BO CNG THUONG

TRUNG CAO DANG CNG NGHIJP V XAY DJNG

BI GIANG MN HC
TRANG BJ DIJN
(Luu hanh noi bo)
Agui bin son: L Th| H
Ung B, nm 2010
1
Li ni dau
Cng vi su pht trien chung cua dat nuc, cc ngnh cong nghiep tu
dong ho pht trien, nham thay the mot phan cho con ngui, giam bt nhan
cong v chi ph. Cc day chuyen tu dong ho san xuat l can thiet trong cc
nh my, x nghiep, do d viec cung cap, su dung cc thiet bi de lap dat
mot day chuyen l vo cng quan trong. Cc so do, mach dien, dau noi cc
thiet bi, dieu khien day chuyen hoat dong, can di hoi ngui cong nhan
phai c kien thc. Mon hoc " Trang bi dien" l mon chuyen ngnh nham
cung cap kien thc co ban cho Sinh vien he trung cap chuyen nghiep, sau
khi ra trung c the dam duong duoc cong viec cu the tai cc Nh my, x
nghiep. ong thi gip Sinh vien hieu sau hon ban chat, cng nhu tham
nhap thuc te, cung co nang cao trnh do chuyen mon. ac biet doi vi
trung Cao dang Cong nghiep v Xay dung - Uong B, bi giang " Trang
bi dien" l ti lieu quan trong, c nghia thiet thuc cho viec giang day cua
gio vien v hoc tap cua Sinh vien he trung cap chuyen nghiep, bi giang
ny duoc phan tch gom ba chuong chu yeu l :
* CHUONG I: CC NGUYaN TAC DIEU KHIEN TJ DNG TRUYEN DNG
DIJN
* CHUONG II: TRANG Bi IeN-IeN Tu MY GIA CONG KIM LOaI
* CHUONG III: TRANG Bi IeN-IeN Tu my cong nghiep dng chung
Trong qu trnh bien soan bi giang, khong trnh khoi khiem khuyet,
tc gia rat mong su cong tc v gp phe bnh cua ban doc, de ngy mot
hon thien hon.
Tc gia bien soan
Le Thi H
2
CHUONG 1: CC NGUYN TAC DIEU KHIEN TJ DNG TRUYEN
DNG DIJN
Chuc nng co ban cua mt h diu khin tu dng qua trinh mo may, hm,
dao chiu quay hoc diu khin theo mt chuong trinh dinh sn nao do.
Mt s h thng diu khin tu dng truyn dng din co th su dung cac
phn tu co tip dim hoc khng co tip dim.
D dam bao diu khin tu dng qua trinh ( mo may, hm may, dao chiu
quay...)theo mt qui lut dinh sn, nguoi ta thuong su dung 1 s nguyn tc ma
ta s ln luot d cp sau dy.
1.1 NGUYN TAC DIEU KHIEN THEO THI GIAN
Ta xet 1 so d su dung nguyn tc diu khin theo thoi gian doi voi qua trinh mo
may, dao chiu quay va hm dng nng 1 dng co khng dng bo3 pha roto du
qun. Phn tu tac dng sau tung khoang thoi gian dinh sn la cac ro le thoi gian.
Hnh 1.1:
1.1.1Mo may dng co .
Dng co co th mo may theo 2 chiu.
Gia su mo may d quay thun:
Sau khi dong aptmat AP
1
, AP
2
, n nut quay thun MT(3-5) cng tc to KT co din.
3
. Dong cac tip dim dng luc KT cp din cho stato dng co.
. Dong tip dim d duy tri KT(3-5) d tu cp din khi thi n nut MT.
. Dong tip dim Kt(3-13) d cp din cho mach su ly din tro phu o roto.
. Mo tip dim KT(9-11) d ct mach din cun hut cng tc to KN khng cho
cun KN co din khi chay thun, tranh ngn mach 2 pha mach luc nu cun KT
va cun KN cung tac dng. Dy la kiu khoa cheo v din.
. Mo tip dim KT (25- 27) d ct din cun hut cng tc to hm dng nngH.
Dng co mo may voi toan bo din tro r
1
, r
2
dua vao mach roto, tc d dng co
duoc tng dntheo duong dc tinh co 1 tu A dn B. Do tip dim KT (3-13)
dong, cun hut cua ro le thoi gian Rth
1
co din.
Sau 1 khoang thoi gian T
1
thi no tac dng va dong tip dimRth
1
(13-17 cua no
d cung cp din cho cun cng tc to K
1
.
Cun cng tc to K
1
tac dng s:
Dong tip dim luc K
1
o mach roto d loai din tro r
1
ra khoi mach roto.
Dng co chuyn sang lam vic trn duong dc tinh 2 tu C dn D.
. Dong K
1
(17-21) d cp din cho ro le Rth
2
.
Sau khoang thoi gian T
2
t
1
- t
2
thi ro le Rth
2
tac dng .
. Dong Rth
2
(21-23) d cp din cho cun cng tc to K
2.
.
Mo Rth
2
(17-19) d ct din cho cun cng tc to K
1
.
Cng tc to K
2
tac dng s :
Dong tip dim luc K
2
o mach roto. Loai nt din tro r
2
ra khoi mach roto.
Dng co lam vic voi mmen tai M
c
. Qua trinh mo may kt thuc.
Dong tip dim K
2
(3- 23) d tu duy tri.
Mo tip dim K
2
(13-15) d ct din cho ro le thoi gian Rth
1
. Tu do ct
din cun K
1
, Rth
2
. Nhu vy, khi dng co quay thun, chi co KT va K
2
lam vic
nn s khi cu lam vic la ti thiu.
1.1.2. Dung may
An nut dung D(1-3) d mo mach (1-3) dng thoi dong mach (1-25).
. Cng tc to KT, K
2
mt din s ct din luoi cp vao stato va ni cac cp din
tro r
1
, r
2
vao mach roto d tin hanh qua trinh hm dng nng.
. Tip dim KT(25-27) dong lai, cp din cho cun cng tc to hmdng nng H.
Cun cng tc to H co din s:
. Dong cac tip dim luc H o mach stato d cp din 1 chiu kich tu cho dng
co. Dng co duoc hm dng nng kich tu dc lp voi din tro hm la:
r
h
r
1
r
2
.
. Dng co chuyn dim lam vic tu LV trn duong dc tinh tu nhin sang dim
F trn duong dc tinh hm dng nng 3 va lam vic o ch d may phat tu I v 0.
. Dong tip dim H(1-25) d duy tri.
. Mo tip dim H( 6-8) dt khng cho KT hoc KN co din khi hm hay noi
cach khac la khng th mo may dng co khi dang hm.
. Dong tip dim H (25- 33) d cp din cho ro le thoi gian Rth
3
va sau
khoang thoi gian T
3
no s tac dng mo tip dim Rth
3
(29-31) ct din cho cun
cng tc to H va dn luot minh, cng tc to H ct din lai Rth
3
.
Qua trinh hm dng nng kich tu dc lp kt thuc. Thoi gian T
3
duoc chinh
dinh sao cho tc d dng co gn bng 0.
4
1.1.3. Mo may quay nguoc.
An nut MN d cp din cho cun cng tc to KN. Cng tc to KN s dong
din mach luc voi dao ch hai pha B va C cho nhau d dng co quay nguoc.
Qua trinh mo may xay ra hoan toan tuong tu nhu khi n nut MT trong truong
hop quay thun.
1.1.4. Bao v.
Mach duoc bao v qua tai nho lu dai bng cac ro le nhit. Khi qua tai nho keo
dai qua thoi gian cho phep cac ro le nhit RN
1
, RN
2
s tac dng, mo cac tip dim
RN
1
(4-6), hoc RN
2
(2-4)d ct din cun KTkhi dng co quay thun hay cun
cng tc to KN khi dng quay nguoc.Sau khi xu ly su c qua tai thi cac tip dim
RN
1
, RN
2
cung khng tu dong lai duoc. Mun dong ta phai n phuc hi.
Bao v qua tai lon, ngn mach nho 2 aptmat AP
1
, AP
2.
1.2.NGUN TAC DIEU KHIEN THEO TC D
Vic diu khin theo nguyn tc tc d dua trn co so kim tra truc tip hoc
giam tip tc d tai thoi dim cn ra lnh diu khin.
Kim tra truc tip co th dung ro le kim tra tc d ly tm. Kim tra gian
tip co th dung may phat tc thng qua gia tri din ap phat ra ti l voi tc d U
n
hoc thng qua sut din dng cua dng co ti l vi tc d E K .
Ta xet so d diu khin mo may dng co 1 chiu kich tu song song qua 3
cp din tro nh u h inh v .
Khi dong cu dao CD, dng co duoc cp din kich tu.
An nut mo may M, cun cng tc to co din s dong tip dim song song voi
nut M d tu duy tri va dong cac tip o mach luc , cp din cho phn ung dng
co. Dng co duoc mo may voi toan b din tro phu (r
1
r
2
r
3
) va lam vic
trn duong dc tinh co 1 tu A
1
dn A. Tc d dng co tng dn tu 0 dn. Tai
thoi dim t
1
(ung voi dim A) din ap dt ln cun hut cng tc to K
1
la :
U
1
E +I
2
( R
u
+ r
3
+ r
2
)
1
Ko
+ I
2
( R
u
+ r
3
+ r
2
).
Cng tc to K
1
duoc chinh dinh d cac dng o din ap U
1
tip dim K
1
mc
song song voi din tro r
1
s dong d ni tt r
1
. Dng co chuyn sang lam vic
trn duong dc tinh co 2 voi mmen lon hon va tip tuc tng tc tu dim B
1
(tc
d) dn dim B (tc d).
5
Tai thoi dim t
2
(ung voi dim B) din ap dt trn trn cun hut K
2
la:
U
1
E +I
2
(R
u
+ r
3
) Ko 2+ I
2
(R
u
+ r
3
)
Cng tc to K
2
duoc chinh dinh d tac dng o din ap U
2
Tip dim K
2
ni
tt r
2
. Dng co chuyn sang lam vic trn duong dc tinh co voi m men lon
hon va lai tip tuc tng tc d o1( dim C
1
) ln tc do2 (dim C).
Tai thoi dim t
3
( ung voi dim C) din ap dt trn trn cun hut K
3
la:
U
1
E I
2
R
u
Ko3 I
2
R
u
.
Cng tc to K
3
duoc chinh dinh d tac dng o din ap U
3
Tip dim K
3
ni tt
r
3
. Dng co chuyn sang lam vic trn duong dc tinh co tu nhin tai dim D
1
va
tng tc tu o3 ln tc d lam vic o
lv
. Qua trinh mo may kt thuc.
Khi dung, n nut D d ct din cun cng tc to K. So d tro v trang thai
ban du. Dng co duoc dung tu do.
1.3 NGUYN TAC DIEU KHIEN THEO DNG DIJN
Vic diu khin theo nguyn tc dong din dua trn co so vic kim tra dong
din nho tac dng cua ro le dong din tai thoi dim cn ra lnh diu khin.
Xet so d mo may dng co 1chiu kich tu ni tip qua 1 cp din tro nhu
hinh v.
6
An nut mo may M, cng tc to K co din s cp din cho dng co d mo
may voi din tro phu r. Dong din mo may ban du la I
1
, role dong din chinh
dinh d cun hut o dong din : I
hut
_ I
1
.
Nn khi bt du dong din la RD hut ngay ct mach cng tc to K
1
. Ngoai
ra ro le khoa RK cung khng cho K
1
hut ngay sau khi cng tc to K hut vi RK
duoc chon sao cho thoi gian tac dng cua no lon hon thoi gian tac dong cua RD.
Do vy mach K
1
bi ct boi RD truoc khi tip dim RK dong.
Din tro duoc dua vao mach dng co luc mo may
Trong qua trinh tng tc theo duong dc tinh co tu dim A dn dim B,
dong din dng co giam dn tu I
1
xung. Khi dong mo may giam xung dn I
2
thi ro le dong din RD nha. Dong nha RD duoc chinh dinh la: I
nha
I
2
Khi RD nha thi K
1
tac dng , ngt din ra khoi mach dng co. Dng co
chuyn sang lam vic trn duong dc tinh co tu nhin tai dim C va tip tuc
tng tc theo dc tinh nay dn dim lam vic LV. Qua trinh mo may kt thuc.
2.4NGUYN TAC DIEU KIEN THEO VJ TRI ( DIEU KHIEN THEO
HNH TRINH)
Khi di tuong diu khin chuyn dng ma tai mt s vi tri trn hanh trinh
cua no, cn co ln diu khin thi dung phuong phap diu khin theo vi tri la
thich hop nht.
Thuong co hai cach d diu khin theo vi tri :
Diu khin theo vi tri don gian nht la dung cac cng tc hanh trinh ( loai
khng tip dim) dt tai noi cn ra lnh. Tu do nhung lnh moi duoc dua ra. Vi
du nhu may bao giuong, mm cp may tin, bung thang may v.v nguoi ta dt
cng tc hanh trinh, cng tc nay dua tin hiu diu khin den co cu dung lai
hoc di chiu v.v
Cung co th dung phuong phap vi tri tuong ung d cho lnh diu khin theo
vi tri thuc . Vi du may ct,dp.
Xet so d diu khin dng co khng dng b theo nguyn tc hanh trinh
nhu hinh v:
T: Cng tc to diu khin dng co keo vt A theo chiu thun .
N : Cng tc to diu khin dng co keo vt A theo chiu nguoc .
7
BB
'
: hanh trinh chuyn dong vt A
Diu khin qua trinh lam vic bng b khng ch tu KC. Han ch hanh trinh
chuyn dng la 2 cng tc hanh trinh KHT va KHN, nguyn ly lam vic nhu
sau:
Ta quay b khng ch KC v vi tri P phai. Tip dim KC
1
dong cng tc to T
co din , dong dng co D vao luoi din , vt A chuyn dng tinh tin theo chiu
thun . Cui hanh trinh vt A n vao KHT lam tip dim KHT mo ra nn
cng tc to T mt din -~ dng co D mt din -~ vt A dung lai, kt thuc qua
trinh chuyn dng theo chiu thun. Nguoc lai mun cho vt A chuymr dng
theo chiu nguoc, ta quay b diu khin K
c
sang vi tri T (trai) qua trinh xay ra
tuong tu nhu qua trinh thun.
Cc k hiu su dng d giai thich hot dng so d:
1- A(x) 1: phn tu A o dong thu x co din (nu la cun dy) hoc dong lai
(nu la tip dim)
2- A(x) 0: phn tu A o dong thu x mt din (nu la cun dy) hoc mo
ra (nu la tip dim)
3- A(x,y): phn tu A o giua hai dong x va y hoc hai dim x,y.
4- A(dl): phn tu A trn mach dong luc
V d:
- DG(dl) 1: tip dim G o mach dong luc dong (tr 33)
- K
2
(dl) 0 : tip dim K
2
o mach dong luc mo (tr33).
- An nut M1(22) LDT(22) 1, LDT(17) 1, LDT(22,23) 1:
khi an nut M1 o dong 22 thi cuon dav role LT o dong 22 co din lam cho tip
dim LT o dong 17 dong, dong thoi tip dim LT gia dong
22 va 23 dong..(tr36)
- R8(15-13) 1, R8(1-3) 1, Re(5-9): tip dim R8 o gia dim 15 va 13
dong lai, dong thoi tip dim R8 o gia dim 1 va 3 cng dong lam
cho din tro Rc(5-9). (tr40)
CHUOAC II.TRANG BJ DIJN MY CAT KIM LOAI
May ct kim loai duoc dung d gia cng cac chi tit kim loai bng cach ct
bot cac lop kim loai thua, d sau khi gia cng co hinh dang gn dung yu
cu (gia cng th) hoc thoa mn hoan toan yu cu dt hang voi d chinh
xac nht dinh v kich thuoc va d bong cn thit cua b mt gia cng (gia cng
tinh).
2.1. Cc yu cu chnh v nhng d}c dim cng ngh d}c trung cua
trang b| din v t dng ho cc my ct kimloi
May ct kim loai theo s luong va chung loai chim vi tri hang du trong
tt ca cac may cng nghip.
2.1.1. Phn loi my ct kim loi
May ct kim loai gm nhiu chung loai va rt da dang trong tung nhom
may, nhung co th phn loai chung dua trn cac dc dim sau: Phn loai may ct
kim loai theo nhu hinh 1.1
8
Hnh 1.1 So d phn loi cc my ct kim loi
- Tuy thuc vao qua trinh cng ngh dc trung boi phuong phap gia cng,
dang dao, dc tinh chuyn dng v.v., cac may ct duoc chia thanh cac may
co ban: tin, phay; bao, khoan doa, mai va cac nhom may khac nhu gia cng
rng, ren vit v.v.
- Theo dc dim cua qua trinh san xut, co th chia thanh cac may van
nng, chuyn dung va dc bit. May van nng la cac may co th thuc hin
duoc cac phuong phap gia cng khac nhau nhu tin, khoan, gia cng rng v.v.
d gia cng cac chi tit khac nhau v hinh dang va kich thuoc. Cac may
chuyn dung la cac may d gian cng cac chi tit co cung hinh dang nhung
co kich thuoc khac nhau. May dc bit la cac may chi thuc hin gia cng cac
chi tit co cung hinh dang va kich thuoc.
- Theo kich thuoc va trong luong chi tit gia cng trn may, co th chia
may ct kim loai thanh cac may binh thuong (10.000kG), cac may c lon
(30.000kG), cac may c nng (100.000kG) va cac may rt nng
(~100.000kG)
- Theo d chinh xac gia cng, co th chia thanh may co d chinh xac binh
thuong, cao va rt cao.
2.1.2 Cc chuyn dng v cc dng gia cng din hnh trn MCKL
Trn MCKL, co hai loai chuyn dng chu yu: chuyn dng co ban va
chuyn dng phu
Chuyn dng co ban la chuyn dng tuong di cua dao ct so voi phi d
dam bao qua trinh ct got. Chuyn dng nay chia ra: chuyn dng chinh va
chuyn dng n dao
- Chuyn dng chinh (chuyn dng lam vic) la chuyn dng thuc hin qua
trinh ct got kim loai bng dao ct.
- Chuyn dng n dao la cac chuyn dng x dich cua dao hoc phi d tao ra
mt lop phi moi.
Chuyn dng phu la nhung chuyn dng khng lin quan truc tip dn qua
trinh ct got, chung cn thit khi chun bi gia cng, nng cao hiu sut va cht
luong gia cng, hiu chinh may v.v. Vi du nhu di chuyn nhanh ban hoc hi
trong may tin, noi sit xa trn tru trong may khoan cn, nng ha xa trong dao
trong may bao giuong, bom du cua h thng bi tron, bom nuoc lam mat v.v.
Cac chuyn dng chinh, n dao co th la chuyn dng quay hoc chuyn
dng tinh tin cua dao hoc phi.
9
Trn hinh 1-2 biu din cac dang gia cng din hinh duoc thuc hin trn cac
MCKL.
- Gia cng trn may tin (hinh 1-2a): n - tc d quay cua chi tit (chuyn
dng chinh); v - vn tc x dich cua dao ct vao chi tit (chuyn dng n dao).
- Gia cng trn may khoan (hinh 1-2b): n- tc d quay cua mui khoan
(chuyn dng chinh); v- chuyn dng tinh tin cua mui khoan vao chi tit
(chuyn dng n dao).
- Gia cng trn may phay (hinh 1-2c): n- tc d quay cua dao phay
(chuyn dng chinh); v- chuyn dng tinh tin cua phi (chuyn dng n dao).
- Gia cng trn may mai tron ngoai (hinh 1.2d): n- tc d quay cua da
mai(chuyn dng chinh); v- chuyn dng tinh tin cua da mai vao chi tit
(chuyn dng n dao).
- Gia cng trn may bao giuong (hinh 1-2e): v
t
, v
n
- chuyn dng qua
lai cua ban (chuyn dng chinh), chuyn dng di chuyn cua dao theo chiu
ngang cua ban (chuyn dng n dao).
2.1.3. Cc thit b| din chuyn dng dng trong cc my ct gt kim
loi.
1. Nam chm din: thuong dung d diu khin cac van thuy luc, van khi nen,
diu khin dong ct ly hop ma sat, ly hop din tu va dung d hm dng co din.
Nam chm din dung trong cac may ct got kim loai la nam chm din xoay
chiu co luc hut tu 10N dn 80N voi hanh trinh cua phn ung (li nam chm) tu
5 dn 15mm.
10
Nguyn ly lam vic cua nam chm din nhu sau: khi cp ngun cho
cun dy 2 s xut hin tu thng khep kin theo mach tu 1. Su tac dung tuong h
giua tu thng va dong din trong cun dy s sinh ra mt luc keo hut phn ung
4 vao su trong nam chm din. Thanh dn huong 3 co chuc nng giam h s
ma sat giua phn ung va mach tu, dam bao cho phn ung khng bi hut lch.
Dc tinh quan trong nht cua nam chm din la dc tinh co (dc tinh luc
keo). No biu dim su phu thuc giua luc keo sinh ra cua nam chm din va
hanh trinh cua phn ung F I(o). Dc tinh do duoc biu din trn hinh 1-4.
2. Bn t. dung d cp chi tit gian cng trn cac may mai mt
phng (hinh 1.5).
Cu tao cua ban tu gm: hp st non 1 voi cac cuc li 2, cun dy 3, ban tu 4
co lot cac tm mong 5 bng vt liu khng nhim tu. Khi cp ngun 1 chiu
cho cun dy, ban s tro thanh cam chm voi nhiu cp cuc: cuc bc N va cuc
nam S
Ban tu duoc cp ngun 1 chiu (tri s din ap co th la 24, 48, 110 va
220V voi cng sut tu 100 3000W) tu cac b chinh luu dung dit ban dn.
Sau khi gia cng xong, mun ly chi tit ra khoi ban phai khu tu du cua ban tu,
thuc hin bng cach dao cuc tinh ngun cp cho ban tu.
3.Khp ly hp din t. dung d diu chinh tc d quay, diu khin dng
co truyn dng: khoi dng, dao chiu, diu chinh tc d va hm. Khop ly hop
din tu la khu trung gian ni dng co truyn dng voi may cng tac cho phep
thay di tc d may cng tac khi tc d dng co khng di, thuong dung trong
h truyn dng n dao cua cac may ct kim loai.
Di voi h truyn dng n dao cua cac may ct got kim loai, yu cu
duy tri mmen khng di trong toan dai diu chinh tc d.
V cu tao va nguyn ly hoat dng, nguoi ta phn bit hai loai khop ly
hop din tu: khop ly hop din tu ma sat va khop ly hop din tu truot.
a) Khop lv hop din tu ma sat, cu tao nhu trn hinh 1-6 gm: thn
khop ly hop 3, cun dy 4, cac dia ma sat 8 va 9, dia ep 10 va gia kep 11.
Tt ca cac phn tu k trn duoc ga lp trn bac lot 2 lam tu vt liu khng
11
nhim tu va bac lot duoc lp trn truc vao 1 (truc gn voi truc cua dng co
truyn dng). Ngun cp cho cun dy cua ly hop duoc cp nhu sau: cuc
m cua ngun duoc ni voi
thn cua ly hop 3, cuc duong cua ngun duoc cp qua chi than 7 va vanh truot
tip din 6, con 5 la vanh cach din giua cuc duong cua ngun va thn ly hop.
Nguyn ly lam vic cua khop ly
hop ma sat nhu sau: khi cun dy 4
duoc cp ngun, s tao ra mt tu
truong khep kin qua cac dia ma sat.
Tu truong do tao ra mt luc hut keo
dia ma sat 9 v thn ly hop 3. Cac
dia ma sat 8 va 9 n khop nhau. Dia
ma sat 9 ni voi truc 1 (truc dng co
truyn dng), con dia ma sat 8 ni voi
truc 12 (truc may cng tac).
Hinh 1-6 Khop lv hop din tu ma sat
truot
b) Khop lv hop din tu truot. Cu tao cua no duoc biu din trn hinh 1-7.
Hnh 1-7 ly hp ma st trut
Cu tao cua no gm hai phn chinh:
Phn ung 1 duoc gn voi truc cua dng co truyn dng 2 (truc chu
dng) va phn cam 3 cua cun dy kich thich 4 duoc ni voi truc cua may cng
tac (truc thu dng). Ngun cp cho cun dy kich thich 4 la ngun 1 chiu tip
din bng chi than 5 va vanh truot 7 lp trn truc 6.
Nguyn ly lam vic cua khop ly hop din tu truot nhu sau:
Khi cho dng co truyn dng quay va cp ngun cho cun kich
thich, trong phn ung s xut hin suc din dng cam ung, suc din dng do
s sinh ra dong din xoay (dong Fuc). Su tac dung tuong h giua dong din
trong phn ung va tu thng cua phn cam s sinh ra mmen din tu lam cho
phn cam quay theo cung chiu voi phn ung. H s truot cua khop ly hop phu
thuc vao tri s dong din trong cun kich thich va mmen cua phu tai. Boi
vy, voi mmen tai khng di, khi ta thay di dong din trong cun dy
kich thich s thay di duoc tc d cua may cng tac.
22 Chn h truyn dng v tnh chn cng sut dng co truyn dng
cua my ct gt kim loi
12
2.2.1. Cc h truyn dng thung dng trong my ct gt kim loi
1. oi voi chuvn dong chinh cua may tin, khoan, doa, may phay. voi tn
s dong ct din khng lon, pham vi diu chinh tc d khng rng thuong dung h
truyn dng voi dng co khng dng b rto lng soc. Diu chinh tc d trong cac
may do thuc hin bng phuong phap co khi dung hp tc d.
2. oi voi mot so mav khac nhu. may tin Rovonve, may doa ngang,
may soc rng. yu cu pham vi diu chinh tc d rng hon, h truyn dng
truc chinh dung h truyn dng voi dng co khng dng b hai hoc ba cp tc
d. Qua trinh thay di tc d thuc hin bng cach thay di so d du dy qun
stato cua dng co d thay di s di cuc voi cng sut duy tri khng di.
3. oi voi mot so mav nhu. may bao giuong, may mai tron, may doa toa
d va h truyn dng n dao cua mt s may yu cu:
- Pham vi diu chinh tc d rng.
- Dao chiu quay lin tuc.
- Tn s dong ct din lon.
Thuong dung h truyn dng mt chiu (h may phat - dng co din
mt chiu F - D, h may din khuch dai - dng co din 1 chiu MDKD - D,
h khuch dai tu dng co din 1 chiu KDT - D va b bin di tiristo - dng co
din mt chiu T-D) va h truyn dng xoay chiu dung b bin tn.
2.2.2 Cc tham s dc trung cho ch d ct gt trn cc my ct gt
kim loi
Cac tham s dc trung cho ch d ct phu thuc vao yu t cua diu
kin gia cng nhu: chiu su ct t, luong n dao s (hinh 1-2), b rng phi b, d
bn dao ct T, vt liu chi tit, hinh dang va vt liu dao, diu kin lam
mat.Cac tham s do duoc xac dinh theo cng thuc kinh nghim ung voi tung
nhom may.
1.Toc do ct: la tc d chuyn dng dai tuong di cua chi tit so voi dao
ct tai dim tip xuc giua chi tit va dao. Tc d phu thuc vt liu gia cng, vt
liu dao, kich thuoc dao, dang gia cng, diu kin lam mat v.v.. theo cng thuc
kinh nghim :
v
m Xv Yv
C
T t s
(1-1)
Trong do :
t: chiu su ct , mm;
s: luong n dao, la d dich chuyn cua dao khi chi tit quay duoc mt
vong,( mm/vg)
T: d bn cua dao la thoi gian lam vic cua dao giua hai ln mai dao k
tip, (ph)
C
v
, x
v
, y
v
, m la h s va s mu phu thuc vao vt liu chi tit, vt liu
dao va phuong phap gia cng.
2. Luc ct : trong qua trinh gia cng, tai dim tip xuc giua chi tit va
dao co mt luc tac dung F, luc nay duoc phn ra 3 thanh phn (hinh 1-2a):Luc
tip tuyn (luc ct)
Z
F la luc ma truc chinh (truyn dng chinh) phai khc phuc.
Luc huong kinh
Y
F tao ap luc ln ban dao.
13
Luc doc truc
X
F ma co cu n dao phai khc phuc.
x v :
F F F F = + +

(1-2)
D tinh toan luc ct, ta dung cng thuc kinh nghim sau:
F
x
9,81C
F
.t
x
F
.s
y
F
.v
n
|N| (1-3)
Trong do: C
F
,t
x
F
, s
y
F
, n la h s va s mu phu thuc vao vt liu chi tit
gia cng, vt liu lam dao va phuong phap gia cng.
Cac luc con lai F
x
, F
y
cung duoc xac dinh theo cng thuc tuong tu
nhu cng thuc (1-3)
Khi tinh toan so b co th ly F
x
va F
y
theo cac ty l nhu sau:
F
z
:F
y
:F
x
1: 0,4 : 0,25 (1-4)
3. Cong suat ct. (cng sut yu cu cua co cu chuyn dng chinh) duoc xac
dinh theo cng thuc:
.
60.1000
:
:
F v
P =
(kw) (1-5)
Trong do: F
z
- luc ct, N;
v - tc d ct, |m/ph|.
4. Thoi gian mav la thoi gian dung d gia cng chi tit, con goi la thoi
gian cng ngh, thoi gian co ban hoc thoi gian huu ich. D tinh toan thoi
gian may, ta cn cu vao cac tham s dc trung cho ch d ct got goi la
phuong phap gia cng trn may.
Vi du: di voi may tin:
3
60.10
m
dL
t
vs
t
=
(s) (1-6)
Trong do: L - chiu dai cua hanh trinh lam vic, mm;
n - tc d quay cua chi tit (tc d quay cua mm cp),
vg/ph. s - luong n dao, mm/vg;
Nu thay vao biu thuc (1-6) gia tri cua:
Trong do: d la duong kinh chi tit gia cng: mm. Ta co
vs
dL
t
3
10 . 60
H
=
(s) (1-7)
Tu biu thuc (1-7) ta nhn thy rng: mun tng nng sut cua may (giam
thoi gian cng ngh t
m
) phai tng tc d ct v va luong n dao s.
2.2.3. Ph tai cua dng co truyn dng cc co cu din hnh trong cc
my ct gt kim loi
1. Co cau truvn dong chinh
Trong truyn dng chinh cac may ct got kim loai, luc ct la huu ich, no
phu thuc vao ch d ct (t, s, v) vt liu chi tit gia cng va vt liu lam dao
Divoi chuyn dng chinh la chuyn dng quay nhu o may tin, phay,
khoan, doa va may mai, mmen trn truc chinh cua may duoc xac dinh theo
cng thuc:
14
.
| . |
2
:
:
F d
M N m =
(1-8)
Trong do: F
z
- luc ct, N;
d - duong kinh cua chi tit gia cng |m|
Mmen huu ich trn dng co la:
.
| . |
2
: :
hi
M F d
M N m
i i
= =
(1-9)
Di voi chuyn dng chinh la chuyn dng tinh tin, vi du nhu chuyn
dng di chuyn ban trong may bao giuong, chuyn dng cua dao trong may
soc, may bao ngang v.v.Mmen tinh tin huu ich la:
. | . |
hi :
M F N m =
(1-10)
Trong do: p la ban kinh qui di luc ct v truc dng co, duoc xac dinh
bng ty s giua tc d di chuyn tinh tin va tc d cua dng co truyn
dng:
| . |
60
v
N m
o
=
(1-11)
Mmen can tinh trn truc dng co duoc xac dinh theo biu thuc sau:
| . |
hi
c
M
M N m
q
=
(1-12)
2. Co cu truyn dng n dao
Trong h truyn dng n dao, dng co thuc hin di chuyn ban dao, hoc
dich chuyn chi tit d thuc hin duoc qua trinh ct got. H truyn dng n dao
duoc thuc hin bng nhiu phuong an khac nhau. Phuong an din hinh la co
cu n dao kiu truc vit cu. So d dng hoc cua co cu n dao do duoc
biu din trn hinh 1.8
Luc n dao khi ban dao hoc ban cp chi tit khoi hanh duoc tinh theo
biu thuc sau:
F
ado
(G
b
G
ct
). I
0
s|N| (1-13)
Trong do:G
b
- khi luong cua ban, N; G
ct
- khi luong cua chi tit, N;
I
0
- h s ma sat khi ban dao truot trn go truot
I
0
(0,2 0,3) khi khoi dng ban dao;
I
0
(0,08 0,1) khi ct got;
- ap sut dinh thuong ly bng 0,5N/cm
2
15
Luc n dao khi ct got duoc tinh theo biu thuc:
F
ad
(G
b
G
ct
)I us |N| (1-14)
Mmen trn truc vit v tn duoc tinh theo cng thuc sau:
- Khi khoi dng M
ado
, )
.
| . |
2
ado tb
ado
F d tg
M N m
o +
=
(1-15)
- Khi ct got
. ( )
| . |(1 16)
2
ad tb
ad
F d tg
M N m
o +
=
Trong d: u - goc nghing cua ren vit v tn;
p arctg(I) - goc ma sat cua truc vit v tn;
d
tb
- duong kinh trung binh cua truc vit v tn, m.
2.2.4. 1inh chn cng sut dng co truyn dng cc co cu cua my
ct kim loi
1.Nhng van d chung
Vic chon dung cng sut dng co truyn dng la ht suc quan trong. Nu
chon cng sut dng co lon hon tri s cn thit thi vn du tu s tng, dng co
lon hon tri s cn thit thi vn du tu s tng, dngco thuong xuyn lam vic
non tai, lam cho hiu sut va h s cng sut thp. Nu chon cng sut dng co
nho hon tri s yu cu thi may s khng dam bao nng sut cn thit, dng co
thuong phai chay non tai, lam giam tui tho dng co, tng phi tn vn hanh do
sua chua nhiu.
2. Cac so liu ban dau
D tinh chon duoc cng sut dng co, cn phai co cac s liu ban du sau:
a) Cac thong so cua ch do lam vic cua mav bao gom.
- Cac thng s dc trung cho ch d ct got la: tc d ct, luc ct hoc
cac thng s cua ch d ct got nhu chiu su ct, luong n dao, vt liu
duoc gia cng , vt liu dao v.v. , trong luong chi tit gia cng, thoi gian
lam vic, thoi gian nghi
- Khi luong cua chi tit gia cng.
- Thoi gian lam vic va thoi gian nghi.
b)Kt cau co khi cua mav bao gom:
- So d dng hoc cua cac co cu.
- Khi luong cac b phn chuyn dng.
3. Cac buoc chon cong suat dong co
Qua trinh chon cng sut dng co co th chia lam 2 buoc sau:
a) Buoc 1: chon so b cng sut dng co truyn dng theo trinh tu sau:
Xac dinh cng sut hoc momen tac dung trn truc lam vic cua hp
tc d (P
z
hoc M
z
). Nu trong mt chu ky, phu tai cua truyn dng thay di
thi phai xac dinh P
z
(hoc M
z
) cho tt ca cac giai doan cho ca chu ky . Mi
loai may co cac cng thuc ring d xac dinh. Co th cho truoc P
z
hoc M
z
Xac dinh cng sut trn truc dng co din va thanh lp d thi phu
16
tai tinh: mun thanh lp d thi phu tai cho truyn dng trong mt chu ky, ta
phai xac dinh cng sut hoc momen trn truc dng co va thoi gian lam vic
ung voi tung giai doan
- Cng sut trn truc dng co xac dinh theo biu thuc:
:
c
P
P
q
=
Trong do q la hiu sut cua co cu truyn dng ung voi phu tai P
z
Thoi
gian lam vic cua tung giai doan co th xac dinh tuy thuc diu kin lam vic
cua tung co cu truyn dng nhu khoang duong di chuyn cua b phn lam
vic, tc d lam vic, thoi gian lam vic hoc diu khin may v.v. Trong
do co thoi gian huu cng (thoi gian lam vic thuc su) va thoi gian v cng (thoi
gian lam vic khng tai, diu khin may, chuyn di trang thai lam vic v.v.)
Thoi gian huu cng duoc xac dinh theo cng thuc ung voi tung loai may. Thoi
gian v cng duoc ly theo kinh nghimvn hanh.
Dua vao d thi phu tai tinh d xy dung o phn trn, tin hanh tinh
toan chon dng co nhu d nu trong giao trinh TDD
- Khi ch d lam vic la dai han, phu tai bin di (loai bin di) dng
co thuong duoc chon theo dai luong trung binh hoc dng tri
- Khi ch d lam vic la ngn han lp lai, dng co duoc chon theo phu
tai lam vic va h s dong din tuong di.
- Khi ch d lam vic la ngn han, dng co duoc chon theo phu tai
lam vic va thoi gian co tai trong chu ky.
b) Buoc 2. kim nghim dng co theo nhung diu kin cn thit.
Tuy thuc vao dc dim cua co cu truyn dng ma dng co d chonduoc
kim nghim theo diu kin phat nong , qua tai va mo may.
D kim nghim theo diu kin phat nong, ta xy dung d thi phu tai
toan phn bao gm phu tai tinh va phu tai dng. Phu tai dng cua dng co
phat sinh trong qua trinh qua d (QTQD) va duoc xac dinh tu quan h:
d
d
M J
dt
o
=
Trong do:J
L
la momen quan tinh cua toan b h thng truyn dng qui
di v truc dng co dinde/dt gia tc cua h thng.
Sau khi lp d thi phu tai toan phn iI
1
(t); M I
2
(t); P I
3
(t) hoc d
thi tn hao trong dng co AP I
4
(t), theo dai luong dng tri hoc tn hao trung
binh, ta kim nghim diu kin phat nong. Nu thoi gian QTQD khng dang
k so voi thoi gian lam vic n dinh va dng co d duoc chon so b theo
phuong phap dng tri thi khng cn kim nghim theo diu kin phat nong.
Chu y la di voi cac dng co lam vic o ch d ngn han lp lai, tri s DM
phai ly theo d thi phu tai toan phn.
Khi kim nghim theo diu kin qua tai, di voi dng co khng dng b,
cn xet toi hin tuong sut ap luoi din. Thng thuong cho phep sut ap 10,
nn mmen toi han cua dng co trong tinh toan kim nghim chi con:
M
t
(90)
2
M
tdm
0,81M
tdm
17
M
tdm
la momen toi han theo s liu cua dng co din.
O nhung co cu truyn dng doi hoi mo may co tai nhu co cu nng ha
xa,di chuyn ban, dng co cn kim nghim theo diu kin mo may.
Ngoai ra con phai kim nghim dng co theo diu kin dc bit do yu
cu diu chinh tc d va han ch gia tc.
2.3. Diu chinh tc d trong cc my ct kimloi
D nhn duoc cac ch d ct khac nhau dam bao cac qua trinh cng
nghti uu, cn phai diu chinh tc d truyn dng chinh va n dao. Diu
chinh tc d cac may co th thuc hin bng ba phuong phap: co, din co va
din.
Diu chinh tc d bng co la phuong phap diu chinh co cp voi su thay
di ti s truyn trong hp tc d. Diu do co th thuc hin bng tay hoc tu xa:
bng khop ly hop din tu, thuy luc v.v. trong truong hop nay dng co
duoc su dung khng dng b roto lng soc. Diu chinh tc d bng phuong
phap din co la diu chinh tc d bng cach thay di tc d dng co va thay di
ti s truyn cua hp tc d. Dng co din co th la dng co khng dng b
nhiu tc d hoc dng co mt chiu. Diu chinh din la thay di tc d may
chi bng thay di tc d dng co din. Dng co din mt chiu cho phep
diu chinh tc d don gian, tron hon so voi dng co din xoay chiu, giam nhe
kt cu co khi cua may.
Khi giai quyt vn d diu chinh tc d truyn dng chinh va n dao
MCKL cn phai quan tm dn cac chi tiu sau:
1. Pham vi diu chinh tc d: ti s tc d goc lon nht e
max
va tc d goc
nho nht cua chi tit e
min
max
min
(1 19) D
o
o
o
=
Di voi chuyn dng tinh tin
max
min
(1 20)
v
J
D
J
=
Di voi chuyn dng n dao la ti s luong n dao lon nht va nho nht
max
min
(1 21)
s
S
D
S
=
2. D tron diu chinh tc d: la ti s giua hai gia tri k nhau cua tc d:
1
(1 22)
i
i
o

o
+
=
Trong do: e
i
, e
i1
la tc d cp thu i va i1
No duoc xac dinh bng cng thuc sau:
1 max
1
m
(1 23)
:
:
ain
D
o

