Tröôøng THPT Tröông Ñònh 1 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12

A. ĐẠI SỐ VÀ GIẢI TÍCH

PHẦN 1: HÀM SỐ
Bài toán 1: Khảo sát hàm số
1.Haøm soá baäc 3 : y = ax3 + bx2 + cx + d (a0)
+ TXĐ : D = R 3 Haøm truøng phöông y = ax4 + bx2 + c (a0)
+ Ñaïo haøm: y = 3ax + 2bx + c vôùi  = b  3ac
/ 2 / 2
+ TXĐ : D = R
/  0 /  0 + Ñaïo haøm: y/ = 4ax3 + 2b.x =2x.(2a x2+ b)
y/ cuøng daáu vôùi heä soá a y/ = 0 coù hai nghieäm x1; x2 a,b cuøng daáu a, b traùi daáu
KL: haøm soá taêng treân? (giaûm KL: haøm soá taêng? Giaûm? y=0  x=0
/
y = 0  2x (2ax + b) = 0  x= 0; x1,2=
/ 2

treân?)
Haøm soá khoâng coù cöïc trò  Cöïc tri ̣ cöïc ñaïi? Cöïc tieåu? KL: tăng? Giảm b

3 2   ( a  0 ) 2 a
+ Giôùi haïn:  lim (ax  bx  cx  d ) =  KL: tăng? Giảm?
x      ( a  0)
Giaù trò cöïc trò : y(0) =
  ( a  0) b
3 2 c  Giaù trò cöïc trò: y(0)= c ; y(  ) =
 lim ( ax  bx  cx  d ) =  2 a
x      ( a  0 ) coù moät cöïc trò
+ Baûng bieán thieân: a>0 
x  + x  x1 x2 + 4a
  Coù 3 cöïc trò
y/ + y/ + 0  0 + 4 2   ( a  0)
+ Giôùi haïn : lim ( ax  bx  c) = 
y  + y  CÑ CT + x      ( a  0)
 a < 0 + Baûng bieán thieân : a>0
x  0 + x  x1 0 x2 +
x  + x  x1 x2 +  
  y/  0c + y/  0 + 0  0 +
y /
 y/
 0 + 0  y + CT + ya +< 
0 CT CÑ CT +
y +  y   CT CÑ   
 
Chuù yù : duø y/ = 0 coù nghieäm keùp vieäc xeùt daáu vaãn ñuùng x 
 0 + x   x1 0 x2 +
+ Veõ ñoà thòc :  xaùc ñinh Cöïc trò ?  
 b b; ñieåm ñaëc bieät y/ + 0  y/ + 0  0 + 0 
Ñieåm uoán I( ;f(
3a 3a y 
 CÑ  y +  CÑ CT CÑ +
 
+ Veõ ñoà thò :  cöïc ñaïi , cöïc tieåu ;  y = 0 > x= ? giaûi pt truøng
phöông a> 0
a> 0 b <0
a>0 ; coù 2 CT a<0; coù 2 CT a>0,khoâng CT a<0,khoâng CT b>0 a< 0 a< 0
ax  b b <0 b>0
2.Haøm phaân thöùc : y = ( c  0; ad  bc  0 )
cx  d 4. Haøm höõu tæ : 2/1
 d
+ TXÑ : D = R\ 


c (ban cơ bản không khảo sát hàm số này)
ad  bc ax 2  bx  c
y= (ñk : e  0 ; töû khoâng chia
+ Ñaïo haøm : y/ = ex  f
(cx  d ) 2
adbc < 0 adbc > 0  f
+ TXÑ: D = R\  
y < 0  x D
/
y/ > 0  x D  e
Haøm soá khoâng coù cöïc trò
Haøm soá nghòch bieán treân D Haøm soá ñoàng bieán treân D ae.x 2  2af .x  (bf  ce)
+ Ñaïo haøm : y/ = coù / =(af)2
d ax  b (e.x  f ) 2
+ Tieäm caän:  x =  laø tieäm caän ñöùng vì lim =
c x   d / c cx  d (bfc e).ae
a ax  b a / < 0 / > 0
y= laø tieäm caän ngang vì lim = y/ cuøng daáu vôùi ae y/ = 0 coù hai nghieäm x1; x2
c x   cx  d c Haøm soá khoâng coù  Giaù trò cöïc trò tính theo CT : y =
+Baûng bieán thieân : cöïc trò 2ax  b
x= d/ c

x  d/c + x   d/c + 
e

x= d/ c

  
f lim f ( x)
y/ y/ +  + + Tieäm caän :  x =  laø tieäm caän vì x   f =
y a/c   +  y a/c +    y= a/c e e
a/c y= a/c a/c ñöùng
+ Veõ ñoà thò :  Veõ tieäm caän , ñieåm ñaëc bieät  Vieát laïi haøm soá y = A x + B + (x);
 Cho 2 ñieåm veà 1 phía cuûa tieäm caän ñöùng veõ moät
nhaùnh , laáy ñoái xöùng nhaùnh ñoù qua giao ñieåm hai tieäm caän .
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 2 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
lim [ f ( x )  ( Ax  B )] = lim (x) =0 => y = a x + ( b  af ) x
x  x   f/e + x   x1 f/e x2 +
e e e2
laø t/c xieân a.e > 0  
+ Baûng bieán thieân : y/    y/  0 +  + 0 
x  f/e + x  x1 f/e x2 + y +  +  y + CT +    CÑ
   
y/ +  + y/ + 0    0 + + Veõ ñoà thò : ( nhö haøm phaân thöùc )
y y  CÑ   +  CT
  +    a.e+<
0
+ 
Xieân
Xieân Xieân
Xieân

