñaàm ñìa bia boït cuøng maáy khoûang “töù khoùai traàn gian” khaùc.
Noùi vaäy chöù cuoäc ñôøi coøn laém ngoïai leä. Moät hai oâng thaày baø coâ thaáy aên tieàn kieåu
naøy thì söôïng quaù neân voâ giaùo vuï vaø xin töø choái nhaän soá tieàn aáy. Nhöng troø thì vaãn bò buoäc
phaûi ñoùng y soá cho ñuùng luaät, coøn thaày coù chòu laáy tieàn hay khoâng thì troø ñöøng thaéc maéc
maø mang hoïa. Cuõng coøn nhieàu oâng thaày vì löông taâm caén röùt khi sôï caûnh hoïc troø mình
“mua baèng” neân laâu laâu cuõng ra tay trò thaúng caùnh moät laàn troø bieát maët. Cuoái naêm 1991,
khoùa k89 (treân 100 ngöôøi) ñaõ chòu moät kyû luïc “rôùt” veà chuyeân moân maø töø sau 1975 chöa
thaày naøo phaù noåi. Ñoà aùn “nhaø an döôõng” laàn aáy theo luaät cuûa tröôøng thì phaûi ñöôïc ít nhöùt
hai thaày chaám môùi hôïp phaùp. Thaày H. vaø moät ñoàng nghieäp khaùc chaám xong caát keát quaû
vaøo tuû (rôùt khoûang 3/4) chöa kòp ñöa cho giaùo vuï theá maø hoâm thöù hai ñaàu tuaàn ñaõ coù keát
quaû khaùc chính thöùc ñaêng leân tröôùc vôùi tyû leä ñaäu 3/4. Söï vieäc laøm hai thaày phaûn öùng leân
taän hieäu tröôûng vì coù keû “chôi qua maët”. Sau khi thöa kieän lung tung cuoái cuøng thaày L.
tröôûng boä moân yeâu caàu khoùa 89 noäp laïi baøi cuû vaø ñích thaân chaám laïi vôùi keát quaû ban ñaàu
cuûa hai thaày gaàn nhö khoâng ñoåi bao nhieâu. Nguyeân nhaân chæ vì thaày K. “noåi maùu ngheä syõ”
voâ chaám rieâng moät mình sau khi hai thaày kia chaám xong vaø ñöa baûng ñieåm leân phoøng giaùo
vuï tröôùc. Ñaùm sinh vieân caû tröôøng töø aáy phaûi kieâng neå thaày H. vaø maáy thaày khaùc noùi chung
sau traän ñaùnh rôùt phuû ñaàu aáy. Khaép nôi ñeàu leân tieáng reân sieát vì trong voøng gaàn 15 naêm
chöa thaày naøo to gan daùm “gieát” sinh vieân haøng loïat nhö vaäy maø khoâng sôï bò nhaø tröôøng
raày. Nhieàu “ngö oâng ñaéc lôïi” nhôø caùi luaät “ñoùng tieàn traû nôï” sau ñoù… Cöù hoûi maáy anh chò
K89 “cöïu naïn nhaân” thì bieát roõ hôn.
Coù moät thaày khaùc chôi troø aùp ñaûo hoïc troø baèng “taâm lyù chieán” baèng caùch noå cho troø
sôï taøi naêng cuûa mình ñeå lieäu maø baét chöôùc. Thaày baûo raèng trong moät ñeâm thaày coù theå binh
haøng traêm phöông aùn quy hoïach, toán heát 3 cuoàn giaáy calque. Moãi cuoàn 40 thöôùc (?!) ñaøng
hoaøng. Theá laø heát ai daùm coi thöôøng oai maáy thaày tröôøng ta.
Trong khoùa k8… moät anh noï hoïc “quaù eå” nhöng vì coù oâng giaø tía coù moái quan heä
roäng trong tröôøng neân maáy thaày cuõng phaûi neå maët maø naâng ñôõ . Neáu chaám thaúng tay thì
toäi, chaám ñaäu vôùt thì thöông oâng giaø bò queâ ñoä. Chaám ñaäu cao caøng khoâng coù caùch chi lyù
giaûi. Thoâi thì maáy thaày môùi duøng giaûi phaùp cho ñaäu khaù nhöng nheïm kín ñoà aùn ñi vôùi lyù do
“xin löu laïi baøi ñeå tham khaûo yù töôûng môùi laï” (!). Ai baûo thaày naøo cuõng xaáu vì taùnh ham ñì
troø ?
Tình traïng “gieát laàm khoâng boû soùt” bò nhieàu anh em ta thaùn maø khoâng ai ñeå yù. Moät
laàn, khoâng bieát maáy thaày bò “Toå traùc” maø maét theá naøo maø ñaùnh rôùt nhieàu ñoà aùn coâng
nghieäp moät caùch khoù hieåu. Coù moät baûn veõ trong ñoù nhieàu chi tieát khai trieån bò gaïch boû vôùi
lôøi pheâ “caáu taïo chöa töøng thaáy”. Taùc giaû ñoà aùn ñaõ tuyeân boá chi tieát aáy ñaõ ñöôïc cheùp
nguyeân xi ñuùng baøi trong saùch caáu taïo cuûa Mittag. Chæ bieát raèng baøi traû nôï cuûa anh sau naøy
y chang baøi cuû thì laïi ñaäu. Veà phaàn ñoà aùn quy hoïach thôøi aáy ñaõ coù moät luaät baát thaønh vaên:
“Nhaø phaûi baét buoäc 100% quay veà höôùng nam, tröôøng hoïc theå hieän treân baûn veõ phaûi coù
daïng chieác quaàh xaø loûn maø khoâng ñöôïc daïng khaùc, tröôøng ñaïi hoïc caám khoâng ñöôïc coù saân
boùng chuyeàn …” Anh naøo khoâng nghe duø gioûi theá naøo cuõng bò rôùt. Vaäy maø rieát caû lôùp buoäc
loøng phaûi veõ theo nhö caùi “luaät baát thaønh vaên” laøm cho baøi ai naáy cuõng gaàn gioáng nhau ,
chæ khaùc loái dieãn hoïa vaø teân taùc giaû. Keát quaû coù anh naøy ñaäu anh kia rôùt khaùc nhau maø tôùi
nay chaúng ai lyù giaûi ñöôïc. Chöa, coøn nöõa, nhieàu ñoà aùn ñöôïc ñaäu cao chæ nhôø phoái caûnh ñeïp
maø “païc-ti” maët baèng “binh” chöa tôùi. Trong khi maáy anh naøo chòu khoù nghieân cöùu maët
baèng hoøan chænh thì keát quaû khieâm toán hôn, coù luùc laïi bò 5v xeùm rôùt. Ñoù laø yù ñoà saâu xa cuûa
thaày cho muïc ñích laâu daøi veà sau. Tröôøng hôïp khoâng bieát theá naøo maø coù laàn moät thaày
höôùng daãn ñoïc baûn veõ hoøai khoâng ra trong nhieàu laàn söûa baøi laøm maáy anh hoïc haønh
nghieâm chænh coøn phaûi reùt vì sôï bò rôùt oan; coù anh phaûi chaïy ñi naên næ thaày phoù boä moân leân
hoïa thaát laøm boä ñi coi chaám baøi ñeå coù gì “cöùu khoå” duøm. Laâu laâu cuõng nghe chuyeän nhieàu
baøi thi gioáng nhau nhö ñuùc song keát quaû thì keû ñaäu ngöôøi rôùt khaùc nhau.. Chaúng ai giaûi
thích ñöôïc, keå caû chính maáy thaày chaám baøi.
“Voû quít daøy moùng tay nhoïn”. Ñeå ñoái phoù vôùi vieäc thi cöû, caùc phöông phaùp phoå
thoâng nhö laø “quay phim” hay naên næ thaày… thì xöa nhö traùi ñaát. Coù naêm tröôøng hôïp ñoái
phoù thaàn saàu ñaày tính saùng taïo, xin keå laïi ñeå anh em tham khaûo nghieân cöùu, ñöøng ham baét
chöôùc voäi:
Truôøng hôïp thöù nhöùt, moät thaày daïy moân noï (xin daáu teân ñeå baûo veä nhieàu ngöôøi) noåi
tieáng ñaùnh rôùt sinh vieân. Ñeå ñöôïc “qua phaø” an toøan, moät anh Kieán noï chaéc cuõng kieán thöùc
lòch söû khaù doài daøo beøn aùp duïng nguyeân xi troø Mî Chaâu – Troïng Thuûy baèng caùch caëp boà
vôùi con gaùi cuûa thaày laø aên chaéc ! Thô raèng:
Toâi keå ngaøy nay chuyeän Mî Chaâu,

Traùi tim ñuùng choå ñeå treân ñaàu,
Ñeà thi aên caép ñöa Troïng Thuûy,
Bieát bao chaøng Kieán ñoäi ôn saâu…
…vì nhôø theá maø thi cöû “qua phaø” eâm ñeïp caû !
Tröôøng hôïp thöù hai, moân Nga vaên voán laø noãi sôï haõi cuûa nhieàu anh chò. Kyø thi quoác
gia laïi vaøo naêm thöù 5 trong khi taát caù anh em laïi queân saïch vì khoùa Nga vaên keát thuùc giöõa
naêm thöù 3. Duø thaày coâ taän tình daïy oân laïi nhöng keát quaû chaúng ai nhôù gì raùo. Trong laàn thi
quoác gia cuûa khoùa k87, moät chò trong lôùp lieàu maïng tuoàn ñeà ra cho moät cao thuû baïn beân
ngoøai laøm xong thì leùn thaûy vaøo cöùu ñöôïc gaàn troïn caû lôùp K87 (chæ coù voûn veïn 1 - 2 anh
rôùt) . Coâ T. laàn aáy phaûi thaéc maéc taïi sao maáy anh laøm baøi gioáng nhau quaù? Neáu caùm ôn
anh cao thuû noï thì toøan theå SV cuõng heát loøng nhôù ôn coâ T. ñaõ saùng suoát thöùc thôøi cöùu vôùt
daân nhaø Kieán, khoâng bao giôø aùc taâm truø daäp baát cöù anh em naøo.
Tröôøng hôïp thöù 3 ly kyø khoâng keùm keå veà moät anh sinh vieân voán nhaùt ñoøn sôï rôùt
moân chính trò chính em. Vì anh voán kha khaù ngoaïi ngöõ neân ñaõ chòu khoù vöøa nghe vaø töï hoïc
ngoaïi ngöõ baèng caùch vöøa nghe giaûng baøi vöøa dòch laïi toaøn boä baøi giaûng sang ngoaïi ngöõ.
Vaøo phoøng thi, anh bình tónh ñeå taäp saùch aáy treân baøn ñeå loùt giaáy thi vaø khi nhaân vieân giaùo
vuï gaùc thi hoûi, anh tænh ruïi ñöa taøi lieäu cho giaùm thò (cuõng laø nhaân vieân giaùo vuï môùi kinh
chöù !) kieåm tra vôùi lyù do ñoù laø baøi ñi hoïc theâm ngoaïi ngöõ ban ñeâm. Laät ñi ñoïc laïi tôùi lui
moät hoài, giaùm thò ñaõ traû laïi ñeå cho anh tieáp tuïc laøm baøi yeân oån. Keát quaû thì ñaõ roõ.
Ngoïan muïc nhöùt laø tröôøng hôïp thöù 4 naøy. Trong kyø thi myõ hoïc, ñeà thi laàn aáy coù
yeâu caàu lieät keâ moät soá coâng trình kieán truùc lòch söû ñaëc tröng ôû mieàn Nam coù tieâu chuaån caùi
ñeïp “theo quan ñieåm myõ hoïc cuûa oâng M.” cuûa thaày giaûng. Moät baøi ñaõ ñöôïc thaày chaám vôùi
soá ñieåm khaù cao. Chuû nhaân cuûa baøi thi ñaõ thuù nhaän rieâng vôùi caùc Kieán khaùc laø taát caû nhöõng
coâng trình anh vieát ra ñeàu coù ñuû soá lieäu chính xaùc veà naêm xaây döïng, naêm bò phaù huûy, ñaëc
ñieåm coâng trình… cao hôn caû yeâu caàu thaày ñöa ra. Chæ coù caùi toäi laø caùc döõ lieäu ñeàu giaû
hoaøn toaøn !
Tröôøng hôïp choùt moâ taû moät baøn thaéng “voâ tieàn khoùang haäu” ñeå cöùu moät ngöôøi anh
em naém chaéc veù löu ban vì rôùt 1,5 moân ñöôïc moät anh khoùa k88 ñaõ thuaät laïi nhö sau: theo
luaät cuûa tröôøng thì anh lôùp tröôûng hay anh bí thö Ñoøan cuûa lôùp ñöôïc tieâu chuaån öu ñaõi hôn
caùc baïn trong lôùp ôû choå ñöôïc vôùt leân lôùp khi bò rôùt 1,5 moân (moân chính = 2 moân phuï = 2 x
0,5 moân) trong khi caùc sinh vieân bình thöôøng thì tieâu chuaån ñöôïc vôùt leân lôùp vôùi 1 moân rôùt.
Neân ñeå “chuyeån baïi thaønh thaéng” cho ñoàng moân, caû lôùp lieàn baàu cho anh laøm lôùp tröôûng
ñeå anh ñöôïc leân lôùp an toøan vaø hôïp phaùp !
Ai baûo sinh vieân laø dôû ? Sinh vieân khoân laém chöù …
Vì thôøi trôøi xui khieán khi xaõ hoäi phaùt trieån baèng söï saøng loïc cao hôn neân keå töø khoùa
k88, caùi goïi laø “thi giai ñoïan” naêm thöù 2 duøng ñeå thanh loïc ra nhöõng tinh hoa cuûa tröôøng.
Ñôn giaûn laø phöông caùch 3 “boùp ñaàu vaøo, thaét ñaàu giöõa, thaû noåi ñaàu ra”. Noùi nghe thì hay
nhöng noù cam go baèng maáy naêm hoïc haønh leø pheø coäng laïi. Cuoäc ñua “giai ñoïan” haøng
naêm laøm nhieàu anh chò phaûi khoán ñoán maø caàu Thaày cöùu. Caùi troø luyeän thi, hoïc theâm trong
ñaïi hoïc naûy sinh ra laøm gôïi nhôù ít nhieàu laïi thôøi kyø hoïc phoå thoâng cuûa chuùng mình. Cuõng
coù lôïi chöù sao ? Noùi chung thì caùc thaày naøo daïy caùc moân lieân quan ñeán thi giai ñoïan thì
ñöôïc laâm vaøo ñaïi vaän hanh thoâng trong cung taøi baïch laãn quan loäc. Thaày thöøa cô tha hoà
“heùt ra löûa, möûa ra tro”ù. Chuyeän keå laïi raèng moät oâng thaày teân Th. bình thaûn “daùm” ñaùnh
rôùt ngöôøi hoïc troø mình duø y ñaõ “thaønh coâng” trong vieäc taëng thaày moät chieác “Ñôø-Rim 2” ñeå
trôï giuùp thaày trong coâng taùc ñi laïi. Chính maáy ñoàng moân cuûa taùc giaû tröôùc ñoù vaøi naêm cuõng
coù laàn rôùt oan maïng khi thaày coá yù ra ñeà sai khi thi laïi. Thaày lyù luaän: “ Coù ra ñuùng maáy anh
cuõng laøm sai (!?)”
Noùi laø thi giai ñoïan coù töø naêm 1988, song troø saøng loïc “chöa chính thöùc” ñaõ ñöôïc
manh nha thöïc thi tröôùc ñoù baèng vieäc “thi kieåm tra giöõa hoïc kyø”. Anh naøo hoïc lô mô rôùt 2/3
laàn thì bò caám thi raùng chòu. Luùc ñaàu maáy thaày laïi chôi troø “kieåm tra ñoät xuaát”. Vì vaäy laàn
ñoù khoùa k86 naêm thöù 3 ñaõ bò caám thi gaàn nhö 100% vì moân X (xin daáu teân). Troø xoû laù naøy
laøm anh em tuyeân boá ñònh laøm “reo” (greøve) vôùi nhaø tröôøng. Baùo Tuoåi Treû naêm 1989 coù
baøi ghi laïi. Nhaø tröôøng phaûi caûi toå ngay laàn ñoù vaø höùa raèng seõ baùo tröôùc nhöõng kyø kieåm
tra. Song nhieàu thaày cuõng nhieàu luùc “xeù raøo” do eâ maët tröôùc caûnh sinh vieân Kieán chaùn naûn
cuùp cua moân hoïc cuûa mình khaù ñoâng. Thænh thoûang coù nghe chuyeän troø ruû nhau caû ñaøn
“bieåu tình” naên næ ôû tröôùc cöûa nhaø thaày vì thaày troùt tuyeân boá caám thi quaù ñoâng anh em.
Trong khoûang thôøi gian naøy, uy danh caùc phoøng ban, nhöùt laø phoøng giaùo vuï (sau
ñoåi teân thaønh phoøng ñaøo taïo maø coù keû daùm xuyeân taïc laø phoøng ñaøo tieàn !) nhö moät vò quan
“tieàn traûm haäu taáu”. Taát caû tieàn baïc ñeàu phaûi ñoùng tröïc tieáp taïi ñaây, naên næ hay khieáu naïi
taïi ñaây, ruùt hoà sô ra khoûi tröôøng cuõng taïi ñaây… Heã nghe maáy oâng baø ôû ñaây gaùc thi thì phaûi
bieát !
Beân caïnh tính hieáu saùt thì Trôøi ñaát coøn coù tính hieáu sinh ñaùm sinh vieân. Soá laø sau 2
naêm töø khi baét ñaàu naêm thöïc hieän cheá ñoä thi giai ñoïan, oâng Trôøi beøn khieán cho moät oâng
con cuûa moät oâng KTS noï (voán coù maùu maët trong phoøng giaùo vuï) hoïc khoùa k90. Theá laø toøan
boä khoùa aáy ñöôïc moïi öu ñaõi neáu may maén gaëp luùc oâng con naøy bò laän ñaän “sa-reát” trong
ñeøn saùch. Coù thô vònh raèng:
Moät luõ con noøi, chaúng gioáng ai