o

= =
Trong do : z s cp tc d cua may.
Cac gia tri chun cua d tron diu chinh duoc su dung trong truyn dng cua
MCKL la: 1,06; 1,12; 1,26; 1,41; 1,58; 1,78; 2
18
3. Su phu hop giua dc tinh cua h thng va dc tinh cua phu tai
Dc tinh co cua co cu san xut duoc khai quat bng phuong trinh:
0 0
( )( ) (1 24)
q
c dm
dm
M M M M
o
o
= + +
q la s mu tuy thuc vao loai may |-1, 0, 1,2|
Ta chi xet hai truong hop q 0 va q -1ung voi truyn dng n dao va
truyn dng chinh MCKL
Trong thuc t, dc tinh co cua may khng giu duoc c dinh theo qui lut
trong toan b pham vi diu chinh tc d ma thay di theo diu kin cng ngh
hoc diu kin tu nhin.
Di voi truyn dng chinh MCKL, noi chung cng sut khng di khi tc d
thay di, con momen ti l nguoc voi tc d . Nhu vy o tc d thp , momen co th
lon. Do do kich thuoc cua cac b phn co khi phai chon lon ln , diu do khng co
loi. Mt khac, thuc t san xut cho thy rng cac tc d thp chi dung cho cac ch d
ct nhe, nghia la Mz va Pz nho. Vi vy o vung tc d thp nguoi ta giu momen
khng di con cng sut ct thay di theo quan h bc nht voi tc d
Di voi truyn dng n dao MCKL, noi chung momen khng di khi
diu chinh tc d. Tuy nhin o vung tc d thp, luong n dao s nho, luc ct bi
han ch boi chiu su ct toi han t. Trong vung nay khi tc d n dao giam,
luc n dao va momen n dao cung giam theo. O tc d cao, tuong ung tc d v
z
cua truyn dng chinh cung phai lon, nu giu F
ad
lon nhu cu thi cng sut
truyn dng s qua lon. Do do cho phep giam nho luc n dao trong vung nay,
momen truyn dng n dao cung giam (h1.9)
Mt h thng truyn dng din co diu chinh goi la tt nu dc tinh diu chinh
cua no ging dc tinh co cua may. Khi do dng co duoc su dung mt cach hop ly nht,
ta co th lam vic dy tai o moi tc d. Nho do, h thng dat duoc cac chi tiu nng
luong cao. Noi cach khac, co th lua chon dng co co kich thuoc nho nht cho may.
Dc tinh diu chinh cua truyn dng din la quan h giua cng sut hoc
momen cua dng co voi tc d. Vi du di voi dng co din mt chiu kich tu
dc lp, khi diu chinh din ap phn ung va giu tu thng khng di, ta co:
M k4I
u
const, P Me - e
Khi diu chinh tu thng, giu din ap phn ung khng di thi:
19
M k4I
u
- 1/e; P Me const
Kt hop ca hai phuong phap diu chinh ta co d thi nhu hinh 1.10. Dc tinh
diu chinh o vung nay co dang ging nhu dc tinh co cua truyn dng chinh MCKL
4) D n dinh tc d: do la kha nng giu tc d khi phu tai thay di. Duong dc
tinh co cang cung thi d n dinh cang cao. Noi chung truyn dng n dao yu cu
Ae _ 5 10 ; truyn dng chinh yu cu Ae _ 515
5) Tinh kinh t: xet dn gia thanh chi phi vn hanh, tn hao nng luong
trong qua trinh lam vic n dinh va QTQD. Ngoai ra con phai danh gia muc
d tin cy, thun tin trong vn hanh, d kim vt tu thay th.
2.4. Diu khin chuong trnh s cc my ct gt kimloi
2.4.1. Khi nim co ban v diu khin chuong trnh s
1. Khai nim va dinh nghia
Khi gia cng trn cac may ct kim loai thng thuong, cac buoc gia cng chi tit
do nguoi tho thuc hin bng tay nhu: diu chinh s vong quay, luong n dao, kim
tra vi tri cua dung cu ct d dat kich thuoc cn gia cng trn ban v v.v.Nguoc lai,
trn cac may ct got diu khin theo chuong trinh s, qua trinh gia cngduoc thuc hin mt
cach tu dng theo chuong trinh d thit k truoc. Chuong trinh duoc thit k bng nhiu
phuong phap khac nhau. Vidu nhu cac may chep hinh dung d gia cng cac chi tit co b
mt khng gian phuc tap (canh tua bin, khun dp co cu hinh phuc tap), chuong trinh cho
truoc duoc thit k duoi dang cac vt mu. Qua trinh gia cng trn cac may chep hinh thuc
cht la qua trinh chep nguyn mu theo vt mu. Tuy nhin, tinh linh hoat cua cac may
khng cao. Mun thay di loai chi tit d gia cng, phai thay di hinh dang, vi tri, s luong
va qui lut chuyn dng cua cac b phn cam, vt mu, vi tri cng tc hanh trinh .Nhu
vy vic chinh may phuc tap, ch tao vt mu mt nhiu thoi gian.
D khc phuc nhung khuyt dim trn cua may chep hinh, trong cac
may diu khin theo chuong trinh s, chuong trinh dua vao cac thit bi
diu khin s dung cac bng duc l hoc bng tu. Cac bng do thuc hin chuc
nng la mt b mang chuong trinh gia cng duoi dang mt chui cac lnh diu
khin. H thng diu khin s co kha nng thuc hin cac lnh do va kim tra
chung nhu mt h thng do, su dich chuyn cua cac ban truot cua may.
Nhu vy, diu khin s (Numerical Control - NC) la mt hinh thuc dc bit
cua tu dng hoa ma cu th la cac may ct got tu dng duoc lp trinh d thuc hin
mt loat cac hoat dng o mt ch d duoc xac dinh truoc nhm tao ra mt chi tit
co kich thuoc, hinh dang va cac thng s cng ngh co th du doan truoc.
Cac may ct got kim loai diu khin theo chuong trinh s goi la may
NC hoc cac may CNC (Computer Numerical Control).
Mt may ct got kim loai NC gm hai b phn chinh: B diu khin
may (The Machine Control Unit - MCU) va ban thn may ct got kim loai. B
MCU gm hai thanh phn: b xu ly du liu (The Date Proccessing Unit - DPU)
va b diu khin lp lai (Control Loops Unit CLU).
DPU co chuc nng xu ly du liu va m hoa, nhung du liu nay duoc doc tu b
mang chuong trinh va phan anh cac thng tin v: Vi tri cua mi truc, chiu chuyn
dng, ty s tin dao va cac tin hiu diu khin cac chuc nng phu toi CLU.
CLU co chuc nng diu khin cac co cu chuyn dng cua may.
So d khi cua mt may ct kim loai diu khin s biu din trn hinh1-11
20
BV - ban d chi tit gia cng; GCT- khi chun bi va ghi chuong trinh; CN -
cac thng s cng ngh; GM - b chp hanh; M - may ct got kim loai; CB - b
cam bin cac tin hiu phan hi.giai m; KD - khi khuch dai; CH - co cu
B ghi chuong trinh gm hai khu chinh:
Khu chun bi chuong trinh va khu ghi chuong trinh d duoc chun bi
vao b mang chuong trinh. D thit lp duoc chuong trinh, cac du liu cn co la:
- Ban v chi tit gia cng.
Thng s cng ngh cua chi tit gia cng gm: kich thuoc, vt liu, d
chinh xac gia cng.
- Cac loai dao ct yu cu.
- Cac loai d ga.
- Cac thng s ct got: chiu su ct t, luong n dao s, va tc d ct v.
2. H thong diu khin.
Cac h thng NC du tin ra doi do su cn thit ch tao cac chi tit cua
may bay voi s luong khng nhiu. Trong h thng NC, cac thng s hinh hoc
cua chi tit va cac lnh diu khin may duoc dua ra la dy cac con s.
So d khi ( 1-12) chuc nng h thng diu khin NC gm co cac b phn chinh sau:
Nap du liu vao h thng gm ban phim va bng duc l (hoc bng tu).
Toan b cac chi dn gia cng duoc in vao bng duc l (hoc bng tu) duoi dang
cac cu lnh chuong trinh.
H thng diu khin thuc hin chuc nng xu ly du liu va dua ra du liu.
B thich nghi la mt mt xich ni giua may NC vao h thng diu khin
b) H thong diu khin CNC
H thng diu khin NC co nhuoc dim la kem linh hoat. Mun thay di
chuong trinh phai lam lai bng duc l hoc thay bng tu khac. Hin nay d
khc phuc nhuoc dim trn, dung h thng diu khin CNC, so d khi chuc
nng duoc biu din trn hinh 1-13
Nap du liu vao h thng
Trong h thng diu khin CNC chuong trinh gia cng co th dua vao
trong h thng diu khin thng qua bang diu khin co man hinh.
H thng diu khin CNC
Chuong trinh gia cng d dua vao by gio co th goi ra bt cu luc nao tu
b nho chuong trinh. Thay di, sua chua chuong trinh co th thuc hin ngay
trn may. Cac cu lnh co th b sung, thay th.
B thich nghi.
21
B thich nghi trong cac h diu khin NC thng thuong la mt b chuyn
di lin dng. Trong h diu khin CNC, b chuyn di lin dng nay duoc
thay th bng mt b diu khin chuong trinh luu giu, b diu khin nay duoc
ni voi may tinh.
22
2.4.2. Cc dng diu khin
Trn cac may ct got kim loai diu khin theo chuong trinh s, qung
duong di cua cac dao ct hoc cua cac chi tit d duoc cho truoc mt cach
chinh xac thng qua cac chi dn diu khin trong chuong trinh NC.
Tuy theo dang cua cac chuyn dng giua cac dim du va dim cui cua
qung duong di nay , nguoi ta chia lam ba dang diu khin:
1. Diu khin theo dim
Diu khin theo dim duoc ung dung khi gia cng theo cac toa d xac dinh
don gian (nhu may khoan doa). Dao ct s thuc hin chay nhanh dn cac dim
d duoc lp trinh, trong hanh trinh nay dao khng ct got vao kim loai, chi khi
dao dn dung toa d, qua trinh ct got moi duoc thuc hin theo luong n dao d
duoc lp trinh (hinh 1-14)
2. Diu khin theo duong
Diu khin theo duong tao ra cac duong chay song song voi cac truc cua
may. Trong khi dao chay dng thoi thuc hin ct got lin tuc tao nn b mt gia
cng (hinh 1-15)
23
3. Diu khin theo duong vin
Bng diu khin theo duong vin, phuong phap diu khin nay co th tao ra
cac duong vin hoc duong thng tuy y trong mt phng hoc trong khng
gian. Diu do dat duoc nho su chuyn dng dng thoi cua cac ban truot theo hai
hoc nhiu chiu va giua cac truc chuyn dng do co quan h ham s(hinh 1-
16)
a) Diu khin duong vin 2D. Cho phep thuc hin mt duong vin nao do cua
dao ct trong mt mt phng gia cng X-Y.
b) Diu khin duong vin 1/2D. Cho phep thuc hin mt duong vin nao do
cua dao ct trong mt mt phng gia cng X-Y sang mt phng Y-Z.
c) Diu khin duong vin 3D. Bng diu khin duong vin 3D, cho phep ta
thuc hin duoc cac chuyn dng cua dao ct trong khng gian ba kich thuoc X-
Y-Z
2.4.3 Lp trnh gia cng trn cc my AC v CAC
1. Cac dinh nghia
a) Mot chuong trinh duoc tao nn boi mt chui cac lnh khin cho mt
may tinh hay mt may NC tin hanh cng vic gia cng xac dinh. Di voi
mt may NC, cng vic nay la ch tao mt chi tit cu th bng chuyn dng
tuong di giua dao ct va chi tit.
b) Qua trinh thit lp cac chui lnh cho cac dao ct tu ban v chi tit gia
cng, cung voi su phat trin cac lnh chuong trinh cu th va sau do chuyn tt
ca cac thng tin nay sang b phn mang du liu duoc m hoa dc bit cho mt
h thng NC va co th doc no mt cach tu dng duoc goi la lap trinh.
2. Noi dung cua chuong trinh NC
Ni dung cua chuong trinh duoc cu thanh tu mt s khi m ta qua trinh
hoat dng cua may bng cac buoc hoc cac cu lnh.
Trong mi khi co th bao gm cac lnh khac nhau, co cac kiu lnh sau:
- Cac lnh hinh hoc diu khin chuyn dng tuong di giua dao ct va phi la
ABC.XYZ.
- Cac lnh cng ngh qui dinh ty s buoc tin (F), s vong quay cua truc
chinh (S) va cac loai dao ct (T).
- Cac lnh chuyn dich lua chon dao ct (T), cac lnh phu khac (M) v.v.
H thng dia chi thuong la mt chu cai qui dinh cac gia tri bng s va sau
do luu giu lai. Mi dia chi duoc xut hin trong mt khi.
24
3. Cac buoc lap chuong trinh
Qua trinh lp chuong trinh duoc thuc hin theo cac buoc sau:
a) Chuan bi d liu (thong tin v cong ngh)
D lp duoc chuong trinh cn co cac du liu v cng ngh nhu: kich thuoc
va vt liu chi tit gia cng, d chinh xac gia cng, dao ct, d goc,cac
thng s dc trung cho ch tao ct got.
b)Mo ta toan hoc.V lai cac ban v chi tit gia cng, trn do ghi dy du cac
kich thuoc, dc dim cng ngh, dc dim diu khin theo tung nguyn cng.
c) M hoa cac d liu. Cac s liu v ch d gia cng duoc bin di thanh
dang m hoa theo tiu chun. D tin hanh m hoa du liu theo chuong
trinh, cn nm bt cac khai nim sau:
Tao khun: la thit lp cac lnh diu hanh thuc phn cung trong do
thng tin diu hanh d duoc m hoa. S luong cac con s cn dung phu
thuc vao tung kiu cac h thng diu khin s.
H thng dia chi: la nhung ky tu cho phep thng nht voi chuc nng dam
bao boi h thng diu khin s. Dia chi duoc ghi bng chu cai tiu chun
nhu trong bang 1.1.
25
I-TRANG BJ DIJN NHM MY TIJN
I.1 Dc dim cng ngh
Nhom may tin rt da dang, gm cac may tin don gian, may tin van
nng, chuyn dung, may tin dung.Trn may tin co th thuc hin
duocnhiu cng ngh tin khac nhau: tin tru ngoai, tin tru trong, tin mt du,
tin cn, tin dinh hinh. Trn may tin cung co th thuc hin doa, khoan va tin
ren bng cac dao ct, dao doa, tar ren.Kich thuoc gia cng trn may tin co
th tu c vai mili dn hang chuc met.
Dang bn ngoai cua may tin nhu hinh 2.1a. Trn thn may 1 dt u truoc
2, trong do co truc chinh quay chi tit. Trn go truot dt ban dao 3 va u sau 4.
Ban dao thuc hin su di chuyn dao ct doc va ngang so voi chi tit. O u sau
dt mui chng tm dung d giu cht chi tit dai trong qua trinh gia cng, hoc
d gia mui khoan, mui doa khi khoan, doa chi tit.
So d gia cng tin nhu hinh 2.1b. O may tin, chuyn dng quay chi tit
voi tc d goc e
ct
la chuyn dng chinh, chuyn dng di chuyn cua dao 2 la
chuyn dng n dao. Chuyn dng n dao co th la n dao doc, nu dao di
chuyn doc chi tit (tin doc) hoc n dao ngang, nu dao di chuyn ngang
(huong kinh) chi tit. Chuyn dng phu gm co xit noi xa, tru, di chuyn
nhanh cua dao, bom nuoc, hut phi.
2.2 Phu tai cua co cu truyn dng chinh va n dao
1. Phu tai cua co cu truyn dng chinh
Qua trinh tin trn may tin duoc thuc hin voi cac ch d ct khac nhau dc
trung boi cac thng s: d su ct t, luong n dao va tc d ct v.
Tc d phu thuc vt liu gia cng, vt liu dao, kich thuoc dao, dang gia
cng, diu kin lam mat v.v.. theo cng thuc kinh nghim
| / |(2 1)
v
m Xv Yv
C
v m ph
T t s
=
Trong do
- t: chiu su ct , mm
- s: luong n dao, la d dich chuyn cua dao khi chi tit quay duoc mt
vong, (mm/vg )
- T: d bn cua dao la thoi gian lam vic cua dao giua hai ln mai dao k
tip, (ph)
26
Cv, xv, yv, m la h s va s mu phu thuc vao vt liu chi tit, vt liu
dao va phuong phap gia cng .
D dam bao nng sut cao nht, su dung may trit d nht thi trong qua
trinh gia cng phai lun dat tc d ct ti uu, no duoc xac dinh boi
cac thng s: d su ct t, luong n dao s va tc d truc chinh ung voi duong
kinh chi tit xac dinh. Khi tin ngang chi tit co duong kinh lon, trong qua trinh
gia cng, duong kinh chi tit giam dn, d duy tri tc d ct (m/s) ti uu la hng
s, thi phai tng lin tuc tc d goc cua truc chinh theo quan h:
0, 5 . (2 2)
ct ct
v d o =
Trong do dct: duong kinh chi tit, (m)
Trong qua trinh gia cng, tai dim tip xuc giua dao va chi tit xut hin mt
luc F gm 3 thanh phn va luc ct duoc xac dinh theo cng thuc:
9, 81 . . . | |(2 3)
x v n
F F F
F: C t s v N =
Qua trinh tin xay ra voi cng
sut ct (kW) la hng s:
3
. .10 | |(2 4) P: F: v kW

=
Boi vi luc ct lon nht Fmax sinh
ra khi luong n dao va d su ct lon,
tuong ung voi tc d ct nho Vmin;
con luc ct nho nht Fmin , xac dinh
boi t, s tuong ung voi tc d ct Vmax,
nghia la tuong ung voi h thuc:
max min min max
. . (2 5) F J F J =
Su phu thuc cua luc ct vao tc d nhu h2.2 Tuy nhin nhu d phn tich,
dang d thi phu tai thuc t cua truyn dng chinh may tin co dang hai vung
Fz const va Pz const (h 1.4)
2. Phu tai cua truyn dng chinh may tin dung
Truyn dng chinh may tin dung co dang dc thu ring, khac so voi may
tin binh thuong v cu truc va kich thuoc. Trn may tin dung, chi tit gia cng
co duong kinh lon va duoc dt trn mm cp nm ngang, hay noi cach khac truc
mm cp la theo phuong thng dung. Do trong luong mm cp, trong luong
chi tit lon lon nn luc ma sat o go truot va hp tc d kha lon. Vi vy phu tai
trn truc dng co truyn dng chinh may tin dung la tng cua cac thanh phn
luc ct, luc ma sat o go truot, luc ma sat o hp tc d.
27
Trn hinh 2.3a, la d thi biu din cac thanh phn cng sut cua truyn dng
chinh va su phu thuc cua chung vao tc d mm cp: P1 cng sut khc phuc
luc ct; P2 cng sut khc phuc luc ma sat o go truot; P3 va P4 cng sut
khc phuc luc ma sat trong hp tc d tuong ung do luc ct va su quay cua mm
cp; P5 - tng cng sut cua truyn dng chinh. Trn hinh 2-3b, la cac thanh
phn mmen tuong ung voi tc d cua mm cp.
Thanh phn luc ma sat phu thuc vao tc d anh huong lon dn qua trinh qua
d cua truyn dng chinh. Do khi luong cua mm cp va chi tit lon va su khac
nhau cua h s ma sat luc dung yn va chuyn dng nn mmen can tinh khi
khoi dng cua truyn dng co th dat toi 60 80 momen dinh muc. Vi
momen quan tinh tng qui di v truc dng co co th dat toi 8 9 ln momen
quan tinh cua dng co nn qua trinh khoi dng cua h thng din ra chm voi
momen can tinh lon. Theo muc d gia tc cua dng co, momen can tinh s giam
nhanh va khi tc d tng thi no it thay di.
3. Phu tai cua truyn dng n dao
Luc n dao cua truyn dng n dao duoc xac dinh theo cng thuc:
| |
ad x ms d
F kF F F N = + +
Cng sut n dao cua may tin duoc xac dinh bng cng thuc:
3
. .10 | |
ad ad ad
P F J kW

=
Cng sut n dao thuong nho hon cng sut ct 100 ln vi tc d n dao duoc
xac dinh boi luong n dao va tc d goc chi tit:
' 3
. .10 | / |(2 6)
ad ct
J S m s o

=
nho hon tc d ct nhiu ln.
28
Trong d o:
'
| / |(2 6)
2
s
S mm rad
t
=
Luc va mmen phu tai cua truyn
dng n dao khng phu thuc vao tc
d cua no, vi phu tai cua truyn dng
n dao chi duoc xac dinh boi khi
luong b phn di chuyn cua may va
luc ma sat o go truot va o hp tc d.
Trn d thi phu tai cua truyn dng
n dao hinh 2. 4, o dai tc d
rng v1 vv2 momen phu tai la hng
s, o vung tc d vv1 va v~v2
momen phu tai s thay di tuyn tinh
theo tc d
3) Thoi gian may
Thoi gian may (thoi gian gia cng) cua may tin duoc xac dinh:
3
.10
| |(2 7)
M
ad
l
t s
J

=
Trong do: l la chiu dai gia cng , mm
ect la tc d goc chi tit, rad/s
Kt hop (2-6) va (2-7) ta co cng thuc tinh thoi gian may:
'
,| |(2 8)
.
NM
ct
l
t s
S o
=
Nhu vy d giam thoi gian gia cng, ta phai tng tc d ct va luong n dao
va nng sut s tng.
2.3 Phuong phap chon cng sut dng co truyn dng chinh cua may tin
Truyn dng chinh may tin thuong lam vic o ch d dai han. Tuy
nhin, khi gia cng cac chi tit ngn, o cac may trung binh va nho, do qua trinh
thay di nguyn cng va chi tit chim thoi gian qua lon nn truyn
dng chinh phai tin hanh tinh toan o mt ch d nng n nht.
Gia thit trn may tin thuc hin gia cng chi tit nhu o hinh 2-5.
Cac nguyn cng khi gia cng gm 4 giai doan: 1 va 3 - tin ct hoc tin
ngang; 2 va 4 - tin tru (tin doc). Phu tai cua dng co trong tung nguyn cng
phu thuc vao cac thng s ch d ct, vt liu chi tit dao v.v.
29
Qua trinh tinh toan nhu sau:
a) Tu cac yu t ch d ct got, theo
cac cng thuc (2-1), (2-3), (2-4) va (2-
8) xac dinh tc d ct, luc ct, cng
sut ct va thoi gian gia cng ung voi
tung nguyn cng. Nu tc d ct tinh
duoc khng phu hop tc d cua may
(theo s liu k thut co khi) thi chon
ly tri s co sn trong may gn ging
voi tc d ct tinh toan.
Dung tri s nay tinh lai P
Z
, t
m
, theo (2-4) va (2-8). Tri s V, P
Z
, t
m
nay duoc
dung chinh thuc trong toan b bai toan.
b) Chon nguyn cng nng n nht va gia thit o nguyn cng y may lam
vic o ch d dinh muc. Tu do xac dinh hiu sut cua may ung voi phu tai cua
tung nguyn cng theo cng thuc:
1
1
hi
hi av
M
a
M M
b
t
q = =
+
+ +
a, b - h s tn hao khng bin di va bin di.
Cng sut trn truc dng co ung voi tung nguyn cng :
ti
Di
i
P
P
q
=
Gia thit trong thoi gian ga lp, thao g chi tit, chuyn di tu nguyn cng
nay sang nguyn cng khac, dng co quay khng tai (ma khng ct din dng
co) thi cng sut trn truc dng co luc nay la cng sut khng tai cua may, tuc la
bng luong mt mat khng di: P
0
a.P
cdm
(2-9)
Ung voi cng sut nay la thoi gian phu cua may, chung duoc xac dinh theo
tiu chun vn hanh cua may Lt
o
c) Dng co co th chon theo cng sut trung binh hoc cng sut dng tri:
4
0
1 1
4
1 1
4
2 2
0
1 1
4
1 1
. .
n
c t /
t /
t b n
m i o /
t /
n
c t m i / o /
t /
d t n
m i o /
t /
P P
P
t t
P t P t
P
t t
= =
= =
= =
= =
+
=
+
+
=
+




P
ci
, t
i
cng sut trn truc dng co, thoi gian may cua nguyn cng thu i
P
0i
, t
0i
- cng sut khng tai trn truc dng co, thoi gian lam vic khng tai
cua may, P
0i
P
0
n - s khoang thoi gian lam vic khng tai
30
Chon dng co co cng sut dinh muc lon hon 20 30 cng sut trung binh
hay dng tri: P
dm
- (1,2 1,3) P
tb
hoc P
dm
(1,2 1,3)P
dt
(2-12)
d) Dng co truyn dng chinh may tin cn phai duoc kim nghim theo
diu kin phat nong va qua tai.
2.4 Nhng yu cu v d}c dim di vi truyn dng din v trang b| din
cua my tin
1. Ahng yu cu v dc dim chung
a. Truvn dong chinh. Truyn dng chinh cn phai duoc dao chiu quay d
dam bao quay chi tit ca hai chiu, vi du khi ren trai hoc ren phai. Pham vi diu
chinh tc d truc chinh D (40125)/1 voi d tron diu chinh 1,06 va 1,21
va cng sut la hng s (P
c
const).
O ch d xac lp, h thng truyn dng din cn dam bao d cung dc tinh
co trong pham vi diu chinh tc d voi sai s tinh nho hon 10 khi phu tai thay
di tu khng dn dinh muc. Qua trinh khoi dng , hm yu cu phai tron, tranh
va dp trong b truyn luc. Di voi may tin c nng va may tin dung dung gia
cng chi tit co duong kinh lon, d dam bao tc d ct ti uu va khng di (v
const) khi duong kinh chi tit thay di, thi pham vi diu chinh tc d duoc xac
dinh boi pham vi thay di tc d dai va pham vi thay di duong kinh:
O nhung may tin c nho va trung
binh, h thng truyn dng din chinh
thuong la dng co khng dng b roto
lng soc va hp tc d co vai cp tc
d. O cac may tin c nng, may tin
dung, h thng truyn dng chinh diu
chinh 2 vung, su dung b bin di
dng co din mt chiu (BBD D) va
hp tc d: khi v v
gh
dam baoM
const; khi v~ v
gh
thi P const. B bin
di co th la may phat mt chiu hoc
b chinh luu dung Thyristor.
b. Truyn dng n dao: Truyn dng n dao cn phai dao chiu quay d dam
bao n dao hai chiu. Dao chiu ban dao co th thuc hin bng dao chiu dng
co din hoc dung khop ly hop din tu. Pham vi diu chinh tc d cua truyn
dng din hoc dung khop ly hop din tu. Pham vi diu chinh tc d cua truyn
31
dng n dao thuong la D (50 300)/1 voi d tron diu chinh 1,06 va 1,21
va momen khng di (M const).
O ch d lam vic xac lp, d sai lch tinh yu cu nho hon 5 khi phu tai
thay di tu khng dn dinh muc. Dng co cn khoi dng va hm m. Tc d di
chuyn ban dao cua may tin c nng va may tin dung cn lin h voi tc d
quay chi tit d dam bao nguyn luong n dao.
O may tin c nho thuong truyn dng n dao duoc thuc hin tu dng co
truyn dng chinh, con o nhung may tin nng thi truyn dng n dao duoc thuc
hin tu mt dng co ring la dng co mt chiu cp din tu khuch dai may din
hoc b chinh luu co diu khin.
c. Truvn dong phu. Truyn dng phu cua may tin khng yu cu diu
chinh tc d va khng yu cu gi dc bit nn thuong su dung dng co khng
dng b rto lng soc kt hop voi hp tc d.
2.Cc so d diu khin din hnh o my tin dng v my tin c n}ng
Cac may tin dung va may tin c nng co mt trong cac ch d lam vic co
ban la tin mt du. D dat duoc nng sut lon nht ung voi cac thng s cua
ch d ct ti uu, yu cu phai duy tri tc d ct khng di. D dat duoc diu do,
khi duong kinh D cua chi tit giam dn, cn phai diu chinh tc d goc cua chi
tit
ct
o theo lut hyperbol:
ct
o .D const. Sau dy ta xet mt s so d diu khin
din hinh sau.
Dattric duong kinh chi tit gia cng khi tin mt du la bin tro D
D
. Con
truot cua no lin h voi ban dao qua b diu tc P. Pham vi di chuyn lon nht
cua con truot s tuong ung voi duong kinh lon nht cua chi tit gia cng trn
mt may. Din ap dt ln bin tro R
d
duoc ly tu may phat tc FT1 ti l voi tc
d goc cua chi tit,vi vy U
D
~
ct
o D. Din ap dt ln bin tro R
v
la din ap n
dinh. Din ap ly o con truot cua R
v
s ti l voi tc d ct.
Hiu din ap o cac du con truot cua bin tro R
v
va R
D
la U
v
-U
D
duoc dt
vao role 3 vi tri RTr2. Ro le nay s diu khin dng co DX dt tc d quay cua
dng co chinh DC.
Khi khoi dng, bin tro Rc o vi tri tuong ung voi tc d goc mm cp nho
nht, con U
D
0. Sau khi khoi dng, dng co chinh (role KT hoc KN tac
dng), do tip dim R
Tr2
(T) kin nn role RT tac dng, dng co DX quay theo
chiu thun ung voi su tng tc cua dng co chinh va din ap may phat tc FT1.
Khi din ap U
D
U
v
, role R
Tr2
mt din nn RT ngt nn dng co DX dung
duoc hm dng nng.
Tc d cua dng co chinh s tuong ung voi tc d ct dt truoc va vi tri ban
dao khi bt du gia cng.
Khi gia cng, ban dao di chuyn toi tm, con truot cua bin tro di chuyn v
huong giam U
D
, do do role R
Tr2
, RT lai tac dng; dng co DX lai quay theo
chiu tng tc d dng co truc chinh, nhu vy duy tri duoc din ap U
D
~
ct
o .D la
hng s. Khi tc d goc dng co chinh dat gia tri lon nht, cng tc hanh trinh
1BK tac dng, dng co DX dung quay.
32
Khi dung mm cp, role R
Tr2
tac dng tuong ung voi tip dim R
Tr2
(N) dong
va dng co DX quay theo chiu giam tc d dng co chinh, con truot bin tro
Rc duoc di chuyn v vi tri ban du, cng tc hanh trinh 2BK s bi tac dng
dung dng co DX.
Tc d ct duoc duy tri khng di voi d chinh xac phu thuc d chinh xac
ch tao b phn lin h giua ban dao va bin tro R
D
, muc d tuyn tinh cua dc
tinh bin tro R
D
va phat tc, d nhay dim khng cua role cuc tinh R
Tr2
, va d n
dinh cua cac thng s cua so d khi nhit d va din ap luoi thay di.
Trn hinh 2-8b la so d diu khin tc d quay cua dng co DC theo ham
cua duong kinh chi tit gia cng theo nguyn ly U
cd
- U
ph
- eD. Din ap chu dao
U
cd
l voi tc d ct duoc dt bng bin tro R
v
. Din ap phan hi U
ph
- eD . Nu
h thng diu chinh co b diu chinh PI thi lun lun co:
U
cd
U
ph
- eD nghia la V
Z
eD
Trn hinh 2-8c la so d diu khin duy tri tc d ct la hng s thuc hin
bng cac dattric duong kinh va tc d kiu khng tip dim. Din ap phat ra cua
dattric X31 ti l voi tc d dai V
Z
. Din ap phan hi ly tu may phat tc FT,
cun dy kich tu phat tc duoc cp tu dattric X32 qua cu chinh luu CL2 ti l
voi duong kinh cua chi tit U
cl2
K
1
D; nhu vy din ap phat tc U
pt
K
2
eD.
So d diu khin dam bao U
cd
U
ph
K
2
eD va diu khin e.D const
D chinh xac duy tri tc d ct phu thuc vao nhung yu t: Dc tinh phi
tuyn cua dattric X
32
va phat tc, duong cong tu tr cua phat tc.
D thuc hin phep nhn cac tin hiu ti l voi e va D, co th dung b nhn
bng din tu thay cho may phat tc. Uu dim cua no la diu chinh tron, d tin
33
cy cao. Nhuoc dim la kho chinh dinh mach sao cho qua trinh qua d ti uu
trong toan b diu chinh.
Mt yu cu dc bit di voi may tin c nng va may tin dung la duy tri
luong n dao khng di. Diu do co th thuc hin bng so d 2-9. Din ap chu
dao cua h thng truyn dng n dao duoc ly tu may phat tc FT1 ni cung voi
truc dng co truyn dng chinh DC. Khi do U
cdD
K
1
.
D
o K
2
.
D
o /
C
o const.
Chit ap R
D
s dt luong n dao.
2.5 Mt s so d diu khin my tin din hnh
1. So d diu khin truyn dng chinh my tin nng 1A hnh 2-1
May tin nng 1A660 duoc dung d gia cng chi tit bng gang hoc thep co
trong luong 250N, duong kinh chi tit lon nht co th gia cng trn may la
1,25m. Dng co truyn dng chinh co cng sut 55kW. Tc d truc chinh duoc
diu chinh trong pham vi 125/1 voi cng sut khng di, trong do pham vi diu
chinh tc d dng co la 5/1 nho thay di tu thng dng co. Tc d truc chinh
ung voi 3 cp cua hp tc d co gia tri nhu sau:
cp 1: ntc 1,6 8 vong / phut
cp 2: ntc 8 40 vong/ phut
cp 3: ntc 40 200 vong/ phut
Truyn dng n dao duoc thuc hin tu dng co truyn dng chinh. Luong n
dao duoc diu chinh trong pham vi 0,064 26,08 mm/vg
Truyn dng chinh duoc thuc hin tu h thng F-D. Diu chinh tc d dng
co bng cach thay di dong din kich tu cua dng co, con suc din dng cua
may phat giu khng di.
a/ Mach dong luc
Dng co D quay truyn dng chinh duoc cp din tu may phat F. Dng co
so cp quay may phat F khng th hin trn so d. Kich tu cua dng co D la
cun CKD(2). Kich tu cua may phat la cun CKF(9).D dng co D lam vic
duoc cn DG(dl) 1, ni din ap may phat voi dng co dng thoi K
2
(dl) 0, d
giai phong mach hm dng nng. Cun kich tu CKD(2) duoc cp du din d
dam bao tu thng

| va cun kich tu may phat CKF(9) co din d tao tu
thng
F
| lam cho may phat F tao ra din ap U
F
.
Role RC(dl) bao v qua dong co tip dim la RC(27). Khi dong din qua
dng co lon hon gia tri cho phep, RC(dl) 1, RC(9) 0, ct din mach
diu khin ( dong 27)
34
Role RH(dl) va RCB(dl) co gia tri tac dng khac nhau. Gia tri tac dng cua
RCB bng gia tri dinh muc cua din ap may phat; con gia tri tac dng cua RH
bng 10 gia tri dinh muc cua din ap may phat.
RG1 va RD1 la hai cun dong cua role RG va RD. Hai cun ap tuong ung la
RG2(9) va RD2(8). Hai cun dong va ap ni nguoc cuc tinh nhau. Binh thuong
35
khi cun ap co din s lam cho tip dim cua role tuong ung dong lai. Nu dong
din trong dng co lon hon gia tri cho phep thi cun dong s tao ra luc dy lon
hon luc hut cua cun ap lam cho tip dim cua no mo ra. Cu th khi:
RG(9) 1, RG(8) 1; nu I
D
~ I
cI1
F
dy RG1
~ F
hut RG2
RG(8) 0;
RD(8) 1, RD(4) 1, nu I
D
~ I
cI2
F
dy RD
~ F
hut RD2
RD(4) 0,
b/ Mach kich tu dong co
Cun CKD(2) la cun kich tu cua dng co D duoc cp tu ngun mt chiu
cung ngun voi cun CKF(9) va la ngun cp cho mach khng ch. Bin tro
DKT(2) ni tip voi cun CKD d thay di dong din chay qua no, lam thay di
tu thng

| d thay di tc d dng co trn tc d co ban. Khi RKT(2) va Rd(2)
bi ni tt thi dong CKD bng dinh muc.
Role dong RT(2) co gia tri tac dng bng dong dinh muc cua CKD.
Role dong RTT(2) la role bao v thiu tu thng

| . Gia tri tac dng cua no
nho thua dong CKD nho nht d tao ra tc d lon nht cua dng co.
c/Mach kich tu mav phat
Cun CKF(9) la cun kich tu may phat duoc cp din boi cu tip dim
T,N(6) va N,T(10). Khi T(6) 1, va T(10) 1, tuong ung voi chiu quay thun
cua dng co. Khi N(6) 1, va N(10) 1, tuong ung voi chiu quay nguoc cua
dng co. Din tro RI ni tip voi cun CKF(9) nhm giam dong qua no, kt qua
din ap cua may phat giam nhm lam giam dong trong dng co.
d/Cac diu kin lam vic cua mav
1. Phai du dong kich tu cho dng co RTT(1) 1,
2. Phai du dong bi tron DBT(36) 1, K4(36) 1, K4(29) 1,
3.Cac banh rng d n khop:1KBR(39) 1,2KBR(39) 1,3KBR(39)
1,4KBR(39)1, 4RLD(39) 1, 4RLD(29)1
4.Tri s tc d d duoc chon TD(29) 1
5. Chiu quay d duoc chon: chon dng co quay thun CTC1(37) 1,
1RLD(37) 1, 1RLD(17) 1 va 1RLD(19) 1; chon quay nguoc
CTC2(38) 1, 2RLD(38) 1, 2RLD(18) 1 va 2RLD(20) 1,
e/ Khoi dong (khoi dong thuan)
Cac diu kin lam vic d du. Chiu quay d duoc chon.
An nut M1(22) LDT(22) 1, LDT(17) 1, LDT(22,23) 1,
LDT(29) 1, K1(29) 1, K1(30) 1, K1(34) 1, K1(17) 1, T(17)
1, T(16) 1, T(20) 0, T((30) 1, DG(31) 1, DG(32) 1,
K2(32) 1, K2(30) 1, ni voi K1(30) tao ra mach duy tri cho K1(29). Kt
qua khi n nut M1, cac phn tu sau dy co din: K1, T, DG va K2.
Trn mach dng luc, DG(dl) 1, ni F voi D; K2(dl) 1, giai phong mach
hm dng nng.
K2(1) 1, Rd(2) bi ni tt; DG(3) 1, DKT(2) bi ni tt; I
CKD

dm

| dm.
K2(8) 1, T(6) 1, T(10) 1, RG2(9) 1, RG(8) 1, R
F
bi
ni tt nn I
CKF
dm U
F
nhanh chong tng dn gia tri dinh muc.
Dng co khoi dng cung buc lam cho tc d tng nhanh nhung dong din
co th vuot qua gia tri cho phep.
36
Nu I
D
~ I
cI1
F
dRG1
-~ F
hRG2
RG(8) 0, RICKF I
CKF
U
F

I
D

Nu I
D
vn con lon hon gia tri cho phep thi qua trinh trn duoc lp lai nghia
la dong din trong dng co khng th vuot qua gia tri cho phep va duoc goi la
han ch dong theo nguvn tc rung.
Mc du co su thay di dong din trong dng co nhung tc d dng co vn
cu tng do quan tinh. Khi tc d tng thi dong din trong dng co giam dn; dn
luc I
D
I
cI1
thi qua trinh rung chm dut.
Khi din ap may phat dat gia tri dinh muc (n dinh) thi role RCB(dl) 1,
RCB(34) 1, K3(34) 1, K3(20) 1, K3(3) 0, DKT CKD I
CKD


|

o . Dich DKT qua phai, dng co tng tc; dich DKT qua trai,
dng co giam tc.
Khoi dong nguoc bng cach an M2 (nguoi doc tu nghin cuu).
f/ Hm mav khi dong co dang quav thuan
Cac phn tu K1, T, DG, K2, K3, RCB, RH co din khi dng co dang quay
thun. Mun dung, n nut dung D(27) K1(29) 0, K1(34) 0, nhung K3(34)
1, do RT(35) 1, va K1(17) 0, nhung T(17) 1, do K3(20) 1; K1(8) 1,
RD2 1, RD(4) 1, K1(4) 1, nn DKT(2) bi ni tt I
CKD
tng v
gia tri dinh muc dng co hm tai sinh giam tc v gia tri co ban. Trong qua
trinh hm nay, nu I
D
I
cI2
thi role RD thuc hin vic han ch dong theo nguvn
tc rung tuong tu nhu RG.
Khi dong din trong cun kich tu I
CKD
dm thi role RT(2) 1, RT(35)
0, K3(34) 0, K3(20) 0, T(17) 0, T(6) 0, T(10) 0,
I
CKF
0, U
F
giam v U
du
dng co hm tai sinh giam tc.
Khi U
F
_ U
du
RH(dl) 0, RH(29) 0, T(30) 0, DG(31) 0,
DG(32) 0, RH(33) 0, K2(32) 0. Trn mach dng luc DG(dl) 0,
K2(dl) 1, dng co hm tai sinh giam tc v khng.
Hm mav khi dong co dang quav nguoc - (nguoi doc tu nghin cuu).
g/ Thu mav
Cac diu kin lam vic d du, chiu quay d duoc chon; gia su chon chiu
quay thun.
An TT(18) hoc TN(19) T(17) 1, T(30) 1, DG(31) 1, DG(32)
1, K2(32) 1. Kt qua ta co T, DG, K2 co din.
Vic khoi dng din ra tuong tu nhu d m ta nhu khi n nut M1 nhung
khng co duy tri (do khng co K1). Dong I
CKD
dm RT(2) 1, RT(35)
1 nn K3 khng th co din DKT lun lun bi ni tt dng co chi tng tc
dn tc d co ban.
Khi tha nut n, dng co thuc hin vic hm tai sinh do giam din ap may phat
va hm dng nng.
Thu nguoc - (nguoi doc tu nghin cuu).
h/ iu khin toc do tu xa
Su dung dng co xec v (servomotor) D1(12) d quay bin tro DKT(2).
Mun tng tc,n M1(22) hoc M2(25) LDT(22)1,hoc LDN(25) 1,
LDT(22,23) 1, hoc LDN(23,24) 1, KT(26) 1, KT(11) 1 va KT(13)
37
1, D1(12) 1, quay DKT v phia phai d tng tc dng co va 1KX(26) la
cng tc gioi han hanh trinh cua DKT o bn phai.
Mun giam tc, n M3(27) KN(27) 1, KN(11) 1, KN(13) 1,
D1(12) 1, quay DKT(2) v phia trai lam giam tc dng co va 2KX(27) la cng
tc gioi han hanh trinh cua DKT o bn trai.
/ / Mach tin hiu
- Den DH1(14) sang bao hiu du du bi tron.
- Den DH2(15) sang bao hiu thiu du bi tron
- Coi C(16) ku bao hiu thiu du bi tron khi dang lam vic.
2.So d diu khin truyn dng chnh my tin dng 1540 hnh 2-11
Dng co D1 la dng co truyn dng chinh co cng sut 70kW; din ap phn
ung 440V. Pham vi diu chinh tc d bng diu chinh din ap phn ung la D
u