ñöùng

ñöùng
ñöùng
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 3 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
+ Tính y//(x1); y//(x2)…….
Neáu y//(x0) > 0 thì haøm soá ñaït CT taïi x0 , yCT= ?
Neáu y//(x0) < 0 thì haøm soá ñaït CÑ taïi x0 , yCÑ= ?
Baøi toaùn 2: Phöông trình tieáp tuyeán : Chuù yù : daáu hieäu II duøng cho nhöõng h/s maø y/ khoù xeùt daáu
1. Tieáp tuyeán taïi M(x0; f(x0)) coù phöông trình laø : * Nếu y = f(x) là đa thức thì đường thẳng đi qua các điểm cực trị là:
Töø x0 tính f(x0) ;  Ñaïo haøm : y/ = f/(x) => f/(x0) = ? y = phần dư của phép chia f(x) cho f/(x).
P.trình tieáp tuyeán taïi M laø: y = f/(x0)(x x0) + f(x0) Daïng 2: Cöïc trò cuûa haøm höõu tæ :
2. Tieáp tuyeán ñi qua(keû töø) moät ñieåm A(x1; y1) cuûa ñoà thò h/s y u
=f(x) Cho h/s y = u(x) ; v(x) laø caùc ña thöùc coù MXÑ: D
+ Goïi k laø heä soá goùc cuûa ñöôøng thaúng (d) ñi qua A v
Pt ñöôøng thaúng (d) laø : y = k(x  x1) + y1 uv  vu g(x)
+ Ñieàu kieän ñeå ñöôøng thaúng (d) tieáp xuùc vôùi Ñoà thò (C) Vaø y/ = = daáu cuûa y/ laø daáu cuûa g(x)
2 2
laø v v
Neáu h/s ñaït cöïc trò taïi x0 thì y/(x0)= 0 => g(x0) = 0 <=> u/vv/u = 0
f(x)  k(x  x1 )  y1 (1)
heä phöông trình : / coù nghieäm u u u(x 0 )
f (x)  k (2) =>  . Do ñoù giaù trò cöïc trò y(x0) =
v v v(x 0 )
Thay (2) vaøo (1) giaûi tìm x => k = ? Keát luaän
2. Tieáp tuyeán coù heä soá goùc k : Bài toán 6: Giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất
Neáu : tieáp tuyeán // ñöôøng thaúng y = a.x + b => heä soá goùc k = a 1. Phöông phaùp tìm GTLN vaø GTNN cuûa h/s treân [a;b]:
tieáp tuyeán  ñöôøng thaúng y = a.x + b => heä soá goùc k =  + Mieàn ñang xeùt [a;b]
1 + Ñaïo haøm : y/ = ? ..
cho y/ = 0 ( neáu coù ) _ x1 , x2 ….. . chỉ chọn các nghiệm thuộc [a;b]
a + Tính y(x1) ; y(x2) ………. So saùnh ® KL
+ giaû söû M(x0; f(x0)) laø tieùp ñieåm => heä soá goùc cuûa tieáp y(a) ; y(b)
tuyeán f/(x0).
+ max y  ? min y  ?
+ Giaûi phöông trình f/(x0) = k => x0 = ? > f(x0) = ? [a;b] [a;b]
+ Phöông trình tieáp tuyeán y = k (x  x0) + f(x0) 2. P/phaùp tìm GTLN hoaëc GTNN cuûa h/s treân (a;b) hoaëc MXĐ :
Chuù yù : + Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc nhau : k1.k2 = 1 + Mieàn ñang xeùt (a;b) hoaëc TXĐ
+ Hai ñöôøng thaúng song song nhau : k1 = k2 + Ñaïo haøm : y/ = ? ..
Baøi toaùn 3: Bieän luaän soá nghieäm cuûa phöông trình baèng ñoà cho y/ = 0 ( neáu coù ) xeùt daáu y/
thò : + BBT:
+ Giaû söû phaûi bieän luaän soá nghieäm cuûa Pt : F(x; m) = * Neáu treân toaøn mieàn ñang xeùt h/s chæ coù 1 CT thì GTNN baèng
0 . Trong ñoù ñoà thò haøm soá y = f(x) . 1
+ Bieán ñoåi phöông trình veà daïng f(x) = g(m) Ñaët: M = giaù trò CT min y  yCT
g(m) [a;b] 2
+ y = M laø ñöôøng thaúng naèm ngang ; y =f(x) ñoà thò (C) * Neáu treân toaøn mieàn ñang xeùt h/s chæ coù 1 CÑ thì GTLN baèng
+ Tuyø theo M xeùt söï töông giao cuûa ñoà thò (C) vôùi ñoà thò giaù trò CÑ max y  yCÑ
y=M [a;b]
Baøi toaùn 4: xeùt tính ñôn ñieäu * Nếu hàm số luôn tăng (giảm) trên (a;b) thì không có cực trị trên khoảng
Phöông phaùp xaùc ñònh khoaûng taêng, giaûm haøm soá : (a;b).
+ MXĐ D= ? Chuù yù : Khi gaëp h/s khoâng cho mieàn ñang xeùt thì ta tìm TXĐ cuûa
+ Ñaïo haøm : y/ = ? .. h/s ñoù :
cho y/ = 0 ( neáu coù ) xeùt daáu y/ + neáu TXĐ laø moät ñoaïn [a;b]hoaëc nöõa khoaûng thì ta duøng caùch
+ BXD (sắp các nghiệm của PT y/ = 0 và giá trị không xác định của 1
hàm số từ trái sang phải tăng dần) + neáu TXĐ laø moät khoaûng thì duøng caùch 2
* y/ > 0 thì haøm soá taêng ; y/ < 0 thì haøm soá giaûm Bài toán 7 : Giao điểm hai đường cong ( đ.thẳng và một đường cong).
+ Keát luaän : haøm soá ñoàng bieán , nghòch bieán treân khoaûng ... 1. Cho hai ñoà thò (C1) : y = f(x) ; (C2) : y = g(x)
Ñònh lyù 2 (duøng ñeå tìm giá trị m: Hoaønh ñoä giao ñieåm cuûa (C1) vaø (C2) neáu coù
a) f(x) taêng trong khoaûng (a;b) thì f/(x)  0  x  (a;b) laø nghieäm cuûa phöông trình : f(x) = g(x) (1)
b) f(x) giaûm trong khoaûng (a;b) thì f/(x)  0  x  (a;b).  pt(1) voâ nghieäm <=> (C1) vaø (C2) khoâng coù ñieåm chung
Bài toán 5: Cực trị hàm số  pt(1) coù n nghieäm <=> (C1) vaø (C2) coù n ñieåm chung
 Daáu hieäu I : * Số nghiệm của (1) là số giao điểm của hai đường cong.
+ MXĐ D=? 2. Ñieàu kieän tieáp xuùc :
+ Ñaïo haøm : y/ = ? .. f (x)  g(x)
cho y/ = 0 ( neáu coù ) xeùt daáu y/ Ñoà thò (C1) tieáp xuùc (C2) <=> heä pt  coù nghieäm
+ BBT : (sắp các nghiệm của PT y/ = 0 và giá trị không xác định của f (x)  g(x)
