Maya Mısır Asya Anadolu Ortakkulturu

Kadim Bilgelik
Maya-Msr-Asya-Anadolu Ortak Kltr 1 WWW.ASTROSET.COM

Asya'dan Anadolu ve Amerika'ya
Do. Dr. Haluk BERKMEN
Sizlere uzunca bir yaz dizisi halinde Maya kltr hakknda kendi grlerimi aktarmay dnyorum. Bu
bakmdan yazlarm numaralamay uygun buldum. lk iki resim "Hitit Gnei" ve "Maya-Aztek" simgeleri ile ilgili.
ki adet boa boynuzu zerinde duran Hitit Gnei ve gne ile btnlemi adet damga. Bunlardan birini
ayrp altta ayrca belirttim. Bu damgann anlamn yle aklyorum:
Hitit halknn zerinde duran ve onlar yneten tanrsal zelliklere sahip 3 adet ynetici
ki adet boynuz Hitit halkn ifade ediyor. ynetici ise tanrlam Hitit krallardr. Tanrnn simgesi olan gne
daire ile, ynetici krallar art iareti ile belirtilmitir. Bu bronz eser yryen ordunun en nnde bir sopaya takl
olarak sancak eklinde tand ve tm Hitit milletinin simgesi olduu gr ileri srlmtr. (Bkz. Hitit Gnei
adl kitap. Yazar Sedat Alp, TBTAK yaynlar, 2002)
kinci resimde ise yeni dnya kltrlerindeki gne simgelerinden bazlarn sunuyorum. Kuzey Amerikann orta
blgelerine yerlemi olan Oklahoma yerlilerine ait bir tak yukarda grlyor. Midye kabuu zerine oyulmu
olan bu simge aka Tengri damgasdr. Merkezde tanrsal zellikleri olan yneticinin yz drt bir yanda
izilmitir. Bununla belki de Tanrnn varl evrenin her yerindedir mesaj verilmek istenmektedir.
Tengri damgasn orta Amerika blgesinde de bulmaktayz. Meksikann Veracruz blgesinde Maya'lardan ve
Aztek'lerden nce ileri bir kltr oluturmu olan Olmek halknn da bir damga yazsna sahip olduu ok yakn
tarihe kadar bilinmiyordu. Yeni bulunmu ve taa kaznm bir yaztta 62 farkl damgadan oluan resimsel
(semiotik) bir yaz ortaya karlmtr (Bkz. Science dergisi, Cilt 313, 15 Eyll 2006.). Bu yazya ait iki damgay
yukarda gsteriyorum. Her ikisinin ne derece birbirlerini andrdklar ve benzedikleri ortadadr.
ABDnin gney blgesi olan New Mexico (Yeni Meksiko) eyaletine zamannda gelip yerlemi olan Navajo
yerlilerine ait bir resimde ayn damgann merkezde yer aldn ve insanlarn onun evresine toplandklarn
grmekteyiz.
Sa alt kede ise gney ve orta Amerika blgelerinde uzun yzyllar boyu ileri bir kltr oluturmu olan Maya
ve Aztek tanrs Quetzalcoatlya ait bir damga gryoruz.
Bu tanrnn adn Kutsalkatl olarak okuyabiliriz. yle okunduunda Trke anlaml Kutsal-Katl yani Tengri
olduu anlalmaktadr. Damgas da zaten bu gre onay vermektedir. Maya-Aztek kltrnde birok tanr
vard. Bazlarnn adn Trke olarak anlaml bulmaktaym. spanyol rahipler tarafndan kayt altna alnm
Maya- Aztek isimlerinde Trke sesler vardr.
rnein sesini veren bir harf spanyol abecesinde bulunmad iin yerine X harfini kullandlar. u halde
her X grdmzde olarak okuyalm. Ayrca harfi de olmadndan yerine i harfini kullandlar.
Xiuhtecuhtli: ate ve zaman tanrsdr. Yani ifte bir greve sahiptir. u halde ifte-Kutlu olarak okunabilir.
Xiuhte = ifte ve Cuhtli = Kutlu olmaktadr. Eitliin bire bir olmas beklenemez. nk iki toplum ayrlal
yaklak 3,000 yl gibi uzun bir zaman sresi gemitir.
Tezcatlipoca: Orta Amerika tanrlarnn belki de en nemlisi. Tezcatli = Tezkatl, Poca = Bora. Burada kast edilen
hzl hareket eden rzgar olmaktadr. Tez = hzl, Katl = Kat eden (harekete eden) ve B den P ye dnmle
Bora sz poca eklini alm olabilir. Nitekim, Tezkatlbora rzgar tanrsdr.
Chac: Yani "ak" Mayalarn yldrm ve imek tanrsdr. ak eklinde okunan bu szck halen bile dilimizde
imek akt eklinde varln srdrmektedir.
Kinich Ahau: Maya gne tanrsdr. Kinich veya Kni aslen Trke Gne sznden tremitir. Eski Trk
inancnda Knhan Gne-Han ad kutsal gnee verilen isimlerden biridir. Ahau ile Han szlerinin yaknl bu
gr desteklemektedir.
Xochiquetzal: Gzellik ve iek tanras idi. Burada quetzal sznn kutsal olduunu grdk. Fakat Xochi nasl
okunmal? Xochi = oh yani ok olabilir. Bu durumda okkutsal ad ortaya km olur.
Bu rnekleri oaltabiliriz. Yeni rnekleri bir sonraki yazmda sunacam. Ancak, u gerek ile kar karya
bulunmaktayz:
Kuzey ve Orta Amerika yerli diye bilinen kltrler Asya kkenli olup Bering boaz zerinden yeni dnyaya g
etmilerdir. Asya'dan kan ve Anadolu'ya yerleen bir dier kol Hurri, Hitit ve Smer halklardr.

>> sonraki yaz

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

Aztek ve Maya dilleri
Sadece Mayalar deil, tm kuzey, orta ve gney Amerika kadim kltrlerin kkeni Asya ktasdr.
Bu yerleim gnmzden yaklak 15,000 yl nce balam ve birok dalgalar halinde zamanla
srmtr. Amerika yerli dilleri zerine derin ve karlatrmal aratrmalar yapan iki dilci Joseph
Greenberg ve Merritt Ruhlen adl nemli uzmanlardr. Onlarn ifadesine gre Amerika ktasna en az
farkl ve byk g dalgas olmutur. (Bkz. SCENTFC AMERCAN,Kasm 1992. sayfa60).
Bu dalgalardan en nemli olan orta ve gney Amerika blgelerine yerlemi olan Maya, Aztek ve nka
kltrlerini getirmi olan dalgadr. Her kltrn ortak bir dile sahip olduklar fakat zamanla bu dillerin deiik
az ve leheler halinde ayrldn biliyoruz. Ayrca kuzey blgede byk bir dil gurubu olan Atapaskan dil
gurubuna ait pek ok kzlderili dilinin varl bilinmektedir.
Tm bu Asya kkenli diller Trke ile ilgilidirler. Hepsi de ortak bir kk dilden tremitir. Bu kk dile n-Trke
de diyebiliriz. Fakat Rus dilciler bu kk dile Nostratik demeyi uygun bulmulardr.
Nostratik hakknda pek ok yayn vardr. Fakat ne yazk ki, bizim yerli dilcilerimiz n-Trke zerine asla
eilmemekte bu konuda aratrma yapmadklar gibi, yapanlar da kmseyip alay etmektedirler.
Trke ile ilgili dedim. Asla, bire bir eit demek istemedim. Bu ilgiyi veya ilikiyi bulup
karmak hem ho bir ura olmakta, hem de dnya dilleri hakknda daha derin bir bilgi elde
etmemizi salamaktadr. rnein, Maya sz Trke kk, asl cevher anlamna gelir. Bira
mayas, ekmek mayas hepimizin bildii szlerdir. u halde Maya kltr n-Trke Kk
kltr anlamna gelmektedir.
Keza, Aztek ad da Az-tek eklinde iki heceye ayrldnda Az fakat tek olan yani kendine
has olan bir kltr anlamn tamaktadr. Az szc z-s dnm gz nne alndnda
ASYA sznde vardr. Asya sz de Az-y demek olmaktadr. y sz yerleim blgesi demek olup bugn
kullandmz ky sz OK-y (Oklarn yerleim blgesi) olmaktadr.
OK ad n-Trklerin kendilerine ve kendi yneticilerine verdikleri bir isimdi. Bu konu olduka derin bir aratrma
konusu olduundan daha ileride sz edeceim.
ATAPASKAN dil gurubunun ad da n-Trke olarak Ata-Bakan eklinden baka bir ey olmad grndeyim.
Dilciler bu tr benzetmeleri kmserler ve hep tesadf olarak gz ard ederler. Oysa ki tesadfler pek ok
olunca artk tesadf olmaktan karlar. Son Maya kralnn ad da Ata-Hualpa idi. Hualpa sz Hu-Alp (Yce)
anlamn tar. Kuzey Amerikada yaayan ve halen varln srdren bir dier gurubun ad ANASAZIdr. Bu dil
gurubunu da n-Trke Ana-Sz (anadil) eklinde ayrdmzda anlam apak ortaya kmaktadr.
Maya kltrnn kendi ehirlerine verdikleri isimlere bir bakalm. Bunlardan bazlar: Tikal, Palenque, Kopan,
Kalakmul, Uaxactun ve Altun-Ha ehirleri veya daha dorusu yerleim merkezleridir. imdi srasyla bu yerleim
adlarn inceleyelim:
Tikal: Tekil yani kendine has olan, tekil olan demek olmaktadr. nk Tik kk szc n-Trke olup tek
demektir. Tek szn Kzlderili dillerde TK olarak buluyoruz. Yunanca iaret parmana Dahtilo denir ki bu da
TK =>TEK =>TAH =>DAH dnm ile olumutur. Daktilo dediimiz alet parmaklarla alan demektir.
Latince TE (sen) ikinci tekil kii demektir. Burada da iaret parma ile gsterilen ikinci ahs anlam vardr.
Palenque: P sesinin asl B sesidir. Yani Palenk eklinde okunan bu ehir ad Bark sznden dnmtr.
Ayrca R ile L dnm de ok yaygn olduu bilinmektedir. Bark, ise Barnak, yani konumlu yer demek
olmaktadr. Asya ktasnn Trkler tarafnda ilk kurulmu yerleim blgesinin ad Babark , yani Ba-yerleim
yeri idi. Ba yerleim ise bugnk dilde ba-ehir olmaktadr.
Zamanla Babark, Bebark ve Bebalk olmutur. Oysa ki ne be ile ne de balk ile hibir ilgisi yoktur.
Kopan: Bu ehir ad da halen bugn bile kullandmz kopan (ayrlan, merkezden kopan) anlamn tar.
Anlalan bu ehir asl Maya blgesinden corafi olarak ayr bulunduu iin Kopan adn almtr.
Kalakmul: Bu ad da ikiye ayrp Kalak-Mul eklinde okumak gerekir. Kalak sz kalalm anlamn tar. Nasl
ki alalm sz alak idiyse, kalalm da kalak idi. Mul ise M nin yine B ile olan ilikisinden ve L ile R
dnmnden Mul sz BUR yani burada kalalm demek olduunu sanyorum. Ancak bu yaklamn
doruluu aratrlmaldr.
Uaxactun: Bu isim uzaktn ve daha doru ekli de uaktn olsa gerek. nk X harfi genelde sesi ile
okunur. Uaktn, derken umak kastedilmiyor. Uak Uta olan, uzakta olan kast ediliyor.
Altun-Ha: Bilindii gibi altn sz ile Ha (yce, kutsal) sznn birleimi var bu isimde. Hakan, Hazret, Hakk
szlerinde hep bu Ha kk bulunmaktadr. Ayrca Maya dilinde Han "bir" demektir.

>> nceki yaz >> sonraki yaz

Astroset 2007

Kadim Bilgelik
Maya dilleri ve n Trke
n-Trke olarak adlandrlan Orta ve Dou Asya Trkesinin birok az ve leheleri bulunur. Bunlardan
balcalar Uygur, Manu (Kore), Hyung-Nu, uki, Yakut, Tunguz ve Aynu leheleridir. Tm bu azlar Haluk
Tanju Tunderililer adl bir kitapta incelemitir. Bu ana lehe ve azlar konuan Trk toplumlarnn adlarna
baz rnekler sunaym: Hun, zbek, Tatar, Peenek, Balkr, Atasuan, Trkmen, Altay, Buryat, Evenk, Hazar,
Tacik, Gilyak, Alu..
Amerikada konuulan diller ise ok deiik isimler altnda bilinmektedir. Bunlardan bazlar: Yurok, Mohowk,
Yana, ukatek, Tikuie, Yahan, Yui, Kayapa, Kie, Takana, Nonuya, Taos.....vs.
Maya Dilleri
Maya dilleri ise bir kk dil olan Proto-Maya dilinden tredii bilinir. Bu Proto-Maya
dilini yandaki resimde grebilirsiniz.
n-Trkeden treyen dil guruplarndan Proto-Maya dili sadece bir tanesidir. Dier
nemli guruplar: Eurasiatic olarak adlandrlm olan byk dil gurubuna Altay, Ural,
Hind-Avrupa, Na-Dene ve Dravidian dil guruplar girer. Ayrca Afroasiatic ad ile
bilinen kuzey Afrika ve Mezopotamya dil guruplar arasnda Smer, Babil, Asur, Hitit,
skit, Hami ve Sami dilleri girer. Bunlarn da kkeni n-Trkedir.
lgin bir dil ilikisi olarak Asya dilleri olan in-Tibet dilleri ile baz Kafkas dillerinin,
Bask ve Buruaski dillerinin ve Kuzey Amerika dil gurubu olarak bilinen Na-Dene
dillerinin yakn akraba olduklar gereidir. Ayrca Bask dili ile kuzey Afrika Berber
ve Tuareg dilleri arasnda ilikiler gsterilmitir.
Burada Maya dillerinden Baz Maya szcklerini ve onlarn parantez iinde Trke karlklarn sunmak
istiyorum. (Kaynak: Saim Ali Dilemre Genel Dil Bilgisine Bak, Birinci Kitap)
Ahau (aa, ynetici), Baat (balta), a (am), etun (etin), ol (olak), Kutz (ku), il (iinde), (dii), Kanak
(kuak), Kin (gn), Kini (gne), Kie (kii), Koa (koca, byk, yal), Kul (kul), Naa (ana), Na (ev), Ol (olmak),
Tamazkal (hamam), Tepek (tepe), Top (toplamak), Toz (toz), Tul (tolu, dolu), Tulan (dolgun), Tup (dip), Tzekel
(akl), Ueez (uyuz), Ui (iemek), Ul (Ulamak), Uy (oy), Ya (taze,ya), Yal (yeil).
Size hem anlam hem de telaffuz olarak ok yakn olan tam 31 szck sundum. Maya halknn binlerce yl nce
Asya ktasndan Amerika ktasna g ettikleri dnlrse bu kadar szcn halen ortak olmas tesadf ile
aklanamaz. Anlalan odur ki Proto-Maya dili n-Trkedir. Sadece dil ilikileri deil, ayn zamanda genetik
aratrmalar bu ilikiyi kantlamaktadrlar. u sitede: http://www.newscientist.com/article/dn11178?DCMP=NLC-
nletter&nsref=dn11178
Asyann dou blgesinden Bering boazn aarak Amerika ktasna yaplm olan glerin genetik olarak
saptand anlatlmaktadr.
Ayrca Aleut adalar diye bilinen Asya ile Amerika arasndaki takm adalar Trke Alau olup Ala-U eklinde
ayrldnda Beyaz U demektir. Zira, al sz bugn kullanlan anlamyla krmz demek olmayp n-Trke
Beyaz demektir. Zamanla karl blgelere ve beyaz tepelere al denmi, daha sonralar ykseklik kavram ne
karak bayrak rengi olarak deiiklie uramtr. Nitekim Latince alba = yksekte duran, demektir.
Arnavutlua albania ve arnavutlara albanian denmesi bu n-Trke kk szckten trer.
Bu rnek, szcklerin zaman iinde nasl anlam kaymalarna tabi olabildiklerini ve ne derece tannmaz hale
dntklerini ok gzel gstermektedir. Ayn durum zel isimlerde de olmutur. rnein, Maya halklarndan bir
gurup Kiche Maya diye bilinir. Oysa ki kiche Trke kii demektir ve KicheMaya dorudan Maya insan
anlamn tamaktadr.
Kie Maya halkn yneten ve onlar spanyol saldrsndan koruyan son ynetici, yaklak MS
1500 ylnda domu Tekun Uman idi. 1524 ylnda spanyol saldrgan (konkiestador) Pedro de
Alvaro tarafndan 24 yanda katledilmitir. Tekun Uman adn u ekilde aklayabiliriz.
Tekun = Tekin demektir ve genelde gen Trk prenslerine verilen addr. Tek kk szc de ilk
prens olduuna iarettir.
Uman = n-Trke Gelen misafir demektir. (Kaynak: Divan-i Lgat-it Trk) u halde Tekun
Uman Gelen ilk misafir olmaktadr. Burada doan ocuun bir mal olmad ve sadece bir misafir
olduu vurgulanmaktadr ki, n-Trklerin bilgeliine gzel bir rnektir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

MAYALARDA DL-DN-MMAR
Bir milletin veya toplumun kltrn tanmak iin o kltrn 3 tane esini ok iyi tanmak ve
incelemek gerekir. Bu e. 1-Dil, 2-Din ve 3-Mimari yaptlardr.
Dil o kltrn dnce yapsn gsterir. Btnsel ve kapsayc dnen kltrlerin dili de btnsel
kavramlar ierir. Ayrca dilin gramatik yaps da bitiken yani agltinant bir zellie sahiptir. Eer
kltrler-aras ilikiler varsa dil etkileimleri ve gramatik cmle yaps ile szck benzerlii olduka fazladr.
Dilden treyen kavramlar o kltrn dinini de etkiler. Bu bakmdan, din-dil ve hatta mimari bir arada
incelenmeli, dncenin nasl yaplarda somutlat aratrlmaldr.
Maya kltr sz konusu olduunda dil yapsnn bitiken ve taklardan treyen szcklerden olutuunu
grmekteyiz. Bitiken dillerin bir zellii de dildeki kk szcklerin kaybolmadan uzun zaman srelerinde
yaamaya devam ettikleridir. Kk szck deyince genelde tek heceli bir sz akla gelir. Bu tek hece ya iki veya en
ok harften oluur. Bazen tek harf bile kk szck olabilir.
n-Trke tek heceli bir dildi. Tm temel kavramlar tek hecelerle ifade edilmekte idiler. Zamanla hecelerin
birleimi sonucu uzun szckler olumutur. Tm kuzey, orta ve gney Amerika dilleri bitiken dillerdir ve
hepsinde kk szckler bulunmaktadr. zellikle Maya dili bu tr bir dil olup birleik szckler retmekte ok ileri
gitmitir. te baz rnekler:
Utsuluynik = Uslu adam, Utsauat = Senin gzel yzn, Sakigha = Bir beyaz ev.
Grld gibi tek bir szck ile olduka karmak bir kavram aktarabilmektedirler. Tek bir harf bile bir kk
szck
olabilmektedir. rnekten n (benim), A (senin), U (onun), Ka (bizim), A (sizin), U (onlarn).
Maya dilinin 31 farkl az ve lehesi vardr. Bu azlar arasnda dahi farkllklar bulunmaktadr. rnein, BEN
sznn karl bir Maya dilinde TEN bir dierinde N olmaktadr. BZ sznn karl da bir Maya aznda
TON-ON iken bir dierinde OGH olmaktadr. Bu ifade ekillerinden her birinin n-Trke ile ilikili olduu
grndeyim. Bu bakmdan her birini ayr ayr ele alp incelemek niyetindeyim. nce, Ben ile Ten arasnda tek
bir harf deiimi olmas bakmndan TEN sz zerinde biraz durmak isterim.
Japonca TEN gk, uzay demektir. Burada Trke TAN kk szc ile olan bir iliki olsa
gerek. TEN daha geni bir anlamda evren, kozmos demektir. TENN ise imparator, kral
demektir. Japonlarn kendi krallarna Gnein olu dediklerine baklrsa TEN-N ayn AY-NU
gibi ge ait, gksel anlam bulunmaktadr.
Trke asll tak N => -NU => -N ekillerine dntn gryoruz. n-Trke N de
ben demek oluyorsa aradaki fark u olabilir. TEN =yce ynetici gksel ve kutsal ben, N ise yeryzne inmi
olan bedenli ben.
Japon bayrann beyaz zerine krmz bir yuvarlak olduunu ve bu yuvarlan gnei simgelediini
hatrlayalm. Trk bayranda da gksel ay ile yldz bulunmaktadr. Sizlere birka Japonca szck ile Trke
anlamlarn yazyorum.
(iyi) / ANE (abla) / SU (Meyve suyu, z su) / KURO (kara) / TEPPEN (tepe) / TANE (tohum, tane) / YAKU
(yak, piir) / YORU (yr, gel) / TATAKU (dayak, sava) / YAMA (yama, da) / YOKU (hasis) / A (a) / TE
(el)
Bu bakmdan Tenn sz Hem yce ve kutsal olan, hem de yeryzne inip bedenlenmi olan
ben, yani imparator, kral demek olmaktadr.
Bu bakmdan Trklerin tek Tanr olarak kabul ettikleri gksel TENGR sznde TENG gk ve
R yce kavramlar bulunur. Fakat, TENG sz ayn zamanda yce ben demek olduundan
burada ynetici insan ile ynetici tanr kavramlar i-ie girmi durumdadrlar. n-Trkler bu
ikilii bir tek damga olarak ifade etmilerdir.
Tengri damgasnda bir daire ve daire iinde bir art iareti vardr. Bu ikili ifadede daire gnei
ifade eder. Gkte dolanan gne yuvarlaktr ve k ile s saldndan yaratcdr. Yeryzndeki
hayat gne olmadan sremez. Bu yn ile gne kutsal tanrnn bir grnts olmaktadr. teki art iareti ise
ynetici insann
simgesidir. kisi birlikte insan zelliklerine sahip olan ve insan da yaratm olan gksel Tanr fikrini
aktarmaktadrlar.
n-Trk topluluklar Asyadan g etmeye baladktan sonra Tengri damgasn gittikleri her blgede tantmaya ve
kullanmaya devam etmilerdir. Bu ekilde damgalardan yazya doru ilk admlar da atlm olmaktadr.
Tengriden treyenler
Tengri damgasnn deiik kullanm ekillerinde eski Finike dilinde Tengri
damgasnn Teth harfi olarak seslendirildiini gryoruz. Bu harfte damga 45
derece evrilmi olsa da damgann esas grnts ayndr. Kadim Msr
tanrlarndan yazy retmi olan ve lm firavunlarn kalbini tartp kayt
eden tanrnn ad Toth idi. Msrda sadece Hiyeroglif yaz tr yoktu. Ayn
zamanda kutsal damga yazs da bulunmakta idi. Bu damga yazsnda Smer
damgalarnn etkisi byktr. Bu konu da ayrca incelenmeye deer. imdilik
Tengri Teth Toth - Teo benzerlikleri ile yetinelim.
Maya dilinde ve Yunancada Tanrya Teo/Teotl dendiini hatrlatmak isterim.
Tanrbilime de Teoloji denir. Kadim Yunan kltrnde Theta harfi Tengri
damgasndan tremi olup dikey izgi eksiklii ile ayn damgadr. Tau harfli de Orhon T1 harfindeki ok arasnda
da bariz bir benzerlik bulunmaktadr. Bu damgalar zerinde aklamalarm
srdreceim. T1 harfi kaln seslilerle oluan heceleri tanmlar. rnein, AT, TA, OT, TO, UT, TU ve IT, TI
hecelerinin her birini T1 ile gsterebiliriz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

MAYA DL - N TRKE - JAPONCA
Japonca ile Trke arasnda ok ilgin benzerlikler ve ilikiler vardr. Genel olarak iki kltr
arasnda eitli benzerlikler olduu gibi, dil ilikileri ayr bir derinlik ierir. nk, Japonlarn
bugnk adalarna gleri yaklak gnmzden 4000 yl, belki de daha eski bir tarihte
olmutur.
O gnden yakn zamana kadar Trklerle Japonlar arasnda ne ticari ne de kltrel, herhangi
bir al-veri olmamtr. Bu bakmdan iki dil arasnda dn alma sz konusu olamaz. Eer hem anlam hem de
ses benzerlii olan ortak szckler varsa, bu durum her iki dilin ortak bir kk dilden trediine iarettir.
Bir nceki yazmda Tenn sznn imparator olduunu syledim. Bu szck TEN-N eklinde ayrlrsa Ten
(kutsal ben) ve N veya No (yeryz insan) demek olmaktadr. Maya dillerinde her iki ifade ekli ben olarak
kullanlmaktadr. Fakat ilgin olan udur: Trke NSAN szn de ayn ekilde N-SAN olarak ayrrsak anlam
/saygn ben/ olmaktadr. nk, Japonca SAN = Sayn, saygn demektir ve sz dinlenen yani saylan kii
anlamn tar. Demek ki, hem N hem de SAN n-Trke kk szckler olmaktadrlar. Zaten iN /N heceleri N
harfinin farkl seslendirili ekilleridir.
TENG gksel ve kutsal ben demek olduuna gre Orhon kitabelerindeki u ifadeyi hatrlayalm:
Tengri teg, Tengride bolmu Trk Bilge kagan.
Anlam: Tanr gibi, Tanrda olumu Trk Bilge Kaan. Tanrda olumu derken kendisinde tanrsal zellikler
bulunduunu ifade ediyordu. Ayn durum Japon imparatorlar ve Maya krallar iin de geerli olmutur.
Maya dilinde tek A harfi ile hem /senin/ hem de /sizin/ demek olduundan sz ettim. Trke /sana/ derken SAN
= saygn (siz) ve A taks kullanyoruz. Bylece -A taksnn n-Trkeden gelen bir kk szck olduunu
gstermi oluyoruz.
Bir dier iliki Maya dilindeki BZ demek olan TEN-ON sznn ne derece Japonca TEN-N szne benzediidir.
Ynetici kral ve imparatorlarn kendilerinden sz ettiklerinde daima BZ eklinde ifade ettiklerini hatrlatmak
isterim.
Bir dier Maya lehesinde BZ iin OGH szc kullanlyordu. Bu szck de n-Trkedir. nk, Asya
kkenli Trk boylarna On-OK , Boz-Ok, -Ok dendiini biliyoruz. Buradaki OK szc BZ demek olup topluluk
ve boy anlamn aktard gibi, ynetici kiinin de kendine OKH olarak hitap ettiini gryoruz.
Kzlderili yneticiler beyazlarla karlatklarnda sa ellerini kaldrp OGH veya UGH derlerdi. Yani Ynetici
olan ben (biz) seni (sizi) selamlyorum.
n-Trk boylar sadece douya deil, batya da g etmilerdir. Akdeniz
kylarna gelen boylar tm ky blgelerine yerlemi, dillerini ve dinlerini
yaymlardr. Ok lkesi denen blge svire'nin gneyini, talya'nn kuzey ve
orta blgelerini Fransann tm gneyini ve spanyann Bask ile Katalunya
blgelerini iine almakta idi. Konutuklar dil zaman iinde birok isimler
almtr. Fransa'da Provencal ve Basque, spanyada Oezkara ve Catalan,
talyada ise Etrusk adl diller OKlarn konutuu n-Trk dilinden gelimi ve
dnmtr. Zaten halen bile o blgelere Occitania ve Langue DOc
denmektedir. Occitaniann 190,000 Km karelik bir alan kaplad
sylenmektedir. Fransann gney blgelerinde konuulan dilde OC evet demek idi. Halen bile dnyann her
yerinde ngilizce olarak bilinen ve evet anlamn tayan OK denmiyor mu? Bu okey sznn asl bilinmiyor.
eitli grler olsa da benim grm bu szn OKH olan ve OK olarak bilinen yneticiyi onaylamak iin
kullanlan bir selam ekli idi. OK dendiinde Seni yneticim olarak onaylyorum ve selamlyorum denmek
isteniyordu. Kzlderili yneticilerin neden beyaz adamlar OGH diye selamladklar imdi daha iyi anlalyor.
talya yarm adasnda Etrsk halk Roma halkndan nce yerlemiti. Aslnda Etrskler tek bir millet olmayp
TUR ve OSK halklarndan olumutu. Osk ad OKH adnn Latinler tarafndan yumuatlm eklidir. Etrsk adnn
da E-TUR-OSK (Tur ve Oklar) anlamn tar.
Hem isim benzerlii hem de sanat benzerlii, Etrsklerin ve Osklarn n-Trk topluluklar olduklarn gsteriyor.
u halde, n-Trk boylar hem douya hem de batya doru yaylmakla kalmamlar, ayn zamanda yerletikleri
blgelerde hep ynetici durumunda bulunmulardr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

OK DLLER
Tur ve OK boylarnn Akdeniz kylarna yerletiklerini syledim. Fransann gney blgesine Langue DOc ad
verilir. Bunun anlam /OK dili/ olup o blgede konuulan dilin farkl olduuna iarettir. Zaten Franszca sz dahi
/Lingua Franca/ sznden trer ki Latince Ortak Dil demektir. Demek ki, Fransa birleip tek bir lke olunca
ortak bir anlama dili gerektiinden Latin kkenli Franszca kabul edilmitir.
Fransann gneyinde birok mahalli dil konuulurdu. Bunlar OK dili, Provensal, Overnya, Gaskon, Limuzin ve
Alp dilleridir.
Gney Fransa OKlar
OGH veya OKH sz /biz/ (yksek olan ynetici ben) demek olduundan bu szn deiimlerine deinmek
isterim.
Trk boylar zamanla bu sz O eklinde telaffuz etmiler ve oradan OUZ ad gelimitir. OGH-UZ
sznn anlam /biz ynetici olanlarz/ demektir. Dier dnm de EO eklindedir. Eo szn bugn Ego
olarak kullanyoruz. O sznn yunanca'ya gemi halidir EO. Macarlar da ben iin EGM derler.
Ayrca, O sznden nc ahs iin kullanlan O ortaya kmtr. Bu iaret de aslnda Tengri damgasndaki
daireden trer ve /yksek benlik/ anlamn ierir. Ayrca O sesinin ortaya knda dudaklarn yuvarlak bir ekil
al da etkin olmutur. OLAN sz de yksek benlie ula demek olmaktadr. Sava ve ynetici kiinin
tad
silah olan ok da ayn kk szckten trer.
Ural Dillerinde "tek" anlamn veren szcn OKtan tredii anlalyor. OK gnein yer yzndeki temsilcisi
olduundan birliin de simgesi olmaktadr. Ural dilerinde ise BR veya TEK kavram ile OK kk sznn ilikilerini
gsteren rnekler:
Fince 1: ksi (Ouz => Oksi => ksi); Estonya dilinde 1 : ks; Macarca 1: Egi (O => OG =>EG => EEG)
Dier n-Trkeden treyen dillerde: Kemirce 1 : Akh (Okh => Akh), Gucarati 1 : Ek, Hindu 1 : Ek, Bengali 1 :
Aek (Okh =>Akh => Aek), Dravidian 1 : Okko ve Okur, Farsa 1 : Yek, Ermenice 1 : Yergu., rnekleri vardr.
Anadoluya yerlemi olan n-Trk OK boylar bugnk Greme blgesindeki peri bacalarn oymulardr.
Anadolunun merkezindeki Kapadokya adnn ne anlama geldii tam olarak bilinmemektedir. Pek ok fikir
retilmitir bu konuda. Benim grm KAPADOKYA u ekilde ayrlabilir.
KAPA-D-OKYA. Son szck OKYA, OKlarn lkesi OK-Y olup aynen Trkiya gibidir. KAPA sz ise kk
kapal barnak, kk kapal yer anlamndadr ki bu szc halen kullanyoruz. Ortadaki D ait anlamnda olup
Trke -dr taksnn yer deitirmi eklidir. Yani peri bacalarnn (kayalara oyulmu kk barnaklarn)
bulunduu
Kapadokya blgesi OKlara ait kapal barnaklarn bulunduu blge anlamndadr. Demek oluyor ki ilk
Hristiyanlar bu blgeye gelmeden ok nce OKlar bu kaya evleri oyup yerlemilerdi.
OKlarn simgesi olan ve Tengri damgasnda bulunan daire iindeki eit kollu ha (+) orada Hristiyanlar
gelmeden nce bile bulunuyordu, duvarlara kazlmt. Hristiyan dininin simgesi olan han aslnda bir n-Trk
simgesi ile ilikili olduu anlalyor.
Greme Peri Bacas
Eer Greme ve civar blgeye gittiyseniz o kadar ok oyulmu kaya evi grrsnz ki bunlarn Romallardan
kap snm birka Hristiyan tarafndan oyulmu olamayacaklarn hemen anlarsnz. Hatta o blgede yer
altnda 8 katl yaklak 4000 odal koca bir yer alt ehri bulunmaktadr. Bu odalara 15,000 kiinin
sabileceinden sz edilmektedir.
Fransa OK halknn sitesinden
Kant olarak yukardaki resimde Fransa Oklarnn geliimi ve simgeleri olan eit kollu ha grebilirsiniz.
Demek ki n-Trk boylar ok eski dnemlerde Anadoluya gelip yerlemiler, ehirler kurmulardr. Tur ve Ok
boylar akraba olup ayn dili konutuklarndan ortak merkezler de oluturmulardr.
TRAKYA blgesi de bunlardan biridir. nk: Trakya sz TUR-OK-Y (Tur ve Oklarn blgesi) demektir. Y
sz Yunan diline YA taks olarak gemitir. Bylece lke adlar Alman-ya, tal-ya, Polon-ya yerlemitir.
Keza TROA sz de TUR-Y sznden trer ve Truva halknn n-Trk halk olduu anlalr. talyann
dousundaki TYREN denizi de TUR-an (Tur halkna ait olan) demektir. talyada Toskana blgesi de keza TUR-OSK
halkalarna ait bir blge idi. Trakyadaki TIRNOVA ehri de TURlarn ovas anlamn tar. Asya ktasnda ise
TURAN blgesi vardr ki bu da dediklerime kant olarak grlebilir. Nihayet, Trk ad da TUR-OK szlerinden
tremi olup, zamanla Trk, Trk, Trk ekillerine dnmtr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TENGR SMGES
Buraya kadar anlattklarma grsel destekler vererek devam etmek istiyorum. Zira tm dnyada dank olarak
bulunan ve her kltrn kendi anlay iinde yanstt ortak simgeleri bir btn olarak bir arada grebilmek hem
nemlidir hem de inandrcdr. Zaten bilimin de amac farkl gibi sanlan olaylar,
olgular ve oluumlar
inceleyip tmel bir bak sunabilmektir. Bu bakmdan size burada anlattklarm
sadece szel deil, ayn zamanda grsel grntlerle destekleyince yaklamm daha
tutarl ve bilimsel olmaktadr.
lk ekilde Hitit kltrndeki Tengri damgasn sundum. lk anda arpc ve artc
gibi grnen bu yaklam ilginizi ekip ilerdeki almlar beklemenizi salamak
iindi. imdi artk 7. yazda bu almlara girebiliriz. Hitit gneinin kendisi Tengri
simgesi olduu gibi, 3 adet kk boy Tengri damgas da Hitit kraln, kraliesini ve
ba rahibi simgeliyorlar. Onlarn da kutsal zelliklere sahip olduklarn belirtiyorlar.
Hitit inancnda Tengri damgas o kadar nemli bir yer tutuyor ki duvarlara bu
damgalarn farkl grntlerini defalarca izmilerdir.
Hitit Tengri Damgalar
Yandaki ekilde Anadolu atalhyk blgesinde bulunan bir Hitit tapnak duvarndaki Tengri
damgalar grlyor. lk yazda Amerika halklarnn rettikleri Tengri simgelerinden rnekler
sundum. Hem kuzey Amerika halklar, hem de orta ve Gney Amerika halklarnda Tengri
simgelerini bulmak mmkndr. Maya kltrnde daire iindeki art (+) iareti hem drt yn
hem de ynetici kutsal kiiyi simgeler. Bylece drt yne hakim olan ynetici kavram ortaya
kar.
Tengriden Treyenler
Drdnc yazmzn eklinde Tengri damgasndan T harfinin ortaya kn ve
Tengrideki T harfi ile Teodaki T harfinin ortak bir kk damgadan (kavramdan)
trediini grmekteyiz. Ayrca Orhon abecesindeki T1 harfi ile kaln seslilerle
birleerek bir anlaml hece oluturan iaret olduundan sz ettim. Bylece
n-Trklerin neden at ile btnletiklerini ve neden bu hayvanla birlikte
mezara girdiklerini daha iyi anlayabilmekteyiz.
Ayrca, T1 iaretinin bir kare zerinde veya bir daire zerinde duran bir ok
olmas tesadf deildir. Bununla anlatlmak istenen at zerine binmi ynetici
kii. Ok ile ynetici ve altndaki yuvarlak ile at simgeleniyor. Zira, eskiden
Trklerin inand bir atasz vard: At olmayann ad da olamaz. Yani, ynetici at sahibi olduuna gre ayn
zamanda ad ve san vardr. Burada san olmak saygn olmak anlamn tar. Japonlarn saygn kiilere san
dediklerini hatrlatrm.
Tengri ile Ate ilikisi
Yukardaki ekilde Tengri damgasndan treyen dier simgeleri gryoruz. Ortadaki art iareti hem Hristiyan
dininde hem de Budist dininde kutsal saylmtr. eklin sa st kesinde grlen ekil mutluluk ve refah iareti
olarak bilinir. Eer dn yn tam tersine doru olursa, Nazilerin gamal ha olur ki, mutsuzluk ve ktlk getirir.
Bu bakmdan dn ynnn saat ibrelerinin ters ynnde olmas nemlidir.
Ayn eklin sa alt kesinde OT yazdm. nk hem O harfi hem de T harfi Tenri damgasndan tremitir.
stelik bu iki harfin yan yana gelii bir kk szck oluturmaktadr. OT, n-Trke ate demektir. Odun, sz
de atee ait anlamn tar. Zamanla yanan kk bitkilere ot denmitir. Bu sadece bir anlam kaymasdr.
Bylece Tengri kavramnn /ate, gne/ kavramlar ile ilikisi de ortaya km oluyor.
Dnyadan Tengri rnekleri
ekilde dnyadan eitli Tengri rneklerini grmekteyiz. Budist gelenekte Tengri
simgelerine Mandala denmitir. Sol st kede grlen maara resminde insan ve elinde
kalkana benzer bir Tengri damgas grlyor. Bu maara resminin, kesin bir tarih olmasa
da, yaklak 6,000 yl nce, M.. 4,000 yllarnda izildii tahmin ediliyor.
Sada grlen in damgas da ok eskidir. M.. 2,000 civar olabilir. Dairesel bir gne ve
ortasndaki ok-yay tutan sava Tengrinin yer yzndeki elisi olarak dnlm olabilir.
Sol alt kedeki resim bir Tibet mandalasdr. Kk renkli talardan yaplm olan bu
Tengri simgesi mutluluk ve bar iin oluturulmutur
Sa alt kedeki pimi topraktan yaplm mlek zerindeki ekiller de ayn kavram
simgeliyorlar. Spiraller gnei veya yldzlar, art iareti ise kollarn iki yana am insan simgeliyor. Bylece
gnee tapan veya gkteki yldzlara bakan insan kavram ortaya km oluyor. Bu mlek yukar Nil (bugnk
Sudan) blgesinde bulunmutur.
Gryoruz ki, kadim kltrlerde sanat asla ss olarak alglanmam ve dekor olarak grlmemitir. Bugn sanat
eseri olarak tanmladmz rnekler aslnda dini eler tayan mistik simgelerdi. nsanlar sanat iin sanat
yapmyorlard, inan dnyalarn simgeletirmek iin sanat yapyorlard. Yani, toplum iin sanat yapyorlard.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

OK MOTFLER
2000 ylnn bir yaz gn Nelson Jecab ABD dou yakasndaki New Jersey kysnda
gnelenip denize girmeye hazrlanyordu. Birden yerdeki akl talar arasnda gzne
farkl bir yuvarlak ta iliti. Eilip aldnda zerinde Malta hana benzer bir eklin
bulunduunu ve yass olan taa bir de kk delik alm olduunu grd. arpan
dalgalar tataki ekli olduka andrmlard fakat ekil belli oluyordu ve tesadfen
olumu bir ekil olmayp insan yaps olduu kesindi. Haziran 2001 ylnda bu tan
fotorafn yaynlayan ANCENT AMERCAN dergisi (Cilt 6 , say 39, sayfa 22) u
yorumu yapt:
yle anlalyor ki Malta valyeleri gemilerle Amerika kysna kadar gelmiler ve
ilerinden biri bu boyuna aslan taky drm olmaldr.
ncelikle, Malta valyeleri zamannda metal iilii olduka gelimiti ve byle bir boyun taksn tatan deil,
metalden yaparlard. Ayrca bu motife benzeyen rneklere hem kuzey hem de gney Amerika yerli kltrlerinde
rastlamak mmkndr. u halde, ta oluturmu olan kltr Malta valyelerine ait olmayp, dorudan Asyadan
g edip gelmi olan n-Trk kltrdr.
Yandaki ekilde de ayn grnty bir Toltek taksnda buluyoruz. (Kaynak: Wonders of the
Ancient World, National Geografic Atlas of Archeology,sayfa 269.) Takdaki ince iilie ve
ileri kakma tekniine dikkatinizi ekmek isterim. Bu iki rnek batl insanlarn ne derece
banaz olduklarn ve bulduklar her tarihi kltr kalntsna sahip kmaya altklarn
gstermektedir. Ayn durum dil konusunda da vardr. Nostratic adl dille uraan dilci batllar
asla Trk adn ve n-Trk dilini azlarna almyorlar. Brakn Trkeyi, tm Altay dillerini
yok saymaya baladlar. Varsa yoksa Euroasiatic adn verdikleri bir byk dil ailesi ve bu dil
ailesinin asl nemli temsilcisi Hint-Avrupa dil gurubu.
Bu konuda RECONSTRUCTNG PROTO-NOSTRATIC adl bir kitap yazm olan Allan Bomhard, sadece kk dilin
Nostratic olduunu iddia etmemekte, stelik Proto-Nostratic adl hayali bir dil retmektedir. Elbette ki retirken
asl temel ald diller Hint-Avrupa dilleridir. Bu kitabn CDsi elime geti ve orada dilin kaynak blgesi olarak Asya
ktas deil, Anadolu gsterilmektedir. Bylece Trk dilleri kaynak olmaktan karlm durumdadrlar. Hatta daha
da acs, Trke ile herhangi bir iliki bile ok az ve Hint-Avrupa dillerinden alnt olarak gsterilmektedir.
Eurasitic dil gurubunun k blgesi olarak Anadolu'yu semekle Hind-Avrupa dillerine de bir vatan retilmi
olmaktadr. Bylece, Asya Ural-Altay dillerinin bu blgeden yaylm sonucu olutuklar gr desteklenmi
olmaktadr.
Asya kltrleri byk apta yar ger olduklarndan geriye fazla miktarda yerleik merkezler
kalmamtr. Ancak hallardaki motifler gnmze kadar geleneksel bir aktarmla
gelebilmilerdir.
Resimde, hallardaki OK motifleri grlmektedir. Bu motifler ok silahn deil, kutsal ynetici
OK kiiyi simgeliyorlar. Her biri Tengri damgasnn ortasndaki OK simgesinin deiiklie
uram ve stilize edilmi grntleridir. Tengri damgasnn dairesi ayn zamanda gnei
simgeler. Bu gne simgesini de Amerika yerli halk bol miktarda kullanmtr. zellikle
yneticiler kyafetlerinde ve taklarnda bu simgeyi kt ruhlardan korunmak ve kendilerinin
kutsal varlklar olduklarn gstermek iin Gne Tanr kavramn aktaran simgeleri
kullanmlardr.
Kzlderili Vaak Reis
Yandaki resimde Kzlderili Vaak reis grlyor. Bu resimde bandaki tyl tak gnei
simgeliyor. Tyler de gnein nlarn. Boynunda ise yine gne simgesi olan bir tak asl
duruyor. Yani u mesaj vermek istiyor:Ben Gnein oluyum ve Gne gibi etrafma k
saarm. Gne tanr beni kt ruhlardan korur ve bana g, kuvvet verir.