6,7/1 va diu chinh tu thng la D| 3/1.
a/ Mach dong luc.
Dng co D quay truyn dng chinh duoc cp din tu b bin di BBD1.
BBD1 gm b chinh luu cu 3 pha dung Thyristor, khng co may bin ap nn
phai su dung cun khang Lk d chng tc d tng dong ant va h thng phat
xung diu khin cho Thyristor. Din ap U
dk
duoc dt vao khu so sanh cua h
thng phat xung diu khin. Khi U
dk
thay di s lam cho goc mo u thay di d
thay di din ap ra cua b BBD1 nhm thay di tc d dng co duoi tc d co
ban.
Din ap Udk la du ra cua b khuch dai mt chiu KD; du vao cua KD
gm co hai knh:
- Knh 1: dt vao chn 21-23 cua KD la hiu s cua 2 gia tri din ap: din ap
chu dao U
cd
ly trn din tro Re (5-9) va din ap phan hi m tc d ly trn
may phat tc FT( 45- 49). Do do U
dk
k(U
cd
U
FT
) voi k la h s khuch dai
cua b khuch dai KD
-Knh 2: la khu han ch dong din trong dng co gm 3 bin ap BA3, BA4,
BA5 co cun so cp ni song song voi cun khang Lk; cun thu cp ni voi
chinh luu CL3 co din ap du ra dt ln din tro r1, ni voi dit DO1 va
transistor Tr. Khi dong din trong dng co D lon hon gia tri cho phep thi din ap
roi trn Lk lon din ap trn CL1 cung nhu trn r1 du lon d cho DO1 thng
lam cho transistor Tr mo. Kt qua la din ap ra cua b khuch dai mt chiu
giam nhm lam giam din ap ra cua BBD1 d giam dong trong dng co khng
vuot qua gia tri cho phep.
b/ Mach kich tu
CKD la cun kich tu cua dng co D duoc cp tu b bin di BBD2. BBD2
gm b chinh luu 3 pha hinh tia ni song song nguoc va hai h thng phat xung
diu khin cho hai nhom Thyristor ni anot chung va catot chung diu khin
theo phuong phap dc lp.
38
Khi R1 1, nhom chinh luu phia trn ( nhom catot chung) lam vic, cun
CKD co dong tao ra tu thng u ung voi chiu quay thun cua dng co. Khi R2
1, nhom chinh luu phia duoi (nhom anot chung) lam vic, cun CKD co dong
tao ra tu thng u ung voi chiu quay nguoc cua dng co.
Role RTT la role bao v thiu tu thng u. Khi du dong qua no, RTT 1.
39
c/ Phoi hop diu khin gia din ap phan ung va tu thong cua dong co
Din ap phn ung cua dng co la 440V. Khi U
BBD
420V thi din ap do
khu do luong DH dt ln din tro r
2
chua du d DO2 thng; h thng phat xung
mo cac Thyristor phai mo voi goc mo u nho nht d din ap ra cua BBD2 la lon
nht tuong ung voi dong kich tu cua dng co la lon nht. Khi U
BBD
_ 420V,
din ap trn r2 du d cho DO2 thng, h thng phat xung cua BBD2 thay di
duoc goc mo u (tuy gia tri dt) lam thay di din ap ra cua BBD2 lam thay di
dong kich tu cua dng co lam tng tc d dng co trn tc d co ban.
d/ iu kin lam vic cua mav
- An M1 K1(1) 1, dong din cho cac truyn dng phu; K1(3) 1, va
K1(12) 1, cp din cho cac dong tu (12) ( 24). Nu du din ap luoi
RA(21) 1, RA(2) 1, duy tri cho cun K1;
- Du du bi tron va ap luc du: RAK(23) 1, RAL 1, RBT(23) 1,
RBT(13) 1,
- Cac banh rng d duoc n khop: BK1(13) 1, BK2(13) 1,
- Xa ngang d duoc kep cht : BK3(13) 1,
- Truyn dng nng ha xa thi lam vic: BK4 1,
e/ Khoi dong
An M2(3) K2(3) 1, K2(4) 1, va K2(dl) 1, lam cho BBD1 va
BBD2 co din chun bi cho mach dng luc lam vic.
Mun khoi dng thun, n MT(13) R5(13) R5(14) 1, R5(18) 1,
R5(5) 1, R1(5) 1, va R5(9) 1, R3(9) 1. Do R1 co din nn h
thng phat xung cua BBD2 lam vic dong CKD tng ln gia tri dinh muc.
Khi dong CKD dat dn gia tri chinh dinh (nho thua dong dinh muc) thi role bao
v thiu tu thng RTT tac dng RTT(17) 1, R12(17) 1, |R1(17) d
dong)| va RTT(18) 1, R8(18) 1 R8(15) taomach duy tri cho R5 (gm
R8(15) R7(15) R5(14).
Kt qua khi an MT ta co duoc R5, R1, R3, R8 va R12 co din.
R8(15-13) 1, R8(1-3) 1, Re(5-9) duoc dt din ap U
cd
do ngun CL2
cp; R12(19-21) 1, R3(41- 45) 1, R3(45- 49) 1, s ni U
cd
voi U
FT
qua
cac dim (tu duong ngun sang m ngun) sau: 15, 13, 17, 19, 21, 23, 35, 41,
45, 49, 47, 7, 5, 3, 1. Voi gia tri U
cd
- U
FT
nay dt vao b khuch dai mt chiu
KD lam cho U
dk
= 0, U
BBD1
= 0 dng co khoi dng.
Trong qua trinh khoi dng, nu dong din trong dng co lon hon gia tri cho
phep thi khu han ch dong tham gia vao lam vic. Khi thay di bin tro Re(5-
9), U
dk
thay di lam thay di goc mo u lam thay di tc d dng co duoi tc
d co ban. Khi U
BBD
_ 420V thi DO2 thng, cho phep h thng phat xung cua
BBD2 thay di goc mo d thay di dong trong cun CKD lam thay di tc d
trn tc d co ban.
Luu y la th tai dim 45 duong hon so voi dim 49 va dim 17 duong hon so
voi dim 35. Do do dit DO
3
(33-35) thng R
Tr1
0.
Khoi dong nguoc, an MN(15) - tu nghin cuu
f/ Hm mav
Gia su dng co dang quay thun nhu trinh bay o muc e/. Cac phn tu dang co
din la R
5
, R
1
, R
3
, R
8
, R
12
.
40
An nut dung D3(13) R5(13) 0, R5(5) 0, R1(5) 0, R5(9)1,
nhung R3(9)1, R5(18) 0, R8(18) 0, R8(1-3) 0, R8(15-13) 0,
U
cd
dt ln trn Re(5-9) bng 0U
dk
- U
FT
nghia la ti l voi tc d cua dng
co.
Luc nay, th tai dim 35 lon hon th tai dim 17 (do U
cd
0) nn diot DO3
khoa, RTr1(33-35) 1, RTr1(15) 1, R11(15) 1, R11(17-23) 1,
R11(19-35) 1, R11(17-19) 0, R11(23-35) 0, cuc tinh duong cua FT
duoc dt vao dim 21 cho phu hop voi cuc tinh du vao cua b KD.
R11(5) 0, R11(7) 1, R2(8) 1. Trn b BBD2, nhom chinh luu phai
trn dung lam vic, nhom chinh luu phia duoi lam vic. Tc d dng co giam
tc d dao chiu quay. Trong giai doan giam tc nay, din ap U
dk
do ti l voi tc
d nn cung giam theo lam cho din ap ra cua b BBD1 cang giam nn tc d
giam cang nhanh.
Qua trinh giam tc lam cho th tai dim 35 cang giam; dn luc th tai dim
35 gn bng th tai dim 33 thi RTr1(33-35) thi tac dng R
11
(15) 0,
R
11
(19-35) 0, R
11
(17 -23) 0, ct din ap dt vao b KD(21-23) U
dk
0
U
BBD1
0 dng co dung quay.
Nu n mt trong cac nut D3 D6 RA(21) 0, RA(2) 0, K
1
(1)
0; diu nay cung nhu n vao D1(1). Khi K
1
(12) 0, R
5
(13) 0, va R
8
(18)
0, qua trinh hm xay ra tuong tu nhu n D3.
Nu n vao D
2
(3) K
2
(3) 0, K
2
(dl) 0, cac b bin di BBD
1
va
BBD
2
mt din, dng co dung tu do.
Hm khi dong co dang quav nguoc- tu nghin cuu
g/Thu mav
Quay b khng ch KC(17) v vi tri HC R
S
(17) 1, R
7
(15) 0,
mt duy tri cho R
5
ch d thu may.
h/Tin ct hav tin mt dau
Khi tin ct, luc dao ct di dn vao tm chi tit thi tc d quay cua chi tit
cn phai tng tuong ung d dam bao cho luong ct la khng di nhm giu vung
nng sut cua may.
Luc tin ct, chon ch d tin ct trn mt may d cho BK
5
(20) 1,
R
9
(20) 1. Ch d tin ct tuong tu nhu ch d tin thuong, chi thm co R
9
tac
dng, nghia la khi ta chon ch d tin ct quay thun chng han thi cac phn tu
co din la R
5
, R
1
, R
3
, R
8
, R
12
, R
9
. Luc nay din ap U
cd
dt ln bin tro Rv do
R
9
(3-5) 0, R
9
(9-110 0, R
9
(13-25) 1, R
9
(17-29) 1; din ap U
FT
dt ln
bin tro R
D
do R
9
(35- 41) 0, R
9
(37-35) 1, R
9
(39- 41) 1, R
9
(47-51) 1,
din ap dt vao b khuch dai KD luc nay la:
U
RV
- U
RD
Chn bin tro RD ni voi chuyn dng n dao theo chiu huong tm. Khi
dao di vao tm chi tit thi chn bin tro RD dich chuyn theo huong giam nho
U
RD
lam cho din ap dt vao KD tng nn tc d dng co s tng tuong ung.
Dao cang di su vao tm chi tit thi th tai dim 43 cang giam dn muc
chnh lch th tai dim 31 voi 43 du lon d cho R
Tr2
tac dngR
Tr2
(13)1,
R
10
(13) 1, R
10
(29-31) 0, R
10
(37- 43) 0,R
10
(27-29)1,R
10
(37-39) 1,
din ap dt vao b khuch dai dam bao tc d dng co co gia tri khng di
41
khng phu thuc vao su dich chuyn cua chn bin tro RD trong sut thoi gian
gia cng con lai.
/ / Mach tin hiu.
- Den DH
1
(20) sang BBD
1
va BBD
2
dang co din, sn sang lam vic.
- Den DH
2
(21) sang du du bi tron
- Den DH
3
(22) sang cac banh rng d n khop
- Coi C(24) ku ln thiu du bi tron khi dang lam vic.
3.So d diu khin truyn dng n dao my tin dng 1540 Hnh 2-13
O truyn dng may tin c nng va may tin dung, thuong dung h thng truyn
dng ring cho ban dao. Vi h thng nay co cng sut khng lon va pham vi
diu chinh tc d rng nn thuong su dung h thng KDMD-D va ngay nay la
h thng T-D
H thng truyn dng n dao dam bao diu chinh tc d n dao lam vic
trong pham vi 0,059 470 m/ph. H thng truyn dng n dao la h thng T-D
khng dao chiu thuc hin trong h thng kin co phan hi m tc d nho may
phat tc FT2. Pham vi diu chinh dng co la 200/1 bng cach thay di din ap
phn ung, dam bao M const.
Phn ung dng co D1 duoc cung cp tu b bin di dung Thyristor khng
dao chiu duoc cung cp tu bin ap BA
1
. Cun kich tu cua may phat tc FT
2
duoc cung cp tu b chinh luu BBD. Din ap diu khin dt vao b bin di la
hiu cua din ap chu dao va din ap phan hi tc d:
U
dk
U
cd
- U
FT
V
cd
- ye
Trong do
U
cd
: din ap chu dao ly trn bin tro RD
1
hoc RD
2
U
FT
: din ap may phat tc FT
2
ni cung voi dng co truyn dng n dao D
1
O ch d gia cng tin ct, role R
10
(khng v trong so d) khng co din,
tip dim thuong kin cua no dong nn din ap chu dao ly trn bin tro RD
1
.
O ch d mai mt du, role R
10
co din, din ap chu dao duoc ly trn bin
tro RD
2
ti l voi din ap may phat tc FT
1
va do may phat tc ni cung voi truc
dng co truyn dng chinh nn tc d dng co n dao s ti l voi tc d dng co
truyn dng chinh. Nhu vy tc d di chuyn ban dao s thay di nhip nhang voi
tc d quay chi tit d giu luong n doa s la hng s trong qua trinh gia cng.
Lua chon ch d di chuyn cua u dao hay ban dao duoc thuc hin bng cac
cng tc chuyn di CD
1
CD
4
, cac role tuong ung R
4
R
7
s co din va dong
ngun cho cac nam chm din cua cac khop ly hop din tu NC
1
NC
4
- Di chuyn ln cua u dao: dong CD
1
, role R
4
co din, NC
1
co din
- Di chuyn xung cua u dao: dong CD
2
; role R
5
co din, NC
2
co din
- Di chuyn toi tm cua ban dao: dong CD
3
. role R
6
co din, NC
3
co din
- Di chuyn xa tm cua ban dao: dong CD
4
, role R
7
co din, NC
4
co din.
Thuc hin hm cac u dao va ban dao bng cac khop ly hop din tu NC
5
va
NC
6
. Khi hai khop NC
5
va NC
6
co din do cac role tuong ung R
4
dn R
7
mt
din, u dao va ban dao duoc hm dung. Khi cn dung u dao va ban dao ma
khng cn hm cung buc thi dt KC
2
o vi tri 1(bn trai). Luc nay cac khop din
tu NC
5
va NC
6
khng co din.
42
So d dam bao su lam vic cua truyn dng n dao o ba ch d: n dao lam
vic, di chuyn nhanh va chm bng su dung b khng ch KC
1
. O ch d n
dao lam vic, dt b khng ch KC
1
o vi tri 0; n nut M, role R
1
co din (nu
truyn dng chinh lam vic thi tip dim RLD kin), din ap chu dao duoc ly
trn bin tro RD
1
dt vao b bin di qua tip dim R
1
.
Dung may bng cach n nut D. Mun di chuyn nhanh u dao hoc ban dao,
dt KC1 o vi tri 2 bn trai, n nut M, role R
2
co din, va tip do dong cng tc to
K, dng co D
2
co din khng duy tri, ban dao s di chuyn nhanh. D di chuyn
chm ban dao hoc u dao, dt KC
1
o vi tri 1 bn trai, n nut M, role R
3
co din,
din ap chu dao duoc ly trn RD
1
qua tip dim R
3
s co tri s be tuong ung
voi tc d nho.
So d co cac bao v sau: Bao v dong din cuc dai va ngn mach nho
aptmat AT
1
, AT
2
va bao v gioi han chuyn dng cua u va ban dao bng cac
cng tc hanh trinh cui BK
1
BK
5
So d n dao chi lam vic khi:
- Truyn dng chinh d lam vic: tip dim LD kin.
- Dng co bom du d lam vic: tip dim KT
2
kin
- Xa may d duoc kep cht: tip dim RX kin
- U dao d duoc di chuyn khi u d duoc noi: tip dim RD
1
kin
- Ban dao chi di chuyn khi ban dao d duoc noi: tip dim RD
2
kin
Cac den tin hiu D
1
D
4
bao hiu ch d di chuyn cua u dao va ban dao
tuong ung.
43
II-TRANGBJ DIJNMYBO GIUNG
II.1 Dc dim cng ngh
May bao giuong la may co th gia cng cac chi tit lon. Tuy thuc vao
chiu dai cua ban may va luc keo co th phn may bao giuong thanh 3 loai:
May c nho: chiu dai ban L
b
3m, luc keo F
k
30 50 kN
May c trung binh: L
b
4 5m, F
k
50 70kN
May c nng: L
b
~ 5m, F
k
~ 70kN
Chi tit gia cng 1 duoc kep cht trn ban may 2 chuyn dng tinh tin
qua lai. Dao ct 3 duoc kep cht trn ban dao dung 4. Ban dao 4 duoc dt trn xa
ngang 5 c dinh khi gia cng. Trong qua trinh lam vic, ban may di chuyn qua
lai theo cac theo cac chu ky lp di lp lai, mi chu ky gm hai hanh trinh thun
va nguoc. O hanh trinh thun, thuc hin gia cng chi tit, nn goi la hanh trinh
ct got. O hanh trinh nguoc, ban may chay v vi tri ban du, khng ct got,
nn goi la hanh trinh khng tai. Cu sau khi kt thuc hanh trinh nguoc thi ban dao
lai di chuyn theo chiu ngang mt khoang goi la luong n dao s. Chuyn dng
tinh tin qua lai cua ban may goi la chuyn dng chinh. Dich chuyn cua ban
dao sau mi mt hanh trinh kep la chuyn dng n dao. Chuyn dng phu la di
chuyn nhanh cua xa, ban dao, nng du dao trong hanh trinh khng tai.
Gia su ban dang o du hanh trinh thun va duoc tng tc dn tc d V
0

5 15m/ph trong khoang thoi gian t
1
. Sau khi chay n dinh voi tc d V
0
trong
khoang thoi gian t
2
, thi dao ct vao chi tit (dao ct vao chi tit o tc d thp d
tranh sut dao hoc chi tit). Ban may tip tuc chay n dinh voi tc d V
0
cho dn
ht thoi gian t
22
thi tng tc dn tc d V
th
(tc d ct got). Trong thoi gian t
4
,
ban may chuyn dng voi tc d V
th
va thuc hin gia cng chi tit. Gn ht
44
trinh thun, ban may so b giam tc dn tc d V
0
, dao duoc dua ra khoi chi tit
gia cng. Sau do ban may dao chiu quay sang hanh trinh nguoc dn tc d V
ng
,
thuc hin hanh trinh khng tai , dua ban v vi tri ban du. Gn ht hanh trinh
nguoc, ban may giam so b tc d dn V
0
, dao chiu sang hanh trinh thun, thuc
hin mt chu ky khac. Ban dao duoc di chuyn bt du thoi dim ban may dao
chiu tu hanh trinh nguoc sang hanh trinh thun va kt thuc di chuyn truoc khi
dao ct vao chi tit.
Tc d hanh trinh thun duoc xac dinh tuong ung boi ch d ct; thuong v
th
5 120m/ph; tc d gia cng lon nht co th dat v
max
75 120m/ph. D tng
nng sut may, tc d hanh trinh nguoc thuong chon lon hon tc d hanh trinh
thun: v
ng
k. v
th
(thuong k 2 3)
Nng sut cua may phu thuc vao s hanh trinh kep trong mt don vi thoi
gian
1 1
(3 1)
ck th ng
n
T t t
= =
+
T
ck
- thoi gian cua mt chu ky lam vic cua ban may |s|
t
th
- thoi gian ban may chuyn dng o hanh trinh thun |s|
t
ng
- thoi gian ban may chuyn dng o hanh trinh nguoc |s|
Gia su gia tc cua ban may luc tng va giam tc d la khng di thi:
. .
. .
(3 2)
/ 2
(3 3)
/ 2
g th h th
th
th
th th
ng g ng h ng
ng
ng th
L L
L
t
v v
L L L
t
v v
+
= +
+
= +
Trong do:
- L
th
, L
ng
- chiu dai hanh trinh cua ban may ung voi tc d n dinh v
th
,
v
ng
o hanh trinh thun, nguoc.
- L
g.th
, L
h.th
- chiu dai hanh trinh ban trong qua trinh tng tc (gia tc) va
qua trinh giam tc (hm) o qua trinh thun.
- L
g.ng
, L
h.ng
- chiu dai hanh trinh ban trong qua trinh tng tc (gia tc) va
qua trinh giam tc (hm) o qua trinh hm
- v
th
, v
ng
- tc d hanh trinh thun, nguoc cua ban may
Thay t
th
va t
ng
tu (3-3) va (3-2) vao (3-1) ta nhn duoc:
1 1
(3 4)
1 ( 1).
dc dc
th ng ng
n
L k L
t t
v v v
= =
+
+ + +
Trong do:
L L
th
L
g.th
L
h.th
L
ng
L
g.ng
L
h.ng
- chiu dai hanh trinh may
45
k V
th
/ V
ng
- ti s giua tc d hanh trinh thun va nguoc
t
dc
thoi gian dao chiu cua ban may.
Tu (3-4) ta thy rng khi d chon tc d ct v
th
thi nng sut cua may phu
thuc vao h s k va thoi gian dao chiu t
dc
. Khi tng k thi nng sut cua may
tng, nhung khi k ~3 thi nng sut cua may tng khng dang k vi luc do thoi
gian dao chiu t
dc
lai tng. Nu chiu dai ban L ~ 3m thi t
dc
it anh huong dn
nng sut ma chu yu la k. Khi L
b
be, nht la khi tc d thun lon v
th
(75
120)m/ph thi t
dc
anh huong nhiu dn nng sut. Vi vy mt trong cac diu kin
cn chu y khi thit k truyn dng chinh cua may bao giuong la phn du giam
thoi gian qua trinh qua d.
Mt trong cac bin phap d dat muc dich do la xac dinh ty s truyn ti uu
cua co cu truyn dng tu dng co dn truc lam vic, dam bao may khoi dng
voi gia tc cao nht.
Xut phat tu phuong trinh chuyn dng trn truc lam vic:
2
( . ). (3 5)
m
c D m
d
Mi M J i J
dt
o
= +
Trong do:M momen dng co luc khoi dng Nm;
M
c
- momen can trn truc lam vic, Nm;
J
D
- momen quan tinh cua dng co, kGm;
J
m
- momen quan tinh cua may, kGm;
m
o - tc d goc cua truc lam vic, rad/s;
i - ti s truyn cua b truyn.
Ta co gia tc cua truc lam vic:
2
.
(3 6)
.
m c
D m
d M i M
dt J i J
o
=
+
Ly dao ham cua gia tc, cho bng khng ta tim duoc ty s truyn ti uu:
2
(3 7)
c c m
tu
D
M M J
i
M m J
| |
= + +
|
\
Voi gia thit M, M
c
la khng di.
Nu coi M
c
0 thi ta co :
m
tu
D
J
i
J
=
(3-8)
Vic lua chon ti s truyn ti uu la
kha quan trong . Thoi gian qua trinh qua
d phu thuc vao momen quan tinh cua
may. Momen quan tinh cua may tng ti
l voi chiu dai ban may.
Trong do:-J
b
:momen quan tinh cua ban
- J
ct
: momen quan tinh cua chi tit
- J
t
: momen quan tin cua b truyn luc
1 1
b
+ 1
ct
+ 1
t
(3-9)
46
Tuy nhin thoi gian qua trinh qua d
khng th giam nho qua duoc va bi han
ch boi:
- luc dng phat sinh trong h thng
- Thoi gian qua trinh qua d phai du lon d di chuyn du dao.
3-2 Ph tai v phuong php xc d|nh cng sut dng co truyn dng chnh
1. Phu tai cua truvn dong chinh
Phu tai cua truyn dng chinh duoc xac dinh boi luc keo tng. No la tng cua
hai thanh phn luc ct va luc ma sat:
F
k
F
Z
+ F
ms
(3-10)
Trong do: F
k
- luc ct |N|
F
ms
- thanh phn luc ma sat, |N|
a/ O ch do lam vic: (hanh trinh thun) luc ma sat duoc xac dinh :
F
ms
F
y
+ g(m
ct
+ m
b
)] (3-11)
Trong do: 0,05 0,08 - h s ma sat o go truot
F
y
0,4 F
Z
thanh phn thng dung cua luc ct, |N|
M
ct
, m
b
- khi luong cua chi tit, cua ban, |kg|
b/ O ch do khong tai. do thanh phn luc ct bng khng nn luc ma sat:
F
ms
g(m
ct
+ m
b
) (3-12)
Va luc keo tng:
F
k
F
ms
g(m
ct
+ m
b
)
Qua trinh bao chi tit o may bao giuong duoc
tin hanh voi cng sut gn nhu khng di
tuc la luc ct lon s tuong ung voi tc d ct
nho va luc ct nho s tuong ung voi tc d
ct lon. Tuy nhin o nhung may bao giuong
c nng thi d thi phu tai co hai vung nhu d
thi hinh 3-4, o do trong vung 0 v v
gh
luc
keo la hng s, trong vung v
gh
v v
max
,
cng sut keo PK gn nhu khng di
2. Phuong php chn cng sut dng co truyn dng chinh my bo
giung
Dc dim cua truyn dng chinh may bao giuong la dao chiu voi tn s lon,
momen khoi dng, hm lon. Qua trinh qua d chim ti l dang k trong chu ky
lam vic. Chiu dai hanh trinh ban cang giam, anh huong cua qua trinh qua d
cang tng. Vi vy khi chon cng sut truyn dng chinh may bao giuong cn xet
ca phu tai tinh ln phu tai dng. Trinh tu tin hanh:
a/ So liu ban dau. Cac ch d ct got din hinh trn may: ung voi mi ch
d, co cho tc d ct (tc d thun) V
th
, luc ct F
Z
. Chu y luc ct thuong co gia
tri cuc dai trong pham vi tc d ct V
th
6 20m/ph. Khi tc d lon hon
20m/ph luc ct giam di, trong pham vi nay cng sut ct co tri s gn khng di
(h3-4) tc d hanh trinh nguoc V
ng
thuong duoc chon V
ng
(1 3) V
th
|m/ph|
- Trong luong ban may va chi tit gia cng G
b
G
ct
|N|
- Ban kinh qui di luc ct v truc dng co din p v/e |m|
47
- Hiu sut dinh muc cua co cu q
- H s ma sat giua ban va go truot
- Chiu dai hanh trinh ban L
b
|m|
- Momen quan tinh cua cac b phn chuyn dng
- H thng truyn dng din va phuong phap diu chinh tc d
b/Chon so bo dong co. Ung voi mi ch d ct got, xac dinh luc keo tng
trn truc vit cua b truyn, cng sut du truc dng co va cng sut tinh toan.
Luc keo tng duoc xac dinh theo cng thuc:
F
K
F
Z
+ G
b
+ G
ct
+ F
y
). (3-14)
Cng sut du truc dng co khi ct chinh la cng sut dng co trong hanh
trinh thun:
.
| |(3 15)
60.1000.
K th
th
F v
P kW
q
=
Nu h thng truyn dng din la b bin di - dng co din mt chiu BBD
D va diu chinh tc d dng co trong ca dai tc d bng diu chinh din ap
phn ung thi dng co phai chon theo cng thuc tinh toan P
tt
:
| |(3 16)
ng
tt th
th
v
P P kW
v
=
Co nhu vy, dng co moi co th dam bao duoc dong din cuc dai trong hanh
trinh thun voi din ap phn ung khng lon, dng thoi tc d cao trong hanh
trinh nguoc (khi din ap lon). Trong truong hop diu chinh tc d theo hai vung
nhu theo d thi phu tai h.3-4 tuc la trong vung v
min
v v
ng
giu luc keo khng
di bng phuong phap diu chinh din ap phn ung, con trong vung v
th
v v
ng
giu cng sut khng di bng phuong phap thay di tu thng dng co, thi dng
co chi cn chon theo cng sut o hanh trinh thun P
th
tinh theo (3-15) la du vi
trong pham vi v
th
v v
ng
diu chinh tu thng nn P
D
const
Cac s liu tinh toan duoc ghi vao bang 3-1
Cn chon dng co co cng sut dinh muc lon hon hoc bng cng sut
tinh toan lon nht trong bang 3-1 P
dm
_ P
tt
.
c/ Xav dung do thi phu tai toan phan va kim nghim dong co d chon. D
kim nghim dng co d chon theo diu kin phat nong ta phai xy dung d thi
phu tai toan phn i I(t); trong do co xet toi ca ch d lam vic xac lp va qua
trinh qua d.
Phuong phap nhu sau: co th chia d thi tc d cua dng co trong mt hanh
trinh kep (h.3-5) thanh 14 khoang tu t
1
t
14
. Trong do:
48
t
1
- ban may tng tc toi v
0
khng ct got kim loai tuong ung voi dng co
lam vic khng tai
t
21
- dng co lam vic voi tc d n dinh, khng tai.
t
22
- bt du gia cng chi tit, dng co lam vic voi tc d n dinh, co tai.
t
3
- dng co tng tc d dn e
th
ung voi tc d v
th
cua ban may, co tai.
t
4
- giai doan ct got, dng co lam vic voi tc d n dinh e
th
t
5
- dng co giam tc dn e
1,
co tai
t
61
- dng co lam vic n dinh voi tc d e
1
, co tai.
t
62
- dao ra khoi chi tit, dng co lam vic khng tai voi tc d e
1
.
t
7
, t
8
- dng co dao chiu tu thun sang nguoc
t
9
-dng co lam vic khng tai voi tc d khng tai
ng
o ung voi v
ng
cua ban
may.
t
10
- dng co giam tc o chiu nguoc
t
11
- dng co lam vic n dinh voi tc d
1
o
t
12
- dng co dao chiu tu nguoc sang thun, ban may bt du thuc hin mt
hanh trinh kep moi.
Nhu vy trong mt hanh trinh kep co cac khoang thoi gian dng co lam vic
n dinh khng tai la t
21
, t
6
, t
9
, t
11
va co tai t
22
, t
4
, t
61
. Cac khoang thoi gian dng
co lam vic o qua trinh qua d t
1
, t
3
, t
5
, t
8
, t
10
, t
12
. Ta phai xac dinh duoc dong
din trong dng co trong tt ca cac khoang thoi gian do.
Xac dinh dong din trong ch d lam vic n dinh
D xac dinh dong din dng co trong cac khoang thoi gian lam vic n dinh,
ta xac dinh cng sut trn truc dng co, sau do xac dinh momen din tu cua
dng co trong cac khoang thoi gian do theo gian d sau: P(t) M(t) I(t) voi
P(t), M(t), I(t) la cng sut, momen, dong din trong cac khoang thoi gian lam
vic n dinh thu i.
Cng sut du truc dng co khi khng tai o hanh trinh thun:
P
0th
AP
0th
+ AP
p
(3- 17)
Trong do:AP
0th
- tn hao khng tai trong hanh trinh thun;
AP
p
- tn hao do ma sat trn go truot cua ban may.
AP
0th
a.P
thhi
0.6P
th
(1-q ) (3- 18)
( ). .
(3 19)
60.1000
ct b th
p
G G v
P

+
A =
Trong do a 0,6(a
dm
b
dm
); P
thhi
cng sut huu ich
- Mmen din tu cua dng co o hanh trinh thun khi dy tai:
3
. .
. 0 0
10
,| |(3 20)
D th
dh th th
dm
P
M M M M N
o
= + = +
Trong do:

o
th
v
= la tc d dng co o hanh trinh thun.
M
0
momen khng tai cua dng co.
49
3
0
.10
. ,| |(3 21)
dm
dm dm
dm
P
M K I Nm
o
= u
- Dong din dng co khi dy tai
.
,| |(3 22)
dt th
th
dm
M
I A
K
=
u
Trong do K|
dm
, P
dm
, P
dm
la cac thng s dinh muc cua dng co
Cng sut dng co trong hanh trinh nguoc khi dung phuong phap diu chinh
din ap trong ca dai tc d duoc xac dinh:
0
. | |(3 23)
ng
Dng th
th
v
P P N
v
=

Momen din tu o hanh trinh nguoc:
3
. 0
.10
,| . |(3 24)
Dng
dt ng
ng
P
M M n m
o
=
Dong din dng co o hanh trinh nguoc
.
0.
,| |(3 25)
dt ng
ng u th
dm
M
I I A
K
= =
u
Xac dinh dong din trong cac khoang thoi gian dng co lam vic o qua
trinh qua d: Nguyn tc chung la vit va giai cac phuong trinh vi phn cac
mach din cu th. Ngay nay cng cu may tinh cho phep ta d dang giai cac h
phuong trinh phuc tap nay. Tuy nhin, d don gian cho vic phn tich, ta co th
su dung phuong phap gn dung. Phuong phap do dua trn cac gia thit sau:
- D thi tc d ban may v(t) hoc cua dng co co dang ly tuong hinh 3-5;
- H thng truyn dng din co tu dng diu chinh, dam bao co han ch dong
va duy tri no o gia tri cuc dai cho phep trong qua trinh qua d. Di voi dng co
mt chiu I
qd
(2 2,5) I
dm
Xac dinh thoi gian cua cac khoang lam vic:
Thoi gian cua qua trinh qua d co th xac dinh bng cng thuc gn dung:
2 1 2 1
( ) ( )(3 26)
( ). .
qd c qd c dm
J J
t
M M I I K
o o o o = =
u
Trong do: M
qd,
I
qd
Momen, dong din dng co trong qua trinh qua d;
M
c
, I
c
momen, dong din phu tai cua dng co;
1
o ,
2
o , - tc d o cui va du qua trinh qua d;
Theo (3-27) ta xac dinh duoc t
1
, t
3
, t
5
, t
7
, t
8
, t
10
, t
12
.
Cac khoang thoi gian t
21
, t
22
, t
61
, t
62
xac dinh theo kinh nghim vn hanh.
Thoi gian lam vic n dinh o hanh trinh thun duoc xac dinh nhu sau:
5
5
,| |(3 26)
th
L
t s
v
=
50
Trong do : L
5
- chiu dai ban may di chuyn trong khoang thoi gian t
5
duoc
xac dinh nhu sau:
5
(3 28)
i
L L L =

Trong do : L- chiu dai hanh trinh ban may trong hanh trinh thun.
LL
i
- tng chiu dai hanh trinh ban trong cac giai doan qua trinh
qua d va cac doan ban may di chuyn voi tc d (3-5) ta co: v
0
Nu coi rng trong qua trinh qua d ban may di chuyn voi tc d trung
binh khng di thi: L
i
v
i
t
i
(3-30)
Trong do :
v
i
, t
i
- tc d trung binh, doan thoi gian thu i
Tuong tu ta xac dinh duoc t
11
Xy dung d thi phu tai toan phn iI(t):
Tu cac s liu dong din trong qua trinh qua d va xac lp o cac khoang
thoi gian tuong ung, ta v duoc d thi dong din bin thin theo thoi gian nhu
hinh 3-5
Kim nghim dng co theo diu kin phat nong.
Su dung phuong phap dong din dng tri d kim nghim. Tu d thi hinh
3-5 ta co:
14
2
1
'
.
(3 30)
i i
i
dt
ck
I t
I
T
=
=

Trong do: T`
ck
thoi gian cua mt chu ky co xet dn hin tuong toa nhit
do tc d thp va qua trinh qua d nu dng co tu thng gio. Khi dng co
thng gio dc lp thi ly T`
ck
T
ck
Dng co d duoc chon phai co dong din dinh muc I
dm
_ I
dt
3.3 Cc yu cu di vi h thng truyn dng din v trang bj din cua
my bo giung
1. Truvn dong chinh: Pham vi diu chinh tc d
51
. ax
ax
min .min
(3 33)
ng m
m
ng
v
v
D
v v
= =
v
ng.max
: tc d lon nht cua ban may o hanh trinh nguoc, thuong
v
ng.max
75 120m/ph
v
th.max
: tc d nho nht cua ban may trong hanh trinh thun, thuong
v
th.min
4 6 m/ph
Nhu vy D (12,5 30)/1
Thng thuong, h thng truyn dng din su dung dng co din mt
chiu, duoc cp ngun tu b bin di. Theo yu cu cua d thi phu tai, diu
chinh tc d duoc thuc hin theo hai vung: Thay di din ap phn ung trong
pham vi (5 6)/1 voi mmen trn truc dng co la hng s ung voi tc d ban
thay di tu v
min
(4 6)m/ph dn vgh (20 25)m/ph, khi do luc keo khng
di; giam tu thng dng co trong pham vi (4 5)/1 khi thay di tc d tu v
gh
dn v
max
(75 120)m/ph, khi do cng sut keo gn nhu khng di. Nhung su
dung phuong phap diu chinh tu thng thi lam giam nng sut cua may, vi
thoi gian qua d tng do hng s thoi gian mach kich tu dng co lon. Vi vy,
thuc t nguoi ta thuong mo rng pham vi diu chinh din ap, giam pham vi
diu chinh tu thng, hoc diu chinh tu thng trong ca dai thay di din ap
phn ung. Trong truong hop nay cng sut dng co phai tng v
max
/ v
gh
ln.
O ch d xac lp, d n dinh tc d khng lon hon 5 khi phu tai thay di tu
thng dn dinh muc.
Qua trinh qua d khoi dng, hm yu cu xay ra m, tranh va dp trong
b truyn dng voi d tac dng cuc dai.
Di voi nhung may bao giuong c nho L
b
3m, L
K
30 50kN; D (3
4)/1, h thng truyn dng chinh thuong la dng co khng dng b - khop
ly hop din tu; dng co khng dng b rto dy qun hoc dng co din mt
chiu kich tu dc lp va hp tc d. Nhung may c trung binh L
b
3 5; F
K
50 70kN; D (6 8)/1, h thng truyn dng la F - D (may phat mt
chiu - dng co din mt chiu). Di voi may c nng L
b
~5m, F
K
~ 70kN;
D_ (8 25)/1, h truyn dng la h F - D co b khuch dai trung gian; h
chinh luu dung Thyristor - dng co mt chiu.
2. Truvn dong n dao
Truyn dng n dao lam vic co tinh cht chu ky, trong mi hanh trinh
kep lam vic mt ln (tu thoi dim dao chiu tu hanh trinh nguoc sang hanh
trinh thun va kt thuc truoc khi dao ct vao chi tit).
Pham vi diu chinh luong n dao la D (100 200)/1. Luong n dao
cuc dai co th dat toi (80 100)mm/1 hanh trinh kep.
Co cu n dao yu cu lam vic voi tn s lon, co th dat toi 1000ln/
gio.
H thng di chuyn du dao cn phai dam bao theo hai chiu o ca ch d
di chuyn lam vic va di chuyn nhanh.
Truyn dng n dao thuong duoc thuc hin bng dng co khng dng
b rto lng soc va hp tc d.
Truyn dng n dao co th thuc hin bng nhiu h thng: co khi, din
52
khi, thuy luc, khi nen v.v. Thng thuong su dung rng ri h thng din co:
dng co din va h truyn dng truc vit - cu hoc banh rng - thanh rng.
Luong n dao trong mt hanh trinh kep khi truyn dng bng bng h
truc vit - cu duoc tinh nhu sau:
S
tv
o . t. T (3-34)
Va di voi h truyn dng banh rng - thanh rng
S
br
o .z.t.T (3-35)
Trong do:
tv
o ,
br
o - tc d goc cua truc vit, banh rng, rad/s
z - s rng cua banh rng
t - buoc rng cua truc vit hoc thanh rng, mm
T - thoi gian lam vic cua truc vit hoc thanh rng, s
Tu biu thuc trn, ta co th diu chinh luong n dao S bng cach thay
di thoi gian su dung nguyn tc hanh trinh (dung cac cng tc hanh trinh)
hoc nguyn tc thoi gian (dung role thoi gian). Cac nguyn tc nay don gian
nhung nng sut may thuong bi han ch. Ly do la luong n dao lon, thoi gian
lam vic phai dai, nghia la thoi gian dao chiu tu hanh trinh thun sang hanh
trinh nguoc phai dai, nhiu truong hop khng cho phep.
D thay di tc d truc lam vic, ta co th dung nguyn tc tc d, diu
chinh tc d ban thn dng co hoc su dung hp tc d nhiu cp. Nguyn
tc nay phuc tap hon nguyn tc trn, nhung co th giu duoc thoi gian lam
vic cua truyn dng nhu nhau voi cac luong n dao khac nhau.
Mt h thng truyn dng n dao duoc su dung trong nhiu may bao
giuong c trung binh nhu o hinh (3-6). B phn chinh la h thng dia voi s
rng trn cac dia khac nhau. S dia s la s cp n dao ung voi mt tc d cua
truc lam vic. S dia co th la 7 hoc 8, khi kt hop voi mt hp tc d 3 cp
thi s tao ra luong n dao 0,5 50mm (7 dia) va dn 100mm (8 dia) voi
1,26. S rng trn dia s xac dinh luong n dao. Mi dia s ung voi mt
luong n dao. Phn ung role R s di chuyn tua trn cac dia, khi gp rng trn
dia thi role R nha, tac dng dn mach diu khin va ct din dng co truyn
dng n dao DD.
53
3. Truvn dong phu
`Truyn dng phu dam bao cac di chuyn nhanh ban dao, xa may, nng
du dao trong hanh trinh nguoc, duoc thuc hin boi dng co khng dng b
va nam chm din.
3.4 Mt s so d diu khin my bo giung din hnh
1. So do diu khin mav bao giuong theo h thong F- co mav din
khuch dai lam kich tu cho mav phat.
Hinh 3-7 la so do nguvn lv don gian cua h thong truvn dong chinh
mav bao giuong co trung binh va nng
a/ Phan tich nguvn lv lam vic cua h thong truvn dong din
Dng co din D truyn dng cho ban may duoc cp din tu may phat
din mt chiu F. Kich tu cua may phat F la cun CKF duoc cp boi may
din khuch dai tu truong ngang MDKD. MDKD co 4 cun kich tu; 3cun
CK
1
, CK
2
, CK
3
ni ni tip nhau co chuc nng la cun chu dao, phan hi m
din ap, phan hi duong dong din phn ung va phan hi mm suc din dng
may phat
- Din ap chu dao ly trn bin tro BTT (cho hanh trinh thun) hoc trn
bin tro BTN (cho hanh trinh nguoc).
Khi R(5-6) 1, T(5) 1, bin tro BTT duoc cp din hinh thanh din
ap U
cd
tao dong i
dk
chay vao cun CK
1
, CK
2
, CK
3
qua din tro R1, cun CFF ,
CFD va din tro R
5
tuong ung voi chiu quay thun. Nu R(5-6) 1, N(5)
1, bin tro BTN duoc cp din tao ra dong i
dk
cung chay qua CK
1
, CK
2
,
CK
3
qua din tro R1, cun CFF, CFD va din tro R
5
theo chiu nguoc lai lam
cho dng co quay nguoc.
- Din ap phan hi m din ap dng co: Do bin tro 1R duoc ni song
song voi phn ung dng co D nn khi h thng F-D lam vic, sut ap trn 1R
la U
a
ti l voi din ap trn phn ung dng co, tao ra dong chay trong CK1,
CK
2
, CK
3
ti l voi din ap phn ung dng co.
- Din ap phan hi duong dong din phn ung dng co: Khi h thng F-
D lam vic, sut ap trn 2 cun phu CFF va CFD la U
i
ti l voi dong din phn
ung dng co; U
i
tao ra dong chay qua CK
1
, CK
2
, CK
3
ti l voi dong din phn
ung
- Din ap phan hi mm ly trn cu cn bng bao gm 2 nua din tro
2R, din tro 4R va cun CKF. Mt duong cheo cua cu duoc cp boi din ap
cua may din khuch dai MDKD; duong cheo con lai la din tro 5R. Ta chinh
dinh trn 2R sao cho khi dng co lam vic o ch d tinh thi cu cn bng
nghia la din ap trn 5R bng khng. Khi dng co lam vic o ch d dng thi
cu mt cn bng, nghia la din ap trn 5R khac khng va ti l voi dao ham
cua suc din dng may phat tuc la phan anh su dao dng suc din dng cua
may phat. Co th xac dinh duoc din ap U
od
bng cach vit cac phuong trinh
cn bng din ap cua 'cu dng noi trn:
Trong do: R
2R2
- din tro cua nua din tro 2R
L
CKF
- din cam cua cun kich tumay phat;
|
K - ti s suc din dng dinh muc va dong din kich tu dinh
muc cua may phat . Nu coi mach kich tu may phat la khng bo hoa thi:
54
2 2
. . . , (3 37)
2 .
R
od CKF F
Fdm
CKFdm
R
U L P E
R K
E
K
I
|
|
=
=
Cun kich tu CK
4
co chuc nng la cun phan hi m dong co ngt tao
cho dng co dc tinh co dang may xuc, han ch duoc dong din trong dng co
o qua trinh tinh cung nhu qua trinh qua d.
Di voi nhung may thuong xuyn lam vic qua tai nhu may bao giuong,
may can, may xuc. khi qua tai nguoi ta khng ct din cho dng co (vi lam
nhu th nng sut cua may s rt thp) ma tao cho no mt duong dc tinh co
dang may xuc d khi qua tai thi dong din trong dng co khng vuot qua gia
tri cho phep.
55
56
Trn hinh 3-8 dc tinh co cua dng co
co hai doan: khi dong din trong dng co
nho thua I
ng
, dng co lam vic trn dc tinh
co tu nhin (doan cung) va khi dong din
trn dng co lon hon gia tri I
hq
I thi dng co
lam vic trn doan dc tinh co dang may
xuc (doan dc)
Nguyn ly lam vic cua khu phan hi
m dong co ngt trong so d duoc giai thich
nhu sau: Khi dong din trong dng co nho
thua gia tri ngt thi sut ap U
i
roi trn cac
cun phu con nho thua gia tri U
ss
Diu chinh tc d dng co bng cach thay di din ap chu dao ly trn
bin tro BTT hoc BTN
Thanh lap phuong trinh dc tinh co
- khi I
u
I
ng
ta vit duoc phuong trinh m ta h thng o ch d xac lp:
U
dk
U
cd
uU
F
I
u
.R
u L
(3-39)
E
F
KF. K
MDKD
. U
dk
(3-40)
E
F
Ku

o I
u
.R
u
L
(3-41)
Trong do KF, KMDKD - la h s khuch dai din ap may phat, khuch
dai may din. Voi gia thit la mach tu cua may phat va khuch dai may din
khng bo hoa thi ta co:
;
F MDKD
F MDKD
CKF dk
E E
K K
I U
= =
R
u L
R
uD
R
uF
R
CFF
R
CFD
: tng din tro trong mach phn ung
Tu cac phuong trinh (3-39), (3-40), (3-41) ta bin di thanh phuong
trinh
dc tinh co - din cua dng co:
1 . ( )
. . .
. . (3 42)
1 . . 1 . .
F MDKD
u
D F MDKD cd
D D u
u
F MDKD F MDKD
R
K K
R
K K K U
K R I
K K K K
o | |
o
o o


+ +

= =

+ +
Trong do
K
D
1/K
u
- h s cua dng co;
R
uI
- din tro ban thn cua dy qun phn ung dng co/
Khi I
u
_ I
ng
, ta vit phuong trinh m ta h thng tuong tu nhu khi
I
u
I
ng
.
Chi luu y la trong truong hop nay cun CK4 co din ap U
4
la hiu hai
din ap: sut ap trn cun dy cuc tu phu AU va din ap so sanh U
ss
:
U
4
AU.U
ss
I
u
R
u_
- U
ss
(3-43)
D tin cho vic vit phuong trinh ta qui di din ap trn cun CK4(U4)
57
v cun dy CK
1
CK
2
CK
3
bng cng thuc sau:
'
13 4
4 4 4 4
4 13
. . . (3 44)
qd
R W
U K U U
R W
= =
Trong do
13
13
4
4
4
W
.
R
R
W
K
dq
=
h s qui di din ap trn cun dy CK
4
v
cun CK1-CK2-CK3;
W
4
, R
4
- s vong dy, din tro cun dy CK
4
;
W
13
, R
13
- s vong dy, din tro cac cun dy ni tip CK
1
-CK
2
-CK
3
;
Khi do ta co cac phuong trinh sau:
U
13_
U
13
U`
4
U
cd
uU
F
R
u_.
I
u
- K
qd4
.U
4
(4-45)
E
F
K
F
.K
MDKD
.U
13_
(4-46)
E
F
Kue
D
I
u
.R
u_
(4-47)
Trong do U
13_
- din ap tng trn cun dy CK
1
, CK
2
, CK
3
Kt hop cac phuong trinh (3-45), (3-46), (3-47) ta nhn duoc phuong
trinh dc tinh co - din cua dng co trong vung I
u
_ I
ng.
4
4
1 . ( ) ( 1) . .
. . .( . )
1 . . 1 . .
uD
F MDKD qd D
u
u
D F MDKD cd qd ss
D
F MDKD F MDKD
R
K K K K R I
R
K K K U K U
K K K K
o| |
o
o o