hàm số từ trái sang phải tăng dần) Bài toán 8: Caùch xaùc ñònh tieäm caän :
+ Tính yCÑ ; yCT ; kết luận cực trị ?
Chú ý: lim f (x)   => x = x0 laø tieäm caän ñöùng
*Tieäm caän ñöùng : x  x0
1) Nếu hàm số luôn tăng ( giảm)trên (a;b) thì không có cực trị trên (a;b).
2) Số cực trị của hàm số bằng số nghiệm đơn của phương trình y/ = 0. Chuù yù : tìm x0 laø nhöõng ñieåm haøm soá khoâng xaùc ñònh
y / ( x 0 )  0 *Tieäm caän ngang : lim f (x)  y 0 => y = y0 laø tieäm caän ngang
3) x0 là cực trị của hàm số   x 
/
y ( x ) đổi dấu qua x0 Chuù yù : haøm soá coù daïng phaân thöùc ( hoaëc coù theå ñöa veà
 Daáu hieäu II: daïng phaân thöùc ) vaø baäc töû  baäc maãu thì coù tieäm caän ngang
+ MXĐ * Tieäm caän xieân (ban cơ bản không có phần này):
+ Ñaïo haøm : y/ = ? .. y// = ? .. Caùch 1: + vieát haøm soá döôùi daïng : f(x) = ax + b +  (x)
cho y/ = 0 ( neáu coù ) => x1 , x2 ….. .
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 4 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
Caùch 2: ta tìm hai heä soá a vaø b ;
lim [f(x) –(ax + b)] = lim (x) = 0  y = ax + b laø tieäm caän
x  x  a  lim
f (x)
; 
b  lim f (x)  ax 
x  x x 
xieân
 y = ax + b laø tieäm caän xieân
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 5 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
Phần 2: Hàm số mũ và logarit 1
Bài toán 1: Dùng công thức tính các biểu thức có chứa hàm số . a f (x) +. b f (x) +  = 0 vaø a.b = 1; Ñaët: t = a f (x) ; = b f (x)
mũ hoặc hàm số logarit t
1 m f (x)
f (x) a
an = n ; a0 = 1 0 ; n
a a  a
n m ( m; n nguyeân döông , n > . a 2f (x) +. a.b  + . b 2f (x) = 0 ; Ñaët t =  
1)
b
 Caùc quy taéc:  Logarit hoaù hai veá :
ax.ay = ax+y (a.b)x =ax.bx Bài toán 3: Giải bất phương trình mũ và logarit
x x x  Daïng cô baûn :
a
 ax   y
a xy a y x x.y
y a  
b
 x  a a f (x)  g(x) khi a  1
a b 10 a f (x) > a g(x)  f (x)  g(x)
 Haøm soá muõ : y = a x vôùi a > 0 ; a  1  khi 0  a  1
TXĐ : D = R MGT : (0; + ) 20 a f (x) > b  Neáu b  0 coù nghieäm x
+ a > 1 ; h/s ñoàng bieán : x 1 > x2  a x1 > a x2 Neáu b > 0 f(x) > log a b neáu a > 1
+ 0 < a < 1 ; h/s nghòch bieán : x1 > x2  x1 < x2 f(x) < log a b neáu 0 < a < 1
a a
* Hàm số logarit: 30 f (x) < b  Neáu b  0 thì pt voâ nghieäm
a
 = logaN  a = N logax = b  x= ab
Neáu b > 0 ; f(x) < log a b neáu a > 1
 Ñaëc bieät : a log a x = x ; log a a x = x ; loga1 = 0
f(x) > log a b neáu 0 < a < 1
 Caùc qui taéc bieán ñoåi : vôùi a , B , C > 0 ; a  1 ta coù:
log a (B.C) = log a B + log a C log a f(x) > log a g(x)  Ñk: f(x) > 0 ; g(x) > 0 ; 0 < a  1
(a1)[ f(x)  g(x) ] > 0
B 
log a   = log a B  log a C log a B = log a B log a f(x) > b  * Neáu a > 1 : bpt laø f(x) > a b
C 
* Neáu 0 < a < 1 bpt laø 0 < f(x) < a b
 Coâng thöùc ñoåi cô soá : vôùi a , b , c > 0 ; a , c  1 ta coù :
log a f(x) < b  * Neáu a > 1 : bpt laø 0 < f(x) < a b
log c b
log c a.log a b = log c b  log a b  * Neáu 0 < a < 1 bpt laø f(x) > a b
log c a
v(x)
1 
 u(x) 
> 1  u(x) > 0 vaø [ u(x) 1 ].v(x) > 0
0 < a, b  1 : log a b =   u( x )  v ( x ) < 1  u(x) > 0 vaø [ u(x) 1 ].v(x) < 0
log b a
Lưu ý:
Chuù yù : log10x = lg x ; log e x = ln x *) trong trường hợp có ảnn dưới cơ số thì chúng ta nên sử dụng công thức sau để
bài toán trở nên dỡ dang hơn.
 Haøm soá Logarit: y = log a x vôùi a > 0 ; a  1
TXĐ : D = (0 ; + ) MGT : R 10 a f (x) > a g(x)  (a1)(f(x)  g(x)) > 0.
+ a > 1 ; h/s ñoàng bieán : x1 > x2 > 0  log a x1 > log a x2 20 log a f(x) > log a g(x)  (a1)(f(x)  g(x)) > 0.
+ 0 < a < 1;h/s ngh bieán: x1 > x2 > 0  log a x1 <log a x2 *) Khi giải bài toán bất phương trình mũ hoặc logarit thì phải nắm thật vững tính
chất đơn điệu của hai hàm số trên.
Bài toán 2: giải phương trình mũ và logarit :
*) Nắm vững phép lấy hợp, lấy giao của hai hay nhiều tập hợp số.
 Daïng cô baûn: Phần 3: Nguyên hàm.
f (x) = g(x)  f(x) = g(x) Bài toán 1: Tìm nguyên hàm cơ bản (dựa vào bảng nguyên hàm của các hàm
a a
v(x) = 1  ( u 1 ).v(x) = 0 ( trong ñoù u coù chöùa bieán ) số cơ bản).
u Bài toán 2: Tìm nguyên hàm bằng phương pháp đổi biến số.
f (x) = b ( vôùi b > 0 )  f(x) = log b Dạng 1: Tính I =  f [u(x)].u '(x)dx bằng cách đặt t = u(x)
a a
f (x)  0 hoặc g(x)  0  Đặt t = u(x)  dt  u '(x)dx
log a f(x) = log a g(x)    I =  f [u(x)].u '(x)dx   f (t)dt
f (x)  g(x)
Dạng 2: Tính I =  f (x)dx Nếu không tính được theo dạng 1 nhưng trong
log a f (x)  b
daïng:   f(x) = a b tích phân có chứa một trong số các hàm biểu thức sau thì có thể đổi biến như sau:
0  a  1 2 2 1
a x ; thì đặt x = asint