Ideùe ñoà aùn raát " trôøi ôi",
Esquisse "raën" hoaøi, khoâng ra ...yù,
Rendu "quaäy" maõi, chaúng leân tay.
Keát caáu, xì-tin (style) troâng rôïn oùc,
Diploâme, charrette thaáy baùi daøí !
Traû nôï, “laàn 2” luoân hieän dieän,
Kieán truùc doøng con laïi baát taøí !
Nhôø vaäy vuï “caám ne” ñaõ ñöôïc nôùi loûng daàn. Ñaëc bieät khi thi giai ñoïan naêm thöù 2
cuûa khoùa k90, laàn aáy rôùt khaù ñoâng. Oâng con thì khoûi noùi ai cuõng bieát. OÂng cha laøm trong
phoøng giaùo vuï phaûi ñieàu chænh haï chuaån ñieåm ñaäu. Theá laø raát ñoâng anh em rôùt ñöôïc “aên
theo” ôn möa moùc maø “qua” giai ñoïan an toøan. Ai baûo daân giaùo vuï aùc ñöùc ? Maø coù heát
ñaâu, nhöõng naêm maø “oâng con” coøn maøi quaàn treân gheá nhaø tröôøng thì heã “oâng “ gaëp khoù
khaên do laøm baøi khoâng kòp giôø thì anh em ñoàng khoùa ñöôïc “döïa hôi” maø “thoùat cheát” ñoàng
loïat. Khi laøm toát nghieäp anh em cuõng ñöôïc giaoù vuï haï tieâu chuaån khoå giaáy veõ cho ñôõ cöïc
khoå. Coù oâng KTS boá khi nghe tin buoàn: “maëc daàu coù söï taän tình chaïy choït song caäu aám ñaõ
khoâng qua ñöôïc cuoäc thi giai ñoaïn hieåm ngheøo”, ñaõ ñeà nghò môû theâm moät khoa môùi ñeå
“paùt-xeâ” con mình qua ñoù tieáp tuïc hoïc. Ñaùm Kieán “ñoàng naïn” cuõng ñöôïc cöùu ñoä theo.
Söôùng chöa ! Traùch chi heã coù moät tieáng ñoàn toát laø thieân haï cöù uøn uøn voâ ÑHKT. Heã vaøo
ñöôïc laø chaéc chaén ra tröôøng ñöôïc vôùi moät taám baèng laùng coùong laän löng quaàn deå ôït. Chöa
keå noù coøn bao goàm luoân caû baèng B ngoïai ngöõ caáp quoác gia nöõa maø !
“Vaät cuøng taéc bieán”. Khi thu nhaän sinh vieân oà aït thì dó nhieân nhieàu sô soùt beâ boái
haønh chaùnh, taøi chaùnh baét buoäc seõ phaûi loøi ra nhö caûnh tang gia boái roái mong chính quyeàn
vaø ñoàng baøo laãn sinh vieân nieäm tình tha thöù. Caùi “bieán taéc thoâng” laø Baø Hoûa “giaùng laâm”
phoøng giaùo vuï trong moät ñeâm 16 raïng 17-1-1992 laøm sinh vieân phaûi hoõan giôø thi ñeå cho
caûnh saùt voâ ñieàu tra. Vì theo quy luaät phaùt trieån maø saùch nhaø tröôøng ñaõ daïy, thì sau khi
sinh ra vaø toàn taïi thì noù cuõng phaûi bò buoäc keát thuùc gioáng cuõng nhö toøa Imexco cuøng thôøi
baáy giôø. Nghó tieác thay khi daân Kieán ôû kyù tuùc xaù gaàn ñoù coù dòp chöùng kieán suoát ñeâm giôø
phuùt choùt cuûa toøa Imexco maø laïi khoâng coù dòp chöùng kieán caùi coâng trình giaùo vuï truø phuù
cuûa chính tröôøng mình “trôû veà caùt buïi”. Thieân haï lieàn chieâm nghieäm laïi söï vieäc qua
chuyeän Ñaïi hoàng thuûy trong kinh thaùnh vaø cöù thaéc maéc baøn taùn moå xeû “gia ñình Noe” laàn
naøy goàm nhöõng ai ??? Oâng mang theo oâng nhöõng thöù gì ñeå duy trì cuoäc soáng ??? vaø nhieàu
caâu hoûi khaùc. Maõi tôùi khi phoøng giaùo vuï ñöôïc boá trí choå môùi maø noãi kinh hoøang vaãn chöa
döùt ñeán noãi maáy baø “ôû troûng” phaûi laäp moät baøn thôø tröôùc cöûa phoøng cuùng khai tröông ñeå
caàu an vaø taï ôn thaàn taøi phuø hoä thoùat naïn laâu nay. Rieâng veà phaàn sinh vieân, sau traän aáy
phaùch roïc baøi thi bò chaùy saïch khoâng coøn khaû naêng hoài phaùch voâ soå neân anh em phaûi ruû
nhau ñi gaëp thaày ñeå nhaän daïng baøi thi cuûa mình.
Noùi ñeán Kieán truùc maø khoâng khoâng nhaéc tôùi leå truyeàn thoáng quaû laø moät thieáu soùt to
lôùn. Thöïc chaát cuõng laø leå nhaäp moân cho caùc “ne” naêm thöù nhöùt, trình laøng tröôùc ñaøn anh,
cuõng laø moät traùch nhieäm cuûa anh naêm cuoái tröôùc khi rôøi khoûi tröôøng. Vì “ñôøi chæ coù moät
laàn” neân moät beân thì coá gaéng toå chöùc cho thaät ñoäc xeït, moät beân thì phaûi coá gaéng laøm sao ñi
coù maët thaät ñaày ñuû ñeå cho moïi ngöôøi bieát maët. Leå nhaäp moân baùi ñaøn anh ñöôïc toå chöùc vôùi
nhieàu hình thöùc. Cuõng ñi xin pheùp chính quyeàn, in thieäp môøi, ñi quyeân goùp maáy nhaø haûo
taâm, lo daøn döïng, taäp dôït... Caûnh tieâu cöïc cuõng khoâng ít vì nhieàu anh ñi quyeân goùp cuõng
thöøa cô chaám muùt cho bôùt “ñoäng loøng”. Ban ñaàu, thôøi “phöông caùch 1” coøn aùp duïng thì
khoâng coù gì lôùn ñeå maø baøn vì daân soá khoâng ñaùng keå neân khoâng coù söï loän xoän trong toå chöùc
vaø söùc chöùa cuûa tröôøng coøn kham noåi. Caøng veà sau töø khi aùp duïng “phöông caùch 2” trôû ñi
thì moãi laàn truyeàn thoáng laø luoân coù vaán ñeà lôùn töø thöôïng vaøng tôùi haï caùm. Vieäc trieãn laõm
tranh bieám hoïa laøm ñuïng chaïm tim ñen maáy thaày khoâng ít. Töø ñoù naûy sinh theâm cheá ñoä
kieåm duyeät tranh truyeàn thoáng. Ñaëc bieät laø naêm coù lònh “caám ne” laøm phaù vôõ truyeàn thoáng
“daïy ngheà” cuûa anh em Kieán laøm baát maõn khaù nhieàu ngöôøi. Baáy giôø baát cöù hình veõ hay
aùp-phích naøo coù chöõ “ne” hay yù nghóa töông ñöông ñeàu bò moät thaày trong ban giaùm hieäu
ñeán vaø thaúng tay loät boû vì “phaïm huùy”. Caûnh chen laán xaâu xeù coù luùc suùyt aåu ñaû nhau trong
ñeâm truyeàn thoáng laø chuyeän thöôøng. Caùc baõi giöõ xe cuûa caùc sinh vieân traøn ngaäp duø giaù gôûi
ñaõ leân gaáp 10 laàn giaù nhaø nöôùc. Maø caùi vui nhöùt theo yù taùc giaû laø tieát muïc nhaûy ñaàm cuoái
leå truyeàn thoáng. Maáy naêm môùi ñöôïc pheùp “nhoùt” trôû laïi thì phaûi bieát noù sung söôùng bieát
chöøng naøo. Danh töø “nhaûy son-ñoá-mì”, “muùa ñoâi” hay “quoác teá vuû” thì deïp ñi quaùch khoâng
thöông tieác do heát hôïp thôøi ñaïi. Tieáp sau buoåi leå keát thuùc, duø coù toå chöùc beâ boái chaêng nöõa
thì luoân coù leä phaûi toå chöùc moät tieäc lieân hoan möøng thaønh coâng cuûa ñeâm truyeàn thoáng vaø
lôïi nhuaän cuûa noù ñeå laáy tinh thaàn cho maáy khoùa sau. Anh em naøo coøn laïi ôû trong tröôøng
ñöôïc bao aên nhaäu thaû ga, luùc aáy thaät laø moät leå truyeàn thoáng “taäp 2” ngoøai luoàn khoâng sôï
cheá ñoä kieåm duyeät beân ngoøai “goõ”. Caùc tieát muïc ñeàu coù theå bieåu dieãn töï do khoâng caàn
ñaêng kyù xin pheùp. Ñeâm truyeàn thoáng 19 raïng 20-9 naêm 1991 coøn coù caû soâ “thoùat y vuõ
nam” keøm nhaïc soáng coi mieãn phí (chuyeän coù thaät 100%.- taùc giaû thaønh thaät xin loãi ñoäc
giaû vì khi aáy taùc giaû coøn quaù ngaây thô ham vui khoâng bieát hoûi teân tuoåi cuûa vuû nam aáy),
khaùn giaû ñöùng xem ñöôïc tieáp caän dieãn vieân trong taàm tay, vöøa ñöôïc phuïc vuï chaùo aên ñeâm
neáu caàn. Xong thì töø töø maïnh ai naáy voâ tö naøm la lieät nguû ñeå hoâm sau laáy söùc thu doïn
chieán tröôøng. Lôïi nhuaän thu ñöôïc coù luùc thöøa söùc toå chöùc bao troïn goùi 1,2 chuyeán nghæ maùt
Ñaø laït hay Vuõng Taøu cho maáy anh em, bao luoân boà bòch neáu coù. Tröôùc khi ñi, cuõng coù boá
trí vaøi anh sinh vieân chuyeân “doïn ñöôøng” baèng caùch gheù nhaø maáy thaày ñeå “noùi moät tieáng
xin pheùp nghæ maáy ngaøy” cho ñuùng leã. Coøn baøi vôû, ñoà aùn thì ñeå ñoù ! Chôi tröôùc tính sau.
Nghe keå laïi vaøo naêm 1999, nhaø tröôøng noåi höùng caám laøm truyeàn thoáng qua chuû xöôùng cuûa
thaày giaùo sö tieán syõ thaïc syõ Kieán truùc sö T.H. vôùi nhieàu söï lyù giaûi khoâng ai hieåu ñöôïc, coù
leõ thaày hoïc nhieàu quaù roài ñieân chöõ chaêng ? Keát quaû laø maáy anh em ñôït ñoù ra tröôøng heã
thaát baïi laø ñoå thöøa “Toå quôû” vì lyù do treân.
Trong söï caêng thaúng leân baøi ngaøy ñeâm töø ngaøn xöa ñeán nay, khi thôøi gian ñeàu ñoå
heát vaøo hoïa thaát taát nhieân anh sinh vieân Kieán naøo cuõng ñeàu queân mình vì ngheä thuaät duø
muoán hay khoâng muoán. Cuõng vì lyù do hoïc haønh caøng kham khoå, neáu laø nöõ, thì taøn phai
nhan saéc laø khoâng traùnh khoûi. Do vaäy trong bình minh cuûa lòch söû nhaø tröôøng, soá nöõ khoâng
ñaùng keå (hoài 1955-56 môùi chæ coù 1 ngöôøi duy nhöùt laø chò K.N !) duø soá “Leâ Lai lieàu mình
cöùu chuùa” khoâng bao giôø thieáu. Nguyeân nhaân moät phaàn ngaøy tröôùc trong caùc hoïa thaát coù
anh “tröôûng traøng” hay sanh taät “baét ne laøm gì thì ne phaûi laøm naáy khoâng ñöôïc caõi ” neân
nhieàu coâ nghe ñoàn thoâi maø ñaõ maát vía roài. Caøng veà sau khi “ñaàu ra” caøng deã thì soá nöõ taêng
daàn vaø nhan saéc Kieán nöõ trong tröôøng thaáy caûi thieän ñaùng keå thöøa söùc canh tranh vôùi daân
tröôøng Toång hôïp hay tröôøng Kinh teá beân caïnh. Soá Kieán nöõ taêng ñoät ngoät vaøo naêm 1987.
Ñang ñoùi xöa nay, giôø gaëp côm hay phôû gì thì maáy anh Kieán ñeàu phôi phôùi raäm röïc ra maët.
Coù coâ lôïi duïng laém anh theo ñuoåi, lieàn chôi troø “ñaáu thaàu” baèng caùch nhôø moãi anh laøm moät
baøi ñeå roài choïn caùi hay nhöùt leân noäp cho thaày. Khieán maáy anh “huït thaàu” ngaån ngô maø
khoâng laøm gì ñöôïc. Kieán nöõ laøm khoâng khí toå Kieán theâm nhoän nhòp. Coù hai chuyeän, keå veà
“söï coá ngaøn xöa” thôøi aáy ñaäm ñaëc tính meâ ly cuïp laïc maø sinh vieân ai cuõng bieát. Moät cuù bôûi
troø gaây ra (thaäp nieân 80), moät ca do thaày laø thuû phaïm (thaäp nieân 90). Caû hai thaày troø luyeän
coâng phu “aâm döông chæ” theá naøo khoâng bieát maø “deán” caùi “baàu taâm söï” cho 2 coâ beân
ngoøai (coù 1 coâ laø sinh vieân tröôøng baïn) khieán 2 coâ ñeán tröôøng “hoûi thaêm”, noùi hoa myõ laø
ñoøi “boài thöôøng chieán tranh”. Nhaø tröôøng nghe ñaâu phaûi aâm thaàm vaøo cuoäc giaûi quyeát oån
thoûa. Vì quyù thaønh tích hoïc taäp toát neân troø chæ bò caûnh caùo cho löu ban, coøn thaày thì phaûi
cuoán goùi ra ñi khoâng heïn ngaøy trôû laïi. Thoâi chuyeän nghe qua roài boû, chæ bieát sau ñoù vaøi
naêm, beân ngoøai thieân haï toå chöùc ì xeøo nhöõng cuoäc thi hoa haäu laøm beân trong tröôøng caøng
theâm raïo röïc tröôùc caûnh “caây nhaø laù vöôøn” ñang kyø môn môûn chöa töøng coù xöa nay. Yeáu
toá “myõ quan” trong nguyeân lyù kieán truùc baét ñaàu ñöôïc chuù troïng vaø ñöôïc “rendu” döôùi hình
thöùc taân kyø môùi laï.
Coøn maáy Kieán nam thì thöïc chaát chaúng thay ñoåi bao nhieâu. Do buø ñaàu laøm baøi cho
mình vaø “heát loøng thôø vua (baø), xaû thaân cöùu (nöõ) chuùa luùc nguy nan” neân rieát roài thôøi gian
taém röûa cuõng chaúng coøn. Cuõng may ngaøy nay sinh vieân coù tieàn thueâ nhaø troï neân cuõng bôùt
caûnh toán thì giôø saép haøng höùng nöôùc hay “daønh côm” ôû kyù tuùc xaù. Nhaèm luùc naøy nhieàu “nöõ
chuùa” vaøo tröôøng quaù côõ neân quyõ thôøi gian ñaõ keït cöùng caøng theâm keït cöùng. Ñaønh mang
tieáng ôû dô vaäy ! Maø dô bao nhieâu thì ngöôøi ñôøi töôûng mình coù maùu ngheä syõ thieân taøi ñaàm
ñìa yù töôûng treân trôøi döôùi ñaát. Caøng veà sau coù maáy anh thaáy theá coøn chôi “ñoát giai ñoïan”,
cöù ôû dô tröôùc caùi ñaõ coøn thôøi gian hoïc haønh thieáu ñuû tính sau. Theâm caø pheâ, thuoác laù, nhaäu
nheït lu buø goïi laø phöông tieän kích thích tìm yù ñoà saùng taùc kieán truùc thì caøng hay hôn nöõa.
Queân phöùt ñi caùi khoûan veä sinh, ñieàu ñoä baèng maáy caùi “khoùai” thöù döõ khaùc cho ñuû boä. Ñeå
toùc tai buø xuø, aên maëc beâ boái laøm taêng cöôøng theâm aán töôïng Ñaõ khoâng ñöôïc ngheä syõ beà
trong thì cuõng phaûi raùng ñöôïc ngheä syõ beà ngoøai cho baèng anh baèng em. Baét chöôùc sai baøi,
“binh” khoâng tôùi thì raùng chòu. Maø laï hôn nöõa laø nhaân vieân cuûa tröôøng cuõng khoâng keùm
maùu ngheä syõ. Naêm 1978, vaøo ngaøy quoác teá phuï nöõ, moät baø nhaân vieân chôi noåi “troøng” boä
aùo cöôùi vaøo tröôøng cho noù “ñoäc xeït” maëc cho chuùng sanh thaáy maø laéc ñaàu. Nhaân vieân
tröôøng coøn “ngheä” nhö theá thì ñaùm sinh vieân laäp dò cuõng ñöøng ai traùch. Cuõng vaøo khoûang
maáy naêm aáy, nhaân coù phong traøo “caám ñeå toùc daøi”, nhaø tröôøng cuõng ñònh lôïi duïng nhaèm
haïn cheá maùu “ngheä” cuûa maáy Kieán nhöng sau vaøi naêm thì “meøo vaãn hoøan meøo”. Noùi tieáp
veà caùi troø “ôû dô soáng laâu” daàn daàn trôû thaønh moùn voõ töï veä ñoäc haïi laøm thaày naøo cuõng phaûi
gôøm muøi höông laãn maët maøy cuûa maáy thaèng ñeä töû vaø roài kieâng deø khi söûa baøi cuûa chuùng.
Maáy ñoàng moân cuõng phaûi bòt muûi “chaïy laøng”. Luùc leân baøi hoïa thaát hay vaøo lôùp thì lieäu
hoàn ! Chuùng maø ngoài ñaàu ngoïn gioù thì laøm caû luû trong saïch nhieãm ñoäc khí cheát nhaên raêng.
Kieán nöõ nhôø vaäy theâm ñöôïc thaày chieáu coá taän tình nhôø “deûo nhö côm, thôm nhö mít” roài töø
ñoù coù tieáng ñoàn nhau ruû reâ nhieàu nöõ sinh khaùc ñoå xoâ oà aït thi vaøo kieán truùc.
Vieäc hoïc quaân söï tuy baét buoäc nhöng ñoù khoâng phaûi laø cöûa aûi. Tuy chæ toán coù moät
thaùng song laø dòp ñeå sinh vieân ñi ra ngoøai thay ñoåi khoâng khí. Caùc thaày cuõng töông ñoái deå
daõi. Hoài tröôùc, nhôù coù moät thaày, thaät ra laø moät oâng só quan giaø teân L. maø daân Kieán hay goïi
laø thaày Saùu L. Nghe caùch noùi chuyeän hoùm hænh cuûa thaày, daân Kieán phaùt hieän trong lyù
thuyeát quaân söï chöùa ñöïng traøn treà yù noäi, yù ngoïai, nghóa ñen, nghóa boùng cöïc kyø thaâm thuùy.
Chæ coù theá maø anh em höùng thuù coù maët töông ñoái ñoâng ñuû hôn caùc giôø lyù thuyeát khaùc.
Theâm giôø hoïc thöïc haønh ngoøai trôøi ( coù luùc ôû coâng vieân ñoái dieän Dinh Ñoäc laäp, coù luùc ngay
khu ñaát troáng saùt töôøng raøo khaùm Chí Hoøa), quaû laø thieân ñöôøng cho maáy anh em coù dòp vui
chôi hoùng maùt ngo ngoe tay chaân cho ñôõ boàn choàn. Luùc giaûi lao thì thaày troø tuï laïi tha hoà
ñaùnh “tieán leân”, hoøa ñoàng quaân daân vôùi nhau maø khoâng sôï ai baét loãi. Caùi vui nhöùt laø vaøo
cuoái khoùa ñi baén ñaïn thaät treân saân baén Thuû Ñöùc. Nhieàu lôùp lôïi duïng dòp naøy toå chöùc caém
traïi qua ñeâm, aên uoáng bí tæ , ñeâm naèm keà beân nhau ngaém traêng taâm söï , keå leå chuyeän
ñôøi… töïa hoà:
“… Naèm keà beân nhau chôø giaëc tôùi,