+ +


+


=
+ +
Kt hop hai phuong trinh (3-42) va (3-48) ta co ho dc tinh co - din khi
thay di din ap chu dao .
b/Phn tich nguyn lycua so d diu khin tu dng:
Trong so d nay dng co duoc khoi dng cung buc. H s
cung buc duoc duy tri o muc d cho phep trong thoi gian du dai. Sau
khi cho lnh khoi dng, din ap chu dao duoc dua vao mach kich thich cua
MDKD (cun CK
1
, CK
2
, CK
3
), con suc din dng cua dng co ED0, nn din
ap dt ln cac cun CK123 co gia tri cuc dai va dng co duoc khoi dng cung
buc o gioi han cho phep nho khu phn mach. Khu phn mach gm hai bong
den co din tro phi tuyn BD; 4V-3R-2V hoc 3V-3R-1V. Khi din ap dt ln
cac cun CK
123
lon hon din ap Uss dt ln 3R thi din tro cac bong den BD
tng ln lam cho dong Idk chay trong cac cun nay khng tng dng thoi cac
cp van 1V-3V thng hoc 2V -4V thng tao duong cho dong phn mach chay
khng qua cac cun CK
123.
Dong din phn mach cang lon khi din ap dt ln
cac cun CK
123
cang lon va dong din Idk duoc duy tri o muc d cho phep hu
nhu khng di trong qua trinh khoi dng. Trong thoi gian khoi dng,
khu phan hi m dong din co ngt cung co tac dung han ch dong din nho
hon tri s dong din cho phep.
So d co kha nng lam vic o ch d tu dng va thu may. Khi ban o du
58
hanh trinh thun, ban n vao cng tc hanh trinh 2KC; o cui hanh trinh
thun (du hanh trinh nguoc) ban n vao 1KC. Khi ban di chuyn ngoai
pham vi cho phep thi tip dim KC(6) 0.
Gia su ban o du hanh trinh thun; du ap luc trong h thng bi tron d
tip dim RAL(6) 1, cng tc hanh trinh 2KC bi n 2KC
1
(10)
0,2KC
2
(13) 1. An nut MT(7) cun dy KL(6) 1, tip
dim KL(6) 1, d duy tri, KL(9) 1, KL(10) 1, KL(13) 1, KL(3)
0. Do KL(9) 1, T(9) 1, T(1-2) 0, T(5) 1, T(12) 1,
R(12) 1; Do KL(13) 1, RC(13) 1.
Kt qua khi n MT ta co duoc: KL, T, R, RC co din. Bin tro BTT(3)
duoc cp din do R(5-6) 1, va T(5) 1, tao ra din ap Ucd dt ln BTT
sinh ra dong trong cac cun CK
1
, CK
2
, CK
3
lam cho dng co khoi dng
dua ban chay theo hanh trinh thun. Do RC(2-3) ni tt mt phn bin tro
62BTT nn din ap Ucd giam nho lam cho tc d dng co chi tng dn tc d
V0 d dao di vao chi tit. Dn cui t
3
, ban thi n vao 2KC 2KC
1
(10) 1,
nhung do T(10) 0, nn T(10) 0; 2KC2(13) 0, RC(13) 0,
RC(2-3) 0, din ap U
cd
trn BTT tng ln dng co tng tc ln tc d
Vth thuc hin ch d ct got kim loai. Dn cui t
5
, dao chun bi ra khoi chi tit,
chi tip xuc cua tip dim hanh trinh 1KH duoc dy v phia trai, ngn mach
mt phn bin tro BTT lam cho din ap U
cd
giam xung, tc d dng co giam
xung V0 d dao ra khoi chi tit. Dn cui t8 luc nay dao d ra khoi chi tit, ban
n vao cng tc hanh trinh 1KC(9) T(9) 0, T(10) 1, N(10) 1, T(1-
2) 1, T(5) 0, T(12) 0, N(1-2) 0, N(5) 1, N(9) 0, N(11) 1.
Kt qua din ap U
cd
chuyn tu BTT sang BTN lam cho dong din trong cac
cun CK
1,2,3
dao chiu, dng co thuc hin hm d giam tc v khng sau do khoi
dng nguoc dua ban tro v vi tri ban du voi tc d la Vng. Khi ban may chay
nguoc, cng tc hanh trinh 1KC va sau do la chi tip xuc 1KH duoc tra v vi tri
ban du d chun bi cho chu ky lam vic k tip. Gn cui hanh trinh nguoc
(cui t
11
), ban lai n vao chi tip xuc 2KH(4) ngn mach mt phn bin tro
BTN d cho tc d giam v V0. Dn cui t
13
, ban n vao cng tc hanh
trinh 2KC 2KC1(10) 0, N(10) 0, N(9) 1, T(9) 1, N(1-
2) 1, N(5) 0, N(11) 0, T(12) 1, T(10) 0, T(5) 1, T(1-2) 0. Kt qua
din ap U
cd
chuyn tu BTN sang bin tro BTT, dng co thuc hin vic giam tc
v khng sau do khoi dng lai cho mt chu ky moi.
Hm may khi n nut dung D(6). Cac cng tc to KL, T hoc N va role R
mt din. Din ap chu dao trn bin tro BTT hoc BTN mt tac dung, cac cun
dy CK
1
, CK
2
, CK
3
duoc ni vao din ap may phat (u UF) co du
nguoc voi Ucd truoc khi hm, dong din trong cac cun CK
1
, CK
2
, CK
3
dao
chiu, dng co duoc hm tai sinh. D tranh su dt bin v chiu va tri
s trong cac cun nay, nguoi ta duy tri mt luong din ap nho trn din
tro 8R(3) duoc duy tri boi tip dim mo chm R(5-6). Sau thoi gian duy tri cua
R, din ap trn 8R(3) mt dng thoi mt phn bin tro 1R bi ngn
mach, din ap phan hi giam di, qua trinh hm tai sinh chuyn sang giai doan
thu hai cho dn luc dung.
H thng nay dam bao pham vi diu chinh tc d D 15/1 voi d sut tc
59
khng qua 6. Nhuoc dim cua h thng nay la co su lin quan giua mach dng
luc va mach diu khin. Diu do gy kho khn cho vn hanh va sua chua, hiu
chinh h thng.
2. So d diu khin my bo giung h T-D
a/ Mach dong luc. Dng co truyn dng chinh D la dng co mt
chiu cng sut 42kW, din ap 440V, tc d dinh muc la 157rad/s. Dng co
duoc cp din tu b bin di BBD. D thuc hin vic dao chiu quay cho dng
co, BBD gm so d chinh luu 3 pha hinh cu khng co may bin ap ni theo
kiu song song nguoc va hai h thng phat xung cp cho hai nhom chinh luu
(phia trn va phia duoi) diu khin theo kiu phi hop tuyn tinh u1 u2
1800. Hai h thng phat xung duoc diu khin boi mt bin tro R1(1) duoc cp
tu din ap Ucd ly trn cac din tro R
8
, R
e
, R
9
, R
10
(9 15) va din ap phan hi
m tc d U
FT
. Gia tri din ap diu khin Udk dt ln R1:
U
dk
U
cd
-U
FT
Khi thay di gia tri U
cd
thi goc mo u cua hai h thng phat xung thay di
lam thay di tc d dng co.
Khi dao cuc tinh din ap Ucd nho cu tip dim RT, RN (8 va 14) nghia
la thay di cuc tinh cua U
dk
s lam thay di gia tri u (_ 900 hoc _ 900) lam
thay di vai tro cua hai nhom chinh luu tu ch d lam vic chinh luu sang ch d
doi nghich luu nghia la dao chiu quay dng co.
Khi RT(8) 1, RT(14) 1, din ap duong cua b chinh luu CL
3
dt
cuc tinh () ln phia trn cua R
e
U
cd
tuong ung voi chn I cua bin tro Re
tao tc d Vth cua ban. Khi do nu RG(10) 0, R
8
duoc ni tip voi bin tro
R
e
lam giam Ucd tao ra tc d V
0
d dao di vao chi tit. Nu RG(10) 1,
RD(12) 1, U
cd
chinh la sut ap trn din tro R
10
.
Khi RN(8) 1, RN(14) 1, din ap duong cua b chinh luu CL
3
dt
cuc tinh () ln phia duoi cua R10 U
cd
tuong ung voi chn II cua bin tro Re
tao tc d V
ng
cua ban. Khi do nu RD(12) 1, U
cd
chinh la sut ap trn din
tro R
9
.
B chinh luu khng diu khin CL
2
cp din cho cun kich tu CKD(8)
cua dng co D. Khi K
2
(dl) 1, CL
1
va CL
2
co din cun CKD co din. Khi
lam vic o ch d thun thi dong kich tu trong dng co bng dinh muc; khi lam
vic o ch d nguoc, dong kich tu duoc giam 20 nho dua din tro
R
7
(8) ni tip voi cun CKD. Vic dong mo R
7
duoc thuc hin boi role
RH(2). Khi dng co lam vic o ch d thun, diot D1(1) khoa role RH(2)
khng tac dng RH(7) 1, R
7
(8) bi ni tt ICKD dm.Khi dng co lam
vic o ch d nguoc, diot D(1) thng RH(2) 1, RH(7) 0, R
7
(8) duoc
ni tip voi cun CKD ICKD giam xung d tng tc trn tc d co ban.
Tip dim K3(3-4), R
6
va 4 diot D
2
D
5
tao ra mach hm dng nng tu
kich tu. Khi lam vic thi K
3
(3-4) mo ra d giai phong mach hm dng nng. Khi
hm K
2
(dl) 0, K
3
(3-4) 1, CL
2
mt din. Nu dng co truoc do quay thun thi
D
2
va D
5
thng ; nu truoc do quay nguoc thi D
3
va D
4
thng. Ca hai truong hop
du lam cho dong trn cun CKD co chiu tu trai sang phai cp din cho cun
kich tu trong thoi gian hm dng nng.
60
b/ Mach khong ch tu dong
Dong tt ca cac attomat. An M
1
(2) K3(2) 1, dng thoi R
Th
(8) 1,
R
Th
(6) 1, K1(4) 1, R
Th
(8) 1, K
2
(7) 1. Kt qua khi n M
1
ta
co K
1
, K
2
, K
3
co din.
Trn mach dng luc, K
1
cp din cho b bin di BBD; K
3
(2-3) 1,
K
3
(3-4) 0, giai phong mach hm dng nng; K
2
(dl) 1, CL
1
co din d cp
ln cu tip dim RT/RN khi R
Tr1
(5-7) 1, hoc R
Tr
(5-7) 1; CL
2
co din cp
din cho cun CKD. Khi du dong R
TT
(8) 1, R
TT
(9) 0, R
Th
(8) 0, RTh(6)
mo chm co nguy co lam K1(4) mt din K2(7) cung mt din theo nu
trong thoi gian mo chm cua R
Th
ta khng kip cho R
Tr1
(4) 1, hoc
R
Tr2
(5) 1, thay th cho R
Th
(6) cp cho K1(4); ma R
Tr1
hoc R
Tr2
la do
ta n 1 trong 4 nut n MT(10) hoc MN(11), hoc TT(13) hoc TN(14).
Diu nay duoc giai thich nhu sau:
Khi n M
1
, K
1
, K
2
, K
3
co din, dong din cho mach dng luc sn sang lam
vic. Trong thoi gian dinh sn (do RTh quyt dinh), nu ta khng ra lnh
cho ban lam vic thi mach chun bi s bi mt din; mun lam vic lai ta
phai n lai tu M1.
Ra lnh cho ban lam vic bng cach n vao MT(10) hoc R
Tr2
(14)
1. Ngoai vic thay th cho RTh(6) thi RTr1(5-7) hoc R
Tr2
(5-7) donc MN(11)
R
Tr
(10) 1 (co duy tri) . An TT(13) hoc TN(14) g cp din CL
1
ln cu
tip dim RT/RN d cho mach chun bi lam vic
61
c/ Xenxin lam vic o ch do bin ap
Xenxin mt pha la may din cam ung nho, co cun dy mt pha kich thich va
cun dy dng b hoa ba pha. Xenxin chia thanh loai tip xuc va khng tip xuc.
Xenxin tip xuc co cu truc ging voi may din dng b kich thich din tu. Li thep
stato va roto ghep tu cac la thep ki thut din. Cun kich thich (cun so cp) mt pha
dt trn stato (hoc roto) va cun dng b hoa 3 pha (cun thu cp) dt trn roto
(hoc stato).
62
Hai xenxin XX1 va XX2 duoc ni nhu hinh 3-10 trong do XX1 duoc goi la
xenxin phat va XX2 duoc goi la xenxin thu. Din ap dt vao cun kich tu cua XX1
la: u
v
U
m
sinet thi trn cun kich tu cua XX2 ta nhn duoc din ap:
u
r
kU
m
sin(0
1
- 0
2
)sinet
Trong do 0
1
va 0
2
la goc lch roto cua xenxin XX1 va XX2
Nhn xet:
- Din ap ra cung tn s voi din ap vao
- Bin d cua din ap ra phu thuc vao goc lch 0
1
va 0
2
Nu 0
1
0
2
u
r
0; ta goi XX1 va XX2 dng b voi nhau
Nu 0
1
02 1800 u
r
cung pha voi u
v
Nu 0
1
02 ~ 1800 u
r
nguoc pha voi u
v
Trn hinh 3-10, cac d thi duoc v voi gia thit cu 4 chu ky thi 0
1
-0
2
~1800
d/ Chinh luu nhav pha
Bin din ap xoay chiu thanh mt chiu co cuc tinh thay di tuy thuc
pha cua din ap vao voi din ap dng b
So d gm 1 bin ap voi thu cp co 2 cun dy ni voi 2 transistor T1 va T2;
2 diot D1 va D2; hai tu loc va 2 din tro tai Rc1 va Rc2.
- Xet o 4 chu ky du: din ap du vao cung pha voi din ap dng b
trong khoang tu 0 H T
1
thng Ur co cuc tinh () o duoi
63
trong khoang tu H 2H T
1
va T2 khoa
Cac chu ky sau duoc lp lai va nho tu loc san phng din ap U
r
- Xet o 4 chu ky sau: din ap du vao nguoc pha voi din ap dng b
trong khoang tu 0 H T
2
thng U
r
co cuc tinh () o trn
trong khoang tu H 2H T
1
va T
2
khoa
Cac chu ky sau duoc lp lai va nho tu loc san phng din ap U
r
Ta co duoc din ap mt chiu thay di duoc cuc tinh khi uv dao pha.
e/ So do dt hanh trinh ban tu dong diu khin tu xa
So d gm 3 xenxin XD, XX1 va XX2 lam vic o ch d bin ap; b chinh
luu nhay pha NF
1
, NF
2
va cac phn tu role khng tip dim LG1, LG2; cac
b khuch dai mt chiu KD
1
KD
4
cp din cho cac role RT, RN, RG,
RD; cac khu so sanh dung khuch dai thut toan SS
1
va SS
2
; mach NOR.
D dai hanh trinh duoc dt boi goc quay tuong di cua roto xenxin thu thun
(XX
1
) va xenxin thu nguoc (XX
2
) so voi roto xenxin SD lin h co khi voi
co cu dich chuyn ban.
Dng co D ngoai vic truyn dng cho
ban di chuyn qua lai con ni voi hp
giam tc d quay roto cua XD. Diu nay
co nghia la goc lch roto cua XD
thay di tu 0
min
0
max
tuong ung voi vic
di chuyn cua ban tu du hanh trinh
thun dn cui hanh trinh thun. Khi
ban o du hanh trinh thun, ta chinh
dinh d cho XD dng b voi XX
2
va
XD lch voi XX
1
mt goc lon nht,
thuong chon 0
D
0
2
0; con 0
D
lch
voi 01 mt goc lon nht, din ap cua
xenxin tuong ung: U
xx1
max, U
xx2
0.
Khi ban di chuyn tu du hanh trinh thun
v cui hanh trinh thun thi 0D
01; con 0D lch voi 02 mt goc lon
nht, tuong ung: U
xx1
0, U
xx2
max
nhu hinh (3-12)
Voi cach chinh dinh nhu d m ta, vic dinh d dai hanh trinh ban duoc dt
boi goc quay cua xenxin XX1 khi ban o du hanh trinh thun. Chng han khi ban o
du hanh trinh thun, quay 0
1
mt goc 90
0
diu nay co nghia la 0
D
s di chuyn trong
khoang tu 0 90
0
. ( luc nay ta co 0
1
90
0
; 0
2
0
D
0).
Xet gia tri din ap cua XX
1
va XX
2
khi 0
D
45
0
u
XX1
kU
m
sin( 45
0
90
0
)sinet
u
xx2
kU
m
sin(45
0
0) sinet
Ta thy rng u
xx1
va u
xx2
lun lun nguoc pha nhau.
Khau dao chiu
64
Khi lnh cho ban lam vic, R
Tr1
(17) 1, hoc R
Tr2
(16) 1, ni u
xx1
voi u
xx2
d cp cho cun dy so cp W
1
cua bin ap BA
4
. Do u
xx1
lon nht, con u
xx2
0 nn
W
1
co tin hiu theo u
xx1
. Qua 2 cun dy thu cp W
2
va W
3
cp cho 2 hai b chinh
luu nhay pha NF
1
va NF
2
d din ap ra cua NF
1
co cuc tinh (), con cua NF
2
co cuc
tinh (-) |do din ap dng b cua NF
1
va NF
2
nguoc pha nhau|. Voi din ap duong
cua NF
1
lam cho LG
1
1, KD
1
1, RT 1; con LG
2
0, KD
2
0, RT 0.
RT(17-18) 1, ni tt u
xx2
d cho cun W
1
co tin hiu theo u
xx1
gn nhu trong
sut hanh trinh thun; dng thoi RT(8) 1, RT(14) 1, dt din ap U
cd
ln bin
tro Re co cuc tinh () phia trn tuong ung voi vic di chuyn ban theo hanh trinh
thun.
Tai thoi dim t6, gia tri u
xx1
- 0 LG1 0, KD
1
0, RT 0, RT
(17-18) 0, cun W
1
luc nay co tin hiu theo uxx2 . Do u
xx1
nguoc pha voi u
xx2
nn luc nay NF
1
0, NF
2
1, LG2 1, KD
2
1, RN 1, RN(17-18) 1,
ni tt u
xx1
d cho cun W1 co tin hiu theo uxx2 gn nhu trong sut hanh trinh
nguoc; dng thoi RN(8) 1, RN(14) 1, dt din ap U
cd
ln bin tro Re co cuc
tinh () phia duoi tuong ung voi vic di chuyn ban theo hanh trinh nguoc.
Tai thoi dim t
11
, gia tri uxx2 - 0 LG
2
0, KD
2
0, RN 0,
RN(17-18) 0, cun W1 luc nay co tin hiu theo uxx1 . Do uxx1 nguoc pha
voi uxx2 nn luc nay NF1 1, NF
2
0, LG
1
1, KD1 1, RT 1. RT(17-18)
1, ni tt u
xx2
d cho cun W1 co tin hiu theo u
xx1
gn nhu trong sut hanh trinh
thun; dng thoi RT(8) 1, RT(14) 1, dt din ap U
cd
ln bin tro Re co
cuc tinh () phia trn tuong ung voi vic di chuyn ban theo hanh trinh thun
cho chu ky k tip.
Khau tao toc do.
Din ap trn cun W4 co ging nhu din ap dt trn cun W1 nghia la o
hanh trinh thun ging nhu din ap cua uxx1 va o hanh trinh nguoc ging nhu
din ap trn uxx2 . Do do bin thin din ap Ucl4 nhu hinh (3-13)
Din ap U
cl4
duoc so sanh voi din
ap bn ngoai U
c1
o hanh trinh thun
va U`
c1
o hanh trinh nguoc.
Khi t t
4
U
ss1
0KD 0;khi t _
t4U
ss1
1,KD 1, RD 1.
Khi t t
9
U
ss1
0KD 0;khi t_
t
9
U
ss1
1, KD 1, RD 1. RD
tac dng s tao tc d V
0
trong khoang
tu t
4
t
6
o hanh trinh thun va V
0
trong
khoang tu t
9
t
11
o hanh trinh nguoc.
Din ap U
cl5
co dang bin thin
tuong tu nhu din ap cua U
ss2
. Din ap
nay duoc so sanh voi din ap bn
ngoai U
c2
Khi tt
2
U
ss2
0, dng thoi U
ss1
0
din ap ra cua khu NOR1 KD
4
1,
65
RG 1, tao tc d V
0
trong khoang tu t
1
t
2
O cac thoi dim khac, do U
ss2
1 hoc U
ss1
1 nn du ra cua NOR o muc
khng, KD
4
0, role RG khng tac dng.
f/ Hoat dong cua toan mach
Dong tt ca cac attomat. Phai du du ap luc d RAL(9-10) 1, va RAL(15)
1. An M
1
(2) K
3
(2) 1, dng thoi R
Th
(8) 1, R
Th
(6) 1, K
1
(4) 1, R
Th
(8)
1, K
2
(7) 1.Kt qua khi n M
1
ta co K
1
, K
2
, K
3
co din.
Trn mach dng luc, K1 cp din cho b bin di BBD; K3(2-3) 1, K
3
(3-4)
0, giai phong mach hm dng nng; K
2
(dl) 1, CL
1
co din d cp ln cu tip
dim RT/RN khi R
Tr1
(5-7) 1, hoc R
Tr
(5-7) 1; CL
2
co din cp din cho cun
CKD. Khi du dong R
TT
(8) 1, R
TT
(9) 0, R
Th
(8) 0, R
Th
(6) mo chm co nguy
co lam K
1
(4) va K
2
(7) mt din.
Gia su ban dang o du hanh thun, ra lnh cho ban lam vic bng cach n vao
MT(10) R
Tr
(10) 1(co duy tri). Ngoai vic thay th cho R
Th
(6) thi R
Tr1
(5-7) dong
cp din CL
1
ln cu tip dim RT/RN d cho mach chun bi lam vic.
RTr1(17) 1, ni u
xx1
voi u
xx2
do u
xx1
max, u
xx2
0 nn cun W
1
co tin hiu
theo u
xx1
trn cun W
2
va W
3
co cung tin hiu dt ln 2 chinh luu nhay pha d
NF
1
(), NF
2
(-) LG
1
1, KD
1
1, RT
1
, RT(17-18) ni tt u
xx2
d cho
W1 co tin hiu theo u
xx1
gn nhu trong sut hanh trinh thun, dng thoi RT(8) 1,
RT(14) 1, U
cd
tuong ung voi vi tri I trn Re dng co khoi dng dua ban chay
theo hanh trinh thun.
Luc nay U
ss1
0 va U
ss2
0 U
NOR
1 KD
4
1, RG 1, RG(10)
0, giam U
cd
nn tc d ban chi tng dn gia tri V
0
d dao di vao chi tit. Tai thoi dim
t2, U
ss2
1 nn U
NOR
1 KD4 0, RG 0, RG(10) 1, din tro R8 bi
ni tt U
cd
tng ln tuong ung voi tc d V
th
thuc hin hanh trinh ct kim loai.
Tai thoi dim t4, dao chun bi ra khoi chi tit, luc nay U
ss1
1, KD3 1,
RD 1, RD(12) 1, U
cd
U
R10
dng co thuc hin hm tai sinh giam tc v
V
0
.
Tai thoi dim t6, u
xx1
- 0, LG
1
0, KD
1
0, RT 0, RT(17-18)
0, cun W1 co tin hiu theo u
xx1
do luc nay gia tri u
xx2
la lon nht. Do u
xx1
va u
xx2
la nguoc pha nhau nn luc nay NF
1
(-), NF
2
(), LG
2
1, KD
2
1, RN 1,
RN(17-18) 1, ni tt u
xx1
d cho W
1
co tin hiu theo u
xx2
gn nhu trong sut
hanh trinh nguoc; dng thoi RN(8) 1, RN(14) 1, din ap U
cd
tuong ung voi
vi tri II trn Re; dng co thuc hin hm tai sinh giam tc v khng, sau do khoi
dng nguoc dua ban tro v vi tri ban du voi tc d la V
ng
.
Tai thoi dim t
9
, ban d chay v gn vi tri xut phat, luc nay U
ss1
1, KD3
1, RD 1, RD(12) 1, U
cd
U
R9
dng co thuc hin vic hm tai sinh
giam tc v V
0
.
Tai thoi dim t
11
, u
xx2
- 0 LG
2
0, KD
2
0, RN 0, RN(17-18)
0,W1 lai co tin hiu theo u
xx1
do gia tri nay lon nhtNF
1
(),NF
2
(-), LG
1
1,
KD
1
1, RT 1, RT(17-18) 1, ni tt u
xx2
d cho cun W
1
co tin hiu theo u
xx1
gn nhu trong sut hanh trinh thun, dng thoi RT(8) 1, RT(14) 1, cuc tinh
66
() dt phia trn Re dng co thuc hin vic giam tc v khng va khoi dng lai
cho chu ky moi.
Dung dng co bng cach n vao D
1
, cac cng tc to K
1
, K
2
, K
3
du mt din,
dng co thuc hin hm dng nng tu kich tu. Khi n nut dung D
2
, tai sinh giam tc
v khng nho b bin di dao chiu.
Trong so d, vic bao v ngn mach va qua tai cho dng co nho attomat AB
1
va
role nhit RN
1
, RN
2
. Mach dt tc d va kich tu dng co duoc bao v bng AB2,
AB3. Bao v mt tu thng nho role kim tra thiu tu thng RTT. Bao v mt din ap
nho ban thn cun dy K
1
, K
2
. Bao v mt du nho role ap luc du RAL. Den DH
1
bao hiu may lam vic o ch d tu dng. DH
2
bao hiu du du bi tron.
3.1-TRANG BJ DIJN MY DOA
3.1.1 D}c dim lm vic, yu cu v truyn dng din v trang b| din
1. Dc dim cng ngh
May doa dung d gia cng chi tit voi cac nguyn cng: khoet l, khoan l. co
th dung d phay. Thuc hin cac nguyn cng gia cng trn may doa s dat duoc d
chinh xac va d bong cao.
May doa duoc chia thanh hai loai chinh: may doa dung va may doa ngang. May
doa ngang dung d gia cng cac chi tit c trung binh va nng.
Hinh 3-1 Hinh dang bn ngoai may doa ngang
Trn b may 1 dt tru truoc 6, trn do co u truc chinh 5. Tru sau 2 co dt gia 3
d giu truc dao trong qua trinh gia cng. Ban quay 4 ga chi tit co th dich chuyn
ngang hoc doc b may. U truc chinh co th dich chuyn theo chiu thng dung cung
truc chinh. Ban thn truc chinh co th dich chuyn theo phuong nm ngang.
Chuyn dng chinh la chuyn dng quay cua dao doa (truc chinh). Chuyn
dng n dao co th la chuyn dng ngang, doc cua ban may mang chi tit hay di
chuyn doc cua truc chinh mang du dao. Chuyn dng phu la chuyn dng thng
dung cua u dao v.v.
2. Yu cau doi voi truvn dong din va trang bi din mav doa.
67
a) Truvn dong chinh. Yu cu cn phai dam bao dao chiu quay, pham vi diu
chinh tc d D 130/1 voi cng sut khng di, d tron diu chinh 1,26. H
thng truyn dng chinh cn phai hm dung nhanh.
Hin nay h truyn dng chinh may doa thuong duoc su dung dng co khng dng
b roto lng soc va hp tc d (dng co co mt hay nhiu cp tc d ). O nhung may
doa c nng co th su dung dng co din mt chiu, diu chinh tron trong pham vi
rng. Nho vy co th don gian kt cu, mt khac co th han ch duoc mmen o vung
tc d thp bng phuong phap diu chinh tc d hai vung.
b/ Truvn dong n dao. Pham vi diu chinh tc d cua truyn dng n dao la D
1500/1. Luong n dao duoc diu chinh trong pham vi 2 600mm/ph; khi di
chuyn nhanh, co th dat dn 2,5 3mm/ph. Luong n dao (mm/ph) o nhung may c
yu cu duoc giu khng di khi tc d truc chinh thay di.
Dc tinh co cn co d cung cao, voi d n dinh tc d 10. H thng truyn dng
n dao phai dam bao d tac dng nhanh cao, dung may chinh xac, dam bao su lin
dng voi truyn dng chinh khi lam vic tu dng.
O nhung may doa c trung binh va nng, h thng truyn dng n dao su dung
h thng khuch dai may din- dng co din mt chiu hoc h thngT- D.
4.2 So d diu khin my doa ngang 22
1. Thong so kv thuat
May doa 2620 la may co kich thuoc c trung binh.
- Duong kinh truc chinh : 90mm
- Cng sut dng co truyn dng chinh: 10kW
- Tc d quay truc chinh diu chinh trong pham vi: (12,5 1600)vg/ph
- Cng sut dng co n dao: 2,1kW.
- Tc d dng co n dao co th diu chinh trong pham vi (2,1 1500)vg/ph
- Tc d lon nht: 3000vg/ph
2. So do truvn dong chinh mav doa ngang hinh 3-2
So d gm 2 dng co khng dng b: DB la dng co bom du bi tron duoc
dong ct nho cng tc to KB. Dng co truyn dng chinh D la dng co khng dng
b roto lng soc hai cp tc d: 1460vg/ph khi dy qun stato du tam giac A va
2890vg/ph khi du sao kep (YY).Vic chuyn di tc d tu thp ln cao tuong ung
voi chuyn di tc d tu du A sang YY va nguoc lai duoc thuc hin boi tay gat co
khi 2KH(5). Nu 2KH(5) 0, dy qun dng co duoc du tuong ung voi tc d thp.
Khi 2KH(5) 1, dy qun dng co duoc du YY tuong ung voi tc d cao. Tip
dim 1KH(4) lin quan dn thit bi chuyn di tc d truc chinh. No o trang thai ho
trong thoi gian chuyn di tc d va chi kin khi d chuyn di xong. Dng co duoc
dao chiu nho cac cng tc to 1T, 1N, 2T, 2N.
a/ Khoi dong.Gia su 1KH(4) 1, 2KH(5) 1. Mun khoi dng thun n
MT(1) 1T(1) 1, 1T(3) 0, 1T(8) 1, 1T(1-2) 1, KB(2) 1, td
KB(2) 1, ni voi 1T(1-2) tao mach duy tri. KB(4) 1, Ch(4) 1, dng thoi
R
Th
(7) 1. Sau mt thoi gian chinh dinh, R
Th
(4) 0, Ch(4) 0; R
Th
(5) 1,
1Nh(5) 1, 1Nh(6) 1, 2Nh(6) 1.
68
Kt qua khi n MT ta duoc:KB, 1T, Ch co din; sau do KB, 1T, 1Nh, 2Nh co
din . KB(dl) 1,dng co DB quay bom du bi tron.1T(dl) 1, va Ch(dl)1,
69
Hinh 3-3 So d diu khin truyn dng chinh may doa 2620
70
dng co D duoc ni A khoi dng voi tc d thp; sau mt thoi gian duy tri,
1T(dl) 1, 1Nh(dl) 1, 2Nh(dl) 1, dng co D duoc ni YY chay voi tc d cao.
Nu 2KH(5) 0, chi co 1T(1) va Ch(4) co din dng co chi chay o tc d
thp.
Khoi dng nguoc n MN.
b/ Hm mav
D chun bi mach hm va kim tra tc d dng co, so d su dung role kim
tra tc d RKT ni truc voi dng co D (khng th hin trn so d). RKT lam vic
theo nguyn tc ly tm: khi tc d lon hon gia tri chinh dinh (thuong khoang 10)
tc d dinh muc, nu dng co dang quay thun thi tip dim RKT-1(8) dong; nu
dang quay nguoc thi tip dim RKT-2(11) dong.
Gia su dng co dang quay thun. RKT-1(8) 1, 1RH(8) 1,1RH(8-9)
1, va 1RH(13-14) 1.
Nu dang quay chm thi KB, 1T, Ch co din; nu quay nhanh thi KB, 1T,
1Nh, 2Nh, RTh co din. Ch(13) 0, hoc RTh(13) 0. Mun dung, n D(1)
1T, KB, Ch hoc 1T, KB, 1Nh, 2Nh, RTh mt din Ch(13) 1, hoc RTh(13)
1, 2N(14) 1. Trn mach dng luc, 1T, KB, Ch, 1Nh, 2Nh mo ra, 2N dong lai
dng co D duoc dao hai trong 3 pha lam cho dng co hm nguoc tc d giam dn
duoi 10 dinh muc thi RKT-1(8) mo 1RH(8) 0, 1RH(13-14) 0, 2N(14)
0, dng co D duoc ct ra khoi luoi , dng co dung tu do.
c/ Thu mav.
Mun diu chinh hoc thu may, n TT (12) hoc TN(14) 2T(12) 1, hoc
2N(14) 1, dng co duoc ni A voi din tro phu RI lam cho dng co chi chay voi
tc d thp.
3. So do truvn dong n dao mav doa ngang 2620
H thng truyn dng n dao thuc hin theo h MDKD co b khuch dai din
tu trung gian, thuc hin theo h kin phan hi m tc d. Tc d n dao duoc diu
chinh trong pham vi (2,2 1760)mm/ph. Di chuyn nhanh du dao voi tc d
3780mm/ph chi bng phuong phap din khi. Tc d n dao duoc thay di bng cach
chuyn di suc din dng cua khuch dai may dinkhi tu thng dng co la dinh muc,
con di chuyn nhanh du dao duoc thuc hin bng cach giam nho tu thng dng co
khi suc din dng cua MDKD la dinh muc.
Kich tu cua MDKD la hai cun 1CK va 2CK duoc cung cp tu b khuch dai din tu
hai tng. Tng 1 la khuch dai din ap (den kep 1DT) va tng hai la tng khuch dai
cng sut (den 2DT va 3DT).
Tin hiu dt vao tng 1 la: U
v1
U
cd
.e U
m2
(3-1)
Trong do:
U
cd
:din ap chu dao ly trn bin tro 1BT;
e : din ap phan hi m tc d dng co, ly trn FT
U
m2
: din ap phan hi mm,ty l voi gia tc va dao ham gia tc,ly o du ra cua
cun thu cp 2BO-2 va 2BO-3 cua bin ap 2BO,cun so cp cua 2BO (2BO-1)ni
tip voi mach R,C.Do do,dong din so cp cua bin ap vi phn 2B0-1 gm hai thanh
71
phn ty l voi tc d va ty l voi gia tc cua dng co.Nhu vy din ap thu cp bin
ap 2BO s ti l voi gia tc va dao ham cua gia tc dng co.
Hinh 4.3. So d h thng truyn dng n doa may doa 2620
Din ap dt vao tng khuch dai 2 la U
v2
duoc xac dinh bng biu thuc:
U
v2
U
r1
U
m1
(4-2)
Trong do:
72
U
r1
- din ap du ra tng 1, la din ap roi trn din tro R8, R9.
U
m1
- din ap phan hi mm ty l voi dao ham dong din mach ngang, duoc ly
trn hai cun thu cp 1BO-2 va 1BO-3; cun so cp 1BO-1 mc ni tip trong mach
ngang cua MDKD.
Nguyn ly lam vic:khi din ap chu dao bng khng, do so d b khuch dai
ni theo so d cn bng nn dong din ant hai nua den 1DT la nhu nhau(I
aP
I
aT
),din ap roi trn R
8
va R
9
bng nhau, nhu vy din ap ra tng 1 bng khng.
U
r1
(I
aP
- I
aT
). R
8
0
Va tuong tu dong din ant hai den 2DT va 3DT bng nhau (I
a2
I
a3
), hai
cun dy 1CK va 2CK co din tro va s vong nhu nhau, suc tu dng cua chung tac
dung nguoc chiu nhau nn suc tu dng tng cua KDMD bng khng.
L
F F
1CK
F
2CK
(I
a2
I
a3
). W 0
Khi RT 1, U
cd
~ 0 , do su phn cuc cua din ap chu dao nn nua den phai
thng yu hon nua den bn trai cua 1DT, din ap trn R
8
lon hon din ap trn R
9
,
din ap ra cua tng 1 co cuc tinh lam cho den 3DT thng manh hon 2DT tuc la I
a3
~
I
a2
hay I
2CK
~ I
1CK
va suc tu dng
L
F co du tuong ung voi chiu quay thun cua dng
co. Tc d dng co lon hay be tuy thuc vao din ap chu dao.
Khu phan hi m dong din co ngt: loi dung tinh cht cua MDKD la khi co
dong din phn ung, din ap ra cua no s giam do tac dung cua phan ung phn ung.
Mach phan hi m dong din co ngt gm co cun bu, cu chinh luu 1V va bin tro
2BT. Khi dong din phn ung con nho va nho hon dong din ngt (I
u
I
ng
), sut ap
trn cun bu nho hon din ap trn bin tro 2BT(U
0
); cu chinh luu 1V khng thng,
va dong din cun bu hoan toan tuong ung voi dong din phn ung, MDKD duoc bu
du. Voi gia thit I
b
I
u
thi suc tu dng cua cun bu s la:
F
b
I
b
. W
b
I
u
. W
b
(4-3)
Khi I
u
~ I
ng
thi ta co U
b
~ U
0
; cac van 1V thng, xut hin dong din phn
mach I
1V
va dong din cun bu s giam di mt luong:
I
b
I
u
I
1V
(4-4)
Muc d bu giam di va kt qua din ap ra cua MDKD giam nhanh khi dong
din phn ung tng lam cho dong din phn ung duoc han ch.
Trong truong hop nay, suc tu dng cua MDKD la:
L
F F
12
F
b
- F
d
F
12
(I
u
I
1V
). W
b
I
u
. W
b
F
12
I
1V
. W
b
(4-5)
Trong do :
F
12
std cua hai cun 1CK va 2CK
F
b
I
b
. W
b
- suc tu dng cua cun bu
F
d
I
u
. W
b
- suc tu dng doc truc duoc bu du khi I
u
I
ng
.
Tu cng thuc (4-5) ta thy: khi I
u
~ I
ng
thi suc tu dng cua MDKD bi giam di
mt luong (I
1V
. W
b
). Nhu vy co th coi suc tu dng tng cua MDKD duoc sinh ra
boi hai cun 1CK- 2CK la F
12
va cun bu W
b
voi suc tu dng (I
1V
. W
b
) nguoc chiu
suc tu dng F
12
3.3 So do truvn dong mav doa toa do 2A450
1/ Thong so kv thuat
73
May doa toa d 2A450 dung d gia cng nhiu l co toa d khac nhau trn 1
chi tit gia cng tin. May doa nay cho phep nhn duoc d chinh xac gia cng cao.
Trn may co th thuc hin duoc cac phep do kich thuoc ly du va kim tra kich
thuoc giua cac tm cua l.
Hinh 4-5 trinh bay nguyn ly mach luc cua may. Dng co truyn dng chinh
co P
dm
8kW; U
dm
220V; n
dm
1440vg/ph. Pham vi diu chinh tc d D 10:1.
74
Bin ap dng luc BA dung d phi hop din ap giua din ap luoi din va dng
co D, nhm han ch tc d tng truong dong din (di/dt) d bao v Thyristor. B
chinh luu cu 3 pha dung Thyristor cp din cho dng co D. Chinh luu cu 3 pha
dung Dit cp din cho cun kich tu CKD cua dng co va mach diu khin cng
ngh cua may. So d khi chuc nng nhu hinh 4-4
D nng cao cht luong tinh va cht luong dng cua h thng, h thng truyn
dng chinh la h diu khin kin co hai mach vong phan hi:
-Phan hi m dong din: tin hiu ti l voi dong din phn ung cua dng co ly
tu bin dong 1TI 3TI va cu chinh luu 1CL ( U
I
K
I
I
u
).
-Phan hi m tc d: tin hiu ty l voi tc d cua dng co ly tu may phat tc
FT (U
FT

o
k .e).
-B diu chinh dong din R
I
la khu ti l - tich phn
-B diu chinh tc d R
e
la khu ty l
So d diu khin b bin di Thyristor co 3 knh cho cac pha A kich mo cac
Thyristor la 1T va 4T; pha B cho 3T va 6T; pha C cho 5T va 2T. D thi do tai cac
dim cua so d diu khin mt knh nhu hinh 4-6
75
Nguyn ly lam vic cua so d diu khin cng ngh nhu sau: n M D
g
1,
dong din cho cac b bin di va ngun diu khin. Diu chinh tc d dng co
duoi tc d duoi tc d co ban bng chit ap VR
3
. Tc d dng co tng dn dn
dm
o .
Khi din ap dt ln dng co dat tri s dinh muc, role din ap RDA tac dng tip
dim RDA 1, KCB 1, tip dim KCB mo ra d bin tro BT du ni tip
voi cun kich tu CKD lam giam tu thng, tng tc dn tri s cuc dai dn 3000vg/ph.
Dung may bng cach n nut D, cng tc to Dg co din, tip dim thuong dong
cua no s lam cho cng tc to KH co din, tip dim cua no s du Rh song song voi
phn ung cua dng co. Qua trinh hm dng nng bt du. Khi tc d dng co giam
dn gn bng khng, dit n ap D14 khng bi danh thung, role RLD khng tac dng
d tip dim cua no s ct din cun dy cng tc to KH.
- Bao v qua ap cho cac tiristo 1T 6T bng mach R-C du song song voi cac
tiristo.
- Bao v mt tu thng bng role dong din R
TT
.
- H thng chi lam vic khi quat gio lam mat cho cac tiristo d lam vic (RAL
d kin).
2.5.TRANG BJ DIJN MY MI
2.5.1. Dc dim cng ngh
Hinh 5-1 Hinh dang chung cua may mai
May mai co hai loai chinh: May mai tron va may mai phng. Ngoai ra con co
cac may khac nhu: may mai v tm, may mai rnh, may mai ct, may mai rng v.v.
Thuong trn may mai co u chi tit hoc ban, trn do kep chi tit va u da mai, trn do
co truc chinh voi da mai. Ca hai u du dt trn b may. So d biu din cng ngh
mai duoc gioi thiu o hinh 5-2.
May mai tron co hai loai: may mai tron ngoai (h 5-2a), may mai tron trong (h
5-2b). Trn may mai tron chuyn dng chinh la chuyn dng quay cua da mai;
76
chuyn dng n dao la di chuyn tinh tin cua u da doc truc (n dao doc truc) hoc di
chuyn tinh tin theo huong ngang truc (n dao ngang) hoc chuyn dng quay cua
chi tit (n dao vong). Chuyn dng phu la di chuyn nhanh u da hoc chi tit v.v.
May mai phng co hai loai: mai bng bin da (hinh 5-2c) va mt du (h 5-2d).
Chi tit duoc kep trn ban may tron hoc chu nht. O may mai bng bin da, da mai
quay tron va chuyn dng tinh tin ngang so voi chi tit, ban may mang chi tit
chuyn dng tinh tin qua lai. Chuyn dng quay cua da la chuyn dng chinh,
chuyn dng n dao la di chuyn cua da (n dao ngang) hoc chuyn dng cua chi
tit (n dao doc). O may mai bng mt du da, ban co th la tron hoc chu nht,
chuyn dng quay cua da la chuyn dng chinh, chuyn dng n dao la di chuyn
ngang cua da - n dao ngang hoc chuyn dng tinh tin qua lai cua ban mang chi
tit - n dao doc.
Mt tham s quan trong cua ch d mai la tc d ct (m/s):
V 0,5d.
d
o .10
-3
Trong do: d - duong kinh da mai, |mm|;
d
o - tc d quay cua da mai, |rad/s|
Thuong v 30 50m/s
a) May mai tron ngoai
b) May mai tron trong
c) May mai mt phng bng bin da
d) May mai mt phng bng mt du (ban chu nht)
e) May mai mt phng bng mt du (ban tron)
1. Chi tit gia cng
77
2. Da mai
3. Chuyn dng chinh
4. Chuyn dng n dao doc
5. Chuyn dng n dao ngang.
2.5.2 Cc dc dim v truyn dng din v trang bj din cua my mi
1. Truvn dong chinh. Thng thuong may khng yu cu diu chinh tc d,
nn su dung dng co khng dng b roto lng soc. O cac may mai c nng, d duy
tri tc d ct la khng di khi mon da hay kich thuoc chi tit gia cng thay di,
thuong su dung truyn dng dng co co pham vi diu chinh tc d la D (2 4):1
voi cng sut khng di.
O may mai trung binh va nho v 50 80 m/s nn da mai co duong kinh lon
thi tc d quay da khoang 1000vg/ph. O nhung may co duong kinh nho, tc d da rt
cao. Dng co truyn dng la cac dng co dc bit, da mai gn trn truc dng co,
dng co co tc d (24000 48000) vg/ph, hoc co th ln toi (150000 200000)
vg/ph. Ngun cua dng co la cac b bin tn, co th la cac may phat tn s cao (BBT
quay) hoc la cac b bin tn tinh bng Thyristor.
M men can tinh trn truc dng co thuong la 15 20 momen dinh muc. M
men quan tinh cua da va co cu truyn luc lai lon: 500 600 momen quan tinh cua
dng co, do do cn hm cung buc dng co quay da. Khng yu cu dao chiu quay
da.
2. Truvn dong n dao
a/ Mav mai tron : O may c nho, truyn dng quay chi tit dung dng co
khng dng b nhiu cp tc d (diu chinh s di cuc) voi D (2 4):1. O cac may
lon thi dung h thng bin di - dng co mt chiu (BBD-DM), h KDT DM co D
10/1 voi diu chinh din ap phn ung.
Truyn dng n dao doc cua ban may tron c lon thuc hin theo h BBD-DM voi D
(20 25)/1.
Truyn dng n dao ngang su dung thuy luc.
b/ Mav mai phng: Truyn dng n dao cua u da thuc hin lp lai nhiu chu
ky, su dung thuy luc. Truyn dng n dao tinh tin qua lai cua ban dung h truyn
dng mt chiu voi pham vi diu chinh tc d D (8 10):1
3. Truvn dong phu trong mav mai la truyn dng n di chuyn nhanh du mai, bom
du cua h thng bi tron, bom nuoc lam mat thuong dung h truyn dng xoay
chiu voi dng co khng dng b roto lng soc.
2.5.3 So d diu khin my mi 3A11
May mai tron 3A161 duoc dung d gia cng mt tru cua cac chi tit co chiu
dai duoi 1000mm va duong kinh duoi 280mm; duong kinh da mai lon nht la
600mm. So d diu khin may mai 3A161 (don gian hoa) duoc trinh bay trn hinh 5-
3.
Dng co DM (7 kW, 930vg/ph) quay da mai.
Dng co DT (1,7 kW, 930 vg/ph) bom du cho h thng thuy luc d thuc hin
dao n ngang cua u da, n dao doc cua ban may va di chuyn nhanh u da n vao chi
tit hoc ra khoi chi tit.
78
Dng co DC (0,76 kW, 250 2500 vg/ph) quay chi tit mai.
Dng co DB (0,125 kW, 2800 vg/ph) truyn dng bom nuoc.
Dong mo van thuy luc nho cac nam chm din 1NC, 2NC va cac tip dim
2KT va 3KT.
Dng co quay chi tit duoc cung cp din tu khuch dai tu KDT. KDT ni
theo so d ba pha kt hop voi cac dit chinh luu, co 6 cun lam vic va 3 cun dy
diu khin CK1, CK2 va CK3. Cun CK3 duoc ni voi din ap chinh luu 3CL tao ra
suc tu hoa chuyn dich. Cun CK1 vua la cun chu dao vua la cun phan hi m
din ap phn ung.Din ap chu dao U
cd
ly trn bin tro 1
con din ap phan hi U
ph
m ap ly trn phn ung dng co. Din ap dt vao cun dy
CK1 la:
U
CK1
U
cd
- U
ph
U
cd
- k U
u
(5-1)
79
Cun CK
2
la cun phan hi duong dong din phn ung dng co. No duoc ni vao
din ap thu cp cua bin dong BD qua b chinh luu 2CL. Vi dong din so cp bin
dong ti l voi dong din phn ung dng co (I
1
0,815 I
u
) nn dong din trong cun
CK
2
cung ty l voi dong din phn ung. Suc tu hoa phan hi duoc diu chinh nho
bin tro 2BT.
Tc d dng co duoc diu chinh bng cach thay di din ap chu dao U
cd
(nho bin
tro 1BT). D lam cung dc tinh co o vung tc d thp, khi giam U
cd
cn phai tng h
s phan hi duong dong din. Vi vy, nguoi ta d dt sn khu lin h co khi giua
con truot 2BT va 1BT.
D thanh lp dc tinh tinh cua dng co ta dua vao cac phuong trinh sau:
Din ap tng trn cun CK1 la U
CK1 L
U
CK1 L
U
cd
- U
u
+ U
qd
. U
CK2
U
cd
- U
u
+ K
qd
. K
i
. I
u
(5-2)
Trong do: U
CK2
K
qd2
. K
i
. I
u
la din ap trn cun CK
2
qui di v CK
1
.
Suc din dng cua khuch dai tu (voi gia thit dim lam vic cua no nm o
doan tuyn tinh)
E
KDT
K
KDT
. U
CK1 L
(5-3)
Trong do: K
KDT
- h s khuch dai din ap cua KDT
Phuong trinh cn bng din ap trong mach phn ung la:
E
KDT
K.m.e + I
u
. R
u L
(5-4)
Tu cac phuong trinh (5-2), (5-3), (5-4) va mt s bin di ta nhn duoc phuong
trinh dc tinh tinh cua h nhu sau:
, )
, )
. 2
.
. .
(5 5)
1 1
KDT uD i qd D
u
D KDT cd
KDT KDT
R K R K K I K
K K U
K K
o