Maya Tanrs Kukulkan
Maya kltrnde de Gne Tanr en nemli tanr olmutur. Kukulkan her ne kadar /tyl ylan/ demek olsa da,
yerde srnen bir ylan olmayp gksel kutsal, gl tanry simgeler. Resimde vcudu ve ayaklar ylan gibi, fakat
ba tyl olarak gsterilmitir. Kukulkan ad n-Trke kkenli bir szckten dahi dnm olabilir. Kukul ile
OKLUK szckleri arasnda olduka byk bir benzerlik vardr. Okluk sznde /ok tayan/ ve hatta bir ylan gibi
zehirli ok atabilen anlamlar gizlidir. Ayrca OKLUK /ynetici OK boylarna ait/ anlam dahi bulunabilir.
Kan sz ise Trke Han olarak dnmtr, nk n-Trke asl KHANdr. Bu KH sesi zerinde duracam.
Zamanla bizim Trkemizde Han olur iken Maya dilinde Kan haline dnmtr. Trk yneticilerine KAGAN
dendiini hatrlatmak isterim.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KHAN- KHUT-KHANUM
KH sesi ile balayan ve genizden kaln olarak birok szck n-Trk kkenlidir. KHAN sznn Trk yneticisi
olduunu hepimiz biliriz. Ayn ekilde KUT sznn asl da KHUT olup /kutsal varlk/ anlamn tar. Kadim Msr
kltrnde Khut kutsal ylann ad idi. Aynen Maya kltrnde olduu gibi, Kadim Msr kltrnde da ylan ile
gne Gk Tengri kavramnn simgeleri olmulardr. Hatta firavunlar da ayn simgeleri balar zerinde
tamlardr. Trke /kadn/ sznn asl /khatun/ ve HANm anlamna gelen hanm sznn asl da
/Khanum/dur. Bu szlerden anlyoruz ki n-Trk kltr byk apta anaerkil bir toplumdur.
Gne Tanrlar
ekilde, st sol kede Sfenks grlyor. Firavun Khafra firavun Khufunun olu olup byk bir ehrama sahiptir.
Sfenks ise bu ehramnn nnde duran aslan vcutlu ve insan bal iri bir heykeldir. Heykelin ban rten bir
kuma sada grlen firavun Tutankhamun ban rten izgili kumala ayndr. Bu baln izgileri gnein
nlarn simgeliyor. Dolaysyla, firavun da gne-tanry simgeliyor. Tutankhamunun banda ayrca bir ylan ve
bir de kondor kuu yanyana grlyor. Ylan g simgesidir, ku ise yksekte uan ve her insana yukardan
bakabilen varlk olarak yine gnein simgesidir. Ayrca, ku gnee en yakn varlktr, zira gkte, gnein
bulunduu ortamda uabilmektedir. Bu bakmdan tanr Horus atmaca baldr. Bann zerindeki gne diskini de
bir ylan evreliyor.
Resmin sa alt kesinde tanr Horusun ba zerindeki gnei evreleyen ylann ad KHUT dur. (Kaynak: Ancient
Egyptian Myths and Legends, Yazan: Lewis Spence, sayfa 130)
Grlyor ki ylann ad olan Khut, ayn zamanda onun /kutsal varlk/ olduuna iarettir. n-Trk boylar Asya
ktasndan hem Mezopotamya blgesine hem de kuzey Afrika, Msrdan Habeistana kadar olan blgelere
yerlemilerdir. Hatta kuzey Hindistan blgesi ve bugnk Pakistan tmyle n-Trklerin yerleim blgeleri
olmutur.
Hindistan'da da kobra ylan kutsal kabul edilmi, ona birok tapnak adanmtr. Bu gelenein de n Trk
kltr ile ilgili olduu grndeyim. Hem Khufu hem de Khafra adlarnn banda KH hecesinin bulunmas, her
iki ismin kutsal kavramlarla ilikili olduklarn gsterir.
Resmin orta st ksmnda Kukulkan, altta ise bir imu gne tanrs grlyor. imu halk gney Amerikann
Peru blgesinde yaamlardr. Gne tanrya taptklar ve krallarn da kutsal gne tanr olarak grdkleri
biliniyor. Solda grlen Vaak reisin ad, bildiimiz vahi kedi olan vaak ile ilgilidir. nk, vaak bir kzlderili
szdr ve vahi kediye verdikleri isimdir.
KH sesi ieren bir dier szcn OKH olduundan sz ettim. Mezopotamya ve dou Akdeniz kylarna gelen
n-Trk toplumlar damgalardan hece yazsna geen ilk toplum olduklar grndeyim. Smer yazs damga
zelliini korumu olmasna ramen, dou Akdeniz n-Trk halk bir adm ileri giderek hecelerden oluan yaz
trn gelitirmilerdir. Zaten Sami ve kadim Msr yazs da sadece sessiz harflerden oluur. Her sessiz harf bir
sesli ile birlikte sylenmesi gerektiinden tek bana bir hece oluturmakta idi. Size birka rnek sunacam.
imdilik OKH hecesinden balayalm.
K harfinin geliimi
ekilde K harfinin geliimi grlmektedir. Finike yazsnda aa doru bakan bir ok grntsnde iken ve KHAF
olarak okunurken, zamanla yn deitirip bugn kullandmz K harfi olmutur. OKH hecesi nceleri ekildeki 1
ve 2 grntsnden yaklak M.. 1000 yllar civarnda deiiklie uramtr. Fakat Orhon abecesinde hem
eklini hem de adn muhafaza etmeye devam etmitir.
OKH hecesinden K harfine
ekilde bu deiim grlmektedir. Etrsk yazsnda (M.: 600 ile M.S. 100 yllarnda) aa doru ynelmi olan
ok grnts aynen kalmtr. Resmin sol alt kesinde grlen kaya resmi kollarn iki yana am insan ve ba
zerinde bir gne grlyor. Kaya resmi svire Alplerinin gney yzndeki Valcomanica blgesinde bulunuyor.
Oras halen kuzey talya olup Etrsk halknn ilk yerleim blgesidir. Soldaki kaya resmi dorudan Tengri
damgasn artryor ve n-Trk kkenli olduuna iaret ediyor. nsan ynetici ve tanrsal zelliklere sahip
OKH olmaktadr. Bu resimle antik Msr ANKH arasndaki hem ses hem ekil benzerlii arpcdr.
Ankh
Ankh ayn zamanda tm Msr firavunlarnn ve tanrlarnn ellerinde tadklar bir simgedir. Ayn Ankh simgesi
en bataki resimde Horusun elinde grlyor. Anlam da /gne ile btnlemi yneticinin tanrsal gc/
olmaktadr.Horus da kadim Msr kltrnde gne tanrnn gz olarak bilinir ve kabul edilir.
Orhon abecesindeki OK harfinin bir alnt olmas mmkn deildir. nk, batl dilcilerin iddia ettii gibi, eer
bat kaynakl bir alnt olsayd ok eklinde deil modern K harfi eklinde olmalyd. Orhon abecesinin M.S. 500
yllarnda olumu bir yaz tr olduu gr hakimdir. Oysa ki, o tarihlerde Finike abecesinde ve bu abeceden
tremi olan dier Yunan abecelerinde Khaf harfinin ok ekli oktan terk edilmiti. Demek ki, yaylma yn
batdan douya doru deil, tam tersine doudan batya doru olmutur. yle anlalyor ki alfabetik yazy
gelitirenler de n-Trk toplumlardr.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

OSRS (OZ/RS)
Harf yazsnn ortaya k ile grlerimi aktarmaya devam ediyorum. lk olarak Tengri damgasndan sze
baladm ve bu damgadan iki farkl harfin ortaya ktn gsterdim. Bunlar O ve T harfleridir. Yuvarlak O harfi
grntsn gneten aldndan gne tanrnn da simgesi olmutur. T harfi ile yan yana geldiinde /ate/
demek olur ki bu da gnein s yayan zelliinden tretilmitir.
O harfi gne tanr olduuna gre O ile ilgili olan dier tek heceli szckler de n-Trk kkenli olmalar gerekir.
rnein OZ, OL, ON szckleri de tanrsal szcklerdir ve onlar ayr ayr incelemek gerekir. Bunlarn her biri kk
szcklerdir. ncelikle OZ sznden balayalm.
OZ kk szc bugn dahi kullanmakta olduumuz Z sznn ayndr. Yani asl kaynak, en nemli tek tanr
ve her varln z anlamndadr. n-Trk toplumlarnda geerli olan din aman dini idi. aman sznn asl KAM
szdr. Kamlk veya kamanlk belli insanlarn manevi uular yapabilme yeteneini ifade etmektedir. Bu manevi
uular ze ulamak ve zlemek anlamn tar. Yani aman kiiler kendi fiziksel bedenlerinden kp manevi
uular yaptklarnda OZ'layorlard.
Bu szck dier kltrler tarafndan alnm ve deiiklie uratlmtr. Ancak her kltrde bir asl tanr,
tanrlar tanrs, tanrlarn kral vardr. rnein, kadim Msr kltrnde tanrlar tanrs Osiris adl tanrdr. Osiris
sz OZ-RS olarak okunur. Sondaki is taks Yunan kkenli olup sonradan eklenmitir. Asl ad /OZ-R olup ze
ait, zle birlemi olan/ demektir. R taksnn /ait/ demek olduundan sz ettim. R taks sonralar tek bana
byk tanr ad olarak kullanlm ve tanr RA olarak Msrda varln srdrmtr.

Kadim Msr Tanrs Osiris
Demek ki, en kadim dnemde OZR olarak bilinen tanrlar kral sonralar RA ad ile varln devam ettirmitir.
Biz genelde bu iki tanrnn farkl olduklarn sanrz. Oysa ki tapnaklarda Tanrlar kral olarak hep Osiris
resmedilir. RA ise sadece sz edilir ama resmini bulamazsnz. ekilde tanrlar tanrs Osirisin tahta otururken
resmini grmekteyiz. Hiyeroglif olarak da Osiris adet ekil ile betimlenir. Bunlar ilki sakall insan resim ki, bu
simge genel olarak /tanr/ anlamn tar. kincisi, Taht resmi ki, bu da en yce tanr /tanrlar tanrs/ demektir.
ncs ise, gz resmi. Bu da /hereyi gren tanr/ demek olmaktadr.
OZ ad ile anlan bir dier tanr Yunan panteonunun en byk tanrs ZEUS adl tanrdr. Bu isim ZE-is eklinde
okunmaldr. Sondaki is taks belirtgen olup ihmal edilebilir. n-Trklerin tek bir damga ile btnsel kavramlar
aktardklarn grdk. Burada sz konusu olan damga yldrm dmesini andran Z damgasdr. Gkten inen
yldrm grnts veren Z kadim Yunan kltr tarafndan ZE olarak okunmu ve oradan ZEUS ad domutur.
Fakat asl damgann ad OZ olduunu gryoruz. Yunan mitolojisi uzmanlarna sorun, Zeus adnn anlam nedir?
diye, emin olun hi biri bilmez. Sadece bir isimdir, deyip atlatrlar. Oysa ki OZ olup, tanrlarn kraldr.
OZ damgasnn geliimi
ekilde OZ damgasn ve Z harfinin ortaya kn gryoruz. Resmin sol st ksmnda grlen n-Trk
damgalar gkten inen imek veya yldrm grnts aktaryorlar. Orhon kitabelerinde grlen S1 harfi kaln
sesli harflerle bir arada seslendirilir. Bu iareti SA, AS, SU, US, SO, OS, SI, IS eklinde okumak mmkndr. S2
iareti ise S, S, SE, ES, S, S, S, S olarak okunabilir. Finike abecesinde Z sesini veren harf I eklinde olup
ad Zayn idi. Zayn eklinde yer ile gk birer ksa yatay izgi ve her ikisine hakim olduu anlamn veren bir dikey
izgi gryoruz. Bu da OZ olan asl tanrnn simgesidir. Arap Elif harfi de dikey bir izgidir ve ayn ekilde, tanry
simgeler.
Erken Yunan abecesindeki S harfinin S1 harfinden kk uzantnn eksilmesi sonucu olutuunu grmekteyiz.
Bu iaret de imek iaretidir. Daha sonra keler yuvarlak hale dnerek Latin S harfi ortaya kmtr. nce
seslerle uyum salayan S2 damgas byk olaslkla S eklinde seslendiriliyordu bu szck de n-Trk dilinde
/kendi, z/ anlamnda dikey bir izgi olarak gsteriliyordu.
Bu szck Almanca IST ve ngilizce IS (okunuu iz) olarak varln devam ettirmektedir. Z sesi hem Zeus
adnda hem de Zeta harf ad olarak Yunan abecesinde vardr. n-Trke Z damgasnn gnmzde -iz taks
olarak kullanyoruz. Bu tak da oul olarak (geliriz, gideriz, gleriz....) eklinde var olmay belirtiyor. oul
olarak kullanlan iz taks aslnda /yksek ben, Z olan ben/ demektir.
n-Trk damgalarndan bir dieri de su damgasdr. Bu damga, bildiimiz gl veya denizin dalgasndan
mlhem krk bir izgidir. Trkmen hal deseni olarak, su damgas halen varln srdrr. Antik Msr yazsnda
MU olarak okunan iaret st ste binmi adet su damgasdr. Anlamnn da su olduu biliniyor. Yunan Sigma
harfi ile Latin M harfi ayn damgann farkl ynlere dnm halleridir. Bu bakmdan M ile S ilikisi de ortaya
kmaktadr. Su, mu, st, mylk, milk szckleri bu unutulmu ilikiye iarettirler. Nitekim, ngilizce ME
(okunuu mi) szc ile Franszca MO (okunuu mua) sz de /ben/ demek olup her ikisi de M harfini
iermektedirler. n-Trkeden aktarlm olan Farsa MEN szc de ben demek olduuna gre, tm bu
ilikilerden S, Z ve M harflerinin n-Trk OZ damgasndan dnerek simgeletikleri sonucuna varmaktayz.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GK TENGR- ODN
n-Trk kltrnn Gk Tengri inancn birok kltrde bulduk. Kadim Msrda Oziris, kadim Yunanda Zeus ve
kadim kuzey Avrupa toplumlarnda (Viking, Fin ve Norve kltrlerinde) Odin edeer tanrlardr. Odin de tm
tanrlarn babas kabul edilir ve gkte valhalla denilen mitolojik blgede yaamtr. Odinin bir dier ad da
/Alfadir/ olup ngilizce All father (herkesin babas) demektir.
Odinin dier adlar OTHNN ve WODAN olup her iki isim n-Trke ile ilikili gibi grnyor. OT-NN eklinde
ayrldnda /gkten inen ate/ demektir. Yani Odin gkten imek ve yldrm yadran tanrdr. Veya N kk
szc insan demek olduundan /Ate insan/ anlam ortaya kar ki bu da Gne Tanr ile rtr.
kinci isim olan WODAN ise OD-DAN yani ateten olumu demek oluyor ki bu da gne ile bir balantya iaret
ediyor. Zaten, ngilizce WOOD = ODUN demek olmaktadr, ki bu da grme ayr bir destek olmaktadr. Bir
dier yaklam W harfi ift U olduundan ve ngilizce /double U/ olarak okunduundan W harfi uzatlm bir U
sesidir. Yani, W = UU olmaktadr. Araya bir L sesi eklendiinde W = ULU olur. Bylece WODAN, WOTAN =
ULU-OT-DAN = Kutsal ateten veya /gne tanr/ demek oluyor.

Resimde Odin tahtnda otururken grlyor. Bann stnde bir ku ve iki yanda iki karga bulunuyor. Ba
zerindeki ku onun gksel zellii oluyor. ki karga ise dnyada olup bitenleri duyup ona anlatyorlar. Yanndaki
kurtlar Freki ve Geri isimli olup Odinin koruyucusu durumundadrlar. Kolunun altnda duran mzrak hedefinden
asla amayan bir mzrak olup yldrm simgeliyor. nk ate veya gne tanr gkten yalnz ate frlatabilir. O
da yldrmdr.
Bu resim tmyle aman kltrn tanmlyor. Haber veren kargalar ve koruyan kurtlar aman simgeleridir.
Ate ve gne de aman simgesidir. Tahtta oturmas da onun tanrlar tanrs olduuna iarettir. Att mzran
daima yerini bulmas adaletli tanr olduunu gsterir.
Yandaki ekilde ise grlen simge tengri simgesi olduunu sanyorsunuz. Haklsnz, ama simgenin
ad /Odin ha/dr. Odin Hristiyanlk kuzey Avrupaya ulamadan ok nce bir gksel tanr idi. Onun
simgesi de Hristiyan hann ortaya kndan ok daha nceki yzyllarda vard ve tm Viking
eserlerinde taa kazlm olarak bulunmutur. OTHNN adnn ilk hecesindeki OT sesinin bir tesadf
olmadn Tengri damgas olan Odin handan anlyoruz.
n-Trke atee, tm grnen evrene de ON denirdi. Trklerin ON OUZ federasyonu olduundan sz edilir ve
10 tane boydan olumu bir OUZ federasyon olduu sanlr. Benim grm bu inann yanl olduudur. On
Ouz veya ON-OK-UZ /evrene ait Oklarz/ demektir. Keza DOKUZ OUZLAR, 9 tane boydan olumu bir
federasyon olmayp OT-OK-UZ yani /atee ait Olarz/ demektir. Burada yine, zaman iinde, bir deiim olmu
OT-OK-UZ , TOKUZ , DOKUZ deiimine uramtr. Keza OUZ boylar 3 tane boyu ifade etmiyor, sadece
U-OK-UZ, yani /U Oklaryz/ (U tepede duran, en yksek olan) anlamn tayor.
U hem Umak eylemini hem de Tepe kavramn iermektedir. /Umak/ derken kamlarn manevi uular kast
edilmektedir. Zira kamlar tedavi yntemlerini kendileri karar vermezler, daima ruhlara (tanrlarna) danrlard.
Yani, bir eit arac durumunda idiler. Bu bakmdan gk yzne manevi uular yaparak OZ'larlard. Daha
sonralar batya gler sonucunda uan melek kavram bat kltrne gemitir.
Gne veya daha doru ifadesi ile evren ON => 10 saysna dnmtr. ON sesindeki O sesi ve damgas ayn
zamanda Latin ve Yunan alfabelerine O harfi olarak gemitir. Araplarn saylarndan 10 aslnda l-O yani, elif-O
(tek O) veya /Gk tanr tektir/ anlamn iermektedir. Ayn mantkla 9 says da bir yuvarlak (gne) ve aa
doru kvrlan bir uzant olup, OTOKUZ /biz gneten yer yzne inmi ateten OKlarz/ kavramn ierir. Zira
ate gnein yer yzndeki imgesi olmaktadr.
Kavramlar simgelerle (damgalarla) ve saylarla ifade etmek, belirtmek, dncesi Trklere aittir. Bu derece
soyut dnen bir kltre batllarn /ilkel gebe kltr/ demeleri sadece bu kavramlar kendileri retmemi
olmalarndan dolaydr. Grlyor ki hem harflerin hem de saylarn kkeninde n-Trk kltr vardr. Sras
gelmiken biraz da dier dillerde 1 saysna ne dendiine bakalm:
Eski Almanca : Ainaz (tek), Eski ngilizce : Aan veya Ein , Modern ngilizce : One (uan yani ON)
Modern Almanca: Ein (ayn) on => oan => ayn, Hollandaca : Een (on => an => een), MAYA dilinde: Hun veya
GHUN (gn), Franszca : Un (on => un okunuu n), Oksitan (Gney Fransa dili) : Un, Provesal veya Vaudois
(Gney Fransa dili) : On, svee : En, Latince : Unus (Onuz => yani biz ONuz), talyanca : Uno, Venedik
talyancas : On, rlanda Keltesi : Oin, sko Keltesi : Aon
Yunanca : Ena, Rusa : Odin (Adin).
BR anlamna gelen tm bu szcklerin kkeninde ON kk szc bulunmaktadr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ORTAK KLTRDE OL SZC
Maya dilinde Trke kkenli birok szck vardr. Bunlardan en ok kullanlan OL kk szcdr. Maya dilinde
OL sznn anlam /farknda ol/ veya /bilinli ol/ eklindedir. Olmak eylemi onlar iin maddi deil manevi bir
varolutur. nsan kendi istei ile domuyor. u halde fiziksel oluum insann iradesi dahilinde deil. Ama, manevi
oluum insann elinde. nsan iradesi ile ilgili dier Maya szcklerine birka rnek vereyim.
Kimak ol = Mutlu ol, Cah ol = Dikkatli ol, akab ol = radeli ol, Nac ol = Hassas ol, .....vs.
OL kk szc irade ifadesi ise, asl iradenin Tanr iradesi olduuna gre OL emri Tanr emridir. nsan iradesi
czi irade, parann iradesi, Tanr iradesi ise klli irade, btnn iradesi olmaktadr.
Kuran- Kerim ayetlerinin banda tane Arap harfi bulunur. Bunlarn neden orada olduklar hakknda
herhangi bir aklama yoktur. Bunlar adeta birer ifre gibidirler. rnein, E/A, L, M (Elif Lam Mim) harflerinin
anlam nedir? Daha nce sylediim gibi Elif harfi teklii ve Allah kavramn simgeler. L ile M harfleri bir arada
olunca lam, lem eklinde okunabilir. Arapa Lam /parlak/ demektir. Lamia ad da parlayan anlamndadr. Lem ise
/parlamak/ eylemini belirtir. Mim ise her szn bana geldiinde onu maddeletirir, belirgin hale sokar.
rnekler: Mahkum = Hkm giymi olan, Mazlum = Zulm grm olan, Mesela = misal olan, rnek olan, Mizan
= vezn olan, tartlan....vs.
Demek ki, E L M harflerinin gizli anlam /Allahn (parlakl) belirgin oldu/ eklinde anlalmaldr. Bu ifrede
bir de /Allahn istei oldu/ anlam gizlidir. nk, n belirgin hale gelmesi istek ile olur. Bu istek de Klli rade
olmaktadr. Elif Lam Mim harfleri bir arada Alem olarak da okunur. Demek ki, grnen alem (evren) Allahn istei
olarak ortaya km bir ktr. Yani, bir enerji paketidir ve byk patlama ile ortaya km, parlamtr.
Bu yaklamda en nemli harf Lam, yani L harfidir. nk Elif ve Mim harflerinin anlamn herkes bilir. Fakat
Lam harfinin anlamn bilen ok az insandr. Burada Lam harfinde oluum, OL emri bulunduunu belirtmek
istedim. u halde Lam harfinin geliimine bakalm.
UL Damgas
ekilde n-Trk UL damgas grlyor. Yannda ise Arap abecesindeki Lam harfi var. Orhon abecesindeki L1
harfi UL, LU, AL, LA, IL, LI, OL, LO olarak okunabilir. Bu kk szcklerden halen anlaml olanlar AL ile OL
szleridir.
Al emri /kabul et/ OL emri ise /varlk aleminde grn/ demek olduuna gre, varlk aleminde grnmenin ayn
zamanda bir kabulleni olduu anlalyor. Yani, var olmak iin klli (tmel) iradeyi kabullenmek gerektii ifadesi
bulunmaktadr.
OL emri ile ilgili bir dier szck LOGOS kavramdr. Yunanca /sz/ anlamn tar ve Tanr emri olarak sylenen
sz demektir. Sondaki OS taks belirten olduundan LOGOS emir olarak OL sznn farkl bir telaffuzudur.
Szn, yani iradenin maddi dnyada belirmesi, ortaya kmas, yani OLMASI demektir. Daha da ileri bir bakla
iradenin
belirgin hale dnmesidir.
Bir nceki yazmda W harfinin ift U olduu ve ULU olarak okunabildiini syledim. UL damgas da ULU olarak
okunabilir. Eski Trk aman dininde kurtlarn neminden de sz ettim. Trk mitolojisinde yol gsteren bir dii
kurt olan Asenadan sz edilir. te bu dii kurt ulu kamdr. Asyada ULUKEM vadisi vardr ki /Ulu Kam/ demektir.
Odinin yannda da iki adet koruyucu kurt vard. Alman mitolojisinde yol gsteren bir kurt inanc vardr ve ad
Wolfgangdr. Bu isim iki szckten oluur. Wolf (kurt) ve gang (yol), yani /yol gsteren kurt/(aynen Asena gibi).
Almanca /wolf/, ngilizce /wolf/ (okunuu vulf), Franszca /loup/(okunuu lu) ve Latince /lupo/ szlerinin hepsi
ULU szne dayanr. ULU sz aslnda kurt ulumas olan UUUU sesinden yansmal olarak da tremi olabilir. LU
taks ise Trkede aidiyet belirten li/lu (gneyli, doulu.... gibi) bir anlam ierir. Kamlarn nceleri dii olmu
olmalar ok mmkndr. Kam ile kurt arasndaki ilikiyi Japonca /kurt/ demek olan OOKAM sznde buluyoruz.
/OO/ Japonca deerli, yksek, nemli demektir. u halde /OOKAM/ deerli ve nemli KAM anlamndadr. Ayrca
Japonca /Kami/ Tanr demektir.
OO sesinde ift O bulunmakta gne tengri simgesi olan yuvarlak O sesi iki kere tekrarlanarak nemi
vurgulanmaktadr. Nitekim, Franszca /haut/ okunuu O olup anlam /yksek/ demektir. Almanca da /haupt/
(okunuu aupt, Opt) yine yksek demektir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

N-TRKLERDE PANTEZM
Bugn dahi kullandmz Latin harflerinin n-Trk damgalarndan tremi olduklarna dair birok rnek
sundum. imdiye kadar O, T, K, Z, S, M ve L harflerinin geliimini gsterdim. Eer istenirse tm 29 Latin harfin
n-Trk damgalar ile ilikileri saptanp kantlanabilir. Fakat asl nemli olan n-Trk damgalarnn soyut
(manevi) anlamlardr. nk n-Trk toplumlarnn derdi ticaret deildi. Onlar her istedikleri yiyecei ya avlyor,
ya topluyor veya retiyorlard. Onlarn derdi kim olduklarn sorgulayp tanrlar ile iletiime girmekti.
u halde her damga aslnda bir ruhsal iletiim arac, bir soyut kavramdr. nemli olan da bu isel iletiimi ortaya
karp, dillerini ve dinlerini yorumlamaktr. Dedim ki, bir kltr tanmak iin onlarn dilini, dinini ve mimari
eserlerini incelemek gerekir. Buraya kadar dil ve yaz aracl ile dinlerine de biraz dokundum. imdi daha
ayrntl olarak n-Trk dinini inceleyeceim.
n-Trk dini Panteist idi. Yani, ok tanrl bir dini inanlar vard. Doada grdkleri pek ok oluuma hakim olan
tanrlar bulunduuna inanyorlard. Fakat tm bu tanrlarn bir lideri, bir tanrlarn tanrs olduuna da
inanyorlard. Bu hiyerarik yapya Panteon denir.
n-Trk toplumlarnn kurduklar her kltrde ayn yapy bulmaktayz. Asya toplumlarnda, Mezopotamya ve
kadim Msrda, Anadolu'da, Avrupa toplumlarnda, Etrsk toplumunda, Amerika yerli halklarnda ve zellikle Maya
ile Aztek kltrnde hep bu piramidal yapy gryoruz. Buradan da neden piramit ina etmi olduklarn da
anlyoruz.
Piramidin taban geni ykseldike daralr. Dini inanlarnda da altta birok kk tanr, ykseldike glenen
fakat saylar azalan tanrlar ve en stte tek Gne tanr. te bu yapy hem mimari eserlerinde hem de toplum
yaplarnda uygulamaya koymulardr.
Maya Tanrs Kuri- Kauri
Resimde Maya msr ve ate tanrs Curi-Cauri grlyor. Onun tapnanda hi snmeyen bir ate srekli
yanard. Bu isimde ben Kuru-Kavuri, yani /Kuruyup Kavuran/ anlamn buluyorum. Bu tanrnn Maya tanrlar
arasnda olduka nemli bir rol vard. Zira Maya toplumunun en nemli besin maddesi msrd ve banda
grlen sste 9 adet msr bulunuyor ve gsndeki takda 3 nokta bulunuyor. Balndaki ty gibi uzantlar
onun Gne gibi gksel bir tanr
olduunu gsteriyor. Bu tanrdaki 9 msr ve 3 nokta bize Tokuz-Ouz ve -Ouzlar artryor. Ayn kk
kltrden trediklerine iaret ediyor.
Maya Tanrs Huhuteotlu
Ayrca resimde Maya tanrs Huhuteotlu grlyor. Kendisi bir dier ate tanrs olup ona /Yal olan/
da denirdi. Sakall oluu bu sz doruluyor. Bann zerinde bir Tengri damgas var. Bu damga
ile Odin ha arasndaki benzerlie dikkatinizi ekerim. Mayalar sakal brakmazlard. Hibir Maya
tanrsn veya ynetici kraln sakall gremezsiniz. Buna iki istisna vardr. Biri resimde grlen
Huhuteotlu, dieri de Virakoa.
Virakoa bir gney Amerika kltr olan nka kltrnn en byk tanrsdr. Onun sulardan kp tm evreni
yaratm olduu inanc vard. Virakoa adn Bir-O-Koca sz ile ilikisi olabilecei grndeyim. Zira tek tanr
ve tanrlar tanrs olarak Virakoa BR => VR ile KOCA => KOA dnmlerine uram olmas doaldr. Trke
halen yallara /koca/ denir. Kocam, sz yalanm anlamndadr.
Virakoann sakall oluu bu gre destek olmaktadr. Keza HU sz birok kltrde Tanr anlamnda
kullanlmtr. HUHU eklinde tekrar edilince /ok yksek ve byk tanr/ demek olmaktadr. Maya dilinde 1 says
iin Hun dendiinden sz ettim. Teotlu sznn de Tanr anlamna geldiini daha nce syledim. HU ile ULU
szckleri ses
olarak olduka benzerler. Maya tanrs olan Hunab-Ku adnda da HU hecesi vardr.
Sakall tanrlar Maya kltrne has olmayp, n-Trklerin Amerika ve dier blgelere gleri sonucu
yaylmlardr. Msr panteonunda Osiris, Yunan panteonunda Zeus, Etrsk panteonunda Tin, Viking panteonunda
Odin hep sakall olarak grntldrler. Kadim Trk panteonunda Tengri edeer olarak tanrlar tanrsdr.
Trklerin daha az nemli birok tanrlar vard. Bunlara rnek: lgen, Yerlikhan, Denizhan, vs....bilinir.
Maya ylna Tzolkin denir, Maya gn ise KN olarak bilinir. KN => GN ilikisi vardr. Ayrca, Maya dilinde
GNE = KN olduu gz alnrsa bu benzerlikler tesadf olamaz. nk tesadf bir tane olabilir ama iki ve
daha fazla oldu mu, tesadf olarak tanmlanamaz.
n-Trklerin takviminde 360 gn vard ama bir yln 365 gn olduunu biliyorlard ve geriye kalan 5 gne
KALANLAR adn veriyorlard. Bu gnleri kayt edenler Kalanlar sznden CALANDAR (Takvim) szn rettiler.
/Kalanlar/ bilgisi Etrskler tarafndan Romallara aktarlm ve /Calander/ ekline Latin diline gemitir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik
N TRKLER VE AMANLIK
n-Trkler yaklak 30-35 bin yl nce Asya'dan yola kp Karadeniz'in kuzeyinden Avrupa'ya ulamlardr. Bu
gn izlerine Fransa'nn Aurignac kasabasndaki maaralarda rastlandndan Aurignacian kltr ad
verilmitir. Dier bir g dalgas ise Anadolu'dan yaklak 25,000 yl nce gereklemitir. Bu ikinci gle gelen
kltre de Gravettian kltr denmektedir. Avrupa'ya doru yaplm gler bu iki g dalgas ile kstlanamaz.
Ardndan birok gurup Asyadan Avrupaya doru g etmilerdir.
Gler sadece batya deil Asyann hem gneyine hem de kuzey dousuna doru da olutuklar bilinmektedir.
Trklerin kuzey dou Asya blgesinde, Bering boaz zerinden Alaska'ya getikleri biliniyor. Yaplan tespitlere
gre kuzey bat Amerikann Alaska blgesine ipek getirip krk gtren ve kuzey dou ipek yolunu oluturmu
olan kavim ad Yueh-che (Yce) Trk boyudur. Bu insanlarn kuzey inden aldklar ipekleri krkle dei toku
ettikleri
saptanmtr. Yce adl kavim aslen Saka Trk olduundan sz edilmektedir.
Saka ad ise AS-OK => SA-KA ekline dnmtr. S ve K sessiz harfleri ile (damgalar ile) belirtilen bu insan
guruplar aslen AS ve OK boylar iken sonralar bir arada SAKA ad olarak birletirilmilerdir. Ayrca, Alaska ad
ALA-AS-OKA kk szcklerinden olutuu ve "yksek As ile Ok halkna ait" anlamn ierdii grndeyim.
Shaman
n-Trk dininin aman dini olduundan sz ettim. Gittikleri her blgede bu aman inancn yaymlar ve deiik
ekillerde uygulamlardr. amanlar madden uamasalar bile manevi uuu pekala yasayabiliyorlard.
Asya Kam Kyafeti
Resimde Tuva kam kyafeti grlyor (Kaynak: Schamanismus in Tuva, J. Van Alphen, Museum fur Volkerkunde Wien, 1998,
Viyana Avusturya)
Asyadan Ku Kadn Heykelleri
Benzeri ku simgelerine orta Asya'da, Altin Tepe blgesinde yaklak 4500 yl eskilii olan kilden ku-kadn
heykelcikleri (resimdekiler) bulunmutur (Kaynak: Central Asia Palaeolithic Beginnings to the Iron Age, Philip L. Kohl, 1984,
ISBN: 2-86538-071-8) Bu ku bal kadn bedenli heykelcikler bir yandan kamlar hatrlatrken te yandan kutsal
gnein simgesi olarak /gne tanra/ inancnn bir dnemlerde yaygn olduunu akla getirmektedirler.
Kamlarn toplum iinde saygnlklar gz nne alndnda bir ku gibi kollarn iki yana am, uan insan
simgeleyen, T harfine benzer simgelerin pek ok kltrde beliren eski bir damga olduu grlmektedir. Bu
damgann Tengri damgasndaki orta ksmndan tremi olduunu syledim.
Milattan en az 1500 - 2000 yl nce imdiki gney Msrda Ku krall bulunmakta idi. Nil nehrinin gney
blgelerinde, bugnk Sudan lkesinin hudutlar iinde, Cebel Barkal ba ehir olmak zere birok yerleim
birimleri oluturmulard. 1916 ylnda Harwardli kaz bilimci George A. Reisner, Cebel Barkala geliinden nce
Ku krall hakknda pek az ey biliniyordu. O blgede sekiz yl boyunca yapt kazlarda be Ku kralnn mezar
ile birlikte ileri bir Ku medeniyetinin kalntlarn ortaya kard (Kaynak: Kingdom of Kush, T. Kendall, National Geographic,
Kasim 1990)
Birleik Msr-Ku krallnn en nemli krallarndan birinin mezarna girdiklerinde Reisner ve yardmclar
alacak bir at mezarl ile karlatlar. Deniz kabuklar, bronz ssler ve cam incilerle donanm ayakta durur
vaziyette gmlm, tam yirmi drt (24) adet at iskeleti ile karlatlar. Atlarla birlikte gmlme geleneini Ku
krallar orta Asya'dan getirmilerdi.
O devirlerde ne Mezopotamya'da ne de Afrika'da at bulunuyordu ve gelebilecekleri tek blge Asya idi. Atlarn
Asya kkenli hayvanlar olduklar bilinmektedir. u halde bir at kltrne sahip olan ve ad da Trke Ku olan bu
halk Asya kkenli olmal idi. Bilinen u ki Ku ulusu tarafndan yetitirilen atlar byk ilgi grmekteydiler. Hatta
uzaktaki Asurlular bile Ku atlarnn peinde idiler. Bugn iin Arap at denilen tr Asya kkenli atlardr.
Ku krallar Msr ele geirip ortak Ku-Msr kralln kurduklarnda kendi dillerini terk ettikleri ve o blgede
konuulan dil ve yazy benimsedikleri bilinmektedir. Msrda 25inci slale olarak bilinen Ku krallar n-Trk
kkenli bir dile ve dine sahiptiler. Sanld gibi Afrika kkenli deildirler.
n-Trkler iin at kutsal bir hayvand. At sayesinde uzak mesafelere gidebiliyorlar, savaabiliyorlard.
Yneticiler ile atlar o derece btnlemilerdi ki mezarlarna atlar ile birlikte gmlyorlard. At sayesinde ge
de uacaklar ve Gk Tengriye ulaacaklar inanc hakimdi. te bu inanc dier kltrlere de aktarmlardr. Ku
ile atn birleimi olan kanatl at heykellerini pek ok kltrde rastlyoruz. Kadim Yunan mitolojisinde Pegasus adl
kanatl at, Etrsk tapnaklarnda grlen kanatl atlar ve in mezarlarna giden yollar zerine yerletirilmi olan
kanatl at heykelleri hep n-Trk kltrnden etkilenmi olan simgelerdir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ETRSK VE LKYA YAZISI
Harfler hakknda bir miktar bilgi sahibi olduk sanrm. n-Trk yazs harf yazs deildi. Bir hece yazs idi. Yani
her iaret bir tek heceli ses olarak telaffuz ediliyordu ve her biri bir damga olmakta idi. Bu damgalar da anlaml
tmel kavramlar ieriyorlard.
Etrsk yazs gnmzde halen okunabilmi deildir. Nedeni ise harflerin Yunan harflerine benzemelerinden
dolay onlar Yunan harfleri olarak grmeleri ve o ekilde seslendirmeleridir. Oysa ki, ne gramatik yap ne de
harflerin tek tek sesleri Hint-Avrupa kkenli deildir. Ne Latince ne de Yunanca olarak anlaml szler ortaya
kmyor. Fakat ne kadar ilgintir ki Trke yardmyla anlaml szler ortaya kmaktadr. nk Etrsk halk
bugnk talya yarmadasna hem kuzeyden hem de gneyden girmilerdi ve her iki gurup da n-Trk kkenli
halklard.