Ñaàu suùng traêng treo…” (thô Chính Höõu)
… ngay treân baõi taäp baén töø chieàu hoâm tröôùc. Ñeán saùng hoâm sau thì baét ñaàu thi kieåm
tra baén ñaïn thaät. Vì tình thaày troø voán ñaõ ñöôïc ñaàu tö thaém thieát trong quaù trình hoïc neân
chaúng ai rôùt. Tieác raèng nhöõng naêm sau ñoù tieát muïc naøy bò boû daàn vì sinh vieân caøng ñoâng
ñaûo khoù toå chöùc vì toán keùm. Ban ñaàu moãi lôùp cöû vaøi ñaïi dieän ñi baén. Sau daàn chæ kieåm tra
thao taùc duøng suùng cuûa töøng anh chò roài thoâi. Chaéc vaøi naêm nöõa chæ cöû maáy anh ñaïi dieän ñi
hoïc roài chuyeän gì môùi nöõa chöa bieát tröôùc ñöôïc nhaèm ñôn giaûn hoùa taän cuøng khoùa huaán
luyeän quaân söï. Khoùa hoïc luoân keát thuùc toát ñeïp neân chaúng coù gì goïi laø “aùc nghieäp”. Chæ keå
nghe qua chôi cho ñuû boä.
Chaëng cuoái cuûa ñôøi sinh vieân laø toát nghieäp cuõng cöïc kyø quan troïng vì “ñôøi chæ coù
moät laàn”. Sau vaøi thaùng ñaàu tö söùc ngöôøi vaø cuûa vaøo ñoà aùn ra tröôøng, anh naøo chò aáy cuõng
bô phôø, nhieàu ngöôøi xanh nhö taøu laù do laøm vieäc ngaøy ñeâm quaù ñoä. Thaày cuõng phaûi ñöôïc
boá trí “keø” maáy troø maø höôùng daãn. Vì tính quan troïng cuûa noù maø coù troø vì quaù thöông thaày
roài saün saøng xì tieàn boài döôõng rieâng cho thaày chuùt ñænh laáy söùc. Maáy “ne” cuõng ñoå quaân
vaøo cuoäc. Coù anh thöøa tieàn laém cuûa thueâ nhaø ñeå veõ, thueâ ne thaû ga, bao aên, bao nguû töø a
tôùi z. Maáy ne chæ coù vieäc toâ maøu, veõ caây, chaám coû, nghe sai baûo laët vaët… Maáy anh ngheøo
laøm thui thuûi moät mình cuõng toát nghieäp vang löøng nhö ai. Caûnh “charette” vaãn coøn ñoù. Tôùi
ngaøy sô khaûo, nhieàu ngöôøi soát voù laø troø thöôøng tình. Coù thaày vì quaù thöông troø, chaïy ñoân
chaïy ñaùo voâ tröôøng huy ñoäng theâm “ne” keùo veà nhaø ñeä töû cuûa mình veõ phuï cho kòp giôø. Sô
khaûo xong, baøi ñem veà söûa chöõa moät laàn choùt tröôùc khi trình baøy toát nghieäp. Hoâm baûo veä
môùi thaät söï laø ngaøy troïng ñaïi. Moãi taân khoa töông lai phaûi moät thaân choáng choïi vôùi moät hoäi
ñoàng thaày traøn treà kinh nghieäm. Maáy anh du hoïc sinh xöù Chuøa thaùp thì khoâng ñeán noãi lo
laéng nhieàu do ñaõ ñöôïc trang bò nhieàu haäu thuaãn öu ñaõi coâng khai. Ñieån hình laø anh naøo
tieáng Vieät coøn loïng coïng thì caùc thaày thaáy thöông tình lieàn mieãn khoûang trình baøy giôùi
thieäu ñoà aùn cho ñôõ maát thôøi gian. Vaø theo ñuùng thuû tuïc toát nghieäp, maáy thaày vaãn leân
thöôûng thöùc ñoà aùn cuõng nhö hoûi vaøi caâu laáy leä vôùi ngöôøi ta vôùi taám loøng traøn ñaày gaïo muoái
caàu mong maáy anh mau veà nöôùc ñeå truyeàn baù chaát löôïng vaø uy tín cuûa “ñaèng mình”. Rieâng
vôùi sinh vieân Kieán noäi ñòa nhaø ta thì thaày vaãn thöông yeâu neân nhöõng naêm gaàn ñaây, tyû leä rôùt
ít, ít daàn vaø ít maõi. Coù thaày noùi neáu chaám gaét quaù thì ñaâu coøn ñöùa naøo ra tröôøng, maø mình
ñaùnh rôùt hoøai kieät söùc mình roài seõ ñaùnh rôùt khoâng noåi nöõa, ñaønh phaûi “cho qua” ñeå “ñeå
ñöùc” cho con chaùu. Tröôùc traän “bieån ngöôøi” toát nghieäp ñoâng ñaûo taát nhieân thaày uûng hoä soá
ñoâng maø töø bi xí xoùa maáy loãi laët vaët khoâng ñaùng keå cho anh em nhaø Kieán möøng. Nghe keå
laïi naêm 1994, coù moät anh sinh vieân Kieán “coùp-pi” nguyeân xi moät saân bay trong saùch ñeå
laøm baøi toát nghieäp. Maëc duø coù moät thaày phaùt hieän vaø phaûn ñoái nhöng caû hoäi ñoàng thöông
tình coâng söùc veõ vôøi neân thoâng caûm cho ra tröôøng eâm ñeïp. Do ñoù ñeå vieäc baûo veä toát
nghieäp thaønh coâng theâm röïc rôõ, nhieàu anh chò môøi heát caû baø con hoï haøng oâng baø chuù baùc
laãn con chaùu ñi theo uûng hoä vì bieát mình chaéc chaén côõ naøo cuõng ñaäu. Coù ngöôøi sau khi baûo
veä xong lieàn coù con chaùu ñem hoa taëng theo coâng thöùc ca só cho theâm tính le loùi. Nhöõng
ñeâm sau ñoù, caùc anh em luaân phieân ñi aên nhaäu khao quaân möøng “chieán thaéng” lieân tuïc ôû
töøng nhaø caùc ñoàng moân vôùi maáy ne ruoät. Thaày cuõng ñöôïc môøi lu buø vaø ñöôïc troø traû coâng
haäu hó töø quaø caùp tôùi hieän kim tuøy theo nhu caàu hay yeâu caàu. Thaày thanh lieâm thì chæ nghe
troø noùi caâu “caùm ôn” laø thaày maùt ruoät maø khoâng caàn gì khaùc. Ngaøy phaùt baèng coøn vui hôn
nöõa vì coøn coù theâm tính taäp theå cao ñoä. Ruùt kinh nghieäm nhieàu naêm töø caùc tröôøng khaùc,
tröôøng ta cuõng thueâ aùo muõ caân ñai loaïi “thôøi trang cöû nhaân tieán syõ” ñem veà tröôøng cho sinh
vieân thueâ laïi ñeå coù dòp toå chöùc ñoùng tieàn ñaêng kyù teân theo thöù töï leân laõnh baèng cho oai.
Khoâng khí tröôøng nhoän nhòp hôn xöa vì ngoøai sinh vieân ra coøn coù cha meï, hoï haøng, vôï con,
baïn beø, boà bòch.. ñi ñeán xem chöùc möøng chia vui roâm raû. Maáy anh phoù nhoøm cuõng coù dòp
chen chaân voâ kieám soáng chuùt ñænh.
Ñôøi sinh vieân laø theá ñoù ! Maø khoå nhieàu söôùng ít.
Moät anh Kieán oâm teâ-ke mieät maøi thi laïi vaø traû nôï ñoà aùn maõi môùi toát nghieäp ñöôïc.
Ra tröôøng xong, y tuûi thaân haän ñôøi beøn laøm moät baøi thô löu laïi :
Trôøi ñaát hôõi ! Sinh vieân khoán khoå,