v(x)  0 ; u(x)  0 ; u(x)  1 2
a x
2
log u(x) v(x) = b  
v(x)   u(x)
b 1
 a2  x2 ; thì đặt x = atant.
a  x2
2
 Ñaët aån phuï :
Bài toán 3: Tìm nguyên hàm bằng phương pháp từng phần:
. a 2f (x) +. a f (x) +  = 0 ; Ñaët : t = a f (x) Ñk t > 0 Nếu u(x) , v(x) là hai hàm số có đạo hàm liên tục trên I
 u(x).v'(x)dx  u(x).v(x)   v(x).u '(x)dx
. b  f (x) +. a b f (x) +  = 0 ; Ñaët : t = a f (x) Ñk t > 0
a Hay  udv  uv   vdu ( với du = u’(x)dx, dv = v’(x)dx)
phân tích các hàm số dễ phát hiê ̣n u và dv
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 6 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
f (x) r(x)
sin ax  Nên  ( )dx 
 h(x)dx   dx .Như vậy
 h(x)dx ta tích được bằng
f ( x )  cosax dx
g(x) h(x)
@ Dạng 1  với f(x) là đa thức:
 ax  r(x)
e  bảng nguyên hàm vì vậy ta chỉ còn phải tính  g(x) dx theo trường hợp sau.
r(x)
u  f ( x ) du  f '( x ) dx Trường hợp 2: tính  g(x) dx với bậc r(x) nhỏ hơn bậc g(x).
  *) Phân tích mẫu số g(x) thành tích của các nhị thức.
sin ax  sin ax 
Đặt    
  *) Dùng cách đồng nhất thức như sau: chắn hạn:
dv  cos ax  dx v   cosax  dx r(x)

r(x)

A

B

C
(*) ( x1; x2 là
ax ax
 e   e  g(x) a(x   1).(x  x 2 ) 2 (x  x1) (x  x 2 ) (x  x 2 ) 2

Sau đó thay vào công thức  udv  uv   vdu để tính nghiệm của g(x).
*) ta quy đồng bỏ mẫu ta được biểu thức (**) rồi sau đó cho các giá trị của x
vào biểu thức (**) để tìm các hệ số A,B,C ( thông thường nên cho x bằng các
@ Dạng 2:  f ( x ) ln( ax  b )dx
nghiệm của g(x) để tìm các hệ số được dễ dàng).
*) sau đó thay vào biểu thức dưới dấu tích phân để tính.
 a.dx Lưu ý: Xét ở trình độ THPT chúng ta thường gặp phải g(x) phân tích về thành tích
u  ln( ax  b ) du  của các nhị thức .
Đă ̣t    ax  b
dv  f ( x ) dx v   f ( x ) dx
Phần 4: Tích phân.
Bài toán 1: Tính tích phân bằng cách sử dụng tính chất và nguyên hàm cơ bản.
Sau đó thay vào công thức  udv  uv   vdu để tính Bài toán 2: Tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số.
b
Dạng 1: Tính I =  f [u(x)]u / dx bằng cách đặt t = u(x)
ax sin ax  a
@ Dạng 3:  e . dx
cosax   Đặt t = u(x) dt  u '(x)dx

