HQIPRIA RAPORTI NDRKOMBTAR PR LIRIN E FES

PR VITIN 2013
Prmbledhje e Prgjithshme
Kushtetuta dhe ligje e politika t tjera e mbrojn lirin e fes dhe,n
praktik,qeveria prgjithsisht e ka respektuar lirin e fes.Qeveria prparoi
pak n shqyrtimine pretendimeve nga grupet fetare pr kthiminose
kompensimine pronave t shtetzuara gjat periudhs s mparshme
komuniste dhe shum prej ktyre pretendimeve pr pronnmbetnt
pazgjidhura.
Nuk pati raportime pr abuzime sociale apodiskriminim mbi bazne
prkatsis fetare,besimit apopraktikimit t fes.
Zyrtar t ambasads amerikane patntakime rregullisht me drejtues t
qeveris dhe grupeve fetare pr t diskutuar rreth shtjeve q lidhenme
lirin e fes t ngritura nga shtetasit,media dhe grupet fetare,prfshir
shtje si rndsia e rikthimit t prons fetare konfiskuar gjat periudhs s
komunizmit.Ambasada amerikane organizoi aktivitete pr nxitjene liris s
fes,si pr shembull iftarine prvitshm dhe vizita n medrese dhe
institucione t tjera arsimore.Zyrtart amerikan vizituankisha,xhami dhe
vende t tjera fetare gjat vitit.
Seksioni I.Demografia fetare
Qeveria e SH.B.A-s e prllogarit popullsin si 3 milion banor
(prllogaritje e muajit korrik 2013).sht e vshtir t prcaktohet madhsia
e grupeve fetare sepse afro20 prqind e pjesmarrsve nuk pranuanti
prgjigjeshinpyetjes me zgjedhje n lidhje me prkatsin fetare n
regjistriminzyrtar m t fundit,at t vitit 2011.Sipas ktij regjistrimi,
myslimant sunit prbjn prafrsisht 57prqind t popullsis,katolikt
romak 10 prqind,t krishtert ortodoks (Kisha Ortodokse Autoqefale e
Shqipris)afro7prqind dhe bektashinjt (nj form e sufizmit shiit)2
prqind.Qndrimi i kishs katolike t Roms dhe asaj ortodokse,si edhe
prfaqsuesve bektashinj sht se kan m shum antar nga sa paraqesin
shifrat e regjistrimit zyrtar.Grupet e tjera t pranishme prfshijn Bahait,
Dshmitart e Jehovait dhe Kisha e JezuKrishtit e Shenjtorve t Ditve t
Mvonshme (mormont).Komiteti Shtetror i Kulteve raportonmbi 220
grupe,organizata,fondacione fetare dhe institucione arsimore q veprojn
O
r
a
N
e
w
s
n vend.
Seksioni II. Gjendja e respektimit t liris s fes nga ana e qeveris
Kuadri ligjor/i politikave
Kushtetuta dhe ligje e politika t tjera n prgjithsi e mbrojn lirin e fes.
Vendi,me ligj,sht laik.Sipas kushtetuts,nuk ka fe zyrtare dhe t gjitha
fet jan t barabarta.
Zyra e Komisionerit pr Mbrojtjennga Diskriminimi merr dhe prpunon
ankesat pr diskriminim,prfshir atoq kan lidhje me praktikimine fes.
Komisioni Shtetror i Kulteve,nnjuridiksionine Ministris s Kulturs dhe
Turizmit,rregullonmarrdhnienmes qeveris dhe grupeve fetare,mbron
lirin e fes dhe nxit bashkpunimindhe mirkuptiminmes besimeve.
Komiteti regjistront dhnat dhe statistikat mbi grupet fetare t huaja q
krkojn ndihmne tij.Ai ndihmongjithashtupunonjsit e huaj t grupeve
fetare pr tupajisur me leje qndrimi.
Qeveria nuk krkonregjistriminapolicensimine grupeve fetare.Cilidogrup
mund t marr status zyrtar duke uregjistruar n Gjykatne Rrethit Tiran si
shoqat jofitimprurse,pavarsisht karakterit q ka grupi,qoft ai kulturor,
argtues,fetar apohumanitar.Regjistrimi usigurongrupeve fetare t drejtn
t ken llogari bankare,t zotrojn prona si edhe t prfitojn nj nivel t
caktuar prjashtimi nga taksat.