Phaûi ñoùng theâm phí noïï tieàn kia,
Coù tieàn, coù gaïo beà beà,
Daøi daøi traû nôï cuõng eâ beï söôøn.
Leå toát nghieäp ra tröôøng cuõng ñoùng,
Thueâ aùo quaàn cho gioáng cöû nhaân…
Haän thaày aùc ñöùc aùc nhaân,
"Ñì" troø, ñaùnh rôùt kieám aên, laøm tieàn…
Thöông thaày khaùc lieân mieân chaïy ñoä,
“Gieát” hoïc troø, khoâng nôõ ra tay,
Cöùù cho toát nghieäp maëc baây
Hoïc khoâng ra thôï, ra thaày, ai thueâ ?
Saün cao hoïc, thoâi veà hoïc laïi,
Ngoài hai naêm ra daïy sinh vieân,
Thaày giaø xuoáng loã quy tieân,
Coøn baày ñeä töû nöûa ñieân, nöûa khuøng…
… vaø keøm theo moät tuyeân boá xanh dôøn: “Ta khoâng coøn gì ñeå rôùt. Khoâng Top Ten
thì cuõng Bottom Five”.
Xuyeân taïc ñeán nöôùc nhö vaäy maø thieân haï vaãn cöù meâ kieán truùc nhö ñieáu ñoå , chen
chaân voâ khoâng döùt !
Troø caøng ñoâng thì thaày phaûi coù theâm ñuû soá. Thaày giaø veà höu hay cheát daàn moøn maø
thaày môùi chöa coù bao nhieâu ñeå traùm choã. Nhieàu thaày chaùn naûn boû tröôøng ñi “chaïy ngoøai”
cho khoûe khoûi lo nhöùc ñaàu caêng thaúng vì ñaáu trí maø thu nhaäp chaúng bao nhieâu. Thaày khaùc
tuyeån veà ñeå boå sung thì chaát löôïng khoâng ñaït yeâu caàu. Nhieàu thaày gioûi veà vaøi böõa, cao
laém laø moät hoïc kyø laø bò “ma cuõ” böùng goác ñaønh phaûi döùt aùo ra ñi. Beân ngoøai kinh teá thò
tröôøng phaùt trieån maïnh neân nhaø tröôøng cuõng phaûi khoán ñoán chaïy theo cho kòp. Tröôùc theá
“löôõng ñaàu thoï ñòch”, moät beân nhu caàu ñaøo taïo, moät beân laø kinh teá, thì chæ coøn nöôùc chöõa
chaùy laø môû heä cao hoïc ñeå ñaøo taïo thaïc syõ vaø tieáp tuïc coù dòp thu tieàn “huïi choùt”. Nhieàu
tröôøng tröôùc tieân phaûi “leân ñôøi” cho maáy oâng phoù tieán syõ thaønh tieán syõ ñeå coù tö caùch ñaøo
taïo maáy oâng thaïc syõ môùi. Tröôøng Kieán taát nhieân khoâng ngoaøi quy luaät treân. Anh em naøo
muoán leân laøm thaày hay ñeå ra ñôøi ngoài kyù giaáy thì ñaêng kyù cao hoïc khoûang 2 naêm. Quaù
khoûe ! Vôùi ñieàu kieän chòu khoù ñi hoïc coù maët ñeàu vì thaày ñieåm danh raát ngaët nhö ôû tröôøng
phoå thoâng. Taïi vì ruùt kinh nghieäm sinh vieân ñaïi hoïc öa “cuùp cua”, vaø maáy anh theo cao hoïc
vöøa coù baèng caáp ngon laønh öa sanh taät laøm “chaûnh” khoâng coi quy ñònh ra gì , neân tröôøng
buoäc loøng phaûi duøng bieän phaùp maïnh. Naêm 1993 nghe keå coù thaày chuyeân gia daïy nguyeân
lyù Kieán truùc trong tröôøng vaäy maø khi thi cao hoïc vaãn rôùt moân nguyeân lyù Kieán truùc nhö
thöôøng. Tieác raèng khoâng bieát ai ñaõ chaám baøi thaày laàn aáy trong khi ngaøy thöôøng thaày chaám
baøi ngöôøi khaùc. Vì töông lai saùng suûa neân soá sinh vieân cao hoïc taêng daàn baát chaáp ñieàu kieän
ngaøy caøng gaét. Soá thaày ñöôïc ñaøo taïo töø ñuû soá ñeán möùc thöøa thaõi. Mieãn “caàn cuø buø naêng
khieáu, duø thieáu taøi naêng” laø laøm thaày deã ôït. Coù thaày “tu ñöôøng taét” baèng caùi möûng “aüm”
troïn goùi luaän aùn tieán syõ cuûa ñoàng nghieäp ñaøn em ñeå laøm cuûa rieâng mình roài sinh kieän caùo
lung tung, phuïc vuï cho chuyeän thaâm cung bí söû cuûa tröôøng voán ñaõ traøn treà nay theâm ña
daïng.
Töø caùi ngaøy ngöôøi ta coi oâng KTS nhö oâng trôøi “naém theá giôùi trong baøn tay”, ñeán
nay KTS ñaày ñöôøng, quaàn chuùng hoùa ñeán möùc cao ñoä. Quaû laø moät söï thay ñoåi thaàn kyø
choáng chuû nghóa ñoäc quyeàn Kieán truùc. Coù moät thaày ñöa ra nhaän xeùt cöïc chuaån xaùc:
“Tröôøng kieán truùc ai daïy cuõng ñöôïc vaø ai hoïc cuõng ñöôïc”.
Caùi taøn aùc cuûa kinh teá thò tröôøng laø baét thieân haï phaûi chaïy theo noù vaø caïnh tranh
vôùi nhau khoâng bao giôø ngöng nghæ. Töø ngaøy chæ coù moät khoa kieán truùc trong tröôøng, keá
tieáp phaûi môû theâm “heä B”, chuyeân tu, taïi chöùc, roài quy hoaïch, xaây döïng, myõ thuaät coâng
nghieäp… ñeå caïnh tranh aùp ñaûo maáy tröôøng khaùc. Ñeâm coøn coù theâm caùc lôùp hoïa vieân,
ngoïai ngöõ, vi tính, luyeän thi, caû “maàm non kieán truùc” cho thieáu nhi nhaèm thu huùt ñuû haïng
khaùch giaø treû lôùn beù. Coù daïo nhaø tröôøng saün saøng cho moät tröôøng ñaøo taïo höôùng daãn vieân
du lòch, hay xí nghieäp gaïch boâng thueâ maët baèng, saûnh cho thueâ duøng laøm baõi ñaäu xeá hoäp
ban ñeâm … Khuoân vieân tröôøng ñöôïc khai thaùc heát ga vöøa ñeå chöùng minh tính thích duïng
vaø kinh teá cho sinh vieân. Nhieàu oâng KTS ñaõ taâm söï raèng neáu maø coù theâm ñaát troáng chaéc
nhieàu baø baùn hoät vòt loän, bia hôi, aùo quaàn sida, keo dieät chuoät… quanh tröôøng chaéc chaén
seõ möøng laém vì coù maët baèng oån ñònh khoûi khoán ñoán do bò caûnh saùt dí chaïy haøng ngaøy.
Cuõng phaûi theá thoâi khi caàu nhieàu taát phaûi coù cung nhieàu ñeå ñaùp öùng vaäy. Keát quaû ra
sao, xem hoài sau seõ roõ.
Hoài thöù ba: Phuøng xoeø phoái caûnh, thaân chuû meâ ly,
Huø doïa 3d , baø con kieâng neå
Vì ham cuûa reû, truùng baû Thaàu gian
Thaáy giaù ngon aên, dính moài Kieán taëc.
Sau nhieàu naêm tröôøng Kieán ta hoan hæ thu tieàn nhaän sinh vieân thaû cöûa ñeå ñaùp öùng
nhu caàu baèng caáp cuûa thieân haï thì ngaønh kieán truùc laïi chuyeån tôùi thôøi kyø suy baïi veà löông
taâm ngheà nghieäp. Caùc sinh vieân ra tröôøng xaâu xeù tranh aên daønh “ñoä” daønh “khöùa” ì xeøo
treân cô sôû “tieàn nghóa” roài tha hoà maø “binh luïi, xaây aåu” gaây maát nieàm tin saâu saéc ôû khaùch
haøng. Toäi cho nhöõng anh Kieán laøm aên chaân chính chaùn naûn buoäc loøng phaûi boû ngheà lui veà
nhaø aên löông vôï.
Söû nhaø Kieán cheùp raèng:

Toå Kieán truùc ngaøy xöa ñaõ tieân ñoùan ñeán chuyeän naøy neân buoàn raàu gheâ laém vìø thaáy
mình khoâng giuùp gì ñöôïc. Thoâi thì “gaëp thôøi theá, theá thôøi phaûi theá” bieát laøm sao. Maø giuùp
baèng caùch naøo thì Toå coøn bí tít-tìn-tòt huoáng chi ai khaùc.
May thay, nhôø loøng thaønh khaån chai tònh caàu quyû thaàn, Toå ñeâm naèm moäng thaáy
Vöông Thuùy Kieàu hieän leân noùi:
“ Naøy anh thuoäc laáy naèm loøng,

Vaønh ngoøai baûy chöû, vaønh trong taùm ngheà.
Em laøm ñöôïc thì ai chaû laøm ñöôïc.”
Roài Kieàu baát thaàn nhaøo voâ oâm ñaïi Toå khieán Toå giöït mình teù laên cuø xuoáng ñaát maø
thöùc daäy.
Toå lieàn tính ñöôïc queû Dòch laø “Hoûa Ñòa Taán” hoùa “Loâi Ñòa Döï” döïa theo ñieàm
moäng :
Kieàu nhaûy voâ oâm mình (Taán), mình hoûang hoát (Döï) teù laên cuø (Taán).
Vieäc naøy seõ töông quan töông hôïp vôùi yù nghóa:
Cöù lieàu maïng laøm aên ñaïi (Taán) thì noåi danh (Döï) nhö soùng coàn (Taán).
Lieàn sau ñoù nhôù laïi caâu “Vaønh ngoøai baûy chöûû, vaønh trong taùm ngheà”, Toå daønh
heát taâm huyeát ñieàu nghieân theâm maém daëm muoái suoát ñeâm ñeå vieát ra moät caåm nang goái
ñaàu truyeàn cho caùc Kieán ñôøi sau. Hieäu quaû cuûa caåm nang thaàn saàu töïa hoà “Tòch Taø Kieám
Phoå” trong giôùi giang hoà voõ hieäp.
Ñaây nguyeân vaên do Toå vieát:
“ Thôøi theá nhieãu nhöông, laøm aên thaát baùt. Nhaân naèm moäng thaáy Thuùy kieàu giaùng haï chæ
baûo, ta vieát caåm nang naøy haàu truyeàn cho haäu theá laøm keá sinh nhai.
Kieàu : - Baûy chöû taùm ngheà,
Neáu chaøng khoâng cheâ,
Ta xin chæ giaùo..
Nhaân ñaáy, Ta hoûi:
- Ta xin thoï giaùo,
Vaäy nghóa laø sao ?
Kieàu giaûng: - Baûy chöû nghóa laø:
- Noå Muùa meùp “cöông” ruø queán cho thieân haï meâ ly ñeå baét coâng trình.
- Luiï Veõ “luïi” hoà sô ñeå daønh khaùch tröôùc roài tính sau.
- Gheùp Gheùp caùc chi tieát kieán truùc khaùc thaønh kieán truùc cuûa mình.
- Huø In phoái caûnh, laøm phim 3D cho le loùi laøm khaùch “reùt” taøi mình.
- Choâm Bí maät “aüm” baûn veû choå khaùc veà phoâ-toâ laïi laøm taùc phaåm cuûa mình.
- Cheá “Luoäc” coâng trình cuõ thaønh coâng trình môùi ñeå xaøi tieáp.
- Taåu Bieát “chaïy” khi thieát keá hay thi coâng bò “beå oå”.
Ta khen: - Quaû laø hay vaäy !
Taùm ngheà coøn laïi,
Xin giaûng taän töôøng..
Kieàu giaûng: - Taùm ngheà töùc laø:
- Thieát keá daân duïng.
- Thieát keá coâng nghieäp.
- Thieát keá quy hoïach. (3 ngheà naøy tröôøng Kieán truùc ñaõ daïy)
- Thieát keá phoái caûnh (Binh phoái caûnh cho ñeïp ñeå caâu khaùch).
- Quaûng caùo döï aùn (Phoâ tröông döï aùn aùp ñaûo thieân haï) .
- Laép gheùp kieán truùc (gheùp nhieàu chi tieát baûn veõ khaùc voâ thaønh hoà sô cuûa mình).
- Caûi taïo thieát keá (Söûa chöûa hoà sô bò veõ “luïi” ).
- Caáp cöùu coâng trình (Khi thi coâng bò teâ lieät do veõ “luïi”, phaûi chænh söõa khaån caáp).
Ta khen: - Quaû thaät laø hay.