+ + +


=
+ +
Dc tinh tinh cua h thng duoc v trn hinh 5.4
So d cu truc cua h thng duoc trinh bay trn hinh 5.5
Nguyn ly lam vic cua so d diu khin tu dng nhu sau:
So d cho phep diu khin may o ch d thu may va ch d lam vic tu dng.
O ch d thu may cac cng tc 1CT, 2CT, 3CT duoc dong sang vi tri 1. Mo may
dng co DT nho n nut MT, sau do co th khoi dng dng thoi DM va DB bng nut
n MN. Dng co DC duoc khoi dng bng nut n MC.
O ch d tu dng, qua trinh hoat dng cua may gm 3 giai doan theo thu tu
sau:
80
1) Dua nhanh u da vao chi tit gia cng nho truyn dng thuy luc, dong cac dng
co DC va DB.
2) Mai th, ri tu dng chuyn sang mai tinh nho tac dng cua cng tc to.
3) Tu dng dua nhanh u da ra khoi chi tit va ct din cac dng co DC, DB
Truoc ht dong cac cng tc to 1CT, 2CT, 3CT sang vi tri 2. Keo tay gat diu
khin (duoc b tri trn may) v vi tri di chuyn nhanh u da vao chi tit (nho h thng
thuy luc). Khi u da di dn vi tri cn thit, cng tc hanh trinh 1KT tac dng, dong
mach cho cac cun dy cng tc to KC va KB, cac dng co DC va DB duoc khoi
dng. Dng thoi truyn dng thuy luc cua cac may duoc khoi dng. Qua trinh gia
cng bt du. Khi kt thuc giai doan mai th, cng tc hanh trinh 2KT tac dng,
dong mach cun dy role 1R
Tr
. Tip dim cua no dong din cho cun dy nam chm
1NC, d chuyn di van thuy luc, lam giam tc d n dao cua u da. Nhu vy giai
doan mai tinh bt du. Khi kich thuoc chi tit d dat yu cu, cng tc hanh trinh
3KT tac dng, dong mach cun dy role 2R
Tr
. Tip dim role nay dong din cho
cun dy nam chm 2NC d chuyn di van thuy luc, dua nhanh u da v vi tri ban
du. Sau do, cng tc 1KT phuc hi ct din cng tc to KC va KB; dng co DC
duoc ct din va duoc hm dng nng nho cng tc to H. Khi tc d dng co du nho,
tip dim role tc d R
KT
mo ra, ct din cun dy cng tc to H. Tip dim cua H
ct din tro hm ra khoi phn ung dng co.
6.TRANG BJ DIJN MY CN THP
-1 Khi nim chung v cng ngh cn thp
1. Bin dang cua kim loai
Kim loai duoc gia cng bng
ap luc rt ph bin. Phuong phap
gia cng bng ap luc bao gm
nhiu dang: can, ep, dp, dt,
ct, keo, chut v.v. Duoi tac
dung cua ap luc ngoai (ngoai
luc), kim loai s bi bin dang
hoc bi dut gy.
Lam bin dang kim loai d
nhn duoc cac s cng bng an
phm theo yu cu nao do khi
H.6-1 Cu truc mt ct kim loai d mai nhn
a) So d cac hat tinh th kim loai
b) Ranh gioi giua cac hat nhin qua kinh hin vi
gia cng bng ap luc la ni dung cua ly thuyt bin dang deo, ly thuyt gia cng kim
loai bng ap luc.Ta chi xet nhung vn d chung d hiu nhung yu cu cng ngh
doi hoi su dap ung cua trang bi din cho cac may gia cng bng ap luc.
Dung kinh hin vi d quan sat mt mt kim loai d mai nhn d thy cu truc
cua no nhu hinh 6-1. Qua hinh v nay ta thy cac hat tinh th kim loai tip xuc voi
nhau theo duong thng gy khuc trn mt mai.
81
Bng nhiu thuc nghim nguoi ta d nhn bit duoc: Kim loai bi pha huy
khng phai theo lop phn cach giua cac hat ma su pha huy lai chinh o cac hat (theo
mt truot tinh th).
Su thay di kich thuoc va hinh dang ban du cua vt th kim loai khi bi ngoai
luc tac dung goi la bin dang kim loai. Bin dang cua kim loai duoc chia thanh hai
loai la: bin dang dan hi va bin dang deo.
- Bin dang dan hi la bin dang cua vt th ma sau khi ngoai luc thi tac
dung vao vt thi vt s tro lai hinh dang va kich thuoc ban du, nghia la vt chi bin
dang khi no dang chui tac dung cua ngoai luc.
- Bin dang deo la bin dang cua vt ma sau khi bo ngoai luc tac dung vao no,
no co hinh dang va kich thuoc moi so voi hinh dang va kich thuoc ban du.
Truc tung biu thi luc keo hay ung sut keo. Truc hoanh biu thi chiu dai
thanh thep mu hay d dn tuong
di. Du tin, d dai mu thep tng
ty l thun voi luc keo (doan OA).
O doan nay, nu thi tac dung luc,
mu s ly lai hinh dang va kich
thuoc cu, do la giai doan bin dang
dan hi.
Trong mang tinh th, cac nguyn
tu kim loai chim vi tri tuong ung
voi th nng cuc tiu. Khi bin
dang dan hi, cac nguyn tu x
dich khoi vi tri cn bng n dinh.
H 6.2 Quan hgiua luc keo vabin dang
dai cua mu thep
Su x dich nay rt nho, khng qua khoang cach giua cac nguyn tu (c vai
0
A, 1
0
A 1. 10
7
mm). Do su tng khoang cach giua cac nguyn tu ma th tich kim loai
tng ln, mt d kim loai giam di.
Nu tip tuc tng luc keo qua gioi han dan hi (tuong ung dim A), d tng bin
dang dai s khng ty l voi luc keo, ma no s tng nhanh hon (doan cong AC). Nu
cu tip tuc tng luc keo nua, s dn dn mu bi pha huy (dut, tuong ung voi dim B).
Khi luc keo tng chua dn muc pha huy mu (dim C), ma luc keo bt du giam thi
mu khng ly lai duoc hinh dang va kich thuoc cu, ma no con giu lai mt d dn
nao do (doan
0
c ), nguoi ta goi do la d bin dang deo cua vt.
Nhu th, bin dang dan hi lun xay ra truoc moi bin dang deo. Bin dang deo cua
kim loai phu thuc vao thanh phn cu tao kim loai, nhit d va phuong phap gia
cng bng ap luc.
Cac phuong phap gia cng bng ap luc nhu can, keo, ep, dp, ren .dua vao
bin dang deo cua kim loai d thay di hinh dang, kich thuoc cua kim loai.
Ngoai luc tac dung vao kim loai phai vuot qua gioi han bt du gy bin dang
(theo huong luc can nho nht), nhung khng gy ra pha huy kim loai, tuc la pha v
mi lin kt giua cac hat; tu do cung lam thay di tinh cht co ly cua kim loai.
82
Thuc nghim keo mu chung to rng bin dang cua kim loai xay ra la do kim
loai truot theo cac mt phng xac dinh goi la mt phng truot. Khi cac mt phng
nay truot, b mt mu s co cac vt goi la cac duong truot. Mt phng truot thuong
trung voi mt phng tac dung cua ngoai luc mt goc khoang 45
0
. Bin dang deo chi
co th bt du khi tao ra trong kim loai mt trang thai ung sut xac dinh. Khi do ung
sut truot (tip tuyn) tac dung theo mt phng truot dat d lon xac dinh tuy thuc
tinh cht cua kim loai va thng duoc ni tro trn mt phng truot hay theo duong
phn cach giua cac hat trong kim loai.
Khi gia cng bng ap luc, co th coi ngoai luc la t hop cac luc keo va nen. D
khao sat mt s dang bin dang chinh, ta quy uoc ung sut nen la duong, ung sut
keo la m.
2. Khai nim chung v cng ngh can thep
Can la mt phuong phap gia cng bng ap luc d lam thay di hinh dang va kich
thuoc cua vt th kim loai dua vao tinh cht bin dang deo cua no.
Yu cu quan trong trong qua trinh can la ung sut ni cua bin dang deo khng
duoc qua lon, dam bao kim loai vn giu duoc d bn cao. Do ung sut ni bin dang
deo giam khi nhit d kim loai tng, cho nn trn thuc t phuong phap can nong
thuong duoc su dung nhiu nht d giam luc can va nng luong tiu hao trong qua
trinh can.
Trong mt s truong hop do yu cu cng ngh phai dung phuong phap can
ngui, vi du nhu can thep tm mong co b day tm can nho hon 1mm. Vi nu can
thep tm mong ma dung phuong phap can nong s sinh ra lop vay thep kha day so
voi thanh phm nn b day mt tm thep can s khng dng du v chiu day. Cn
cu vao nhit d cua phi trong qua trinh can, nguoi ta chia ra hai phuong phap can:
- Phuong phap can ngui: khi nhit d cua phi nho hon 400
0
C.
- Phuong phap can nong: khi nhit d cua phi lon hon 600
0
C
a) Cau tao cua mav can
May can thuc hin nguyn cng chinh lam bin dang deo kim loai d co hinh
dang va kich thuoc theo yu cu mong mun. Phi kim loai duoc nen ep, kep va keo
qua hai truc can quay nguoc chiu nhau.
Mt may can thuong co cac b phn chinh sau (hinh 6-3):
83
Hp can: gm hai truc can 9 (h.6-3a) hoc nhiu truc can 10, 11. (h.6-3d),
gi truc dt trn thn may 12 (h.6-3a va 6-3d). Truc can trn thuong duoc goi la truc
can dng co th dich chuyn theo phuong thng dung va duoc dinh vi bng thit bi
kep truc, con truc can duoi la truc can c dinh.
Co cu va thit bi truyn luc: co th khac nhau tuy theo chuc nng va cu tao
cua tung loai may can.
O nhung may can cng sut lon (can th, can thep tm day) va cac may can co tc d
cao, thi hai truc can duoc truyn dng ring r tu hai dng co ring r 3 (h. 6-3a va
6-3b). O nhung may can khac, truyn dng quay truc can do mt dng co 9 dam
nhn goi la truyn dng nhom thng qua hp banh rng co cung duong kinh voi ty s
truyn i 1.
Giua dng co truyn dng 3 va hp banh rng 4 co dt hp tc d d phi hop
tc d giua dng co truyn dng va tc d cua truc can phu hop theo yu cu cng
ngh.
Dng co truyn dng: d truyn dng truc can thuong dung cac loai sau:
84
- Dng co khng dng b roto lng soc cho may can lin tuc cng sut nho.
- Dng co khng dng b roto dy qun duoc dung cho may can lin tuc cng
sut lon.
- Dng co din mt chiu duoc dung cho cac may can dao chiu (may can quay
thun nghich).
b) Phan loai mav can
May can rt da dang va nhiu chung loai. Phn loai may can co th dua trn
cac dc dim sau dy:
Theo tn goi cua san phm sau khi can:
- May can th, co duong kinh truc can u (800 1300)mm.
- May can tm co duong kinh truc can u (1100 1150)mm.
- May can thep hinh (duong ray, thep goc thep chu U, thep chu I) co duong kinh
phi can u (750 900)mm.
- May can dy co duong kinh truc can u (250 350)mm.
Theo nhit d can co hai loai:
- May can ngui khi nhit d cua phi can co t
0
400
0
C.
- May can nong khi nhit d cua phi can co t
0
~ 600
0
C.
Theo cng ngh can co hai loai:
- May can lin tuc khng dao chiu.
- May can dao chiu thun nghich
-2 Cc thng s co ban dc trung cho cng ngh cn thp.
Cng ngh can thep duoc m ta trn hinh 6-4:
Khi cho phi kim loai vao hp can, phi bi kep va ep cht giua hai truc can quay
nguoc chiu nhau, kt qua b day cua phi giam xung, chiu dai cua phi tng ln
va chiu rng tng ln chut it.
Nu coi hai truc can cua may ging ht nhau, quay nguoc chiu nhau cung tc d
va phi can co co tinh dng du nhau, ki hiu cac dai luong cua phi la:
H - b day phi; B - b rng cua phi;
L - chiu dai cua phi; F - tit din cua phi
Voi chi s 1 cua cac thng s cua
phi truoc khi can va chi s 2 cua cac
thng s cua phi sau khi can ta co:
L2 ~ L1; H2 H1; F2 F1
1. Cac thong so co ban
a) H s keo dai
1
2
1
) =
L
L

(6-1)
Sau n ln can, ta co h s keo dai la:
1
n
i
i

=
= [
(6-2)
85
Nu coi th tich cua phi la khng di V
1
V
2
thi:
2
2 2 1
1
1 2
1
J
L F F
J
L F
F
= = =
(6-3)
Nu coi d no rng khng dang k B1 B2 thi:
1. 1 1. 2 1
1 2 2 2 2
H B H L F
L F H B H
= = = =
(6-4)
b) Goc ngoam u (hinh 6-5) tuong ung voi cung ngoam AB
2) iu kin d truc can ngoam duoc phoi.
Truc can ngoam duoc phi va can
ep duoc la nho ma sat tip xuc xut
hin trn cung ngoam AB khi truc can
quay. Ngoai luc T keo phi vao con co
luc P dy ra cua phi. Nu luc cua phi
dy ra lon hon luc keo vao thi truc can
khng ngoam duoc phi.
Biu d luc tac dung ln phi can
biu din trn hinh 6-5.
Phn tich hai luc trn ta thy rng:
d truc can ngoam duoc phi thi:
H.6-5. Biu dluc tac dung ln truc can
T
x
> P
x
hay T. coso > P.sino T > P.tgo (6-5)
a) o nen ep tuvt doi
Ah H
1
- H
2
(6-6)
Tu hinh 6-5 ta co:
H
1
H
1
2BC
Ah 2BC 2(OB OC) 2R(1-cosu)
Ah D(1-cosu) (6-7)
Trong do : D - duong kinh truc can;
R - ban kinh truc can.
b) o no rong theo chiu ngang
Ab B
2
B
1
Theo cng thuc kinh nghim, co th tinh theo biu thuc sau:
Ab a.Ah
Trong: h s a co xet dn anh huong nhit d cua phi can a (0,25 0,35)
c) Jng cham sau va vng vuot truoc.
86
Khi can thep, trong vung bin dang
(phn gach cheo trn hinh 6-4) s co hai
vung:
-Vung chm sau la vung khi tc d cua
phivoi V- tc d dai truc can;V
2
- tc d
ra cua phi khoi truc can V
1
nho hon tc
d dai cua truc can V
1
V.
-Vung vuot truoc la khi tc d ra cua
phi V
2
lon hon tc d dai cua phi V
2
~V.
D vuot truoc duoc dc trung boi ty s:

2
J
J J
s

=
(6-8)
H.6-6. Hin tuong chm sau
v vuot truc
Trong do:V- tc d dai truc can;
V
2
- tc d ra cua phi khoi truc can
Trn thuc t,khi can tm day s (3 5),con khi can tm mong s(11 15)
Nhu vy ta co :V
1
V V
2
.
Trong vung bin dang, tc d cua phi s tng tu V
1
dn V
2
nn s co mt tit
din nao do tc d cua phi bng tc d dai cua truc can (tit din N-N` trn hinh 6-
6). Tit din nay duoc goi la tit din toi han (co tn goi khac la tit din trung binh).
Goc tm tuong ung voi cung chn NB duoc goi la goc toi han.
Goc toi han co th tinh theo biu thuc sau:
.(1 )
2 2 2
ms
o o o
|
o
= <
(6-8)
Trong do:
ms
o la goc ma sat.
d) Ap luc dt ln truc can trong qua trinh can thep
Khi can, truc can dt ln phi mt luc d thng ni tro bin dang cua phi.
Ngoai ra, phan luc cua phi cung gy ra mt luc dt ln truc can.
Nu goi P
tb
la ap sut ep trung binh va F
tx
la din tich tip xuc giua truc can va
phi thi phan luc toan phn dt ln mt truc can bng:
P P
tb
. F
tx
(6-9)
Trong do: P
tb
- ap sut ep trung binh, N/mm
2
;
F
tx
- din tich tip xuc, mm
2
Tri s ap sut ep trung binh phu thuc vao nhiu yu t sau dy:
- Thanh phn hoa hoc cua phi
- Nhit d cua phi.
- D day cua phi (B
1
), d nen ep (Ah) va mt s yu t phu khac.
2
1 2
. ( ). | |
2
tx tb
B B
F B l l mm
+
= =
(6-10)
Trong do l - la dy cung AB chn goc ngoam u.
87
Tinh gn dung: ) (
2
sin mm D AB l
o
= = (6-11)
Trong do
2
1
2
sin
o o co
=
D bit Ah (1 cosu)D; nn
D
h
2 2
sin
A
=
o
(6-12)
Tu do suy ra:
. | |
2
h
l D R h mm
D
A
= = A
(6-13)
Vi R D/2 : ban kinh truc can.
Thay vao biu thuc trn ta co ap luc dt ln mt truc can khi can bng:
. . ,| |
tb tb
P P B R h N = A
(6-14)
Tri s ap sut ep trung binh duoc tinh theo cng thuc Xlicp:
, )
1
2
2
1,15 . . .
. 1
tb c
H
P k A A
h
o
o

=
A
(6-15)
Trong do: k
c
- dim gioi han nong chay cua phi;
o - goc ma sat truot;
0
1
H
A
H
=
(6-16)
H
0
- b day cua phi o tit din gioi han.
H
1
- b day cua phi o tit din gia cng.
Cac thng s k thut cua phi va truc can duoc biu din trn hinh 6-7.
H 6-7. Thng sca phi vtruc cn
6-3 Tinh momen truvn dong truc can
1. Phuong phap Xlicp
88
Phuong phap nay dua theo ap sut ep trung binh d tinh mmen truyn dng
truc can, bao gm cac thanh phn mmen sau:
- M
hi
: mmen huu ich cn thit d lam bin dang phi va khc phuc luc ma sat
giua phi kim loai va truc can trong vung bin dang ung voi cung ngoam
- Mmen khng tai M
0
.
- Mmen dng M
dg
d khc phuc luc quan tinh, tao gia tc.
Mmen dng xut hin khi thuc hin dao chiu quay va diu chinh tc d.
Vy mmen can bng :
M M
hi
M
ms
M
0
M
dg
(6-16)
- Mmen huu ich duoc tinh dua vao ap luc trn truc can.
Nu coi bin dang phi nhu nhau o hai phia cua truc can ( ) (
2 1
o o = nhu hinh 6-
8, tu do ta co:
Luc tac dung: P
1
P
2
P (6-17)
Canh tay don dt luc: a
1
a
2
a, luc do
mmen tac dung ln truc can 1 la:
M
1
P.a P1.l (6-18)
Mmen truyn dng cho ca hai truc
can:
M
hi
2P
tb
. B
tb
.1.R.Ah
Mmen ma sat duoc tinh theo biu
thuc:
i
Pd M
l
l
i
Pd
M
hi
ms

q
+
+ = ). (
(6-20)
Trong do:
H 6-8. So d tnh ton mmen cn
P - ap sut nen dt ln truc can |N/mm
2
|;
d - duong kinh cua truc can;
i - ty s tryn
- h s ma sat ln;
q - hiu sut cua co cu truyn luc.
- Mmen khng tai:
M
0
(3 5) M
dm
(6-21)
- Mmen dng:
dt
Jd
M
dg
o
=
(6-23)
Trong do: J - mmen quan tinh cua h truyn dng |kgm
2
|
2. Phuong phap suat tiu hao nng luong (STHNL)
Phuong phap nay thuc cht la phuong phap tinh mmen truyn dng truc can
theo sut tiu hao nng luong trn mt don vi khi luong cua san phm.
Phuong phap STHNL duoc tinh dua trn duong cong STHNL duoc xy dung tu
thuc nghim.
89
Duong cong nay biu thi d tiu hao nng luong trn mt don vi khi luong san
phm sau d keo dai phi () hoc theo chiu day (H) cua phi sau mi mt ln can.
Duong cong STHNL duoc biu din trn hinh 6-9.
Duong cong STHNL biu
din quan h WI() sut tiu
hao nng luong theo d keo
dai sau mi ln can duoc su
dung d tinh mmen truyn
dng truc can di voi cac
may can quay thun nghich,
con duong cong STHNL biu
din quan h giua STHNL
theo d day cua phi duoc
Hinh6-9 Duongcong STHNL
ung dung di voi cac may can ngui lin tuc.
D chinh xac tinh toan mmen truyn dng truc can cua phuong phap nay
cang cao nu cac diu kin can duoc tinh toan cang sat voi diu kin xy dung
cao nu cac diu kin can duoc tinh toan cang sat voi diu kin xy dung duong
cong STHNL.
Mmen can cho ln can dang tinh toan s bng:
M
dt
1,4.AW.F.10
7
N.m] (6-23)
Trong do: F - tit din cua phi o ln can dang tinh, mm
2
;
D - duong kinh truc can, mm;
AW - hiu s sut tiu hao nng luong cua ln can dang tinh va ln
can truoc do.
-4 1rang bj din my cn nng thun nghjch (CA1A)
1. c dim cong ngh
May can nong quay thun nghich (may can nong dao chiu) thuong dung d can
th.
Trong t hop may can nong thun nghich, ngoai cac hp can con co cac thit bi
phu nhu: bng ln, dao ct, xe cho phi, may lt phi v.v.
Trn hinh 6-10 gioi thiu bng chuyn may can nong th 1150.
Hinh 6-10 Dy chuyn may can nong th 1150
90
Phi thep tu phn xuong thep duoc vn chuyn dn la nung 2 bng cu truc 1, s
lo nung co th ln toi 20 lo va mi lo nung co th chua duoc 4 8 thoi thep co khi
luong (5 25) tn/thoi. Sau do cac thoi thep duoc dua ln cac xe cho phi 3 va cho
dn bng ln tip nhn 4.Ban cn 5 d cn khi luong thoi thep. Ban quay 6 dung d
quay thoi thep cho dung huong (trong truong hop cn thit co th quay 1 goc ti da
180
0
).Bng ln 7 va 8 d dua thoi thep dn hp can 10.Sau mi ln can, thoi thep
duoc vn chuyn tro lai cac bng ln truoc hp can.O dy trong truong hop cn
thit,thoi thep co th lt di mt goc 90
0
nho may lt 9.
Khi kt thuc ln can cui cung, phi can thanh phm duoc dua qua bng ln 11,
12 va dn may danh vay lam sach 13 va sau do dua toi may ct phn doan 14 theo
kich thuoc quy dinh. Sau do chuyn toi bng xich 15, bng ln 16 va may dy ln
ban xp 17 cht vao kho chua 18.
Dng co 19 dung d truyn dng hp can 10.
Cac may can nong quay thun nghich co nhiu kiu, nhiu loai, kt cu tuy tung
loai cung khac nhau nhung ch d lam vic cua h truyn dng truc can nhu nhau.
Dng co truyn dng truc can lam vic o ch d rt nng n: dc trung boi
tn s dong ct din lon (co may dat 1500 ln/ gio) va lun lam vic o trang thai qua
tai, luc ngoam phi, mmen cua dng co truyn dng co th dat toi (2,5 3) M
dm
.
Tu nhung dc dim trn, ta co th dua ra nhung yu cu chinh di voi thit bi truyn
dng truc can cua may can thep nhu sau:
- Pham vi diu chinh tc d yu cu D 10:1.
- Phai lam vic voi d tin cy cao trong diu kin nng n (tn s dong ct lon,
thuong xuyn qua tai)
2. H truvn dong hop can trong mav CNQTN
Trong may can nong quay thun nghich thuong su dung hai phuong phap truyn
dng.
- Truyn dng nhom: la dung mt dng co truyn dng quay hai truc can nho hp
banh rng. Uu dim cua phuong phap nay la so d diu khin don gian, nhung so d
dng hoc phuc tap, kich thuoc cua hai truc can yu cu phai nhu nhau.
- Truyn dng ring r: phuong phap nay co uu dim la: so d dng hoc don gian,
kich thuoc cua hai truc can khng yu cu ging nhau, nhung so d nguyn ly din
phuc tap, cn dn hai dng co, mi dng co truyn dng mt truc ring bit.
a) H thong truvn dong din (truvn dong nhom) hop can trong mav can nong
quav thuan nghich (CNQTN)
Dai diu chinh tc d dng co truyn dng yu cu D 10:1 va duoc thuc hin
diu chinh hai vung:
- Vung duoi tc d co ban (n n
dm
)
Thuc hin bng cach thay di din ap dt vao phn ung cua dng co.
- Vung trn tc d co ban ( n ~ n
dm
)
Thuc hin bng cach giam tu thng kich tu cua dng co.
Qua trinh diu chinh tc d o hai vung tin hanh khng dng thoi va khng phu
thuc ln nhau. So d nguyn ly din trn hinh 6-11 va so d diu khn trn hinh 5-
12.
91
* Cau truc cua so do.
Dng co truyn dng truc can D(1) duoc cp ngun tu hai may phat 1F(3) va
2F(4) ni song song nhau. Cun kich tu cua hai may phat KT1F(5) va KT2F(5) duoc
cp ngun tu may kich tu FKF(6). Cun kich tu cua may phat KTFKF(14) duoc cp
ngun tu may din khuch dai tu ngang MDKDF(14).
May din khuch dai MDKDF co cac cun kich tu sau:
- AKDF(15) cun din ap thuc hin chuc nng dao chiu quay cua dng co
bng hai cng tc to 1N(15) va 1T(15).
- CDKDF(9) la cun chu dao dng thoi la cun phan hi m din ap co ngt.
Nguyn ly lam vic cua khu nay nhu:
Khi din ap may phat 1F va 2Fcon nho hon din ap so sanh (U
ss
ly trn bin tro
2R(10), mt trong hai dit 1CL hoc 2CL khoa nn dong trong cun CDKDF bng
khng. Khi din ap cua may phat 1F va 2F tng bng gia tri so sanh thi 1CL hoc
2CL thng, dong din trong cun CDKDF khac khng, co s lam din ap cua may
phat 1F va 2F khng bi tng nhanh mt cach cung buc.
Din ap trn bin tro 2R duoc cp tu ngun khuch dai tu KDT(11).
92
H. 6-11 So d truyn dng nhom may CNQTN
Din ap trn bin tro 2R duoc cp tu ngun khuch dai tu KDT(11).
Khuch dai tu KDTF co hai cun khng ch:
93
- AKDTF(12): la cun din ap (cun dich chuyn) d chon dim lam vic ban
du cua KDT.
- CDKDTF(13): la cun chu dao dung d thay di thay di tri s din ap ra
cua KDTF, chinh la thay di tri s din ap so sanh ly trn bin tro 2R bng cac cng
tc to gia tc 1Y, 2Y, 3Y.
DKDF(16): la cun phan hi m dong co ngt, nhm han ch dong din cua
dng co, bao v dng co truyn dng trong truong hop bi qua tai. Nguyn ly lam
vic cua khu han ch dong nhu sau:
Khi dong din phn ung trong dng co truyn dng con nho hon tri s dong ngt I
u