Kushtetuta krkonmarrveshje t veant dypalshe pr rregullimine
marrdhnieve mes qeveris dhe grupeve fetare.Qeveria ka marrveshje t
tilla me kishnkatolike,me komunitetet myslimane,ortodokse dhe
bektashiane dhe me Vllazrin Ungjillore Shqiptare,organizat protestante
ombrell.Prveavantazheve t tjera,marrveshjet garantojn njohje
zyrtare,prparsi n rikthimine prons si edhe prjashtime nga taksat.
Sipas Ministris s Arsimit,shkollat publike jan laike dhe ligji ndalon
msimet fetare.Nuk ka lnd fetare n shkollat publike.Sipas shifrave
zyrtare,grupet,organizatat dhe fondacionet fetare kan 125shoqata dhe
fondacione t lidhura me toq administrojn 96institucione arsimore.Sipas
ligjit,Ministria e Arsimit duhet ti licensoj ktoshkolla dhe programi i tyre
duhet t jet n prputhje me standardet kombtare t arsimit.Grupet
katolike dhe myslimane drejtojn nj numr shkollash t licensuara nga
O
r
a
N
e
w
s
shteti.Kisha ortodokse administronshkolla fetare dhe nj universitet.
Praktikat Qeveritare
Qeveria vijoi t shqyrtonte si pretendimet ekzistuese edhe pretendime t reja
nga grupe fetare n lidhje me kthimindhe kompesimine pronave marr
gjat periudhs s komunizmit.Megjithat,shum pretendime pronash
mbetnt pa zgjidhura.Agjencia Shtetrore pr Kthimindhe Kompesimine
Prons duhet me ligj ti jap prparsi pronave n zotrim t grupeve fetare,
megjithse grupet fetare raportuanse prparimi n zgjidhjene ktyre ka
qen i ngadalt.N disa raste,qeveria dha grante pr tok n vend t kthimit
t prons.Sfidat administrative dhe ligjore lidhur me pretendimet pr
pronsi n prgjithsi e kan vshtirsuar kthimine prons pr individt dhe
organizatat,prfshir edhe grupet fetare.Pr shembull,gjat vitit qeveria
prfundoi kthimine katr ndrtesave n Durrs dhe Kor kishs ortodokse
nprmjet procesit t rikthimit,por afro435pretendime mbetnt pa
zgjidhura.
N gusht,prmbarues privat me krkes t bashkis s qytetit t Prmetit
nxorrnme forc disa klerik ortodoks dhe disa objekte fetare nga nj
pron e diskutueshme.Kisha ortodokse kishte prdorur nj kish n kt
pron si vend adhurimi q prej shekullit t shtatmbdhjet deri n vitin
1962,kur regjimi komunist e ktheukt ndrtes n qendr kulturore.N
vitin1998kisha e krkoi pronnmbi bazne ligjit t vendit pr rikthim
prone.Gjykatat n fillim morrnvendim n favor t kishs,por m von e
rrzuanvendimindhe ia dhan pronnbashkis,n vitin2002.Drejtues nga
tre komunitetet e krishtera n vend me t cilat qeveria ka marrdhnie
dypalshe (Kisha Ortodokse,Kisha Katolike dhe Aleanca Ungjillore
Protestante)lshuannj deklarat t prbashkt kudnoninprdorimine
forcs n ekzekutimine urdhrit dhjetvjear t gjykats,dhe bn thirrje q
kishs ti kthehet prona.Antar t kishs ortodokse m pas fituanmbi
ruajtsit pr t rimarr pronn,e cila m von urivunnmbrojtjene qytetit
dhe umbyll me drrasa.Kisha ortodokse vazhdoi t organizonte shrbime
fetare prpara ports s ndrtess n shenj proteste.Negociatat vazhdonin
deri n fund t vitit.
Mosmarrveshjet mbi zotrimine prons dhe problemet me gjetjendhe
regjistrimine pronsis s toks e vshtirsuanmarrjene toks s re pr
ndrtime vendesh adhurimi pr grupet fetare.Pr shembull,Vllazria
Ungjillore e Shqipris morri me qera ndrtesa ekzistuese,por raportoi se
O
r
a
N
e
w
s
vshtirsit pr marrjene toks dhe ndrtimine nj ndrtese t tyreni
penguann mbajtjene shrbesave fetare.
Komuniteti Islamik Shqiptar (KISH)vazhdoi t provonte t merrte lejene
ndrtimit nga qeveria pr nj xhami t re n Tiran,n toknq poi kthehej
komunitetit nprmjet procesit t rikthimit.Trheqja e licencs pr t
ndrtuar nj qendr tregtare n toknpran vendit kudot ndrtohet xhamia
ngriti pikpyetje edhe mbi ndrtimine xhamis.