Kieàu giaûng: - Ñoù laø nhöõng bí kíp chaân truyeàn. Daân Kieán raùng tu luyeän thieát keá laâu
naêm taát coù ngöôøi leân laøm vua nhö vua nhaø phoá, vua bieät thöï, vua beáp, vua veä sinh, vua phoái
caûnh, vua moâ hình… Teä laém cuõng laø moät Ñaïi Kieán Truùc Sö. Chöù söï hoïc thì voâ cuøng töïa
Ñoâng Haûi. Ta khoâng taøi naøo moät ñeâm giaûng heát vaäy.”
Caåm nang laøm saùng maét bieát bao nhieâu chaøng Kieán vaø laø moät dieäu keá xoùa ñoùi giaûm
ngheøo cho caû raâu ria toäc hoï nhaø Kieán hai caúng. Chaúng laøm laï khi thaáy buïng Kieán Chuùa naøo
cuõng ngaøy caøng pheä do ñöôïc baày Kieán Thôï taän tình cung caáp bia boït, em uùt thöøa möùa
quanh naêm …
Chuyeän cuûa Toå coøn nhieàu nöõa, aáy laø chuyeän veà sau…
Vì caïnh tranh gay gaét vôùi caùc ñoàng nghieäp neân hoï Kieán phaûi hoïc theâm moïi thuû thuaät
ñeå maø toàn taïi. Ñeå thuyeát phuïc ñaùm khaùch haøng chöa raønh veà chuyeân moân laø duøng phoái
caûnh. Ngaøy xöa nhaø tröôøng cuõng ñaõ tinh yù daïy phoái caûnh cho moïi ngöôøi nhöng noùi traéng ra
laø ñeå caâu khaùch thì quaù soáng söôïng neân khoâng ai daùm tuyeân boá huïych toïet. Anh sinh vieân
ban ñaàu phaûi rò moï taäp döïng hình, toâ maøu., tæa chi tieát baûn veõ phoái caûnh. Tröôùc aùp duïng cho
ñoà aùn cuûa mình. Sau ñoù laø thænh thoûang baét moái beân ngoøai ñeå kieám theâm chuùt ñænh. Nhieàu
oâng cuõng daáu maáy tuyeät chieâu khoâng cho baïn beø bieát duø chæ laø meïo vaët. Ngaøy aáy veõ moät
phoái caûnh cuõng ñöôïc laém tieàn neân coù anh chæ veõ thueâ chôi chôi maø baïc tieàn ruûng rænh.
Caøng veà sau, khi caøng vaên minh thì thieân haï laïi caøng laøm bieáng tö duy do quaù yû laïi vaøo
phöông tieän khoa hoïc kyõ thuaät, neân daàn daàn baûn veõ khoù ñöôïc khaùch haøng hình dung noåi vaø
phoái caûnh caøng theâm caàn thieát ñeå noùi chuyeän vôùi thaân chuû. Thay vì veõ nghieân cöùu kyõ
löôõng caû maáy ngaøy veà moät maët baèng kieán truùc, ngöôøi ta chæ veõ sô sòa cuõng ra moät phoái
caûnh thaät ñaõ maét vöøa söôùng hai tay, chaát löôïng thöøa söùc boû buøa meâ hoaëc khaùch.
Nhôù ngaøy tröôùc coù thaày ñaõ daïy khai taâm SVKT nhö sau:
“Khi ngöôøi ta bònh, thì ngöôøi ta tìm tôùi Baùc só. Khi ngöôøi ta coù toäi, hoï caàu khaån Luaät sö.
Hai vò naøy heùt bao nhieâu tieàn thì khaùch cuõng phaûi chaïy traû cho ñuû vì hoï khoâng caàn khaùch
maø khaùch caàn hoï. Ngöôïc laïi, khi ngöôøi ta giaøu coù sung söôùng hoï môùi tìm ñeán Kieán truùc sö.
Vì theá hoï coi Kieán truùc sö khoâng ra kyù loâ naøo heát. Kieán truùc sö caàn tieàn neân phaûi duøng heát
baûn lónh cuûa mình maø coá gaéng chinh phuïc thaân chuû ”.
Töø khi coù maùy vi tính thì coâng vieäc KTS Kieán truùc sö thay vì deã daøng hôn, ñaøng naøy
ngöôïc laïi caøng theâm meät moûi phöùc taïp do duøng sai muïc ñích. Ngöôøi ta duøng vi tính ñeå
“binh” coâng naêng cho leï trong khi ôû beân chuùng ta thì duøng ñeå thieát keá myõ quan raâu ria
maém muoái maø chinh phuïc khaùch. Maø muoán nhö vaäy thì KTS phaûi maát giôø hoïc nhieàu thuû
thuaät ñoà hoïa khoâng aên nhaäp gì vôùi kieán truùc ñeå pha cheá trong khi thôøi gian ñaàu tö voâ yù
töôûng cuõng chaúng khaù hôn bao nhieâu. Caùc phoái caûnh nhôø vaäy ñöôïc saûn xuaát haøng loïat ôû
moãi coâng trình. Gaëp phaàn meàm Photoshop hoå trôï neân anh em coù theå gheùp coâng trình ngöôøi
khaùc laøm cuûa mình, thaäm chí oâm luoân moät hay nhieàu phoái caûnh naøo ñoù scan töø taøi lieäu beân
ngoøai, “luoäc” laïi moät ít baèng aùnh saùng, “moâng maù” theâm maøu saéc laø coù taùc phaåm môùi ñôõ
maát coâng “binh” tôùi lui maát thì giôø. Theâm maùy in toái taân laøm cho chaát löôïng taùc phaåm ñeïp
hôn thöïc teá hoûi khaùch haøng naøo khoâng khoùai maø nhaém maét kyù hôïp ñoàng caùi reït? Gaëp
khaùch haøng khoù, thì veõ theâm phoái caûnh coâng trình vaøo ban ñeâm lung linh ñeøn ñoùm hay
haøng loïat phoái caûnh khaùc töø trong ra ngoøai nhaø laãn töøng chi tieát phoùng to ñeå thoâi mieân
khaùch cho leï. Ñuïng nhieàu ñoä lôùn thì ñoøi hoûi coâng phu cao hôn. Luùc ñoù maùy vi tính phaûi
laøm vieäc ngaøy laãn ñeâm ñeå saûn sinh ra moät boä phim phoái caûnh hoøanh traùng neáu trôøi thöông
ñöøng chôi cuùp ñieän baát töû. Coù luùc nhaø Kieán coøn phaûi chi tieàn cho chuyeân gia laøm theâm moâ
hình loäng kieáng kieâu sa ñeå khaùch sôø moù taän tay maø yeân taâm. Ñoù chæ laø giai ñoïan ñaàu ñeå
daønh khaùch.
Giai ñoïan tieáp sau thì baét buoäc phaûi khai trieån kyõ thuaät sao cho noù khaû thi vaø hôïp lyù.
Anh naøo lô mô khaâu naøy thì coi nhö maát caû chì laãn chaøi. Thoâng thöôøng vì ham daønh khaùch
maø veõ phoái caûnh baát chaáp kyõ thuaät. Ñeán khi veõ voâ kyõ thuaät thì caùi teä haïi môùi loøi ra. Lyù do
ban ñaàu laø vì maët baèng binh “luïi” cho coù neân veà sau haäu quaû khoân löôøng. Theâm khoå moät
noåi laø daân beân ngoøai khoâng theøm nghe lôøi oâng KTS chaân chính maø khoùai nghe lôøi maáy cha
haøng xoùm hay ñaëc bieät laø oâng thaày ñòa lyù döïa treân cô sôû maáy taïp chí Kieán truùc laù caûi ñuû
loïai baùn traøn lan beân ngoøai. Nghe maáy chö vò ñoù baøn ra baøn voâ vaøi laàn thì tinh thaàn chuû
nhaø lung lay roài töï xaây theo yù mình.
Nhaéc tôùi maáy oâng thaày ñòa lyù thì nhieàu chuyeän laém. Vì hoïc thuyeát Ñoâng phöông döïa
vaøo “hình - lyù - khí – soá”. Neáu coù 1 trong 4 yeáu toá khoâng ñaït thì coi nhö keát quaû sai. Chöa
keå raèng tính “Ñoàng nhi Dò – Dò nhi Ñoàng” (gioáng maø khaùc, khaùc maø gioáng) vaø tính “bieán
hoùa” ñöôïc ít ai thaáu hieåu taän cuøng. Khaùc vôùi Taây phöông, lyù Ñoâng phöông khoâng theå döïa
vaøo coâng thöùc ñaày tính maùy moùc ñeå goïi laø “nghieân cöùu”. Maø caùi “lyù” thì ít oâng thaày naøo
daùm ñeà caäp tôùi. Vì ñeå thuyeát phuïc thaân chuû, maáy thaày öa duøng “soá” baèng caùch tra saùch thì
coù chöùng côù cho chuû nhaø tin leï hôn. Chæ oâng naøo thaät cao cô môùi daùm duøng ñuû “hình - lyù -
khí – soá”. Phaàn vì tính “Ñoàng Dò - Bieán Hoùa ” neân chaúng oâng naøo coi gioáng oâng naøo. Moãi
oâng coù phöông phaùp aùp duïng “lieàu” naëng hay “lieàu” nheï theo yù rieâng mình. Gaëp chuû nhaø
naøo ham coi nhieàu thaày thì cöù phaân vaân vaø thay ñoåi yù kieán xoøanh xoïach laøm KTS khoâng
bieát ñöôøng naøo “binh” cho yeân oån. Coù oâng thaày baøy ñaët laäp trình vi tính ñeå deã thuyeát phuïc
khaùch vaø coù luùc coøn daùm töï yù thieát keá vaø baét KTS ñem ra khai trieån xong roài oâng ngoài söûa
laïi kích thöôùc ñòa lyù cuûa töøng chi tieát cho phuø hôïp ! Chæ noùi caây thöôùc ñòa lyù thoâi maø thò
tröôøng coù khoûang treân 5 caây vôùi kích thöôùc khaùc nhau, hoûi bieát löïa caây naøo goïi laø chuaån?
Roài caùch traán yeåm moãi oâng chôi moãi khaùc rieát thaønh ra ñaù nhau laøm thieân haï caøng maát
nieàm tin voâ caùc moân hoïc Ñoâng phöông maø vaãn nhaém maét u meâ duøng “traät thuoác”. Roài
theâm thaày buøa, thaày ngaõi, thaày mo, thaày chuøa, thaày cuùng… thieät giaû tuøm lum quaàn thaûo
chuû nhaø keùo theo KTS bò vaï laây. Thô raèng:
… Thaày ñòa lyù thoûa taøi saùng cheá,