Etrsk Ayna Srt
Size imdi bir kk rnek sunarak tezimi kantlamaya alacam. Resimde Etrsk aynasnn arka yz
grlyor. Aynann kazlm resminde bir cier zerine eilmi kanatl bir yal adam grmekteyiz. Sakall ve
kanatl bu kii cier fal bakan bir aman olsa gerek. Fal sayesinde sakl bilgiler aa karlrlar. Yani falc
saklanan bilen kiidir. Yaz sadan sola doru okunmas gerekir. Soldan saa doru okuyan Etrskologlar bu sz
/alkas/ olarak okumular ve zel isim olduu sonucuna varmlardr. Oysa ki sadan sola doru okunursa
Trke'ye uygun bir sz olan sakla sz ortaya kar. Cier zerine eilmi olan kiinin kanatl oluu onun
alelade bir kiilik olmadn ve ruhlar dnyasna uabilen bir aman olduunu gsteriyor.
Etrsk yazs sadan sola doru Orhon harfleri sayesinde okunabilmektedir. Solda harfleri soldan saa doru
yazarsak, grrz ki soldaki ilk harf n-Trke OZ damgasdr ve hem Yunan Sigma hem de Etrsk ve Latin S
harfini oluturmutur. kinci harf A harfidir ve Etrsk abecesinden Latin abecesine gemitir.
nc harf OK damgasdr. Zamanla K harfine dnmtr. Nitekim, Etrsk abecesinde bu iaretin K olarak
okunduunu Etrskologlar da kabul eder. Ok iareti ile OK sesi sadece Trke'de anlamldr. Dier hibir dilde bu
anlam ve ekil edeerliini bulmuyoruz. Bu bakmdan Ok damgas kesinlikle n-Trke kkenlidir. Orhon
kitabelerinde de ayn iaret /ok/ olarak okunmaktadr. Bu durumu tesadf olarak aklamak bence imkanszdr.
Drdnc damga Orhon kitabelerindeki kaln L harfidir. Son damga ise Orhon kitabelerindeki kaln sesini veren
damgadr. Yani, a, o, u, veya a, o, u, olarak okunabilir. u halde buradaki yazy /Sakla/ olarak
okumak hem yaz hem de resim btnl gz nne alnrsa dorudur ve sz /sakl olan a/ anlamnda Trke
bir szdr. Bu da Etrskenin n-Trke bir dil olduunun kant olmasa da bir gstergesidir.
Kadim Anadolu Yazs
Asyann eitli blgelerinden Anadolu'ya gelmi olan n-Trkler zellikle Akdeniz ve Ege kylarna yerletiler.
Size kendi zmm veya yorumum olan bir ksa yazdan sz etmek istiyorum. Bu yaz Bodrumda bulunmu olan
bir tan zerine kaznm olan yazdr.
Halen Side mzesinde bulunan bu tan zerinde Sidece (Likya yazs) olarak kabul edilen bir yaz kazlmtr.
Side eskiden Likya kltrnn nemli bir merkezi idi. Yaz sadan sola doru TEENES olarak tek bir szck olarak
okunmutur

(Kaynak: Seleukeia (Side) Yazt, A. Muhibbe Darga, Anadolu Aratrmalar, Fasikl 26) Fakat /teenes/ sznn ne
anlama geldii bilinmemektedir. Oysa ki sadan sola doru aka iki szck vardr ve bunlar LU URUN eklinde
okumaktayz.
ncelikle Anadolu'da Boazky civarnda LUV yazs bulunmutur. Ayrca, LU sznn Luvi olarak bilinen halkn
kast ettii kansndaym. Ancak, yaz n-Trke ise ilk damgann UL damgas olmasndan dolay birinci szcn
ULU eklinde okunmas gerekir. Bylece Likya adnn Ulu-OK-y szlerinin bitimesi sonucu olutuu
kansndaym. Zaten Ok-y birleerek bugn dahi kullandmz /ky/ szn oluturduunu syledim.
kinci szck olan URUN /blgesi/ anlamn tar. nk UR szc n-Trke /gayret ederek yerle/ demek
olup Smerde UR ehri vardr. Yani bugnk anlamda UR /uralan blge/ demektir ki vur ve kur szleri halen
mevcuttur. Kurgan szn hepimiz duymuuzdur.
u halde URUN sz yerleilen blgenin (ehrin) anlamn ierir. ki szck bir araya gelince de ulularn
ehrine ait anlam ortaya kmaktadr. Yani, bir eit ikaz olan bu yaznn kazl olduu tan hudut ta olduu
grndeyim.
Gnmzde halen kullanlmakta olan Latin abecesi byk apta Etrsk abecesinden alntlanm harflerden
olumutur. Etrskler ise Asya kkenli bir halk olup, dilleri dinleri ve gelenekleri ile n-Trk kltrnn
rndrler. Mimari konusuna geldiimde Etrsk mimarisine deineceim.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

SMER DL
Britanica veya Larousse gibi byk ansiklopedilere bakarsanz, Smerce'nin yerli ve yaltk bir dil olduundan
sz ederler. Hi baka bir dil gurubuna ait deildir, derler ve yaltk (izole) bir dil olarak tanmlarlar. Oysa ki hem
cmle yaps hem de szckler Trke ile byk bir benzerlik iindedirler.
Smer dilini nce Sami dilleri ile, daha sonra Hind-Avrupa dilleri ile karlatrdlar. Fakat ne biri ne de dieri
Smerce ile uyum salyordu. Peki, ama neden Ural Altay dilleri ile karlatrmaya gerek duymadlar? Nedeni,
onlara gre M.. 3000 yllarnda Mezopotamyada ne Trk topluluklar vard ne de Macar, onlara gre Trk ve
Macarlarn Anadoluya gelileri en erken M.S. 900 yllar olmalyd.
te bu yanl ve banaz grleri o gn olduu gibi halen bugn dahi devam ediyor. stelik bizleri de bu yalana
inandrdlar. Tarih kitaplarnda Trklerin Anadoluya geli tarihleri olarak 1071 Malazgirt sava olduu yazldr.
Gelelim Smer diline. Alttaki rneklerde nce Smerce szc ve hemen ardndan parantez iinde Trkesini
sunacam.
Adda (ata, baba), Ama (anne, ana), Aga (ynetici, aa), An (tan, gk), Anu (Gk Tanr), Ar(er, eref), As (tek,
biricik), Bab (baba), Dingir (Tengri), E (ev), Kya (ky), Es (esmek), Gisko (iko), Dim (dik), Kol (kol), Uiku
(Uyku), Kus (ku), Sag (sa) Mesu (mee), Ag (akl), En (engin, yce), Ge (gel), Ka (kan), Kanal (kan damar),
De (demek), Duru (durmak), Kur (da, kurgan), Kusu (komak), Gles (gle) Bur (delik,burgu), Bal (balta), Bar
(barla/parla), b (ip), Alm (alml), Ulu (ulu), Utu (Gne, Utu), Kup (gitmek, kop), Gim (kim), Ir (er), Odun
(odun,
Ot-un)
Sizlere burada 40 szck sundum. Kim bilir uzman bir gz ka tane daha bulabilir. Aradan yaklak 5000 yl
gemi olmasna ramen bu kadar ok szck ortak ses ve anlam benzerliini koruyabilmi ise, iki dilin ayn kk
dilden tredii kesindir. Cmle yaps ve szcklerin bitiken oluu da ayrca Smer dilinin Asya n-Trk kkenli
olduunu gstermektedir.
Smer dilinde ilgin szler var. rnein onlarn en yce tanrlar tanrs Dingir iken, bir de gk tanrs Anu
bulunuyor. Oysa ki yukarda /An/ sznn tan ve gk anlamna geldiini gryoruz.
Gnmzn dilinde /an/ szc en ksa zaman aral olarak kullanlyor. Nedeni de gnein dou zaman olan
tan zamannn bir an srmesi ve bu ksa srede gnein ufuktan domasdr. Demek ki, Anu sadece gnein
douunu, dou zamann salayan tanr oluyor.
nk, bir de gne tanrs Utu var. Utunun kanatl oluu gnein en yksek durumda olmas ve gkteki
hareketini salamas ile ilgili olduuna iaret ediyor. Bu da gsteriyor ki Dingir hepsinin stnde soyut tek yce
tanr oluyor.
Smer Tanrs ANU
stteki resimde tanr Anu heykeli grlyor. lgin olan balnda boynuz bulunuudur. Ayn zellii tanr Utu
da gryoruz.
Smer Tanrs UTU
Sras gelmiken Urartu ad zerinde duraym. Bir nceki yazda UR sznn /uralan blge/ demek olduunu
syledim. Urartu sz de ayn anlam tad ve /urap yerleen/ demek olduu grndeyim.
Boynuz bir g simgesi olmaktadr. nk hem boada hem de da keilerinde bulunuyor. Ayrca geyiin de
byk boynuzlar var. Boynuz sznde Boy-Uzun szckleri bulunuyor. Yani, boynuz /boy-uzatan/ bylece dier
insanlara gre /daha yksek grnen/ anlam da gizlenmi oluyor. Tm n-Trk yneticilerinin bir zellii de
balklarnda boynuz bulunuu idi. Onlar Tur ve OK boylarn oluturduklarn syledim.
Tur-Ok birleimi sonucu TUR-OKH => TOR-OSK => TORO (Boa) sz ortaya kmtr. TOROS dalarnn ad da
Tur ile Osk halk tarafndan verilmitir.Latince szcn Tauros oluu tesadf deildir. Bu szde U harfi bulunuyor
ve A ile birleince O olarak okunuyor. Aynen Alp adnn E-Tur-Osk halk tarafndan verilmi olduu gibi.
talya'daki Toskana veya Tuscany blgesi vardr ve oras da Tur ile Osklarn yerleim blgesi olmutur. Ayrca,
Tur sz TAR ekline de dnmtr. Tar-Khan /Tur-Khan/ yani Trk han demek oluyor. Tarkan ve Trkan
isimleri bu szden tremitir.
Girit adasndaki Minator adl boynuzlu, boa bal ve insan bedenli bir canlnn yaadndan sz edilir. Bu canl
yakalanp hapse atlm ve mrnn sonuna kadar orada kalp lmtr. Minataur adnda Min-TUR (Ben-Tur)
anlam bulunuyor ve yle anlalyor ki aday igal eden Miken kltr n-Trk asll olan Minos (BEN-OSK)
kltrn yok
etmitir. Bu konuya deineceim.
Hitit kabartmas (Boazky)
Resim de bir Hitit kaya kabartmas grlyor. Kabartma balnda boynuz bulunan ve elinde bir atmaca tutan
ynetici/tanr bir geyik zerinde duruyor. Yani, boynuzlu bir hayvann zerinde durarak kendi gcn ve boyunu
da arttrm oluyor. Eldivenli elinde ku tutmas da ayr ve nemli bir simgedir. nk uan ku daima gnein
simgesi
olmutur. Ku ile avcln bir Asya gelenei olduu ve zellikle Trk boylar tarafndan uyguland biliniyor.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KHANG/KAGAN DNGR/RA
Trklerin yneticilerine verdikleri isim Kaan olup asl KHANGdr. Bu sfat zamanla KAGAN, HAKAN ve HAN
ekillerine dnt. Batya g eden OK boylar bu unvanlar kullanyorlard. Kurduklar yeni yerleim
blgelerinde bu unvanlar, biraz deiime urayarak kullanmlarn srdrdler.
svee krala KUNG, Almanca KNG, ngilizce KNG denmesi n Trkler sayesindedir. in'de ise kral veya
imparator iin HUANG ve WANG denir.
Buradaki dnm KHANGAN => HANGAN => HUANG => WANG. Slavca ise KNEZ sz vardr. Almanlar KASER
ve Romallar ise SEZAR demilerdir. Anadolu kralnn ad KREZS veya KARUN adlar da ayn szckten
tremilerdir. Keza Kandahar ehrinin ad ve Hazar ile bu ismin dnm hali olan Hussard zel isimlerinin
kkeni de ayndr.
KHANG sznn incelmesi ve ift sessiz harflerin dmesi sonucu /kan/ sz tremitir. Bu szde hem /akan/
anlam vardr, hem de yneticilerin tanrsal ilikilerine iaret ederek onlarn asil kan sahibi olduklar anlam gizli
bulunmaktadr. Kan sz zamanla GEN szc olarak Latin dilinde /kken/ anlamna deierek varln
srdrd. Latince GENESS (ortak bir kan bandan treyi), ngilizce GENETCS (Ortak kan ban aratran
biyoloji bilimi) ve Gen (canllarda ortak zellikleri salayan yap) szleri hep /kan/ kk szcnden trer.
KHANGlarn yetkileri vard. Ynetici ve kral idiler. Onlarn bu /yapabilme/ zellikleri Trke'de yetki taks
olarak halen varln srdrmektedir. rnekler : Yapkan, Konukan, Deiken,...gibi szckler kullanlmaktadr.
Eski kltr tamamen soyut kavramlara ve manevi glere nem verdiinden /yapabilmek/ fiziksel dzeyde
baardan ziyade ruhsal iletiim kurmak yetenei olarak grlyordu. Bu bakmdan ilk yneticiler erkek deil dii
idiler. Onlarn ocuk yapma yetenekleri vard. Onlarn manevi glerle iletiim kurma yetenekleri erkeklerden
fazla idi.
lk tanrlar aslnda birer Tanra idi. Trklerin ilk Tanras TUR-ANA idi. Anadolu'da ilk Tanralardan biri Kybele,
Smer'de kur veya tar, Msrda sis hep n Trk tanralardr. Msrn en yce Tanras AMON = AMA-ON
evrensel ana anlamn tar.

Kybele tar sis Amon
Kadim Msr kltrnde hem AMON, hem ATON, hem de RA tanr/tanra isimleri Smer dilinden gemilerdir.
Smer dilinin ise n-Trk kkenli bir dil olduunu grdk. Amon ad Ama-On kk szcklerinin bileimi olduu
gibi Aton ad da Ata-On /evrensel ata/ szlerinin bitimesi sonucu olumutur. Ata sznn Latin diline de gemi
olduunu
belirteyim. Atavus (Erkek ata) ve Atavia (Dii ata) szleri Latince olup Etrsk dilinden alnt olduklar
grndeyim.
Ra adna gelince Smer dilindeki Dingir sznn son R taks ile ilikilidir. nk, Smer ivi yazsnda gne
tanrs ile tanrlar tanrs Dingir farkl yazlmalar gerekiyordu. Gne tanrs bir n saan yldz ve Dingir ise
yldza ek bir daire olarak gsterildi.
Dingir-Dingil-Ra likileri
Bir gre gre Trke /dingil/ sznn de Smer tanrlar tanrs Dingir adndan tremitir. Burada Tengri
damgas
yeniden karmza kmaktadr.
Hiyeroglif Yazda Ramses
Sondaki daire Ra hecesine denk geldiinden kadim Msr dininde tanr RA olarak kabul grd. Resimde Msr
firavunu Ramses adnn hiyeroglif yaz tarznda nasl yazlm olduunu grmekteyiz. En stte tanr RAnn
simgesi olan gne var. u halde ilk hece RA. Altnda sada tanra MAAT oturuyor. u halde ikinci hece MA.
Birlikte okununca RAMA. Bu iki heceyi sknce zaten RAMSES ad hemen okunuyor.
Fakat daha altta Ramsesin gcn ifade eden 3 adet iaret var. Bunlar /yer/ (msr tmek iin kullanlan kap
ve uzun sapl merdane), /gk/ (bir yuvarlak ay veya gne) ve krk izgilerle ifade edilen /su/. Dikkatli baknca
onlarn da yerli yerlerinde olduklar grlyor. En altta su zerinde yer ve en stte gk. Bunlarn zerinde duran
tanrsal zelliklere sahip firavun.
Firavunun zelliklerini hem Maat hem de Anubis simgeliyor. Maat onun yasa koyucu ve evrensel dzenden
haberdar bir kii olduunu belirtiyor. Anubis simgesi ile firavunun hem madde alemine hem de mana alemine
hakim olduu ifade ediliyor. En stte duran daire ise tanr Ra (yani Tengri) tm varlklarn ve hatta firavunun da
zerinde
bulunduu gr aktarlyor.
Elbette ki tm hiyeroglif yazlar bu mantkla, basite indirgeyerek, okumak mmkn deildir. Binlerce yllk bir
sre iinde gelimi olan bu yaz tarz gittike daha karmak ve daha gizli anlamlar ierir hale dnmtr. Yaz
balangta halka dnk iken rahiplerin etkisiyle sadece belli bir sekin zmrenin okuyabilecei zorluklar ierir
olmutur. Gnmzde bu hiyeroglif yazy okumak tam bir uzmanlk alandr. Ben bu konunun uzman olmadm
iin, genel olarak bilinen tanr veya tanra adlarndan bir anlam karmaya altm.
Fakat bu konunun uzmanlar dahi sessiz harfler arasna konacak olan sesli harfler konusunda anlamazla
dyorlar ve deiik ekillerde seslendiriyorlar. Doru seslendirmek iin, mutlaka o dnemde konuulan dile tam
olarak hakim olmak gerektiine inanyorum.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

AKHENATON-KHAN-ATON
Kadim Msrda Tutmose IV tahta kar kmaz adn Akhenaton olarak deitirdi. Ynetimi M.. 1379 ile 1362
yllar arasnda sadece 17 yl srmtr. Fakat bu ksa sre iinde Msr dininde byk reformlar yapmtr.

Akhenaton-Evrensel Ynetici Ata
Tahta kar kmaz ok tanrl dini yasaklayp tek tanr dinini savundu ve gne olarak grntlenen tek tanrya
Aton adn verdi.
ATON sznn n-Trk kkenli olduunu ve Ata-On olup Evrensel Ata anlamn tadn syledim. u halde
Akhenaton adndaki sessiz harflerden hareketle KHN-Aton olarak okuyabiliriz. nk, n-Trk dilinde yaz
damgalardan olumakta idi ve her damga tek hece ieriyordu.
KHN sessiz harfleri KHAN eklinde okunabileceini bir nceki yazmda belirttim. Bylece, Akhenaton ad
KHAN-ATA-ON ad /Evrensel ynetici ata/ eklinde anlam kazanr. Dikkat ederseniz sessiz harflerin yerini
deitirmeden sadece aralara farkl sesli harfler ekleyerek okudum. Bu okunuun doruluu konusu halen
tartlabilir. nk, kadim Msr yazsnda sesli harflerin yeri yoktu.
Akhenaton ve Nefertiti
Resim de grlen kabartma Akhenaton dnemine aittir ve nde Akhenaton, arkada kars kralie Nefertiti
grlmektedir. Bu ismin de doru okunduu hakknda phelerim var. NFRTT pekala ANA-FROTUT olabilir ki bu
isimden Yunan tanras Afrodit ismi tremi olabilir. /Frotut/ szn FRO-TUT olarak ayrrsak FRO => Firavun
ve
TUT (koruyan, destekleyen) anlamlar bulunduundan ANA-FRO-TUT => Firavunu destekleyen ana/e, olarak
aklanabilir. Keza bir dier firavun ad olan Tutankamun sznn alm TUTAN-OK-ANA-ON => /Evrensel OK
anann koruduu/ eklinde olabilir.
stteki resim de ellerinde tuttuklar kadehleri gnee doru ykselten Akhenaton ve ei Nefertiti grlyor.
Gneten inen nlar ise onlar kutsarken sadece iki n, biri firavuna dieri ise eine birer Ankh (ON-OKH)
indiriyor. Evrensel ynetici simgesi yolluyor. Ankh simgesi aynen bugn kullanlan madalya gibidir. Kabartmadan
kan anlam udur:
Ynetici kral ve ei tek tanr olan gnee sayg iareti olarak yemin ederek kadeh kaldryorlar. TENGR ON ise
onlar kutsuyor ve onlara birer ON-OKH indiriyor. Bylece ynetici ve ei tanrsal zellikler kazanarak Evrensel
Ynetici sfat ile dllendirilmi oluyorlar.
Akhenaton yeni olan tek tanr dinini gelitirmek iin Akhetaton, ehrini kurdu.Bu ehir daha sonralar tmyle
yerle bir edilip talar datlmtr. Bugn sadece ad kalm durumdadr. Nedeni ise o dnemde hala ok tanrl
din hkm sryordu ve kadim n-Trk inanc olan tek tanrlar tanrs ATON fikrini yaymak peinde idi.
Bu ehri kurduktan iki yl sonra ba ehir olarak ilan etti ve ailesi ile birlikte oraya tand. Gne dini
tapnmalar Akhetatonda ak havada ve gne altnda yaplmaya baland. Tanr ATON veya ATA-ON retisinde
btn canllara sayg ve doa sevgisi ncelik tad.
Resimler ve kabartmalar daha yumuak ve sevecen grntler yanstmaya baladlar. Fakat, Akhenatondan
sonra gelen firavunlar tekrar eski inanca, ok tanrl dine geri dndler. Bylece tek tanr inanc kadim Msr
kltrnde sadece 17 yl srd ve Akhetaton ehri yerle bir edildi.
Sudan kan Afrodit
Akhenatonun ei Nefertiti bir Nubia (Ku) prensesi idi. Babasnn ad AY idi. Bu isim de bir n-Trk kk szc
olup, o dnemde bile dnyann uydusu olan ay anlamn tayordu. Nefertiti bir KU prensesi olarak gne
kltn ve n-Trk simgelerini zaten aileden biliyordu ve yeni ATON tanrnn douunda ei ile ayn yetkileri
paylayordu.
Bu bakmdan Tanra Afrodit olarak adnn devam etmi olmas doaldr. Ayrca, Afrodit sudan veya bir deniz
kabuundan kan gen bir kadn olarak resmedilir. Bunun nedeni de Msr ile Yunan lkesi arasnda Akdeniz'in
bulunuu ve Afroditin deniz ar bir seyahat yapp gelmi olduudur. Ayrca Afrodit adn Afro-diti eklinde
ayrrsak Afrika kkenli bir tanra olduu ortaya kar.
Trk geleneinde Tolu
Ynetici olabilmek iin kadeh kaldrarak yemin etmenin bir Trk gelenei olduunu biliyoruz. Resim de grlen
Trk heykellerinin bel hizasnda tuttuklar kadehin ad /tolu/ dur. Bu da yemin edi ekli olarak nesilden nesile
aktarlm, gnmzde bile dostluk ifadesi olarak kadeh kaldrmak gelenei srmektedir. Tolu sz gnmz
Trke'sinde /dolu/ ekline dnmtr.
Resmin sol st kesinde bir Truva duvarndaki kabartma yz grlyor. Bu yzn tmyle Hakkari'de yakn
tarihte bulunmu kabartma yzlere ne derece benzedii aktr. Bunun anlam, Truva kltrnn de n-Trk
kkenli oluudur. Resmin alt ksmnda tolu tutan kiiler kadn olduklar gslerinden belli oluyor. Demek ki
anaerkil Trk
toplumlarnda ynetici kadnlar vard ve onlar da tolu tutarak yemin ederlerdi.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GNE TANRI VE KU LKESNN TANRIALARI
Yukar Nil blgesi bugnk Sudan lkesi olup, kadim dnemde KU krallnn yerleim alan idi. Ku
krallarndan en nemli olan Taharka adyla bilinir. Oysa ki onun asl ad Turhaka idi ve anlam da TUR-HAKAN
olarak TUR halknn hakan olmakta idi. Ku adna gelince OK-U => KU => KU eklinde dnmlere urad
grndeyim. OK-U ise /uta duran OK/, yani ynetici olan OK halk demek oluyor.
U- damgalar
U ile arasnda da bir iliki vardr. Yandaki ekilde U--3 ilikisi grlyor. Sol alt kede grlen kanatl
tanra sis KU lkesinin ana tanras idi. Kanatl oluu ve bir ku gibi grnmesi ile lkenin KU adnda olmas
tesadf olabilir mi? KU sznn Trke anlamnda hem uma yetenei olan (aman olan), hem de Gne-Tanr
ile ortak zellikler paylap gklerde dolaabilen bir varlk anlalmaldr. Byle bir varla tanra olarak baklmas
ve lkeye Ku lkesi denmesi bence doaldr ve tesadf ile hibir ilgisi yoktur.
Sol st blmde ise Orhon harflerini gryoruz. 3 kollu harfi hem hem de u kavramlarn anmsatyor. Sa
st kede ise E eklinde grlen damga bazen yana yatk, bazen de ters yne bakar ekilde izilmi olan
n-Trk yaz tarznn U damgasdr. Bu ters tarafa bakan E harfi Arap 3 saysna da kaynak olmutur.
Resmin sa tarafnda grlen kadn figr Girit adasndaki kadim Minoan kltrne ait bir mlek zerinde
bulunmutur. ncelikle belinin ince oluu bir kadn figr olduuna iaret ediyor. Ayrca, etrafnda izilmi olan 3
kollu iaretler Orhon harfini ve dolaysyla uta bulunan ve manevi uular yapabilen ynetici aman kadn
simgeliyor. Resmin sa alt kesinde birtakm nemli simgeleri belirttim. Bu simgeler oraya ss olarak
konmamlardr. Her biri bir n-Trk damgasdr ve anlamldr. rnein sve dilinde Y harfi olarak okunur.
Keza Latin yazsnda V harfi U olarak okunur. Demek ki, bu damgalarda hem U sesi hem de sesi vardr ve
verilmek istenen mesaj U kk szcdr.
Ku-kadn rnekleri
Resmin sa alt kesinde ise yine Girit adasnda bulunmu eski para rnekleri grlyor. Bu paralarda ku bal
kadnlarn izilmi olmas herhalde anlamsz deildir. Paralara hep ynetici resmi izildii biliniyor. u halde bu
ku-kadnlar aman dii yneticiler olsa gerek.
Manevi uular yapabilen kadn heykelciklerine birok yerde rastlyoruz. Yine ayn resimde farkl blgelerde
ortaya km ku-kadn heykelleri grlyor. Bu kk heykellerin birok farkl blgede ortaya k, onlarda
uur getirici ve koruyucu bir g bulunduu inancna dayanmaktadr. Ayrca, anaerkil toplumlarda bu kadn
heykelcikleri ynetici ve koruyucu ana simgesi olarak bir ipe taklp boyunda asl olarak tanyorlard.
Asya kkenli ku kadnlardan Maya kltrnn kkeni hakknda n Trklerde amanlk adl 14 sayl yazmda
sz ettim. Sol st kede grlen izim Fransann Lascaux maara duvarndan bir grntdr. Bu maaraya
gelen insanlarn yaklak 14,000 yl nce bu resimleri izdikleri ve resimlerin d etkenlerden uzak olmalarndan
dolay gnmze kadar bozulmadan gelebildikleri gr hakimdir.
Bu maarann duvarlarnda birok hayvan resmi ile birtakm anlam bilinmeyen iaretlerin izilmi olduu
ortaya karlmtr. Resimde aka bir Y harfi ve oradan ykselen bir izginin ucunda bir ku grlyor. Burada
grlen Y iareti aslnda n-Trk U/ damgasdr ve ku resmi de bu gre destek veriyor. Uzun izgi
ykselii simgeliyor.
Sada grlen ku-kadn heykelcikleri Harrapa ve Mahenjo-Daro blgesinde bulunmulardr. Bu blge imdiki
Pakistan lkesi hudutlar iindedir ve genelde nds vadisi olarak bilinir. NDS sz dahi n-Trke olduu
grndeyim. nk, N kk szc insan belirtir ve N-DS => N-DR olup iki anlam tar. Biri, kuzey
blgelerden bu vadiye inildii, dier anlam ise ehrin insan eseri olduuna iaret ettiidir -DR bu durumda bir
belirtge tak olmaktadr. NDYA da /nsanlarn lkesi/ olmaktadr.
Asya'da Hindistan ile Pakistann kuzey blgelerinde Ku hanl bulunuyordu. Bu millete verilen isim Kuhan
krall olup, blgesi Hindiku dalarnn kuzey etekleri idi. Zaten, Hindiku dalarnn ad Hint ile Ku lkeleri
arasnda kalan sradalar olmaktadr. Hem Kuzey bat Hindistan blgesinde hem de bugnk Sudan blgesinde iki
ayr fakat ayn adl KU lkesi var olmu ise bu bir tesadf olamaz. Mutlaka iki halk arasnda ortak kltrel balar
vard.
ndus Vadisinden
nds vadisinde Harrapa ve Mahenjo-Daro ehirlerinde kk kil tabletlere kazlm ilgin resimler bulunmutur.
Bu resimlerin bir tr yaz olduu gr vardr. Ancak gnmze kadar kesin bir zme varlamamtr. Bu
tabletlerde iki rneini Resim 19c de gryoruz. Her iki rnek negatif olarak kazlmlardr. Yumuak kil zerine
bastrldklarnda kabartma olarak grleceklerdir. lgin olan ynleri bu iki kil damgada grnen bykba
srlarn 3 adet ba sahibi olmalardr. Eer deminki mantkla bakarsak bu kil tabletlerde u mesaj aktarlmak
isteniyor:
Bu mhr basm olan kii uta duran bir yneticidir. Kendisinde boann gc ve kutsall vardr. Bugn dahi
Hindistan halk inein kutsal bir hayvan olduuna inanmaktadr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TALITEPE -ZGGURAT- PRAMT
Bir kltr tanmlayan 3 enin dil, din ve mimari olduunu syledim. Dnyann eitli blgelerine yaylan
n-Trkler ortak bir dile, ortak bir dine ve ortak bir mimari anlayna sahiptiler.
Dilleri tek heceli, dinleri gnee ve ge ynelik, mimari yaptlar ise piramidal (taban geni ve ykseldike
daralan) zellikte idiler. Bu zellik iki amaca ynelikti:
1. Kutsal saydklar ge doru ykselirken ina ettikleri yaplarn salam ve kalc olmasn istiyorlard. D
artlara en dayankl yap tr piramit veya konik yapdr. Kp veya prizma yaplarn st blmleri rzgara kar
daha geni bir yzey sergileyeceinden zamanla anmalar artarak yapnn ekli bozulacakt. Piramit ise bu
direnci gstermeyeceinden uzun sre eklini korur.
2. Bulunduklar orta Asya blgesi dalk bir blge idi ve tm dalarn piramit eklinde olduklarn, tepelerin
tabana gre ok daha dar olup bir tepe noktasnda son bulduunu gryorlard. Bu dalarn tepelerine kurgan
dedikleri mezarlar kazdlar ve soylu yneticilerini bu tepelerdeki mezarlara gmdler.
Orta Asya dalk blgelerini terk edip daha dz blgelere geldiklerinde ayn gelenei devam ettirmek istediler.
Doal da bulamaynca yapay dalar ina ettiler. Bylece hem belleklerindeki dalara kavutular, hem de ilerine
yneticilerini gmerek kurgan geleneini devam ettirdiler. Kaya ve iri talarla tepeler oluturdular. Bu suni
tepelerin stn toprakla rttler ve /tmls/ denen mezarlar ina ettiler.
Vikipedi (zgr Ansiklopedi) tmls iin unlar sylyor:
Mezarn yerini bir tepe ile belirleme geleneinin bilinen ilk rnekleri Avrasya steplerinde, M 4. bin yln balarna
aittir; kurgan olarak da adlandrlan bu mezar tepelerinin altnda, l basit bir ukur ya da ahap bir odaya
yerletirilmitir. Bu gelenein, steplerden gelen etki ile, Trakya'ya ilk olarak M 3. bin yl iinde girdii
bilinmektedir. Trakya'nn Tun a mezar tepeleri, daha sonraki dnemlerin tmlslerine gre daha bask ve
yayvan, ou kez
de 2-3 m yksekliindeki tepeciklerdir; ancak Bulgaristan' da ender olarak ykseklii 7 metreyi bulanlar da
vardr. Tepelerin dolgularn toprak deil ta oluturduundan, bunlar "Taltepe" olarak tanmlamaktayz.
Nemrut Da Tmls
Resimde Nemrut Da tepesinde bulunan tmls (tatepe)grlyor. Dnyann sekizinci harikas olarak
tannan, tepesinde kk krma talarn ylmasyla oluturulmu konik tmls deniz seviyesinden 2150 m.
ykseklikte olup bugnk ykseklii 50 m, ap ise 150 metredir.
Mezopotamyada ileri bir kltr oluturmu olan Smer halk Ziggurat ad verilen tapnaklar ina etmilerdir. Bu
tapnaklardan UR ehrinde halen varln devam ettiren bir tanesini resimde grebiliriz.

Solda bugnk ekli ve sada asl eski ekli grlyor. Basamakl bir yaps vard ve halen basamaklar duruyor.
Bu basamaklara neden ise, tapnaa ancak d yznden trmanarak tepesine ulalabileceidir. i tmyle dolu
olup sadece bir mezar odas bulunmaktadr. Mezar odasnn da nerede olduu tam olarak bilinmemektedir. Nedeni
de, odada bulunan deerli eyalarn talan edilmesini nlemek iindir.
Nitekim, Msr ehramlarna girildikten sonra pek ounun nceden alp iindeki deerli heykel ve eyann
alnm olduu tespit edilmitir. Bu bakmdan eski ehramlara girmek her zaman ok zor olmutur. Srrn halen
koruyan bir dier yap Japonyann gney adalarndan birinde suya gml olarak bulunmu olan tapnaktr. Bu
tapnan d yznde birok ta merdiven halen duruyor.
Su altnda kalm tapnak
Resimde bu basamaklar gryoruz. Adann ad Yonaguni olarak bilinmektedir. Eer bir dnemde bu ta tapna
n-Trkler ina etmilerse adann adn da onlar tarafndan konmu olmas gerekir. YONAGUN adndaki bata
bulunan Y ile sondaki sesleri sonradan eklendii grndeyim. Zira, Japonca szckler genelde sesli harflerle
biter. u halde ON-A-GUN kk szcklerinde ortadaki A harfi aynen bugn kullandmz aidiyet (sana, bana,
ona....gibi) ifade ediyorsa ONAGN sz /Evrenin gnei/ olur. Zira ON evren demektir ve GUN de bildiimiz
gne.
Maya Basamakl Piramit
Maya kltr de ayn ekilde basamakl piramitler ina etmitir. Resimde bir Maya basamakl piramidi grlyor.
Maya piramitlerinin iinde da aynen Msr ehramlarnda olduu gibi gizli mezar odalar bulunmutur. Msr ile
Maya kltrnn bir dier ortak noktas her iki kltrde llerin mumyalanmas gelenei olmasdr. Fakat ne
kadar ilgintir ki orta Asya kurganlar aldnda da ayn ekilde mumyalar bulunmutur.
Bir sonraki yazmda hem Asya kurgan geleneinden, hem de mumyalama ekillerinden sz edeceim.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ASYA KURGAN GELENE
Tm orta Asya ve zellikle Aral gl ile Pamir yaylas arasnda kalan geni blge n-Trk olan Saka Trklerinin
youn yerleim ve dolam ortam idi. Bugnk Kazakistann gney bat blgelerinde alm olan kurganlarda
ylesine zengin kyafetler, taklar ve ssler bulunmutur ki bu ahane kurganlara kaz bilimciler Kraliyet
kurganlar adn vermekten kendilerini alamamlardr. (Kaynak:Dwellings of Eternity, Alberto Siliotti, Barnes & Noble)
At kltrnn Asya kkenli olduunu biliyoruz. Eskiden yneticilerin, mezarlarna atlarla birlikte gmlme
geleneini Altay dalarnda ileri alm pek ok kurganda buluyoruz.Cennetin Otlaklar balkl yazsnda Natalya
Polosmak (Kaynak: National Geographic,Ekim 1994) Rusya, Kazakistan, Cin ve Moolistan kesim noktasnda (Ukok adli
tepede) at bir kurgandan sz etmektedir.
Kurgann tal st tepesi aldnda bir tahta odann stnde tm ssleriyle gmlm 6 adet at cesedi ile
karlatlar. Bu atlar alnlarna vurulmu tek bir balta darbesi ile kurban edilmilerdi. Kurban treninin eski bir
Trk adeti olduunu atn ban tutan kiiye Bas tutkan kii denilmesinden anlyoruz.
At ile birlikte gmlme gelenei hem gney Msr blgesinde yaam olan KU krallarnda hem de Etrsk
krallarnda gryoruz. (Bkz. 14 sayl yazm) Tahta odada ise, bir tahta tabut iinde, krklere sarl altn ssleri ile
birlikte buzlar iinde gayet iyi durumda korunmu bir kadn mumyas vard. Mumyann omzunda ve bileinde
dvmeler hala gayet belirgin durumda idi.

inde Bir Ta tepe (Tmls)
Kurganlara orta Asya blgelerinden in ilerine kadar rastlanmaktadr. Resimde bir in ta tepesi grlyor. Bu
ta tepelerden bazlar alm ve ilerinden ok ilgin heykeller kmtr. Fakat hala almam durumda pek ok
kurgan bulunmaktadr.
Mumyalama geleneine ise n-Trklerin gittikleri her blgede rastlyoruz. Gnmzden 7,000 yl nce yaayp
belirli bir kltr dzeyine ulam bir halk ortaya karlmtr. (Kaynak: Ancient American dergisi, Cilt 6, say 39, sayfa 26)
Bu halkn Asya ktasn Amerika ktasna balayan blgede yaad ve eskimo kltrn oluturduu gr
mevcuttur. Kltre isim olarak /Mumya halk/ adnn seilmesi llerini mumyalama adetinde olmalarndan
dolaydr. Bu halkn tip olarak uzun ehreli ve Kafkas tipli olular onlarn bu blgelere batdan g ederek
geldiklerini gsteriyor.
Yaplan aratrmalara gre 12 aylk bir takvime sahip olduklar, balk a imal ettikleri, Astronomi ve anatomi
bilgisine sahip olup bu bilgileri pratik hayata uyguladklar saptanmtr. Bu derece ileri bilgilerle donanm bir
kltrn mumyalama tekniklerini de gelitirmi olmas pekala mmkndr.
Halen bu mumyalardan arta kalan birka Washington D.C. Smithsonian mzesinde sergilenmektedir.
inin kuzey bat blgesi olan dou Trkistan Uygur cumhuriyetinde ilgin bir mezar ortaya karlmtr. (Kaynak:
National Geographic, Mart 1996, Cilt 189, Say 3, sayfa 44) Alnnda gne simgesi bulunan bir erkek mumyasnn, sanki yeni
gmlm gibi sa ve sakal dahi yerli yerinde duruyordu. lgin olan udur ki yaplan tetkikler mumyann
gnmzden 3,000 yl nce mezara konmu olduudur.
Asya'dan Uygur Mumyas
Resimde grlen bu mumya bir aman kiiye veya nemli bir yneticiye aitti. Anlndaki gne simgesi ve
ayanda geyik derisinden yaplm izmeler onun ata binen bir lider olduuna iarettirler. O blgede ortaya
karlm birok mumya vardr. Bazlar gnmzden 4,000 yl ncesine aittir. Mezarlarda ayrca ziraat aletleri de
bulunmu olmas bu halkn tarm yapan ileri bir kltre ait olduklarn gsteriyor.
Mumyann izmeleri
Resimde mumyann izmeleri solda ve halen Asya Trkmen binicilerinin kulland izme sada grlyor.
Uygur Mumyas ve Grnts
Resim de yine ayn blgede bulunmu bir kadn mumyas gryoruz. Resmin solunda banda bir ty halen
duruyor. Bu tyn bir n-Trk simgesi olduunu ve kzlderili denen Asya kkenli Amerika yerli halk tarafndan
gne simgesi olarak takldn grdk. (Bkz. 8 nolu yazm) Uygur halk bu mumyalanm kadn o derece beendiler
ki kendisine /Kiruran Gzeli/ adn takp bir de ark bestelemilerdir. Sa tarafta ayn gzel kadnn bir Uygur
ressam tarafndan canlandrlm yz grlyor.
Alaska zerinden Amerika'ya gemi olan n-Trk boylar gney Amerika'ya kadar gitmilerdir. Bugnk Peru
blgesindeki nka halk da mumyalama tekniklerini uyguluyorlard. Peru'nun Cuzco ehrinde yksek bir dalk
blgede bulunmu olan mumyalanm kadnn bal ve kyafeti izilmitir.
nka Kltrnden Mumya Kadn izimi
Aslna uygun olarak gerekletirilmi olan bu izimi yukardaki resimde grmekteyiz. (Kaynak: National Geographic,
Haziran 1996, Cilt 189, Say 6, sayfa 73) Kadnn bandaki tyl balk bir gne simgesi olmakta ve kadnn bir asil
ynetici veya aman olduuna iaret etmektedir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KADM MISIRDA PRAMTLER
Asya ktasnn byk bir blmne yaylm olan n-Trkler zamanla o blgelerden dier ktalara g
ettiklerinde karlatklar toplumlara dillerini, dinlerini ve geleneklerini aktarmlardr. Bu gelenekler arasnda
mimari tarz ile ynetici olmu kiilerin bedenlerini ldklerinde mumyalama adeti nemli yer tutmutur.
Asya Kurgan Gelenei adl 21 nolu yazmda bu iki adetin rneklerini verdim. Bu blmde ise, mimari tarz ile
mumyalama geleneinin en st dzeye ulat kadim Msr kltrnden sz edeceim. Ehramlar (piramitler) hem
Smer hem de yukar Nil blgesine yerlemi Ku kltrnden esinlenmi yaplardr. n-Trk kkenli Smer
halk iin Smer uzman Muazzez lmiye hanm u ifadeyi kullanmtr: (Kaynak: Trk Dnyas Tarih Kltr Dergisi,
Say 192 - 2002/Aralk, sayfa 32)
"Trklerde dalar Tanrya yakn sayldndan kutsal olmu, kurbanlar verilmi, dalara. Smerde de dalar
tanrlarla insanlar arasnda balant kurduklar dncesiyle kutsal saylmtr. Onun iin da olmayan
Mezopotamya da Smerliler Tanr evlerini yapay tepeler zerine yapmlardr."
Ku Kltrnde Ehramlar
Ku kltrne gelince onlarn n-Trk kkenli olduklarn grdk (Bkz. Gne Tanr ve Ku lkesinin Tanralar adl 19
nolu yazm). Bu kltr de pek ok ehram ina etmitir.
Resimde Ku lkesinin baehri olan Meroe ehrindeki ehramlar grlyor. Ancak, bu ehramlar olduka kk
ve ksa boylu idiler. Gnmzde birounun krlm olduu ve bakmszla terk edildikleri grlyor. Ehram
dncesini devasa boyutlara tayp kalc yaplar ina etmeyi dnm olanlar kadim Msr firavunlardr.
Gizann Byk Ehramlar
Resimde Giza dzlnde ina edilmi ehramlar grlyor. n-Trk ehramlarna d yzeyden trmanlp en
tepede gne tanrya adaklar sunuluyordu. Kadim Msrda ise ayn tr ayinler ehramlarn iinde
gerekletiriliyordu. Nedeni ise, rahiplerin bir sr perdesi ardna gizledikleri bilgileri halkn grmesini ve duymasn
istememelerinden dolaydr. Bu amala ehramlarn iine gizli odalar ve geitler ina ettirmiler, giri-k
engellemilerdir.
rnein, Gizadaki en yksek ehram olan Khufu ehram bir kral mezar olarak kullanlmam, bir reti ve ayin
merkezi olduu kadar g incelemek amacn gden bir rasathane olarak kullanlmtr. Bu bakmdan ehramn
merkezinde bulunan iki odann kral ve kralie odas olduklar grne katlmyorum. nk her iki odada ge
alan ok dzgn boru eklinde hava delikleri bulunmutur. Bu dar ve boru eklindeki dzgn almlarn bir
amac ge bakmak olsa da, asl amacn odalara temiz hava salamak olduu grndeyim. nk, odalarda
birka kiinin uzunca bir sre ayin yapabilmesi iin odaya temiz havann girmesi gerekiyordu.
Khufu ehram ana gre ok ileri matematik bilgisi ve retisi ierir. Kare taban alacak kadar eit
kenarldr. Taban kenarlar tam olarak kuzey-gney ve dou-bat ynndedir. Ehramnn taban evresini
yksekliine blerseniz 2 Pi = 6.28 saysn elde edersiniz. Acaba bu oran tesadfen mi olumutu, yoksa kastl
bir ekilde kadim Msr kltrnn P saysndan (3.14159..) haberdar olduuna m iaret etmekte idi? Bu konu
yeni bulgular ele geene kadar srrn koruyacaktr.
Organlara Ait zel Kaplar
Mumyalama olayna gelince, bir uzmanlk konusu olup 70 gn srmekte idi. nce, beden ykanp geleneksel
dualarla artlyordu. kinci admda bedenin i organlar kartlp zel kaplara konuyordu. Organlarn bakteriler
tarafndan rtlmeleri engellemek amacyla zel ilalar kullanlyor ve ilal kuma eritlere sarlan organlar
ayr ayr kaplara yerletiriliyorlard. Bu kaplardan bazlar yukardaki resimde grlyor.
organlar karldktan sonra bedene Natron denen bir kimyasal dolduruluyordu. Bedenin tmyle kurumas iin
bir masa zerinde 40 gn bekletiliyordu. Bu srenin sonunda Natron kartlp kuma ile beden boluu
dolduruluyordu. Kurumu olan beden altn ve eitli sslerle ssleniyor ve yirmi kat pamuklu kumatan eritlerle
sarlyordu. Sarlm olan mumyann bana altndan veya kymetli talardan yaplm bir maske taklyordu.
Nihayet son bir sarg kat ile birlikte bol miktarda balmumu mumyann stn rtyordu.
Tahta Bir Lahit Dndaki Yz
Kurumu olan mumya boyal ve ssl bir tahta tabut (lahit) iine yerletirilip organlar ieren kaplarla birlikte
mezara tanyordu. Resimde tahta bir lahit zerindeki boyal ve gzel yz grlyor.
Mezar dediimiz binalar ise, her trl yaz ve resimle donanm yer alt odalar ve gizli dehlizler ieren girift
yaplard. Duvarlara kutsal metinler yazlyor, tanrlarn resimleri iziliyordu. Tm bu karmak gelenein nedeni,
len yneticinin ge ykselip tanr katnda bir yldz eklinde yaamn devam ettirmesi iindi.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