Ndonse nuk ka pengesa ligjore kundr veshjes s rrobave dhe simboleve
fetare,drejtort e shkollave kan t drejtnt vendosinstandarde pr
veshjene prshtatshme,e cila n disa raste prfshinte kufizime n
shfaqjenpublike t simboleve fetare.
Disa drejtues fetar vazhduant sfidoninrezultatet e regjistrimit zyrtar t
vitit 2011,duke pohuar se regjistruesit zyrtar as nuk kishinshkuar tek nj
numr i madh i pasuesve t tyre.Gjithashtu,ngatrresa n lidhje me pasojat
e vetidentifikimit etnik dhe fetar mund t ket br q shum prej t
pyeturve gjat regjistrimit t mos identifikojn prkatsin e tyre fetare.Pr
shembull,grupet e pakicave etnike greke i kishinnxitur antart e tyre t
bojkotoninregjistrimin,duke ndikuar kshtun prllogaritjene pakicave
etnike greke dhe t Kishs Ortodokse Greke.
Seksioni III. Gjendja e respektimit t liris s fes nga ana e shoqris
Nuk pati raportime pr abuzime nga shoqria apodiskriminime bazuar n
prkatsi,besim apopraktik t fes,megjithse etnia dhe feja shpesh ishin
t lidhura ngusht,n veanti brenda pakics greke.Kjogj vshtirsonte
prcaktimine disa incidenteve si t motivuara mbi baz etnike apofetare.
N shkurt,Kryepeshkopi Anastas i Kishs Ortodokse Shqiptare reagoi ndaj
nj deklarate lshuar kundr tij nga drejtuesi i partis nacionaliste Kreshnik
Spahiudhe At Nikolla Marku,nj prift ortodoks maqedonas n Shqipri.Ata
krkoninheqjene Kryepeshkopit Anastas si drejtues i kishs pr shkak t
etnis s cils i prkiste,asaj greke.Ai tha se deklaratat kundr tij dhe kishs
krcnonint minonintraditne harmonis fetare n vend.
Respektimi i liris s fes nga ana e shoqris ishte prgjithsisht i lart.
Nprmjet Kshillit Ndrfetar t Shqipris,drejtues t komuniteteve
myslimane,ortodokse,katolike dhe bektashiane diskutuanshqetsimet e
O
r
a
N
e
w
s
prbashkta dhe dolnme deklarata t prbashkta publike mbi nj sr
shtjesh.Drejtuesit fetar shpesh morrnpjes n kremtimet e
komuniteteve t tjera fetare n shenj respekti.
Seksioni IV. Politikat e Qeveris s SH.B.A.-s
Zyrtart e ambasads s SH.B.A.-s vazhduant nxitninqeverin t
shqyrtonte pretendimet pr pronat fetare dhe tukthente grupeve fetare
ndrtesat,tokndhe prona t tjera t konfiskuara gjat periudhs s
komunizmit.Ambasadori dhe zyrtar t tjer t ambasads shpesh prfshin
drejtuesit fetar dhe antar t komunitetit n ngjarje si iftari vjetor ndrfetar
i organizuar nga amasada kuambasadori theksoi vlerne tolerancs fetare
n kulturnshqiptare.Zyrtar amerikan vizituankisha,xhami dhe vende
fetare gjat vitit.
Nprmjet nj programi pr edukiminqytetar,ambasada organizoi gjithashtu
nj sr aktivitetesh n mbar vendinpr t promovuar lirin dhe tolerancn
fetare,prfshir vizita n shkolla fetare islamike apoortodokse,n shkolla t
mesme publike dhe institucione t tjera arsimore.Nprmjet ktij programi,
ambasada prfshiumbi 7000 nxns pr diskutiminse si vlerat qytetare si
mbrojtja e mjedisit dhe parandalimi i dhuns n familje dhe dhuns kundr
grave jan pjes e prbashkt pr shum fe.Nxnsit dhe msuesit m pas
punuanme antar t grupeve t tjera fetare dhe shkollat n komunitet pr t
kryer projekte shrbimesh t prbashkta dhe pr t paraqitur krkimet e
bra mbi tema me t njjtnvler prmes besimesh t ndryshme.
N korrik ambasada organizoi dhe financoi udhtimine Baba Edmond
Brahimajt (Baba Mondi)pr t marr pjes n darkne iftarit organizuar
nga Sekretari i Shtetit n Uashington,D.C.Baba Mondi udhhequrdhrin
botror bektashiant sufizmit islamik,me zyra qendrore n Shqipri,dhe
sht mbrojts i fuqishm i tolerancs fetare n vend.
O
r
a
N
e
w
s
PAGE
O
r
a
N
e
w
s