Thöôùc Loå Ban ñöôïc theá ra oai
Cöûa trong cho tôùi cöûa ngoaøi,
Höôùng nhaø, höôùng beáp, chieàu daøi caàu thang…
“Sinh Laõo Bònh…” soá thang ñeám baäc,
“Caøn Khoân Ly…” höôùng maët cuûa giöôøng,
Töøng ly taác chôù coi thöôøng,
Ñi caàu ñuùng höôùng, ra ñöôøng ñuùng phöông (!)…
Khi caên nhaø xaây xong thì KTS cuõng khoâng daùm nhaän laøm taùc phaåm cuûa mình duø khaùch
coù theå vöøa yù khen khoâng ngôùt. Nhìn laïi phoái caûnh baûo ñaûm cuõng chöa chaéc gioáng thaät laø
bao. Heân thì coi nhö oâng KTS aáy ñöôïc khaùch haøng vöøa yù maø ñôõ maát coâng nghieân cöùu.
Chöa keå ñöôïc khaùch quaûng caùo neân noåi tieáng trong thieân haï. Tha hoà baét theâm khaùch nhaø
giaøu khaùc. Xui thì 2 beân ñeàu laõnh ñuû. KTS ñoå thöøa noùi laø vì chuû nhaø khoâng tuaân thuû hoøan
toøan baûn veõ, nhôø theá caùi toäi veõ luïi cuûa “Kieán taëc” ñöôïc traéng aùn. Coù luùc khaùch haøng töï laøm
theo yù mình roài noùi raèng KTS khoâng laøm gì caû ñeå kieám côù xuø tieàn hay coù luùc lôïi duïng moät
loãi naøo ñoù ñeå tröø tieàn gôõ voán ít nhieàu. Coù luùc khaùch haøng duï KTS veõ cho ñaõ roài sau ñoù ñöa
tieáp qua nhieàu KTS khaùc ñeå chaét loïc nhaøo troän yù töôûng, roài oâng KTS naøo cuõng ñeàu bò xuø
nhö nhau vôùi lyù do laø laøm khoâng vöøa yù. Neân coù ngöôøi noùi raèng chöa bò xuø tieàn laàn naøo töùc
chöa laø KTS. Gaëp söï coá do veõ luïi khoâng thöïc thi ñöôïc trong thi coâng thì coâng vieäc caûi taïo
thieát keá hay caáp cöùu coâng trình laø thöôøng, coù luùc phaûi caàu cöùu tôùi ñoàng nghieäp khaùc, Coù
luùc cuõng do loãi chuû nhaø ñoåi yù baát töû duø ñaõ kyù giao keøo thoûa thuaän 2 beân. Nhieàu coâng trình
hoaøn thaønh vôùi beà ngoaøi thaáy “neùt töng” maø khoâng söû duïng ñöôïc do nöùt, luùn, thaám doät vì
vaät lieäu bò nhaø thaàu hao hôùt hay kyõ thuaät thaày thôï “tay ngang”, cuõng coù luùc do KTS binh
“luûng” païc-ti. Coù oâng thaàu daùm maïnh moàm noùi raèng cöù theâm 10 trieäu baïc laø oång saún saøng
leân 1 taám saøn deã ôït ! Beân Kieán truùc thì baïo phoåi noùi kieåu gì “binh” cuõng “tôùi” laùng. Khaùch
haøng laø ngöôøi chòu thieät thoøi nhöùt. Caùi khoå trong xaây döïng laø khi khaùch haøng ñaõ laõnh ñuû thì
hoï môùi saùng maét maø hoái tieác vì khoâng chòu tin lôøi maáy oâng KTS chaân chính. “ Söï thaät maát
loøng” neân maáy oâng naøy cuõng chaüng ñöôïc ai öa roài töø ñoù eá ñoä daøi daøi. Tôùi nöôùc naøy thì
khaùch khoâng coøn khaû naêng tìm KTS khaùc gioûi hôn nöõa vì gaàn nhö saït nghieäp. Ñoàn ra cho
thieân haï thì chính mình cuõng coù loãi neân chaúng ai daïi noùi ra cho thieân haï cöôøi mình thoái oùc.
Thaønh ra maáy anh Kieán “binh luïi” chuïp giöït vaãn coù ñaát soáng daøi daøi. Ñaùm thaàu chôi troø
“thi coâng tôùi ñaâu binh tôùi ñoù” cöù phaây phaây soáng treân ñaàu maáy khaùch haøng ngaây thô.
Chaúng ai theøm yù thöùc raèng soá tieàn lôùn traû cho moät oâng Kieán ñaøng hoaøng vaãn reû hôn quaù
nhieàu so vôùi moät söï coá hay thieät haïi kyõ thuaät nhoû trong coâng trình do ñaùm “Kieán taëc caáu
keát Thaàu gian” quaäy maø ra.
Ngöôøi ta noùi raèng ñeå coù moät coâng trình toát tröôùc tieân caàn coù moät söï hoøa hôïp veà yù töôûng
giöõa KTS vaø khaùch haøng nhö caëp vôï choàng. Maø nhaéc tôùi vôï choàng thì phaûi ñeà caäp tôùi caùi
teä naïn ngoïai tình vaø con rieâng. Caùi “ngoïai tình-con rieâng” aáy trong xaây döïng cuõng khoâng
khaùc trong tình yeâu laø bao nhieâu. Vieäc naøy gaây thieät haïi cho neàn kieán truùc nöôùc nhaø khoâng
ít vaø KTS hay khaùch beân naøo cuõng saün saøng phuû phaøng coâng khai caém söøng beân kia khoâng
thöông tieác. Caûnh beân khaùch nhôø KTS ñeán veõ nhaø cuûa mình gioáng nhö caên nhaø X, Y naøo
ñoù trong saùch hay beân ñöôøng A,B. Dó nhieân daân Kieán raát töï aùi nhöng tröôùc caûnh kieám côm
nhieàu ngöôøi buoäc loøng phaûi ñau khoå tuaân theo khoâng choáng ñoái ñeå roài coù moät coâng trình
khoâng vöøa yù vôùi löông taâm mình chöa keå cuõng laø lyù do ñeå khaùch tìm côù quît tieàn vôùi côù laø
taát caû yù töôûng ñeàu do khaùch ñöa ra heát troïi. Hay trong luùc thi coâng khaùch töï yù thay ñoåi thieát
keá theo yù ngöôøi khuaát maët naøo ñoù laøm tieâu ma heát yù ñoà cuûa Kieán. Ngöôïc laïi coù KTS aên
caép coâng trình ôû nôi khaùc noùi laø yù töôûng cuûa mình maø duï khaùch khoûi maát coâng nghieân cöùu
chi cho meät. Khaùch, duø coù bieát, nhieàu khi cuõng phaûi nhòn vaø laøm ngô vì noù cuõng “ñeïp giai”
quaù. Toùm laïi thì khi coâng trình hoøan taát ngöôøi ta khoâng theå naøo truy ra ñöôïc moät phong
caùch hay tröôøng phaùi kieán truùc cuûa noù do bò tính “dò hôïp töû” quaù nghieät ngaõ.
Coù caùi nhieâu kheâ nhö laø khi chuû nhaø ban ñaàu khoâng hình dung, döï truø heát toøan boä moïi
chuyeän. Tröôùc heát laø tieàn. Heå ñuïng moät söï coá phaùt sinh naøo thì coi nhö coâng trình bò keït
voán. Roài ngöôøi KTS coù luùc phaûi veõ laïi “caáp cöùu” hay chuû nhaø töï xoay sôû ñeå “chöõa chaùy”
cho vöøa haàu bao. Theá laø phaù saûn moïi yù ñoà cuûa nhaø Kieán. Coù luùc chuû nhaø khoâng hình dung
ñöôïc khoâng gian cuûa coâng trình roài yeâu caàu KTS veõ cho to leân theâm nöõa môùi thaáy “ñaõ”.
Maõi tôùi khi hoøan thaønh thì vôõ leõ roài “thaày ñoå tôù, tôù ñoå thaày” gaây nhieàu xích mích. Voâ soá söï
coá khaùc nhö laø luaät leä thay ñoåi, haøng xoùm thöa kieän nhau, tranh chaáp, tai naïn lao ñoäng …
luoân rình raäp ñe doïa laøm phaù heát chöông trình döï kieán giöûa nhaø Kieán vaø chuû nhaø.
Chæ noùi veà nhöõng coâng trình nhoû laø ñuû cho thaáy heát moïi vaán ñeà. Chaúng caàn phaûi maát
coâng ñeà caäp tôùi coâng trình lôùn laøm chi vì baùo chí ñeà caäp hoøai hoøai haøng ngaøy. Thieân haï vì
quaù chuù yù chuyeän lôùn maø queân ñi chuyeän nhoû tröôùc maét môùi ra nhö vaäy. Ñoù cuõng laø lyù do
taùc giaû phaûi ngöùa tay vieát vaøi doøng mong giuùp baø con tænh ngoä. Mong baø con tha thöù neáu
vieát coù gì ñuïng chaïm. Môøi baø con vui loøng xem tieáp hoài sau ñeå bieát theâm ñöôïc chuyeän naøo
hay chuyeän ñoù maø phoøng thaân.
Hoài thöù tö: Truùng voâ thôøi theá, xaây döïng traøn lan
Haï caùm thöôïng vaøng, daân ñen laõnh ñuû.
Ham môùi nôùi cuû, ñoâ thò tan hoang,
Taác ñaát taác vaøng, lieät cöôøng xaâu xeù.
Noùi tieáp veà Toå, sau khi vieát thaønh coâng quyeån caåm nang, vì ngoài suoát ñeâm nghieân cöùu
ñoäng naõo mieät maøi quaù ñoä, theâm bò caùi vuï teù laên chieâng xuoáng giöôøng hoài ñeâm kia neân luùc
naøy môùi thaáy mình maãy reâm khoâng keå xieát. Toå linh tính thaáy chuyeän khoâng yeân beøn ñaùnh
tay tính theâm moät queû nöõa. Nhaèm queû : “Loâi Ñòa Döï” hoùa “Thuaàn Khoân”.
Thoâi cheát ! Töùc laø:
Xaây döïng buøng noå (Döï) tuøm lum (Thuaàn Khoân)
Laøm aên chuïp giöït (Döï) laøm tan hoang (Thuaàn Khoân)… vaân vaân…
Caøng giaûi queû Toå caøng lo laéng vaø aân haän. Tieác raèng ñaõ lôõ vieát roài maø boû thì uoång vaên
cuûa mình quaù. Thoâi ñaønh chòu vaäy ! Toå ñaønh tieáp tuïc raën yù vieát theâm moät caåm nang cöùu
giaûi trong tröôøng hôïp khaån caáp. Veà sau tröôùc khi tòch, Toå baét buoäc ñeä töû phaûi luoân truyeàn
baù song song 2 caåm nang. Anh naøo laøm sai seõ bò Toå vaät ñöøng traùch ! Song coù vaøi ñoà ñeä saün
taùnh xaáu öa giaáu ngheà , baát chaáp lôøi nguyeàn, voâ yù moät caùch tính toùan laøm thaát laïc baûn goác
caåm nang thöù 2 neân Toå giaän laém. Ñeå traùnh bò Toå phaït, neân veà sau, leã Truyeàn thoáng naøo
cuõng phaûi nhaéc tôùi Thaàn Kieán truùc, thaäm chí moät vaøi naêm coù theâm caû leå teá Thaàn kieán truùc
cho chaéc aên laø vaäy.
Toå tieân tri khoâng sai. Nhieàu naêm gaàn ñaây khi xaây döïng ñöôïc muøa, ngoøai KTS ra, taát caû
kyõ sö, thaàu tay ngang tay doïc ñeàu coù theå laøm thieát keá kieâm xaây döïng. KTS cuõng nhaûy voâ
laøm thaàu ñeå caïnh tranh vôùi ñoái thuû. Roài ngoøai ngaønh xaây döïng ra, ngaønh naøo coù tieàn cuõng
môû theâm coâng ty xaây döïng ñöôïc thoûai maùi. Muoán chaát löôïng côõ naøo cuõng ñöôïc ñaùp öùng tôùi
beán. Heå dính tôùi xaây döïng laø coù tieáng, toát xaáu tính sau.
“Ngöôøi ngöôøi xaây döïng, nhaø nhaø xaây döïng, ñaâu cuõng xaây döïng ñöôïc” buùa xua . Rieát
ñaâu caàn hoïc kieán truùc cuõng coù theå xaây nhaø deã ôït vì kieán truùc ñaõ ñaïi chuùng hoùa ñeán taän
cuøng cuûa xaõ hoäi. Cöù ra ñöôøng laø gaëp daân Kieán Truùc. Heå laøm quen laø anh naøo cuõng “xì” ra
haøng coïc caùi “caïc vi-sít” raûi nhö truyeàn ñôn naøo laø giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác, manager…teä
laém cuõng laø moät design supervisor (noùi vaên chöông laø “cai thieát keá”). Keøm theo theâm ñuû
chöùc vò “sö” naøy “syõ” noï ñaày nhoùc taám “caïc”. Ñaõ lôõ toán moät laàn thueâ thôï thì phaûi yeâu caàu
thôï noù in nhieàu nhieàu chöõ cho ñaùng ñoàng tieàn baùt gaïo vaø xöùng caùi danh mình haèng mong
öôùc. Tình hình naøy thì rieát KTS chæ khaùc vôùi ngöôøi ngoøai duy nhöùt ôû caùi baèng maø thoâi. Toäi
gì hoïc cho toán tieàn maát thì giôø neáu khoâng muoán bon chen khoa baûng vôùi chuùng nhaân. Ñaát
ñai leân giaù voâ toäi vaï. Ñaát vöôøn, ñaát ruoäng, ñaát toân giaùo, ñaát nghóa ñòa … ñeàu thoå cö hoùa
ñeán toät cuøng maø vaãn khoâng ñaùp öùng noåi nhu caàu xaây döïng cuûa thieân haï. Daân Kieán laøm aên
ban ñaàu coøn deã daøng, caøng veà sau bò nhieàu “ngoïai ñaïo” daønh aên neân Kieán thaät hay Kieán
luïi chaúng ai bieát noåi. Lôïi duïng Kieán thieät–Kieán giaû daønh aên nhau, nhieàu “ngö oâng” naûy ra
saùng kieán nhaäp vaät lieäu xaây döïng, saùch vôû, caùc maãu nhaø treân theá giôùi vaøo ñeå maø “ñaéc lôïi”.
Ñaàu tieân laø duï cho khaùch haøng mua maáy caùi cataloâ maãu nhaø töø laï tôùi laäp dò chöa töøng coù.
Töø ñoù khaùch haøng saùng taïo keát hôïp theâm nhieàu kieåu töø nhieàu nguoàn taïo moät phong caùch
kieán truùc cho rieâng mình. Ngöôøi ít hoïc thì cöù töï do baét chöôùc caùi coù saün beân haøng xoùm maø
xaây cho chaéc aên vì chaúng coù ai cheát maø sôï. Chöa coù luaät baûo veä baûn quyeàn kieán truùc cuûa
neân baø con cöù thoûai maùi chuïp hình, coùp-py laïi caùi coù saün vaø töø ñoù theo gioáng laø yeân buïng.
Taát caû bieán caùi ñaát naøy thaønh caùi theá “quaàn Kieán tranh thöïc”, töï do hôn caû theá giôùi töï do vì
ai cuõng laøm xaây döïng ñöôïc maø khoâng bò ai khaùc keàm haõm yù töôûng vaø haønh ñoäng cuûa mình.
Caùc tröôøng phaùi theá giôùi töø ngaøn xöa ñeán nay tha hoà ñöôïc phaùt huy vaø thí nghieäm trong caùi
thieân ñöôøng xaây döïng naøy ñeán taän cuøng ngoõ heûm. Chuùng coøn ñöôïc vinh döï saùnh vai keà
beân nhau laøm khu phoá theâm ña ñaïng nhö moät cuoäc thi hoa haäu ñöôøng phoá. Kieåu kieán truùc
môùi veà oà aït, chöa bieát chaát löôïng ra sao song nhieàu ngöôøi cuõng ñaõ thaúng tay phaù saïch
nhöõng caên nhaø coå voâ giaù cuûa mình ñeå “leân ñôøi” cho thieân haï neå. Roài caùi phoá nhaø ta noù trôû
neân phong phuù vôùi nhieàu chuûng loïai. Tröôøng phaùi taân coå giao duyeân naøy ñeán nay chöa ai
coù theå ñònh nghóa ñöôïc roõ raøng. Ñaïi khaùi noù taïm coù caùi teân daøi, khaù daøi, daøi voâ taän:
“Chino-greco-romano-franco-americano… vietnamese” . Baùc só coøn phaûi lôõ tay gieát ít nhöùt
vaøi ngöôøi môùi coù kinh nghieäm ñeå thaønh baùc só gioûi thì KTS tröôùc khi noåi tieáng thì thieát keá
tieâu tuøng vaøi caên nhaø laø chuyeän taát nhieân khoâng choái caõi. Neân saün dòp naøy caùc Kieán thaû
cöûa cheá bieán, nhaøo naën caùc chi tieát kieán truùc töø nhieàu nguoàn taøi lieäu, nhieàu coâng trình tham
khaûo ñeå “dôït thöû ” yù töôûng cuûa mình. Nhieàu anh ruùt kinh nghieäm ôû dô hoài trong tröôøng roài
saûn sanh yù töôûng laáy gaïch caàu tieâu maø oáp maët tieàn nhaø cho deå röûa raùy , caøng theâm saïch seõ.
Maáy anh saün tính löôøi thì coù saùng kieán duøng caây nhöïa caém trong caùc boàn hoa caây xanh ñeå
ñôû maát coâng töôùi tieâu, tröø saâu gì raùo maø luoân thaáy thaáy xanh dôøn. Thí nghieäm vuõ khí thì bò
choáng kòch lieät chöù thí nghieäm yù töôûng thì nhieàu ngöôøi coøn khuyeán khích nhöùt laø nhöõng
ngöôøi khoâng boû caéc naøo ra vaø mình chaúng maát maùt gì maø sôï . Taïm toùm taét thì boä maët maáy
khu phoá loaïi “kieán truùc nhaø daân” ñöôïc dieãn taû nhö sau:
Quaùn thieân haï ñeøn môø, ñeøn toû

Phoá nhaø ta ñuû kieåu: cöûa voøm,
Lan can “baø chöûa” khum khum,
Hoa vaên “roàng loän”, coät luøn, coät vuoâng
Sôn traéng xoùa treân töôøng ba maët
Gaïch veä sinh oáp laùt maët tieàn.
Phuø ñieâu vaèn veän oáp leân,
Töôïng Laân, Sö, Choù döïng beân loái vaøo.
Maùi ñuû loaïi muoân maøu muoân caùch
Töôïng ñaïi baøng tung caùnh phía treân,
Trong nhaø, boàn taém nhö tieân,
Kieåu naèm, kieåu ñöùng laïi theâm kieåu ngoài.
Ñuû vaät lieäu, oâi thoâi! noäi thaát
Kieåu Vieät, Aâu, Trung Quoác lung tung,
Ñaøi Loan loeø loeït ñeøn chuøm,
Hy-La, “Goâ-tích” um tuøm hoa vaên.
Thang xöông caù tung hoaønh uoán löôïn,