I
ng
|tri s I
ng
(2,25 2,5) I
dm
| , din ap U
i
U
ss
voi U
i
I
u
(Z
cp
Z
CB
), con U
ss
U
ab
hoc U
bc
ly trn bin tro 4R(17). Khi do dit 5D, 6D hoc 7D, 8D khoa, dong trong
cun DKDF bng khng. Nguoc lai, khi I
u
_ I
ng
, U
i
_ U
ss
, khi do 2 trong 4 dit trn
s thng, dong din trong cun DKDF khac khng, do tinh cht khu tu cua cun
DKDF, din ap phat ra cua 1F va 2F giam nhanh v khng tao ra duong dc tinh co
dang may xuc bao v cho dng co khng bi chay khi qua tai. Din ap trn bin tro
4R(17) duoc cp ngun tu khuch dai KDTD(19). Khuch dai tu KDTD co hai cun
khng ch:
- Cun AKDTD(20) la cun din ap (cun chuyn dich) dung d chon dim
lam vic cua KDT.
- Cun DKDTD(26) la cun phan hi m dong din kich tu cua dng co truyn
dng
MKDF(27): la cun phan hi mm din ap cua may phat kich tu FKF(7).
Nguyn ly lam vic cua khu phan hi mm din ap nhu sau: Cun MKDF duoc ni
vao duong cheo cua cu vi phn qua din tro han ch R5. Cu vi phn duoc cu
thanh tu 4 vai cu gm cac din tro R2, R3, R4 va hai cun kich tu KT1F va KT2F.
Khi din ap phat ra cua FKF n dinh (U
FKF
const), cu cn bng |R2.R4 R3.(
Z
KT1F
Z
KT2F
)|. Dong trong cun MKDF bng khng, nguoc lai khi din ap phat ra
cua may phat FKF co xu th tng hay giam, do hai cun kich tu co tinh cam, cu mt
cn bng, dong trong cun MKDF khac khng (chiu cua no s nguoc hoc cung
chiu voi dong trong cun AKDF. Kt qua din ap phat ra cua FKF s n dinh.
Suc tu dng tng cua MDKDF bng:
L
F F
AKF
- F
CKF
- F
DKF
F
MKF
Nhu vy diu chinh tc d dng co truyn dng truc can D bng cach thay di tri
s din ap dt vao phn ung cua dng co(vung n n
dm
)thuc hin bng cach thay di
din ap phat ra cua MDKDFthng qua cac cun kich thich cua nCun kich tu cua
dng co truyn dng KTD(23) duoc kich ngun tu may phat kich tu FKD(23). Cun
kich tu cau may phat kich tu KTFKD(21) duoc cp tu may din khuch dai tu truong
ngang MDKDD(21). May din khuch dai co cac cun kich thich sau:
AKDD(22) la cun din ap.
CDKDD(25) la cun chu dao dung d diu chinh tc d, dong trong cun
CDKDD cung chiu voi dong trong cun AKDD, nn khi cng tc to gia tc 4Y va
5Y(28) mt din, lam cho din ap roi trn R17 (ni song song voi CDKDD) giam
94
xung, kt qua din ap ra cua MDKDD giam xung, dong kich tu trong cun KTD
giam va tc d dng co tng ln.
DKDD(18) la cun phan hi m dong co ngt. Khi I
u
I
ng
, U
i
U
ss
, dit 9D,
12D (hoc 10D,11D) khoa, dong trong cun DKDD khac khng, no lam cho din ap
ra cua MDKDD tng ln, dong kich tu cua dng co tng ln, tc d dng co giam
nhanh xung v khng bao v cho dng co khng bi chay trong truong hop qua tai.
MKDD la cun phan hi mm din ap may phat kich tu FKD(27).
Cun dy MKDD duoc ni vao duong cheo cua cu vi phn cu thanh tu 4 vai
cu gm: R10, R11, R12 va cun kich tu cua dng co KTD(23). Khi din ap ra cua
may phat FKD n dinh (U
FK
const). Cu cn bng (R10. Z
KT
R
11
.R
12
), dong
trong cun MKDD bng khng. Trong truong hop din ap phat ra cua FKD co xu
huong thay di, cu mt cn bng (do cun KTD co tinh din cam) dong trong cun
MKDD khac khng, chiu dong trong cun MKDD s cung chiu hoc nguoc chiu
voi dong trong cun AKDD lam cho din ap phat ra cua FKD s n dinh.
Suc tu dng tng cua MDKDD bng:
L
F F
AK
- F
CK
- F
DK
F
MK
Nhu vy, diu chinh tc d dng co truyn dng o vung 2(n ~ n
dm
) thuc hin
bng cach giam tu thng kich tu cua dng co thng qua diu khin dong kich tu cua
may din khuch dai tu truong ngang MDKDD.
* Nguvn lv lam vic cua so do khong ch
Khng ch dng co truyn dng D duoc thuc hin bng b khng ch chi huy
KC. Mach chi hoat dng duoc khi cac tip dim bao v d duoc dong kin. Khi KC o
vi tri '0, cng tc KH(12) 1 KH(13) 1 |duy tri| KH(14) 1 (cp ngun
cho cac dong 14 21).
Khoi dng dng co tu tc d bng khng dn tc d dinh muc (n
dm
).
Quay b khng ch chi huy ln luot tu '0 dn vi tri '4 sang bn phai tuong
ung voi chiu quay thun, cng tc to 1T(14) 1 va 2T(15) 1 dong trong cun
dy AKDF co chiu d dng co chay theo chiu thun. Cac cng tc to gia tc
1Y(18), 2Y(19), 3Y(21) ln luot co din, lam tng dong trong cun CDKDTF, dn
dn tng din ap ra cua KDTF (tng din ap so sanh U
ss
trn bin tro 2VR). Kt qua
din ap dt ln phn ung dng co tng tu khng ln dn dinh muc U
udm
. Trong qua
trinh nay, tu thng kich tu cua dng co giu khng di.
Tng tc d tu n
dm
dn tc d trn co ban. Khi quay b khng ch chi huy sang vi
tri '5 va vi tri '6, cac cng tc to 4Y va 5Y ln luot mt din, lam giam din ap dt
ln cun dy CDKDD, kt qua tu thng kich tu cua dng co giam (u u
d
) tc d
cua dng co s tng ln.
Hm dng co tu tc d n
dm
v 0.
Khi quay b khng ch chi huy tu vi tri '4 v vi tri '0, cac cng tc to 1T(14),
2T(15), 1Y(18), 2Y(19) va 3Y(21) mt din. Ring cng tc to KT(27) chua mt
din (vi role din ap RA con tac dng). Luc nay cng tc to 1N(16) va 2N(17) co
din |qua tip dim KC(15) |, dong trong cun din ap AKDF(15) dao chiu, dng
co thuc hin hm nguoc. Khi tc d dng co giam xung (ung voi din ap U
u
(10
95
15) U
dm
, role din ap RA thi tac dng, cng tc to 1N va 2N mt din, qua trinh
hm nguoc kt thuc.
Hm dng co tu tc d n ~ n
dm
v '0
Khi chuyn tay qua b khng ch chi huy tu vi tri '0 v vi tri '0, ln luot cac
cng tc to 4Y va 5Y co din. Din ap trn cun CDKDD tng dn ln dn dn khi
dong kich tu cua dng co tng dn ln dn chi s dinh muc, tc d cua dng co giam
xung dn tri s n
dm
, qua trinh giam tc tu n
dm
v '0 xay ra tuong tu nhu d trinh
bay.
VI. TRANG BJ DIJN - DIJN TU MY REN, DAP
21 Yu cu v trang b| din cho cc my rn, dp.
a- Khi nin chung.
Ren , dp la phuong phap gia cng bng ap luc loi dung bin dang deo cua
kim loai d tao ra cac san phn co hinh dang va kich thuoc mong mun.
Ren , dp nong , dp ngui chin vi tri quan trong trong cng ngh san xut nhiu
san phm . Chung khng chi dam bao cho ra cac phi co phm cht luong cao ,
chinh xac d gia cng co khi tip ma trong nhiu truong hop con la thao tac hoan
thin , Cng ngh ren , dp tin toi tao cac chi tit dam bao kich thuoc, hinh dang
va cht luong b mt cui cung ma chi cn gia cng tinh bng co khi va o mt s
truong hop hoan toan khng cn gia cng co khi thm . Tin b v cht luong san
phm va nng sut trong ren dp khng tach roi khoi qua trinh co khi hoa, tu dng
hoa cac may ren dp.
Cac may ren- dp co loai chi thuc hin mt nguyn cng, co loai thuc hin
nhiu nguyn cng lin tip.
Ap luc gi cng trn may thuong rt lon, duuoc tao ra duoi dang xung luc
dt bin. thoi gian thao tac ( luc tac dung vao phi d gy bin dang) thuong ngn
hoc rt ngn so voi hai ln thao tac (5 -10 ). Nu may dung so d dng nhu hinh
5-1 thi m men quan tinh phn dng qui di v truc dng co khng lon lm. Khi do
, mmen lon nht luc thao tac hoan toan do dng co tao ra va mmen qua tai cho
phep cua dng co cung phai rt lon. Song trong thoi gian dai giauwx 2 ln thao tac
lin tip , h lai chi cn mmen khng lon, du d thng ma sat.Diu do khng tn
dung duoc kha nng lam vic cua dng co. Do vy, Trong cac may ren, dp thuong
dung banh da nhu 5-2. Trong thoi gian khng thao tac, banh da voi mmen qun
tinh lon s duoc dng co tich luy nng luong duoi dang dng nng. Luc thao tac tc
d h giam, dng nng du tru o banh da s taoh ra mmen cung dng co d thng
luc can do bin dng cua phi va m men qua tai cho phep dng co khng cn qua
lon.
b-D}c dim truyn dng din v yu cu v truyn dng din.
O cac may ren, dp co banh da 5-2 du truot T chuyn dng ln xung thng
qua truc khuyu. Tc d du truot tuy thuc goc quay cua truc khuyu. do vy,
mmen quan tinh cua phn nay qui di v truc dng co thay di.Nhung so voi
mmen quan tinhqui di toan b ma chu yu la do banh da thi phn thay di nay
96
khng lon ln trong tinh toan truyn dng co th coi nhu khng di.
Nhu d nu, banh da duoc dng co tng tc d tich luy nng luong khi may
khng thao tac va khi banh da giai phong nng luong luc thao tac thi h giam tc,
nn dng co chuyn dng chinh cua may lam vic trong diu kin tai thay di lin
tuc , tc d thay di lin tuc nghia la lun o trang thai qua d.
May ren, dp la may co tc d cao vi du nhu cac may tu dng dp tn hin dai
co dn 1250 hanh trinh trong 1 phut, con o may ep dp nong, luc lon 400MN
(4000T) la 50 hanh trinh trong 1 phut. Mi may ren, dp cn dam bao gia cng chi
tit voi s luong cn va cht luong yu cu trn co so gia thanh nho nht . Do vy,
tinh cht dng co din phai phu hop voi tinh cht may .
Dng co phai co cu tao va kha nng su dung lu dai cho phep trong diu kin
san xut ren nhu: nhit d cao, rung dng ...
O cac may ep truc khuyu, tc d cn thit d bin dang deo duoc dam bao nho
mach dng hoc co khi cua may. Truong hop nay , dng co din chi cn quay truc
dn dng chinh cua may voi tc d khng di. Vi du nhu dng co keo may bom
trong may ep thuy luc . Cac truyn dng phu trong cac may ren, dp cung chi cn
tc d khng di cua dng co din dn dng. Dng co din dung ph bin la
dng co khng dng b rto lng soc.
O may ren, dp nng khng co banh da, cng sut dng co qua 200Kw, thuong
dung dng co dng b d dam bao tc d voi su thay di cho phep cua tai. Hon
nua o giai cng sut lon truyn dng bng dng co dng b kinh t hon dng co
khng dng b.
O may ren, dp co banh da, thuong dung dng co khng dng b lng soc co
d truot cao cung nhu dng co khng dng boooto dy qun.
Mach truyn dng co khi dam bao truyn luc va thay di tc d trn truc dng
thanh tc d gia cng phu hop trn du truot voi tc d gia cng cho truoc ma tc
d cua dng co cang lon thi b truyn co khi cang lon, phuc tap hon, gia thanh
cang cao va nguoc lai. Con chinh dng co din cung cng sut thi tc d dng co
cang lon,gia thanh cang thp.Do vy phai chon tc d dng co nho so sanh kinh t
cac giai phao co th. Tom lai trang bi din cho may ren, dp phai dam bao:
Phu hop tinh cht may va thuc hin duoc thao tac cng ngh , chiu rung dng,
nhit d cao...
-An toan va thun tin khi lam vic.
- Dat nng sut voi cht luong san phm cao.
- Tin cy cao trong khai thac .
Cac khi cu va thit bi din duoc dt trong tu ring ngoai tru dng co din, nam
chm din, cng tc hanh trinh dt ngay trn may. Tu co tip dia.
Mach khng ch may, tuy may, co th co 3 ch d lam vic:
Dp lin tuc :o ch d tu dng(hay ch d lam vic bng tay).
Dp nhat mt : diu khin bng nut bm hoc ba dap(P dan). O ch d nay
du truot sau 1 hanh trinh s dung o vi tri ban du.
Chay diu chinh may.
Su thay di tc d bin dang phi ban du tuy thuc vao dc dim gia cng vt
97
liu, d lon, hinh dang va nhit d phi . Su thay di nay co th nng cao cht
luong gia cng va nng sut. Do vy cac mau ren- dp mi co truyn dng chinh
co diu chinh tc d quay. Diu do con cho phep may co th dt vao mt dy
truyn nao do vi co th thay di tc d quay cho phu hop voi chu trinh lam vic
cua cac may khac. Cui cung la co th chay tc d nho d diu chinh may.Nhung
vi nng luong du tru cua banh da( dng nng) ty l voi binh phuong tc d quay
nn vic giam tc d quay s lam kem hiu luc cua banh da. Do vy,dai diu tc
d may ren- dp la khng lon, vi du chi 2:1, 2:4.
VI.2 So d diu khin din - din tu my rn -dp c bnh d
Truoc tin , ta xem xet 1 so d diu khin kho li hop ma sat thuc hin qua 1
nam chm din tac dung ln van din khi d dong li hop.
Hinh 5-3 La so d diu khin li hop ma sat bng 2 tay , dam bao dp nhat mt va
khng cho phep lp lai hanh trinh tip bng cach n nut n lin tuc.
Hinh 5-3, a cho so d thit bi chi huy CH co truc noi voi truc khuyu. Hai cam co
prphin sao cho tip dim thuong mo CH-1 dong o dim cht duoi cua truc
khuyu( Du dp o vi tri cui cung) con tip din thuong dng CH -2 mo ra trong
thoi gian ngn khi du dp o vi tri trn cung (dim cht trn cua truc khuyu).
Khi cp ap cho mach diu khin (hinh 5-3) , ro le 1R tac dng va tu duy tri,
dng thoi dong sn mach cho ro le 2R. Khi 2 tay n vao 2 nut 1N va 2N thi 1R vn
co din do tu duy tri va 2R cung duoc cp din. Tip dim thuong mo cua 2R
dong mach cun nam chm NC cua van din khi, cp khi dong li hop. Truc khuyu
bt du quay, dy du dp di xung. Toi dim cht duoi CH-1 dong . Du dp bt
du di ln va nguoi vn hanh co th bo tay khoi nut bm ma khng so v y bi dp
vao tay . Ro le 2R duoc duy tri khi du dp di ln nho tip dim CH-1. Gn dim
cht trn, tip dim CH-1 va CH-2 du mo va du dp dung.
Nu nguoi vn hanmhI n lin tuc 1N va 2N thi 1R vn co din do tu duy tri
qua CH-2 Nhung toi gn dim cht trn thi CH-2 bi mo, ro le 1R mt din va tip
dim 1R tu duy tri cung mo ra nn sau do CH-2 co dong thi 1R cung khng cos
din. Ro le 2R cung bi ngt, du dp dung. D co hanh trinh dp moi , phai nha
nut bmvaI sau do n lai.
Hinh 5-4 cho so d tip dim dy du may dp trn.
Trong so d nay , dng co chinh lam vic o din ap xoay chiu 380V, cng tc to
K va nam chm Ns lam vic o din ap 127 V con mach diu khin va chiu sang tai
ch DC duoc cp din 36 V, den tin hiu 6V.
So d co 4 ch d lam vic dp tu dng, dp nhat mt bng 2 nut bm hoc bng
ban dap(p dan) va diu chinh bng 1 nut bm . Chuyn doi ch d lam vic ngo
khoa chuyn mach CM voi so do tip dim hinh 5-5.
Ch d tip Tu dng Dp nhat mt Chinh may
98
dim Nut bm P dan
CM1 - - - x
CM2 x x x -
CM3 x - - -
CM4 - x x -
CM5 - x - -
CM6 - - x -
Sau khi chon 4 ch d lam vic , dong aptmat A cp din cho may . Den 1 D
bao co din vaod may. Bm MD d chay dng co D cho truyn dng chinh la
banh da duoc tich luy nng luong . Den 2 D bao dng co chay. Truc khuyu quay
theo ch d d chon sau khi thao tac dong li hop. O ch d lam vic tu dng va
dp nhat mot diu khin bng chn( p dan) thi ro le 2R chi co th co din khi luoi
chn bao v d duoc ha xung d tip dim bao v LCB kin.
So d lam vic nhu sau:
- Ch d tu dng ( dp lin tuc ) : cac tip dim CM2, CM3 kin. BmM thi 2R
co din va tu duy tri. Cun hut Ns co din lin tuc va may dp lin tuc. Dung
may nho n STop.
- H d dp nhat mt , diu khin bng 2 tay : cac tip dim CM2, CM4, CM5
kin. Vi ch d nay phai diu khin bng 2 tay , khng v y dp vao tay nn may
co th lam vic khi khng cn ha luoi chng bao v. Tip dim LCB khng co
tac dung gi . D dp ,bm 2 nut bm 1X va 2X. Lam vic mach tuong tu nhu so
d hinh 5-4.
- Ch d dp nhat mt, diu khin bng chn: cac tip dim CM3, CM4, CM6
kin. Tip dim CM6 kin d dua tip dim p dan PD vao mach diu khin. Tip
dim CM5, mo o ch d nay d ct mach nut bm 1X, X diu khin bng tay.
Lam vic cua so d tuong tu nhu trn.
- Ch d diu chinh: tip dim CM1 kin. O ch d nay, du dp chi chuyn
dng khi nut M bi n. Cung nhu co th dung ut M d thu vic dong li hop ngay
ca khi dng co D ngung quay.
D nng cao d tin cy khi lam vic, nguoi ta dung so d hinh 5-6 trong do li
hop duoc cp khi qua 2 van din -khi ni tip va mo cac van bng 2 cun hut ring
!NS, 2NS qua 2 ro le trung gian 2R, 3R.
So d dam bao nha li hop ngay ca khi chua ngt mt trong cac van , mt
trong cac cun hut hoc mt trong cac ro le. So d cung cho phep 2 cng nhn
cung lam vic thi dung 1X, 2X, 3X, 4X bi ngn mach qua chuyn mach khoa CK.
Cac tip dim CH-1, CH-2 cua thit bi chi huy dddongs nho dang cam khac
nhaunhawmI thay di thoi gian phai n nut d co hanh trinh lam vic. Thoi gian n
nut dai hay ngn thay di nho chuyn mach CM qua tip dimCM-1, CM-2 cua no
. Khi CM-3 kin thi chi cn n cac nut ri nha tay ngay, may d co th la vic . Tip
dim CM-3 cua thit bi chi huy mo khi truc khuyu quay gn dim cht trn.
99
Tip dim RD cua role ap sut dong lai khi du bi tron du ap sut .
Hinh 5-6 cho so d diu khin lgic khng tip diemr b li hop may ren dp voi
d tin cy cao.
So d nay dam bao cac ch d lam vic sau:
-Dp nhat mt voi vic n nut n lu cac nut bm.
-Dp nhat mt voi vic n nhanh cac nut bm.
- Tu dng( dp lin tuc).
- Thu may.
Chon ch d lam vic nho chuyn mach ch d 1CM co so d tip dim nhu sau:
So do tip dim chuyn mach 1CM So d tip dim 2CM
Tip
dim
Dp nhat mt
Bm nut
bm lu
Bm nut
nha ngay
Tu
dng
Chinh
may
Tip
dim
Nut
bm
Ban
dap
1CM-1 x x x - 2CM x -
1CM-2 - x x - 2CM - x
1CM-3 x x - - 2CM x -
1CM-4 - x x -
1CM-5 - - - x
O ch d dp nhat mt , so d co th diu hanh bng nut bam ( diu khin bng
tay) hay p dan (diu kienr bng chn) tuy theo vi tri dt cua chuyn mach 2 CM
(hinh 5-7).
D doc so d hinh 5-7 ta xet qua b nho tao boi 2 phn tu VA( ADN) va
HOAC (OR) co thm phn tu DAO(NOT) hinh 5-7 .
Y x
1
y x
2
Voi: y - tin hiu vao
x
2 -
tin hiu vao
x
1 -
tin hiu ra
O trang thai ban du x
1
0 x
1
0 thi y 0
Y 1.0 0 0
Nu co tin hiu X
2
1 o du vao bphaanItuwr HOAC thi x
1
0 x
2
0 va
Y 1.0 1 1 .
Khi mt tin hiu X
2
0 thi x
1
0, x
2
0 va Y 1.1 0 1
Nu co tin hiu X
1
1thi x
1
1, x
2
0 va Y 0.1 0 0 tuc la xoa nho.
B nho hinh 5-8a co th thay th bng b nho nhu hinh 5-8b voi ham lgic
Y ( x
2
y ) x
1
.
Trong khao sat (hinh 5-8) co su dung mt s b nho : b nho 1 gm cac phn tu
VA 1, HOAC 2, b nho 2 gm 2 phn tu VA 2, HOAC 2 b nho 3 gom cac phn
tuVA 3, HOAC 3.
Xoa b nho 1 va b nho 2 nho tin hiu vao du phn tu DAO va khi do s khng co
tin hiu vao cac du vao b cua cac phn tu VA 1 va VA 2. Xoa b nho 3 nho ngt
100
cac tin hiu tu cac cng tc hanh trinhowr du dp K
D
.
Xet su lam vic cua so d o ch d dp nhat mt buc phai bm nut bm lu cac
nut bmcho ban dap.
Khi cp din ap cho so d , ti hiu qua tip dim thuong dong cua nut bm1D, 2D
va qua tip dim d dong o ch d diu khin bng tay 2CM- 3 cua chuyn mach
2CM toi du vao cua phn tu HOAC 1 va duoc nho. Du vao cua phn tu VA 4 co
tin hiu lgic1.
Khi n 2 nut 1Dva 2D, tin hiu lgic 1 tu du ra phn VA 1 toi du vao b phn tu
HOAC 2 va tip tuc qua VA 4, HOAC 3, HOAC 4, b khuych dai KD toi nam
chm NS d dong li hop. Du dp di xung. Vi o ch d nay, tip dim chuyn
mach 1CM-2 ngt b nho 2 nn mun giu muca lgic 1 o du ra phn tu HOAC2
cphaigiuwx nut bm 1D va 2D khi du dp xung tuong ung voi dim cht duoi
cua t ruc khuyuva bt du di ln d du ra b chi huy K
D
, bng cac hanh trinh
khng tip dim , co tin hiu ( muc lgic10. Tin hiu nay duoc nho toi b nho 3.
Khi do co th roi tay khoi nut bm 1Dva 2D.
Gn dn diemr cht trn cua truc khuyu, tin hiu du ra cua K
D
mt, b nho 3 bi
xoa va nam chm NS bi ngt. Du dp dung.
Nu cu n lin tuc 1D, 2D thi sau khi du ra cua K
D
co muc lgic 1, qua tip dim
1CM-3, du DAO s co tin hiu va b nho1 bi xoa. Toi dim cht trn cua khuyu,
du ra cua K
D
co muc lgic 0,du ra cua phn tu VA 3 va du a phn tu HOAC 3
cung vy. Luc nay du vao cua phn tu VA 1 co tin hiuloogic 1 nhung du ra cua
no tuc du vao a a phn tu HOAC 1 la muc logic 0 nn qua 1D, 2D du vao b cua
phn tu HOAC 2 , du vao b cua phn tu VA 4 du co muc lgic 0. Do 1D,2D vn
bi n nn du vao b cua phn tu HOAC 1 cung khng co tin hiu va du vao a cua
phn tu VA 4 co muc lgic 0. Kt qua, du ra cia phn tu HOAC 3 cps muc lgic o
va li hop vn bi ngt, hanh trinh khng lp lai duoc.
O ch d dp nhat mt ma khng phai n nut bm lu thi do tip dim 1CM- 2 kin
nn khi n2D thi b nho 2 nho
O ch d tu dng tip dim 1CM- 3 va vic xoa b nho1 va b nho 2 khi du dp
toi phn vi tri cao nht s khng co.
Dung may nho STOP d xoa b nho 2 va xoa tin hiu vao du vao b cua phn tu
HOAC 3. May dung du dp ln cao nht.
O ch d diu chinh, dong li hop nho nut 3D
VI.3 Bao v trnh tai nn.
Cac may ren,dp su dung rng ri vic bao v tranh tai nan( chng han du
dp vao tay hoc co vt nao do o vung lam vic nguy him) bng thit bi quang
hoc. Hinh 5-9 cho mt so d thit bi ban d bao v bng anh sang.
Tranzistor T duoc cp bng dong din 1 chiu dp mach qua bin ap 1 BA
va cac di t 1D, 2D. Cun thu cp bin ap 2BA ni giua cuc gc va cuc phat. Cac
ngung anh sang den 1L, 2L... chiu sang qua vung nguy him toi cac quang tro
1QT, 2QT... Khi duoc chiu sang, quang tro co din tro nho nn trong cun so cp
bin 2 BA co dong din lon va phn ap lon. Cun thu cp s co sut din dng lon
d lam thng tranzistor T o cac nua chu ky ma cuc gc m so voi cuc phat
101
.TRanzistor khoa, ro le R khng tac dng ngt li hop, khng cho may lam vic
duoc. Tu din C d ngn ngua rung phn ung cho ro le do no duoc cp dong dp
mach. Mach bao v trn co tr chut it nn kem hiu qua doi voi cac may cho chu
trinh dp trn 30 ln/ phut.
2.5.4My rn,dp diu khin theo chuong trnh.
H diu khin theo chuong trinh dung nhiu rong may ren, dp hin dai, nht
la cac may thuc mt dy chuyn san xut nao do, chng han d diu chinh tc d
dich chuyn du dp trong cac may ep thuy luc, d thay di ap sut trong cac thit
bi ep cht deo, d diu khin chuyn dich du truot co kep chi tit trong cac may
dt va quay du Rovonve co cng cu gia cng...
H diu khin theo chuong trinh dam bao thay di nhanh tu mt qua trinh cng
ngh nay sang cng ngh khac ma khng doi hoi chinh lai phuc tap.
Trong h diu khin tu dng, cac chuyn dng cn thit cua may duoc xac
dinh truoc va duoc ghi trong ca b nho ( may tinh).
O hinh 5-10 a la so d cu truc mt h kin diu khin theo chuong trinh. Thit bi
diu khin DK thuc hin giai m chuong trinh dua vao va cho ra thng tinddieeuI
khin X
1
dam bao moi chuyn dng cn thit cua cac co cu trong may. Tin hiu
X
1
toi thit bi so sanh SS d so snhs voi tin hiu X
2
tu cam bbieens phan hi CB.
Khoi CB kim tra hoat dng cua cac co cu lam vic cua may LV. Sai lch s
duoc khuch dai qua b khuch dai KD toi co cu chp hanh diu chinh co cu
lam vic LV.
O h ho (hinh 5-10b) thi khng co mach vong phan hi. H ho hay dung trong
dng co buoc DB. Khi truyn xung ap ln mt trong hai cun stato, rt dng co s
quay mt goc nho. Phn b xung diu khin bin di thuc hin . S xung xac dinh
dai luon dich chuyn, con tn s xac dinh vn tc chuyn dng. Huong quay dng
co do thu tu truyn xung vao cun dy.
S buoc trong mt giy cua cac dng co buoc nho thuong tu 200 dn 1600. Cac
dng co buoc thuong duoc dung cung b khuych dai mmen thuy luc KHTL.
Hinh 5-11 cho so d cu truc diu kin chuyn dich du dot trong cac may
dt. Dng co mt chiu D thuc hin chuyn dich du dt. Khi diu khin DK
thuc hin doc chuong trinh s trn bng tu va bin di thanh din ap tuong
ungvowis vi tri cn co cua du dt va cp cho cun stato cua xenxin XX. Xenxin
lin h voi truc dng co D va lam vic o ch d bin ap. Din ap roi trn roto
xenxin ti l voi sai lch giua vi tri cn co va vi tri thuc cua du dt. Qua b
khuych dai KD va chinh luu CL, din ap tu cun dy roto xenxin s toi cun diu
khin cua khuych dai tu KDT va dng co s thuc hin theo dich chuyn cho truoc.
Sau khi thao tac cng ngh cn d xong, khi DK s cho lch dich chuyn
moi.
102
CHUONG 3 TRANG BJ DIJN CC MY NANG - VAN CHUYEN
3.1 Khi nim chung
Su phat trin kinh t cua mi nuoc phu thuc rt nhiu vao muc d co gioi hoa
va tu dng hoa cac qua trinh san xut. Trong qua trinh san xut, cac may nng - vn
chuyn dong mt vai tro quan trong, dam nhim vn chuyn mt khi luong lon
hang hoa, vt liu, nguyn liu, thanh phm va ban thanh phm trong cac linh vuc
khac nhau cua nn kinh t quc dn. Cac may nng - vn chuyn la cu ni giua cac
hang muc cng trinh san xut ring bit, giua cac may cng tac trong mt dy
chuyn san xut v.v.
Tinh cht va s luong hang hoa cn vn chuyn tuy thuc vao dc thu cua qua
trinh san xut. Vi du trong mt xi nghip luyn kim co lo cao nng sut 1000 tn
gang/ngay dm, cn phai vn chuyn ln lo cao voi d cao toi 36m khoang 2000 tn
qung, 700 tn phu gia va 1200 tn than cc bng cac loai xe kip di chuyn theo mt
phng nghing.
Trong nganh khai thac mo, trn cac cng trinh thuy loi, trn cac cng trinh xy
dung nha may thuy din, xy dung cng nghip, xy dung dndung v.v.. phn lon
cac cng vic nng n nhu bc, xuc, dao, khai thac qung va dt da du do cac may
nng - vn chuyn thuc hin.
Vic su dung cac may nng - vn chuyn trong cac hang muc cng trinh lon
d lam giam dang k thoi gian thi cng, giam bot dang k s luong cng nhn
khoang 10 ln. Vi du nu dung mt cn cu thap trn cac cng truong xy dung cng
nghip hoc xy dung dn dung co th thay th cho 500 cng nhn, con nu dung
mt may xuc c lon d dao hao hoc knh muong khi xy dung cac cng trinh thuy
loi hoc trong cng vic cai tao din dia co th thay th cho 10.000 cng nhn.
Trong cac nha may ch tao co khi, may nng - vn chuyn chu yu dung d
vn chuyn phi, thanh phm va ban thanh phm tu may nay dn may khac, tu phn
xuong nay dn phn xuong khac hoc vn chuyn vao kho luu giu.
Hin nay, may nng, cac loai thang may duoc lp dt trong cac xi nghip cng
nghip, trong cac nha o cao tng, trong cac toa thi chinh, siu thi, trong cac nha ga
cua tau din ngm d vn chuyn hang hoa va hanh khach.
Trong nng nghip, cac may nng - vn chuyn trong cng nghip cung nhu
trong nng nghip nhu mt phuong tin d co gioi hoa va tu dng hoa cac qua trinh
san xut la mt yu t quan trong nhm lam tng nng sut va cht luong san phm
cung nhu giam nhe suc lao dng cua con nguoi.
3-2 Phn loi cc my nng - vn chuyn
Cac may nng vn chuyn co kt cu hinh dang, kich thuoc rt da dang tuy
thuc vao tinh cht dc dim cua hang hoa cn vn chuyn, kich thuoc, s luong va
phuong vn chuyn cua hang hoa. Vi vy vic phn loai cac may nng - vn chuyn
co th dua trn cac dc dim chinh d phn thanh cac nhom may sau: (hinh 7-1)
a) Theo phuong van chuvn hang hoa
- Theo phuong thng dung (thang may, may nng).
- Theo phuong nm ngang (bng tai, bng chuyn).
- Theo mt phng nghing (xe kip, thang chuyn, bng tai).
103
- Theo cac phuong kt hop (cu truc, cu truc cang, cu truc chn d)
b) Theo phuong phap di chuvn cua cac co cau
- Lp dt c dinh (thang may, thang chuyn, bng tai).
- Di chuyn theo duong thng (cu truc cang, cu truc chn d, cng truc, cn cu
thap v.v..)
- Quay tron voi mt goc toi han (cn cu thap, may xuc v.v.)
c) Theo co cau boc hang hoa
- Co cu bc hang la thung, cabin, gu treo.
- Dung moc, xich treo, bng.
- Co cu bc hang bng nam chm din (cn cu tu).
d) Theo ch do lam vic
- Ch d lam vic dai han (bng tai, bng chuyn, thang chuyn).
Hinh 7-1. Mt s may nng vn chuyn din hinh
a) Cu truc; b) Cng truc chuyn tai; c) Cu truc chn d; d) Cn cu cang; e)
Cn cu thap
I) Thang may; g) May xuc gu thun; h) Cu truc luyn thep; i) may xuc gu
104
treo; k) Bng tai
- Ch d ngn han lp lai (may xuc, thang may, cu truc, cn truc).
e) Theo phuong phap diu khin
- Diu khin bng tay.
- Diu khin tu dng.
- H thng diu khin ho.
- H thng diu khin kin.
- Diu khin tai ch.
- Diu khin co khoang cach.
- Diu khin tu xa.
Trong cac may nng - vn chuyn, don gian nht la nhung may vn chuyn
hang theo mt phuong (thang may may nng theo phuong thng dung, bng truyn
va bng tai theo phuong nm ngang, thang chuyn va duong goong treo theo mt
phng nghing) chi co mt co cu truyn dng di chuyn la co cu nng hoc co cu
di chuyn. Con nhung may nng vn chuyn phuc tap hon do la may xuc, cn cu,
cu truc, may xuc co hai hoc ba co cu di chuyn, di chuyn theo tung phuong
ring bit hoc cung mt luc thuc hin cac phuong kt hop.
Ch d lam vic cua cac may nng - vn chuyn anh huong rt lon trong vic
tinh chon cng sut dng co truyn dng, thit k, tinh chon h truyn dng cung
nhu so d diu khin toan may.
Diu khin bng tay chi dung di voi nhung may nng - vn chuyn don gian, khng
yu cu diu chinh tron tc d dng co truyn dng, tn s dong - ct din khng lon
va thuong su dung di voi nhung may co cng sut truyn dng be.
Diu khin tu dng duoc su dung rng ri trong cac may nng - vn chuyn
dung h truyn dng phuc tap ( h MDKD-D, h KDT-D, h T-D v.v.)
Vic phn loai cac may nng - vn chuyn nhu trinh bay trn dy khng phan anh
toan b chuc nng lin quan dn qua trinh san xut ma cac may thuc hin, nhung
cung giup chung ta co mt khai nim tng quan v cac phuong phap va dang vn
chuyn hang hoa thng dung nht.
3-3. Dc dim dc trung cho ch d lm vic cua h truyn dng my nng-
vn chuyn
1. Cac may nng - vn chuyn thuong duoc lp dt trong nha hoc ngoai troi.
Mi truong lam vic cua cac may nng - vn chuyn rt khc nghit, dc bit la
ngoai hai cang, cac nha may hoa cht, cac xi nghip luyn kim. noi ma nhit d
thay di lon, nhiu bui, d m cao va co nhiu cht khi d gy chay, n.
2. Ch d lam vic cua cac may nng - vn chuyn rt nng n: tn s dong -
ct din lon (co khi toi 600 ln/gio), mo may, dao chiu quay, hm may lin tuc.
Di voi bng chuyn va bng tai co rt nhiu d nn khi nhit d mi truong
giam xung, yu cu mmen mo may phai lon hon o nhit d binh thuong.Di voi
h truyn dng bng tai va bng chuyn phai dam bao khoi dng dng co truyn
105
dng khi dy tai,dc bit la mua dng,khi nhit d mi truong giam,lam tng mmen
ma sat trong cac d,mmen can tinh dang k (M
c
).
H.3-2.Quan hMcI(e) cuabng H.3-3.Momen cutruc phuthuc vaotaitrongG
taikhi khoidng
Trn hinh 3-2 biu din mi quan h phu thuc giua mmen can tinh va tc d
cua dng co: M
c
I(e). Trn d thi ta thy rng khi e 0, momen can tinh M
c
lon
hon (2 2,5) ln M
c
ung voi tc d dinh muc.
Mt s may nng - vn chuyn khac nhu: thang chuyn, may xuc nhiu gu, mt s
may nng co so d dng hoc phuc tap du co dc dim khoi dng nhu bng chuyn.
3. Phu tai cua cac may nng - vn chuyn thay di trong pham vi rt rng nhu co
cu nng ha cua may xuc va cu truc, thang may v.v.
Trn hinh 3-3 biu din su thay di cua mmen dng co truyn dng cac co cu cua
cu truc phu thuc vao tai trong. Khi khng co tai trong (ch d khng tai) mmen
tai cua dng co khng vuot qua (15 20) M
dm
- di voi dng co nng cua cu truc
co co cu bc hang dung moc, 50M
dm
- di voi dng co cua co cu bc hang la gu
ngoam, (35 50) M
dm
- di voi co cu di chuyn xe con va (50 55) M
dm
- di
voi co cu di chuyn xe cu.
4. Trong mt s may nng - vn chuyn, yu cu qua trinh tng tc va giam tc
xay ra m voi tri s gia tc gioi han cho phep. Nu tri s gia tc vuot qua gioi han
cho phep di voi co cu nng - ha cua cu truc s gy ra dut cap, hong banh rng
trong hp tc d, con di voi thang may va thang chuyn s gy ra cam giac kho
chui cho hanh khach, anh huong dn d dung chinh xac cua bung thang. Boi vy,
mmen dng co truyn dng khi mo may va khi ham dung phai duoc han ch phu
hop voi yu cu k thut an toan.
3- 4 Cc h truyn dng dng trong cc my nng vn chuyn
Hin nay, h truyn dng din trong cac may nng - vn chuyn duoc su dung
ph bin h truyn dng din voi dng co din mt chiu va dng co din xoay
chiu. Xu huong chinh khi thit k va ch tao h truyn dng din cho cac may nng
- vn chuyn la chon h truyn dng din voi dng co xoay chiu vi co hiu qua kinh
t cao, dat yu cu v dc tinh khoi dng cung nhu dc tinh diu chinh.
D dap ung cac yu cu v an toan, d tin cy khi lam vic dai han cua h truyn
dng cac may nng - van chuyn, nng cao tui tho cac khi cu diu khin, trong
mach diu khin cac may nng - vn chuyn nn dung cac phn tu khng tip dim
106
thay th cho cac phn tu tip dim (nhu role hoc cng tc to). Mach diu khin
duoc xy dung tu cac phn tu khng tip dim nhu: phn tu din - tu, phn tu ban
dn (diot, transisto) hoc cac loai IC logic.
Nhung nm gn dy, do su phat trin nhanh cua k thut ban dn va k thut
bin di din nng cng sut lon, cac h truyn dng din cho cac may nng - vn
chuyn d dung cang ngay cang nhiu cac b bin di Thyristor thay th cho cac h
truyn dng dung b bin di quay (may din khuch dai va khuch dai tu). B bin
di dung Thyristor co nhiu uu dim hon hn so voi cac b bin di k trn: quan
tinh nho, d tac dng nhanh, d nhay cao hon, kich thuoc va khi luong be hon, cac
chi tiu v kinh t k thut cao hon.
Trong cn truc va cu truc thuong dung hai h truyn dng. Di voi cac loai cu
truc va cn truc co cng sut dng co khng lon thuong dung h truyn dng mt
chiu voi b bin di dung Thyristor (b chinh luu co diu khin) cho phep diu
chinh tc d bng phng voi dai diu chinh D 30:1.
Con di voi cu truc va cn truc co cng sut dng co truyn dng trung binh va
lon thuong dung h truyn dng xoay chiu. Diu chinh tc d dng co khng dng
b thuc hin bng hai phuong phap: thay di din ap dt vao dy qun stato dng co
bng b diu ap xoay chiu ba pha (DAXC) dung tiristo va xung din tro roto dung
Thyristor d thay di din tro phu trong mach roto.
Di voi thang may va may nng, dung h truyn dng T-D thay th cho h F-D
cho phep han ch duoc gia tc va d git trong mt gioi han xac dinh nho thit lp
duoc lut thay di tc d ti uu nht trong qua trinh qua d.
Trong cac h truyn dng may xuc cng sut lon, cac cun dy kich tu cua may phai
duoc cp ngun tu cac b bin di dung tiristo (b chinh luu co diu khin) thay th
cho may din khuch dai va khuch dai tu. Con trong may cng sut nho va trung
binh b bin di tiristo thay th cho may phat mt chiu.
3.2.TRANG BI DIEN THANG MAY VA MAY NNG
3.2.1 Khi nim chung
107
Thang may va may nng la thit bi vn
tai dung d vn chuyn hang hoa va nguoi
theo phuong thng dung. Hinh 9-1 la hinh
dang tng th cua thang may cho khach.
Thang may duoc lp dt trong cac nha
o cao tng, trong cac khach san,siu thi,
cng so,bnh vin v.v.,con may nng
thuong lp dt trong cac ging khai thac
mo hm lo,trong cac nha may sang tuyn
qung.
Phu tai cua thang may thay di trong
mt pham vi rt rng, no phu thuc vao
luong hanh khach di lai trong mt ngay
dm va huong vn chuyn hanh khach. Vi
du nhu thang may lp dt trong nha hanh
chinh; bui sang du gio lam vic, hanh
khach di nhiu nht theo chiu nng, con
bui chiu, cui gio lam vic s la luong
hanh khach nhiu nht di theo chiu
xung. Boi vy khi thit k thang may,
phai tinh cho phu tai 'xung cuc dai.
Luu luong khach di thang may trong
thoi dim cao nht duoc tinh trong thoi
gian 5 phut, duoc tinh theo biu thuc sau:
100 .
). .(
'
5
N
i a N A
Q

=
(3-1)
Trong do
A-tng s nguoi lam vic trong ngi nha
N - s tng cua ngi nha
H 3-1 Dang tng th cua thang
may
a - s tng ma nguoi lam vic khng su dung thang may (thuong ly a2)
i/100 - chi s cuong d vn chuyn hanh, dc trung cho s luong khach khi di ln
hoc xung trong thoi gian 5`.
Dai luong Q
5`
phu thuc vao tinh cht cua ngi nha ma thang may phuc vu; di
voi nha chung cu Q
5`
(4 6); khach san Q
5`
(7 10); cng so Q
5`
(12
20); cua giang duong cac duong dai hoc Q
5`
(20 35).
Nng sut cua thang may chinh la s luong hanh khach ma thang may vn
chuyn theo mt huong trn mt don vi thoi gian va duoc tinh theo biu thuc:
n
t
J
H
E
P
L +
=

3600
(3-2)
108
Trong do:
P- nng sut cua thang may tinh cho 1 gio;
E- trong tai dinh muc cua thang may (s luong nguoi di duoc mt ln vn
chuyn cua thang may)
- h s lp dy phu tai cua thang may;
H- chiu cao nng (ha), m;
v- vn tc di chuyn cua bung than, m/s;
n
t L - tng thoi gian khi thang may dung o mi tng (thoi gian dong, mo cua
bung thang, cua tng, thoi gian ra, vao cua hanh khach) va thoi gian tng, giam tc
cua bung thang;
n
t L (t
1
+ t
2
+ t
3
)(m
d
+1) +t
4
+ t
5
+t
6
(3-3)
Trong do:
t
1
- thoi gian tng tc;
t
2
- thoi gian giam tc;
t
3
- thoi gian mo, dong cua;
t
4
- thoi gian di vao cua mt hanh khach;
t
5
- thoi gian di ra cua mt hanh khach;
t
7
- thoi gian khi bung thang cho khach dn chm;
m
d
- s ln dung cua bung thang (tinh theo xac sut)
S ln dung m
d
(tinh theo xac sut co th xac dinh dua trn d thi hinh 3-2 va
s tng bung thang di chuyn.
Theo biu thuc (9-3) ta thy
nng sut cua thang may ty l
thun voi tai trong cua bung thang
E va ty l nghich voi
n
t L , dc bit
la di voi thang may co tait trong
lon.
Con h s lp dy phu
thuc chu yu vao cuong d vn
chuyn hanh khach thuong ly
bng:
) 8 , 0 6 , 0 ( =
H.3-2 D thi xac dinh s ln dung
9-2 1rang thit bj cua thang my
109
Mc du thang may va may nng co
kt cu da dang nhung trang thit bi
chinh cua thang may hoc may nng
gm co: bung thang, toi nng, cap treo
bung thang, di trong, dng co truyn
dng, phanh hm din tu va cac thit bi
diu khin.
Tt ca cac thit bi cua thang may
duoc b tri trong ging bung thang
(khoang khng gian tu trn cua tng cao
nht dn muc su cua tng 1), trong
bung may (trn trn cua tng cao nht)
va h bung thang (duoi muc san tng).
B tri cac thit bi cua mt thang may
duoc biu din trn hinh 9-3
Cac thit bi thang may gm: 1. dng co
din; 2. Puli; 3. Cap treo; 4. B phn han
ch tc d; 5. Bung thang; 6. Thanh dn
huong; 7. H thng di trong; 8. Tru c
dinh; 9. Puli dn huong; 10. Cap lin
dng; 11. Cap cp din; 12. Dng co
dong, mo cua bung thang.
a) Thit bi lp trong buong mav
Co cu nng
Trong bung may lp h thng toi nng -
ha bung thang 1(co cu nng) tao ra luc
keo chuyn dng bung thang va di
trong.
Co cu nng gm co cac b phn: b
phn keo cap (puli hoc tang qun cap),
hp giam tc, phanh hm din tu va
dng co truyn dng. Tt ca cac b phn
trn duoc lp trn tm d bng thep.
Trong thang may thuong dung hai co cu
nng: (hinh 9-4)
- Co cu nng co hp tc d (H.9-4a)
- Co cu nng khng co hp tc d
(H.9-4b)
Co cu nng khng co hp tc d
thuong duoc su dung trong cac thang
may tc d cao.
Tu din: trong tu din lp rap cu
dao tng, cu chi cac loai, cng tc to va
role trung gian.
Puli dn huong
H 9-3. B tri cac thit bi cua thang
may
110
B phn han ch tc d 4 lam vic phi hop voi phanh bao him bng cap lin
dng 10 d han ch tc d di chuyn cua bung thang.
H. 9-4 Co cu nng.
a) Co cu nng co hp tc d; b) Co cu nng khng co hp tc d
1.Dng co truyn dng;2.Phanh hm din tu; 3.Hp tc d;4.B phn keo cap
b) Thit bi lp trong ging thang may
Bung thang: trong qua trinh lam vic, bung thang 5 (h.9-3) di chuyn
trong ging thang may doc theo cac thanh dn huong 6. Trn noc bung thang co lp
dt thanh bao him, dng co truyn dng dong - mo cua bung thang 12. Trong
bung thang lp dt h thng nut bm diu khin, h thng den bao, den chiu sang
bung thang, cng tc lin dng voi san cua bung thang va din thoai lin lac voi
bn ngoai trong truong hop thang mt din. Cung cp din cho bung thang bng
dy cap mm 11.
H thng cap treo 3 (h.9-3) la h thng cap hai nhanh mt du ni voi bung
thang va du con lai ni voi di trong 7 cung voi puli dn huong 9.
Trong ging cua thang may con lp dt cac b cam bin vi tri dung d
chuyn di tc d dng co, dung bung thang o mi tng va han ch hanh trinh nng
- ha cua thang may.
c) Thit bi lp dt trong h ging thang may
Trong h ging thang may lp dt h thng giam xoc la h thng giam xoc va
giam xoc thuy luc tranh su va dp cua bung thang va di trong xung san cua ging
thang may trong truong hop cng tc hanh trinh han ch hanh trinh xung bi su c
(khng hoat dng).
3-3Cc thit b| chuyn dng trong thang my
a) Phanh hm din tu: V kt cu, cu tao, nguyn ly hoat dng ging nhu
phanh hm din tu dung trong cac co cu cua cu truc.
b) Phanh bao him ( phanh du): co nhim vu la han ch tc d di chuyn cua
bung thang vuot qua gioi han cho phep va giu cht bung thang tai ch bng cach
ep vao hai thanh dn huong trong truong hop bi dut cap treo. V kt cu va cu tao,
phanh bao him co ba loai:
- Phanh bao him kiu nm dung d hm khn cp.
111
- Phanh bao him kiu kim (h. 9-5) dung d hm m.
- Phanh bao him kiu lch tm dung d hm khn cp.
H. 9-5 Phanh bao him kiu kim
1. Thanh dn huong; 2. Gong kim; 3. Dy cap lin dng co voi b han ch
tc d; 4. Tang- banh vit; 5. Nm
Phanh bao him lp dt trn noc cua bung thang, hai gong kim 2 truot doc
theo hai thanh dn huong 1.Nm giua hai canh tay du cua gong kim co nm 5 gn
cht voi h truyn luc truc vit va tang - banh vit 4.H truyn luc banh vit-truc vit co
hai dang ren:bn phai la ren phai,con phn bn trai la ren trai.Khi tc d cua bung
thang thp hon tri s gioi han ti da cho phep, nm 5 o hai du cua truc vit o vi tri xa
nht so voi tang - banh vit 4, lam cho hai gong kim 2 truot binh thuong doc theo
thanh dn huong 1.Trong truong hop tc d cua bung thang vuot qua gioi han cho
phep,tang-banh vit 4 s quay theo chiu d keo dai hai du nm 5 v phia minh, lam
cho hai gong kim 2 ep cht vao thanh dn huong,kt qua s han ch duoc tc d di
chuyn cua bung thang va trong truong hop bi dut cap treo,s giu cht bung thang
vao hai thanh dn huong.
c) Cam bin vi tri
Trong may nng va thang may, cac b cam bin vi tri dung d:
- Phat lnh dung bung thang o mi tng
- Chuyn di tc d dng co truyn dng tu tc d cao sang tc d thp khi
bung thang dn gn tng cn dung, d nng cao d dung chinh xac.
- Xac dinh vi tri cua bung thang
Hin nay, trong so d khng ch
thang may va may nng thuong dung
3 loai cam bin vi tri :
Cam bin vi tri kiu co khi (cng
tc chuyn di tng) (hinh 9-6): la
loai cng tc ba vi tri. Khi bung
thang di chuyn di ln, do tac dung
cua vu gat (lp o mi tng) s gat
tay gat ln lam cho cp tip dim 2
phia trn kin; khi bung thang di
chuyn theo chiu di xung, vu gat
tay gat di xung, cp tip dim 2
H.3-6 Cam bin kiu cokhi1.Tm
cach din; 2.Tip dim tinh; 3.Tip
dim dng; 4.Cn gat; 5.Vong dm
112
phia duoi kin; khi bung thang o gn cao su
vi tri mi tng (phia trn hoc duoi mi san tng) thi tay gat nm vao giua, ca hai
tip dim du ho.
Loai cam bin nay co uu dim la kt cu don gian, thuc hin du 3 chuc
nng cua b cam bin vi tri, nhung nhuoc dim la tui tho khng cao, dc bit la di
voi thang may tc d cao, gy ting n va nhiu cho cac thit bi v tuyn.
Cam ung vi tri kiu cam ung
Di voi nhung thang may tc
d cao, nu dung b cam bin kiu
co khi, lam giam d tin cy trong
qua trinh lam vic. Boi vy trong cac
so d khng ch thang may tc d
cao thuong dung b cam bin khng
tip dim: kiu cam ung, kiu din
dung va kiu din quang.
Nguyn ly lam vic cua cam
bin kiu cam ung vi tri dua trn su
thay di tri s din cam L cua cun
dy co mach tu khi mach tu kin va
mach tu ho.
Cu tao cua b cam bin vi
H.9-7 Cam ung vi tri kiu cam ung
a)Cu tao cam bin; b)So d nguyn ly
1.Mach tu;2.Cun dy;3.Tm st chu U
cun dy, con khi mach tu bi che kin bng thanh thep chu U3 din tro cua cam bin
s tng dt bin do thanh phn din cam L cua cun dy tng.
So d nguyn ly cua b cam bin kiu cam ung duoc m ta trn hinh 9-7b. B
cam bin co th du ni tip voi role trung gian RTr mt chiu hoc role trung gian
xoay chiu. Khi mach tu ho, do din tro cua cam bin rt nho nn role trung gian
RTr tac dng; con khi mach tu kin, do din tro cua cam bin rt lon, RTr khng tac
dng. D nng cao d tin cy lam vic cua role trung gian, tu C duoc du song song
voi cun dy cua cam bin. Tri s din dung C duoc chon sao cho khi thanh st 3
che kin mach tu cua b cam bin s tao duoc ch d cng huong dong. Thng
thuong b cam bin CB duoc lp o thanh ging cua thang may, thanh st dng duoc
lp o bung thang.
Cam bin vi tri kiu quang
113
B cam bin vi tri dung hai phn
tu quang din, nhu cu tao trn hinh 3-
8 gm khung g chu U thuong lam
bng vt liu khng kim loai.Trn
khung cach din ga lp hai phn tu
quang din di din nhau: mt phn tu
phat quang (dit phat quang DF) va
mt phn tu thu quang (transisto
quang).D nng cao d tin cy cua b
cam bin khng bi anh huong boi d
sang cua mi truong thuong dung phn
tu phat quang va thu quang hng
ngoai. Thanh gat 3 di chuyn giua khe
ho cua khung ga cac phn tu quang
din.So d nguyn li cua b cam bin
kiu quang din ( h.3- 8b ). Khi bung
H.3-8Cam bin vi tri kiu quang din
thang chua dn dung tng, anh sang chua bi che khut, transisto TT thng, transisto
T1 khoa va T2 thng, role trung gian R
tr
tac dng ; con khi bung thang dn dung
tng, anh sang bi che khut, TT khoa, T1 thng, T2 khoa, role trung gian R
Tr
khng
tac dng.
3-4 Dc tinh v thng s cua thang my v my nng
Tuy thuc vao tinh cht, chuc nng cua thang may va may nng, co th phn
thanh cac nhom chinh thuc sau :
1.Thang may cho khach kem theo hanh ly hoc chuyn cho cac vt gia dung
trong cac nha cao tng, cng so, siu thi va trong cac truong hoc. 2. Thang may dung
trong bnh vin, dung chuyn cho bnh nhn trn bng ca co nhn vin y t di kem.
3. May nng trong tai be ( duoi 160kg) dung trong thu vin, trong cac nha
hang n ung d vn chuyn sach, hoc thuc phm.
4. May nng trong tai lon dung trong cng nghip d chuyn cho thit bi, may
moc, vt liu, qung, v.v.
Trong tai cua thang may va may nng duoc thit k theo cac tri s dinh muc
sau:
- May nng trong tai be: 100 va 160kg. - May
- Thang may cho khach: 350; 500 va 100
- Thang may dung trong cac bnh vin: 500kg
Tc d cua thang may va may nng tuy thuc vao vi tri va muc dich su dung
duoc thit k trong khoang v (0,1 5)m/s
Tri s tc d di chuyn cua bung thang (cua thang may) phu thuc vao tung
nhom, duoc thit k theo cac tri s dinh muc sau
- May nng trong tai be: 0,25 va 0,5m/s. - May nng trong tai lon: 0,1; 0,25;
0,5; 1,0 va 1,5m
- Thang may cho khach: 0,5; 0,75; 1,0; 1,
- Thang may dung trong cac bnh vin: 0,5m/s.
114
Thang may va may nng tuy thuc vao tc d di chuyn cua bung thang duoc
phn ra cac loai sau:
- Thang may tc d thp: v _ 0,5m/s.
- Thang may tc d trung binh: 0,75v 1,5m/s thuong dung cho nha co s
tng tu (6 12) tng.
- Thang may tc d cao: 2,5 v 3,5m/s thuong dung cho cac nha co s tng
M
t
~ 16.
- Thang may co tc d rt cao (siu cao) v 5m/s thuong dung cho cac toa
thap cao tng.
3-5 inh chn cng sut dng co truyn dng thang my v my nng
D xac dinh duoc cng sut dng co truyn dng di chuyn bung thang cn
phai co cac diu kin va thng s sau:
- So d dng hoc cua co cu nng cua thang may.
- Tri s tc d va gia tc gioi han cho phep.
- Trong tai cua thang may.
- Khi luong cua bung thang va di trong (nu co)
- Ch d lam vic cua thang may
Tinh chon cng sut dng co thuc hin theo cac buoc sau:
- Chon so b cng sut dng co dua trn cng sut can tinh.
- Xy dung biu d phu tai toan phn co tinh dn phu tai trong ch d qua d.
- Kim tra cng sut dng co d chon theo diu kin phat nhit (theo phuong
phap dong din dng tri hoc mmen dng tri).
Cng sut can tinh cua dng co khi nng tai khng dung di trong duoc tinh
theo biu thuc:
3
10 .
. ). (

+
=
q
g v G G
P
bt
C
(Kw) (3-4)
Trong do:
G- la khi luong hang hoa,kg.
G
bt
-Khi luong cua bung thang,kg.
v-tc d nng hang;m/s
g- la gia tc trong truong; m/s
2
.
Khi co di trong , cng sut can tinh khi nng tai cua dng co duoc tinh theo
biu thuc:
3
1
( ) . . . . .10
cn bt dt
P G G G v k g q
q