Ta thực hiện từng phần hai lần với u = eax  Đổi cận x=a => t = u(a)
Bài toán 4: Tìm nguyên hàm của các hàm số lượng giác (một số x=b => t = u(b)
u(b)
dạng cơ bản). b
Dạng 1:  sin(ax+b).sin(cx+d)dx ;  sin(ax+b).cos(cx+d)dx
 I =  f [u(x)]u / dx =
a
 f (t)dt
u(a)

 cos(ax+b).cos(cx+d)dx . 
Dạng 2: Tính I =  f (x)dx Nếu không tính được theo dạng 1 nhưng trong
* Thực hiện công thức biến đổi tích thành tổng rồi tính tích phân. 
tích phân có chứa một trong số các hàm biểu thức sau thì có thể đổi biến như sau:
 sin (u(x)).cos
n m
Dạng 2: (u(x))dx (n,m là các số nguyên
2 2 1
dương) a x ; thì đặt x = asint
2 2
*) Nếu n lẻ, m chẵn thì đặt t = cos(u(x)). a x
*) nếu m lẻ, n chẵn thì đặt t = sin(u(x)). 1
a2  x2 ;
*) Nếu n,m đều chẵn thì : Dùng công thức nhân đôi sau đó
a 2  x 2 thì đặt x = atant.
dung tiếp công thức hạ bậc để tính. (nếu một trong 2 số n hoặc n = 0
số còn lại là số chẵn thì ta chỉ dung công thức hạ bậc). Bài toán 3: Tìm nguyên hàm bằng phương pháp từng phần:
*) n,m  Z nếu n+m là số nguyên chẵn thì có thể Nếu u = u(x) , v = v(x) là hai hàm số có đạo hàm liên tục
đặt t = tan(u(x)) hoặc t = cot(u(x)). b b b
trên [a;b] thì I =  udv  u.v a   vdu

Dạng 3: R(sinx,cosx)dx R là hàm số hữu tỷ. (mở rộng thi đại a a
phân tích các hàm số dễ phát hiê ̣n u và dv
học).
*) Nếu R(sinx, cosx) lẻ đối với sinx tức là R(sinx, cosx) =
sin ax 
R(sinx, cosx)thì ta đặt t = cosx. @ Dạng 1

 f ( x ) cosax dx với f(x) là đa thức:
*) Nếu R(sinx, cosx) lẻ đối với cosx tức là R(sinx, cosx) =   ax 
R(sinx, cosx)thì ta đặt t = sinx. e 
*) Nếu R(sinx, cosx) chẵn đối với sinx và cosx tức là
R(sinx, cosx) = R(sinx, cosx)thì ta đặt t = tanx. u  f ( x ) du  f '( x ) dx
Bài toán 5: Tìm nguyên hàm của các hàm số hữu tỷ  
sin ax  sin ax 
f (x) Đặt  
Yêu cầu tính 
g(x)
dx trong đó f(x), g(x) là các đa thức theo x.    
dv  cos ax  dx v   cosax  dx
ax ax
Trường hợp 1: Bậc của f(x) Bậc của g(x) thì thực hiện phép chia  e   e 
f (x) r(x) Sau đó thay vào công thức  udv  uv   vdu để tính
đa thức f(x) cho g(x) ta dẫn đến:  h(x)  . Trong đó
g(x) h(x) 
h(x) (thương của phép chia) là một đa thức còn r(x) (phần dư của @ Dạng 2:  f ( x ) ln( ax  b )dx
phép chia) là một đa thức có bậc nhỏ hơn bậc của g(x). 
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 7 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
r(x) r(x) A B C
 a.dx    
u  ln( ax  b ) du  g(x) a(x   1).(x  x 2 ) 2 (x  x1) (x  x 2 ) (x  x 2 ) 2
(*) ( x1; x2 là
Đă ̣t   ax  b
dv  f ( x ) dx v   f ( x ) dx nghiệm của g(x).
*) ta quy đồng bỏ mẫu ta được biểu thức (**) rồi sau đó cho các giá trị của x
Sau đó thay vào công thức  udv  uv   vdu để tính vào biểu thức (**) để tìm các hệ số A,B,C ( thông thường nên cho x bằng các
nghiệm của g(x) để tìm các hệ số được dễ dàng).
*) sau đó thay vào biểu thức dưới dấu tích phân để tính.

ax sin ax  Lưu ý: Xét ở trình độ THPT chúng ta thường gặp phải g(x) phân tích về thành tích
@ Dạng 3:  e . dx của các nhị thức .
 cosax  Bài toán 6: Tính tích phân chứa dấu giá trị tuyên đối.
Ta thực hiện từng phần hai lần với u = eax b
Bài toán 4: Tính tích phân của các hàm số lượng giác (một số dạng Tính  f (x) dx +) Tìm nghiệm của f(x) = 0.
cơ bản). a
  Nếu f(x) = 0 vô nghiệm trên (a;b) hoặc có nghiệm x = a hoặc x = b thì
Dạng 1:  sin(ax+b)sin(cx+d)dx ;  sin(ax+b).cos(cx+d)dx
  b b
 f (x) dx =  f (x)dx
 a a
 cos(ax+b).cos(cx+d)dx .
 b c b
* Thực hiện công thức biến đổi tích thành tổng rồi tính tích phân. Nếu f(x) = 0 có nghiệm x = c (a;b) thì  f (x) dx =  f (x)dx   f (x)dx
 a a c

 sin
n
x.cos m x.dx (n,m là các số nguyên dương) *Chú ý
Dạng 2:
1) Nếu có nhiều hơn 1 nghiệm trên (a;b) thì vẫn dung công thức trên tùy theo
 trường hợp nghiệm như thế nào. (cách làm này có lợi vì ta khôngcần xét dấu f(x)).
*) Nếu n lẻ, m chẵn thì đặt t = cosx. 2) Ở mức độ thi TNTHPT không cần nắm bất đẳng thức tích phân.
*) nếu m lẻ, n chẵn thì đặt t = sinx.
*) Nếu n,m đều chẵn thì : Dùng công thức nhân đôi sau đó Phần 5: Diện tích hình phẳng  thể tích vật thể tròn xoay.
dung tiếp công thức hạ bậc để tính. (nếu một trong 2 số n hoặc n = 0 Bài toán 1: Tính diện tích hình phẳng
số còn lại là số chẵn thì ta chỉ dung công thức hạ bậc).  Hình phaúng giôùi haïn bôûi : y
*) n,m  Z nếu n+m là số nguyên chẵn thì có thể haøm soáy  f (x) lieân tuïc treân [a; b]
đặt t = tanx hoặc t = cotx. 
truïc hoaønh y  0; x  a; x  b

b b
Dạng 3:  R(sinx,cosx)dx R là hàm số hữu tỷ. (mở rộng thi đại Dieän tích : S =  | f (x) | .dx
 a a x
học). Chuù yù : neáu thieáu caän a, b giaûi pt : f(x) = 0
*) Nếu R(sinx, cosx) lẻ đối với sinx tức là R(sinx, cosx) =  Hình phaúng giôùi haïn bôûi :
y y=f(x)
R(sinx, cosx)thì ta đặt t = cosx.  haøm soáy  f (x) lieân tuïc treân [a; b]