Caïnh quaày bar ngaát ngöôõng giöõa nhaø,
Keà beân: hoà caù, boàn hoa,
Salon ñoà soä kieâu sa muoân maøu.
Phoøng giaûi trí thaàn saàu, laùc maét,
Karaoke, daøn nhaïc, video…
Saém toaøn ñoà hieäu cho kieâu,
Sao cho laùc maét bao nhieâu ngöôøi ngoaøi…
Song song phaàn “xòn” cuûa “chôï” xaây döïng thì cuõng coù phaàn “doûm” maø giôùi bình daân
goïi laø “chôï trôøi xaây döïng”. Ai vaøo ñoù ñeàu töï do thieát keá, thi coâng, tính toùan, thoûai maùi kyø
keøo moïi thöù trong xaây döïng töø tieàn thieát keá phí, thôøi gian thöïc hieän, chaát löôïng coâng trình,
vaät lieäu,… ngay caû keát caáu vaø taûi troïng coâng trình neáu caàn cuõng saün saøng ñöôïc anh em traû
giaù mieãn cho nheï toái ña kinh phí. Ñuùng luoân theo nghóa “chôï trôøi” trong thöïc teá vôùi keát quaû
vaø haäu quaû cuûa noù. Vì tieàn laø caên baûn, muïc ñích neân taát nhieân cuõng coù teä naïn trung gian ñuû
chuûng loaïi: coø nhaø, coø giaáy pheùp, coø moâ hình, coø phoái caûnh, chuyeân gia quaûng caùo thieát keá
cho caùc coâng ty, buoân laäu ( laøm xaây döïng khoâng chính thöùc), vaø caû … Kieán taëc, Thaàu gian
(choâm yù töôûng coâng trình, laøm luïi, veõ luïi, xaây aåu … roài … oâm tieàn quaát ngöïa truy phong).
Laâu laâu cuõng coù nhöõng vuï thanh toaùn nhau vì tieàn ñuùng baøi phim Taøu, phim Myõ. Chöa noùi
tôùi maáy troø “thanh lyù moân hoä” laët vaët thì nhieàu khoâng keå xieát.
Noùi rieâng veà loøai Kieán hai caúng, trong thôøi buoåi nhieåu nhöông naøy soá Kieáh chuùa thaønh
coâng thì ít maø soá thaát baïi hay ñi laøm Kieán thôï thì ñoâng voâ keå. Kieán thôï cuõng bò Kieán chuùa
boùc loät vaø xuø tieàn nhö ai. Thaây keä trong tröôøng tröôùc ñaây laø “anh em” chöù ra tröôøng thì
“chuùng oâng, chuùng maøy” raùo ! Roài “boâi maët ñaù nhau” khoâng ai caám. Daân Kieán toát buïng thì
laïi chaúng khi naøo noùi khoe khoang aøo aøo ra ngoøai nhieàu neân thieân haï chaúng ai bieát roõ ñaâu
maø tìm, tröø khi coù khaùch quen giôùi thieäu tôùi. Khaép nôi traøn lan Kieán thôï, ña soá laø bò buoäc
“baùn thaân” cho “laàu xanh Thieát keá” ñeå cong löng veõ hoøai theo yù cuûa ngöôøi khaùc phöùt cho
roài maø chaúng ñöôïc tieàn bao nhieâu. Ñöôøng ñöôøng laø moät Ñaïi Kieán truùc sö maø luùc naøo cuõng
phaûi bò “e theïn cuùi ñaàu” tröôùc thu nhaäp cuûa maáy aû “haøng moät trieäu” môùi töùc chôù.
Caùi kieáp “soáng nhôø löông” maø löông khoâng ñuû soáng thì söôùng nhôø caùi chi chi nöõa hôû
trôøi !
Thænh thoûang coù thaáy maáy anh sinh vieân ra tröôøng naên næ xin laøm khoâng coâng cho maáy
vaên phoøng KTS ñeå hoïc theâm ngheà. Thôøi theá baét maáy baùc só “chaïy“ xin laøm khoâng coâng
cho bònh vieän vaøi naêm môùi ñöôïc ra laøm phoøng maïch tö chöa ñuû sao maø baây giôø laïi tôùi löôït
haønh haï loøai Kieán hai caúng ?
Trong söï buøng phaùt xaây döïng taát nhieân gaëp nhieàu thuû tuïc khaùch haøng phaûi giaûi quyeát.
Thì taát caû ñeàu saün saøng coù ngöôøi chaïy lo phuïc vuï khaùch haøng tôùi nôi tôùi choán. Kieán nhaø ta
ñeå tieáp tuïc caïnh tranh toàn taïi thì oâ-keâ “laõnh soâ” chôi ñaïi luoân cho coâng vieäc xong tôùi nôi
tôùi choán. Rieát roài töø chuyeân moân ban ñaàu laø khaâu thieát keá, Kieán nhaø ta lieàu maïng thöïc taäp
daàn ñeå laøm caên nhaø thaân chuû töø a-z moät mình. Coù Kieán sau khi thieát keá xong thì ñöùng ra
laøm “coø” thi coâng cho thaân chuû luoân ñeå veùt huïi keá. Neáu coâng trình gaëp söï coá thì laïi
nghieâng veà thaân chuû laøm boä tö vaán maø xuùi thaân chuû laáy lyù do chaát löôïng thi coâng keùm maø
tröø tieàn thaàu cho boû gheùt vöøa ñeå tieát kieäm tieàn. Neáu eâm xui thì ñöùng nghieâng qua oâng thaàu
maø ñoøi phaàn traêm. Do ñoù luoân ñöôïc loøng moät trong hai beân vaø thöøa cô baét tieáp caùc coâng
trình khaùc. Anh naøo teä laém cuõng bieát chæ ñöôøng cho khaùch “chaïy” sao cho ñuùng choã , ñuùng
thaày, ñuùng thuoác. Nhöng khi raønh reõ caùc khaâu thuû tuïc thì nhieàu Kieán laïi “luïc” tay ngheà
daàn. Coù anh ñaït ñeán tuyeät ñænh voõ coâng chæ baèng ñoäc chieâu kyù giaáy. Vì trong daân gian ñaõ
coù caâu raèng: “Moät traøng chaát xaùm thua ñaùm nöôùc boït, ñaùm nöôùc boït khoâng baèng gioït buùt
bi” laø theá.
Khi kieám aên caøng deã daøng thì Kieán cuõng nhö loøai khaùc caøng giaûm baûn naêng sinh toàn
töùc laø khoâng coøn beàn bó nghieân cöùu chuyeân moân cho meät xaùc trong khi “chaïy ngoøai” hieäu
quaû hôn. Thaáy khaùch haøng khoâng raønh chuyeän xaây caát thì cuõng chaúng ai toäi gì veõ kyõ, cöù
“thi coâng tôùi ñaâu binh söûa sai tôùi ñoù”. Vì vaäy thaáy hoøai chuyeän nhieàu nhaø xaây xong phaùt
sinh ñuû söï coá meï, söï coá con, trong khi …
Ruû nhau, Kieán taëc, Thaàu gian,

Oâm tieàn chaïy saïch, cuøng aên chia lôøi,
Chuùng oâng ñaõ troán ñaèng trôøi,
Chuû nhaø ôû laïi chòu ñôøi ñaéng cay…
… vôùi moïi haäu quaû phaùt sinh khoâng löôøng tröôùc ñöôïc.
Ñaát ñai leân giaù vuøn vuït, xaây döïng thoûai maùi, ngheà xaây döïng thu tieàn nhö nöôùc, hoûi ai
hoång ham ? Thaáy mieáng moài quaù ngon tröôùc maét thì vieäc daønh aên xaâu xeù khoâng traùnh khoûi.
Taïi vaäy maø xöa nay, beân Taây coù caâu : “Qui terre a, guerre a”. Quaû laø chí lyù !
Roài ñôøi sau coù thô vònh raèng:
… Caûnh xaâu xeù loi nhoi luùc nhuùc,

Nhö caù tra giaønh giöït moïi ngaøy,
Saëc muøi “Ñaïi Kieán” baäc thaày
Moàm loa meùp daõi, löôõi daøi hôn raâu.
Troø “baûy chöû” thuoäc laøu nhö chaùo,
Chieâu “taùm ngheà” chôi baïo thaúng tay,
Corbusier phaûi chaïy daøi,
Kenzo Tange thaáy maët maøy thaát kinh …
Thò tröôøng beùo bôû taát nhieân bò lieät cöôøng xaâu xeù nhö Trung hoa ñôøi cuoái Maõn Thanh.
Caùc Kieán, Thaàu treân toøan theá giôùi ñoå xoâ vaøo ñeå chia lôïi nhuaän. Thoâi thì khaép nôi nhan
nhaûn taäp ñoøan “haøng ngoïai” vôùi chaát löôïng vaø giaù caû ñaùng neå. Khoâng ai caám nhöõng tay
Kieán taëc, Thaàu gian “ngoïai nhaäp” traøn voâ khi khoâng coøn ñaát soáng beân baûn quoác. Cuõng
Kieán naøy Kieán noï maët maøy baûnh toûn, aên noùi mieäng deûo queïo ñi duï khaùch haøng ñuùng hoï
Kieán nhaø ta. Ban ñaàu coøn chaûnh chæ tuyeân boá nhuùng tay voâ caùc “ñoä” coâng trình lôùn. Daàn daø
thaát theá vì noäi löïc yeáu thì coâng trình “nhaø daân” hay trang trí laët vaët hoï cuõng chaúng töø.
Khaùch haøng voán quaù sôï caùc “gian taëc” noäi ñòa thì khi vöøa thaáy “haøng ngoïai” taát nhieân saün
saøng boû soá tieàn lôùn ra thueâ maø khoâng caàn thaéc maéc, traû giaù. Truùng tay “Kieán taëc” ngoïai
nhaäp thöù döõ thì keå nhö tieàn naøo hoïa naáy vaø teä hôn vôùi nhieàu yù töôûng loâng laù ngoaïi bang
chöa töøng coù xöa nay. Daân töù xöù ñoå veà phaûi luoân hôïp taùc nhau cho taêng theá löïc ñeå caïnh
tranh vôùi löïc löôïng noäi ñòa huøng haäu saün coù. Cöù theá neân daàn daàn haøng traêm “oâng khoång loà“
veà quy hoaïch, xaây döïng, ñòa oác xòn, doûm nhaûy voâ ñaây tha hoà giöït daây cho giaù nhaø leân cao,
cao maõi. Daân ñen bò loùa maét tröôùc maáy chaân dung töôi roùi cuûa “thaàn töôïng Franklin” hay
maáy cuïc “999” boùng loän neân cöù baùn ñaát cuû chaïy mua nhaø choå khaùc lieân tuïc. Thô raèng:
…Caûnh chuïp giöït traøn lan baùt nhaùo,