DL GRUBU KURALLARI
n-Trk kltrnn birok kltr etkiledii ve onlarn dillerine, dinlerine ve mimari tarzlarna temel tekil
ettii konusunda birok rnek sundum. Tm bu rneklerin tesadf olmadklarn kantlamak iin bir kural ortaya
koymak gerekir. Bu kuraln uygulanmas ile bir dil grubundan dierine gei gsterilebilmelidir. Bu kuraln
tekrarlanabilir olmas ve eitli rneklerle desteklenmesi gerekir.
n-Trk Dillerinden rnekler
A ve B iki ayr dil gurubu ise yle bir f(k) kurallar olmaldr ki B = f(k).A eklinde A gurubu B gurubuna
dnebilsin. Burada f(k) tek bir kural olmayp bir dizi kural olabilir. A dil gurubu n-Trk dili veya en genel
anlamda EKLEMEL Diller ve B dil gurubu BKML diller olsun. imdi size birinci kural yazyorum:
Kural 1: Eklemeli dildeki taklardan szck nnde olanlar arkaya, arkada olanlar ne alarak yeni bir szck
retmek. Anlam deitirmeden szck sonunda bulunan tak baa gelmekle dilin yaps deimi olur. nk uzun
szck oluamaz ve ksa fakat sayca fazla szck ortaya kar.
imdi bu kurala rnekler sunaym.
Franszca'da /Si il cours/ koarsa demektir. Trke -sa taks baa alnp si (art belirten) n szck olmutur.
ngilizce /Why did he come?/ neden geldi? Burada da gemi zaman belirten -di taks ne alnp did olmutur.
ngilizce /on the table/ masann stnde demektir. Trke -nn taks on olarak deiip baa alnd grlyor.
Almanca'daki der, die, das szckleri de benzer bir bkmden elde edilmitir. /Der Tisch/ masadr eklinde dr
=> der olup ne gemitir. Bu n taklarn cinsiyet taks olduklar sanlr ama cansz nesnelere de n taklar
geldiinden cinsiyetle hibir ilgileri yoktur. Trke dir => die olmutur.
ngilizce'deki /in/ sz, iinde demektir. Dikkat edilirse Trke - N-DE derken hece kullanlyor. Ayrca, N
/inmek/ eyleminden olduu gibi /Kurt ini/ inilen ve iine girilen yerdir.
ngilizce belirtici olan THE sznn oluumu Trke'den Almanca aracl ile, DIR => DE => THE ekline
girmitir.
Trke LI ve -L taklar Arapa'da EL, spanyolca'da EL, Franszca'da LE ve LA olarak belirir. Trke'de EL
taksn hala grmekteyiz.
rnekler : Yer-el, Gn-cel, Gk-sel, Tm-el, Tk-el, ep-el ..vs. Bu rnekler eski szckler olmayabilir ama EL
taks eskidir. Hepsi de EL taksn almakla AT anlamn kazanmlardr.
Ayrca, -LE / -LA taklar da Trke'de bol kullanlr. Bir eyleme AT ol anlamnda kullanlrlar. rnekler:
Gr-le, Giz-le, Par-la, Ya-la, Bel-le, Ba-la, Da-la...vs. Franszca'da bu taklar LE ve LA olarak, svee'de EN
ve ET olarak bulmaktayz..
Trke ER ve AR taklar aynen kalmlardr. Almanca /schreiber/ (yazar), /macher/ (yapar, yapc), /leufer/
(koucu. koar).
ngilizce /runner/ (koar, koucu), /builder/ (inaat yapan, yapar), /turner/ (evirir, evirici), /talker/
(konukan,
konuur)...vs. Ancak, eylemin kendisi eylem yapcya dnmtr.
Latince ne kk szc hem soru adldr hem de nasl?, ne biim? anlamlarn tar. Orhun yaztlarnda /nek,
negle, neke, nene/ nasl, ne biim, neden ne kadar demektir. Trke'de n tak olan ne, Latince'de sona
alnmtr.
Latince /venisti-ne/ (geldin-mi?), /vidisti-ne/ (gittin-mi?). biz de /geldin mi ne?/ deriz. Demek ki, yer deitirme
esas olmaktadr. Son tak ne, n szck sona alnmtr.
Daha nce de szn etmitim. Trkedeki IZ ve Z taklar oul belirtir (koarz, gideriz, alrz, koruruz
....vs). Bu tak baa alnp ayr bir szck olmutur. ngilizcede US (biz) szc -IZ / - UZ taksndan
dntrlmtr. Almanca /biz/ UNS demektir.
Trke karlatrma taks DAN / -DEN ngilizceye THAN olarak gemitir. /taller than, longer than, bigger
than/ (-den uzun, -den byk) taklar sfatn nnden ardna gemilerdir.
Trke'nin bir lehesinde, yaparz yerine /yaparh/ denir. rnekler: Alrh, koarh, giderih, bakarh....vs. Bu IH
taks Almanca'da CH olmutur ve anlam /ben/ dir. oulun tekile dn nemli kiilerin kendilerini oul
olarak tanmlamalarndan kaynaklanr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ASYA KK DL KURALLARI
imdiye kadar gstermi olduum rnekler, asl kk dilin Asya ktasndan yaylarak dier blgelerde, ktalarda
deiiklie uradn gsteriyor. Yalnz, deiiklik birtakm kurallar erevesinde gereklemitir. Bu kurallar kim
koymutur? Kendini farkl ve bamsz grmek isteyenler. ncelikle okuma yazma bilen ruhban snf ve onlar
destekleyen yneticiler. Ardndan, deiiklikleri uygulayacak olan halk. Halkn konumakta olduu n-Trk dilini
yle birtakm kurallarla deitirdiler ki bir sre sonra tmyle yeni bir dil ortaya kt.
Kural 2: Eklemeli dildeki kk szcklerin yerini deitirdikten sonra baz harfleri de deitirerek yeni bir szck
retmek. Yani, sadece taklar yer deitirmekle kalmam ayrca taklardaki bir ve bazen iki harf deitirilmitir.
imdi bu kurala baz rnekler sunaym.
Tm eklemeli dillerde oul yapm daima son ek ile olmutur. Trke'de oul iki farkl ekilde yaplr. LER ve
LAR taks ile ve Z tek harfi ile. Bu son ekil pek fazla kullanlmasa da UZ ve BZ kk szckleri ile ilgilidir.
Franszca oul yapm daima szck nne konan LES (okunuu LE) szc ile olur. Burada hem Kural 1, hem
de Kural 2 kullanlmtr. LER taks arkadan ne alnm ve R harfi S harfine dntrlmtr. stelik S harfi
de sessizlemitir.
ngilizce oul yapm szck sonuna Z harfini eklemekle olur. Fakat bu Z harfi daima S sesiyle okunur.
rnekler: Books, Boxes, Hands, Arms, .....vs. Yer deimese de ses deimitir.
Arapa oul genelde szck bana E harfini eklemekle olur. Burada grlen durum LER taksndaki L harfini
terk edip E ile yetinmek, eklindedir. rnekler: Bahr (deniz) => Ebhar (denizler), Tfl (ocuk) => Etfl
(ocuklar), Seher => Eshar, Selef (nceki) => Eslaf (ncekiler), Necip (soylu) => Encap (soylular), Rkn (adet)
=> Erkn (adetler)....vs.
Fakat, Arapa bkml bir dil olduundan szck bklerek de oul yaplr. rnekler: Lss (hrsz) => Lss
(hrszlar), Lebib (akll) => Libab (aklllar), Mahbes (hapishane) => Mahabis (hapishaneler).
Kural 3: Bir kere yer deiiklii olutuktan sonra tmceyi katlatrmak. Yani, eski haline dnmesini engellemek
iin esnek cmle yapsna izin vermemek.
Trke cmle yaps esnektir. Yani, cmle iinde szck yer deitirdiinde sadece vurgu deiiklii olur, anlam
deiiklii olmaz. Vurgu daima sondaki fiilden bir nceki szcktedir. Ancak bkml dillerde bu deiikliklere izin
yoktur.
rnek: Ahmet yarn sinemaya gidecek, (Ahmet tiyatroya gitmeyecek. Vurgu /sinema/ zerinedir)
Ahmet sinemaya yarn gidecek (Bugn gitmeyecek. Vurgu /yarn/ zerinedir)
Sinemaya yarn Ahmet gidecek. (Ali gitmeyecek. Vurgu /Ahmet/ zerinedir)
Bkml dillerde bu tr yer deiikliklerine izin verilmedii iin vurgu ses ile olur. rnek: John will go tomorrow
to the cinema, tmcesi /Con yarn sinemaya gidecek/ demektir. Bu tmcede hibir szcn yerini
deitiremezsiniz. Eer nemli olan /yarn/ ise vurguyu /tomorrow/ szn sylerken sesinizi ykselterek, yani
/aksan/ ekleyerek belirtirsiniz.
Bkml diller aksanl (ses vurgulu) dillerdir. nk kat cmle yaps sizi ses vurgulu konumaya zorlar. Oysa
ki esnek cmle yapsna sahip olan eklemeli diller aksanl (ses vurgulu) deildirler. Daha dz ve doal sesler
ierirler.
Bkml dillerin cmle yaplarndaki bu katlk insanlarn karakterlerinde de deiiklie yol amtr. Kurala
ballk konusunda bkml dil sahibi olan milletler, eklemeli dil sahibi olanlara oranla daha kat davranrlar.
Eklemeli ve esnek cmle yapsna sahip olan milletler ise daha uyumlu ve hogrl olduklar saptanmtr.
Bunun sonucu olarak, dildeki kesin katlk dier her alanda grlmektedir.
Avrupa bahe kltrne bakn. Keskin dz hatlardan holanrlar. Yollar cetvelle izilmi gibidir. Hatta mzik
sistemleri bile keskin kuralldr. Bat mzii tam ve yarm seslerden olumutur. eyrek sesler yoktur. Oysa ki
Trk mzii ok daha esnek eyrek sesler de ierir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

N-TRKLERN KUTSAL HAYVANLARI
Kendilerine yeni bir kimlik ve dolaysyla yeni bir dil arayan kavimler eklemeli n-Trk dilinde deiiklikler
yaparak yeni diller gelitirmilerdir. Bylece bkml diller ortaya km ve tek bir ortak dil yerine birok yerel
dil tremitir. Bkml dillerin nasl olutuuna dair birtakm kurallar bundan nceki iki yazmda rnekleriyle
gstermeye altm.
Dilde deiiklik yaparak kendilerinin farkl olduklarn kantlamaya alan kltrler elbette ki bu noktada
kalmalar beklenemezdi. Dil ile birlikte kutsal olan birtakm simgelere ve imgelere de el attlar ve onlar da
ellerinden geldiince deitirip ktlediler.
n-Trklerin kendileri ile zdeletirdikleri ve kutsal saydklar birtakm hayvanlar vard. Bu hayvanlardan
kaplumbaa ve da keisi ayr ve zel bir yere sahiptirler. Kaplumbaa, evini srtnda tayan ve ok uzun mrl
bir hayvan olmas itibariyle n-Trk topluluklar tarafndan kutsal saylmtr. Asyada birok blgede kaplumbaa
heykeli ile karlayoruz. Da keisi ise, dalk blgelerde yaam olan son derece hareketli ve sratli bir
yaratktr. En yksek tepelere byk bir rahatlkla trmanr. Bizim bildiimiz evcil keiden farkl olarak uzun ve
yay gibi kvrk boynuzlar vardr. Gnmzde bu hayvanlar ancak hayvanat bahelerinde grebilirsiniz zira
yaygn bir avlanma sonucu nesilleri hemen hemen tkenmi durumdadr.
Da keisine, en eski Trk kaynaklarndan bilindii kadaryla, olak deniliyordu. Bugn ise kei yavrusuna olak
diyoruz. Bu szcn yapsnda o (ykselme) kk szc ve lak taks vardr. Ek ksmndaki -lak taks bir
eylem szcn sfata dntrmektedir. rnein, parlamaktan parlak, atlamaktan atlak gibi pek ok szck
bulunabilir. O kk szcnn OK (n-Trk kiisi) sznden trediinden sz etmitim. (Bkz. Ok Dilleri adl 6
sayl yazm)
n-Trk boylarnda olak ve geyik, Hint kltrnde inek, Akdeniz ve Mezopotamya kltrlerinde boa ve
nihayet Anadolu Trkmenlerinde ko simgeleri ile karlayorsak bunlarn ortak bir nedeni olmas gerekir.
Hepsinde hemen gze arpan ortak zellik tm bu yaratklarn boynuzlu olulardr. Ancak gk ve gne klt
erevesinde ele alndklarnda ycelik, ykselme ve glenme timsali olarak ynetici krallarn tercihli simgeleri
olduklar da bir gerektir.

Kultigin antnda da keisi
Resimde grlen Kltigin ant tmyle Orhon harfleriyle bezenmi nemli bir eserdir. zerindeki olak
simgesini yanda byterek gstermekteyim.
Tiflisteki bir mezarta
Resimde ise eitli motiflerle sslenmi olan koyun heykeli eklindeki mezar ta grlmektedir. Bu ta Tifliste
bulunmutur. Kabartma olarak da keisi motifi aka grlmektedir.
Bu trden mezar talar, byk bir olaslkla, boy ve oymak bakanlarnn mezarlarna ait idiler. Anadolu'ya
Kafkaslar zerinden g etmi olan Trkmen boylarnn bu ko simgeleri Asyadan getirilmilerdir. Trkmen
hallarndaki ko ba ve ko boynuzu motifleri hepimizce bilinen yaygn simgelerdendir. Yneticilerin tercihli
simgesi durumundaki olak ve ko (koyun) Kafkasya ve randa uzunca bir sre varln srdrm olan
Akkoyunlu ile Karakoyunlu Trk devletlerinin adna kadar girmilerdir.
Bundan birka yl nce, 1998 yl Temmuz aynda, Hakkari kent merkezindeki Hakkari Kalesinin kuzey
eteklerinde 13 adet ta kabartma bulundu. 13 kabartmadan 11inde ana konu cepheden gen ve gl bir erkek
bedeninin st ksmdr.

Resimde grlen rnekte sol omuzda bir olak kabartmas ve zerinde bir kubbeli adr figr vardr. Bu iki
eklin Asya kkenli Trk simgeleri olduklar kesindir. Zira, gs hizasnda tutulan tolu (su tulumu) kadim
n-Trk geleneinin iaretidir. Resimde da keisi bytlmtr ama bu arada netlii de bir miktar
kaybolmutur.
Gnmzden yaklak 4000 yl nce da keisi figrnn savann omzuna ilenmi olmas o tarihlerde
n-Trk boylarnn gney dou Anadoluya gelmi olduklarnn kantdr. n-Trk kltrnn Kuzey bat
Hindistanda (nds vadisinde) Mahenjo-Daro ve Harrapa ehirlerini kurduunu syledim. (Bkz. Gne Tanr ve
Ku lkesinin Tanralar adl 19 sayl yazm)

nds medeniyeti mhr
Resimde nds medeniyetine ait bir mhr grlyor. Mhrde bada kurup oturmu boynuzlu bir ynetici
grlmektedir.
Ancak, kendilerine yeni bir kimlik, yeni bir dil ve yeni bir din arayan toplumlar tm bu kadim
simgeleri silmekle kalmayp onlar ktlemeyi de baarmlardr. Bir n-Trk yneticisini simgeleyen
boynuzlar eytann simgesi olmulardr. zellikle Hristiyan dininde eytan kei ayakl, kei sakall
ve boynuzlu olarak resmedilmitir.
Resimde karikatre dntrlp alay konusu edilen ve tm ktlklerin kayna olarak grlen
eytan simgesinin nereden kaynaklandn, belki imdi daha iyi sezip kavrayabilmekteyiz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ISSIK KURGANI VE KUTSAL HAYVANLAR
n-Trklerin baz hayvanlar kutsal saydklarndan sz ettim. Hayal glerini kullanarak kutsal hayvanlardan
bileik hayvanlar (eitli hayvanlarn sentezi) oluturdular. Bu dnce onlarn ok tanrl dinlerinden ortaya
kmakta idi. Fakat, asl tanrlar tanrs Gk Tengri veya onun grnts olan gne merkezi bir yer tutmakta
devam ediyordu. Gnee doru uan kular ve yksek dalara trmanp gnee yaklaan da keileri bu sebepten
kutsal saylyorlard. Dalarn bulunmad dzlk blgelerde da keisinin yerini boa ve inek alyordu.
Altn elbiseli adam
Resimde Alma Atann yaknnda olan ve kaz bilimcilerin Issk Kurgan olarak adlandrdklar bu kurganda
bulunmu olan altn elbiseli adam grlyor. Kurgann en st tepesinde 60 metre apnda ta kapl bir kapak,
altnda ise srasyla ta, kil ve akl tabakalar ortaya kmtr. Daha dipte ve kurgann tam orta blgesinde bo
bir tahta oda bulunmutur. Odann bo olmasndan bu odaya eskiden girilmi olduu tahmin edilmektedir. Kaz
bilimciler bu bo odann altnda, daha derinde, ikinci bir tahta oda daha ortaya kardlar. Bu odadaki eitli
organik eyalar zerinde yaplan incelemeler sonucunda kurgann yaklak M.. 5inci yzyldan kalma olduu
belirlenmitir. Odann duvar kenarlarna ileri yiyecek dolu vazolar, altn ssl anaklar ve ayrca zerlerinde 26
adet yaz iaretinin kaznm olduu iki adet gm kap yerletirilmiti.
Altn elbiseli adamn parmanda bulunan altn yzk resimde grlyor. Bu resimdeki insann ba aynen
kzlderili yneticilerin balarna taktklar tyleri andryor. Buradan kzlderili kltrnn Asya kkenli olduunu
bir kere daha saptam oluyoruz. Fakat asl anlatlmak istenen, yz tayan yneticinin gne (gk) tengri ile
btnlemi olduudur. Tyler gnein nlarn simgeliyorlar. Yzk ie doru oyuktur. Yani kil zerine
bastrldnda kabartma bir tyl ba ortaya kmaktadr. Bu da gsteriyor ki n-Trkler imza yerine, daha o
dnemlerde, mhr kullanyorlard. Kil zerine kabartma tekniini bulmu olan n-Trkler bu teknii talara da
uygulamlardr. Zaman iinde kabartma grntler 3-boyutlu heykellere dnmtr.
Altn plakalarla ssl olan ceketi ve ince uzun balk zerindeki simgeler, altn elbiseli adamn nemli bir
ynetici olduuna iaret ediyorlar. Balnda ise iki adet bileik hayvan figr bulunuyor.
Balktaki bileik hayvan
Resimde grlen bu figrde at, da keisi ve ku, estetik bir btnlk iinde, bir araya getirilmi. Daha nce de
szn ettiim gibi (Bkz. n-Trklerde amanlk adl 14 Sayl yazm) at n-Trkler iin kutsal hayvanlar arasnda en n
srada yer tutmakta idi. Da keisi ve ku ile atn bir araya getirilmesi n-Trklerin aman inanc ile de
rtyor. Ayn sentetik hayvan retimini kadim Msr kltrnde de gryoruz.
Luxor tapna yolu
Resimde Luxor tapnana giden ana yola dizilmi olan aslan bedenli ve ko bal heykeller grlyor. Her bir
ko bal hayvann koruduu kk bir insan figr var. Bu insanlar her dnemin firavununu simgeliyor.
Horus, Ptah ve Anubis
Resimde hayvan bal insan bedenli tanrlar grlyor. Solda Horus, ortada Ptah ve sada Anubis.
Bu resimden anlalaca gibi, nce sadece hayvanlar (n-Trk ve erken dnem Mezopotamya), daha sonra
insan-hayvan bileimleri (Smer ve kadim Msr) ve en son da sadece insan grntl tanrlar (Yunan ve Roma)
kutsal olmu. Ayn geliim Maya ve nka ile Astek kltrlerinde grlyor.
talya yarmadasna kuzeyden gelen Etrskler de n-Trk kkenli bir halkt. Onlarn da erken dnem tanrlar
bileik hayvanlar olmu, daha sonralar insan grntl tanrlar nem kazanmlardr.
Etrsk bileik hayvan
Resimde imera ad ile bilinen bileik bir hayvan grlyor. Bu resimdeki bileik hayvan tmyle n-Trk ile
kadim Msr simgeleri ieriyor. Kei bir n-Trk kutsal hayvandr. Ylan ve aslan ise kadim Msr simgeleri.
Bu ilikilere hala tesadf olarak bakanlara birka Latince szck rnei sunaym. Bilindii gibi Etrskler Tur ve
OK (Romallarn syleyiiyle OSK) boylarndan olumu idiler. OSKlar sadece dil olarak yok edilmekle kalmamlar
bizzat ldrlp mallarna el konmutur. te kantlar:
-Occisor (OK katili) OK-CZOR (sizor kesen demek. Cisor ngilizce /makas/)
-Occidio (Ok ldrmek, OK kesmek)
-Occidi (Den, batan, yok olan OK)
-Occulco (Ezilen OK, stne baslan OK)
-Occulto (Gizlice yaplan i, rtl i)
-Occumbo (Yere l olarak den OK)
-Occupo (Ele gerilen, igal edilen OK, Franszca couper /kesmek/)
ngilizce /Occult/ gizli yaplan sihir, by demektir. Halbuki Occult = OK-KLT yani, OK dini veya kltr
demek oluyor. Grlyor ki OK kamlarnn gece ayinleri gizli ve anlalmaz by olarak deerlendirilmitir.
Etrsklerin byye nem verdikleri sylenir. Bunu yanl deerlendiren Romallar bu halk toptan yok etmeyi
tercih etmilerdir. Bu duruma amamak gerekir aradan 1,000 ksur sene sonra Engizisyon mahkemeleri ayn
vaheti tekrarlamtr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TUR VE OK BOYLARININ ADLARI
Tm Akdeniz'e epeevre yerlemi olan Tur ve OK boylar adlarn trl ekillerde bizlere miras brakmlardr.
Ama, ne yazk ki bu adlar doru zmleyip gerek tarihi ortaya koyacak ne aratrc dilcimiz, ne tarihimiz, ne
de kaz bilimcimiz (arkeologumuz) vardr. rneklere devam edeyim:
OCEANOS: Gnmz Trke'sinde dahi Okyanus olarak bilinen bu sz OK-YANI szlerinin bitimesinden
tremitir. Atlantik okyanusuna kadar yerlemi olan OK boylar byk su birikintisine /Okyan/ demiler,
zamanla Yunanca bu sz OK-YAN-OS olmutur. Zira Yunanca // (noktasz i) bulunmadndan belirleme taks
OS ekline dnmtr.
OCCDENT: Latince ve ondan treyen dillerde /bat/ anlamna gelen bu szck /batan OK/ demektir. Batan
gnein batdan battna da iarettir. Fakat asl anlam batan, veya yok edilen OK kltrne atf bir szcktr.
(Bkz. Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl 26 sayl yazm)
MNOS: Kadim Minos uygarlnn ad olan MN-OS sz MENOSK , yani /Ben-OK/ sznden oluuyor. (Bkz.
Smer Dili adl 16 sayl yazm) Bu szn daha da eski ekli MU kk szcdr. Kayp MU medeniyetinin en nemli
kolu Girit adasndaki Minos kltrdr.
CRETA: Bugn Girit olarak bilinen adann asl ad CRT sessiz harfleriyle yazlan ve KRT olarak okunan kk szck
idi. Bu adn anlam OKART = Oklatr demekti. Zira ART taks /olutur/ anlamn tar. rnekler: Yourt, Kanrt,
Oturt...vs. Miken medeniyeti ise KRT kk szcn KReTa => Creta olarak okumulardr.
KNOSSOS: Giritteki Minos kltrnn baehri Knossos idi. Bu szn asl OK-ON => KNOS bu szden de
belirtge taks alarak KNOSSOS olmutur. OK-ON ise /Evrensel OK/ demektir. n-Trke ON kk szc evren
demek olduunu sylemitim. (Bkz.Akhenaton-Khan-Aton adl 18 sayl yazm)
UGART: Dou Akdeniz kylarnda, bugnk Filistin blgesinde, kadim Finike kltrnn baehri idi. Bugn
ancak kalntlar bulunmaktadr. Ancak bu ehirde nemli bir yaz tr bulunmu ve bu yaznn Finike abecesinin
atas olduu saptanmtr. Bu isim KRT sessiz harfleriyle yazlyordu ve asl OKART idi. Yani, aynen Girit adnda
olduu gibi K => G dnm olmu ve OKART => UGART => UGART olmutur.
TUAREG: Bu kavim ad kuzey Afrikann yerli halk diye bilinir. Oysa ki onlar da Asya kkenli olup oraya g
etmilerdir. Bu isim aslnda TUR-ve-OK => TUREOK => TUAREG eklinde dnmtr. Bu halkn bir de kendine
has abecesi vardr. Yaznn Orhon abecesine byk benzerlikler gsterdii kesindir. Tuareg dili ile Bask dili
arasnda byk benzerlikler bulunmutur.
ETRSK: Bu sz hakknda daha nce bilgi verdim ve TUR-ve-OK olduunu syledim. (Bkz. Maya Dili-n Trke-Japonca
adl 5 sayl yazm) Ancak OSK diye bilinen OK kltrnn de kendine has bir abecesi vard.
OSK yazsndan bir rnek
Bu yaznn bir rneini resimde gryoruz. Yazda gze arpan zellik szcklerin iki nokta st-ste ile
ayrlmalar. Bu zellik Orhon abecesinde de bulunmaktadr. Daha ilgin yan OSK heykeli veya daha doru ifadesi
ile, OSK kabartmas elinde bir tolu (su kab) tutan insan grntsdr. Resimde bu kabartma grlyor.

OSK kabartmas
Tolu geleneinin n-Trk gelenei olduundan sz ettim ve birok rnek resim
gsterdim. Yandaki resimde Akhenaton-Khan-Aton adl 18 sayl yazmda
incelenmiti.
BARSELONA: spanyann Akdeniz kysndaki bu ehrin ad BARSIN-ONA
szlerinin bitimesi sonucu ortaya kmtr. SIN taks n-Trke olup SEL haline
dnmtr. Barsn = Varsn (olusun) anlamn tar. Barmak = Varmak
(ulamak) olduu gibi. ON ise /evren/ demek olduundan Barsn-Ona = Barselona
ad /Evrenin ucuna ulasn/ demek olup kendi glerine kinayedir.
CATALUNYA: Barselona ehrinin baehir olduu blgenin addr. Bunun da asl
OK-ATA-ON-Y olup, konuulan dil spanyolcadan farkl Katalan = OK-ATA-ON
dilidir. Yani evrensel OK atalarn dili olmaktadr. Y sznn -YA taksna
dntn grdk.u halde Catalunya /OK atalarn blgesi/ demek olmaktadr.
TARASCON: Fransann gneyindeki bu kk kasaba 2,000 yllk bir tarihe
sahiptir. Nakledilen inanca gre bu kasabada yaayan TARASK adl bir korkun
canavar !!! varm. Buraya gelen bir rahibe bu canavar uysallatrm. yle anlalyor ki Tarasak adl canavar
TUR-OSK dan bakas deil ve kasaba ona ait olduundan ad da TUR-OSK-UN = TARASCON olmu.
Gnmz Trke'sinde halen yksekte olan, fazla olan, arttran, gl olan
anlamlarn ieren OK kk szc ile ilikili birok szck yaamaya devam
etmektedirler. Bunlara birka rnek sunaym:
OLAN <= Oklan (yksel ve boy at, by), LEN <= Yksel (Gnein en
yksek olduu zaman), OUZ <= OK-uz (Biz, yksekte duranlar), MEK =>
vmek (yceltmek, ykseltmek), E (yal, byk kii), T = Nasihat (byk
sz sylemek, vaaz vermek), T = buday (buday ezerek oalt, arttr), K
(orta ya bulmu, bym at), KL (ok, fazla), KSE (ymak, biriktirmek), KSZ (byk kimsesi, annesi
olmayan), KL (ylmak, toplanmak, artmak), KN (para ve mal yn).


Astroset 2007

Kadim Bilgelik
N-TRK HARFLERNN KKEN
Bat abecesindeki birok harfin n-Trk damgalarndan trediklerini syledim. Bir dier rnek olarak B harfinin
geliiminden sz edeyim.
B harfinin geliimi
B harfinin kkeni n-Trk UB / BU damgasdr. UB damgasn Resmin st sol kesinde gryoruz. Orhon
abecesinde iki deiik B harfi vard.
Resimde B1 ve B2 harfleri grlyor.B2 ince seslilerle ve B1 kaln seslilerle birleerek hece eklinde
okunuyordu. Latin B harfinin B1 ile olan benzerlii arpcdr.
n-Trk BU damgasndan (hecesinden) birok szck tremitir. n-Trklerin boynuzlu hayvanlar kutsal
saydklarndan sz ettim. (Bkz. Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl 26 sayl yazm). Krgz Trke'sinde buka boa demek
olduu gibi, bukaar gen boa, tosun demek oluyor. Franszca bouc (okunuu buk) ko demek olup, bovin de
bykba hayvanlara denir. Ayrca da keisine de bouquetin (bukten) denmektedir. Almanca da keisine bukk
denirdi, zamanla bu szck kullanmdan kalkmtr. ngilizce bull ve buffolo (Amerika boas olup Kzlderililerin
dilinden alntdr) szlerinde de /bu/ sesini buluyoruz. Trke boa ve buza szleri de ayn kk szckten
tremilerdir.
Bu rnekler gsteriyor ki n-Trk boynuzlu kutsal hayvann ifade eden BU kk szc, n-Trklerin her
gittikleri yerlerde benzer szcklerin oluumunda etken olmutur. Keza, Finike harfi Beth de aynen B1
damgasna benzer.
Alt srada ise adet balk gryoruz. Hepsi de boynuzlu. Bu ortak zellik boa veya ko boynuzunun bir tr
eski ynetici simgesi olduunu ve ok farkl corafyalarda, farkl kltrlerde benzer ekillerde ortaya km
olduunu gsteriyor. Hepsi de ayn kk kltrn farkl kollar idiler. Japon balnn Kabuto adnda oluu /kab/
veya /kap, kapak/ kk szckleri ile olan ilikisine iarettir.
Sadece balk simgesi ile kalsa karar vermek zor olurdu. Fakat, simge art yaz art dildeki szckler ve onlarn
anlamlar da uyum halinde olunca, bu durumu ne tesadf ne de igdlerle aklamak mmkndr. Corafi byk
mesafeler bize etkileme olaynn da pek mmkn olamayacan sylyor. Kala kala ortak kk kltr sav
kalyor. Bu sav destekleyen gr de ileri srm olduum, Asya kkenli n-Trk kltrdr.
ki kolu ban sa ve sol tarafndan ykseltmek gelenei de ok eski bir n-Trk simgesidir. Bugn dahi /baar/
anlam tayan bu hareket, boynuzlu kutsal hayvanlarla ve zellikle g simgesi boa ile btnlemeyi simgeler.
Japon Sumo Greisi
Resimde bir Japon Sumo greisi gryoruz. Kendisi bu grete en yksek unvan olan /Yokozuna/ mertebesine
erimi Takanohanadr. Kollarn iki yana ap bana doru ykselterek, ok eski dnemlerden kalma /boa kadar
glym/ mesajn vermektedir.

Resimde Danimarka'da bulunmu bir gm grlyor. Gmten yaplm olan bu kazan kutsal merasimlerde
zel amalara ynelik kullanm vard. Kazanda kabartma olarak kollarn iki yana ap ba hizasnda yksekte
tutan bir insan grlyor. Sa tarafta ise ayn kazandan bir dier kabartmay gryoruz. Bada kurmu
vaziyette ve banda boynuzlar olan, bir elinde bir ylan dier elinde bir halka tutan ynetici kii. Bandaki
boynuzlar ve elinde tuttuu ylan onun gcn, sa elindeki halka ise ON damgasn simgeliyor. Yani, /Ben,
tanrsal glere sahip olan evren (gne) ile btnlemi n-Trk yneticisiyim/ mesajn veriyor. Zaten, kuzey
inancnda bu ahs /Boynuzlu tanr/ (horned god) olarak tannmaktadr.
Viking ve tm kuzey Avrupa yaz tr Orhon kitabelerindeki yazya ok benzer. Her iki yaz ekli dorudan Asya
kkenli olup n-Trk damgalarndan gelimitir.
ORHON ile VKNG Harf rnekleri
Resimde iki yaz trndeki baz harfler karlatrlyor. Her ne kadar tm harfler yoksa da benzer olan 20 harf
grlyor. Viking abecesinde 24 harf bulunduu gz nne alnrsa Viking abecesinin yzde 83 orannda Orhon
abecesi ile uyum (korelasyon) iinde olduu grlyor.
Orhon abecesinde 38 harf vardr. Bu da gsterir ki yaz heceye dayal bir sistemdir ve bir iaret birok hecenin
yerine geebilmektedir. n-Trke'nin bir tek hece dili olduu gz nne alnrsa, bu yaz eklinin tmyle dile
uyum salad ve alnt olmad sonucu kmaktadr.
Viking abecesi Latin veya Yunan abecesi ile olan benzerlii ve ortak ynleri Orhon abecesine gre daha
dktr. Harflerin okunuu ise zaman iinde deimi olabilir. Zira, Viking'ler Asya kkenli bir halk olmalarndan
dolay dilleri Trke, Fince ve Macarca ile de akrabal olan ara bir dildir. Hem Fince'nin hem de Macarca'nn Ural
dil gurubuna ait olduklar ve bir Altay dili olan Trke ile yakn akraba olduklar bilinmektedir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

BUU VE BUHAR SZCKLER
Bir nceki n-Trk Harflerinin Kkeni adl 28 sayl yazmda Vikinglerin orta Asya kkenli bir halk olduu ve
yazlarnn Orhon yaz tarzna ok benzediinden sz ettim. imdi onlarn Karadeniz kysndaki SAKA = AS ve OK
boylar ile yakn akraba olduklarn kantlayacam. Aadaki ekilde Krmda bulunmu yazl bir ta kabartma
grlyor (Kaynak: Dou Avrupa'daki Gktrk (Runik) aretli Yazlar, Yazan smail Doan, Ankara 2002, sayfa
46). stteki damga aka Tengri damgas olup ayn zamanda Odin ha olarak da bilinir. (Bkz. Gk Tengri-Odin ald 11
sayl yazm ve resim)
Krm'da bulunmu kabartmal ta
Resmin sanda yazy Orhon ve Viking harfleri yardmyla okuyorum. Sadan sola doru K2 (ince sesli bir K
hecesi), kinci harf Viking R harfi olup aynsn Orhon abecesinde bulamyoruz. Ama n-Trk damgas olduunu
gsterdim. (Bkz. 15 sayl yazm ve resimdeki kadim Anadolu kltr olan n-Trk kkenli Etrsk-Likya yazsndaki R harfi)

nc harf hem hem de olarak okunabilir. Son harf ise M harfi olup yukardaki resimdeki eklin aynsdr.
Harfleri sadan sola doru yazarken bazen harflerin yansm simetrik grntleri da kullanlrd. Zaten en sa
harfin altndaki kk iaret okunuun balama noktasn belirtiyor. Bylece ortaya kan sz KRM => KIRIM
olup asl kk OK-OR-UM, yani OK halkna ait geni blge demek oluyor. nk OR kk szcn Orta, Ordu
gibi szlerde buluyoruz ve anlam da /geni, byk/ kavramlarn ierir. Ayrca Karadeniz'in kuzeyindeki Ukrayna
lke ad OK-OR-Y => UKRANYA eklinde deiime uramtr. Yukardaki anlam tekrar buluyoruz. Zira
OK-OR-Y /OK halknn byk blgesi/ demektir.
Tm bu grntl belgeler ve yaz benzerlii Vikinglerin Asya kkenli bir halk olduu ve dillerinin de
n-Trkeden dnm olduu grn kantlar durumdadr. n-Trk kltrnde ykselme ve ycelme
kavramlar eitli ekillerde ifade bulmutur. Bir nceki yazmda szn ettiim UB / BU damgasna geri dnmek
istiyorum.
Bu kk szcnden BUU ve BUHAR szleri tremitir. Her iki szck kaynayan sudan ykselen dumanla
ilgilidir. Gnei kutsal sayan n-Trk kltr gnee doru ykselmeye zel nem vermi, onu baarabilen
hayvanlar kutsal saymtr. Boynuzlu hayvanlar kutsal saymalar sadece maddi g ve yeteneklerinden dolay
deil, boynuzun kendi bana bir ykseli simgesi olmasndan dolaydr.
Buu ve buhar szcklerindeki BU kk szc bu ykseli ile ilikilidir. Tm yneticilerde grlen boynuzlu
balklar, veya altn elbiseli adamdaki sivri klah ayn imgenin simgeleridirler. Altn elbiseli adamdan Issk
Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl 26 sayl yazmda sz ettim. Kurganda gmten bir kse ve bu kseye kaznm
26 iaretten oluan bir yaz bulunmutur.
Gm Kasedeki Yaz
Resimde grlen yaznn okunuu hakknda halen bile bir fikir birlii olumu deildir. Batl dilciler bu yaznn
Yunanca (veya o trden bir dil) olmasn isterler, nk onlarn inancna gre Sakalar Hind-Avrupa halk olup
konutuklar dil de Hind-Avrupa dili olmaldr. Sonradan Yunan tarihisi Herodot bu gurubu Skuz olarak
adlandrmt. Harflerin sessiz olmalarndan dolay SKZ harfleri aslnda AS-OK-UZ kk szcklerinin birleimi olup
SKUZ olarak okunmutur. Gm kap zerindeki yazy yukardaki resimde gryoruz. Bu yazy Kazm Miran
yle okumutur:
gn an onuyu c ok, ub-oz u esitiz oz-t onuy oy eki ekil alz at
Anlam da udur: Asaletini (yksekliini) andm (kii) boynuzlam bir OKtur. Uarak ykselen onu (ruhunu)
teki dnyaya ieri alnz (kabul ediniz) atalar.
Burada G (yksek), gn (ykseklik, asalet) olmaktadr. Bugn dahi kullanmakta olduumuz /nmek/ sz
/kendini ykseltmek, methetmek/ anlamn tar. UB-OZ ise /boynuz/ sznn eski eklidir. Yukarda szn
ettiim UB / BU damgasnn dier okunuu kullanlrsa BU-OZ = Boynuz olur. Fakat dier bir anlam da /Buhar
olup ge doru ykselerek zleen/ demektir.
C-OK = Gl OK demektir. Bugn bile C sz korkulmas gereken gl bir varl akla getiriyor.
U-ESTZ (Uan, uarak) ykselen eklinde yorumlanyor. Benim grm bu szcn farkl bir anlam
ierdiidir. U kk szc ayn zamanda /lider, ynetici/ demek olduuna gre U-ESTZ = Lider yapnz
demektir. nk ESTZ = EDNZ ekline dnmtr.
OZ-T (yksek ruhlarn lkesi, teki dnya) dr. Ozlamak, ayn zamanda zlemek demektir. Yani ze dnp
Gk tengri ile birlemek anlamn ierir. EK-EKL ise (EKlemek ve eri alarak Letmek) kavramlarn ifade
eder. ALIZ bugn dahi kullandmz /alnz/ szdr. Sondaki AT ise kanmca Atalar demektir. Yani yazt atalara
hitaben yazlmtr. Bence bu okunu olduka akla yakn gelmektedir ve n-Trke hakknda iyi bir fikir
vermektedir.
u halde ufak bir deiiklikle benim yorumum yle olmaktadr: Gl bir OK yneticisi olan bu kii
buharlaarak zne doru ykselmektedir. Onu ieri alarak ynetici (lider) yapnz atalar.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ALTAY DL UVAA
Yaplan aratrmalara gre uvaann eski bir Altay dili olduu ve Trkeye ok yakn olduu saptanmtr.
Karadenizin kuzeyinden batya doru g eden tm boylarn dillerini uvaa etkilemitir. zellikle Hunlar,
Avarlar, dier Macar boylar ve hatta gnmzde Alman dediimiz Baltk boylar, Finliler ve Vikingler dahi bu dilin
etkisinde kalmlardr. Bulgarlarn eskiden konutuu dil de uvaadr.
Gnmzde Rusya federasyonu iinde i ilerinde bamsz uvaistan bulunmaktadr. Corafi blge olarak
Volga (Etil) deresinin dou yakasdr. Bugn konuulan uvaa, birok Altayca szck ierdii gibi n-Trke
olarak adlandrdmz Trke'yi de yanstr. Eski szcklerin ne olduklarn anlamak bakmndan uvaa nemli
bir kaynaktr.
Herhangi bir dilin zn incelemek istersek ataszlerini incelememiz gerekir. Zira ataszleri ok eski
dnemlerden bu yana deimeden aktarlm olduklarndan hem ekil hem de z bakmndan saftrlar.
Ataszlerinde modern alnt szckler yoktur. Ataszleri dnyaya bak ve deer yarglarn yansttklarndan o
dili kullanan insanlarn felsefesini yanstr. uvaa Ata Szlerine bir gz atmakta yarar vardr.