*) Nếu R(sinx, cosx) lẻ đối với cosx tức là R(sinx, cosx) =  haøm soáy  g(x) lieân tuïc treân [a; b] y=g(x)
x  a; x  b
R(sinx, cosx)thì ta đặt t = sinx. 
*) Nếu R(sinx, cosx) chẵn đối với sinx và cosx tức là b a x
b
Dieän tích : S =  | f (x)  g(x) | .dx
R(sinx, cosx) = R(sinx, cosx)thì ta đặt t = tanx. a
Bài toán 5: Tính tích phân của các hàm số hữu tỷ Chuù yù : 1) Neáu thieáu caän a, b giaûi pt : f(x) = g(x)
 f (x) 2) Nếu bài toán qua phức tạp thì ta có thể vẽ hình để xác định hình phẳng
Yêu cầu tính  dx trong đó f(x), g(x) là các đa thức theo x.
hoặc tính thong qua tổng hoặc hiệu của nhiều hình.
 g(x)
Bài toán 2:Tính thể tích vật thể tròn xoay :
Trường hợp 1: Bậc của f(x) Bậc của g(x) thì thực hiện phép chia * Theå tích hình troøn xoay do hình phaúng giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng :
f (x) r(x)
đa thức f(x) cho g(x) ta dẫn đến:  h(x)  . Trong đó  haøm soáy  f (x) lieân tuïc treân [a; b] b
g(x) h(x)  quay quanh truïc Ox vaø f(x)  0 treân [a;b] x
truïc hoaønh y  0; x  a; x  b
h(x) (thương của phép chia) là một đa thức còn r(x) (phần dư của
phép chia) là một đa thức có bậc nhỏ hơn bậc của g(x). b 2
 f (x)   r(x) thì V =   f (x)  .dx
a
Nên  dx   h(x)dx   dx .
 g(x)   h(x) * Theå tích hình troøn xoay do hình phaúng giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng :
  haøm soáx  f (y) lieân tuïc treân [c;d] b
Như vậy  h(x)dx ta tích được bằng bảng nguyên hàm vì vậy ta chỉ truïc tung x  0;y  c; y  d quay quanh truïc Oy vaø f(y)  0 treân [a;b] x

d 2
 r(x) thì V =   f (y)  .dy
còn phải tính  dx theo trường hợp sau. c
 g(x)
Phần 6: Số phức
 r(x) Bài toán 1: Tìm số phức, tính môđun,…
Trường hợp 2: tính  dx với bậc r(x) nhỏ hơn bậc g(x).
 g(x) Cho hai số phức a+bi và c+di.
*) Phân tích mẫu số g(x) thành tích của các nhị thức. 1) a+bi = c+di  a = c; b = d. 2) môđun số phức z  a  bi  a 2  b 2
*) Dùng cách đồng nhất thức như sau: chắn hạn:
3) số phức liên hiệp z = a+bi là z = a  bi.
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 8 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
4) (a+bi ) +( c+di) = (a+c)+(b+d)i 5) (a+bi ) ( c+di) = (ac)+  xA  xB
x M 
(bd)i.  2
6) ) (a+bi )( c+di) = (ac  bd)+(ad+bc)i  y A  yB
 yM 
c  di 1  2
7) z =  [(ac+bd)+(ad-bc)i]
a  bi a 2  b 2  zA  z B
zM 
Bài toán 2: Giải phương trình bậc 2.  2
Cho phương trình ax2 + bx + c = 0. với  = b2  4ac.  1
b  x G  3 (x A  x B  x C )
Nếu  = 0 thì phương trình có nghiệp kép x1  x 2   (nghiệm 
2a  1
thực)  G laø troïng taâm tam giaùc ABC  yG  (y A  y B  yC )
 3
b    1
Nếu  > 0 thì phương trình có hai nghiệm thực: x   zG  (z A  z B  zC )
4a  3
b  i   Tích coù höôùng cuûa 2 veùc tô :
Nếu  < 0 thì phương trình có hai nghiệm phức x 
4a    a 2 a 3 a 3 a1 a1 a 2 
[ a , b ]=  ; ; 
B. HÌNH HỌC.  b 2 b3 b3 b1 b1 b 2 
 
Phần 1: Thể tích, diện tích của các khối hình
     
Bài toán 1: Tính diện tích xung quanh (Sxq), diện tích toàn phần(Stp) *[ a , b ] a ;[ a , b ] b
của khối nón,trụ,cầu.
 Ñk ñoàng phaúng cuûa 3 veùc tô :
 Khối nón: Sxq = rl; Stp = r(r + l).      
 Khối trụ: Sxq = 2rl; Stp = 2r(r + l). a , b , c ñoàng phaúng  [ a , b ]. c = 0
 Khối cầu: S = 4r2 .  ÑK ñeå 4 ñieåm A,B,C,D khoâng ñoàng phaúng ( taïo thaønh töù dieän ) laø: ba
Bài toán 2: Tính thể tích các khối hình.      
1 1 2 veùc tô AB , AC , AD khoâng ñoàng phaúng <=> [ AB , AC ]. AD  0
* Khối hình chóp V = Bh ; * Khối nón V = r h
3 3  2
4 3  Dieän tích tam giaùc ABC : SABC = 1 AB2AC2  (AB.AC)
* Khối hình trụ V = r h ; * Khối cầu V = r
2
2
3
* Khối lăng trụ: V= Bh. 1  
SABC = .[ AB , AC ]
Phần 2: Phương pháp tọa độ trong không gian 2
     1
a = (x;y;z)  a = x. i + y. j + z. k   
 Theå tích töù dieän ABCD : VABCD = [ , ]. 
  6 AB AC AD
Tính chaát : Cho a = (a1;a2; a3) , b = (b1;b2; b3)   
 Theå tích hình hoäp : VABCD.A'B'C 'D' = [ AB , AD ]. AA 
 