= +


(Kw) (3-5)
Khi ha tai:
3
1
( ) . . . . .10
ch bt dt
P G G G v k g q
q


= +


, ) , ) Kw 3 6
Trong do:
115
P
cn
: cng sut can tinh cua dng co khi nng co dung di trong, kW
P
ch
: cng sut can tinh cua dng co khi ha co dung di trong, kW.
k : h s co tinh dn ma sat trong cac thanh dn huong cua bung thang va
di trong; thuong chon 1,15 1,3.
G
dt
: khi luong cua di trong, kg. Khi tinh chon khi luong di trong G
dt
lam
sao cho khi luong cua no cn bng duoc voi khi luong cua bung thang G
bt
va mt
phn khi luong cua hang hoa G. Khi luong cua di trong duoc tinh theo biu thuc
sau:
G
dt
G
bt
uG |kg| (3-7)
Trong do u la h s cn bng, tri s cua no thuong ly bng u 0,30,6
Phn lon cac thang may cho khach chi vn hanh dy tai trong gio cao dim, con lai
lun lam vic non tai nn u thuong ly tu 0,35 0,4
Di voi thang may cho hang, khi nng thuong lam vic dy du, con khi ha
thuong khng tai (G 0) nn chon u 0,5.
Dua vao cac biu thuc (3-4) va (3-5) co th xy dung biu d phu tai (don gian
hoa) cua dng co truyn dng va chon so b cng sut dng co trong cac s tay tra
cuu.
D xy dung biu d phu tai toan phn (biu d phu tai chinh xac) cn phai
tinh dn thoi gian tng tc, thoi gian hm cua h truyn dng , thoi gian dong, mo
cua bung thang va cua tng, s ln dung cua bung thang, thoi gian ra, vao bung
thang cua hanh khach trong thoi gian cao dim. Thoi gian ra vao cua hanh khach
thuong ly bng 1s cho mt hanh khach. S ln dung cua bung thang (tinh theo xac
sut) m
d
duoc tinh chon dua trn cac duong cong trn hinh 3-2.
Mt khac, khi tin hanh xy dung biu d phu tai toan phn cung cn phai tinh
dn mt s yu t khac phu thuc vao ch d vn hanh va diu kin khai thac thang
may nhu: thoi gian cho khach, thoi gian thang may lam vic voi tc d thp khi dn
gn tng cn dung v.v. Khi tinh chon chinh xac cng sut dng co truyn dng
thang may cn phai phn bit hai ch d cua tai trong: tai trong dng du (hu nhu
khng di) va tai trong bin di.
Phuong phap tinh chon cng sut dng co voi ch d tai trong dng du thuc
hin theo cac buoc sau:
1) Tinh luc keo cua cap dt ln vanh banh ngoai cua puli keo cap trong co cu
nng, khi bung thang cht dy tai dung o tng 1va cac ln dung theo du kin.
F (G + G
bt
- G
dt
- K
1
AG
1
)g |N| (3-8)
Trong do
k
1
- s ln dung theodu kin cua bung thang
1
G A - d thay di cua tai trong sau mi ln dung, kg
Thuong ly:
d
k
G
G = A
1
Trong do k
d
la s ln dung bung thang theo du kin duoc xac dinh trn cac
duong cong trn h.3-2.
116
2) Tinh momen theo luc keo
q .
.
i
R F
M =
(N.m) voi F ~ 0
q .
.
i
R F
M =
(N.m) voi F 0
Trong do:
R - ban kuli keo cap , m;
i - ty s truyn cua co cu nng
q - hiu sut cua co cu nng.
3) Tinh tng thoi gian hanh trinh nng va ha cua bung thang bao gm: thoi
gian bung thang di chuyn voi tc d n dinh, thoi gian tng tc, thoi gian hm va
thoi gian phu khac (thoi gian dong, mo cua, thoi gian ra, vao bung thang cua hanh
khach).
4) Dua trn kt qua cua cac buoc tinh toan trn, tinh momen dng tri va tinh
chon cng sut dng co dam bao thoa man diu kin M _ Mdt.
5) Xy dung biu d phu tai toan phn cua h truyn dng co tinh dn qua
trinh qua d, tin hanh kim nghim dng co theo dong din dng tri.
Di voi ch d phu tai khng dng du, cac buoc tinh chon cng sut dng co
truyn dng tin hanh theo cac buoc nu trn. Nhung d tinh luc keo dt ln puli
keo cap phai co biu d thay di cua tai trong theo tung tng mt khi bung thang di
chuyn ln va xung.
3-. Anh huong cua tc d, gia tc v d git di vi h truyn dngthang
my
Mt trong nhung yu cu co
ban di voi h truyn dng thang may
phai dam bao cho bung thang di
chuyn m. Bung thang di chuyn
m hay khng phu thuc chu yu vao
tri s gia tc cua bung thang khi mo
may va hm dung. Nhung tham s
chinh dc trung cho ch d lam vic
cua thang may la: tc d di chuyn
bung thang v |m/s|, gia tc a |m/s
2
|
va d dt p |m/s
3
|.
Trn hinh 3-9 biu din cac
duong cong: qung duong di cua
thang may s, tc d v, gia tc a va d
H.3-9. D thi biu din su phu thuc cua
quang duong s, tc d v, gia tc a va d
dt p theo thoi gian
git theo ham thoi gian t.
Tu biu thuc (3-2) ta rut ra nhn xet: tri s tc d di chuyn bung thang quyt
dinh nng sut cua thang may, tri s tc d di chuyn dc bit co y nghia quan trong
di voi thang may trong cac nha cao tng. Nhung thang may tc d cao (v 3,5m/s)
117
phu hop voi chiu cao nng lon, s ln dung it. Trong truong hop nay thoi gian khi
tng tc va giam tc rt nho so voi thoi gian di chuyn cua bung thang voi tc d
cao, tri s tc d trung binh cua thang may gn dat bng tc d dinh muc cua thang
may. Mt khac, tri s tc d di chuyn cua bung thang ti l thun voi gia thang cua
thang may. Nu tng tc d cua thang may tu v 0,75m/s 3,5 m/s gia thanh cua
thang may tng ln (4 5) ln. Boi vy tuy thuc vao d cao cua nha ma thang may
phuc vu d chon tri s di chuyn cua thang may phu hop voi tc d ti uu, dap ung
dy du cac chi tiu kinh t va k thut. Tri s tc d di chuyn trung binh cua thang
may co th tng bng cach giam thoi gian tng tc va giam tc cua h truyn dng
thang may co nghia la tng gia tc. Nhung khi bung thang di chuyn voi gia tc qua
lon s gy ra cam giac kho chui cho hanh khach (chong mt, cam giac so hi va
nghet tho v.v.) Boi vy, tri s gia tc duoc chon ti uu la a _ 2m/s
2
. Mt dai luong
khac quyt dinh su di chuyn m cua bung thangla tc d tng cua gia tc khi mo
may va tc d giam cua gia tc khihm. Noi cach khac do la d git p (dao ham bc
nht cua gia tc
3
3
2
2
. .
dt
S d
dt
v d
dt
da
= = =
. Khi gia tc a 2m/s
2
, tri s d git tc d
ti uu la p 20m/s
3
.
Biu d lam vic ti uu cua thang may voi tc d t cao duoc biu din trn
hinh 3-9. Biu d nay co th phn thanh 5 giai doan theo tinh cht thay di tc d di
chuyn bung thang: tng tc, di chuyn voi tc d n dinh, hm xung tc d thp,
bung thang dn tng va hm dung.
Biu d ti uu s dat duoc nu dung h truyn dng mt chiu hoc dung h
bin tn - dng co xoay chiu. Nu dung h truyn dng xoay chiu voi dng co
khng dng b roto lng soc hai cp tc d, biu d lam vic dat gn voi biu d ti
uu nhu hinh 3-9.
Di voi thang may tc d chm, biu d lam vic chi co giai doan: thoi gian
tng tc (mo may), di chuyn voi tc d n dinh va hm dung. rung binh va tc d
ung thang cua thang may cn phai san tng cn dn khi hm dung.
3-7 Dng chinh xc bung thang
118
b)
H.3-10. a) so d chinh xac khi dung
bung thang; b) su phu thuc cua d
dung chinh xac As cua bung thang vao
tri s tc d va gia tc.
Duong 1 - a
max
1m/s; duong 2
max
- a
2/m;duong 3 - a\a
max
3m/s2
Bung thang cua thang may cn phai dung chinh xac so voi mt bng cua san
tng cn dn khi hm dung.
Nu bung thang dung khng chinh xac s gy ra cac hin tuong bt loi sau:
-Di voi thang may cho khach, lam cho khach ra vao bung thang kho khn
hon,tng thoi gian ra, vao dn dn giam nng sut cua thang may.
-Di voi thang may cho hang gy kho khn trong vic bc xp va d hang
hoa. Trong mt s truong hop khng thuc hin duoc vic bc xp, d hang hoa D
khc phuc hu qua do, co th n nhp cac nut bm dn tng (DT) lp trong bung
thang d dat d chinh xac dung bung thang theo yu cu, nhung no s dn dn cac
vn d khng loi sau:
- Hong cac thit bi diu khin.
- Gy tn tht nng luong trong h truyn nu dung dng co khng dng b
roto lng soc truyn dng thang may s dn dn gy ra su phat nong cua dng co qua
gioi han cho phep.
- Gy hong hoc cac thit bi co khi cua thang may.
- Tng thoi gian tu luc phanh hm tac dn cho dn khi bung thang dung hn.
D dung chinh xac cua bung thang duoc danh gia bng dai luong AS.
Trn hinh 3-10, AS la nua hiu s cua hai quang duong cua bung thang di
duoc tu khi phanh hm din tu tac dng dn khi bung thang dung hn khi co tai va
khng co tai theo cung mt huong di chuyn cua bung thang. Cac yu t anh huong
dn d dung chinh xac cua bung thang gm: mmen do co cu phanh hm din tu
sinh ra, mmen quan tinh cua bung thang va tai trong, tri s tc d di chuyn bung
thang khi bt du hm dung va mt s yu t phu khac. Qua trinh hm dung bung
thang xy ra nhu sau: khi bung thang di gn dn san tng cn dung, s tac dng vao
cam bin vi tri ra lnh dung bung thang Cac thit bi chp hanh trong so d diu
119
khin thang may co thoi gian tac dng la At, trong qung thoi gian do, bung thang
di chuyn mt doan duong S` cho dn khi phanh hm din tu tac dng la:
S` v
0
.At |m| (3-10)
Trong do:
v
0
la tri s tc d di chuyn cua bung thang khi bt du hm.
Sau khi phanh hm din tu tac dng la qua trinh hm dung bung thang.
Trong thoi gian nay bung thang di duoc mt qung duong la S.
)
.
2
0
"
c ph
F F
v m
S

=
(m) (3-11)
Trong do:
m - la khi luong tt ca cac khu chuyn dng cua thang may, kg;
F
ph
-luc ep do co cu phanh hm din tu sinh ra, N;
F
c
- luc can tinh do tai trong gy ra, N
Du () hoc du (-) trong biu thuc (3-11) tuy thuc vao ch d lam vic cua
bung thang: khi hm (), khi chuyn dng (-).
Biu thuc (3-11) co th vit duoi dang khac nhu sau:
) ( 2
2
.
"
2
0
c ph
M M i
D
J
S

=
o
(m) (3-12)
Trong do:
J- mmen quan tinh quy di uc dng co truyn dng, kgm2;
Mph, Mc - mmen do co cu phanh hm din tu sinh ra va momen can tinh do
tai trong gy ra, N.m;
0
o - tc d goc cua dng co khi bt du hm dung, rad/s;
D - duong kinh cua puli keo cap, m; i - ty s truyn.
Qung duong bung thang di duoc tu khi cam bin vi tri ra lnh dung dn khi
bung thang dung tai san tng bng:
) ( 2
2
.
. " '
2
0
0
c ph
M M i
D
J
t v S S S

+ A = + =
o
(m) (3-13)
B cam bin vi tri duoc dt cach san tng o mt khoang cach nao do d hiu
hai qung duong di cua bung thang di duoc khi dy tai va khi khng tai chia di
thanh hai thanh phn bng nhau so voi muc cua san tng. Sai s lon nht (d dung
khng chinh xac lon nht) duoc tinh theo biu thuc:
(m) (3-13)
Trong do:
2
1 2
max
S S
S

=
S
1
- qung duong truot nho nht cua bung thang;
S
2
- qung duo truot lon nht cua bung thang.
120
Phn tich biu thuc (3-13) ta co kt lun: cac thng s anh huong dn d chinh
xac khi dung bung thang gm:
- J: mmen quan tinh cua cac phn chuyn dng cua bung thang.
- At: quan tinh din tu cua cac phn tu chp hanh trong so d diu khin cua
thang may.
M
ph
,M
c
: mmen do co cu phanh hm din tu sinh ra va tai va tai trong cua
thang may.
Di voi mt thang may, ba thng s trn co th coi nhu khng di.
Mt thng s quan trong nht anh huong dn d chinh xac dung bung thang
la dai luong v
0
(tc d di chuyn cua bung thang khi bt du hm dung D nng cao
d chinh xac dung cua bung thang di voi thang d cao thuc hin bng cach: khi
bung thang di dn gn san tng cn dung, giam tc d di chuyn cua bung thang
khi b cam bin vi tri cho lnh dung bung thang. D danh gia d chinh xac dung
bung thang AS phu thuc vao tc d v
0
va gia tc cua bung thang, co th khao sat
theo cac duong cong trn hinh 3-10. Di voi thang may, d khng chinh xac khi
dung bung thang cho phep la AS
max
_ + 20mm
3-8 Cc h truyn dng dng trong thang my v my nng
Khi thit k, tinh chon h truyn dng cho thang may va may nng phai dua
trn cac yu cu chinh sau:
- D dung chinh xac cua bung thang.
- Tc d di chuyn cua bung thang.
- Tri s gia tc lon nht cho phep.
- Pham vi diu chinh tc d yu cu.
H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b (roto lng soc hoc
roto dy qun) duoc su dung d truyn dng cac loai thang may va may nng co tc
d thp va trung binh.
-H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b roto lng soc
thuong dung trong thang may tc d thp va may nng co trong tai nho.
-H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b roto dy
qunthuong dung cho cac loai may nng trong tai lon, cho phep nng cao cht
luong cua h thng truyn dng khi tng tc va giam tc, nng cao d chinh xac khi
dung.
-H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b roto lng soc hai
cp tc d (co hai b dy qun stato dc lp ni theo so d hinh sao) thuong dung
trong cac thang may tc d trung binh. S di cuc cua dy
qun stato dng co thuong chon la: 2p 6 2p 24 hoc 2p 4 2p
20 tuong duong voi tc d dng b cua dng co bng: n
0
1000/250 vong/phut
hoc 1500/300 vong/phut.
-H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b roto lng soc duoc
cp ngun tu b bin tn thuong dung trong cac thang may tc d cao (khi v ~
1,5m/s), cho phep han ch duoc gia tc va d git trong gioi han cho phep va dat
d chinh xac khi dung rt cao (AS _ + 5mm)
121
H truyn dng xoay chiu voi dng co dng b thuong duoc dung
trong cac may nng tai trong lon (cng sut dng co truyn dng lon P~ 300kW)
trong nganh khai thac mo.
H truyn dng mt chiu thuong dung cho cac thang may tc d cao
(v _ 1,5m/s). Thuong dung hai h truyn dng sau:
-H F-D co khuch dai trung gian lam ngun cp cho cun kich tu cua may
phat (khuch dai trung gian co th la may din khuch dai hockhuch dai tu)
-H T-D, may phat mt chiu duoc thay th bng b chinh luu dung
thyristor.
Khi chon dng co truyn dng thang may va may nng phai dua trn so d
dng hoc cua co cu nng. Di voi thang may va may nng khi dung co cu co hp
tc d, thuong dung loai dng co xoay chiu kiu A2, AO2; dng co khng dng b
co h s truot cao kiu AC, AOC; dng co 2 cp tc d va dng co roto dy qun
kiu AK.
Di voi thang may tc d cao (v ~ 1,5m/s), khi dung co cu nng khng co
hp giam tc thuong chon loai dng co tc d chm. Cac nha may ch taodin co
d ch tao loai dng co chuyn dung cho thang may voi cp cng sut P (28
40)kW va tc d quay dinh muc n 83 vong/phut.
3-9 Mt s so d khng ch thang my din hnh
a) So do khong ch thang mav toc do trung binh dng h truvn dong xoav
chiu voi dong co khong dong bo roto long soc hai cap toc do (h. 9-11)
H truyn dng din dung cho thang may tc d trung binh thuong la
htruyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b hai cp tc d. H naydam
bao dung chinh xac cao, thuc hin bng cach chuyn tc d cua dng co xung tc
d thp (v
0
0,25m/s) truoc khi bung thang sp dn san tng. H nay thuong dung
cho cac thang may cho khach trong cac nha cao tng (7 10 tng) voi tc d di
chuyn cua bung thang duoi 1m/s.
So d nguyn ly trn hinh 9-11. Cp ngun cung cp cho h thng bng
cu dao CD va ap t mat Ap. Cun dy stato cua dng co duoc ni vao ngun
cp qua cac tip dim cua cng tc to nng N hoc cng tc to ha H va cac cng
tc to chuyn di tc d cao C va thp T.
Ngun cp cho mach diu khin ly tu hai pha. Cac cua tng duoc trang bicac
khoa lin dng voi cac hm cui 1CT 5CT. Then cai ngang cua lin dng voi cac
hm cui 1PK 5PK. Vic dong mo cua tng s tac dng ln khoa va then cai cua
tng lam cho nam chm NC1 tac dng. Khi ct ngun nam chm NC1 luc bung
thang dn san tng lam quay then cai, then cai tac dng ln mt trong cac hm cui
PK va mo khoa cua tng.
Hm cui HC(22) dt trong bung thang, tac dng ln tip dim HC hoc
bng nam chm dung theo tng NC2 hoc bng cn dong - mo cua tng.
Cng tc chuyn di tng 1CDT 5CDT co ba vi tri la cam bin dung
bung thang va xac dinh vi tri thuc cua bung thang so voi cac tng.
122
Diu khin hoat dng cua thang may duoc thuc hin tu hai vi tri: tai
cuatng bng bm nut goi tng 1GT GT va trong bung thang bng cac nut bm
dn tng 1DT 5DT.
Khoi dng cho thang may lam vic chi khi: 1D kin, 1CDT 5CDT kin
(cac cua tng d dong), 2D, CT kin, FBH (lin dng voi phanh bao him) kin, cua
bung thang dong, CBT kin va 3D kin.
Hm cui 1HC va 2HC lin dng voi san bung thang. Nu trong bung
thang co nguoi, tip dim cua chung mo ra. 1HC du song song voi CBTcho nn
du 1HC ho nhung mach vn ni lin qua CBT, con 2HC mo ra loai tru kha nng
diu khin thang may bng nut n goi tng GT.
Trong so d co 5 den bao DH1 DH5 lp o trn mi cua tng va 1 den chiu
sang bung thang DH6. Khi co nguoi trong bung thang, tip dim2HC mo ra,
cun dy role trung gian mt din, tip dim thuong kin RTr(3) dong lam cho den
DH1 DH6 sang ln bao cho bit thang dang bn va chiu sang cho bung
thang.
So d nguyn ly trn hinh 3-12 cua toa nha 5 tng va cho truong hop
bung thang dang o tng 1. Gia su luc nay co mt khach cung o tng 1 (cung voi
bung thang) mun dn tng 5. Khach di vao bung thang, dong cua tng va cua
bung thang (khng m ta vic dong mo cua). Do trong luongcua hanh khach, hai
tip dim thuong kin 1HC va 2HC(9) mo ra RTr(9) 0, RTr(3) 1, cac den
DH1 DH6 sang ln bao hiu bung thang dang co nguoi, bung thang duoc soi
sang boi DH6; cac nut goi tng 1GT 5GTmt tac dung (khng co di do 2HC(9)
0. Mun ln tng 5 khach n vao5DT dt trong bung thang 5DT (10) 1,
RT5(10) 1, RT5(4) 1, va RT5(11) 1, C(20) 1, C(26) 1, va C(23)
1, 2NC(25) 1, keo HC(22) tranh khng cho gat vao cac vu dt o cac san
tng;1NC(24) 1, dong 1PK(20) N(21) 1, N(25) 1, N(21) 1, tao
mach duy tri cho cun dy N(21) , C(20) va RTr(10) nho cac tip dimT(21) ni
song song voi HC(22) ni tip voi N(21); N(2) 0, lam mt din toan b cac nut
goi. Dng co duoc dong din nho cac cng tc to N va C lam cho bung thang
duoc nng ln voi tc d cao; cun dy nam chm NCH co din giai phong truc
dng co lam cho bung thang di chuyn.
123
H. 3-12 So d nguyn ly din cua thang may 5 tng
Bung thang di chuyn nhanh qua cac tng 1 dn tng 4 gat cac cng tc
chuyn di tng 1CDT 4CDT v phia trn va khi bung thang dn gn san tng 5
v phia duoi, 5CDT bi gat vao giua lam cho RT5(10) 0, C(20) 0, C(26) 1,
T(26) 1, T(21) 0, mach duy tri luc nay la HC(22) ni tip voi N(21); chinh
luu CL 0, 2NC(25) 0, giai phong HC(22) v vi tri chun bi n vao vu o san
tng 5. Mach dng luc luc nay duoc dong boi N va T nn bung thang duoc nng
voi tc d thp. Khi bung thang dn ngang san tng 5, HC(22) bi n boi vu dt o
san tng 5 lam N(22) 0, T(26) 0, dng co mt din nam chm hm kep
cht truc dng co d bung thang dung o tng 5.
Khach buoc ra khoi bung thang. Luc nay gia su co mt khach khac o tng 3,
khach phai n vao 3GT dt o bn canh cua tng 3.Qua trinh lam vic tuong tu
124
nhu d m ta, chi khac luc nay dng co co din do H dong nn bung thang ha
nhanh sau do ha chm d bung thang dung o tng 3.
Hin nay, cac cng tc chuyn di tng kiu co khi duoc thay bng b cam
bin kiu khng tip dim, cho phep nng cao d tin cy lam vic cua thang may.
Ngoai ra, vic dong mo cua tng va cua bung thang duoc thuc hin hoan toan tu
dng bng h truyn dng ring bit.
b) So do khong ch thang mav cao toc bng h F- co MK trung gian
Dng co din mt chiu truyn
dng di chuyn bung thang duoc cp
ngun tu may phat F. Tri s tc d va
chiu quay phu thuc vao tri s va cuc
tinh din ap may phat cua may phat F.
Cun kich tu cua may phat CKTF
duoc cp ngun tu may din khuch
dai tu truong ngang MDKD. No co
cac cun khng ch sau: CCD -
cun chu dao thuc hin hai chuc nng:
- Dao chiu quay dng co bng
hai cng tc to H va N.
- Diu chinh tc d dng co
bng cac cng tc to 1G va 2G.
CFA - cun phan hi m din
H. 3-13. So d nguyn ly h truyn dng
thang may dung h F-D
ap, thuc hin chuc nng cung buc kich tu cho may din khuch dai giam thoi
gian tng tc cua dng co. Suc tu dng sinh ra trong cun CFA nguoc chiu voi
suc tu dng trong cun CCD.
CFTD - cun phan hi m tc d thuc hin chuc nng n dinh tc d cua
dng co trong ch d xac lp. Suc tu dng sinh ra trong cun CFTD nguoc chiu
voi suc tu dng trong cun CCD.
CFGD - cun phan hi m gia tc va d git, thuc hin chuc nng han
ch gia tc va d git cua dng co trong qua trinh qua d. Cun CFGD duoc cp tu
hai bin ap.
-Bin din ap TU. Nu bo qua din ap roi trn phn ung cua dng co thi din
ap ra cua cun thu cp cua TU ty l voi dao ham bc nht cua tc d dng co chinh
la gia tc cua dng co.
a
dt
dn
dt
de
U
u
TU
= = =
) ( 2 (3-14)
- Bin dong TI (bin dong mt chiu hoat dng nhu mt khuch dai tu). Din
ap ra cua bin dong TI bng:
= = = =
2
2
.
dt
n d
dt
dM
dt
di
Un
(3-15)
125
Suc tu dng sinh ra trong cun CFGD nguoc chiu voi suc tu dng sinh ra
trong cun CCD, boi vy co kha nng han ch duoc gia tc va d git trong qua trinh
qua d.
CD - cun n dinh la cun phan hi mm din ap MDKD, thuc hin chuc
nng n dinh din ap phat ra cua MDKD ~ Suc tu dng tng cua MDKD bng:
F
LMDKD
F
CCD
- F
CFA
- F
CFGD
F
CD
(3-17)
3-1 Ahng thit bj dt bit dng trong cc thang my hin di
a) Bo tim - chon tang
Trong cac thang may tc d thp va tc d trung binh, b cam bin vi tri dung
loai cam bin kiu co khi (cng tc chuyn di tng ba vi tri). Ngoai chuc nng cam
bin vi tri d chuyn di tc d va dung lai mi tng con co th nho duoc vi tri
bung thang.
Trong so d khng ch thang may hin dai thuong dung b cam bin vi tri
khng tip dim. Ban thn b cam bin vi tri khng tip dim khng nho duoc vi
tri cua bung thang. Boi vy d chp hanh cac lnh diu khin bung thang
phai co b tim - chon tng.
Chuc nng cua b tim - chon tng trong so d khng ch thang may hin
dai gm:
-Chon huong di chuyn cua bung thang.
-Xu ly cac lnh goi tng va lnh dn tng.
-Chuyn di tc d dng co truyn dng khi chun bi dung o mi tng.
-Bao vi tri bung thang va mt s tin hiu bao hiu khac.
-Nng cao d dung chinh xac cua bung thang.
B tim chon tng kiu role duoc gioi thiu trn hinh 3-14.
1CB 5CB, cac b cam bin vi tri kiu cam ung.
1R
Tr
5R
Tr
, role trung gian.
S luong cam bin vi tri CB va role trung gian bng s tng cua ngi nha ma
thang may phuc vu.
Nguyn ly lam vic cua so d: Gia su bung thang dang o tng 1, cun dy
role chon tng 1RC duoc cp ngun qua tip dim 1R
Tr
va 2R
Tr
(dong khibung
thang chua dn tng 2). Khi bung thang roi khoi tng 1, role trung gian 1R
Tr
tac
dng dn dn 1RC mt din. Khi bung thang dn dung tng 2, role chon tng 2RC
co din. Cu nhu vy, khi bung thang di chuyn theo chiu nng, cac role chon tng
co din theo thu tu 1RC, 2RC, 3RC v.v. Role chon tng cua tng truoc do s mt
din khi bung thang di toi tng lin k. Khi bung thang di chuyn theo chiu di
xung, thu tu co din cua cac role chon tng RC s theo chiu nguoc lai.
H thng den bao s bao vi tri cua bung thang duoc lp dt o hai noi:
trong bung thang va trn mi tng. (hinh 3 -14c).
126
Hinh 3-14. So d nguyn ly b tim - chon tng
a) B cam bin vi tri; b) So d khng ch c) H thng den bao
Hinh 9-15 So d nguyn ly b dung chinh xac
a) So d nguyn ly; b) so d b tri cam bin
127
b) B dung chinh xac
-Cun khng ch CVT la cun kim tra vi tri cua bung thang co th la
cun khng ch cua MDKD trong so d hinh 3-13
B dung chinh xac co hai cam bin dung chinh xac: CBN - di chuyn
cua bung thang di ln va CBH - di chuyn bung thang theo chiu xung.
Haicam bin CBN va CBH lp o bung thang, con thanh gat lp trong ging
bung thang ngang voi cac san tng. Khi vi tri bung thang o giua hai tng,
hai role trung gian RTrN va RTrH co din, role dung chinh xac co din, tip
dim cua no s ct din cp cho cun khng ch CVT.
Khi bung thang di chuyn gn dn san tng nao do voi tc d thp,
thanh kim loai o thanh ging s lam kin mach tu cua 1 trong 2 cam bin
dung chinh xac (CBN hoc CBH) tuy thuc vao chiu chuyn dng cua
bung thang, lam cho tip dim cua mt trong 2 role trung gian R
TrN
hoc
R
TrH
s ct din cun dy role dung chinh xac RDCX, kt qua tip dim cua
RDCX s dong cun dy CVT vao ngun. Din ap dt ln cun khng ch
CVT bng:
U
CVT
U
ab
(vi U
ab

a
-
b
)
Khi do
a
=
b
, trong cun dy CVT xut hin dong, chiu cua dong
din do duoc chon sao cho bung thang di chuyn theo huong cu. Khi
bung thang di chuyn dn dung san tng
a

b
lam cho din ap ra cua
MDKD (h3-13) bng khng, dng co dung quay, bung thang dung lai. Nu
do quan tinh lon, bung thang di chuyn qua muc dung cua bung thang,
a
=

b
, s xut hin dong din trong cun khng ch CVT theo chiu nguoc lai,
din ap phat ra cua MDKD co cuc tinh d bung thang di chuyn nguoc lai
voi tc d thp cho dn khi bung thang dung dung o vi tri dung tng.
c) Bo diu khin logic kha trinh (PLC)
Ngay nay so d diu khin thang may dung cac phn tu tip dim
(role, cng tc to) duoc thay th bng cac phn tu khng tip dim dung b
diukhin kha lp trinh (PLC).
Mt trong nhung nhim vu quan trong nht khi su dung PLC d khng
ch thang may la lp luu d diu khin thang may (hinh 9-16).
Thuyt minh so d:
- Start - bt du qua trinh chun bi khoi dng, doc vi tri cua bung
thang, tuc la bung thang dang dung o mt tng nao do duoc hin thi trn mi
tng d khach co th nhn bit bung thang dang di ln, hay di xung hoc
dang dung tai mt tng nao do.
Vi tri 1 tuong ung voi bung thang dang o tng 1
Vi tri 2 tuong ung voi bung thang dang o tng 2.
Vi tri n tuong ung voi bung thang dang o tng n.
- Doc lnh:
*Lnh chinh do la cac lnh ma khach goi bung thang di ln hoc
di xung.
* Lnh luu: luu tt ca cac lnh nm ngoai khng cho phep qua giang so
voi lnh chinh, dng thoi luu tt ca cac lnh khng cung hanh trinh
128
chinh, sau khi thuc hin xong cac lnh chinh, thang may s quay lai thuc hin
cac lnh
luu.
Hinh 3-16 Luu d diu khin thang may
* B so sanh lnh thuc hin so sanh lnh doc vi tri bung thang hin tai
so voi lnh doc vao, co khac voi vi tri bung thang d thuc hin ra lnh
cho bung thang di ln, hoc di xung hoc cho phep qua giang. Nu khng,
s luu lnh va thuc hin lnh chinh.
* Lnh dung bung thang duoc dung lnh goi hoc dung khi bung
thang dn dung vi tri tng cn dn. Dng thoi lnh dung duoc doc vao khi cac
diu kin an toan khng duoc thuc hin nhu: cac cua tng chua dong, cua
bung thang chua dong, tc d qua gioi han cho phep hoc dut cap v.v.
Nguyn ly hoat dng cua so d:
Khi n nut Star, chuong trinh diu khin thang may tu dng khoi
dng. Khi thang may d o trang thai sn sang phuc vu thi chuong trinh tin
12
9
129
hanh quet du vao xem co lnh goi hay khng. Luc nay den bao sang hin thi
vi tri, trang thai bung thang dang chuyn dng ln hay xung hoc dang dung
o mt vi tri nao do. Tin hiu cua chuong trinh lam vic nu co nguoi n nut goi
tng (GT). B so sanh dua chuong trinh vao lam vic. Nu vi tri bung thang
trung voi lnh goi thi bung thang khng di chuyn va tip tuc cho lnh diu
khin di chuyn bung thang bng nut bm dn tng (DT). Trong truong hop,
nu co lnh goi tng dua vao chuong trinh, co su thay di vi tri cua bung
thang, luc nay b so sanh lnh s dua ra tin hiu di chuyn bung thang di ln
hoc di xung.
Gia su bung thang dang o tng 1, khach trong bung thang mun ln
tng 4, khach n vao 4DT, bung thang s khoi dng di chuyn theo huong
di ln. Trong qua trinh bung thang di chuyn, nu co lnh goi tng di ln thi
chuong trinh thuc hin lnh cho khach qua giang; nu goi di xung chuong
trinh thuc hin lnh luu.
3.3 .TRANG BJ DIJN CAU TRJC
3-1 Khi nim chung
Cu truc din co kt cu da dang duoc su dung rng ri trong tt ca cac
linh vuc khac nhau. Trong cac xi nghip luyn kim, trong cac xi nghip cng
nghip thuong lp dt cac loai cu truc d vn chuyn nguyn vt liu, thanh
phm va ban thanh phm. Trong cac xi nghip tuyn than, tuyn qung, trn cac
bi chua than cua cac nha may nhit din thuong lp dt cu truc xp d (cu
truc vn chuyn). Trn cac cng truong xy dung dn dung va cng nghip
thuong lp dt cac loai cng truc va cn cu thap v.v.
Ngoai cac loai cu truc lp dt c dinh trn con su dung cn cu di dng
nhu: cn cu t, cn cu banh xich, cn cu ni v.v.Ta chi nghin cuu cn
cu dc trung nht do la cn truc, co cu tao nhu hinh 4-1.
.4-1. Cu tao va trang bi din cua cu truc
13
0
130
Cu truc gm co gm cu di chuyn trn duong ray lp dt doc theo chiu
dai cua nha xuong,co cu nng ha hang lp trn xe con di chuyn doc theo dm
cu (theo chiu ngang cua nha xuong) co cu bc hang cua cu truc co th dung
moc (di voi nhung cu truc cng sut lon co hai moc hang, co cu moc hang
chinh co tai trong lon va co cu moc phu co tai trong be) hoc dung gu
ngoam.
Trong mi cu truc co ba h truyn dng chinh: di chuyn xe cu, di
chuyn xe con (xe truc) va nng - ha hang.
Trn cu truc duoc trang bi 4 dng co truyn dng: hai dng co di chuyn
xe cu 7 va 16, dng co nng ha hang 12 va dng co di chuyn xe con 10.
Phanh hm din tu 6, 11, 14, 18 lp hop b voi dng co truyn dng. Diu
khin cac dng co truyn dng bng cac b khng ch 3 trong cabin
diukhin. Hp din tro 8 dung d khoi dng va diu chinh tc d cac dng co
duoc lp dt trn dm cu. Bang bao v 2 d bao v qua tai, bao v din ap thp,
bao v din ap khng duoc lp dt trong cabin diu khin. D han ch
hanh trinh di chuyn cua cac co cu dung cac cng tc hanh trinh 4 va 5 cho co
cu di chuyn xe cu; 9 va 17 cho co cu di chuyn xe con va 13 cho co cu
nng - ha hang.
Cung cp din cho cu truc bng h thng tip din chinh 1 gm hai b
phn: b cp din la ba thanh thep goc lp trn cac gia d bng su cach din lp
doc theo nha xuong va b phn tip din lp trn cu truc. D cp din
cho thit bi din lp trn co cu xe con dung b tip din phu 15 lp doc theo
chiu doc cua dm cu.
3-2. Ch d lm vic cc dng co truyn dng cc co cu cua cu trc
Dng co truyn dng cac co cu cua cu truc lam vic trong diu kin rt
nng n, mi truong lam vic khc nghit noi co nhit d cao, nhiu bui, d m
cao va nhiu loai khi, hoi, cht gy chay, n. Ch d lam vic cua cac dng co
la ch d lam vic ngn han lp lai voi tn s dong ct lon, mo may,
hm dung lin tuc. Do nhung dc dim dc thu trn, nganh cng nghip ch tao
may san xut loai dng co chuyn dung cho cu truc. Cac loai dng co do la:
dng co khng dng b ba pha roto lng soc, roto dy qun, dng co
din mt chiu kich tu song song hoc ni tip.
Nhung dc dim khac bit cua dng co cu truc so voi cac loai dng co
dung chung la:
-D chui nhit cua cac lop cach din cao (F va H)
-Mmen quan tinh be d giam thiu tn hao nng luong trong ch d
qua d
-Tu thng lon d nng cao kha nng qua tai cua dng co.
-Co kha nng chui qua tai cao (M
max
/ M
dm
2,15 5 di voi dng co
khng dng b va 2,3 3,5 di voi dng co din mt chiu)
-H s tip din tuong di TD la 15, 25, 40 va 60.
Ch d lam vic cua cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc duoc
biu din trn hinh 4-2.
H 8-2. Ch d lam vic cua cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc
13
1
131
O goc phn tu thu nht I, may din lam vic o ch d dng co (duong dc
tinh 1).
M M
c
+ M
dm
(3.1)
Trong d:M mmen do dng co sinh ra.
H 8-2. Ch d lam vic cua cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc
M
c
- mmen can do tai trong gy ra;
M
ms
- momen can do ma sat gy ra.
Di voi dng co nng - ha lam vic voi ch d nng hang, con di voi
dng co di chuyn lam vic o ch d chay tin.
O goc phn tu thu hai II, may din lam vic o ch d may phat. Di voi co
cu di chuyn duong 1 thuc hin hm tai sinh khi co ngoai luc tac dng cung
chiu voi chiu chuyn dng cua co cu, con di voi co cu nng - ha thuc hin
hm dng nng (duong 3) khi hm dung.
O goc phn tu thu ba III, may din lam vic o ch d dng co. Di voi co
cu di chuyn tuong ung voi chay lui. Con di voi co cu nng - ha khi
M
c
M
m
(khi khng tai chi co khi luong cua moc, G 0), trong truong
hop nay
M M
ms
M
c
duoc goi la ch d ha dng luc (duong 4)
13
2
132
O goc phn tu thu tu IV, may din lam vic o ch d may phat. Di voi co
cu nng - ha hang, khi M
c
~ M
ms
trong truong hop nay M M
c
M
ms
,
trong truong hop nay hang s duoc ha do tai trong cua no, con dng co
dong din o ch d nng d hm tc d ha hang. Luc nay dng co lam vic o ch
d hm nguoc duong 2.
Khi thuc hin ha dng luc, dng co lam vic o ch d may phat (hm tai
sinh) voi tc d ha lon hon tc d dng b, duong 4.
8-3. 1inh chn cng sut dng co truyn dng cc co cu chinh cu trc
1.Co cau di chuvn xe cau va xe con
Di voi co cu di chuyn, luc can tinh
phu thuc vao khi luong hang (G) va khi
luong cua co cu. Trang thai duong di cua co
cu di chuyn trn no, cu tao va ch d bi
tron cho co cu (c truc, khop ni, ban l
v.v.). Di voi cu truc lp dt ngoai troi con
chui tac dng phu cua gio. Hinh 8-3 biu din
so d luc tac dung ln co cu di chuyn trn
duong ray.
Trong truong hop nay, luc can chuyn
dng duoc tinh theo biu thuc sau:
H 8-3 So d luc cua co cu di
chuyn
0
( )
( . ) | |(4 2)
x
ct ms
b
G G G g
F r f K N
R
|
+ +
= +
Trong do: G - khi luong hang hoa, kg;
G
0
- khi luong cua co cu bc hang, kg;
G
x
- khi luong cua xe, kg; u
g - gia tc trong truong, m/s
2
R
b
- ban kinh banh xe, m; -4
- h s ma sat truot (8.1
r
ct
- ban kinh c truc banh xe, m;
I - h s ma sat ln (8.10
-4
15.10
-4
m );
k
ms
- h s co tinh dn ma sat giu ly k
ms
1,2 1,5
Momen cua dng co sinh ra d thng luc can chuyn dng do bng:
q .
.
i
R F
M
b
=
(Nm) (4-3)
Trong do: F tinh theo biu thuc (3.2) i -yn tu dng co dn banh
q - hiu sut cua co cu.
Cng sut cua dng co khi di chuyn co tai trong ch ty s tru xe; d xac
lp bng:
3
10 .
.

=
q
v F
P
(Kw) (4-4)
Trong do: v la tc d di chuyn, m/s.
Cng sut cua dng co khi di chuyn khng tai bng:
13
3
133
4 0
0
10 .
.

=
q
v F
P
(Kw) (4-5)
2.Co cau nang-ha hang.
Dng co truyn dng co cu nng - ha hang dong vai tro quan trong trong
cac may nng - vn chuyn noi chung va trong cu truc noi ring. Trn hinh 8-4
m ta so d dng hoc cua co cu nng - ha hang voi co cu bc hang dung moc.
Luc dt ln cap nng duoc tinh theo biu thuc sau:
t
m
g G G
F
q
+
=
). (
0
(N) (4-6)
Trongdo : m-Bi s cua rong
roc(trong truong hop nay m2)
Khi nng ha khng tai (G0), luc
dt ln cap nng ha bng
t
m
g G
F
q .
.
0
=
(N) (4-7)
Momen dt ln tang nng tuong
ung cho hai truong hop bng:
t
t
t
R F
M
q
.
=
;
t
t
t
R F
M
q
.
0
0
=
(4-8)
Trong do
t
q - hiu sut cua tang nng.
Momen dt ln truc dng co bng:
q . i
M
M
t
=
(4-9)
Trong do i: q -ty s truyn va hiu
sut cua co cu truyn luc.
br bv
q q q . =
Trong do:
br
q
-hiu sut truc vit- banh vit
br
q
-hiu sut cua cp banh rng
H.4-4.So d dng hoc cua co cu
nng- ha bc hang bng moc
1. Truc vit; 2. Banh vit; 3. Truyn
dng banh rng; 4. Tang may; 5.Co
cu moc hang; 6. Moc; 7. Dng co
truyn dng
Cng sut dng co truyn dng phu thuc vao tc d nng:
3
10 .
. .