Altay Trkleri
Amine ph ta hrne l.
(Anasna bak da kzn al)
Altay Trke'sinde AMA /anne/ demekti. Bugn dahi ANA sz kullanlr. Bat dillerindeki /mama/ sz ama
sznden tremitir. /Annesine/ demek istersek /amasna/ dememiz gerekir. Amine ekli de /anasna/ demektir.
kinci szckte /bak/, ph olmutur. Burada B => P dnm olmutur. A sesi de // sesine dnmtr. Kz
sznn hr oluu Trkedeki Z lerin uvaa'da R haline dnmelerinden dolaydr. Trke'deki birok szckte
grlen Z sesi uvaa'da R ye dnm olduundan birine Z Trke'si, dierine R Trke'si denir. Ayrca, K sesi
de H olmutur. erik olarak kavram ayndr. Bugn bile Anasna bak kzn al, kenarna bak bezini al, deriz. Bir
dier rnek:
Atil hirne itmesir, atta hvsa ikles mar.
(Etil kysna gitmeden izme karlmaz)
Bugn dahi sylediimiz dereyi grmeden paalar svama, Atasznden bakas deildir bu. Ancak ok nemli
ipular iermektedir. Atil, Etil deresi olup bugnk Volgadr. Yani uvalarn z yurdunun deresidir. Bir Hun olan
Atillann ad /Etilli/ demek olup, Hunlarn uva Trk olduklar anlalmaktadr. uvaa'da HIR kz olduu gibi
HR de ky olmaktadr. Acaba bu iki szck arasnda ierik olarak bir iliki var mdr? Dnmeye deer. /Atta
hvsa/nn (izme) oluu dikkate deer bir yaklamdr. Burada izme ile /at kavra/ kavra = hvsa olabilir gibime
geliyor. ikles-mar sz aka /karlmaz/ ile ilikilidir. Son harfteki Z ile R dnmnden yukarda sz ettim.
uva dilinde hem S hem de iin sesinin tercih edildii grlyor.
te size dilimizde olmayan ok nemli bir Atasz.
Vatti uk, latti uk.
(Yal yok, dzen yok)
Eski Trk kltrnde yallara ne derece nem verildiinin gstergesidir bu. Vatti, sznn /yal, bilge/ demek
olduu kansndaym. Vatti ile latti szlerindeki ses uyumu, Trklerin ses uyumuna ve iire olan eilimlerini
gstermektedir. Bizim /Sona kalan dona kalr/ ataszmzde bu trden bir tekrar simetrisi bulunur. uva dilinde
aynen bu anlamda bir Atasz bulunmaktadr.
Varana kaysan varanalat
(Sona kalrsan yaralanrsn)
/Varana kaysan/ birlikte incelenmeleri gereken iki szcktr. Kaysan, aslnda /kalrsan/ eklidir. Varana kalsan
= Varmaya (ulamaya) geri kalrsan = varamazsan sona kalrsan, ekilleri birbirlerine edeerdirler. Macarcada
VAR /kale/ demektir. Gvenli yer, surlarla evrili kale, ayn zamanda varlan yer olduundan Varmak = barmak =
Barnak ile kale edeer tutulmutur. Almancada ware (eya, nesne, maddi olarak var olan) demektir.
ngilizce'de stoneware (ta eya), earthware (toprak eya) ve hardware (alet edevat) demek olup hepsinde
Trke kkenli /var olan/ kavram bulunur. Almancada /war/ fiili (eylem szc) /var olmak, canllarn varl/
demektir. Keza ngilizcede was ve were (to be, olmak fiilinin gemi zaman) szckleri de /varlk/ kavramndan
trerler.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ATATRKN GNE DL KURAMI
Asya'da yaayan boylarn konutuu dil, gnmzden 15,000 yl ncesinden balayarak 3,000 yl ncesine
kadar geen dnem iinde hem gramer kurallar, hem de nesnel ve kutsal kavramlar ile tam olarak gelimiti. Bu
dile n-Trke demek doru olur sanrm. Zira n-Trke konuan insanlar g ettiklerinde birok yeni dilin
olumasnda nderlik ettiler.
n-Trk Gleri
M. 1,000 (gnmzden 3,000) yllarndan itibaren bu diller kesin izgilerle ayrlp farkl abeceler ile yazlmaya
balamlardr. Fakat birok rnekle gstermeye altm gibi, n-Trk damgalar hepsine temel kaynak
olmutur. Orta Asya Gktrk yazs da ayn kke dayanr. Gktrk damgalar 38 adettir. Bunlar alttaki resimde
grmekteyiz.
38 Damgal Orhun abecesi
Dikkat ederseniz, bu damgalardan bazlar basit tek sesler iken bazlar hece, bazlar 3 harf ile ifade edilebilen
ift-sesli (diftong) iaretlerdir. Biroklar da bilinen birtakm nesneleri andrr. rnein: T1 at stndeki biniciyi,
OKH bir oku, Y1 yarm ay, ....vs.
M. 15,000 ile 3,000 yllar arasnda geen 12,000 yllk sre n-Trklerin dnyaya yayldklar dnemdir. Bu
sre iinde Asya'nn dousunda Korece, Japonca, Tunguzca, ukice ve Aynuca ortaya kmtr. Bering boazn
aanlar ise Maya, Aztek, nka dillerini ve onlarn pek ok yan lehelerini oluturmulardr.
Orta Asya'da kalanlar ise, yazy gelitirmeye devam etmiler ve en gelimi yaz tr olarak Gktrk yazsn
oluturmulardr. Bu arada batya ve gneye g edenler Smer ivi yazsn, Elam, Saka, Kbrs ve Etrsk
yazlarn gelitirmilerdir. Bu yaz trlerinden Finike abecesi, Yunan ve Roma abeceleri de tremitir.
Kuzey ve kuzey-batya g etmi olanlarndan Viking, Fin, Macar ve Baltk harfleri ortaya kmtr. Anadolu'da
ise Likya ve Lidya yazlar n-Trk yaz ekline en ok benzeyen trlerdir. Anadolu ehirlerinin pek ou
n-Trkler tarafndan kurulmulardr. n-Trk kltrnn son kalesi batda Truva ehri ve i-Anadolu'da Greme
(peri bacalar) blgesi olmutur. Bu iki merkez de igal edilince Anadolu n-Trk kltr byk apta yok
olmutur. O dnemden kalma yazl talar ve kaya resimleri halen tam olarak okunabilmi deildirler.
Bu bakmdan, halen dilcilere ve kaz bilimcilere, sanat tarihilerine ok i dmektedir. Ancak, belli bir bilin
dzeyi olumad srece doru yorumlarn yaplmas mmkn deildir. Atatrk tarafndan gelitirilip zerinde
yllarca almalar yaplm olan Gne Dil Kuram yeniden ele alnp, gncel bilgilerle, salam bir temele
oturtulmaldr.
Kadim kltrler sadece Trkologlar tarafndan deil, dil, yaz, inan ve mimari eserlerinin incelenecei bir
uzman gurubu tarafndan ele alnmaldrlar. Ortak olan ynler ortaya karlmaldr. Bu almaya yabanc
uzmanlar da davet edilmelidir. Atatrk, zamannda Macar dil uzmanlarn Ankara'ya davet etmi, onlar da Trk
dilinin kkenlerini aratran birok eserler vermilerdir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

MERV BLGES

Gne Dilinin Merkezi
Resimde dnya haritasn gryoruz. Asl merkezi blge olan Orta Asya blgesi bir zamanlar mnbit bir arazi idi.
O blgede byk denizler, gller, dereler ve yce dalar bulunuyordu. klimin zaman iinde deimesi sonucu
oralar le dnmeye balaynca insanlar da g etmek zorunda kaldlar.
te o blgeden yaylan insanlarn konutuu dil olan n-Trke gnein nlar gibi drt bir yana yaylmtr.
Bu bakmdan Atatrkn nderliinde bu gr kantlamaya alanlar, kurama Gne Dil Kuram demilerdir. Bu
kuram zamanla gzden dm olsa da temel varsaymlar ve diller aras ilikilere bak as dorudur. Buraya
kadar verdiim eitli rnekler bu kuram destekler nitelikte olduklar kansndaym.

Belh ve Merv blgesi
Hind-Avrupa dillerinin k blgesini aratran ve bu konuda arkeolojik aratrmalar yapan iki kaz bilimci
Frederic Hiebert ve Victor Sarianidi, resim de grlen Hazar denizinin dou blgelerinden balayarak Pamir
yaylasna kadar uzanan blgeyi aday gstermektedirler.
Bu blgede yaam olan kltrn bulunduu geni blgeye Bactria Margiana Archaeoloji Complex szlerinin ba
harflerinden BMAC adn vermilerdir. Oysa ki bu blgenin iine Trkmenistan, Afganistan, zbekistan, Tacikistan,
Dou ran, Kuzey Pakistan ve Altay dalar girmektedir. Tm blge eskiden ve halen Trk boylarnn yerleim
blgesidir. Fakat, bu iki aratrc Hind-Avrupa kltrne bir kaynak aray iinde olduklar iin Belh ehrinin
bulunduu blgeye Yunan tarihilerin vermi olduu isimden mlhem Bactria demeyi daha uygun grmlerdir.
Margiana ad da bugnk Trkmenistanda bulunan Merv ehrinden mlhemdir.
M. 15,000 yllarndan itibaren M. 1,000 yllarna kadar srekli olarak yerleim blgesi olmu olan bu geni
alanda tarm yaplyor, ehirler kuruluyor, hatta yaz bile gelitiriliyordu. Bu blgede aratrma yapan F. Hiebert:
ok geni bir alana, Asyann derin steplerine kadar, yaylm olan bu kltrn insanlar gelimi ehirler ina
etmilerdi ve homojen tek bir halk olduklar anlalyor diyor ve Orta Asyann hudutlarn yeniden tanmlyoruz
ekleyerek bu kltrn sanldndan ok daha uzak blgeleri etkilediini ifade ediyor. (Bkz. Science dergisi, Cilt 302, 7
Kasm 2003)
Fakat, ne yazktr ki tm makalesinde asla Trk adn telaffuz etmiyor. Adeta onlar yok sayyor. Yine ne kadar
acdr ki bizim dilcilerimizden, kaz bilimcilerimizden bu konuda en ufak bir itiraz ykselmiyor. Trkologlarmz bu
konulara neden ilgisiz kalyorlar?
BMAC denilen blge aslnda bereketli ve tarma elverili Mavera-n- Nehir ki nehir aras denilen blgeyi de
iermektedir. ki nehir tarafndan sulanan bir dier blge Mezopotamya blgesidir. Zaten, Mezopotamya ki nehir
aras demektir. Anlalan, n-Trk boylar iki nehir arasna yerlemeyi tercih etmiler ve bulduklar bu tr
blgeleri kendilerine yurt edinmilerdir. lk yerleimlerinden biri Amu derya ile Siri derya aras, ondan sonra da
gittikleri blge Dicle ile Frat derelerinin aras olmutur. Smerlerin bu iki dere arasna yerleim yllar M. 3000
yllarna hatta daha da eski bir dneme rastlar.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

20,000 BN YILLIK KLM DEM
Orta Asyann yerbilimsel yaps hakknda birok youn alma yaplmtr. Philip L.Kohl (Kaynak: ORTA ASYA , P. L.
Kohl; ISBN: 2-86538-071-8) kitabnn 26c sayfasnda yle diyor:
"Orta Asya yer betimindeki (topography) deiimlere arpc bir rnek, Orta Asya llerinde /Takr/
oluumlardr. Takrlar, doal anmalarda ykanm alvyonun (l) toplanmas ile oluan ve genel olarak sadece
yosun ve liken ieren alkalin (bazik) toprak oluumlardr. Fiziksel olarak, kalsiyum karbonat tabakalarnn yzey
katmanlarnda ayakl (stilt) asltlarla hzlca kuruyarak birlemesinden oluan dzgn, yaln, ince ve parke biimli
veya atlak yapda ekiller olutururlar. Bunlar, Orta Asyada geni susuz araziler zerine yaylmlardr. Bu da su
yollarndaki bir kayma veya geri ekilmenin gl bir kantdr."
Topraktaki bu kuraklama ve takr-takr olarak tanmlanabilecek bu sertlemenin nedeni ne olabilir? Ayrca
toprakta ok yaygn olarak grlen bazik kalsiyum karbonat tabakas nasl olumutur?
Bu tr yaygn bir corafi yapnn oluabilmesi iin iklimde ok ciddi bir deiimin olduka ksa bir sre iinde
gereklemi olmas gerekir. Yaplm olan jeolojik ve stratigrafik aratrmalara gre gnmzden 11,000 ile
10,000 yl arasnda (M 9,000-8,000) ciddi ve hzl bir iklim deiimi olmutur.
20,000 Yllk klim Deiimi
Son almalar gstermitir ki, kuzey yar krede scaklkta ortalama 6 derece santigratlk bir deiimin bile
iklimde ciddi deiiklere yol am olduudur. Resimde gnmzden 20,000 yl ncesinden balayarak kuzey yar
kredeki genel scaklk deiimleri grlyor. Krmz dikey izgi gnmzden 16,000 yl nce buzul ann sona
erdii dnemi gsteriyor. 16,000 ile 14,000 yllar arasnda 2,000 yllk bir hzl snma dnemi var.
Buzul a sona erince kuzeyden eriyen buzullar gneye doru kayarak geni alanlar kaplamlar ve tarma
elverili dzlkler bataklk haline dnm. Sonra yeniden souma ve snmann ardndan, gnmzden 11,000
ile 10,000 ncesinde 1,000 yllk ok hzl bir souma yaanm. te bu dneme Jeologlar /Younger Dryas/
dnemi adn veriyorlar. (Kaynak: Patterson et al. 1995. Foraminiferal Evidence of Younger Dryas Age Cooling on the British Colombia
Shelf. Geographie et Quaternaire Cilt.49, say.3, sayfa 409)
Bu dnemde ya da ok az olduundan bataklklar kurumaya balam, buzullarn getirmi olduu alvyonlar
ve kireli topraklar kaln /Takr/ tabakalarnn olumasna neden olmu.
te, bu souk dnemde, buzullar eriyip toprak bataklk haline dnrken insanlar dz ovalar terk edip her
yne doru g etmeye balamlar. Gnmzden 10,000 yl ncesinden itibaren scaklk artm ama o blgeler
ne hayvancla ne de tarma elverili olduundan gler devam etmi.
Gne dilini konuan kltrn Asya ktasndan yaylmalar da buzul ann sona erii ile birlikte, gnmzden
yaklak 15,000 yl ncesinden balar ve gnmzden 5,000 yl ncesine kadar dalgalar halinde devam eder.
klim deiikliklerini gsteren resimde grld gibi gnmzden 8,000 yl ncesinden balayarak kuzey yar
krede srekli bir souma dnemi var olmutur. imdi iinde bulunduumuz dnemde geici bir snma
grlmektedir. Her snma-souma dnemi yaklak 2,500 yl srdne gre u sralar bir tepe noktasna doru
yaklamakta olduumuz anlalyor.

Asya ve Amerika Mandalar
Gnmzden 10,000 yl ncesinden itibaren dnya yeni bir dneme girmitir. Bu dneme /Halocene/ (Halosen)
dnemi denir. Bu dnemde ortaya km olan hayvan trleri ondan nceki /Pleistocene/ dnemine gre olduka
farkldr. Halosende genel ve srekli bir souma olduundan bu dnemde krkl hayvanlar her yerde grlr.
Resimde ayn yap ve grntde fakat deiik blgelerde ortaya km mandaya benzer krkl ot oburlar
gryoruz.
Musk mandas Kanadann kuzey bat blgelerinde yaayan soua dayankl bir trdr. Buffalo denen tr ise
biraz daha orta Amerikann lman blgelerinde bulunur. Yak manda tr, Asya ktasnn dalk ve ok souk
iklimine uyum salam tyl mandadr. Her trn yakn akrabal bu mandalarn insanlar ile birlikte g
ettiklerine iarettir.
Smer URdan alg (engi) ba
Resimde grlen boa Smer kltrne ait olup, bir eng (harp) bandaki altn kaplama bir sstr. eng harp
ad verilen algnn en eski tr olup kayna orta Asya n-Trk kltrdr. Sakall boa o dnemde boalarn
hala sakall olularn gsteriyor. G sembol olan boa bir de sakall olunca o dnemdeki tm krallarn en kutsal
hayvana benzemek istemelerine amamak gerekir.
Sakall boann tm Asya ve Avrupa ktasnda grl k blgesinin Asya olduuna iaret etmekte, hatta
kantlamaktadr. nk gerek buffaloya gerekse musk mandasna orta ve gney Amerika ktasnda rastlamyoruz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KARA-KHOTO-TANGUT-KUTSAL GNE
Asya ktasnda lleme
Bir nceki yazmda iklim deiikliklerinden sz ettim. Yukardaki resimde krmz izgi ile 3,000 (M. 1,000)
yllarndaki nemli ve hzl iklim deiiklii grlyor. O dnemde iklimde ani ve genel bir souma grlm,
gller ve dereler donmu, toprak sertleip kuraklamtr.
te, bu dnem Orta Asyann hzl bir ekilde llemesi dnemidir. Zaten var olan ller hzl bir ekilde
yaylarak o blgede gelimi olan tm ehirleri yutmulardr. Bunun en gzel kant Kara Khoto ehridir. Kara
Khoto gnmzde Gobi lnn ortasnda kalm, kumlara gml bir ehirdir.
Kara Khoto ehrinin blgesi
Resimde krmz renkte Kara Khoto ehrini gsterdim. Kuzey ile kuzey-batsnda Gobi l, dousunda
Moolistan l, gneyinde Tengri l ve dousunda Ordos l vardr. leri bir medeniyetin merkezi olan Kara
Khoto ehri bu kadar l arasna kurulmu olmas akla yakn deildir. O blge sularla evrili mmbit bir ova iken,
iklimdeki deiim sonucu llerin ortasnda kalmtr.
Kara sz OK-ARA => KARA eklinden trer. OK-ARA ise OK boylarnn arasnda kalan geni blge olmaktadr.
Bu alan ise orta Asyann hemen hemen tmn ierir. klim deiince OK boylar da o blgeleri terk etmek
zorunda kalmlardr.
Kara Khoto ad da KARA-KHUT => KARA KHOTO eklinden gelir. KHUT sz de bizim halen kullandmz, Kut,
Kutsal, Kutlu anlamlarn ierir. Demek ki, Kara Khoto = Kutsal blge = Ok'larn kutsal alan, ehri olmaktadr.
Nitekim, o blgede Kara Su, Kara Vartak, Kara Teke, Kara ahr, Kara Hoca ehirleri bulunmaktadr. Ayrca Kara
Ta adl bir da da o blgededir.
Gnmzde /kara/ sz hem siyah hem de toprak paras olarak anlam deitirmitir. Siyah ile olan ilikisi
topran takr haline gelii ve yeil rengini kaybedii ile ilgilidir. Toprak paras ile olan ilikisi ise dorudan
Ok-Ara kk szcklerinden gelmektedir.
Kara Khtotonun evre ehirleri
Resimde Kara Khoto ehrinin eski ve kurumu bir gl kenarnda bulunduunu grmekteyiz. Dier yakn alan
iinde ve ln kenarndaki ehir adlarna bakalm. Batda Shazhou = AH-SU, Guazhou = KAZ-SU, Suzhou =
SU-SUZ, gneyde Ganzhou = KAN-SU adlar hep SU ile ilikili olmalar tesadf olamaz. Demek ki her bir ehir
eskiden su kenarnda bulunuyordu. Bunlarn bir zamanlar geni bir i deniz kysnda olduklar grn
destekleyen dier veriler Tengri l ile Gobi l arasnda kalm olan, kurumu gl ve derelerin varldr.
Bunlar da Kara Khtotonun evre ehirlerini gsteren resimde grmekteyiz. Bu i denizi doudaki Sar derya
veya Siriderya adyla bilinen, ngilizce ad Yellow River olan, nehir besliyordu. ince /su/ sznn karl /sui/
olup ayn sz Japonca /z su, meyve suyu/ olmaktadr.
Kara Khoto ehri Tangut imparatorluunun da baehri olmutur. Tangut ad TAN-KUT kk szcklerinin
birleiminden olumutur. Tan, gnei ve kut da kutsall ifade eder. Bu halde Tangut = Kutsal Gne
demektir. Bu ismin de n-Trk TENGR sz ile ilikisi vardr. Tankutlarn konutuu dil de Gne dili olup hem
ince'ye, hem Japonca'ya, hem Moolca'ya hem de Trke'ye kaynak tekil etmitir.
Tarihiler Tankut imparatorluunun MS. 900-1200 yllar arasnda var olduunu sylerler. (Kaynak: Lost Empire Of
the Silk Road, Mikhai l Piotrovsky, 1993) Oysa ki bu ikinci Tankut krall dnemidir. Asl Tankut milleti ve kltr M.
1000 yllar civarnda var olmu ve byk kltr eserleri brakmtr. O dnemde Budizm dinini kabul eden Tankut
halk ok gzel eserler de brakmlardr. Zaten MS. 1,000 yllarnda Kara Khoto blgesi tmyle llemiti. Bu
bakmdan l ortasnda bulunan bir ehirde ileri bir kltrn ve sanatn gelieceine inanmak biraz saflk
olur. Ama, dedim ya, batl kaz bilimciler, dilciler, sanat tarihileri ilerine gelmeyen gereklere gzlerini
kapatrlar. Kara Khoto ehrinin de ipek yolu zerinde kurulmu bir ehir olduunu sylerler. Fakat, sz konusu
olan ipek yolu, onlarn sand veya inandrmak istedii, MS.1000 yllarnn ipek yolu deil, M. 1000 yllarna ait
ipek yoludur.
M. 1000 yllarnn ipek yolu Trk boylar tarafndan kullanlm olan batdaki n-Trk kavimleri ile doudaki
n-Trk kavimleri arasnda gereklemi olan ticaret yoludur. Douda (in blgesi) Tankut imparatorluundan
bat Anadoludaki Sardes ehrine kadar bu yol uzanr. Bu yolu da ancak hzl atlara sahip Trk-Mool-Tankut
tccarlar aabiliyorlard. Onlarn gvenliini de yine Trk asll atl svariler salyorlard. Sonradan blge
lleince atlarn yerini develer almtr.
Anlayacanz, deve kervanlarnn asln atl Asya kervanlar oluturur. Bu kervan yolu zerinde birok
merkezler ve ehirler vard. Bunlarda biri de, gnmzde kumlara gml durumda olan Loulan kalesidir.
Yukardaki resimde gnmzde Kara Khoto ehrinin kumlar altnda kalm bugnk halini grmekteyiz. Gobi
lnn bat ksmnda, kumlar altnda kalm bir dier ehir de Loulan = ULULAN ehridir.
Gnmzde Loulan ehri
Resimde bu ehrin gnmzde kumlar altnda kalm hali grlyor. Ayn blgede st-Kan, st- Ulagan ve Urba
adl ehirler bulunmaktadr. Bu isimleri de halen kullandmz Trke ile anlayabiliyoruz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

A HARFNN ZLED YOLLAR
Bu yazda A harfinin servenini anlatacam. Bu serveni bu kadar geriye atmamn nedeni ok karmak bir
serven olduundandr. Bu serveni anlatmadan nce K harfinin servenini ve Ok boylarnn g yollarn uzun
uzadya anlatmam gerekti. Latin (Roma) abecesindeki byk A harfi iki farkl yol izleyerek talya yarm adasna
ulamtr. Bu konu genelde hibir dilci tarafndan ele alnmamtr. Burada anlatacam serven tamamen kendi
aratrmalarm sonucu ortaya karm olduum son derece ilgin bir sonutur.
A harfinin izledii yollar
Bu iki farkl yolu yukardaki resimde grmekteyiz. Yollardan biri Hazar glnn gneyini takip ederek dou ve
gney-dou Akdeniz blgelerine uzanan yoldur. Orada damga ve resimlerden olumu bir tr hiyeroglif yaz
gelitiren kltr Asya kkenli n-Trk kltrdr. Bu kltrn yazsna batl dilciler Proto-Sina yazs adn
takmlardr. Sina yarmadas, bilindii gibi Msr ile srail arasndaki blgedir ve Sami dillerinin oluum alandr.
Hem kadim Msr dili hem de Finike dili Proto-Sina dili denen kk dilden tremilerdir.
Proto-Sami Damgalar
stteki resimde bu n-Trk kkenli kltrn A damgasn solda gryoruz. Bir boa ba olan bu harfin Kadim
Msrda alm olduu ekil ise ortada grlyor. Sami dillerinde bu damgann ad Alef olup anlam da /boa/
olmaktadr. (Kaynak: The Story of Writing, sayfa 161, Andrew Robinson, 1995, Londra)
Kadim Msrda Kutsal Apis kz
A sesi ile balayan Alef sznn boa demek oluu size neyi artryor? Yukardaki resimdeki boay ve
aadaki resimdeki boynuzlu, sakall Smer tanr-krallarn hatrlatmyor mu? (Bkz. 20,000 Yllk klim Deiim adl yaz-
Smer URdan alg (engi ) ba)
(Yukardaki resimler iin Bkz. Smer dili adl 16 yaz)
Msr kltrndeki kutsal Apis kznn boynuzlar arasndaki gne diskinin n-Trk Gne klt ile ilgisi ve
Apis adnn da A sesi ile balamas basit bir tesadf olabilir mi? Daha iyi anlamak iin stteki Kadim Msrda
Kutsal Apis kz adl resmi tekrar inceleyebilirsiniz.
Alef harfi ise dorudan Orhun abecesindeki A/E harfi ile ilikilidir. Arap abecesindeki Elif harfi de ayn kaynaktan
gelir. Bu ilikiyi A Damgasndan Treyenler adl yukardaki resimde gryoruz. Orhun abecesindeki damga ok az
deierek hem brani Alef harfine hem de Arap Elif harfine kaynak olmutur. Bu resimde ayrca orta srada A
harfinin ve alt srada K harfinin geliimini gryoruz.
Dikkat ederseniz Finike K harfinin kkeni OK damgasdr. Bu damgadan dnerek modern K harfi olumutur.
Ama A harfi de K eklinde balamtr. Demek ki hem A hem de K harfleri OK damgasndan tremilerdir. A ile O
sesleri Finike dilinde yakn telaffuz edildiinde OK sesi OAK => AK => A dnmlerine uramtr. Dier bir
dnm ise OK => K ve O harflerinde de grdk. Ayn tr dnm OKH => AKH => ANKH sznde de
gsterdim.
A harfi Latin abecesine Hazar glnn kuzey yolunu izleyerek de ulat. Asya kkenli n-Trk boylar
Karadenizin kuzey blgelerinde iki kola ayrldlar. Kollardan biri gneye dnp Kafkas blgesi zerinden
Anadoluya ve oradan gney talya kylarna kadar uzand. Bu kol gneyden gelen kolla birletiinde A harfini
Yunan kltr aktard ve Yunan abecesi de kendine gre dntrd.

Yunan ve Etrsk A harfleri
Karadeniz'in kuzeyinden devam eden kol ise Alp dalarn aarak kuzey talya blgesine girip Etrsk kltrn
oluturdular. Alp dalarna ALP adn veren kltrn bu Tur ve Osk karm n-Trk kkenli kltr olduundan
daha nce sz etmitim.
Yukardaki resimde st srada Yunan abecesindeki byk A harfini ve ondan yuvarlatlarak dnm olan Alfa
harfini gryoruz. Alt srada ise Karadeniz'in kuzey yolunu izleyen kadim Macar kltrnn A harfi solda Etrsk A
harfi sada grlyor. Her iki harf da Orhun A harfinden dnerek olumulardr. Kuzey talya yarm adasna
giren Etrsk (Tur ve Osk boylar) gneyden gelen ve Anadolu zerinden talya'ya ulam olan Tur ve Osklarla
karlanca hemen kaynatlar ve bu kaynamadan Etrsk A harfi ortaya kt. nk her iki kltr ortak bir kk
kltrn farkl kollar idiler.
Nitekim, Etrsk abecesinde /Erken Etrsk/ ve /Ge Etrsk/ harfleri bulunur. Bunu dilciler saptamlardr. Erken
Etrsk harfleri kuzeyden gelen tur ve OK boylarnn damgalar, Ge Etrsk harfleri ise Yunan etkisiyle dnerek
talya'nn gneyinden gelmi olan ekiller olduklar anlalyor. Aralarnda olduka uzun bir zaman fark vardr.
Kuzeyden gelen n-Trk kolu M. 2.000 yllarnda o blgeye gelmitir. Gney kolunun gelii ise M. 1.000
yllarna rastlar. Aralarnda 1.000 yl gibi uzun bir zaman aral vardr.
Daha sonra, Roma kltr tm blgeye hakim olunca bildiimiz Latin A harfi ortaya kmtr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik
TARKANDEMOS MHR
n-Trkler Anadolu'ya birka koldan gelmilerdir. Bir ksm kuzey doudan, bir ksm gney doudan ve bir
ksm da kuzey batdan, Trakya zerinden gelmilerdir. Ama, hepsi de ayn kltrn farkl kollar olduklar iin
birbirlerinden bamsz ehir devletleri kurup bar iinde yaamlarn srdrdler.
Anadolu adnn Ana-dolu eklinde yorumlayanlar olmutur. ok da yanl saylmazlar, nk Anadolu tanralar
ve kadn yneticiler topra olmutur. Pek ok ana tanra adnn Anadolu'dan kt biliniyor. Fakat, ben biraz
farkl bir yorum yapacam. Anadolu sz ANA-OT-OL-Y szlerinden olumutur ve anlam da /Ate analarn
olduu blge/ demektir. Zaten byle olduunu Anadolu'nun Yunanllar tarafndan telaffuz eklinden daha iyi
anlyoruz. Yunanca Anadolu ANATOLIA olup asl eklin ANA-OT-OL-Y => ANATOLYA => ANATOLU =>
ANADOLU olduu grlmektedir.
Kimdi peki bu ate analar? Bunlar Anadolu'da birok ehir kurmu ve o ehirlere ANA adn katarak bir anaerkil
kltr olduklarn belirtmilerdir. rnek olarak ANKARA ad ANA-OK-ARA kk szcklerinden olumu olup anlam
/OK analarn arasnda kalan blge/ olmaktadr. Sonradan Bizans dneminde Ankira eklinde dnmtr.
Keza, ADANA ad ATA-ANA olup, aklama bile gerektirmeyen bir anlama sahiptir. Bir dier ehir AMASYA ad
AMA-AS-Y /AS ana blgesi/ demektir. AS halknn doudan geldii ve ASYA adnn AS-Y demek olduunu
aklamtm.
Daha da ilginci ZMR adnn kkenidir. zmir ad Yunanca Zmirna olup AS-HR-ANA => AZMR-ANA =>
ZMRNA => ZMR ekillerinden dnme uramtr. HR sznn uva Trkesinde KIZ demek olduunu
belirtmitim. (Bkz. Altay Dili uvaa adl 30 sayl yazm)
u halde zmir ehrini kuran KIZ-ANA, AS boylarndan uvaa konuan, AMAZON kadnlardr. Bu isim dahi
kken olarak AMA-AS-ON => AMAZON ekline balanr ve /Gne AS anas/ demektir. ON kk sznn hem
gne hem de evren anlamna geldiini grmtk.
M. 5. yzylda yaam olan tarihi Herodot Amazonlar ile Sarmatlarn ayn halk olduunu, daha dorusu
Sarmatlarn Amazonlarn torunlar olduunu syler. SARMAT ad da AS-OR-AMA-OT => SARMAT eklinden
tremitir. OR, yksek veya byk demek olup Sarmat adnn anlam /Atee (Gnee) tapan byk AS ana/
demektir. Heredot Sarmatlar, Sauromatae eklinde yazmtr ki bu yazlta Sauro sznde AS-OR ekli
belirgindir. (Kaynak: Herodot tarihi, sayfa 110-117)
Tarkandemos Mhr
Heredot, Sarmatlarn ve Amazonlarn dilini Sakalarn diline e tutar. Saka adn AS-OK kk szcklerinden
trediini sylemitim. stelik Herodot , Sarmatlarn anaerkil bir toplum olduunu ve kadnlar tarafndan
ynetildiini de belirtir. imdi buna bir kant olarak resimde grlen paraya bakmanz istiyorum. Resimde uzun
etekli, uzun sal ve kpeli olarak grlen ahs erkek deil, bir kadndr. Daha dorusu, erkek gibi sava bir
kadn yneticidir. Elindeki asa da zaten bunu belirtiyor.
Tarkandemos mhr olarak bilinen bu gm para stnde evrede ivi yazs ortada Hitit damgalar
grlyor. Demek ki o dnemde Smer ivi yazs halen etkinliini srdryordu ve Anadolunun Hurri ve Hitit
kkenli halk hem damga yazsn hem de ivi yazsn kullanyordu. Bu yaz:
TAR-RK-TM ME-SAR-MAT ER-ME , eklinde okunmutur. (Kaynak: Trk Dilinin Bebin Yl, Selahi Diker, sayfa 169, zmir)
Selahi Diker bu ifadeyi /Oturuktm men Ser Mata Arim/ eklinde okumutur. Oysa ki bu yazy ben de u ekilde
yorumluyorum:
TUR-OK-TIM AMA SARMAT ERM , yani /Ben TUR-OK idim ama Sarmat eriyim/. Aka kkeninin TUR-OK = Trk
olduunu sylyor ve imdi Sarmat eri olduunu belirtiyor. Burada TIM taks aka /idim/ anlamndadr ve ME
szc de AMA anlam tadn, svee halen /MEN/ sznn ama demek olduundan anlyoruz. Demek ki yaz
trnden ok konuulan dil nemlidir.
Ayrca Tarkondemos adnn da TUR-OK-ON-DAN olduu grlyor. TUR-OK-ON => TARKAN olmutur. Bu
mhrn sahibi tam olarak TUR-OK olmasa da onlardan olduu, onlarn torunu olduunu belirten DEN veya DEM
taks da adna eklenmi bulunuyor.
Saka boylar kuzey bat Avrupa blgelerine de gitmiler ve uva Trke'sinden Fin ile Viking dillerinin
oluumuna katkda bulunmulardr. Hun'larn, Gagavuzlarn ve Peenek'lerin ayn kkten treyen boylar
olduklarn biliyoruz. Zaten Gagavuz = GK-OUZ szlerinden olumu bileik bir isimdir. Keza HUN sz
OKH-ON (Evrenin OK halk) demektir. Peenek ad da ABA-EZEN-OK => BEZEN-OK => PEEN-OK => PEENEK
dnmlerine uramtr.
ABA-EZEN szleri ABA = BABA ilikisinden /baba ezen/ demek olup bu zellik erkek dman sava Amazon
kadnlarna ait bir sfattr. Bu szn BEZEN haline dntn Peeneklerin lkelerine BEZENY = BEZEN-Y
demelerinden anlyoruz. Peenek lkesi ise bugnk Macaristan ve Romanya topraklardr.
ABA-EZEN sznden ABAZA ve ABHAZ adlar da tremitir. Abaza halknn yaad blge kuzey Kafkasya olup
blgeye ABAZA-Y => ABHAZYA denmektedir. Kafkas ad da OK-AS => KOK-AS => KAUKAS => KAFKAS
dnmleri geirmitir.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik
AMAN KADINLAR VE YNETC KUTSAL ANALAR
Ynetici kutsal analar Anadoluya Asyadan gelen n-Trk kltrnn aman kadnlardr. O zamanki din
amanlk ve ynetim de kadn ile erkek arasnda paylalmakta idi. Kadnlarn, erkekler kadar sz geiyordu. Bu
durumu gsteren birok kant vardr.