 a  b =(a1  b1; a2  b2; a3  b3) Bài toán 1:Xaùc ñònh ñieåm trong khoâng gian , c/m tính chaát hình hoïc ...
 Bài toán 2: Tích voâ höôùng , tích coù höôùng , goùc giöõa hai veùc tô :
 a k. = (ka1;ka2;ka3) kR Bài toán 3:Veùc tô ñoàng phaúng , khoâng ñoàng phaúng,theå tích hình hoäp, töù
   dieän:
Tích voâ höôùng : a . b = a1.b1 + a2.b2 +a3.b3= a . b Phần 3: Mặt cầu.
Cos  Bài toán 1: xác định tâm và bán kính mặt cầu
a1b1  a 2b 2  a 3b3 Phöông trình maët caàu taâm I(a;b;c) ; bk R laø :
Cos  = (x a)2 + (y  b)2+ (zc )2 = R2
a1  a 22  a 32 . b12  b 22  b32
2
Phöông trình toång quaùt cuûa maët caàu ( S):
  x2 + y2+ z2+ 2.Ax+ 2.By + 2.Cz + D = 0 vôùi A2 + B2 + C2D > 0
a  b  a1.b1 + a2.b2 + a3.b3 = 0
coù taâm I(A ;B;C) ; baùn kính R = A 2  B2  C2  D
        
a cuøng phöông b ; a  0  b = k. a  [ a , b ] = 0 Bài toán 2: Viết phương trình mặt cầu
Toaï ñoä ñieåm:  Pt.maët caàu (S) taâm I(a;b;c) vaø ñi qua M1(x1;y1;z1)
   
M = (x;y;z) OM = x. i + y. j + z. k + Baùn kính R = IM1 = (x1  a) 2  (y1  b) 2  (z1  c) 2
  Pt.maët caàu (S) ñöôøng kính AB :
AB = ( xB xA ; yByA;zB zA)
  x  x B yA  yB z A  z B
 M chia ñoaïn AB theo tæ soá k1 ( MA = k MB ) + Taâm I laø trung ñieåm AB => I( A ; ; )
2 2 2
 x A  k.x B + Baùn kính R = IA
x M   Pt. maët caàu (S) qua boán ñieåm A,B,C,D:
 1 k
 y A  k.y B p/ phaùp : Pt toång quaùt maët caàu (S)
 yM  x2 + y2+ z2+ 2.Ax+ 2.By + 2Cz + D = 0 (1)
 1 k Thay laàn löôït toaï ñoä 4 ñieåm vaøo (1) => giaûi heä tìm heä soá A;B;C;D
 z A  k.z B  Pt.maët caàu (S) taâm I(a;b;c) vaø tieáp xuùc maët phaúng ()
zM 
 1 k baùn kính R = d(I; ())
 I laø trung ñieåm cuûa AB Bài toán 3: xác định vị trí tương đối giữa mặt cầu và mặt phẳng
() : A x + B y + Cz +D = 0 ; (S): (x a)2 + (yb)2 +(zc)2 = R2
Neáu: d(I;  ) > R <=>  vaø S khoâng coù ñieåm chung ( rôøi nhau)
 d(I;  ) = R <=>  tieáp xuùc vôùi S (  laø mp tieáp dieän)
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 9 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn 12
  
()  (S) =M0 ; +) VTPT của () là n   [u D , n ]

Cách viết mặt phẳng tiếp diện : () qua M0 nhaän IM laøm VTPT Bài toán 2 viết phương trình đường thẳng.
0 
 d(I;  ) < R <=>  caét maët caàu (S) theo moät ñöôøng * đi qua điểm A và có VTCP u

troøn (C) *  đi qua 2 điểm A và B =>  đi qua A có VTCP AB .

taâm H; baùn kính r * đi qua A và // (D) =>  qua A có VTCP u D .
* P.t ñ.troøn (C ) A x + B y + Cz +D = 0 
(x a)2 + (yb)2 + (zc)2= R2 * qua A và () thì  qua A có VTCP là n  .
  
+ Taâm H laø hình chieáu cuûa I leân mp  *  là giao tuyến của hai mặt phẳng () và () thì VCTP của  là u  [n  , n  ] .
+ baùn kính r = R 2  [d(I ; )]2 *  là hình chiếu của đ.thẳng (D) lên mp (P)
 +) Viết phương trình mp(Q) chứa (D) và vuông góc mp(P)
Caùch xaùc ñònh H: + Laäp pt ñ. thaúng (d) qua I nhaän n +) chọn M trên đ.thẳng (D).
   
laømVTCP +) VTPT của () là n   [u D , n ]
  
 x  a  At +) VTCP của  là u   [n P , n  ]

(d)  y  b  Bt thay vaøo pt mp() => giaûi t => toaï +) cho một ẩn x = 0 giải hệ gồm 2 ẩn y và z của 2 pT hai mặt phẳng (P) và ().
z  c  Ct
 Bài toán 3: tìm hình chiếu của một điểm lên một mặt phẳng hoặc đ.thẳng.
ñoä ñieåm H * Tìm hình chiếu H của M lên ()

Bài toán 4: Cách viết mặt phẳng tiếp diện tại điểm M0: +) Viết PT đ.thẳng (D) qua M có VTCP là n  .
+) Xác định tâm và bán kính của mặt cầu (S)
 PTmp()
+) Tính IM +) giải hệ gồm 
0 PT(D)
 +) Hình chiếu H là giao điểm của () và (D) là nghiệm của hệ trên.
+) Mặt phẳng tiếp diện () qua M0 nhaän IM 0 laøm VTPT.
* Tìm hình chiếu H của M lên đường thẳng (D).