=
c
m v F
P
q
(4-11)
Trong do : v-tc d nng hang m/s.
c
q - hiu sut toan b co cu truyn luc.
t br bv c
q q q q . . =
(4-12)
13
4
134
8-4 Cc thit b| din chuyn dng trong cu trc
1. Phanh hm din tu
La b phn khng th thiu trong cac co cu chin dung nhanh cac co cu,
Phanh hm din tu dung trong cu truc theo cu tao thuong co ba loai:
phanh guc, phanh dai, phanh dia. Nguyn ly hoat dng cua cac loai phanh noi
trn v co ban la ging nhau. Khi dng co truyn co cu dong vao luoi din, thi
dng thoi cun dy nam chm phanh hm cung co din. Luc hut cua nam chm
thng luc can lo xo, ma phanh s giai phong khoi truc dng co d dng co lam
vic. Khi mt din, cun dy cua nam chm cua phanh hm cung mt din, luc
cng cua lo xo s ep cht ma phanh vao truc dng co d hm.
H.4-5 Cu tao cua mt phanh guc mt pha
1,7. Canh tay don cua co cu phanh; 2. Li cua lo xo; 3. Lo xo; 4. Gia dinh
huong; 5. Vong dm chn; 6. Banh dai phanh; 8.Cun dy cua nam chm din;
9. Guc phanh va ma phanh
Cu tao cua phanh dia (h.8-6) gm cac
phn chinh sau: dia phanh quay 2
duoc ni voi truc cua co cu, lo xo ep
4, nam chm din 5. Phn ung cua
nam chm duoc bt cht voi dia 3. S
luong nam chm din va gujng cung
huong 1 co ba cai, phn b du theo
duong tron cua co cu phanh voi goc
lch nhau 120
0
. Dia phanh 3 co th di
chuyn tu do doc theo gujng 1. Khi
cp din cho cun nam chm, luc din
tu s keo phn ung cung dia phanh 3,
giai phong truc cua co cu.
13
5
135
H.4-6 Cu tao cua phanh dia
H.4-7 So d dng hoc cua phanh dai
Hinh4-7gioi thiu so d d dng hoc cua phanh dai. Nguyn li lam vic nhu sau:
Khi cun dy nam chm NC co din, luc hut nam chm s nng canh tay
don L theo chiu di ln lam cho phanh dai khng ep cht vao truc dng co. Khi
cun giy nam chm NC co din, luc hut nam chm s nng canh tay don L theo
chiu di ln lam cho phanh dai khng ep cht vao truc dng co. Khi mt din, do
khoi luong phn ung cua nam chm G
nc
va di trong phu G
ph
, s ha canh tay don
L theo chiu di xung va dai phanh s ghi cht dng co.
2. Bo khong ch.
B khn ch dung d diu khin cac dng co truyn dng gm cac co cu :
Khoi dng, dung may, diu khin tc d, hm va dao chiu quay.
V nguyn li co hai loai b khng ch:
- B khng ch dng luc khi co cac tip dim cua no dong - ct truc tip cac
phn tu trong mach dng luc cua h truyn dng. No thuong dung d khng ch
cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc co cng sut nho voi ch d
lam vic nhe hoc trung binh.
- B khng ch tu gm b khng ch chi huy va h thng role va cng tc
to. Cac tip dim cua b khng ch chi huy dong - ct cac phn tu trong mach
dng luc cua h truyn dng mt cach gian tip thng qua h thng tip dim
cua cac phn tu trung gian (nhu role va cng tc to). B khng ch tu thuong
dung d diu khin cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc co cng
sut trung binh va lon lam vic trong ch d nng n va rt nng n voi tn s
dong - ct din lon (hon 600 ln/gio).
13
6
136
V cu tao b khng ch co 2 loai:
a) B khng ch kiu tay gat:
Nguyn ly hoat dng (hinh 4-8): khi dy
tay gat 1 sang trai hoc sang phai s quay
truc gn cht voi tay gat, trn truc do co ga
lp hang chuc dia cam 2. Trn du mut cua
tay don 4 co gn tip dim dng 5. Khi con
ln 3 nm o phn lm cua dia cam thi tip
dim dng 5 va tip dim tinh 6 kin, con
khi con ln nm o phn li cua dia cam, lo
xo 7 s ep vao canh tay don 4 lam cho hai
tip dim do ho ra.
b) B khng ch kiu v lng
H4-9.Cu tao b khng ch kiu
v lng a)Hinh dang tng th
;b)Cu tao cua mtdon nguyn
Cu tao cua no gm nhiu don nguyn (h. 8-9b) lp trn truc gn voi v
lng quay co vo bao v bng xi mng aming 3. Cu tao cua mt don nguyn
gm tip dim tinh 1 gn trn gia d 10 la cht cach din. Tip dim dng 9 gn
trn tay don 8, co th quay xung quanh truc 5. Du cui cua tay don 8 co con ln
6 va banh cam 2 lp trn truc 7. Khi quay v lng 4, banh cam 2 s ep vao con
ln 6 (phn li cua banh cam 2) lam cho tay don 8 quay di va tip dim 9 va 1 s
ho va nguoc lai o phn lm cua cam 2, tip dim 9 va 1 kin.
13
7
137
3.Bo tip din
D cp din cho cac dng co
truyn dng cac co cu truc,cac thit bi
diu khin lp dt trn cu truc di
chuyn, nguoi ta dung mt h thng
tip din dc bit goi la duong trn-ly
(trolley). Co hai h thng tip din:
-H thng tip din cung thuong
dung cho cac loai cu truc tai trong
lon, cung duong di chuyn dai.
-H thng tip din bng dy cap
mm dung cho cu truc tai trong nho,
cung duong di chuyn khng dai va
thuong gp trong truong hop cung cp
din cho palng din.
H 8-10. Kt cu h thng tip din
cung a) duong tip din; b) b ly din
Ba duong thep goc 1 | loai (50x50x5) dn (70x70x10)mm| duoc ga trn gia
d duong tip din va cach din bng su d 2
B ly din goc 1 ga ln du ni cap bng gang 3. Bng 3 duong cap mm 4
s cp din dn dng co va thit bi diu khin.
4. Bang bao v
Khi diu khin cac dng co truyn dng cac co cu cua cu truc dung b
khng ch, d bao v cac dng co do nguoi ta dung bang bao v lp trong cabin
cua nguoi diu khin.Trn bang bao v lp cac thit bi bao v cho dng co voi
cac chuc nng bao v sau:
-Bao v ngn mach va qua tai (I ~ 2,25 I
dm
). - Bao v din ap thp khi din
ap luoi thp hon 0,85U
dm
-Bao v din ap 'khng nghia la khng cho phep dng co tu mo may khi
co din ap tro lai sau thoi gian mt din (chi duoc phep mo may khi cac b
khng ch o vi tri '0).
-Ct din cp cho cu truc khi co nguoi lam vic trn dm cu,
bng cng tc hanh trinh lin dng voi cua cabin diu khin.
Co hai loai bang bao v:
a)Bang bao v xoav chiu
Cac khi cu din trn bang bao v bao gm: Cu dao CD, cng tc to
duongdy Dg, role dong din cuc dai ORC1, ORC2, 1RC, 2RC va 3RC; nut
bm khoi dng M, cu chi CC, cng tc hanh trinh KHN, KTT, KTC, KNC va
KB. Nguyn ly lam vic cua bang bao v nhu sau:
Cun dy cng tc to duong dy chi co din khi n nut khoi dng M, vi tri
13
8
138
H. 4-11 Bang bao v xoay chiu
cua ba b khng ch nm o vi tri '0, cua bung cabin dong kin (KB kin), tip
dim ORC va RC kin (mt trong ba dng co truyn dng khng bi qua tai). Hai
tip dim cua cng tc to duong dy Dg dong ngun cho mach diu khin cua
b khng ch.
Bao v din ap thp chinh bng cun dy cng tc to duong dy Dg, khi din
ap luoi thp hon 0,85Udm, cng tc to Dg khng tac dng.
Han ch hanh trinh nng cua co cu nng - ha bng cng tc hanh
trinh KHN, han ch hanh trinh tin va lui cua co cu di chuyn xe con bng
cng tc hanh trinh KTC va KTT, con di voi co cu di chuyn xe cu bng
cngtc hanh trinh KNC va KNT.
b) Bang bao v mot chiu
Cp ngun cho dng co va b khng ch bng cng tc to duong dy
13
9
139
0Dg, 1Dg, 2Dg va 3Dg.
Cng tc to duong dy
0Dg o trang thai co din trong
mi thoi gian cu truc lam
vic.
Con cng tc to 1Dg,
2Dg, Dg chi co din khi ba
b khng ch KC dong sang
phai hoc sang trai, nut n
thuong kin M mc trong
mach cac cun dy 1Dg,
2DG, 3Dg d tranh khng
cho phep cac cng tc to do
tac dng khi n nut M.
Cac cun dy nam chm
cua cac co cu phanh hm din
tu NCN, NCT va NCC duoc
ni song song voi phn ung
cua dng co truyn dng
tuong ung qua cac tip dim
1Dg, 2Dg, 3Dg.
H.4-12 Bang bao v mt chiu
5. Hp din tro
Hp din tro dung trong cu truc d han ch dong din mo may, han ch
dong khi hm dung va diu chinh tc d voi cac dng co din mt chiu va dng
co khng dng b roto dy qun.
Khi tinh chon din tro cn chu y
dn hai yu t sau:
- Tri s din tro duoc chon phai
dam bao cho h truyn dng tao
ra ho dc tinh co d han ch
duoc dong khi khoi dng trong
gioi han cho phep, dam bao dai
diu chinh tc d yu cu.
- D phat nhit cua hp din
tro trong gioi han cho phep.
* Din tro thuong dung trong
cu truc co 2 loai:
- Din tro lam tu gang duc
(h.4-13a) dung cho dng co co
dong din tu 10 dn hang trm
ampe. Cac phn tu din tro tu
gang duc s lp thanh hp din
tro cho phep lam vic o ch d
H.8-13 Din tro gang
a) Phn tu din tro gang duc b) hp din
tro
14
0
140
dai han co tri s dong lam vic
tu (215 240)A voi tri s cua
hp din tro tuong ung la (0,1
0,7)O
Di voi dng co cng sut
nho dung dy din tro tit din
tron hoc chu nht.
Din tro dy duoc ch tao tu
kim loai hoc hop kim co din tro
sut cao nhu: hop kim
constantan, hop kim reostan va
hop kim Iecral. Dy din tro
duoc qun trn tm kim loai co su
cach din
H.4-14 Din tro dy
a) Tit din tron; b) tit din chu nht
5. Ban tu boc hang
Hinh 8-15. Cac loai ban tu bc hang
a) Ban tu hinh tron; b) Ban tu hinh tron mt cu lm;
c) Ban tu chu nht; d) Ban tu dang xa (xa nam chm)
14
1
141
Cu truc tu thuong duoc dung trong cac x i nghip luyn kim dung d vn
chuyn cac nguyn vt liu nhim tu nhu st thep v.v.No khac voi cac loai cu
truc khac la co co cu ly tai (bc tai ) thay cho moc, gu ngoam la mt ban tu
(nam chm din). Hinh dang va kich thuoc cua ban tu gm co bn loai din hinh
nhu hinh 8-14.
Ban tu dang tron dung d vn chuyn cac chi tit bng gang, st, thep co
kich thuoc nho, hinh dang khac nhau (st thep vun, phi, dinh v.v.)
Ban tu mt cu lm dung d vn chuyn cac vt liu nhim tu co dang hinh
cu lon
Ban tu hinh chu nht dung d
vn chuyn cac vt liu nhim tu co
kich thuoc dai nhu thep tm, duong
ray , ng thep dai.
Ban tu dang xa dung d vnchuyn
cac vt liu nhim tu co khi luong
va kich thuoc lon.
Cu tao cua cac ban tu v
nguyn ly nhu nhau. Trn hinh 4-16
biu din cu tao cua ban tu hinh tron.
Cun dy nam chm din 5 duoc
lp dt trong vo thep 2 va khe ho cua
cun dy va vo thep duoc d dy hop
cht cach din. Phia duoi cun dy co
tm dm bao v 4,du ni cuc 3 duoc
dinh vi vaovo cua ban tu bng bulng. H. 4-16 Cu tao cua ban tu hinh tron
Cp din cho cun dy cua nam chm din bng duong cap mm 1. Cun
dy cua nam chm din cua ban tu lam vic o ch d ngn han lp lai voi h s
tip din TD 50.
Luc nng cua ban tu phu thuc vao tinh cht cua vt liu cua hang cn vn
chuyn, vao nhit d cua cun dy cua nam chm din va nhit d cua st thep
cn vn chuyn. Thuc t vn hanh cho thy khi nhit d cua st thep hoc gang
bng hoc lon hon 7200C, luc nng giam xung bng khng vi khi do cac vt
liu nhim tu mt tu tinh.
Ban tu co din cam va tu du rt lon cho nn khi thit k mach diu khin
cu truc tu cn chu y dn bao v qua ap cho cun dy nam chm din khi ct
din va khu tu du khi d hang.
4-5 Mt s so d khng ch cu trc din hnh
1. Diu khin cc co cu cua cu trc bng b khng ch dng lc
Cac b khng ch dng luc dung d diu khin cac dng co truyn dng cac
co cu cua cu truc co cng sut nho va trung binh voi ch d lam vic nhe
nhang. B khng ch dng luc co cu tao don gian, d dang trong cng ngh ch
tao, gia thanh khng cao, diu khin cac co cu cua cu truc mt cach linh hoat,
dut khoat.
Trn hinh 4-17a biu din so d diu khin dng co khng dng b rto dy
qun bng b khng ch dng luc H-51, hinh 4- 17b la ho dc tinh co cua dng
14
2
142
co truyn dng co cu nng - ha (hoc co cu di chuyn).
B khng ch dng luc H-51 la loai di xung co 5 vi tri bn phai (1 5)
tuong ung voi ch d lam vic nng hang (co cu nng - ha) va chay tin (co
cu di chuyn ), con 5 vi tri bn trai (1 5) tuong ung voi ch d ha hang
(co cu nng - ha) va chay lui (co cu di chuyn)
H.4-17.So d diu khin dng co KDB rto dy qun bng b khng chH-51
B khng ch dng luc H-51
co 12 tip dim:4 tip dim du
(KC1,KC3,KC5,KC7) dung d dao
chiu quay dng co bng cach thay
di thu tu haitrong 3 pha din ap
ngun cp cho dy qun stato dng
co, 5 tip dim: KC2, KC4, KC6,
KC8, KC10 dung d diuchinh tc
d dng co bng cach thay di tri
s din tro phu RI trong mach roto
cua dng co.Con ba tip dim KC9,
KC11, KC12 dung cho mach bao v.
Khi mo may va diu chinh tc
d, nguoi vn hanh quay tu tu v lng
cua b khng ch dng luc tu vi tri 1
sang vi tri 5 d tranh hin tuong dong
H. 4- 18. Ho dc tinh cua dng
14
3
143
va mmen quay cua dng co tng mt cach nhay vot qua gioi han cho phep. Ho
dc tinh co cua dng co tuong ung voi cac vi tri cua b khng ch biu din o
hinh 4-18.
Duong dc tinh 1 ung voi tri s momen cua dng co rt be (M1 khi tc d
dng co bng 0) dung d khc phuc khe ho giua cac banh rng trong co cu
truyn luc (hp tc d) keo cng so b cap khi khoi dng (tranh cho
cap khng bi dut).
Khi khoi dng hoc trong truong hop cn dung chinh xac (voi momen M1)
ta co tc d thp la n
1
. D ha hang o tc d thp khi khng tai voi b khng ch
dng luc thuong khng thuc hin duoc. Tc d thp nht chi co th thuc
hin o ch d ha hm (may din lam vic o ch d may phat).
Nu b khng ch dng luc dung loai khng di xung, nu dt b khng ch
o vi tri 1 (ha hang) dng co lam vic nhu dng co mt pha va ta nhn duoc
duong dc tinh A (duong net dut) khi do ta nhn duoc tc d ha thp hon n
3
(voi
phu tai bng M
1
).
2. H truyn dng co cu nng- h cua cu trc dng h my pht - dng
co din mt chiu (F-D)
Di voi nhung cu truc co trong tai lon, ch d lam vic nng n, yu cu v
diu chinh tc d cao hon, dap ung cac yu cu ngt ngheo do cng ngh dt ra,
nu dung h truyn dng voi dng co KDB diu khin bng b khng ch dng
luc khng dap ung thoa mn cac yu cu v truyn dng va diu chinh tc d.
Trong truong hop nay, thuong dung h truyn dng F-D, T-D hoc h truyn
dng voi dng co KDB cp ngun tu b bin tn. Hinh 4- 19 biu din h truyn
dng co cu nng ha dung h F-D.
Dy la h truyn dng F-D co may din khuch dai trung gian (MDKD),
chuc nng cua no la tng hop va khuch dai tin hiu diu khin. H truyn dng
nay duoc su dung ph bin cho cac cu truc trong cac xi nghip luyn kim,
trong cac nha may lp rap va sua chua.
Dng co truyn dng co cu nng - ha D duoc cp tu ngun may phat F.
Kich tu cho may phat F la cun CKTF duoc cp tu may din khuch dai tu
truong ngang MDKD. MMDKD co 4 cun kich tu:
- Cun chu dao CCD(9) duoc cp tu ngun bn ngoai qua cu tip dim
N,H (8) va N,H(10) nhm dao chiu dong chu dao nghia la quyt dinh chiu
quay (nng hoc ha) cho dng co, voi din tro han ch R6
- Cun phan hi m din ap CFA(6) du song song voi phn ung cua
dng co, gm 2 chuc nng:
Diu chinh tc d bng cach thay di suc tu dng sinh ra trong cun
CFA bng bin tro R4(6) trong truong hop lam vic o tc d thp, tip dim
cng tc to gia tc G(5) kin, suc tu dng sinh ra trong cun CFA rt lon lam
giam suc din dng tng cua may din khuch dai, kt qua din ap ra cua may
phat F giam dn dn tc d cua dng co giam.
Khi dung may, cun CFA (6) duoc ni vao phn ung cua dng co qua
hai tip dim thuong kin N, H(7) va din tro han ch R5(7). Do chiu cua cun
CFA nguoc chiu voi dong trong cun CCD, giup dung nhanh dng co truyn
dng.
14
4
144
H. 4-19 So d h thng truyn dng co cu nng ha h F- D
giam suc din dng tng cua may din khuch dai, kt qua din ap ra cua may
phat F giam dn dn tc d cua dng co giam.
Khi dung may, cun CFA (6) duoc ni vao phn ung cua dng co qua
hai tip dim thuong kin N, H(7) va din tro han ch R5(7). Do chiu cua
cun CFA nguoc chiu voi dong trong cun CCD, giup dung nhanh dng co
truyn dng. - Cun phan hi m dong co ngt CFD(2) han ch dong khi mo
may hoc dao chiu. Khi dng co chua bi qua tai Iu Ing, dong ngt Ing (2,25
2,5) Idm, din ap roi trn din tro shun nho hon din ap so sanh URsh Uss
Trong do: URsh Iu.Rsh (ty l voi dong din phn ung);
Uss dt trn R2 hoc R3
Khi do cac van 1V hoc 2V khoa, dong di qua cun dy CFD(2) rt
14
5
145
be (qua R1). Nguoc lai, khi dong din trong dng co lon hon gia tri Ing lam cho
cac van 1V hoc 2V thng (tuy theo cuc tinh cua dong din) sinh ra dong trong
CFA kha lon lam giam suc tu dng cua may din khuch dai va han ch duoc
momen cua dng co.
D nng cao cht luong cua h truyn dng co cun n dinh C
D
. Thuc
cht la cun phan hi mm din ap cua may din khuch dai. Cun dy so cp
cua bin ap vi phn BA duoc ni voi du ra cua MDKD, cun thu cp duoc ni
voi cun dy C
D
. Nguyn ly hoat dng cua no nhu sau: Khi din ap phat ra cua
MDKD n dinh, dong trong cun C
D
bng khng; nu din ap phat ra cua may
din khuch dai thay di, trong cun thu cp cua bin ap s xut hin mt suc
din dng cam ung, lam cho dong trong cun C
D
khac 0, chiu cua
dong trong cun C
D
cung chiu voi dong trong cun C
CD
nu din ap phat
ra giam hoc nguoc chiu voi cun C
CD
nu din ap phat ra tng, tac dung cua
dong chay trong cun C
D
s lam cho din ap phat ra cua MDKD s n dinh.
Diu khin h truyn dng bng b khng ch chi huy kiu cam KC, co hai vi tri
nng va ha hang. Du tin b khng ch KC duoc dt vao giua, nu du din ap
cp thi RDA(13) tac dng dong RDA(14) d duy tri va RDA(14,15) dong cp
din cho cac dong 15 22.
Quay b khng ch KC sang phai, N(15) co din, hang duoc nng ln voi
tc d thp nu o vi tri 1, o tc d cao nu o vi tri 2 luc nay co thm G(17) co
din lam tip dim G(5) mo ra d giam phan hi m ap.
Tuong tu mun ha hang, quay b khng ch KC sang trai, H(16) co din,
nu ha chm thi KC o vi tri 1, ha nhanh o vi tri 2.
Khi khoi dng, cn phai tng mmen (d d dua hang ra khoi vi
tri ban du), ta tng dong kich tu cua dng co bng cach ni tt din tro R7(12)
ni tip voi cun CKD va duy tri thoi gian bng cac ro le thoi gian RTh1 hoc
RTh2 tuy ch d nng hoc ha.
Trong so d diu khin co cac
khu bao v sau:
- Bao v qua dong bng role
dong din cuc dai RDC
- Bao v qua din ap bng
role din ap cao KDA
- Bao v qua din ap
'khng bng role din ap RDA
- Bao v mt tu thng bng
role dong din RTT
Ho dc tinh co cua h
truyn dng duoc biu din trn
hinh 4-20.
Trong do duong dc tinh 2 ung
voi vi tri 2 cua b khng ch KC va
duong dc tinh 1 tuong ung voi vi tri
1 cua b khng ch KC.
H4-20.Dc tinh co cua h truyn
dng h F- D
14
6
146
3. H truyn dng cc co cu cu trc dng b diu p xoay chiu
(DAXC).
Ch d lam vic cua dng co o
goc phn tu thu nht I va goc phn
tu thu III (tuong ung voi ch d
nng hang va ha dng luc), khi
diu chinh tc d trong vung giua
duong dc tinh co voi din tro phu
RI
max
R
0
(duong 1 va duong 1`)
voi truc tung (trong truong hop
nay hai tiristo T
c
va T
p
du khoa)
duoc thuc hin bng cach thay di tri
s din ap xoay chiu:
- Cac cp tiristo T1-T2, T6-T7 va
T11-T12 mo, ung voi chiu quay
thun (nng hang)
- Cac cp tiristo T4-T5, T6-T7 va
T8-T9 mo, ung voi chiu quay
nguoc (ha hang)
H.4-21 Dc tinh co cua h truyn dng
DAXCva xung din tro roto
H.4-21 Dc tinh co cua h truyn dng
H.4-22. So d nguyn ly h truyn dng cu truc dung DAXC va xung din
tro roto
14
7
147
Ch d lam vic cua dng co o goc phn tu thu hai II va tu IV , dng co
lam vic o ch d hm dng nng. Khi do cac tiristo T1, T3, T4, T9, T10 va T12
mo, trong do T1, T3, T10 va T12 mo thuc hin chuc nng chinh luu cu mt pha
cp ngun mt chiu dua vao dy qun stato cua dng co. Vung diu chinh din
ap xoay chiu ba pha (DAXC) duoc gach ngang trn hinh 4-21
Diu chinh tc d dng co truyn dng cac co cu truyn dng cua cu
truc bng xung din tro roto bng hai tiristo T
C
va T
P
. Khi do din ap dt
vao dy qun stato dng co bng tri s dinh muc (ung voi goc mo u 0 cua
cac tiristo cua b DAXC). Trong do T
C
thuc hin chuc nng nhu mt khoa
din tu : khi T
C
khoa, din tro phu R
I
R
0
, con khi TC mo R
C
0.
Nhu vy khi thay di thoi gian mo tm, thoi gian khoa tk cua tiristo T
C
ta co
th thay di duoc tri s din tro phu trong mach rto cua dng co. Tri
s din tro do duoc tinh theo biu thuc sau:
0
0
.
.
R
T
t
t t
R t
R
CK
k
k m
k
f
=
+
=
(4-18)
Trong do: T
CK
chu ky lam vic cua tiristo T
C
.T
CK
thuong duoc
chon trong gioi han T
CK
(2 2,5).10-3s.
Vung diu chinh tc d bng phuong phap xung din tro la vung
giua duong dc tinh co tu nhin 1-2, 1`-2` (ung voi vung gach theo chiu doc
trn hinh 8-21)
- Tiristo T
p
, tu din C, dit D va cun cam L la mach khoa tiristo T
C
.
Trong mach diu khin cua h truyn dng gm co cac khu:
- R
e
la b diu chinh tc d tng hop tin hiu din ap chu dao U
cd
va tin
hiu phan hi m tc d U
FT
(din ap ly tu may phat tc FT ty l voi tc d cua
dng co).
- R
I
la b diu chinh dong din tng hop cac tin hiu U
e
(R
e
) va U
I
din
ap ty l voi dong roto cua dng co ly tu bin dong TI (bin dong TI la bin ap
mt chiu lam vic theo nguyn ly cua khuch dai tu).
- 1K
DK
va 2K
DK
la khi diu khin goc mo cua b DAX
C
va T
C
, T
P
.
TRANG BJ DIJN MY XUC
3-1 Khi nim chung v phn loi
May xuc duoc su dung rng ri trong nganh khai thac mo l thin,
trn cng truong xy dung cng nhip va dn dung, trn cac cng trinh thuy
loi,xy dung cu duong va nhiu hang muc cng trinh khac nhau, o nhung noi
ma yu cu bc xuc dt da voi khi luong lon.
May xuc co nhiu loai, nhung co th phn loai theo cac chi tiu sau:
1.Phan loai theo tinh nng su dung
a) May xuc dung trong nganh xy dung chay bng banh xich, banh lp co
th tich gu xuc tu 0,25 2m
3
.
b) May xuc dung trong nganh khai thac mo l thin co th tich gau xuc
tu 4 8m
3
.
c) May xuc dung d bc xuc dt da co th tich gu xuc tu 4 35m
3
.
14
8
148
d) May xuc buoc gau ngoamco th tich gau xuc tu 4 80m
3
.
Hinh 10-1 .Cac loai may xuc
a) may xuc gau thun; b) may xuc gau nguoc; c) may xuc gau cao; d) may xuc
14
9
149
gau treo; e) may xuc roto; h) may xuc nhiu gau xuc
2. Phan loai theo co cau boc xuc
a) May xuc co co cu bc xuc la gau thun, gau xuc di chuyn vao dt da
theo huong tu may xuc di ra phia truoc duoi tac dung cua hai luc kt hop: co cu
nng - ha gau va co cu tay gau (h.10-1a).
b) May xuc co co cu bc xuc la gau nguoc, gau di chuyn vao dt da
theo huong tu ngoai vao trong duoi tac dung cua hai luc kt hop: co cu nng
ha gau va co cu dy tay gau (h.10-1b).
c) May xuc co co cu bc xuc kiu gau cao. Gau cao di chuyn theo mt
phng ngang tu ngoai vao trong trn cn gau dn huong (h.10-1c).
15
0
150
d) May xuc co co cu bc xuc la gau treo trn dy, gau di chuyn
theo huong tu ngoai vao trong may xuc duoi tac dung cua hai luc kt hop: co
cu keo cap va co cu nng cap (h.10-1d).
e) May xuc co co cu bc xuc kiu gau ngoam, qua trinh bc xuc dt
da duoc thuc hin bng cach keo khep kin dn hai nua thanh gau duoi tac dung
cua co cu keo cap va co cu nng cap (h.10-1e). Co cu bc xuc kiu gau
ngoam co th thay th bng co cu moc goi la may xuc - cn cu.
g) May xuc rto, co co cu bc xuc gau quay. Gau quay gm mt banh
xe, co nhiu gau xuc nho ga lp trn banh xe theo chu vi cua banh xe (h.10-1g).
h) May xuc nhiu gau xuc, gm nhiu gau nho ni tip theo bng xich
di chuyn lin tuc (ging nhu bng chuyn) (h.10-1h).
Trong cac loai may xuc k trn, may xuc gau thun (h.10-1a) co muc
dung thp hon so voi muc guong lo (muc dt da cn bc xuc). May xuc gau
cao co muc dung cua may xuc ngang voi muc cua guong lo, con tt ca cac may
xuc con lai co muc dung cua may xuc cao hon muc cua guong lo.
3. Phan loai theo th tich gau xuc (hoc theo cong suat)
a) May xuc cng sut nho dung trong nganh xy dung co th tich gu xuc tu
0,25 2m
3
.
b) May xuc cng sut trung binh dung trong nganh khai thac mo l thin co th
tich gau xuc tu 2 8m
3
.
c) May xuc cng sut lon co nhiu gau xuc voi tng th tich cua cac gau xuc tu
6 80m
3
.
3) Phan loai theo co cau dong luc (co cau sinh cong)
a) May xuc co co cu sinh cng la dng co din.
b) May xuc co co cu sinh cng la dng co dt trong.
4. Phan loai theo co cau di chuvn
a) May xuc chay bng banh xich.
b) May xuc chay bng banh lp.
c) May xuc chay theo duong ray.
d) May xuc chay theo buoc (h.10-1h).
1-2 Kt cu v cu to cua my xc
Kt cu va cu tao cua cac loai may xuc rt da dang. Ta chi nghin cuu hai loai
may xuc dc trung la may xuc gu thun va may xuc gau treo trn dy.
1. Mav xuc gau thuan
15
1
151
Hinh 10-2 May xuc mt gau gau thun
Co cu quay (ban quay) 1 duoc lp trn co cu di chuyn bng banh
xich 2. Cn gau 6 va tay gau 5 cung duoc lp trn ban quay 1. Tay gau 5 cung
voi gau xuc 7 di chuyn theo guong lo do co cu dy tay gau 4 va cap keo 9 cua
co cu nng - ha gau. Qua trinh bc xuc duoc thuc hin kt hop giua hai co
cu: co cu dy tay gau tao ra b day lop ct, co cu nng - ha gau tao ra lop ct
la duong di chuyn cua gau theo guong lo. D d tai tu gau xuc sang cac
phuong tin khac duoc thuc hin nho co cu mo day gau 3 lp trn thanh
thung xe cua may xuc.
May xuc co ba chuyn dng co ban: nng - ha gau, ra - vao tay gau
va quay, ngoai ra con co mt s chuyn dng phu khac nhu: nng cn gau, di
chuyn may xuc, dong - mo day gau v.v.
Chu trinh lam vic cua may xuc bao gm cac cng doan sau: dao, nng
gau dng thoi quay gau v vi tri d tai, quay gau v vi tri dao va ha gau xung
guong lo. Thoi gian cua mt chu trinh lam vic khoang tu 20 60s.
Co cu nng ha gau va co cu tay gau cua may xuc thuong xuyn lam
vic qua tai (goi la qua tai lam vic) do gau bc xuc phai dt da cung hoc lop
ct qua su.
Cac co cu chinh cua may xuc lam vic o ch d ngn han lp lai voi h
s tip dim tuong di TD (25 75)
2. Mav xuc gau treo trn dav.
Hinh 10-3. May xuc gau treo trn dy
15
2
152
Tt ca thit bi din va thit bi co khi cua may xuc duoc lp dt trn ban
quay 1. Co th quay voi goc quay toi han trn b 2. Di chuyn may xuc thuc
hin bng co cu tao buoc tin 3 va hai kich thuy luc 4. May xuc di chuyn duoc
nho tm truot 5 lp o hai bn thanh cua ban quay 1. Cn gau 6 lp c dinh trn
ban quay bng h thng thanh ging 9. Gau xuc 8 duoc treo trn dy cap nng
10. Qua trinh bc xuc dt da duoc thuc hin nho cap keo 7, keo gau theo huong
tu ngoai vao trong may xuc.
Cac co cu cua may xuc lam vic trong diu kin mi truong khc nghit
voi ch d lam vic nng n, chao lc manh, nhiu bui, nhit d mi truong thay
di trong pham vi rng. Mt s yu t khac cung gy anh huong dn ch d lam
vic cua cac co cu cua may xuc nhu: d nghing, d chnh doc truc cua may
xuc, gia tc lon khi mo may va hm v.v.Do ch d lam vic cua may xuc nng
n nhu vy, nn cac thit bi cua may xuc phai duoc ch tao chc chn, d bn co
hoc cao va d tin cy lam vic cao.
1-3. Cc yu cu co ban di vi h truyn dng cc co cu cua my
xc
Ch d lam vic cua mt may xuc phu thuc vao cu tao, kt cu cua no
va cac dc dim dc trung cua qua trinh dao hoc bc xuc dt da. Boi vy, cac
yu cu di voi h truyn dng cac co cu cua may xuc co mt gau xuc va may
xuc co nhiu gau xuc co nhiu dim khac bit nhau.
1. oi voi mav xuc co mot gau xuc
Di voi may xuc co mt gau xuc,
cac yu cu chinh di voi h truyn
dng cac co cu bao gm:
a) Dc tinh co cua h truyn dng
din truyn dng cac co cu chinh cua
may xuc (co cu nng - ha gau, co cu
quay va co cu dy tay gau) phai dam
bao hai yu cu chinh sau:
- Trong pham vi tai thay di tu 0
dn dong nho hon dong din ngt I
ng

2,252,5I
dm
), d sut tc d khng dang
k d dam bao nng sut cua may xuc.
- Khi dng co bi qua tai (I _ I
ng
), tc d
cua dng co truyn dng phai giam
nhanh v khng d khng gy hong
hoc di voi dng co.
D dap ung hai yu cu trn, h
truyn dng phai tao ra duong dc tinh
co dc trung goi la dc tinh 'may xuc
(duong 1 hinh 10-4a).
Trong thuc t khng su dung
duong dc tinh co ly tuong nhu duong
1vi nguoi vn hanh may xuc khng
cam nhn duoc thoi dim qua tai cua
Hinh 10- 4 Dc tinh co cua cac h
truyn dng co cu may xuc
a)Dung d xac dinh h s lp dy
b)Dc tinh co cua mt s h truyn
dng tiu biu
15
3
153
dng co d giam tc d han ch momen cua dng co nho hon tri s lon nht cho
phep dn dn lam cho dng co d bi chay, ma thuong dung dc tinh mm hon
(duong 2 hinh 10-4a)
Nng sut cua may xuc duoc danh gia bng din tich cua tu giac hop
thanh giua h truc toa d va duong dc tinh co cua h truyn dng (hinh 10-
4a)
S
ADCO
. D danh gia nng sut cua may xuc, ta co h s lp dy k. H s
lp dy k duoc tinh theo biu thuc sau:
d ABCO
ADCO
M
m S
S
S
k
0
.
o
= =
Trong do:
S
ADCO
- din tich tu giac hop thanh giua h truc toa d va duong dc
tinh co cua h truyn dng;
S
ABCO
- din tich tu giac hop thanh giua h truc toa d va duong dc tinh
co ly tuong;

0
o
- tc d khng tai cua dng co.
m - h s ty l.
H s lp dy cua cac h truyn dng hin dai co th dat dn k 0,8 0,9.
Trn hinh 10-4b biu din cac duong dc tinh co cua mt s h truyn
dng cac co cu cua may xuc. Ho dc tinh co cua cac h do cho phep danh gia
va tinh chon h truyn dng mt cach hop ly di voi tung loai may xuc cu th.
H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b ba pha (duong 1) duoc
su dung rng ri cho cac loai may xuc cng sut be voi th tich gau xuc duoi
1m
3
. Dc bit la khi dung dng co truyn dng la dng co khng dng b co h
s truot lon cho phep han ch dong cua dng co trong gioi han cho phep.
H truyn dng xoay chiu voi dng co khng dng b rto dy qun nu
co du thm mt din tro phu trong mach roto cua dng co R
I
(0,1 0,15)R (R
la din tro cua dy qun roto cua dng co) va co cun khang bao hoa trong mach
stato cua dng co (duong 2 hinh 10-4b) ta s nhn duoc duong dc tinh co ti
uu di voi cac co cu cua may xuc cng sut nho.
H truyn dng may phat mt chiu co ba cun kich tu - dng co din
mt chiu (duong 3 hinh 10-4b) thuong dung di voi cac loai may xuc cng sut
trung binh voi th tich gau xuc tu 2 dn 5m
3
. H nay co duong dc tinh co gn
voi duong dc tinh co ti uu, cho phep diu chinh tc d dng co truyn dng
trong mt pham vi kha rng.
H truyn dng may phat - dng co (F-D) co khu khuch dai trung gian
thuc hin chuc nng khuch dai va tng hop cac tin hiu diu khin (khuch dai
trung gian co th la may din khuch dai - MDKD, khuch dai tu - KDT, hoc
khuch dai ban dn KDBD) s tao ra duong dc tinh co 4 (trn hinh 10-4b), dap
ung hoan toan yu cu v truyn dng cac co cu cua may xuc.
H nay duoc su dung rng ri trong cac may xuc cng sut lon co th tich
gau xuc tu 10 80m
3
.
b) Dng co truyn dng cac co cu cua cu truc phai co d chc chn v
kt cu va d tin cy lam vic cao, co kha nng chiu qua tai lon. D bn nhit va
15
4
154
d bn chng m cua cac lop cach din trong dng co cao, chui duoc tn s
dong ct din lon (400 600) ln /h.
c) Dng co truyn dng cac co cu chinh cua may xuc phai co momen
quan tinh cua roto (hoc phn ung) du nho d giam thoi gian qua d cua h
truyn dng khi tng tc va hm. Nn chon loai dng co co roto (hoc phn ung)
dai, duong kinh nho.
d) Cac thit bi diu khin dung trong may xuc phai dam bao lam vic tin
cy trong diu kin nng n nht (d rung dng, chao lc lon, phu tai thay di
dt bin va tn s dong - ct din tro lon).
e) H thng diu khin cac h truyn dng cac co cu cua may xuc phai
co so d cu truc don gian, d tin cy lam vic cao, tu dng hoa qua trinh diu
khin o muc d cao.
2. Mav xuc nhiu gau xuc
H truyn dng dung trong may xuc nhiu gau xuc phai dap ung cac yu
cu chinh sau:
a) H truyn dng phai dam bao qua trinh mo may xay ra m, han ch gia
tc va mmen trong gioi han cho phep d khng anh huong dn kt cu co khi
cua nhung gau xuc con ga lp trn bng xich.
b) Dng co truyn dng phai co momen mo may lon d khc phuc
momen quan tinh lon cua bng xich co ga cac gau xuc con, luc ma sat trong
thanh dn huong va trong cac d.
c) H thng diu khin truyn dng din phai dam bao qua trinh mo may
xay ra m va pham vi diu chinh tc d dng co kha rng (D 10:1).
d) H truyn dng phai tao ra duong dc tinh co voi d cung phu hop d
co th giam tc d quay cua cac gau xuc khi phu tai thay di, va bao v qua tai
cho bng xich co ga cac gau xuc con mt cach chc chn.
1-4. Biu d ph tai cua cc co cu chinh cua my xc
1. Biu do phu ai cua mav xuc mot gau thuan
Mun xy dung duoc biu d phu tai chinh xac cua cac h truyn dng
chinh cua may xuc cn co cac thng s sau:
- Thng s k thut cua dng co truyn dng.
- Cac tham s cua mach diu khin.
- Mmen quan tinh cua co cu quy di v truc dng co trong cac ch d
lam vic khac nhau cua h truyn dng.
- Mmen can tinh cua cac co cu trong cac ch d lam vic khac nhau cua
h truyn dng.
D tinh chon so b cng sut dng co truyn dng chi cn dua trn biu
d phu tai ti gian cua h truyn dng trong do chi tinh dn mmen can tinh cua
co cu, khng tinh dn mmen dng cua co cu trong ch d qua d. Vic tinh
toan chinh xac cac yu t dc trung cho ch d lam vic cua cac co cu cua may
xuc la mt vn d phuc tap. Boi vy, d tin hanh tinh chon cng sut dng co
truyn dng cac co cu cua may xuc co th su dung biu d phu tai gn ging
voi biu d phu tai thuc cua cac co cu chinh cua may xuc biu din trn hinh
10-5.
Chu trinh lam vic cua co cu nng - ha gau cua may xuc (h.10-5a) bao
15
5
155
H.10-5. Biu d phu tai cua cac co cu chinh cua may xuc mt gau - gau thun
gm giai doan chinh sau:
t1: thoi gian tng tc cho qua trinh bt du dao bc dt da
t2: thoi gian nng tay gu trong giai doan bc xuc dt da
t3: thoi gian dung gu sau luc bc xuc xong
15
6
156
t4: thoi gian giu tay gu cn bng khi quay gu v vi tri d tai
t5: thoi gian d tai, momen cau dng co giam trong trinh d tai
t: thoi gian tng tc khi ha gu khng xung guong lo
t7: thoi gian ha gu voi tc d khng di
t8: thoi gian hm gu truoc khi ha gu xung guong lo
Tu biu d phu tai, ta rut ra kt lun sau:
- Dng co truyn dng co cu nng - ha gau lam vic dai han voi h s tip
din tuong di TD 100.
- Tri s cua mmen dng co truyn dng xac dinh bng mmen can tinh
cua phu tai, mmen can tinh cua co cu nng - ha co tinh th nng.
Biu d phu tai cua dng co truyn dng co cu dy tay gau duoc biu din
trn hinh 10-5b. Chu ky lam vic cua co cu dy tay gau gm cac giai doan sau:
t1: thoi gian tng tc dua tay gau vao dt kt hop voi co cu nng
t2: thoi gian gau di ln d xuc dt da
t3: thoi gian dao chiu d lui tay gu
t4: thoi gian tay gau di chuyn voi tc d khng di theo huong di ln
t5: thoi gian hm tay gau
t: thoi gian nghi khi may quay tay gau v vi tri d tai
t7: thoi gian tng tc d dy tay gau ra k.cach xa nht d d tai
t8: thoi gian tng tc d dy tay gau di chuyn voi tc d khng di
t9: thoi gian hm khi di chuyn tay gau
t1: thoi gian nghi khi d tai
t11: thoi gian tng tc d keo tay gau vao
t12: thoi gian keo tay gau vao voi tc d khng di
t13: thoi gian hm tay gau truoc khi ha tay gau xung dt
Biu d phu tai cua dng co truyn dng co cu truyn dng co cu quay
biu din trn hinh 10-5c
t1: thoi gian nghi khi gau di chuyn vao dt da
t2: thoi gian tng tc khi gau dy tai
t3: thoi gian quay tay gau dy tai voi tc d khng di
t4: thoi gian hm
t5: thoi gian nghi khi d tai
t: thoi gian tng tc d quay gau khng v vi tri bc xuc
t7: thoi gian quay gau khng voi tc d khng di
t8: thoi gian hm cua co cu quay
Trong mt s truong hop, d don gian trong vic tinh toan, biu d phu tai
khng tinh dn ch d dng cua h truyn dng. Vi du nhu di voi co cu dy
tay gau co th gia thit rng: M
1
M
2
; M
3
M
4
; M
4
M
5
; M
6
M
7
; M
8
M
9
va
M
10
M
11
. Cung tuong tu nhu vy co th xy dung biu d phu tai ti gian cho
dng co truyn dng co cu nng - ha gau.
2. Biu d phu tai cua may xuc gau treo dy. (hinh 10-6)
Biu d phu tai cua co cu keo cap gm cac giai doan sau (h.10-6a):
t
1
- thoi gian tng tc cua dng co truyn dng d dua gau xuc xung
guong lo.
t
2
- thoi gian bc xuc.
15
7
157
t
3
- thoi gian kt thuc qua trinh
bc - xuc.
Biu d phu tai cua dng co
truyn dng co cu nng - ha gau
(h.10-6b)
t
1
- thoi gian nghi trong khi co cu
keo gau di thuc hin qua trinh bc xuc;
t
2
- thoi gian tng tc cua co cu
nng gau khi gau xuc bt du roi khoi
guong lo;
t
3
- thoi gian nng gu voi tc d
khng di, dng thoi quay gu v vi tri
d tai
t
4
- thoi gian d tai;
t
5
-thoi gian hm cua co cu dng
thoi dng co truyn dng co cu
daochiu d ha gau xung guong lo;
t
6
-thoi gian ha gau xung guong lo
voi tc d khng di, dng thoi quay
gau theo huong nguoc lai.
H.10-6. Biu d phu tai cua cac co cu
chinh cua may xuc gau treo trn dy
a) Co cu keo; b) Co cu nng - ha
t
7
- thoi gian hm cua co cu d dua gau vao guong lo.
Biu d phu tai cua co cu quay cua may xuc gau treo trn dy tuong
tu nhu cua may xuc mt gau - gau thun.
1-5. 1inh chn cng sut dng co truyn dng cc co cu chinh
cuamy xc
D tinh chon duoc cng sut dng co truyn dng cac co cu cua may
xuc cn phai co cac du kin ban du sau dy:
- So d dng hoc cua co cu.
- Ch d lam vic cua may xuc.
- Tc d di chuyn cua co cu.
- Thoi gian cua mt chu trinh lam vic cua co cu.
- Loai dt da hoc qung va mt s du kin khac v.v.
Tt ca cac thng s trn co th nhn duoc tu kich thuoc kt cu cua
may xuc voi nng sut (th tich gau xuc) xac dinh. Ch d dng cua co cu
trong qua trinh lam vic nhu tng tc, hm, thay di tc d anh huong rt dang
k dn nng sut cua may xuc.
Mmen quan tinh cua co cu truyn luc trung gian co th tinh toan duoc
dua trn so d dng hoc cua co cu, con mmen quan tinh cua dng co chi tinh
duoc sau khi d chon so b cng sut dng co. Boi vy d tinh chon
chinh xac cng sut dng co, phai tin hanh theo cac buoc sau:
- Xy dung biu d phu tai ti gian dua trn cac cng thuc (s trinh
bay sau) va xac dinh cng sut can tinh cua dng co.
- Tin hanh tinh chon so b cng sut dng co truyn dng (trong s
tay tra cuu) va xy dung duong dc tinh co tu nhin cua dng co truyn dng.
15
8
158
- Xy dung biu d phu tai chinh xac cua dng co truyn dng co cu
cho mt chu trinh lam vic co tinh dn ch d dng cua h truyn dng.
- Kim tra dng co d chon theo diu kin phat nong bng phuong phap
dong din hoc mmen dng tri.
- Kim tra dng co theo kha nng qua tai.
Cng sut cua dng co d chon phai qui di h s tip din (TD) phu
hop voi h s tip din quy chun.
5-2 ong co truvn dong co cau nang - ha gau cua mav xuc gau thuan.
D xy dung biu d phu tai co cu - ha gau (hinh 10-7) cn phai tinh
mmen dng co sinh ra khi thuc hin bc xuc, nng gau dy tai, d tai, ha gau
v.v. Mmen cua dng co khi thuc hin bc xuc dt da duoc tinh theo biu thuc
sau
q .
. ). 5 , 0 (
2
i
g R G G G G
M
t C tg g
+ + +
=
(N.m) (5-1)
Trong do :
G
g
-la khi luong cua gau,kg;
G - khi luong dt da trong gau, kg;
G
tg
- khi luong cua tay gau, kg; R
t
- ban kinh cua tay nng, m;
i- ty s truyn tu dng co dn co cu bc xuc;
q - hiu sut cua co cu truyn luc;
g - gia tc trong truong, m/s
2
;
G
c
- khi luong tuong ung voi su tac dng cua luc ct Fc, kg.
g
F
G
C
C
=
(kg) (5-2)
Khi luong dt da trong gau tinh theo biu thuc:
.
1
J G =
(kg) (5-3)
Trong do:
V
1
- th tich dt da chim ch trong gau, m
3
- khi luong ring cua dt da, kg/m
3
V
1
S.h.b (m
3
) (5-4)
Trong do:
S - tit din ct ngang cua mt lop ct, m
2
h - chiu dai cua mt duong ct,m;
b - h s toi, xp cua dt da (0,6 0,8).
Luc ct duoc tinh theo biu thuc sau:
4
1
10 .
.
.

=
h
b J
f F
C (N) (5-5)
Trong do:
I - sut luc can ct cua dt da, N/cm
2
Tri s cua I phu thuc vao tinh cht cua dt da, qung va co cu bc
xuc cua tung loai may xuc.
15
9
159
Tc d nng cua gau duoc chon theo kinh nghim va phu thuc vao
nng sut cua may xuc. Di voi may xuc co th tich gau xuc duoi 2m
3
, v
g
(0,4
0,5)m/s; th tich gau xuc (2 3)m
3
, v
g
(0,5 0,9)m/s va th tich gau xuc
tu (3 6)m
3
, v
g
(0,9 1,6) m/s.
Mmen cua dng co khi gau roi khoi guong lo hoc khi giu gau dy
tai trn khng duoc tinh theo biu thuc:
q .
. ). 5 , 0 (
4
i
g R G G G
M
t tg g
+ +
=
(N.m) (5-6)
Mmen dng co khi ha gau khng tai bng:
q .
. ). 5 , 0 (
7
i
g R G G
M
t tg g
+
=
(N.m) (5-7)
16
0
160
TAI LIEU THAM KHAO
1. Trang bi din din tu May cng nghip dung chung Nguyn Manh Tin, Vu
Quang Hi- Nha xut ban Giao duc.
2. Trang bi din din tu May gia cng kim loai Nguyn Manh Tin, Vu Quang Hi-
Nha xut ban Giao duc.
3. Giao trinh Trang bi din-Nguyn Thi Bt (Dung ni b trong truong Cao dng Cng
nghip va Xy dung.
4. Giao trinh Trang bi din-Nguyn Vn Cht Nha xut ban giao duc