Anadolu Tun ana Ait Anadoluda Kadn Ynetici
Resimler Anadolu Kltepe kltrne aittir. Louvre (Paris) mzesinde bulunan bu paralara /kiz idol/ ad
verilmitir. Ama dier eserler tek iken neden bunlar ikiz oluyor? Nedeni ikiz olmayp bu iki ban kral ve kralieyi
simgelediidir. Onlar eit yetkilere sahip olduklarndan ikiz olarak grntleniyorlar. Boyunlarndaki kolye tek bir
kolye olup ikilikteki teklii simgeliyor. kinci resimde at stnde seyahat eden bir kadn ynetici grlyor.
Konya Seluklu Ss
Resimde tek bedenli iki bal kartal grlyor. Bunun genelde Rusya simgesi olduu sanlr. Oysa ki Anadolu
Seluklu eseri olup kkeni en eski simgelere ve imgelere uzanr. Kartaln balarna dikkatle bakarsanz normal
kartal balar olmadklarn grrsnz. Ban zerindeki ykselen ty manevi yetiyi ve zel gc simgeler.
Dolaysyla, bu kartal maddi ve manevi gc kendinde toplam olan ynetici kral ve eini simgeler.
Kral Kralie Simgeleri
Resimde solda bir Hitit kabartmas izimi ve sada in'deki Tang dnemine ait bir ss heykel grlyor.
Hititlerde de kral ve kralie eit hak ve yetkilere sahipti. Bu bakmdan birok kabartmada ikisi birlikte
gsterilmitir.
Sada Tang dnemi heykel de ayn ekilde kral ve kralieyi simgeler. inde ejderha veya /Tyl ylan/ daima
imparator simgesi olmutur. ki bal ejderha da ikili gcn simgesidir. Maya kltrnde kukulkan da tyl
ylandr. Tang dnemi hala kuzey Asya etkisinin nemini devam ettirdii bir dnemdir. kili ynetim de
n-Trklerin asl ynetim eklidir. Kral dnyevi ilerle, savalarla ve avla ilgilenir, kralie ise manevi boyutla
amanlkla ve ifaclkla urard.
aman geleneinde kadnlarn nde olmalar aman kyafetlerini de etkilemitir. Bunu daha nce grdk. Bu
gelenein Tun anda (M. 3000) yllarnda yaygn olduunu ama kkenin ok daha gerilere gittiini biliyoruz.
Kadnlarn ynetimi M. 1000 yllarnda sona ermitir. O tarihlerde n-Trklerin Anadoludaki hakimiyeti de sona
ermitir.
talya yarm adasndaki Etrskler daha birka yz yl, yaklak M. 200 yllarna kadar varlklarn ve dillerini
yaatmlar, Roma hakimiyeti altna girdiklerinde hem dinlerini, hem dillerini hem de adet ve geleneklerini terk
ederek Latin olmulardr. Bu kadar rahat ve savamadan teslim olmalar tek bir nedene dayanr. O da Roma
kltr de pek farkl olmayp, balangta ayn kltrn farkl bir kolu durumunda idi. Glenip bydke
kendine has bir dil gelitirdi.
Latince incelendiinde Trke ile gramatik yap bakmndan birok benzerlikler gsterir. Szck dzeyinde de
Trke anlam ve ses olarak birok benzerlik bulunur. Latince'nin Etrskeden nasl dnt hakknda size bilgi
vermitim. (Bkz. Asya Kk Dili Kurallar adl 24 sayl yazm)
Etrsk Kral ve Kraliesi
Etrskler rahatlarna ve konforlarna dkn bir halkt. Ynetici olarak kral ve kralieleri de eit yetkilere
sahipti. Resimde ilgin bir Etrsk ifti grlyor. Bunlarn ikisi de uzanm durumda ve kral karsnn omzuna
kolunu atm. Kadnn sa rgsne bakn. Tipik Asya ve Trkmen geleneine gre rgl. Erkein sakal ve ince
by var. Salar ise uzun ve daha da ilgin olan, balnda iki adet boynuz var.
imdiye kadar defalarca zerinde durduum bu boynuz zellii dorudan n-Trk geleneidir. Bu konuda artk
hi kimsenin en ufak bir phesi olmamas gerekir. Olanlar da ltfen nceki yazlara baksnlar. Bu durumda
Etrsklerin n-Trk olduklar phe gtrmez bir ekilde kantlanmtr sanyorum.
Kalyor, yaz ve dillerinin de Trke'nin bir miktar dnm bir lehesi olduunu kantlamaya. Onu da yaptm
sanyorum. (Bkz. Etrsk ve Likya yazs adl 15 sayl yazm)
Etrske konusu henz kapanm deildir. Bakn Johannes Friederirich, Kayp Yazlar ve Diller adl kitabn da ne
diyor: (Arkeoloji ve Sanat yaynlar, sayfa 184)
talya eski alardaki gelimiliini, dillerinin incelenmesi her dnemde Etrsklere borludur. Ama elde edilen
sonular, bu giriimin tam bir k noktasna ulamas iin harcanm abalara tam karlk gelmemektedir.
Etrskenin yorumlanmasyla ilgili olarak yaynlanm saysz makale ve kitaba ramen, bugn hla bu dilin
yorumlanmasnn kesin bir sonuca ulam veya ulamam olduunu sylemek zordur.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik
ETRSK ZARINDAK YAZILAR
Etrsk konusu bitmez, nk hala zm bekleyen pek ok yazt var. Size burada bir Etrsk zarndan sz
edeceim ve kendi yorumumu sunacam. Kayp Yazlar ve Diller adl kitabnda J. Friedrich yle diyor:
Zarlar zerine iaretlenmi szcklerin okunularndaki 6 rakam, hibir pheye yer brakmakszn birden altya
kadar sralanm ifreler ierdiinden, bu konuda tam bir literatrn domasna yol amtr. Ama burada,
bunlarn nasl bir sra takip edebilecekleriyle ilgili, bugn dahi hla kesin olarak zmlenmemi g bir sorun
ortaya kmaktadr.
Etrsk zarndaki yazlar
Bu zarlar zerinde yaplm iki yorumu yukardaki resim de gryoruz. Solda Larissa Bonfante adl bir Etrsk
uzmannn yorumu ve ortada Selahi Diker (Trk Dilinin Be bin Yl, sayfa 129) adl Trk dil uzmannn yorumu
grlyor. Sada ise benim yorumum var.
ncelikle, ben u soruyu kendime sordum: Eer bir zar yapsam say kazmak m daha kolay yoksa saynn adn
m yazmak daha kolay. rnein /drt/ m yazmak kolay, yoksa 4 m? Elbette ki sayy kazmak kolay. stelik, o
dnemde okuma yazma bilenlerin says ok azd. Sayy tanmak elbette ki yazy okumaktan kolay olduuna
gre, ne diye yaz kullanmak gereini duydular?
Bu sorularn yantn yle verdim. Bu zarda yazanlar kesinlikle rakam deil. Bir fiil veya emir olabilir. Trke
olarak okunuun sadan sola olduu gz nne alnrsa ilk okunan szck. ki harften oluan G szc. nk
Etrsk abecesinde ), g harfi olup l dz izgisi de i harfidir. Genelde Y sesi bir dolgu sesi olup Trkeye sonradan
girmitir. Bugn /giy/ diye yazdmz szcn asl /Gi/dir.
Zarn tam aksi yzne o emrin tam aksi yazlm olmas gerek. Bu szck de A szdr. Fakat bu sefer soldan
saa yazlmtr. nk Etrsk yaztlarnda yn o kadar nemli deildi. Genelde sadan sola yazsalar da bazen
Bustrofedon denen bir tarlay srer gibi iki ynl yaztlar bulunmutur.
Zardaki kart yzler Resim de kart yzlerdeki yazlar grlyor. Dier kart yzlerde u ikili emirler
bulunuyor. Sadan sola KAL ve soldan saa KA. Dikkat ederseniz KA szndeki sesini vere U damgas olup
kollu bir M harfine benzer. (Bkz. Gne Tanr ve Ku lkesinin Tanralar adl 19 sayl yazm)
talya'nn kuzeyinde, bugnk Avusturya Alplerinde bulunmu olan tzi mumyasnn omzunda bir U damgas
var ve bu damga onun ynetici olduunu belirtir. talya'nn kuzeyi o dnemde tmyle Etrsk halkna aitti ve ALP
adn da koyan n-Trk kkenli Etrsk milletidir. Dolaysyla, tztal (tz tepesi) bir Etrsk yerleim blgesi idi.
Etrsklerin yaz tarznda K harfi hem ucu aa bakan bir ok eklinde, hem de grld gibi ular dz bir ok
eklinde yazlmtr. Bu iki iaret ou zaman farkl sanlsa da verdii ses K sesidir. Dier iki yzde Sadan sola
HLTH ve soldan saa ALTH okunuyor. O harfine benzeyen iaret TH olarak okunuyor. Bu iaretin TENGR
damgasndaki daire ile ilikisi var. Bu konuda uzunca bir aklama yapmtm. (Bkz. Mayalarda Dil-Din-Mimar adl 4 sayl
yazm)
L harfine benzeyen iaret AL veya UL damgasdr ve TH damgas ile birlikte ALTH yani ALT olur. Bu bir emir
olduuna gre kanmca gre ile ilikilidir. Keza kar yzdeki HLTH de ST demek oluyor. Etrskler n-Trk
olduklarna gre Asya kkenli gre sporunu elbette ki yaygn olarak uyguluyorlard. Greiler yeniemeyince
zar atlyor ve gre devam ediyordu. Bu bakmdan zardaki emirleri bir kere daha gzden geirelim.
KAL: Ayakta kal ve gree devam et.
KA: Hakem iaret verince kamaya bala.
GY Gre kyafetinle gree devam et.
A: Gre kyafetini kar ve plak gree devam et.
HLTH: Gree stte devam et.
ALTH: Gree altta devam et.
Etrsk Gre Tablosu
Romallarn Greko-Romen adn verdikleri ve bugn dahi belden yukar yaplan gre tarz Etrsklerden alnt bir
spordur. Bu durumu kantlayan resim her eyi anlatmaktadr. Bylece sadece zardaki yazlar okumakla
kalmadm, ayn zamanda bu zarn ne zaman ve nerede kullanldn da aklam oldum.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GNE DLNDEN TREYEN DLLER
n-Trke'den treyen dilleri bir tablo halinde gstermek gerekir. Bu tabloyu inceleyebilirsiniz. Bu tablodaki
isimleri Trke yazmadm. Bunun nedeni dier sitelere de gndermek mmkn olsun diye. Birok nternet sitesi
dillerle ilgileniyor. Kk dili aratryor ve hepsi de kendilerine gre bir kaynak dil buluyorlar.
rnein, bu aralar Rus dilcilerin ileri srd Nostratic adl kk dil olduka taraftar toplam durumda.
Macarlarn ileri srd bir kk dil var. Onlar bu kk dile Turanian diyorlar. Her iki isim de aslnda ayn
n-Trke dile gidiyor. nk bilimsel aratrmalar hep Asya kl bir kk dil olduu grnde birleiyor.
Ancak, bu dile verilen isim konusunda anlamazlklar var. Nedeni de her bir kltrn bu dile sahip kmak
istemesi. lgin olan da u: Bu kk dil almalarnda her nedense Trke ya hi yok, veya kenarda kalm
nemsiz bir dil olarak var. Bu durum, asl kayna rtmek ve onun nemini kmsemek gayretinden baka bir
ey deil. Eer bizim dilcilerimiz, Trkologlarmz bu konuya eilmezler ve Gne diline sahip kmazlarsa yaknda
tm dnya Nostratic adl bir dilin gerekten bir zamanlar konuulmu olduuna inanacak.
Bu bakmdan isim ok nemli. Gne diline SUN LANGUAGE dersek belki daha kabul grebilir. PROTO TURKISH
dediiniz anda bilin ki hibir yerde onay grmeyeceksiniz. Maalesef, dnyada dilci olarak tarafsz, adil, gereki,
drst ve cesur bilim adam parmakla saylacak kadar az kald. Baz bilgili bilim adamlar yok deil. Ama, hem
bilgili hem cesur olan pek az. Ya ret edilmek ve belli ortamlarda kmsenmek korkusu iindeler. Veya, kesin
kant aradklar iin imdilik bildiklerini bekletmeyi, batl bilim adamlar ilan edene kadar ortaya kendi fikirlerini
atmamay tercih ediyorlar.,
Tabloda 2 belirgin dil gurubu bulunuyor. I ile belirttiim gurup Dene-Kafkas, Afrika-Asya ve Avrupa-Asya dil
guruplarn ieriyor. Bu dil guruplarnda Gne dili ok belirgin etkilere sahip. Hem szckler hem de kltrel
gelenekler aka Asya kkenli Gne dilinden ve bu dili konuan kltrden tredii grlyor.
En sada oklar takip ederseniz, Elam, Smer, Etrsk ve Girit dillerinin Trki (Turkic) dilleri olduklar ve bu
dillerden Hitit dilinin tredii gr var. Hitit dili de bugnk Avrupa diline kaynak olmu.
kinci gurup dilleri II ile gsterdim. Bu ikinci guruba Orta ve Gney Amerika yerli dilleri ile Maya dilleri ve Gney
dou Asya dilleri de giriyor. Ancak, bu dil guruplar asl Gne dilinden daha eski tarihlerde ayrlm olduklarndan
ilikiler bir miktar bulanklam. Sadece mimari yaplarda iliki halen grlmekte. Szck dzeyinde de birok
balant bulmak mmkn. Fakat, dier guruba oranla daha az sayda ortak szck var.
Bu tabloyu istediiniz siteye benim adm vererek yollayabilirsiniz. Bu tabloda bir tek gney Afrika dilleri
bulunmuyor. nk o diller yerel kalmlar ve dnya dilleri ile ilikileri yok denecek kadar az. Eer bu tablo
kabul grrse, ki pek fazla midim yok, Gne dil kuram da kabul grm olacaktr. Bu durumu ok iyi bilen
yabanc uzmanlar asla bu tabloya destek vermeyeceklerdir.
Ancak, gne balkla rtlemez. Bir miktar, bir sre gerekler rtlebilir. Er ge bir cesur dilci kacak gnein
baln silip atacaktr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik
TRKEDE TEKRAR VE KARITLIK SMETRS
Trke'miz, d dnyadan etkilenen ve d dnyay anlamlandrmaya alan insan tarafndan retilmi en eski
dillerden biri, belki de ilkidir. Bu ifade ilk bakta fazla iddial bir sav gibi grnebilir. Ancak Trkemizin i ve d
yaps incelendiinde hem ok eski bir dil olduu, hem de ok mantkl, tutarl olduu grlecektir. yapdan
kast szcklerin ierdikleri anlam, d yapdan kast ise szcklerin biimlenii ve cmle iinde yerlerini
allardr. Yani Trke hem z hem de biim olarak incelenmeye deer bir dildir.
Her dil birtakm kurallar ierir. Hibir dil kurallarn amazl bakmndan Trke ile yaramaz. Trkemizde
kural d yaplar son derece azdr. Trkenin kurallarn inceleyen batl dil bilimciler dilimizdeki kural
amazln ve ve bitiremezler. 1823-1900 yllar arasnda yaam dil bilimci Max Mller : Trke grameri
okumak bile bir zevktir. Kiplerdeki hnerli tarz, btn ekimlerde hakim olan kyaslk, ekillerde batan baa
grlen bir saydamlk, dilde parldayan insan zeksnn bu harika kudretini duyanlar hayrete drmekten geri
kalmaz demitir. Szn ettii zellikler Trkemizin d yaps ile ilgilidir. Ancak szcklerin tadklar anlam
incelendiinde ayr bir derinlik olduunu da grmekteyiz.
Her dil bir iletiim arac olarak seslerden yararlanr ve kulaa hitap eder. Eer kulaa gelen sesler ho ve
dengeli (harmonik) iseler o dil estetik bir dildir. Dile ait bir tavr alnacak olursa ncelikle kulaa gelen seslere
dikkat etmek gerekir. Estetik tavr, duyusal temele dayal bir tavrdr. Estetik tavr, bireysel varlkla, ya da tek
tek /burada ve imdide/ bulunan var olanla ilgilidir, genel kavramsal nesnelerle deil., der smail Tunal,
ESTETK adli kitabnn 28 inci sayfasnda. Bu tanmdan hareketle Trkeyi ilk kullanan insanlarn (n Trklerin)
doaya estetik bir tavrla baktklarn syleyebiliriz. Zira hem doal seslerden yararlanmlardr hem de bu
seslerden yeni szckler tretirken dengeye ve ses uyumuna nem vermilerdir.
Trke konuan ilk insanlar tek heceden oluan doal seslere anlam yklemilerdir. Bu tek heceli szcklere kk
szckler demekteyim. Kk szckler birincil ekillerdir. Kk szcklerin temel kavramlar iermeleri gerekir. Bu
temel kavramlar gndelik yaamda esas olan ve gndelik yaamn paras olarak karmza kan burada ve imdi
ile ilgili kavramlardr. rnein doada grlen eitli oluumlar (ay, su, gl..), insan vcudu ile ilgili uzuvlar (el,
kol, ba, gz...), canl yaratklar (ana, ata, at, ku, ay.....), eylemler (ko, al, gir, in....) ve nesneler (ok, ta, yay,
saz....) eklinde temel kavramlardr. Tm bu kk szcklerin tek heceden olutuklarna dikkatinizi ekerim.
Kk szcklere taklar ekleyerek oluturulan yeni szckler ise ikincil kavramlar olarak karmza kar. Birincil
kavramlarn kayna byk apta doadr. Doadaki sesleri yanstarak pek ok kk szck retilmitir
Trkemizde. Bu szcklere Ses Yansmal szckler ad verilir.
Hamza Zlfikar TRKE'DE SES YANSIMALI KELMELER adl bir kitap yaynlamtr. (Trk Dil Kurumu Yaynlar:
628) Kitabnn 91 inci sayfasnda yle der: Ses yansmalarnda en kk biimler olan birincil kklerden trl
geniletmeler ve tretmelerle yeni biimler kurulurken yapda karmak olmayan, kurallara bal bir ileyiin
varl grlr.
u halde Trke eklemeli bir dildir. Tm Asya dilleri eklemeli dillerdir. Bizim de yesi olduumuz dil gurubuna
Altay dil gurubu denir. Ancak Asya kkenli Ural dil gurubu, uki-Kamatka dil gurubu ile Eskimo-Alau dil
guruplar da eklemeli dillerden oluurlar. Altay dil gurubuna Trke'mizden baka Korece, Japonca, Moolca,
Tunguz dili ile daha birok Asya dili girer. Ancak tm bu diller iinde ses yansmal szck bakmndan en zengin
olan Trke'dir.
rnein iki sert cisim birbirlerine arptrlrsa AK diye bir ses kar. Bu doal sesten bakn ne tr szckler
retmilerdir atalarmz: akar, akaralmaz, ak-uk et, akl, ak, akldak, aktr, aklt, akmak, akr
ukur, akrdakl, akkadak, akmur, akrnt...vs. Benzer ekilde bir cismi dierine arptrma eyleminden
ortaya TAK sesi de kar. Bu kk szckten treyen ikincil ekillere bir gz atalm: Taklat, Takrdat, Takrt,
Taknt, Takr, Takla, Tak tak kolu, Takagan, Tak tuk etme, Takr tukur, Taklcak...vs.
Bir szn bir-iki harfini deitirip kafiyeli bir deyim retmek hem anlam zenginlii yaratr hem de kulaa ho
gelir. Bu tr ifadeler Trkede oktur ve Tekrar Simetrisi ieren, kulaa ho gelen, estetik deyimlerdir.
rnekler: Ak-sak, oluk-ocuk, krk-kk, tek-tk, sere-serpe, kar-kuru, yorgun-argn, aka-paka, takr-
tukur, pe-pee, ard-arda...vs. Her bir deyim szcklerin basit anlamndan teye daha derin ve geni anlamlar
ierirler. Birinci rnekte Ak-sak bir kyafet dediimizde kyafetin hem ak hem de dank, dzensiz ve gze
ho gelmeyen anlamlarn da ifade etmi oluruz. Keza oluk-ocua kart dediimizde ocuklaryla tm vaktini
harcyor, baka i yapmaya vakit bulamyor dncesini de ifade etmi oluruz.
Bir de zt anlaml szckleri tekrarlayarak Kartlk Simetrisi denebilecek deyimlerle anlam zenginlii retilir.
rnekler: Dosta-dmana, er-ge, giren-kan, olur-olmaz, irili-ufakl, gide-gele, aa-yukar, bata-ka, eninde-
sonunda, inili-kl, saa-sola...vs. Burada ikinci szck birinci szcn zt anlamlsdr. ki zt anlaml
szckten yepyeni ve her bir szckten daha derin bir anlam retmi oluyoruz.

Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TRKENN DNEMLER
Her dil gibi Trkemizin szckleri de zaman iinde anlam deiikliine uramlardr. Ancak tarih ncelerine
kadar uzanan bu dili incelemek tm dier dillere gre hem daha kolay hem de daha heyecan vericidir. Zira
szcklerin eski anlamlar ile yeni anlamlar arasnda ba kurabilmek iin o dnemin kltrn kavramak ve
bilmece zer gibi zmek gerekir. Trkemizin dnemlerini u ekilde sralayabiliriz:
1.n-Trke (Gnmzden 25 - 15 bin yl nce)
2.Altayca (Gnmzden 15- 5 bin yl nce)
3.Ana Trke (Gnmzden 5,000 3,000 yl nce)
4.Eski Trke (M. 1,000 MS. 1200)
5.Orta Trke (MS. 1300 MS. 1923)
6.Yeni Trke (MS. 1923 den itibaren)
Bu dnemler kesin olarak dilciler tarafndan saptanm tarihler deildir. Zaten dilciler n-Trke diye bir dilin
varln bile kabul etmekte zorluk ekerler. Bu dnemler Trk topluluklarnn bulunduklar blgeyi ve yaz tarzn
terk edip yeni blgelere g etmelerine denk den tarihlerdir. Her yeni dnem yeni bir yaz tarznn ve yeni bir
konuma aznn benimsenmi olduu dnem olarak anlalmaldr.
n-Trke dneminde yaz yoktu. Sadece damgalar ve kk szcklerle ifade edilen tek heceli dil vard. Altayca
dneminde Asya'dan ayrlp drt yne doru yaylmaya balamlardr. Ana Trke dneminde halen damga yazs
var olmakta devam etse de eitli abeceler geliip farkl corafyalarda uygulamaya girmilerdir. Eski Trke
olarak tanmlam olduum 2200 yllk uzun bir sre iinde Trke hem ekil, hem ierik hem de estetik olarak
olgunlua ulamtr. Bu dnemde Trk boylar farkl abeceler kullanmlar farkl dinlere inanmlardr.
Orhun kitabelerindeki yaz tarz hala n-Trk damgalar ile ilikisini koparmam bir tr olarak zellikle
incelenmesi gerekir. Kitabelerde kullanlan deyimler hem ierik hem de estetik olarak nemlidirler. Size birka
rnek sunaym: (Kaynak: Gktrk mparatorluu, Rene Giraud, Tre yaynlar)
K : bugn bile kullandmz /i g/ deyimini almak + gayret gstermek anlamnda tek bir szckle ifade
ederek derin bir kavram retmilerdir.
ATK : AT-K kk szcklerinden AT = AD isim ,unvan olup K = eref n olduundan birlikte ZAFER, erefle
kazanlm n, baarda ve isim sahibi olmada gayretin rol gibi derin kavramlar aktarlmaktadr.
KUTULU : Bugn bile kullandmz KUTLU sznde KUT-ULU bulunur. ULU hem yksek, yce demektir hem
de talihin iyisi demektir. Birlikte ZENGNLK anlamn aktarrlar.
YA-SYT : Gzya dkmek, alamak anlamlar bulunur. Bu ikili kavramda acnn, matemin ifadesi
bulunmaktadr.
LTRE : L yaanan blge, corafi lke demektir. Tre ise rf adet olduundan birlikte Politik ve dari Ynetim
yani DEVLET kavram bulunmaktadr.
ARKI TRK : Ark = AKI yani hareket ifade eder. Tirki ise bir TEKRAR SMETRS ierir (Bkz. 40 sayl
yazm). Ayn zamanda Tirki sz /hayvanlar/ demek olup birlikte hareket halinde KERVAN veya genel olarak
hareket halindeki SR kast edilmektedir.
BAZYAYISIZ : BAZ kk szc gnmzde BARI olmutur. Asl BAZIS olup R Trkesinden dilimize gemitir.
YAYI ise dman demektir. YAYISIZ /Dmansz/ olduundan birlikte /Bar iinde dman olmadan yaamak/
kavramlar tek szckle aktarlmtr.
YABIZ YABLAK : Burada tam bir Tekrar simetrisi bulunmaktadr. YABIZ /Kt, zararl/ demektir. Yaplak veya
Yablak hem seste bir tekrar hem estetik vardr. Yani, kt ve zararl olan siirsel bir kafiyeli tekrarla adeta
yumuatm, etkisini azaltmlardr.
Bugn bu deyimleri unuttuk. Dolaysyla kendi kk kltrmzden uzaklatk. Ne Orhon abecesini ne de Arap
abecesini okuyabiliyoruz. Ne Eski Trke'yi ne de Osmanlca'y anlyoruz. Bu bakmdan z deerlerimizi
bilmediimiz ve kendi kltrmz tanmadmz iin zenti ve kulaktan dolma bilgilere, bat deerlerine, batl
dilcilerin ve tarihilerin bizlere aktarmak istedikleri dar baklara inanyoruz. Deiime kar deilim. Ama kendini
unutacak kadar deimeye gaflet denir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TRKE KKENL SZCKLER
Trke'deki z sesinin uva dilinde r olarak deiiklie uradndan sz ettim. uva dilini konuan iki farkl
boy da Utrigur ve Kutrigur boylardr. Bunlarn Trke ekillerini grebilmek iin bir miktar hecelere ayrmak
gerekir. UTRGUR isminin UTR-GUZ = TR-GUZ = TE(DE)K-OUZ anlamn ierdiini gryoruz. TEK veya
TEDEK hem ailece uzak, hem de corafi blge olarak uzak olan Ouz boyu demek oluyor. te bu halk
kuzeydeki GOT halkdr. Yazl GOTH olan bu boy adnn okunuu TH = ilikisinden GO veya KO olduu
anlalyor. Viking ve kuzey Avrupa savalarnn balklarndaki ko boynuzu ile KO ad aka bu ilikiyi
gsteriyor. Bir dier rnek, inden gelen AY bitkisine, TEA denmi olmas T=CH ilikisine kanttr.
UTR sz ise Hind-Avrupa dillerine /Dlanm olan/ anlamnda ngilizce out, Almanca aus, svee ut ve
Hollandaca uit ekillerinde bulunur. Latince AUT sz /biri veya teki/ olup gene ayrm ve TEK kavramn
ieren bir szcktr.
Kutrigur ad da benzer ekilde KUTR-GUZ olup KUTR = KUTLU (Kut ile iliikli olan) OUZ anlamn ierir. M..
3,000 yllarnn sonlarna doru Anadolu'da ve Mezopotamya'da Guti adl bir kavimin varlndan sz edilir. Gut
sz Kut olabilecei gibi Got adnn biraz farkl syleni ekli de olabilir. Gotlarn dou koluna Ostrogot ve bat
koluna Vizigot ad verildii biliniyor.
Avusturyal tarih profesr Herwig Wolfram History of the Goths (Gotlarn Tarihi) adl kitabnn 300c
sayfasnda aynen yle der: (kendi evirim)
Got ordusunun ok-uluslu yaps Odovakarn yenilgisinden sonra daha da artmtr. Bat ordusundan nemli
miktarda sava Theodorikin ordusuna katlmlardr. Bunlarn arasnda Rugili, Herulu, Kirili, Trkilili, Suevili,
Sarmatl ve Tayfall erler Gotlu olmulardr.
Bu boylarn bir zamanlar var olduklarn hibir tarih kitab yazmaz. Trk-ili, Su-evi, Tayfa-l aka Trke
kkenli szcklerdir. Dierleri ise Rugi = Uruk (yerleik), Heru = Er (asker), Sarmat = aS-oR-aMa-oT ve Kiri =
Ok-iri olabilir. Tm bu boylar Baltk denizi cvarnda (kuzey Avrupada) yaamakta idiler. Finlilerin kendilerine
Suomi adn verdiklerini biliyoruz. Baltk blgesinin, zellikle Finlandiyann son derece bataklk bir blge olmas
bu isimde su kavramnn bulunduunu dndrmektedir. Suevi adl bir boyun varl bu gre destektir. Baltk
ile Balk (bataklk) arasndaki benzerlik de tesadf deildir.
Nitekim, Balthic = Baltk = Balk, olduundan TH harflerinin aslnda sesini verdikleri bir kere daha ortaya
kar. Bu durumda Theodoric = u-doruk = u-danz (u halkndanz) eklinde uva halkndan olduu
grlmektedir. Balk blgesinde hkm srm dier kral adlarna bir gz atalm. Alaric = Alrk (Alrz), Huneric
= Hun-Eriyiz (Hun askeriyiz) ve Athaneric = Aan-eriz (yol aan, ilerleyen askeriz). Sondaki C taks aslnda
OKH sznden tremi olup, Almancada /ben/ ICH eklinde bamsz bir szck haline gelmitir.
Almanca K sesi yumuayp G sesi haline dnmtr. rnein, Almanca Ganse = Kaz, Grau (gri) = Kr ve Gut
(iyi) = Kut ilikilerinde K dan G ye doru olan dnm ve anlam benzerlii aktr. KUT sznn GUT olup /iyi/
oluu da kutsal olann ayn zamanda iyi olduunu gsterir.
Fransaya yerlemi olan Gol boylar da Vizigotlardan olumutur. u halde Ouz => Guz => Gur => Gol
dnmlerinde asl bot adn OKH olduu grlyor. K sesinin kalmas halinde ise OKHuz => Kuz => Kur
ekilleri tryor. Kuzey sz de bu kkten tremitir. KUZ-Y => KUZEY (Kuz lkesi) olup GUZlarn kuzeye
yerlemi kollarnn lkesi anlamn ierir.
svire Alplerine yakn CHUR (okunuu KUR) ehri vardr. Bu ehirde ok eski dnemlerden kalma yazl talar
bulunmutur. Bu ehrin OKH halknn kurmu olduu anlald gibi KUR sz dahi OK-UR = KUR olduunu da
aklam oluyor. Bylece halen kullandmz ehir kurmak kavramnn kkn bulmu oluyoruz. ehir
kuruluyor, yaplmyor veya dikilmiyor. Daha nce KY sznn OK-Y olduundan sz etmitim.
Nasl ki Guz zamanla Gol olmusa ayn ekilde Kuz zamanla Kol olmutur. Ana bedenden uzant anlamn da bu
szlerde buluyoruz. BOY sz beden ile ba balayan BOYUN olduu gibi, bedenin yan uzantlar da KOL
olmaktadr. Bylece, hem bir uzant (bir uzuv) hem de asl bedeni oluturan Asya ktasndan ayrlan OK boylarnn
bir blmn de farknda olmadan belirtmi oluyoruz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TRKMEN TRKE'S
Trkmen ad ilk olarak Mahmut Kagarlnn Divan Lgat-it Trk eserinde belirir.
Trkmen halk Ouz Trklerinin bir koludur. Gnmzde Trkmen Trkesi
Trkmenistanda konuulmaktadr. Ancak, Orta Asya blgesinin geni bir alanna
yaylm olan Trkmenler dillerini halen konumakta devam etmektedirler.
Trkmen dili Trkenin bir lehesi olup onun da birok yerel azlar
bulunmaktadr. Bu azlara verilen isimler yledir. Teke, Salr, Yomud, Gkleng,
Nohur, Anav, Suhri, Kra, andr, Mukri, Hatap, Bayat ve Arabac.
Ayrca, kuzey Kafkasyada konuulan Trkmen az ile Horasanda konuulan
Trkmen az arasnda farklar bulunur. Bu bakmdan, Trkmen leheleri ve azlar
Ouz Trkesinin ana gvdesini olutururlar.
Trkmen Trkesine rnek olarak birka basit cmleye bakalm:
Caayng binaas berk uruldu. (Binann temeli salam yapld)
Bu ifadede berk /salam, gl/ ve urulmak /oluturulmak, yerletirilmek/
anlamlarn tar. Her iki szck ok eski kk szcklerdir. (UR sz iin 15 sayl yazya
baknz) lgin olan ise /temel/ anlamna gelen szcn Trkmen Trkesinde /bina/
oluudur. Bir dier rnek:
Zala mnge golay adam syar.
(Buraya bin kii kolayca sar)
1000 saysn ifade eden /bin/ sz B => M deiimi sonucu /mnge/ haline
dnmtr. svee /monga/ pek ok anlamn tamaktadr. Bir dier rnek:
Uukszlk zerarl kellem aralpdr.
(Uykusuzluktan dolay bam aryor)
Dolay sznn karl olan /zerarl/ sz /zarar veren, kt etki yapan/ bir durum sonucu olduu anlalyor.
Bizim Trkemizde dolay veya sonucu szlerini kullansak da /zarar/ sz ile etkinin ekli daha kesin ve ak
olarak aktarlmaktadr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TATAR TRKES LE PHASTOS DSK
Trkenin lehelerinden biri olan Tatar Trkesi Hazar denizinin kuzey blgelerinden Krm yarmadasna kadar
konuulmaktadr. Tatar Trkesi de Trkmen Trkesi gibi ok eski kklere sahip olup, n-Trke ile balar
bulunmaktadr. Kendisi de Tatar Trk olan Nurihan Fattah Tanrlarn ve Firavunlarn Dili balkl bir kitap
yaynlamtr. (Selenge Yaynlar, 2004, stanbul) Bu kitabnda Tatar Trkesi ile Smer dili arasnda balar kurmakta
hatta Girit adasnda bulunmu olan Phaistos (Festos) diskini dahi okuduunu ileri srmektedir.
3 Temmuz 1908 ylnda Girit adasnn Festos ehrinde bulunmu olan bu diskin zerindeki resim yazs Msr
Hiyeroglif yazsn andrmaktadr. Merkezden balayp evreye doru spiral bir helezon eklinde kazlm olan bu
iaretler bugne kadar srlarn korumaktadrlar. Gerek Yunanca gerekse Latince ile uraan dil uzmanlar bu
iaretleri okumakta baarl olmamlardr. Gnmzde bu iaretleri bilgisayara ykleyip, makine mant ile
zmek iin giriimler srmektedir. Nurihan Fattah ise hem iaretlerin anlamn Trke ile zmekte hem de bu
diskin ne zaman ve kimler tarafndan okunduunu tahmin etmektedir. Byk olaslkla, evlilik treni srasnda
gelin olacak olan gen kz bu diski evire evire okumakta ve tanrlara, tanralara dua ederek bir tr sadakat
yemini yapmaktadr.
Resimde Festos diskinin bir yzn grmekteyiz.
Phaistos diski
Diskin her iki yznde 45 farkl grnmde toplam 241 iaret bulunuyor. Bu iaretlere ayrntl olarak anlam
vermek elbette ki bir uzmanlk konusudur. Ancak, elde belli bir dil bulunursa, ilikileri kurmak ve tutarl bir
ekilde yazy anlamlandrmak mmkndr. Size resimdeki yzn zerinde yazl olan szleri N. Fattahn
kitabndan (sayfa123) kendi yorumumla aktaryorum.
ADAMIMA (Atama), TU ENMKE (nineme), ES ENEM (asl anama), KARAUL EYMKE (Kara ulu blgeme), SADAKA
NMEK (sadakat sz), BNTME (kz kardeime), M EYMKE (imdiki yeni evime), SAKAMA (kralma), REKE DE
(erime de), EMEKENME (kadn akrabama), RKENEKME (erkek akrabama), ENME (yeni anneme)...
eklinde srp giden bir sadakat yeminidir. Burada ilgin kk szckler bulunmaktadr. TU damgas UT olarak da
okunabilir. Bu da /dta, ilerde olan/ anlamn tadndan /yksek anne/ yani nine olmaktadr. ES kk szc
de /var olan, asl olan/ anlamn tadndan /asl anne/ beni douran anne demektir. NMEK sz ise /dimek,
szn etmek/ yani sadakat sz vermek eklinde anlalmaldr. ENEM /anam/ olduuna gre ENME de kayn
valdeme veya yeni anneme demek olmaktadr.
Her iki yzn de okuduktan sonra, herkesin nnde sadakat yemini etmi olan gen kzn evlilik treni
gereklemektedir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KHAZAR TRKLER
Khazar halk Orta Asya kkenli bir Trk boyu olup MS. 5. yzyldan 13. yzyla kadar varlklarn
srdrmlerdir. Zamanla evrelerini Kiev Ruslar ile Bizans imparatorluu bat ve gney-bat snrlarnda
Hristiyan dininin basksn arttryordu. 10. yzyldan itibaren de gneyden ve gney-doudan gelen slam
ordular ile sava halinde oldular. Bu iki gl dini baskya kar koymak iin Hazar yneticileri Musevi dinine
gemeyi kendi bamszlklarn korumak asndan daha uygun buldular. (Kaynak: 13. Kavim, Arthur Kstler, 1976, ve The
History of the Jewish Khazars, Douglas M. Dunlop, 1967)
Dilleri Trke olan ve yazlar da Orhun abecesine son derece benzeyen bu ulusun -1200l yllar sonlarna
doru- Mool saldrlar sonunu getirmitir. Batya ve gney-batya doru dalmak zorunda kalan Hazar halk
Bulgarlara, Macarlara ve Almanlara kararak tarih sahnesinden silinmilerdir.
Hazar denizi adn Hazar adndan alr. Asl ekli KHAZAR olan bu adn asl OKH-AS-ER olup, OK ve AS boylarnn
erleri olduklar anlalyor. KHAZARA adnn ise, OKH-AS-ER-Y (KHASER lkesi) anlamna gelmektedir. yi ata
binen Khazar savalar batdaki ordularda Hussard olarak grev almlardr. Yakn tarihe kadar Hazar halknn
kk topluluklar halinde Litvanyada ve Ukranyada Krm yarmadasnda yaadklar biliniyor.
Ukranyann baehri olan Kiev de Hazar Trkleri tarafndan kurulmutu. Kiev ad KIYI-EV szlerinin bitimesi
sonucu olumutur. (Kaynak: An Introduction to the History of Khazaria, Kevin Alan Brook, 1999) Dier Khazar ehirleri Sarkel,
Atil (Etil), Tmutorokan, Ker ve Samander.
Hazarlarn yazsna bir rnei stte gryoruz. Bu alt harfli Hazar szc 10. yzylda yazlm olan bir
mektubun en altnda kaytl olan OKHQURM szdr. (Kaynak: Yukarda verilen Kevin Alan Brook, 1999) Sadan sola
doru ilk harf Orhon abecesinden dnerek deiime uram OKH sesini veren ekildir. Daha sonra bu eklin
bilinen K harfine dntn grdk. (Bkz. 9 sayl Khan-Khut-Khanum balkl yazm)
Alttaki krmz harfler deiiklie uramam Orhon harfleridir. Ortada bugn kullanmakta olduumuz Latin
harfleri ve en stte asl KHAZAR harfleri grlyor. Anlalan okuyan kii OKUDUM yazmak yerine OKURUM
eklinde gemi zaman yerine geni zaman kullanmay tercih etmitir.
Size Khazar Trkesinden birka rnek cmle sunaym:
Kaytmamen artkar sezimden. (Szmden asla dnmem)
Bu ifadede Kaytmamen, bugn biraz da argo olmu /kaytarmam/ olmaktadr. Artkar ise art /geri/ demek
olduundan /geriye dnmem/ demektir. Sezimden ise aka /szmden/ olmaktadr. Ancak cmlenin devrik
olduuna dikkat ekmek isterim.
Da alglad allarn tangr. (Ve onlar Tanr kutsad)
Bu ifadede bataki da bizim kullandmz /ve/ olmaktadr. Alglad ise /alklad/ yani kutlad veya kutsad
anlamn tayor. Allarn sz ise /onlar/ demek oluyor.
Sendir otnu suvba, yamanlkn dostlukba. (Ate suyla, dmanlk dostlukla sndrlr).
Bu ifadede sendir /sndr/, suvba /suyla/, yamanlkl /dmanlk/ olduu grlmektedir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ASYA KKENL BARINAKLAR
Orta Asyann dalk ve dzlk blgeleri arasnda yar-ger olarak yaayan n-Trk topluluklar yazn scak
gnlerinde yksek yaylalara yerleir, kn ise dz ovalara inerlerdi. Bu yaam tarzna en uygun barnak tr
kolay kurulup kolay sklen adrlard. adrlar genellikle kei klndan rlm kee kumalarla rtlrd.
adrlarn ekli yuvarlak olup geni tabanl ve sivri tepeli, da grnmnde idiler. adr sz atmak /uzun
dallar tepede birletirmek/ sznden trer. Kazak Trkleri bu yapya Ger adn verirler. Ger sz de /kuma veya
hayvan postlarn germek/ anlamn tar. Bering boaz zerinden Asyadan Amerika ktasna gemi olan
n-Trk toplumlar barnaklarna Tipi adn vermilerdir. Tipi sz de /tepe/ (dan tepesi) sznden tremitir.
Resmin sol st kesinde bir Etrsk mezar grlyor. talyann Cerveteri kasabasnda bulunan bu yaplarn
yuvarlak kubbeli ve dikdrtgen eklinde girili olular tesadf deildir. Yapnn ekli tmyle Asya kkenli
Trkmen adrn ve Kazak Gerini andrmaktadr. Etrsk kltrnn Asya kkenli olduunu eitli yazlarmda
belirttim. (Bkz. 15 ve 38 sayl yazlarm)
Osmanl camii mimarisindeki kubbe eklinin Bizans kilise kubbelerinden esinlendii sylenir. Oysa ki Trk
mimari tarznda, kubbe eklinde barnaklar ina etmek ok eski dnemlere kadar uzanr. Aslnda, alntnn
sanld gibi Bizans yaplarndan olmad, tam tersine, Bizans kubbe mimari eklinin Trkmen adrlarndan ve
Anadoluya gelmi olan Kazak boylarnn Ger barnaklarndan esinlendii grndeyim.
Resmin sa st kesinde ise bir Amerika kzlderili boyu olan Sioux (su) halknn barna grlyor. Bu adr
eklinin Ku kltrne ait ehramlara olan benzerlikleri arpcdr. (Bkz. 22 sayl Kadim Msrda Piramitler, balkl yazm)
Kazak halk Kazakistanda Kazaka denen Trkenin bir lehesini konuur. Size birka Kazaka rnek cmle
sunaym:
Maan konak yge baratn jold krsetingizi.
(Bana otelin yolunu gsterebilir misiniz)
Men sizben kotaskal keldim.
(Ben size hoa kaln demeye geldim)
Bu ifadede hoa kaln ile /kotaskal/ szckleri arasndaki benzerlik arpcdr.
Ol aru, sonduktan jums istemeydi.
(O hastadr, bu yzden almak istemiyor)
Kazaka hasta sznn karl /aru/ olup, ar ekmek, bir yeri armak ile ilikilidir. Sonduktan sz ise
/sonu olarak, bu yzden/ demek olmaktadr. Grld gibi Kazaka bir Trke lehesi olarak anlalmas
olduka kolay olan bir yapya sahiptir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GNE KLT VE TANRIALAR
Orta Asya blgesinde yaayan yar-ger n-Trk boylarnn inanc hakknda aklamalar yaptm. (Bkz. 7 ve 9 sayl
yazlarm) Bu inan sisteminde gne nemli bir yer tutmaktadr. Genelde bir inan sistemine Klt ad
verilmektedir. Bu tanm iinde belli bir dnemde ve belli bir corafyada yaam olan bir toplumun yerel tanrlar,
tanralar ve eitli simgeleri ele alnp incelenir. Klt kavram ile yerel zellikler ieren dini trenler, treler ve
simgeler kastedilir.
Ge byk nem veren ve Gk Tengriyi tanrlar tanrs olarak gren n-Trk insanlar yer yzndeki tm
canllarn gne sayesinde yaadklarn, gnesiz yaamn olamayacan ok erken alarda fark etmilerdir.
Gnein douu ile ortaln aydnlandn ve sndn, vahi ve yrtc hayvanlarn inlerine ekildiklerini
grmlerdir. Bu gzlemden hareketle kadnlarn dourganl ile gne arasnda bir iliki kurmulardr. Zira, hem
gne hem de kadnlar yeryzndeki yaamn devamn salamaktadrlar. Genelde bu heykellerin Ana Tanra
figrleri olduklar gr hakimdir.
Kadim toplumlarda gne ile zdelemi olan ynetici kadnlar kutsal saylmlar, kadnlarn gnele ortak
zellikler tadklar grnden hareketle onlara tanra payesi vermilerdir. Bylece, anaerkil toplumlar
olumu, kadn kamlar toplumu ynetmilerdir. (Bkz. 37 sayl, aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Analar balkl yazm)
Resimde grlen 5 adet kk heykel gnmzden en az 20,000 yl nce, baz kazbilimcilere gre 25,000 yl
nce, yontulmulardr. Hepsinde ortak zellikler gayet iri gsl ve kilolu olularndan baka yz hatlarnn
bulunmaydr. Heykeli yontan kiiler neden acaba yz hatlarn (az, gz ve burunlarn) belirtmekten
kanmlardr? Sebebi, bu kadnlarn gne klt ile ilikili kutsal birer kii olduklarndan dolaydr. Balar gne
gibi kre eklinde ve noktal yapdadr. Bu noktalar (kk delikler) gnein n yayan zelliini
simgelemektedirler. Hepsinin kilolu olular yaratc ve dourgan zelliklerini, iri gsleri ise st emzirme
zelliklerini belirtmektedir.
Soldaki 1 numaral heykele Gagarino Vens ad taklmtr. Boyu 5.8 cmdir ve Ukranyann dou yakasndaki
Gagarino kasabasnda bulunmutur.
2 numaral heykel Fransann Lespuqes kasabasnda bulunmutur. Dier heykeller gibi bann ayrntlar
belirsizdir.
4 numaral heykel Avusturyada Willendorf kasabasnda bulunmutur. Scientific American (Kasm 2000)
dergisinde bu heykel ile ilgili bir makalede banda yn rgl bir balk olduundan sz edilmektedir. Bir baln
enenin altna kadar uzand hi grlm mdr?
3 ve 5 numaral mermer heykeller Rusyann Kstenki kasabasnda bulunmulardr. Boylar yaklak 10-11
cmdir. Willendorf heykeline olan benzerlik arpcdr. En az 20,000 yl eski olduklar tahmin edilmektedir.
Alttaki resimde ise solda Fransann gneyindeki Aquitaine (Akiten) blgesinde bulunmu olan bir kadn
kabartmas grlyor. Kabartmann sa elinde tuttuu boynuz yemin treninde itii /Tolu/ kabdr. (Bkz. 27
numaral Tur ve Ok boylarnn balkl yazm) O yazmda tolu geleneinden sz edip hem talya Osk kltrndeki
kabartmay, hem de Kafkas blgesinde bulunmu heykelleri grebilirsiniz.
Kabartmann en az 30,000 yl eski olduu iddia edilmektedir. Ba yerinde noktal bir kre bulunuu gne
kltne iarettir.
Ortada grlen heykel Anadolu atalhyk blgesinde bulunmutur. Sadaki ise Bronz ana ait olup M.
4000-3000 yllar civarna tarihlendirilmektedir. Aradaki byk benzerlik, binlerce yl gemi olmasna ramen
anaerkil toplumlarn varlklarn devam ettirdiklerini grmekteyiz. Ortada ve sadaki heykellerde kadnlarn basit
kyafetleri belirtilmi olup yzlerindeki ayrntlar bir miktar gsterilmitir. zellikle sadaki yaptn ince belli oluu
estetik ve gzellik anlaynn deimi olduuna iarettir.
Tm bu simgeleri nceki yazlarmla birlikte deerlendirirsek, gne kltnn Asya kkenli olduu ve ilk g
eden n-Trk toplumlar ile birlikte batya yayld gr kuvvet kazanmaktadr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TRKENN LEHELER
Gnmzde Asya ktasnn hemen hemen tmne yaylm olan Trk toplumlarnn ortak dili Trke olsa da,
lehe ve azlarda olduka nemli farkllklar bulunmaktadr. Trk leheleri 6 byk guruba ayrlabilir. Bunlar:
Gney-bat Ouz Trkesi (Anadolu, Azeri, Asya ve Irak Trkmenleri) 1.
Kuzey-bat Kpak Trkesi (Tatar, Bakr, Kazak, Karakalpak, Nogay, Kumuk, Karaay-Balkar, Khazar ve Gagavuz) 2.
Gney-dou aatay Trkesi (zbek, Krgz, Kazak) 3.
Orta-Asya Trkesi (Altay, Tuva, Sar Uygur ve Dou Trkistan) 4.
Kuzey-dou Trkesi (Yakut) 5.
uva Trkesi 6.
Tm bu Trke leheleri ufak ayrntlar ierseler de ortak bir kke dayandklar phesizdir. Kk Trke ise
binlerce, hatta on-binlerce yl geriye giden n-Trke olarak tanmlanabilir. Asya ktasndan drt bir yana dalan
n-Trk toplumlarnn dillerini 39 sayl, Gne Dilinden Treyen Diller balkl yazmda gsterdim. Oradaki
tabloda ksaca belirttiim l dillerden Etrske, Smerce, Elamca, Hurri ve Hitit dilleri ile Kbrs ve Girit dilleri de
n-Trke ile yakndan ilikili dillerdir. Halen yaayan, Trkenin lehelerinden baz rnekler sunaym.
Azeri Trkesi: Be il bundan gabag (Be yl nce)
Avtobusa gabagdan bin, daldan d (Otobse nden bin, arkadan in)

Gagavuz Trkesi: Laflanmlar gitmee (Gitmeye szlemiler)
Tutunduk yeniycee ie, neinki yeskiycesine bn yok nasl yaama. (Yeniden ie koyulduk ama eskisi gibi
yaam yoktur.)