+) Viết PT mặt phẳng (P) qua M có VTPT là u D .
Bài toán 5: Xác định tâm và bán kính đường tròn giao tuyến
của mặt cầu (S)và mặt phẳng(). PTmp()
+) giải hệ gồm 
+ baùn kính r = R 2  [d(I ; )]2 PT(D)
+) Hình chiếu H là giao điểm của () và (D) là nghiệm của hệ trên.

Caùch xaùc ñònh H: + Laäp pt ñ. thaúng (d) qua I nhaän n Bài toán 4: Tìm tọa độ điểm A/ đối xứng với điểm A qua đt hoặc mp

* Đối xứng qua mp()
laømVTCP 
+) Viết PT đ.thẳng (D) qua M có VTCP là n  .
 x  a  At
 PTmp()
(d)  y  b  Bt thay vaøo pt mp() => giaûi t => toaï ñoä ñieåm H +) giải hệ gồm 
z  c  Ct PT(D)

Phần 4: Mặt phẳng, đường thẳng. +) Hình chiếu H là giao điểm của () và (D) là nghiệm của hệ trên.
Bài toán 1: các viết phương trình mặt phẳng:  x  2x  x
   H A/
* (ABC): +) tính AB  ? ; AC  ? 
   +) Tọa độ điểm đối xứng A :  y  2y H  y /
/
+) VTPT của (ABC) n  [AB, AC]  A
 z  2z H  z /
=> viết mặt phẳng đi qua A có VTPT n .  A
  
* (a,b) : nếu a//b thì VTPT n  [u a , AB] với A a; B  b. * Đối xứng quađường thẳng (D).
   
Nếu a cắt b thì n  [u a , u b ] +) Viết PT mặt phẳng (P) qua M có VTPT là u D .
  
*(A;a) thì VTPT n  [u a , AB] với A a. PTmp()
  +) giải hệ gồm 
* () //() thì VTPT n   n  PT(D)
  +) Hình chiếu H là giao điểm của () và (D) là nghiệm của hệ trên.
* () a thì VTPT n   u a  x  2x  x
   H
* () có hai vectơ chỉ phương a,b thì n   [a, b] .  A/

*() đi qua 2 điểm A và B đồng thời chứa đ.thẳng a hoặc // a hoặc + ) Tọa độ điểm đối xứng A :  y  2y H  y /
/

       A

có VTCP a thì n   [u a , AB] ( thay u a = a ) z  2z H  z /
 A
*() vuông góc cả hai mặt phẳng (P) và (Q). thì VTPT
   Bài toán 4: xác định vị trí tương đối giữa mp và mp, đt và đt, đt và mp.
n   [n P , n Q ] * Vị trí tương đối giữa mp (P) và mp(Q).
* Mặt phẳng trung trực của đoạn thẳng AB. (P) : Ax + By + Cz + D = 0 ; (Q) : A/x + B/y + C/z + D/ = 0
+) Xác định trung điểm M của đoạn thẳng AB.  
 vôùi n =(A;B;C) vaø n =(A/; B/ ; C/ )
+) Tính vectơ AB .
 A B C D
Mặt phẳng trung trực đi qua M có VTPT AB . (P)  (Q) <=> / = / = / = /
A B C D
* () song song đường thẳng và vuông góc với một mặt phẳng thì
   A B C D
n   [n  , u a ] . (P) // (Q)<=> = / = /  /
A / B C D
* () chứa đ.thăng (D) và () .
+) chọn M trên đ.thẳng (D).
 Tröôøng THPT Tröông Ñònh 10 Oân Taäp Kieán Thöùc TN-2009 Toaùn
12
A B B C C A
(P) cắt (Q)<=> /  /  /  /  /  /
A B B C C A
 
Chuù yù :    <= > n . n = 0 <=> AA + BB/ + CC/ = 0
/ /

 
  caét / <=> n vaø n khoâng cuøng phöông

* vị trí tương đối giữa đ.thẳng (d1) và (d2).

   
Xác định các VTCP u =(a;b;c) , / =(a/;b/; c/ ) ;Tính [ u , / ]
u u
  
Neáu :[ u , / ]=
u 0
+) chọn M1 (d1). Nếu M1 d2 thì d1 // d2
Nếu M1 (d2) thì d1  d2
  
. Ta giải hệ  d1  d 2 theo t và t/ (cho PTTS

Tổ Toán Trường
Neáu [ u , / ] 
u 0
của hai đ.thẳng = theo tùng thành phần ).
+) hệ có nghiệm duy nhất t và t/ thì d1 caét d2 => giao điểm.
+) nếu hệ VN thì d1 cheùo d2

THPT Tư Thục
* Vị trí tương đối giữa đ.thẳng (D) và mặt phẳng (P).
+) thay PTTS của đ.thẳng (D) vào PT mp(P) ta được PT theo ẩn
t.
+) nếu PTVN thì (D)//mp(P).
Nếu PTVSN thì (D)  mp(P).

Trương Định
Nếu PT có nghiệm duy nhất thì (D) cắt mp(P) =>giao điểm?
Bài toán 5: Tính khoảng cách.
* từ điểm A(x0;y0;z0) đến mặt phẳng (P): Ax+By+Cz+D = 0 .
Ax 0  By0  Cz 0  D
d(A;()) =

Chúc em thành
A 2  B2  C 2
* (P)//(Q) thì d((P),(Q)) = d(A;(Q)) với mọi điểm A chọn tùy ý trên
(P)
* Khoảng cách từ điểm A đến đường thẳng (D)(không có công thức
tính trong chương trình mới phân ban) nhưng ta có thể tính như sau:

công
+) lập PT mp(Q) qua A và vuông góc với (D).
+) tìm giao điểm H của mp(P) và đ.thẳng (D).
+) khoảng cách cần tìm là đoạn thẳng AH.
Lưu ý: ban cơ bản không có góc.