Quaäy lung tung, noå laùo kieám tieàn.
Chæ thöông moät luû daân ñen,
Nghe tin giaûi toûa maáy phen heát hoàn…
Tuy vaäy coù nhieàu Kieán “ngoaïi” voâ ñaây hôïp taùc nhau roài bò “dính chaáu” oâm nhau cheát
chuøm vì beân naøo cuõng töôûng beân kia gioûi hôn mình ñeå maø döïa hôi nhôø vaû. Neáu coù ñuïng
chuyeän kieåu gì thì roài coâng trình cöù boû pheá ñoù maëc cho khaùch haøng meùo maët töï xöû phaàn
coøn laïi vôùi haàu bao ñaõ bò ruùt saïch.
Khi Kieán chuùa ngoïai vaøo ñaây buoäc loøng phaûi tìm Kieán thôï noäi ñòa nhö caùc löïc löôïng
lính “khoá ñoû, khoá xanh” laøm söùc maïnh. Vaø ñeå chæ huy ñaùm lính naøy cuõng caàn coù ñaày ñuû
Kieán boä saäu naøo laø Kieán thaày ñoäi, thaày cai, caäp raèng, thaày thoâng hay coâ kyù, loong-toong
chaïy vieäc…, chöa keà caûø maáy “me”, maáy “boài” ngoaøi danh saùch, noäi ngoïai nhieàu ít tuøy
theo nhu caàu coâng vieäc vaø tình caûm. Gaëp Kieán chuùa taøi gioûi vaø nhaân töø thì anh em nhaø
Kieán thôï ñôû khoå duø aùp löïc coâng vieäc caêng thaúng hôn nhieàu nôi khaùc, nhöng buø laïi coù dòp
hoïc hoûi trau doài nhieàu kinh nghieäm chuyeân moân vaø löông cao. Ñoù chæ laø caùi phuùc nhoû.
Than oâi ! Löông cao thì cao (trung bình 200-500 usd/thaùng, trong khi moät löôïng vaøng
khoaûng 500 usd) nhöng thöû ñoïc saùch truyeän söû roài daïi doät ñem löông mình ra so saùnh thì
bieát. Baûo ñaûm seõ khoâng ai caàm ñöôïc nöôùc maét vì löông haøng thaùng thôøi aáy cuûa moät cung nöû
hay thaùi giaùm cuõng ñaõ troøm treøm 3 löôïng ! (cöù thöû ñoïc boä “Nam Quoác Sôn Haø” cuûa Yeân Töû
cö syõ Traàn Ñaïi Syõ thì roõ).
Caùi hoïa khoâng nhoû neáu Kieán naøo loït voâ oå Kieán “luïi töø treân xuoáng döôùi”. Töø laõo Kieán
Chuùa “tieàn nhieàu hôn chöõ” ñeán moät ñaùm Cai, Ñoäi taøi naêng, ñaïo ñöùc chaúng ra gì vaø noùi
nhieàu hôn laøm. Roài theâm moät ñaùm laâu la tay sai chæ bieát nhaém maét tuaân lònh nuùp döôùi ñuoâi
maáy quan thaày. Maáy xeáp duøng “moàm mieäng ñôõ tay chaân” tha hoà traây treùt coâng vieäc. Coù gaõ
xeáp, ñeå coù dòp ruùt kinh nghieäm thieát keá, nhaém maét nöôùng quaân thaû cöûa ñeå thí nghieäm
chieán tröôøng thieát keá vôùi nhieàu yù ñoà quaùi ñaûn vaø baát khaû thi. Lính Kieán khoâng laøm ñöôïc thì
cuõng saün coù maáy teân Ñoäi, Cai tha hoà chöûi ñoång maø chaúng sôï bò kieän caùo gì vì maáy tieáng aáy
khoâng naèm trong töï ñieån thì ñeách anh Kieán naøo hieåu ñöôïc ! “Baûy chöû taùm ngheà” ñöôïc
chuyeân moân hoùa laãn hieän ñaïi hoùa baèng moïi phöông tieäân vi tính ñi sau mieäng löôõi. Taát
nhieân daãn ñeán tai hoïa töø “charette” ñeán haäu quaû thieát keá laø khoâng traùnh khoûi maø “bom
ñaïn” loãi laàm ñöôïc truùt thaû ga leân ñaàu ñaùm Kieán thôï vôùi lyù do chaát löôïng hoà sô khoâng ñaït,
cuõng vöøa laø nhaèm “ñôõ ñaïn cöùu nguy” cho traùch nhieäm quaûn lyù. Töø ñoù maáy thaày chuù môùi coù
côù eùp buoäc ñaùm Kieán thôï töï nguyeän laøm ngoøai giôø mieãn phí thöôøng xuyeân maø khoâng oaùn
traùch ñöôïc do trình ñoä ngoïai ngöõ Kieán thôï khoâng ñuû ñeå lyù giaûi bieän baïch “tay ñoâi”. Ñaùm
tay sai ngheïn hoïng vì löông khoâng coøn söùc leân tieáng ñaáu tranh baûo veä “ngöôøi ñaèng mình”.
Nhieàu anh chò bò cho “leân ñöôøng” oan maïng chæ vì löông taâm ngheà nghieäp buoäc hoï baát tuaân
thöôïng leänh hôn laø vì trình ñoä keùm. Nhieàu anh bò ñuoåi do “gian thaàn saøm taáu” maø mình
khoâng ñuû töø vöïng ñeå töï baøo chöõa. Nguyeân nhaân quaùi ñaûn hôn laø taøi mình quaù gioûi neân xeáp
queâ ñoä toáng khöù ñi cho raûnh maét ñeå khoûi maát coâng ganh tî. Roát cuoäc chaúng ai thöa kieän
ñöôïc ai vì chöùng côù ñeàu laø lôøi noùi bò gioù bay maát. Con Kieán kieän cuû khoai coøn chöa neân
thaân thì kieän caùi gì nöõa ñöôïc? Coâng cuoäc “ñaùnh nhoû thua nhoû, ñaùnh lôùn thua lôùn” cöù keùo
daøi daøi tuøy theo nguoàn “ñaïn döôïc” cuûa oå Kieán, mieãn sao lôïi ích caù nhaân cuûa maáy Kieán xeáp
choùp bu khoâng söùt meû laø ñöôïc. Coù ngöôøi ñoàn raèng beân nöôùc ngoøai cuõng coù ñöôøng daây
“chaïy” baèng cho maáy seáp tröôùc khi vaøo ñaây haønh ngheà neân môùi xaûy ra maáy teä naïn treân.
Chaúng bieát coù ñuùng khoâng ?? Tröôùc maét laø moät chuyeän coù thaät 100% nhö sau: taïi moät coâng
ty thieát keá kieán truùc 100% voán nöôùc ngoaøi noï coù moät oâng Kieán “ngoaïi” chöùc vuï D.M
(design manager) vôùi thaønh tích treân lyù lòch 15 naêm haønh ngheà. Caùch “binh” baøi ñoäc nhaát
voâ nhò cuûa oâng laø: duøng maùy scan maáy coâng trình kieán truùc trong taïp chí sau ñoù sai “lính”
duøng photoshop xöû lyù laïi ít maém muoái, gheùp qua gheùp laïi laøm ra taùc phaåm cuûa mình, cuõng
nhö laáy nhieàu baûn veõ khaùc nhau cheá thaønh baûn veõ môùi vöøa taêng theâm tính ña daïng veà
phong caùch. Binh baøi thì binh töø phoái caûnh tröôùc, roài maët baèng töø ñoù maø suy ra. Thaäm chí
coøn baét maáy xì-taùp (staff) theå hieän caùc maët baèng chi tieát laùt gaïch neàn nhaø hay ñòa hình khu
ñaát quy hoaïch baèng phoái caûnh thì oâng môùi chòu ñoïc (!). Oâng coù baïo gan laø boá trí quy hoaïch
saân tennis hay maáy saân theå thao ngoaøi trôøi khaùc theo ñuû taùm höôùng tuøy theo yù thích cuûa
mình cho ñaõ maét. Caùi bieät taøi cuûa oâng laø heå khi naøo binh “luûng” do khoâng ñuû ñaát laø: cöù tieáp
tuïc “binh” laán ra ngoaøi xaû laùng vaø giaûi thích cho khaùch haøng nghe moät caùch cöïc kyø trí tueä:
“ Ñeà nghò cuûa nhaø thieát keá: yeâu caàu khaùch haøng mua theâm phaàn ñaát beân caïnh nhö vaày… nhö
vaày … theo baûn veõ ñeå taêng giaù trò cuûa coâng trình môùi”. Ñaõ vaäy saün quyeàn sinh saùt trong tay
neân heå bò “ñoäng oå” laø oâng luoân ñoå thöøa loãi cho caáp döôùi roài ñuoåi ngöôøi nhö ngoeù khieán
maáy anh chò taøi gioûi ñeàu bò nhuïc vì mang tieáng oan laø baát taøi khoâng ít... Maáy “kieán ngoaïi”
khoâng nhieàu neân ai coù nhu caàu muoán tìm gaëp oâng naøy ñeå trau ñoåi kinh nghieäm thì cöù hoûi
thaêm daàn laø tìm ra ngay. Maáy Kieán buoàn ñôøi keå chuyeän ra ngoaøi ñeå daõy baøy taâm söï laïi bò
thieân haï cheâ laø xaïo vì ai cuõng töôûng ñaõ laø coâng ty “ngoïai” thì phaûi ñaøng hoøang hôn coâng ty
“noäi” nhieàu (?!).
Töùc khí sanh tình, lôïi duïng tính chieán ñaáu cuûa thô vaên maø coù maáy baøi thô ñöôïc vaøi
Kieán thi syõ moâ taû laïi kieáp naïn cuûa daân Kieán “khoá ñoû, khoá xanh” :
Ai ôi ! Veõ luïi cho mau !

Xeáp caàn phoái-caûnh laøm caâu trau mình.
Scan taøi-lieäu coâng-trình khaép choán,
Cheùp CD aûnh boán phöông trôøi,
Thu gom chi tieát nôi nôi,
Xì-keo (scale) töøng boä-phaän rôøi gheùp voâ.
Photoshop chôi troø maø maét,
“Maéc-3D” (3D-Max) theâm-thaét ñaïi taøi.
Coâng-trình töù xöù veà ñaây
Nhö hoa ñaäu traùi, nhö caây theâm caønh.
Theo tröôøng-phaùi “Ngoaïi Tình Kieán-truùc”
Laém “con rôi”, böùc-xuùc anh em.
Laøm ñeâm thaân xaùc raõ meàm,
Saùng ra ñoåi yù, keùo theâm tôùi chieàu
Maëc ai naáy tieâu-ñieàu moûi meät,
Tieàn ngoaøi giôø, xeáp ñeách xì ra,
Vieäc thì traây líp ba-ga,
Traây lui treùt tôùi, treùt qua traây veà.
In khoå lôùn, eùp-pheâ cuoàn-cuoän,
Giaáy photo aán-töôïng söûng-coà.
Giao-thoâng phoái-caûnh sô-ñoà,

Moâ-hình cô-caáu, hoïa-ñoà doïc ngang
Aûnh phoái-caûnh kinh-hoaøng thieân-haï,ï
Ñuû moïi “viu” (view) thaáy caû ñeà-tai (detail),
Chaâm vaøo maém muoái lai-rai,
Cöù theo “möûng” aáy, ñuùng baøi laø eâm…
…xuoâi theo kieåu “xeâm xeâm lai thít” (same same like this)
Xeáp nhaø ta laø “típ” anh taøi,
Xeûo-xui “beå oå ” taày-huaày,
Ñoå thöøa ai ñoù, cho ngay “leân ñöôøng”
“Ngöôøi thay cuûa” chuyeän thöôøng ôû huyeän.
“Cuûa hôn nguôøi” heát chuyeän laï ñôøi.
Döïa theo phoái-caûnh tuyeät-vôøi,
All you! See that, mau ngoài trieån khai!
“Im-meâ-ñiaùt! Tu-ñai, ñu-ít! “ Immediate , today, do it !
Thít uyeäc-giaêng! Phi-nít tu-nai ! This urgent ! Finish tonight !
Bic-gô ! mo ñaïc ! mo lai! Bigger ! More dark ! More light !
Caát hia ! paùt thít ! thaùt rai,… OÁ-keà ! Cut here ! Paste this ! That’s right , OK !
Tuù-ñôø xuyùt, stoáp-peâ men-naúng! Tout de suite, stoppez maintenant !
Ñeà-meïc-ñeâ, giô maúng phuù xa ! Demerdez, je m/en fous ca !
Tu phu xô truyeác laø ba ! Tu fous ce truc laø-bas !
Veûng xi ! xken vít puoäc moa xô laø ! Viens ici !, scannes vite pour moi celaø !
A-leâ vít ! Paùt xaø oong noát! Allez vite ! Passes aø un autre !
Phu troa-ñeâ ken gioát oáp-xoâng !… Fous 3D quelques autres options ! …
Sa-loâ ! Meït !Tuù lô moâng ! Salaud ! Merde ! Tout le monde !
Tuùt en-ca-paùp ñôø com-praêng-drôø !” Tous incapables de comprendre !”
Thaày Ñoäi giaän, chöûi xô chöûi xoùi,
Ñeách laï chi “Nhaát Ñoäi nhì Trôøi”!
Tay thì traây vieäc roái bôøi,
Moàm phun maém muoái chaúng thoâi bao giôø.
Muøa cao ñieåm noåi lo khoâng döùt,
Tìm Caäp-raèng phuï giuùp thaày Cai,
Tuyeån daân kieán-truùc saéc taøi,
3d, Phoâ-(toâ)-soáp ñeå xaøi daøi laâu…
Khieán laém keû lo saàu meùo maët,
Töïa cung phi nhan saéc “veà chieàu”
Heát thôøi, thaát suûng haåm-hiu,
Laõnh cung roäng môû, ñìu-hiu thaùng ngaøy…
“Cuïc cöng môùi” xeáp xaøi möûa maät,
Xeáp ra “quaàn”, voâ “quaät” tôùi lui,
Thöøa cô, Cai “dí” tuùi-buøi (tuùi-buïi)
Döïa oai, chaám muùt döôùi ñuoâi quan thaày
Buùa-xua caûnh toái ngaøy “sa-reát”(charette)
“Toáng” vieäc xong, môùi bieát mình hay,
Keøm theo saûn-phaåm daãy ñaày,
Nhaân vieân ai coù daùm xaøi hay chaêng?

Moät baøi khaùc:
“Chôï trôøi thieát keá” bieát hay chöa ?

Ngaát ngöôûng “laàu xanh” troïn boán muøa.
Laøm ñeâm mieãn phí bao nhieâu baän ?
Cuûa ôû ngöôøi ñi ñaõ maáy phuøa ?
“Caûi taïo thieát keá “ khi naùt beùt.
“Caáp cöùu coâng trình“ luùc te tua.
Khoá ñoû, khoá xanh, ñaây, ñuû caû,
Caäp-raèng, Cai, Ñoäi “quaát” töøa löa.
Coù theâm moät baøi veø ñang löu truyeàn:
Chuyeân moân laø ta,

Ba hoa laø xeáp
Khoù khaên truøng ñieäp,
Giaûi quyeát maëc ta
Xeáp thích ñaøn baø,
Ta laø ñaøn oâng.
Xeáp “binh” loøng voøng,
Ta laøm boû meï,
Xeáp öa oï eï,
Ta buoäc laéng tai,
Xeáp bieát mình sai,
Ta ñaõ bò bay … “leân ñöôøng” vónh vieãn !
Vôùi caùch naøy thì môùi hy voïng thieân haï ai cuõng thaáu hieåu vaø Kieán naøo cuõng “thaám daàn
kinh nghieäm vaøo ñaàu” roài lieäu maø giöõ mình sau naøy…
Chuyeän ñôøi Kieán vieát khoâng taøi heát duø duøng saïch caû röøng truùc Nam Sôn. Laáy heát nöôùc
bieån Ñoâng cuõng khoâng goät heát noãi nghieäp chöôùng ñeo ñaúng daân Kieán.
Oâi thöông thay !
Kieán Löûa. (4-2004)
Traân troïng bieát ôn nhieàu ñoàng nghieäp ñaõ taäm taâm boå sung yù töôûng cho baøi.
“Söï thaät luoân bò che daáu nhöng vaãn toàn taïi maõi maõi “ . Chuyeän keå chôi ruûi coù sai cuõng khoâng ai chaáp vì
muïc ñích chæ mua vui maø chaúng haïi ai, khoâng coù yù xuyeân taïc baát cöù ai. Taùc giaû hoaøn toøan khoâng chòu traùch
nhieäm khi coù kieän caùo veà nhöõng vieäc treân.
Vieát xong sô boä ngaøy 17-3-04. Hoaøn thaønh ngaøy 22-4-04. Luùc giôø Hôïi (Ñòa Loâi Phuïc-Thuaàn Chaán).

Giai Thoai Ve Kien Truc

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giai Thoai Ve Kien Truc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kieán Löûa Chuyeän keå veà Kieán truùc

CHUYEÄN KEÅ VEÀ KIEÁN TRUÙC

Sinh vieân kieán truùc thöïc laø hay,

Kinh khoâng, thöa baø con?

Tieáng ñoàn thaày Ng. raát taøi naêng,

Toâi keå ngaøy nay chuyeän Mî Chaâu,

Moät luõ con noøi, chaúng gioáng ai

“… Naèm keà beân nhau chôø giaëc tôùi,

Trôøi ñaát hôõi ! Sinh vieân khoán khoå,

Söû nhaø Kieán cheùp raèng:

“ Naøy anh thuoäc laáy naèm loøng,

Em laøm ñöôïc thì ai chaû laøm ñöôïc.”

Ñaây nguyeân vaên do Toå vieát:

Ta khen: - Quaû thaät laø hay.

… Thaày ñòa lyù thoûa taøi saùng cheá,

Quaùn thieân haï ñeøn môø, ñeøn toû

Thang xöông caù tung hoaønh uoán löôïn,

Ruû nhau, Kieán taëc, Thaàu gian,

… Caûnh xaâu xeù loi nhoi luùc nhuùc,

…Caûnh chuïp giöït traøn lan baùt nhaùo,

Ai ôi ! Veõ luïi cho mau !

Giao-thoâng phoái-caûnh sô-ñoà,

Nhaân vieân ai coù daùm xaøi hay chaêng?

“Chôï trôøi thieát keá” bieát hay chöa ?

Coù theâm moät baøi veø ñang löu truyeàn:

Chuyeân moân laø ta,

You might also like