Tatar Trkesi: Atlk dustlar alga taban (leri atlalm dostlar)
Ana atlnnan clap ciberde (Anne mutluluktan alad)

Karakalpak Trkesi: Aaynim, men bun tsinbeymin (Aam, ben bunu anlamyorum /
dnemiyorum) On he neerse kzktrmayd (Onu hibir ey ilgilendirmiyor / kztrmyor)

Nogay Trkesi: Tauu tauuga yolukpas, edem edemge yolgar (Da daa kavumaz, adam adama
kavuur) Men barayak eken, men mutp kaldm (Ben gidecektim / varacak iken, fakat unutup kaldm)

Kumuk Trkesi: Yer gnn aylanasndan aylana (Dnya gnein etrafnda dolanr / eylenir) Stte
auzu bigen suvuk suvnu frp ier (Az stten yanan / pien souk suyu fleyip ier)

Karaay-Balkar Trkesi: Men kesimi canglganm anglayma (Ben kendi yanlgm anladm) An
caau alkn allndad (Onun yaam nndedir / elindedir)

zbek Trkesi: Tuuneemen, emme ceveb kaytere elmeymen (Anlyorum ama cevap veremiyorum)
Uleer birbiri bileen geprimeydi (Onlar birbirleri ile konumuyorlar)

Uygur Trkesi: Men her yekembe kni teatrga baridiganmen (Ben her Pazar gn tiyatroya giderim /
varrm) Pulni pota arkilik evettim (Paray eve posta ile yolladm)

Krgz Trkesi: Men kn sayn erte turamn (Ben her gn / sayl gnde erken kalkarm) Al oru, mna
oonduktan itebeyt (O hastadr / aryor, bu yzden almyor)

Tuva Trkesi: Kand amradp or siler? (naslsnz?) Ka harl siler? (Ka yandasnz?) Bejen harl
men (Elli yandaym)
Trkenin lehelerine ait bu cmleler The Turkic Speaking Peoples (Prestel yaynlar, 2006, Almanya) adl kitaptan
(Talat Tekinin makalesinden, sayfa 31-53) alntdr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

YAZININ GELM
Yaznn gelii zerine pek ok aratrma yaplmtr. Bu konuda yaynlanm birok kitap bulabilirsiniz. Genelde
k noktas olarak Mezopotamya ile kadim Msr medeniyetlerinden sz edilir. Bir de bamsz olarak kendine
zg bir yapda gelimi olan in yazsndan sz edilir. Oysa ki, bu yaz dizisinde farkl bir geliimden sz ettim ve
grlerimi resimlerle kantladm.
Asya'da, uzun zaman nce, gelimi bir kltr dzeyine ulam olan insanlar Gk Tengriye inanyor, llerini
kurganlara gmyor, inanlarn resimler araclyla kayalara kazyorlard. Bylece, yaznn en eski ekli olan
resimsel (piktografik) yaz tr ortaya kt. Bu tr yazya sentetik veya semiotik yaz tr denilmektedir. Zira
kavramlar bir btn halinde, ses karl olmadan, talara veya maara ilerindeki kayalara kaznmak (veya
resim olarak boyanmak) suretiyle aktarlmtr. Alttaki ekilde inin Hubei blgesinde bulunmu gne tanr ile
btnleen ynetici kiiyi gryoruz. Bu kiinin bir OK savas olduundan daha nce sz ettim.

Asya kkenli Gne Klt nce Resim Yazsn gelitirmi, zamanla resimler simgeleerek Damga Yazsna
dnmtr. Damga yazsndaki ekillere (Tam-Kavramlar ilettiklerinden) Tamga denmi, daha sonralar T => D
dnmyle Damga denmitir.

Yukarda grlen yaznn geliim tablosunda Orta Asya kkenli resim yazsn srdren kltrler arasnda kadim
Msr kltr ile kadim Girit kltr saylabilir. Msrdaki Hiyeroglif resim yazs Piktografik olarak tanmlanmtr.
Keza Anadolu Hitit kltrnde ve Girit adasndaki Minoan kltrnde resim yazs bir sre devam etmitir. (Bkz. 44
sayl Phaistos Di ski adl yazm) Asya kkenli resim yazs zaman iinde basitleip, kavramlaarak Damga yazsna
dnmtr. Asyadan g edip Girit adasna yerlemi olan n-Trk kltr bir yandan damga yazsn
srdrrken, eitli seramik paralar zerinde bulunmu olan Lineer-A olarak bilinen yaz rneklerini
gelitirmitir. Alttaki resimde baz rnekleri grmekteyiz.

Resmin sol alt kesinde grlen Lineer-A yazsnda n-Trk damgalarndan bazlarn, rnein Tengri
damgasn, ve Orhon kitabelerindeki damga yazsna byk benzerlik gsteren iaretleri seebiliriz.
Damga yazs kolayca anlalabilir ekillerden karmak hale dnerek gncel dncelere arac olmaya
balam, bylece szck yazs ortaya kmtr. indeki Logografik yaz trnde her ekil bir szck karln
almtr. Keza, Mezopotamya Smer kltrndeki damgalar, zaman iinde szckler ifade eden ivi yazsna
dnmtr. ivi yazs ile damgalar bir sre paralel olarak kullanmlarn srdrmler, ancak ivi yazs gittike
karmak hale dntnden yerini, daha basit olan, damga yazsna brakmtr.
Bylece dou Akdeniz blgesinde n-Trk kkenli damgalardan Hece yazs ortaya kmtr. Asyada ise,
geliimini srdren topluluklar n-Trk kkenli damgalardan Orhon kitabelerindeki Hece Yazsn gelitirmilerdir.
(Bkz. 31 sayl Atatrkn Gne Dil Kuram bal kl yazm)
Hece yazs sadece sessiz harflerden olumakta idi. Bu zellii okunuta baz hatalara ve yanl anlalmalara yol
ayordu. Yine, dou Akdeniz blgesinde yaam olan Finike kltr bu zorluu ortadan kaldrmak amacyla sesli
harfleri de gelitirmi, Alfabe ad ile bilinen harf yaz trn kullanmaya balamtr. Onlardan alnt olan Yunan
ve Roma abeceleri hem Anadolu kltrlerinden, hem de Karadenizin kuzeyinden gelen Asya kkenli n-Trk
kltrlerinden etkilenmilerdir. (Bkz. 35 sayl A harfinin zledii Yollar balkl yazm)


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

SMER V YAZISINDAN FNKE ABECESNE
Smer dilinden daha nce sz ettim ve Trke ile olan ilikisine deindim. (Bkz. 16 sayl Smer Dili balkl yazm)
Bir nceki 49 sayl yazmda Smer yazsnn resimsel (Piktografik) olarak baladn, fakat zaman iinde
karmak ivi yazsna dntn syledim. Bu dnm alttaki resimde grmekteyiz.
Resimdeki kil tablet yaklak 5,000 yl eski olup Smer kltrne aittir. Uruk ehrinden bunun gibi pimi kilden
birok kaytl tablet ele gemitir. Bu tablette grlen ekiller yazdan daha ok resim grnts vermektedirler.
Bu simgesel anlatmn zaman iinde nasl deitiini alttaki resimde, baz rnekleri ile, grmekteyiz.

lk ekil sag szc olup /ba/ olarak tanmlanmtr. Oysa ki bu szcn asl sang eklinde olmas gerekir.
nk n-Trke telaffuzunda /ng/ daima birlikte genizden seslendirilmitir. Bu adan sang = saygn olup
toplumda nemli ve saylan kiiye iarettir. Nitekim, Japonca da san /saygn/ demektir. u halde resim saygn
kiiyi belirtmektedir.
Bu eklin zaman iinde nasl deitiini ve M. 1,000 yllarnda tannmaz bir ekle dntn grmekteyiz.
Keza, ikinci ekilde bir bacak grlmekte ve bu eklin bacak anlamnda /gin/ szcn ifade ettiine Smerolog
uzmanlar karar vermilerdir. Oysa ki Trke kkenli bu ekil tek bir baca ifade etmek yerine, yrmek eylemini
belirten /git/ szcdr. Gin ile git arasndaki yakn iliki bu gre kesin destektir.
nc srada grlen ekil aka dalgal suyu belirtmektedir. Bu eklin OZ damgas olduundan sz ettim. (Bkz.
10 sayl OSRS balkl yazm) Bu damgann da zaman iinde iki dikey izgiye dnt grlmektedir. Smer dilinde
/a/ sesi ile belirtilen su, Arapa /maa/ ve kadim Msr dilinde /mu/ oluu ilgintir.
Drdnc srada grlen ekil aka bir kuu simgeliyor. Bu ekil de nceleri herkes tarafndan anlalabilir
iken, zamanla tannmaz bir ivi yazs szce dnmtr.
yle anlalyor ki, tam kavramlar ifade eden ve logografik bir yaz tr olan Smer yazs, zaman iinde
karmak Babil ve Asur ivi yazsna dnm, anlalmaz ve uzmanlk gerektiren karmak bir yapya
brnmtr. Bu geliime kar, dou Akdeniz kylarnda Ugarit ehrini kurmu olan n-Trk kkenli kltr ivi
yazsn basite indirgeyerek ilk harfe dayal abeceyi gelitirmitir. stteki resimde Ugarit abecesine ait 30 harfi
grmekteyiz.
Ugarit adnn OKART demek olduunu ve bu isim ile GRT (Creta) szckleri arasnda iliki bulunduunu
belirttim. (Bkz. 27 sayl Tur ve Ok boylarnn adlar balkl yazm) Bu mantk ile hareket eden dou Akdeniz kkenli Finike
kltr ise n-Trk damgalarndan esinlenerek 22 harfli Finike abecesini gelitirmitir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

OLMEK ABECES
Yaznn geliiminden sz ederken nce resim yaznn (piktografik) gelitirilmi olduundan ve bu resimsel yaz
trnn basitleerek zamanla damga yazna dntnden sz ettim. (Bkz. 49 sayl Yaznn Geliimi balkl yazm)
Bu geliimi Orta Amerika kadim kltrlerinden Olmek kltrnde de grmekteyiz. Kesin nerden geldikleri
bilinmeyen Olmek halk Orta Amerikada ilk yazy gelitirmi, ilk ehramlar ina etmi ve yine ilk olarak 20 tonluk
kaya paralarndan byk insan ba heykelleri yontmutur. Bu bakmdan Maya kltrnden ok nceleri Orta
Amerikaya yerlemi bir kltr olarak zellikle incelenmeye deer.
Alttaki resimlerde solda Olmek kltrnn gelitii gney Meksika blgesini, sada ise yazl bir kayann
bulunduu Cascajal ehrinin yerini grmekteyiz.
ri ve dz bir kaya zerine kazl bulunan Olmek yazsnda 28 farkl iaret bulunmaktadr. Yaz byk apta
resimsel (piktografik) olsa da baz ekiller damga yazsn andrmaktadrlar. ekil 10 ve 26 Tengri damgasna
benzediklerinden daha nce sz ettim. (Bkz. 7 sayl Tengri simgesi balkl yazm)
Yaznn 28 ekilden ibaret oluu, bu yaznn bir abece olduunu ve ne szck ne de hece yazs olmadn
dndrmektedir. Olmek dili bilinmediinden henz yaz zlm deildir. Olmek kltrnn M. 400
yllarnda aniden tarih sahnesinden silindii gr hakimdir. Eer varlklarn srdrmeyi baarm olsalard
Olmek halk damgalardan oluan bir abeceye sahip olacakt. Fakat, bu zengin kltrn hem Maya hem de Aztek
kltrlerine rnek olduu konusunda hi kimsenin bir phesi yoktur. Maya kltr Olmek yazsndaki ekilleri
karmak hale dntrerek okunmas ve zmlenmesi son derece zor olan pek ok resimden oluan karmak
bir yaz trn gelitirmitir. Alttaki, resimde Olmek yazsndaki ekilleri grmekteyiz. (Kaynak: SCENCE dergisi, Eyll
2006, Cilt 313, sayfa 1614)
Tablonun st tarafnda grlen saylar stunlardaki iaretlerin yazda kaar kere izilmi olduunu gsteriyor.
Alttaki resimde ise Olmek kltrnn ina etmi olduu bir taltepeyi gryoruz. Bu gelenein Asya kkenli
olduunu ve n-Trk kltrne ait bir yap tarz olduunu syledim. (Bkz. 20 sayl Taltepe Ziggurat Piramit balkl
yazm)
Olmek kltrnn ina ettii piramit basamakl olup ilk Msr piramitlerini andrmaktadr. Tepesi sivri olmayp
kubbe eklinde oluu Asya kkenli adr trn hatrlatyor. (Bkz. 46 sayl Asya Kkenli Barnaklar balkl yazm)
Olmek kltr ile kadim Msr kltr arasnda ortak bir dier yn her iki kltrn ar iri heykellere olan
merakdr. Kadim Msr kltr insan bal aslan gvdeli iri Sfenks heykelini oymu, Olmek kltr de 20 tonluk
kayalardan insan balar oymutur. Alttaki resimlerde Olmek balar ile sadaki Sfenks ba arasndaki ortak
benzer yz hatlar dikkat ekicidir. Resimde grlen insan balar yaklak 3 metre yksekliine sahiptirler.

Kadim Msr kltr ile kadim Olmek kltr arasnda fiziksel bir ba olmas olduka gtr. Kadim Msr
halkndan baz denizcilerin papirs sandallara binerek tm Akdeniz'i ve tm Atlas okyanusunu aarak Olmek
kltrn oluturmu olduu pek akla yakn bir yaklama benzemiyor. Ama, Asya ktasndan hareketle, n-Trk
boylarnn, Bering boazndaki kara kprsn aarak Amerika ktasna ulam olduklar gr ok daha
mantkl bir yaklamdr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

HNT ABECELER
Hindistan yarmadasnda birok dil konuulduu gibi birok da abece gelitirilmitir. Tm bu abecelere kaynak
hangi blge veya hangi kk dildir? Daha nce de szn ettiim gibi Hindistan halk kuzey batdan Hindiku
dalarn aarak nce ndus vadisine, sonra da yarmadann kuzey blgelerine yaylmtr. Alttaki haritada Kuhan
krallnn yayl blgesi grlmektedir.
Alt krmz olarak izili olan blge Hindiku dalarnn bulunduu yerdir. Bu dalarn kuzeyi Ku krallnn asl
yerleim blgesidir. Aral glnn gneyinden balayan ve Pamir yaylasna, hatta bat in blgesine kadar uzanan
bu geni alana batl kazbilimciler BMAC adn vermilerdir. (Bkz. 19 ve 32 sayl yazlarm) Haritada Bactria denen yer
Belh ehrinin olduu blgedir.
Kuhan halknn bir de kendine zg abecesi vard. Bu abece kuzeydeki n-Trk toplumunun gelitirmi olduu
damga yazsna birok ynden benzerlik gsterir.Alttaki tabloda kuzey Hint abecelerinden baz rnekleri
grebilirsiniz.
Tabloda grlen Kharoi yazs hangi toplum tarafndan gelitirilmi olduu pek bilinmiyor. Fakat kuzey-bat
Hindistan kkenli olduu biliniyor. Pakistann baehri olan Karai ad ile Kharoi sznn benzerlii bu yaznn
Pakistan blgesindeki kadim kltr kkenli olabilecei grn kuvvetlendiriyor. Yaz kesinlikle bir hece yazs
olup ekiller n-Trk damgalarnn dnm grntleridir. Tabloda grlen heceler sadece /a/ seslisi ile
okunanlardr. Dier sesli harfler iin ekillere kk ekler yaplmaktadr. Sa st kede /ka/ hecesinin ki, ku, k,
ke, ko durumunda nasl deitii grlmektedir.
Sada grlen kk tabloda harf rnek olarak ele alnmtr. Bunlar A/E, OKH ve O harfleri / damgalardr.
Solda grlen Orhon harflerinin Kuhan ve Kharoi abecelerinde nasl deiiklie uradklar grlyor. Bu
deiimleri daha ayrntl grmek isterseniz 9 ve 35 sayl yazlara bakmanz neririm. O / hecesinden /
damgasndan 27 ve 29 sayl yazlarmda sz ettim. Finike yazsndaki bu 3 harfin ne olduklarn tabloda ayrca
grmekteyiz. Tablonun sa alt kesinde baz Hint abecelerinden rnekler sunulmaktadr. OK damgasnn Brahmi
telaffuzunda KA olarak okunduu ve O damgasnn da GHA olarak okunduu anlalyor.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KUHAN KRALI HAKANTEKN
Bir nceki 52 sayl yazmda Kuhan lkesini gsterdim ve yazsna da bir iki rnek verdim. Bu blgenin nemi
yeni yeni anlalmaktadr. BMAC olarak adlandrlm olan geni corafi blge hakknda daha nce aklamalarda
bulunmutum. (Bkz. 32 sayl Merv Blgesi balkl yazm)
Kuhan tarihi ve kral adlar hakknda olduka eliik grler vardr. Bulunduklar blge n-Trk kltrnn
gelitii bugnk Uzbekistan-Tajikistan blgesi olmasna ramen bu halkn Hint-Avrupa dilini konutuu ve Yunan
harflerini kulland gr hakimdir. Bir bakma bu gr Kuhan krallnn son dnemleri iin dorudur. Zira,
MS. birinci ile nc yzyllar gz nne alnrsa Hint-Pers ve Yunan etkileri gerekten de nemlidir. Fakat asl
kken kltr olan n-Trk kltrn de kaybetmeyip, kark bir yap sergilemilerdir.

stteki resimde bir Kuhan sikkesi grlyor. M.S. 127-147 yllar arasnda lkeyi ynetmi olan Mahasena adl
krala ait olduu iddia ediliyor. Bir Hint ad olarak akla yakn gelse de, sikkedeki yazy okumaya alnca durum
deiiyor. Harfleri daha iyi seebilmek iin alttaki resme baknz.
Kraln adn Yunan harfleri ile Mo (maaseno, Mahasena) olarak okumaktadrlar. Birinci harfin byk
oluundan yazy soldan saa doru okumak gerektiini anlyoruz. lk harf aka bir H sesini veriyor. Bu harf
Orhon abecesinde bulunmuyor. nk Trkede daima KH sesi bir-arada genizden telaffuz edildiinden tek
bana bir H sesini verecek olan iarete (damgaya) gerek duyulmamtr. Dolaysyla, H harfi ge dneme ait bir
alnt olsa gerek.
kinci harf bir A olup Etrsk abecesinde ayns vardr. (Bkz. 35 sayl A Harfinin zledii Yollar balkl yazm) nc harf
ile ikinci harf arasnda byk fark bulunuyor. Bu farka ramen yazy okuyan uzmanlar her iki ekle ayn A
sesini uygun grmlerdir. Ayrca araya bulunmayan bir de H sesini katarak MAHA eklinde okumulardr. Oysa
ki, Orhon harfleri arasnda nc harfin ayns olan ve IQ (genizden) sesini veren iaret bulunmaktadr. (Bkz. 31
sayl Atatrkn Gne Dil Kuram balkl yazm)
Keza drdnc harf da Orhon abecesinde bulunan ve AN sesini veren iarettir. Bu durumda buraya kadar
HAIQAN yani HAKAN sz ortaya km oluyor. Drdnc harfin Yunan Sigma harfi () ile hibir ilikisi olmad
grndeyim. nk sigma harfi daima kapal bir daire ve zerinde bir dz izgi ile yazlmtr.
smin devamnda Te-Q-NT seslerini veren iaretler de Orhon abecesinde aynen bulunmaktadrlar. Bir blm
TEKN olarak okunursa birlikte kraln ad HAKANTEKN olduunu zm oluruz.
Asl resme bakarsak son harfin bir O olmad ve Yunan Theta harfine benzedii grlr. Yunan Theta harfi ise
Orhon INT /NT eklinden dnm olduunu ve bu eklin aslen Tengri damgasndan trediini syledim. (Bkz. 7
sayl Tengri Simgesi balkl yazm)
yle anlalyor ki, ok eski bir kke sahip olan Kuhan kltr zaman iinde Yunan-Pers-Hind kltrlerini
etkilemi ve onlardan etkilenmitir. Son dnem Kuhan krall kark bir abece kullanarak Orhon (n-Trk)
kklerinden kopmu, MS. 250 yllarnda tarih sahnesinden silinmitir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

PKT DL VE YAZISI
ngilterenin kuzeyinde, bugnk skoyann dou
kylarnda nerden geldikleri ve hangi dili konutuklar tam
olarak bilinmeyen bir halk yayordu. ngiltere adasn igal
eden Roma lejyonlar bu halka Pikt adn yaktrdlar. yle
sanlyor ki, bu halkn savalar Romallarla savaa
girdiklerinde yzlerine boya sryorlard ve Pikt ad da
Latince boyal anlamna gelen /pictura/ sznden
gelmektedir.
Romal lejyonlar Piktleri igal
edemedikleri gibi onlarn srekli
saldrlarna son vermek iin MS.
142-144 yllarnda nce Antonius
duvarn sonra da daha gneydeki
Hadrian duvarn ina etmilerdir.
Antonius, dier ad Antonine, duvar
60 km, Hadrian duvar ise 117 km
uzunluunda olup aday bir utan
dier uca blmektedirler. Piktlerin saldrlar ile
ba-edemeyen Romallar M.S. 164 ylnda Hadrian duvarna
ekilmilerdir.
Yanda Romallar tarafndan Piktleri durdurmak iin ina
edilmi duvarlar ve yanda Piktlerin yerleim blgesi
grlyor. Krmz noktalar Piktlerin merkezleri oluyor.
Romallar Piktlerin blgesine (bugnk skoya)
Caledonya adn vermilerdi. Bu isim KALE-DON-Y szlerinden bitierek dnm olabilir. Zira don sz ana
Trke donanm /giyinmi anlamndadr. u halde blge /kalelerle donanm/ anlamn da tayor. Ayrca,
ORKNEY adalarnn ad da OR-OK-Y /byk OK blgesi/ anlamn da iermektedir. Bu yaklam destekleyen bir
dier bulgu Piktlerin dilidir.
Pikt dili uzman sveli Harald Sverdrup The Picktish Language balkl uzun bir aratrma yaynlamtr. (Kaynak:
1995 Lund niversitesi raporu) Bu aratrmada Piktlerin zel yaz tarzn okuduunu iddia etmekte ve Pikt dilinin
eklemeli, bitiken bir dil olduunu, asla Hint-Avrupa dil gurubuna ait olmadn aka belirtmektedir. Dolaysyla,
Piktler kuzey-bat Avrupa'ya ilk gelen OK boylar olabilir. Yazlarnn ad da OGHUM veya daha sonralar OGHAM
adyla bilinen ok zel bir tr idi.
Oghum sz Okh-um, yani /OKH halkna ait/ anlamn gnmz Trkesinde dahi korumaktadr. Alttaki resimde
solda bir satr Oghum yazs ve sanda Oghum abecesi grlyor.
yle anlalyor ki, Akdeniz kylarna yerleen OK boylar kuzey-bat adalara kadar yaylarak Pikt denen kltr
kurmulardr. (Bkz. 5 sayl Maya dili n Trke Japonca balkl yazm) Zamanla, yaklak MS. 800l yllarda nce
Vikinglerin ve daha sonra skolarn saldrlar sonucunda tarih sahnesinden silinmilerdir. sko ad da zaten,
AS-OK => SAKA => SKT => SCOT dnmleri geirmitir.
Harald Svedrup aratrmasnda Pikt dilinde aidiyet ekinin en olduunu sylyor. Trke aidiyet ekin n veya
m olduu hatrlanrsa bu zellii ile de Pikt dili Trkeye benzemektedir. H. Svedrup aratrmasn u szlerle
bitirmektedir (kendi evirim):
Pikt dilinin bir Hint-Avrupa dili olmad kantlanabilir. Dil kesinlikle bitikendir. Hem szck hem de gramer
karlatrmas sonucunda Pikt dilinin Bask ve berian dilleri ile gl benzerlikler ierdii, Etrsk dili ve Kuzey
Kafkas dilleri ile de ilikili olduu saptanmtr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

N YAZISININ KKEN
Genel ve yaygn gr, in yazsnn kendi kltr yaps iinde, bamsz olarak, gelitii eklindedir. Oysa ki in
yazs, piktografik (semiotik) yaz => damga yazs => szck (logografik) yaz geliimini izlemitir. Bu genel
geliim tablosundan daha nce sz ettim. (Bkz. 49 sayl Yaznn Geliimi balkl yazm)
inliler kt stne yazmaya balamadan nce (yaklak M.. 2000-1000 aras) sr kemikleri zerine veya
kaplumbaa kabuklarnn ilerine yazyorlard. Alttaki resimde M.. 1300 yllarnda ang slalesinden Wu Ding
dneminden kalma bir sr kemii kayd gryoruz. (Kaynak: A Journey nto Chinas Antiquity, Morning Glory Publishers,
Beijing, in)
Bu iaretlerin birer logogram olduklar gr hakimdir. incenin tek-hece dili olduu gz nne alnrsa her
iaret hem bir heceye hem de bir szce kart gelmektedir. ekillerin her biri resim olmaktan ok birer
damgaya benzemektedirler. Bu bakmdan, bu yaz tarzna Damga yazs demenin daha uygun olaca
grndeyim. n-Trkenin de bir tek-hece dili olduu hatrlanrsa, in damgalarnn n-Trk damgalaryla
akraba veya ilikili olmalar pekala mmkndr.
Gnmzde kullanlan in yazsnn ad Hanci veya Hanca olmas bir tesadf deildir. Han-ca yani /hanlarn
yaz tarz/ hem anlam hem de ca taks itibariyle Trke ile ilikili bir szck olmaktadr. in imparatoruna
Huang yani Han dendiinden sz ettim. (Bkz. 18 sayl Khang/Kagan balkl yazm) inden etkilenmi olan Japon
kltrnde de in yazsndaki logogramlara benzeyen tarza Kanji yani KHANCA denmesi eski Trkedeki KH
sesinin inliler tarafndan H ve Japonlar tarafndan K sesine indirgenmi olduunun kantdr. Hanci yazsnda
kayt edilmi 56,000 farkl iaret bulunmaktadr. Gndelik bir gazeteyi okumak iin ise 3,000 iaret bilmek
gerekir.
Japonlarn kendi dillerine uyarlam olduklar Kanji yaz tarznda birok iaret iki farkl okunua sahiptir.
Bunlardan biri KUN, dieri ise ON okunuu olarak bilinir. Kun okunuu Japoncann kk szckleri iin, On
okunuu ince kkenli szckler iin geerlidir. Japonca, Altay dil gurubuna ait olduuna gre Kun tarz okunan
szcklerde n-Trkenin izlerine rastlamak mmkndr.
rnein, Japonca Kun okunu tarznda /su/ anlamn ieren iaret mizu olarak okunur. Bu szcn tam anlam
/meyve suyu/ olmaktadr, nk M Japonca /meyve/ demektir. u halde ZU szc aka SU sz olmaktadr.
Ayn iaretin incedeki On okunuu /Sui/ olmas, n-Trk kkenli su szc ile dorudan ilikili olduuna
kanttr.
in yaz tarz zamanla gittike daha karmak hale dnmtr. M.. 1.000 yllarnda yaplm olan ve inin
Shaanxi eyaletinde bulunmu olan bronz kaptaki yazlar alttaki resimde gryoruz. (Kaynak: Treasures of Ancient
China, Tokyo mzesi yayn) stteki damga yazsna gre ekillerin gittike daha karmak hale dntkleri
grlmektedir.
Alttaki resimde yaznn nasl zamanla deitiini baz rneklerden izleyebiliriz. Sol taraftaki ekiller M.. 1300 l
yllara ait iken, en sadaki ekiller gnmzde halen kullanlmakta olanlardr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

PASFK DAILIMI
Buzul ann sona ermesiyle kuraklaan Orta Asya yaanmaz duruma dnm, o blgenin insanlar drt bir
yana dalmlardr. Bu konuya daha nce Gne Dilinden Treyen Diller balkl 39 sayl yazmda deinmitim.
Dou ve Gney-dou Asya blgesine inenler deniz yoluyla nce yakn adalara, sonra da gittike daha uzak
adalara doru yelken atlar. Alttaki resimde bu dalm grmekteyiz. (Kaynak: Scientific American,Temmuz 1991,Peter
Bellwood,sayfa 70)
M.. 5.000 yllarnda bugnk Japonyann gneyinden civardaki adalara, Taiwan adasna ve Asya ktasnn
gney-dou ucuna ulamlard. Daha sonra her bin ylda bir, denizcilikte edindikleri tecrbe sayesinde, byk
sramalar yaparak tm Pasifik okyanusuna yaylmlardr. Bu dalm farkl renklerle belirttim.
Ulatklar en u nokta batl denizcilerin Paskalya adas olarak adlandrdklar, fakat yerli halkn Rapa Nui adn
verdii adadr. Bu ada Gney Amerika ktasndan 3,600 km uzakta bulunmaktadr. Adada konuulan dilin Pasifik
dil gurubuna ait olmasna ramen baz szcklerde n-Trkenin izlerine rastlamak mmkndr.
rnein, Tanr szne adallar Tangaroa derler. Bu szc Tanga-roa eklinde blersek birinci ksm Tanga
szcn kuzey Amerika ktasna Asyadan g etmi boylarn dillerinde Tanka eklinde bulmaktayz. Tanr
szcn Smerlerde Dingir, Buryatlarda Tengeri, Tatarlarda Tingir ve Etrusklerde Tin olarak bulmaktayz.
Ayrca, Roa sz OR / RA kk szc ile ilikili olmas ve /yksek, yce/ anlamn tamas mmkndr.
Paskalya adasnn en nemli ehri Hanga Roa adn tar. Bu isimde ok eski dnemlerden kalma, fakat
gnmzde unutulmu /Yksek Han/ anlam bulunabilir. Bu yaklam doru ise Tangaroa szc da /Yksek
Tanr/ demek olmaktadr.
Paskalya adasna has bir de zel yaz tarz bulunmaktadr. Bu yazya trne Rongorongo denmektedir. Altta bu
hece yazsnn iaretlerini grmekteyiz.
Rongorongo hece yazsnn 48 iareti bulunmaktadr. Bu iaretlerin hangi hecelere karlk geldikleri zlm
deildir. Ancak benzerlik ieren guruplar saptanm olup iaretler arasndaki yakn ilikiler zerinde almalar
srmektedir.
Paskalya adas halknn bir dier ilgin yn byk heykellere
olan zel ilgileridir. Adann tmnde 887 adet byk ta
heykel bulunmaktadr. Bunlarn ounu da adann kysnda
epeevre grmek mmkndr.
Ta heykellerin birou 10 ton arlndadr. Yandaki
resimde, dibinde duran insanlar ile karlatrlnca bu ta
heykellerin gerek boyu anlalmaktadr. Tm heykellerin
yz denize dnk durumda olmalar acaba bir ziyaretiyi
beklediklerine mi iaret ediyor? Yoksa, muhtemel saldrganlar korkutmay m
amalamaktadrlar?
Tm bu sorular yantlayabilmek iin ncelikle Rongorongo yazsn zmek gerekecektir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

KUZEY DOU DAILIMI
Asya ktasndan yola kp drt bir yana dalan toplumlarn yazlarndan ve inanlarndan sz ettim. Bu insanlar
inanlarn resimler ve damgalar eklinde kayalara kazmlard. Fakat, sadece kayalara ve maara duvarlarna
kazmakla kalmamlar, ayrca kendi yzlerine ve vcutlarnn deiik blgelerine dvmeler yaptrarak kutsal
simgeleri yaamlar boyunca tamlardr. Bylece, zel yetenek sahibi olduklarn hem evrelerindeki insanlara
bildirmeyi, hem de tanrlarnn desteini salamay amalamlard. Amerika ktasndaki kzlderili savalarn
yzlerini savaa girmeden boyadklarn hepimiz biliriz. Keza Pikt ad ile bilinen halkn da ayn ekilde savaa
girmeden yzlerini boyadklar gr hakimdir. (Bkz. 54 sayl Pikt dili ve yazs balkl yazm) Gerek yz boyamak,
gerekse yze ve vcuda dvme yaptrmak, n-Trk kltrne ait olan aman gelenei ile yakn ilikisi
bulunmaktadr.
Altay dalarnda Pazrk blgesinde birok kurgan bulunmaktadr. Souk iklim dolaysyla bu kurganlara
gmlm olanlarn cesedi gnmze kadar bozulmadan kalabilmilerdir. Blgedeki Ukok tepesindeki
kurganlardan birinde sol omzunda bir geyik dvmesi bulunan bir kadn cesedi ortaya karlmtr. Alttaki resimde
omuzdaki dvme ve resmin sanda bu dvmenin izimi grlmektedir. (Kaynak: National Geographic, Ekim 1994, Cilt 186,
say 4, sayfa 80) Bu kurgan alttaki haritada [1] ile gsterilen blgede bulunmaktadr.
n-Trk toplumlarnn yneticilerini gmmek iin yksek tepeleri semi olmalar ve oralarda kurgan denen zel
tr mezarlar kazm olmalar, onlarn gnee ve ge vermi olduklar nemin bir gstergesidir. (Bkz. 21 ve 26 sayl
yazlarm)
Altay dalk blgesinden kuzey-douya doru g eden n-Trk toplumlar Amerika ktasna gemekle kalmam,
oradan Grnland adasna kadar uzanmlardr. Alttaki haritada kuzey-dou dalm grlmektedir.
Yukarda gsterilmi olan blgeye yerlemi olan insanlarn dil yaps dnda ortak bir ynleri daha vard. O
da, her blgedeki insanlarn yzlerine ve vcutlarna dvme yaptrm olduklardr. Alttaki resimde gsnde
ve kollarnda dvmeleri bulunan (haritada 2. blge) bir yerli grlmektedir. Bu dvmelerin ss iin yaplmam
olduklarn ve bir eit kayt sistemi olduklarn ahsn kendisi sylemitir. Dolaysyla, dvmelerin bir tr ilkel yaz
oluturduklar ve n-Trk damgalarndan kaynaklandklar kansndaym. (Kaynak: Native Americans, Trudy Grffin-Pierce,
sayfa 111, Metro Books, NY, ABD)
Dvmeler vcudun eitli blgelerinde bulunabildikleri gibi yze ve aln blgesine de ilenmilerdi. Yz ve aln
dvmeleri zellikle aman kadnlarn tercihi olmaktayd. Alttaki resimde Grnland adasnn bat yakasna (haritada
[3] ile gsterilmi olan blge) yerlemi olan nuik (Eskimo) halkna ait bir mezardan karlm olan bir kadn ba
grlyor. Bu kafatasnn derisi souktan dolay ksele gibi sertleip kurumu ve deri altndaki dvmeler zel k
sistemi sayesinde grlr hale getirilmitir. (Kaynak: National Geographic, ubat 1985, cilt 167, say 2, sayfa 191)
Bu nuik kadnn alnndaki ve yanaklarndaki izgilerin yaarken yaptrm olduu dvmeler olduklar
saptanmtr. Karbon-14 ile yaplm olan analizler bu kadnn 500 yl nce gmlm olduunu ve souk iklim
sayesinde gnmze kadar sa dahi bozulmadan ulam olduunu belirlemitir. Kadnn bir aman kii olmas
kuvvetle mmkndr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

BURROWS MAARASI
1982 ylnda kuzey Amerikann llinois eyaletinde ilgin bir maara bulundu. Olney kasabasna yakn olan bu
maaray dnyaya tantan Russell Burrows adl ahs, zerinde ilgin resimler ve bilinmeyen iaretler kazlm
olan birtakm talar sergilemeye balad. Bu talar inceleyen bilim adamlar bunlarn hangi kltr tarafndan ve
hangi zamanda oluturulduklarna karar veremediler. nk, iaretler bir yazya benzese de hibir kzlderili
kabilesi bu tr bir yazya sahip deildi. aretler de byk apta Mezopotamya-nds ve kadim Msr simgelerini
andrmakta idiler. Maarann bir mezar olarak kullanlm olduunu iinden kan insan iskeletlerinden
anlamaktayz.
Uzmanlar sonuta iki seenek ile kar karya kaldlar. Ya, bu yaptlar sahte idiler ve bizzat R. Burrows
tarafndan reklam ve sat iin imal edilmilerdi. Veya, kadim bir kltrn temsilcileri bu blgelere kadar gelip,
eski geleneklerini devam ettirmek amacyla, bu eserleri kendi inanlar dorultusunda oluturmulard.
Yukardaki resimde Burrows maarasndan km bir tan metal kalb grlyor. st blmde birtakm iaretler
var. Sa st kede U ve SU damgalarn tanyabiliyoruz.
Ortada bir gne ve ondan inen nlar var. Inlarn sol st tarafnda iki adet OK damgas grlyor. Sa st
kede bu damgalar byttm. Inlarn sa blmnde stte bir tavan, altnda bir kaplumbaa ve onun da
altnda bir boa grlyor.
Tm bu simgelerin n-Trk kltrne ait gne klt simgeleri olduklarn ve ne tesadfen, ne de bir sahtekrn
eseri olarak oluturulmadklar kansndaym. Zira, daha nceki yazlarm okursanz onlarda tm bu simgelerin
Orta-Asya kkenli kadim bir kltrden dnyaya yayldklar sonucuna varrsnz. Alttaki resimlerde maaradan
km orijinal siyah mermer zerine kazlm simgeleri grmekteyiz.
st blmde grlen tan bir yznde kadim damgalar ve dier yznde bir TENGR damgas grlyor. Sa
st kede belirgin olarak grlen Tengri damgasndan inen nlar bu damgann gne klt ile ilikili olduuna
iarettirler. Inlarn arasnda, net olmasa da, bir yaz grlmektedir. Alt blmde solda elinde bir ok eklinde sa
tutan boa bal bir insan ve sanda gne simgesi grlyor. Bu resimde grlen eserler 5X8 cm. ebadnda olup
kutsal ve mistik mesajlar ieriyorlar. (Kaynak: The Mystery Cave of Many Faces, Russell Burrows ve Fred Rydholm, Superior
Heartland, Michigan, USA)
yle anlalyor ki, Asya kkenli OK kltr kuzey-dou yolunu izleyerek farkl dnemlerde ve farkl dalgalar
halinde kuzey Amerika ktasna dalmlardr.
stte ABDnin New Mexico eyaletinin kuzey-bat blgesinde bulunan Hopi yerlekesine ait Chaco-Canyondan bir
kaya resmi grlyor. Uzun bir msr bitkisi yannda, sa alt kede bir OK damgas ve zerinde bir ku resmi
izilmi olduunu gryoruz. Her iki simgenin n-Trk damgalar olduklarndan sz ettim. (Bkz. 8 sayl Ok Motifleri ve
14 sayl n Trkler ve amanlk balkl yazlarm)


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GENETK BULGULAR
Kltrel dalm dil, din ve mimari eserlere dayandrp aklaynca karmza hep Hangi tarihte, ne zaman?
sorusu kmaktadr. Bu tr sorulara kesin yant bulmak iin daha somut kantlar gstermek gerekmektedir. Son
yllarda olduka baarl sonular elde etmi bir bilim dal olan genetik, Y kromozomunun izlerini srerek
insanln dnyaya ilk yaylma haritasn kartmtr.
Altta grlen haritada insanlk yaklak 170,000 yl nce Afrikadan yola km ve gnmzden yaklak 45,000
yl nce dnyann drt-bir yanna yaylmtr. Bu ilk yaylmann merkezi, grld gibi orta Asya blgesidir.
(Kaynak: Science dergisi, 24 Ekim 2003, Cilt 302, sayfa 555)
Haritada grlen ilk dalm nce Mezopotamya blgesinde iki kola ayrlm ve bir kol gneyden deniz kynn
takiben Avustralyaya ularken dier kol Hazar denizinin dou yakasndan Orta Asya blgesine doru yaylmtr.
Orta Asya blgesine tam olarak hangi tarihte ulat bilinmiyor, fakat o blgede olduka ileri bir kltr seviyesine
ulatktan sonra (at evcilletirmesi sayesinde) gnmzden 45-50 bin yl nce Asyann kuzey ve gney-dousu
ile Avrupaya ulamtr. (Bkz. 14 sayl n-Trkler ve amanlk balkl yazm) Avustralyann Aborijin halk iki farkl koldan
o blgeye ulam olan insanlarn gen karmndan olumutur.
Alttaki haritada gnmzden 74,000 yl nce gney ve gney-dou Asya halknn yaam olduu nemli bir
felaketi grmekteyiz. Endonezyadaki Toba yanardann patlamas sonucu geni bir kl bulutu Pakistann bir
blmn, Hindistan, gney-dou Asyay ve Endonezya adalarn kaplam tm blgede canl yaam byk
apta sona ermi, toplam insan says 10,000 kiiye kadar inmitir. O dnemde Hindistandaki kl tabakasnn
kalnl 5 metreye ulamt. Tm blgede 1000 yl sren karanlk ve souk, kltrn geliimini byk apta
etkilemitir .Bylece Afrika kl gney kol tmyle yok olma durumu ile kar karya kalmtr.
Gnmzden 40,000 yl ncesinden balayan ve gnmzden 16,000 yl ncesine kadar sren buzul a
sresince insanlarn byk ounluu, snm olduklar maara ve kovuklarda yaamlarn srdrmlerdir.
kinci byk dalm, buzul ann sona ermesi ile Orta Asyadan 16,000 yl nce balam ve binlerce yl dalga
dalga devam etmitir. (Bkz. 32 ve 33 sayl yazlarm)
Bir dier genetik nemli alma Etrsklerin genetik balarn saptamak zere yaplm olan 2004 ylndaki
aratrmadr. Bu aratrmaya katlan 13 talyan genetik uzmannn ortak sonucu Etrsk genine en yakn
bulunmu olan gen Trk geni olduudur. (Kaynak: American Journal Hum Genetics, 2004, cilt 74, sayfa 694) Makalede yle
bir ifade vardr (kendi evirim):
Dier toplumlara gre Etrsklerin genleri ile Trklerin genleri arasndaki nemli benzerlik, gerekten bir gen
aknn ifadesi olabilir. Etrsk limanlar ile bat Anadolu arasnda ticari ilikiler saptanm olup ticaret ile birlikte
evliliklerin oluumu sonucu llebilir gen deiimleri olumu olabilir. Bu alma, bat ve hatta gney
Anadoludan Etrsklere gen ak olabileceini, ve Heredotun ifade ettii gibi sadece Lidya etkisinin bulunmadn
gstermitir.
Bu ifadeyi u ekilde yorumlayabiliriz:
a) Etrsklerin sadece gneyden deniz yoluyla talya yarmadasna ulatklar varsaylmtr. Oysa ki, ilk
Etrsk kolu Alp dalarn aarak svire zerinden kuzey talya blgelerine ulamtr. Bu noktaya hi
deinilmemitir.
b) Genlerde ciddi bir benzerliin olumas iin ticaret yoluyla yaplan evlilikler yeterli deildirler. lgili
toplumlarn, mutlaka, ortak bir gen yapsna sahip olmalar ve ayn gen havuzundan tremi olmalar
gerekir.
c) Etrsklerin M.. 600 ile M.S. 200 yllar civarnda var olduklar varsaym, Anadoludan talya
yarmadasna g etmi olanlarn Trk olduklar sonucunu dourmaktadr. Bu sonu da Trk toplumlarnn
ok eski dnemlerden beri Anadolu topraklarna yerlemi olduklarna iaret etmektedir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ASYA DAILIMININ ZLER
Bir nceki 59 sayl yazmda insanln ilk dalm dalgasndan sz ettim. Afrika kkenli insanlar Orta-Asyaya
ulatklarnda o blgeyi kendilerine yerleim blgesi olarak semilerdir. Orada dil, din ve mimari kltrn
gelitirdikten sonra, iklim artlarnn deimesi sonucu, yeniden ge zorlanmlardr. Bu byk dalmn izlerine
ok az sayda kalm olan insan guruplarnda hla rastlamak mmkndr.
Bu guruplardan bir tanesi kuzey Japonya adalarnda yaamlarn srdrmeye alan Ainu halk, dieri
Avustralyann orta blgelerinde az sayda kalm olan Aborijin adyla anlan yerli halk. stteki resimde bu iki
halktan birer rnek kii grlyor. Aralarndaki uzak mesafeye ramen yz hatlarndaki benzerlik arpcdr.
(Soldaki resmin kayna: ANU Spirit of the North People, University of Washington Press, 1999, ABD. Sadaki resmin kayna: National
Geographic, ubat 1988, Cilt 173, say 2, sayfa 266)
Ainu halk Asyann en dou blgelerine ve adalarna yerlemi olan ilk toplumdur. Gelimi bir dilleri ve dinleri
olmasna ramen yaz gelitirmemilerdir. Geleneklerini szl masallarla ve destanlarla nesilden nesile aktarrlar.
Blgede yaplm olan genetik almalar bu halkn Asya kkenli olduunu gstermitir. (Kaynak: New Scientist dergisi,
14 ubat 2007)
stteki genetik dalm haritasnda Orta Asya halk ile tm dou ve gney-dou Asya halknn ortak bir genetik
havuzdan tremi olduunu grmekteyiz. Kuzey- dou Asya halk ile kuzey Amerika halk arasnda da yakn
genetik ilikiler bulunmutur. Bu sonular bir nceki yazmda belirttiim dalm modelini desteklemektedirler.
Ainu dilinin Asya kkenli bitiken bir dil olduu saptanmtr. Ayrca, Trke ile ilikili szcklere de rastlamak
mmkndr. Ainu halknn yaygn yerleim blgesini alttaki haritada grmekteyiz. Haritada Ainu halknn Asya
ktasndan Sahalin, Kuril ve Hokkaido adalarna g yollar gsterilmitir. Taral blgede halen yaayan Ainular
vardr.
Bu blgede bulunan corafi isimler bugnk Trke ile dahi anlalabilir ve yorumlanabilir. te birka rnek:
Okhotsk denizi <= Okh-OT denizi (Ate OK) -sk taks Rusaya aittir. Kuril takm adalar <= Kuru-il (deniz
zerinde kuru blge)
Hokkaido adasnn adn Okh-aydo eklinde ayrrsak ilk szcn OKH olduunu ve OK halkna iaret ettiini
grrz. Keza, Sakhalin ad Sakha-ilin eklinde iki szce ayrlrsa Saka AS-OK halknn ili olmaktadr. Asya
ktasnn kuzey-dou blgesinde halen yaayan Yakut halk ile Sakha halknn ayn olduu gr vardr. Ya-kut
adn Ay-kut eklinde okuyabiliriz. Zira, n-Trk /Ay/ damgas /Ya/ olarak da okunabilir. u halde Ay kk
szcnn Aynu veya Aydo eklinde bulunmasna amamak gerekir.
Hokkaido adasndaki Ainu diline ait corafi isimler Japonlar tarafndan deitirilmitir. Eski Ainu isimlerine rnek
olarak: Saru deresi (Asyada Siri derya, sar dere bulunmaktadr). Kami kawa (Kam deresi. Kawa Japonca dere
demektir). Kami ise Tanr demek olup eski aman gelenei ile ilikilidir. Ura kawa (ur = yerleim yeri). Keza,
Kamatka adnda da KAM kk szcn bulmaktayz.
Ainu halknn yazs bulunmasa da OK damgasn kendilerine gre izip eitli yerlerde ss olarak
kullanmlardr. Alttaki resimde solda Ainu damgalar ve sada Anadolu Afar Yrklerinin kilimlerde ve
oraplarda kullandklar damgalar grlyor. Aradaki benzerlik tesadf olmad kansndaym. nk Anadoluya
gelmi olan Yrkler Seluk Trklerinden ok nceleri Toros dalarnn eteklerine yar-ger olarak
yerlemilerdir.
Aada grlen Ainu bayra olduka yeni, 1973 tasarmdr. stte grlen motifleri iermesi, bu motiflerin Ainu
halk iin hla, gnmzde bile kutsal anlamlar tadklarnn kantdr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

ORTA ASYA BELGELER
Orta Asya blgesinin bir zamanlarn nemli bir kltr merkezi olduundan sz ettim. (Bkz. 31 sayl Kara Khoto-
Tangut-Kutsal Gne balkl yazm) Kara-Khotonun batsnda ve gnmzde Gobi l tarafndan yutulmak zere olan
nemli bir ehir bulunmaktadr. inin Kansu blgesinde bulunan bu ehir Tung Huang, Dunhuang veya Dunwang
adlar ile anlmaktadr. Tung sz ile Tunguz, Tangut, Tankut ve Tang adlarnn ilikili olduu grndeyim.
Huang ise dorudan Trk Hanna iarettir. (Bkz. 18 sayl Khang/Kagan Dingir/Ra balkl yazm) eitli ekillerde telaffuz
edilen bu ehrin adna, Trke olarak, pekala Tunghan diyebiliriz.
Tunghan ehri belli bir dnemde, uzun bir sre, byk bir kltr merkezi idi. 1906 ile 1908 yllar arasnda bu
ehri ziyaret etmi olan Fransz dil bilimci Paul Pelliot (1878-1945) bir oda dolusu el yazmasndan 6,000 kadarn
ok ucuz bir fiyata satn alarak Fransaya tamtr. Toplam says 50,000 kadar olan bu yazmalar ve resimler
gnmzde dnyann 29 farkl mzesinde bulunuyorlar. Alttaki resimde solda yazmalarn bulunduu odada
melmi olan Paul Pelliot ve sada Trke Orhun abecesi ile yazl ksa bir blm grlmektedir.
Bu yaztlarn Trk Orhun abecesi ile yazlm olanlar ounluktadr. Alttaki resimde solda bu yaztlardan ksa bir
blm ve sanda Orhun abecesini grmekteyiz. Yaztn bu blmn farkl uzman okumulardr. Bunlardan
ilki Trk yaztlarn toplayp kitap halinde yaynlam olan Hseyin Namk Orkundur. Kendisi bu ksm okuyup Eski
Trk Yaztlar balkl eserinde yaynlamtr. (Kaynak: Trk Dil Kurumu Yaynlar 529, sayfa 288, Ankara, 1987) Daha sonra,
ayn yazy Kzm Miran ve Selahi Diker beyler de ufak farklar getirerek benzer ekilde okumulardr.
Yazmadaki bu ksa blm bir yemin trenini anlatmaktadr. Gnmz Trkesi ile yukardaki yazl metni kendi
anlaym erevesinde aktaryorum:
"Yemin treninin beinci ay on sekizinde bilge lider (bilig ngl) ile byk balangc oldu. (on balangp kelti)
Yabgu Tutuk, Buza Tutuk, re Brt Tutuk, Altun Tay Sangun yardmclk eder. (yartmalk err) Ardndan z
Apa Tutuk adl yksek kaanmz (ol ongtu kangm), Ok adl yz otuz er geliriz. (keltimiz)"
Parantez iinde ve krmz harflerle belirttiim ifadeler yaztta kullanlm olan o gnn Trkesine ait gerek
szlerdir. ngl sznn nc (lider) demek olduunu ve ol ongtu ile ykselmi (ynetici olmu) anlamna geldiini
gryoruz.
n-Trk toplumlarnda, en eski tarih ncesi dnemlerden itibaren yemin trenlerinin kayda geirilecek kadar
nemli olduklarn gryoruz. Bu trenler byk topluluklar karsnda yaplr, yemin eden kii Tolu denen bir
kutsal iecei ierdi. (Bkz. 17 sayl Akhenaton, Khan, Aton balkl yazm) Kutsal iecein kab ise genelde ii bo da keisi
boynuzu olurdu. Bu tr bir kabn seimi tesadf eseri olmayp /ykselme, yksekte durma/ kavramn da
iermekte idi.
Ayrca yazdaki szckler iki nokta st-ste ile ayrlmaktadrlar. Ayn zellii hem talyadaki Osk yaztlarnda,
hem de Girit adasndaki Lineer-A yaztlarnda grmekteyiz. (Bkz. 49 sayl Yaznn Geliimi balkl yazm) Yaz tarznn bu
zellii de tesadf eseri olamaz. yle anlalyor ki, farkl corafyalara g etmi olan, fakat ayn kk kltrden
tremi olan insanlar gittikleri blgelerde hem yaz tarzlarn hem de geleneklerini korumulardr.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

FNKE (GUBLA) ABECES
Finike abecesinin n-Trk damgalar ile ilikili olduklarndan sz ettim. Ancak kimdi bu Finike halk? Yaadklar
blgenin dou Akdeniz kylar olduu biliniyor. Baehirleri genelde Byblos olarak bilinse de ehrin o dnemdeki
asl ad Gubla idi. Gubla bugnk Beyrut ehrinden 30 km. daha kuzeyde ve kydadr. Ondan biraz daha kuzeyde
de Ugarit bulunmaktadr. (Bkz. 50 sayl Smer ivi yazsndan Finike Abecesine balkl yazm)

stte grlen belge, Gubla ehrindeki taa kazl bir yaztn grntsdr. Bu yaz henz zlebilmi ve
okunabilmi deildir. Uzmanlar bu yazya Pseudo-Hieroglyphic (Hiyeroglif benzeri) adn takmlardr. Yaz bir
resim yazs olmayp aka bir damga yazsdr. Yazdaki iaretlerin bir hece yazs oluturduklar ve sadan sola
doru okunmalar gerektii saptanmtr. Bu yaz tarznda toplam 117 adet farkl iaret bulunmaktadr. Yaklak
tarih olarak M.. 2,000 yllarnda kullanlm olduu sanlmaktadr. Bu yaznn Asya kkenli damga yazsnn bir
trevi olan Proto-Sina yazsndan dnt grndeyim. (Bkz. 35 sayl A Harfinin zledii Yollar balkl yazm)
M.. 1.000 yllarnda gelitirilen Finike abecesinde ise 22 harf bulunuyordu. Bu harfler ile n-Trk damgalar ve
Orhun yaztlarndaki harflerin arasnda bariz birtakm benzerlikler bulunmaktadr. stteki tablonun her karesinde
solda n-Trk damgalar ve sada Finike harfleri grlyor.
Bu iaretlerdeki benzerliklere biraz daha yakndan bakalm. Sol st kede grlen Zayn harfi ile OZ damgas
arasndaki iliki ve ikinci srann en sadaki kutuda grlen SA damgas ile SADHE harfi arasndaki iliki iin 10
sayl Oziris balkl yazma baknz. st sradaki ikinci kutuda grlen O harfi Orhun abecesinde bulunuyor.
Finike WAW harfinin okunuu ile O sesi arasndaki benzerlik arpcdr. O damgas iki kolunu ge doru
kaldrm bir insan andryor ve /ykselmek/ kavramn ieriyor. (Bkz. 27 sayl Tur ve Ok Boylarnn adlar balkl yazm)
Hemen yanndaki KE damgas OK damgas ile ilikilidir. K => G dnm ile Gimel adn almtr. PE ile PEH
arasndaki benzerlik aklama gerektirmeyecek kadar barizdir. st srann en sandaki LAMEDH harfinin UL
damgasndan trediini daha nceki bir yazmda belirttim. (Bkz. 12 sayl Ortak Kltrde OL szc balkl yazm)
kinci srada grlen iaretler hakknda daha nceki birok yazmda aklamalarda bulundum. BU damgas ile
BETH harfi iin 28 sayl n-Trk Harflerinin Kkeni balkl yazma, OK damgas ile KAPH harfi iin 9 sayl
Khan-Khut-Khanum balkl yazma, TENGR damgas ile TETH harfi iin 7 sayl Tengri Simgesi balkl yazma ve
R damgas ile RE harfi iin 15 sayl Etrsk ve Likya Yazs balkl yazma baknz.
Finike abecesinde toplam 22 harften 10 tanesi n-Trk damgalar ile ilikili iseler Finike abecesinin neredeyse
yars n-Trk damgalarndan dnmtr denebilir. nk, n-Trk damgalar Orta Asyadan at ehliletiren bir
kltr sayesinde drt-bir yana dalm olduklarna genetik bulgular dahi destek vermektedirler. (Bkz. 59 sayl
genetik bulgular balkl yazm)


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

AVRUPA ADALARINDA N-TRK KLTR
Orta Asya kkenli n-Trk toplumlarnn dnyadaki izlerini srmek istersek ada kltrlerine ynelmemiz
gerekir. Nedeni de, adalarn d saldrlara kar daha iyi korunmu olmas ve mevcut kltrn olduka uzun bir
sre varln srdrebilmi olmasdr. Ada deyince, Avrasya ktasnn etrafn saran ve epeeve serpilmi olan
adalar kast ediyorum. rnein, Pasifik adalarndaki ve Asya ktasnn dou blgesindeki adalardan sz ettim. (Bkz.
56 sayl Pasifik Dalm ve 60 sayl Asya Dalmnn zleri balkl yazlarm)
Akdeniz adalarndan Girit, Kbrs, Malta ve Korsika adalarnda, Ege denizindeki pek ok irili ufakl adada Asya
kkenli kadim kltrn izlerine halen rastlamak mmkndr. Kbrs adasnda bulunmu olan yazl ta
belgelerdeki abece hakknda Maurice Pope u ifadeyi kullanmaktadr: (Kaynak: The Story of Decipherment, sayfa 123,
Thames and Hudson yaynevi, Londra, ngiltere)
Kbrs hece yazs halen anlalmas mmkn olmayan ve adna Eteokbrs denmi olan bir dilde kayt tutmak
iin kullanlmtr. stelik, adada bu yaz tarzndan daha eski olan ve Kbrsn bronz andan kalma Cypro-Minoan
ad taklm olan bir yaz tr bulunmutur.
Cypro-Minoan yazs Kbrs ile Girit adalarna yerlemi olan kadim bir kltrn yazs olduu kesindir. (Bkz. 49
sayl Yaznn Geliimi balkl yazm)
Alttaki resimde Ege denizindeki Limni adasnda bulunmu olan Lemnos-Kaminia yazt grlmektedir. Bu yazt
nce Yunanca okunmak istenmi, baarlamaynca Ermenice, Dravite hatta Kopti dilinde okunmaya allm
fakat bugne kadar anlaml bir sonu elde edilememitir. Sonuta Bu yaz Etrskedir, o yzden
okunamamtr, eklinde bir yargya varlmtr. Oysa ki Orhun abecesindeki harflerin yardmyla okunduu
taktirde hem Trke hem de resimle uyumlu bir ifade ortaya kmaktadr. Yaz bustrofedon tarznda, bir kzn
tarlay sr gibi, sadan sola balayp satr sonunda, ters ynde, soldan saa doru devam etmektedir.
En stteki ilk satr sadan sola doru ikinci satr ise soldan saa doru okunmaldr. n-Trk yaztlarnda
bustrofedon tarznda yazlm belgeler bulunmaktadr. (Bkz. 38 sayl Etrsk Zarndaki Yazlar balkl yazm) Limni
yazsndaki ilk iki satr kendi yorumum olarak alttaki resimde grld ekilde okuyorum. lk iki satrda
resimdeki kiiye hitapla: ASn atas, kam, has babam yazlmtr. Sz konusu halkn AS halk olduu ve Asya
kkenli olduu anlalmaktadr.
Yazdaki ilk damga AS damgas olup AS, AZ, OZ veya Z ekillerinde dahi okunabilir. Bu zellik Orhun
abecesinin bir hece yazs oluundan tremektedir. (Bkz. 62 sayl Finike (Gubla) Abecesi balkl yazm) As damgasnn
yanndaki dikey izgi IS, Z veya ESS eklinde okunur ve belirleyen olmaktadr. Trke ASIZ veya ASI anlamn
tar. nc harf AT damgasdr ve zamanla A harfine dnmtr. Birinci szck bu durumda Asn Atas olur.
kinci szck aka KAM sz olup resimdeki kiinin bir aman olduuna iarettir. nc szck ise soldan saa
AS ABAM olsa da H sesinin tek bana n-Trkede bulunmayndan dolay AS ABAM yazlm olsa da aslnda
HAS BABAM anlamn tad grndeyim. ABA veya APA kk szckleri N-Trke /baba/ demek olduklar
biliniyor. Tm yazy bu ekilde okumak mmkndr. Daha fazla ayrntya girmeden, bu ksa zmlemenin
yeterli olduu ve tm yaztn Asya kkenli bir n-Trk toplumuna ait olduu grndeyim.

Avrupann en batsnda bulunan rlanda, ngiltere ve Orkney adalarnda da Asya kkenli bir halkn izlerine
halen rastlamak mmkndr. (Bkz. 54 sayl Pikt Dili ve Yazs balkl yazm)
Getiimiz aylarda baslm olan The Origin of the British balkl kitapta Stephen Oppenheimer ngiltere
halknn genetik taramasn yapm ve u sonuca ulamtr (kendi evirim):
ngilizlerin genel genetik grnmne dayanarak, Keltlerin, Belklerin, Anglolarn, Jtlerin, Saksonlarn,
Vikinglerin ve Normanlarn, buzul ann sona ermesi ile boalan adalara gelen Bask halkna gre aznlk
mlteciler olduklar anlalmaktadr.
Yani, ngiliz halknn byk ounluu Bask halkna yakn genler tad sonucu ortaya kmtr. Bask halk ise
o blgeye ok eskiden gelmi olan Asya kkenli insanlarla ayn geni tamakta ve Asya kkenli bir dil
konumaktadr. Zaten Bask ad ok sonradan Franszca bir isim olup spanyolca Vasco sznden dnmtr.
spanyolca Vaca (vaka) sz /inek/ demek olup, Vasco sz de /inek besleyen/ anlamn tar. Ayrca, spanyolca
kz iin /buey/ ve boa iin /toro/ dendiine de dikkatinizi ekmek isterim. Buey szndeki BU kk szc iin
28 sayl n-Trk Harflerinin Kkeni balkl yazma ve TORO (Tur-OSK) sz iin 6 sayl Ok Dilleri ve 27 sayl
Tur ve Ok Boylarnn Adlar balkl yazlarma baknz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

AVRUPA MEGALTLER
Son yllarda radyoaktif karbon ile yaplan ya saptamalarnda Avrupadaki byk ta tepelerin, menhirlerlerin ve
megalitlerin yaklak M.. 4,000 ile M.. 2,000 yllar arasnda ina edilmi olduklar belirlenmitir. Alttaki
haritada koyu krmz ile belirtilmi olan blgelerde ta tepeler, menhirler ve dolmenler youn olarak
bulunmaktadr. (Kaynak: National Geographic, Kasm 1977, cilt 152, say5, sayfa 615)
Haritada sar genler ile belirttiim yerlerde nemli megalitler bulunmaktadr. Megalit, byk ta demektir.
rlandada New Grange, ngilterede Stonehenge, Fransann en bat ucunda, Brtanya blgesinde Carn ve
Gavrinis adalar, spanyada Los Millardes ve Malta adasnda Tarxien kasabasnda ve Hal Saflienide megalit
yaplar ziyaret etmek mmkndr. Tek para dikili talara menhir, oda eklindeki st kapal veya rtl ta
yaplara dolmen denmektedir.
Alttaki resimde solda rlanda adasndaki New Grange dolmeninin giriini ve yatk durumda duran bir menhiri
gryoruz. Menhir zerindeki spiral ekiller gnei ve yldzlar simgeliyorlar. Ayn spiral ekillere Fransann en
bat ucundaki Brtanya blgesinde bulunan Gavrinis adasnda ve Akdenizdeki Malta adasnda rastlyoruz.
Brtanya ad BR-OT-ON-Y kk szcklerinden bitierek olutuu grndeyim. Anlam da Evrensel atein
nde olan blgesi olmaktadr. nde olan, anlamna gelen bir kk szc Latince pro szne dnmtr.
ngiltereye de byk Britanya anlamnda /Great Britain/ denmesi ayn kltrn kuzey adalarna da yayldna
iarettir. (Bkz. 54 sayl Pikt Dili ve Yazs balkl yazm) Asya kkenli gne kltnn anaerkil toplumlar
oluturduklarndan ve gne bal tanra heykelcikleri yonttuklarndan daha nce sz ettim. (Bkz. 47 sayl Gne
Klt ve Tanralar balkl yazm)
stteki resmin ortasndaki Gavrinis adas megalitlerinden en soldaki taa biraz daha dikkatli bakarsanz bu tata
gnee doru ynelmi oka benzer ekilleri seebilirsiniz. yle anlalyor ki, Gne klt ile ilgili olan bu
simgeleri talara kazm olanlar Asya kkenli OK boylardr. (Bkz. Maya dili-n Trke-Japonca balkl yazm)
Gne simgelerine sadece Avrupa adalarnda deil, Etrsklerin ilk yerleim blgeleri olan Valcamonicada,
Asyada, gney Amerikada, hatta Avustralyada rastlanyor. Alttaki resimde solda talyann kuzeyindeki
Valcamonica blgesinden kayaya kazl bir spirali, resmin sa st kesinde Avustralya ktasnn orta blgesindeki
Uluru kayalndaki spiralleri, altnda ise Perunun iki farkl blgesinde bulunan gne simgelerini gryoruz. Bu
derece uzak mesafelerde bulunan kltrlerin ayn simgeleri kullanmalar ne alnt ne de tesadf olabilir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

EGE KIYILARININ KADM DL
Limni (Lemnos) adasnda bulunmu bir yaztn As halk tarafndan oluturulduundan 63 sayl yazmda sz
ettim. Bu halk sadece Limni adasnda deil, tm Ege adalarnda ve kylarnda yerleim blgeleri kurmutur.
Alttaki resimde solda Ege kylar ve sada Lemnos adas grlyor. Lemnos adasnn iki nemli yerleim merkezi
Hephaistia ve Poliochni ehirleridir. Hephaistia ehri ile Giritteki Phaistos ehrinin hemen hemen ayn ismi
tamas her iki ada kltrnn ayn olduuna iarettir. (Bkz. 44 sayl Tatar Trkesi ile Phiastos Diski balkl yazm)
Dier nemli ehir olan Poliochni adn Poli (ok) - Ochni (Okh-lu) eklinde ayrrsak OK OKHLU anlam ortaya
kar. u halde, kadim dnemde bu adaya AS boylar ile birlikte OK boylarnn da yerlemi olduklar anlalyor.
AS ve OK boylar bir-arada olduklarndan ve ayn dili konutuklarndan tmne SAKA veya AKHA denmitir.
Midilli, yani Lesbos adas Amazonlarn asl yerleim blgesi olmakla birlikte, tm bat Anadoluda ehirler
kurmulardr. (Bkz. 36 sayl Tarkandemos Mhr balkl yazm)
Anadolunun Ege kylarnda n Trkler tarafndan kurulmu fakat zaman iinde Yunan kltr etkisine girmi
nemli merkezden sz etmek isterim. Bunlar Truva, Assos ve Lysimakheia ehirleridir. Truva ad aslnda bir
ehir ad olmayp bir blge addr. Blge Tur-y adndan TROA adna ve sonra TRUVA ekline dnmtr. Tur
y ise /Tur halknn blgesi/ demektir.
Avusturyal aratrmac Helmut Uhlig (1922-1997) bu konuda u aklamalar yapyor: (Kaynak: Avrupann Anas
Anadolu, Telos yaynlar, sayfa 123)
Truva adyla bir kent, anakkalede ya da baka bir yerde hibir zaman olmad. Buras, Homeros tarafndan
liyada (lias) olarak tanmland. Bu ad, orada yaayanlarn Truval adn kullanmasndan kaynakland. Hektor
ve Priamos gibi kahramanlar ile Paris gibi hoppa kiiler de bu halktand. Kentin Yunancadaki tarihi ad lion ya da
liostu ve bu nedenle de destandaki ad liyadayd.
lias adnn aslnda AS-L olduu ve sadece szcklerin yer deitirmi olduklar anlalyor. Bunun nedeni de
okunuun yn olabilir. Keza, dier ekilleri olan lion /Evren li/ ve lios da /Osk ili/ anlamlarn ierirler. Hektor
adnda da Okh-Tur kk szckleri bulunabilir. Truvann fethedilip Yunanlamas M.. 1180 yllarna rastlar. Bu
tarihten sonra tm Ege kylarna Yunan dili ve kltr hakim olmutur.
Ancak, kadim kltrde yetien dnrler bu blgede yeermeye devam etmilerdir. rnein, Aristoteles (Aristo,
M.. 384-322) Assos ehrinde uzun sre yaamtr. Assosun alm AS-IS /As halkna ait/ olduu apak ortadadr.
anakkale-Bolayr yaknlarnda bulunmu olan kadim bir kent de Lysimakheia yerleimidir. (Kaynak: Toplumsal Tarih
dergisi, Aostos 2007, say 164, sayfa 22)
Alttaki resimde Lysimakheia ehrini kuran ve ehre adn veren kral Lysimakhos adna baslan sikke grlyor.
M.. 309 ylnda kurulduu iddia edilen bu ehrin kadim bir n-Trk kltr ile ilikili olduu grndeyim.
Sikke zerinde ba bulunan kiinin ko boynuzlar tadna dikkatinizi ekerim . Bu zellik dorudan n-Trk
kltrn hatrlatmaktadr. (Bkz. 25 sayl n Trklerin Kutsal Hayvanlar balkl yazm)
Sikkenin dier yznde oturan sava (bal, kalkan ve mzra olan) bir kadn grlyor. Bu resim bizi
dorudan anaerkil Amazon kltrne yneltiyor. Kadnn elinde bir dii tanra (kanatl kam) ve dizi zerinde bir
OK simgesi var. Bu simge de OKH kltrne iaret ediyor.
Sikkenin bu yznde Yunan harfleri ile Basileos ile Lysimakhos szckleri yazlm. Basileos sz bir zel
isim midir? Yoksa, bugnk Trke ile dahi anlaml olan Basl sz mdr? Yunanca harfi olmadndan S ve
I harfi olamadndan yerine EO kullanlm olabilir. u halde, bu szck zel isim olmayp sikkenin nerede
baslm olduunu belirtiyor. Ayrca dier szck olan Yunanca Lysimakhos adn Lus-m-Akh-s eklinde ayrrsak
anlam Ulusum Okh-dr olmaktadr. L harfinin ayn zamanda UL olarak da okunabileceinden sz ettim. (Bkz. 15
sayl Etrsk ve Likya Yazs balkl yazm) Yani, sikkede yazl szckleri Basan ulusum Okh-dr eklinde yorumlamak
mmkndr.
Elbette ki, zaman iinde Yunan dilinin ve kltrnn etkisi altnda blgede n-Trk dili tmyle yok olmu,
ehrin ad Lysimakheia ekline dnm, asl Basan olan ve g ile kuvvet anlamlarn tayan szck Basil veya
Vasil eklinde zel isim olarak kullanma girmitir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GKTRK PARASINDAK YAZI
Bir ulusun bamsz olup olmadn tedavlde olan paralardaki yazlardan anlayabiliriz. Bamsz uluslar daima
kendilerine ait yaz ve resimleri kullanarak para basmlardr. Bamsz olmayan uluslarn paralarnda ise daima
hakim gcn dili ve simgeleri bulunur.
Orta Asyada belli bir dnem bamsz olarak varlk gstermi ve kendi parasn basm uluslardan biri de
Gktrk ulusudur. stelik, basm olduu madeni sikkeler zerine kendi yaz tarz olan Orhun abecesi ile birtakm
szler yazmay da ihmal etmemitir. Orhun abecesi bir hece yazs olduundan paralara yazl szleri okumak
bazen hi de kolay deildir. Hele szler arasnda belirgin bir aralk veya genel gelenekte olduu gibi iki nokta
st-ste konmamsa!
Alttaki resimde bir Gktrk paras zerinde bulunan Orhun abecesine ait aralksz harfleri grmekteyiz. (Kaynak:
Eski Trklerde Para, Osman F. Sertkaya ve Rysbek Alimov, tken yaynlar, sayfa 13, stanbul 2006)

Kaynak kitaptan resimde grlen yaz hakkndaki aklamalar aynen aktaryorum:
Trk alfabesi malum olduundan burada da btn harfler malum olduu iin bunun okunmas lazm
gelmektedir. Burada dikkate arpan kelimeler arasnda iki noktann olmamasdr. Bundan tr benim sandma
gre bu iki nokta yerine Trk alfabesindeki s harfi olan | iareti kullanlmtr. Zaten bazan bu iki noktann
ihmal edildiini biliyoruz.
O halde sleri iki nokta sayarak okumaa alabilirsek de bu suretle de bir mna elde etmee imkn yoktur.
Binaenaleyh bu sz mstesna olarak sadan sola deil, soldan saa doru okumaldr. Zira o zaman manas olan
kelimelere tesadf edilmektedir. yle ise bu parann yazlarnn transkripsiyonu yle olur:
B
i
r :
e
lli
e
n : b
a
r
m
Yukardaki ifadede belirtildii gibi yazy okumak iin iki adet varsaym yaplmtr.
1) Kelime ayrm iin hi mevcudiyeti nceden var olmayan ve hibir rnei bulunmayan, aslnda s harfi
olan, dz izginin kullanlm olduu ve
2) Genel uygulamada sadan sola doru yazlan szcklerin bu rnekte zel olarak soldan saa doru
yazlm olduu,
varsaymlarna ramen ortaya kan ifadenin Trke bir anlam tayp tamad tartma konusudur.
Paradaki yazy ben kendi yorumum olarak yukarda ok ile belirttiim gibi , sadan sola doru ve dz dikey
izgiye se sesini vererek okudum. Mavi renkte gsterdiim szckleri soldan saa doru yeniden yazarsak
"EMRE BESEN LLE SERB"
ifadesi ortaya kar. Bu ifadenin anlamn bir miktar amak gerekir. lk iki szck olan EMRE BESEN szckleri
ile bu parann /emredilip basld/ belirtiliyor. Son iki szck olan LLE SERB ifadesi ise /ile yayld/ yani,
tedavle sokulduu belirtiliyor. u halde drt szckteki anlam /Emredilip basld ve kullanma (tedavle) girdi/
olmaktadr.
l sz ile lkenin ve ser sz ile de yaymak kast edildii aktr. Bugn dahi haly seriyoruz. Sergi sz de
/ser/ kknden trer. Franszca dizili anlamn tayan ve dilimize seri olarak girmi olan /srie/ sznde dahi
n-Trke ser kk szc bulunabilir. Para zerindeki ser sz bu parann Turfan blgesinde kullanlm
olduuna iaret ediyor. Zira, dalk blgede yaayan Altay Trkleri dz ova olan Turfan blgesine Yayk derler.
(Kaynak: Ana Hatlaryla Trk amanl, Fuzuli Bayat, sayfa 155, tken yaynlar, stanbul 2006) Yaymak ve sermek ayn anlama
geldiine gre, parann serildii blge byk olaslkla Gktrklerin yaam olduu dou Trkistan blgesidir.
Ayrca, besen (basan) szcnden Trklerin, ok eski dnemlerden beri, para bastklarn ve para basmann
bir bamszlk ifadesi tadn anlyoruz.
l sznn ok kadim bir n-Trke kk szck olduunu bilinmektedir. Bir nceki 64 sayl yazmda Truva
ehrine lion veya lias dendiinden sz ettim. Keza Trk hakan lteri Kaan adnda /l derleyen/ (lke
toparlayan) anlam bulunmaktadr.
Yine bir nceki yazmda belirttiim gibi, iki farkl dnemde ve corafyada ayn baslm olan anlamn tayan
Basileos ile Besen szlerini paralarnda kullanan kltrlerin ayn kkten tremi olmalar kuvvetle muhtemeldir.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

GNEY-DOU ASYA HALKI
Gney-dou Asya halk olan Tayland, Malezya, Vietnam, Kamboya ve Laos halk genel hatlar itibariyle dier
Asyallardan ayrlrlar. Bu farkl grnn sebebini bundan 74,000 yl nce Endonezyada, geni bir evrede
ekolojik felaket yaratm olan, Toba yanardann patlayna balayabiliriz. (Bkz. 59 sayl Genetik Bulgular balkl yazm)
Toba yanardann patlamas ve tm blgeye kl yaymas sonucu alttaki resimde krmz ile gsterdiim blgede
insan nesli hemen hemen tkenmitir. Geriye kalan az sayda insann yeniden oalp blgeye yaylmas binlerce
yl srmtr.
Haritada sar renkte gsterdiim blgede yeniden yaamn gelimesi iin binlerce yl gerekmitir. Bu durumu
kantlayan verileri blgedeki insanlarn dilerindeki birtakm ufak farkllklarda bulmaktayz. Arizona devlet
niversitesinde antropoloji profesr olan Christy G. Turner, insan dilerindeki farkllklar zerine uzman bir Di
Antropologu olarak tannmaktadr. Teeth and Prehistory in Asia (Asyada Diler ve Prehistorya) balkl
makalesinde bu konuyu ele almtr. (Kaynak: Scientific American, ubat 1989, sayfa 70)
Bu almasnda C. G. Turner, insanlarn di yaplarnda iki temel ayrm bulunduunu ortaya karmtr. Dilerin
yapsndaki kk fakat nemli birtakm farkllklarn belli insan guruplarnda nesiller boyunca deimeden
korunduunu saptam ve iki kaynak blge tanmlamtr. Bu blgeler haritada sar ve mavi ile gstermi
olduum blgelerdir. Mavi blgeden yaylan insanlarn da di yaplarnda ortak bir yap bulunduunu gstermitir.
Mavi blgeden treyen insan guruplarna tm Sibirya, Kuzey ve kuzey-dou Asya halklar, inliler, Japonlar ve
tm kuzey ile gney Amerika yerli halklar dahildir. Bu toplumlarn ortak di tipine Orta Asya Di tipi (OAD)
diyelim. Bu tip dilere Avrupallar da sahiptirler. Haritada sar ile gsterdiim blgede yaayan tm gney-dou
Asya halk ortak ve farkl tip di yapsna sahiptirler. Bu di tipine de Gney Dou Asya Di Tipi (GDAD) diyelim.
GDAD gurubuna Endonezya ile Avustralya yerli halk dahil deildir. Avustralyada yaayan Aborijin denen yerli
halk ile Endonezya adalarndaki halk, kuzey blgelerden imdi yaamakta olduklar adalara g ederken dier
gurup insanlara hi karmam olduklar anlalyor.
GDAD tipine Sarawak adasndaki bir maarada bulunmu olan kafataslarnda rastlanm ve bu kafataslarn
40,000 yl nceye ait olduklar saptanmtr. Endonezya ile Filipin adalar buzul dnemi ncesinde imdiki
seviyelerine gre yaklak 100 metre daha yksek idiler. Dolaysyla buzullar erimeden o blgelere g etmek
olduka kolayd. Buzullarn erimesi ise gnmzden yaklak 16,000 yl ncesine rastlar. (Bkz. 33 sayl 20,000 Yllk
klim Deiimi balkl yazm)
Buzullarn erimesi ile birlikte gney-dou Asya blgesi ve o blgedeki adalarn birou sular altnda kalnca
insanlar kuzeye doru g etmek zorunda kalmlardr. Bu dalmn izlerine 11,000 yl ncesine ait olduklar
saptanm olan indeki ukut maasnda bulunmu kafataslarnda rastlyoruz.
Kaz bilimsel bulgular, genetik ve di yaplarndaki bulgular sayesinde orta Asya kkenli OAD tipine sahip
toplumlarn Bering boazn geerek gnmzden 14,000 yl nce gney Amerika ktasnn en gney ucundaki
Monte Verde ve Los Toldos maaralarna ulap yerletikleri kesin olarak kantlanm bulunuyor. Alttaki resimde
Bering boazndaki A harfi ile belirttiim blgeden B noktasna ulamalar binlerce yl almtr. (Kaynak: Sasha
Nemecek, Who Were the first Americans, Scientific American, Eyll 2000, sayfa 80)


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

AND-ME KADEHLER
slamiyetten nce tm Trk toplumlarnda and-ime trenleri nemli yer tutard. Bahaeddin gel, Dnden
Bugne Trk Kltrnn Gelime alar adl eserinde (Trk Dnyas Aratrmalar Vakf yayn, stanbul 2001) u ifadeleri
kullanmaktadr (sayfa 292):
"Yei kralnn ba altnlatlp and kadehi yapld. Byk devlet akit ve andlar bu kadehle yapld. Gktrk
devleti kendisini eski Juan-Juan devletinin mirass olarak grd. M..43 ylnda Hunlar ile in elileri arasnda
andlamalar and kadehi ile yapld."
Bu szlerden anlalaca zere tm nemli olaylarda (tahta kma veya dier bir devlet ile yaplan
anlamalarda) and iilmektedir. Burada dikkat eken sz and iildii asla and-sylenmediidir. Ayrca bugn
kullanmakta olduumuz anlama sznn asl andlama olduu grlyor. Yani, karlkl oturup anlama
imzalanmyordu, kadeh kaldrlp and-iiliyordu. And iilen kadehin ad da tolu idi. (Bkz. 18 sayl Akhenaton-
Khan-Aton balkl yazm)
Ayn eserin 295 sayfasnda ise u szler vardr:
Cengiz hann kk olu tahta kmadan nce, kendi yerine, Toluyun han olmasn istemiti. Tahta karken
kadehi Toluyun elinden ald. Orada bulunanlarn hepsi 9 defa diz ktler.
Moollarda and kadehi olan tolu ylesine nemseniyordu ki Cengiz Han oullarndan birine Toluy adn verdi.
B. gel, zbek sarayndaki Kmz (at st) ime tresini u ekilde aktarmaktadr (sayfa 297):
Padiah, kmz ad ile nl olan temiz ikiyi biraz ier ve devletin en ileri gelenine ikram eder. O da kadehin
tmn ier. ki ime, bylece tre zere srer gider. Beyler ile komutanlar tamam olduktan sonra askerlere
sra gelir.
Yaznn henz pek az kullanld dnemlerde verilen szn byk nemi vard. Bu bakmdan and-ime
trenlerinde kullanlan kadeh (tolu) zel olarak yaplr ve Trk toplumlarnn eitli kutsal hayvanlar bu kadehte
ekillenirdi. Alttaki resimlerde eitli Trk toplumlarnn, gnmzde mzelere konmu olan, and tolularn
gryoruz. Bu kadehlerin boynuz gibi eri olduklarna dikkatinizi ekerim. Her birinde slmiyetten nceki Trk
toplumlarnda kutsal saylm olan geyik, at, vaak, da keisi ve aslan gibi hayvanlar tolu ile estetik bir ekilde
btnlemilerdir. Bu kadehlerin yapmnda nceleri ii bo da keisi boynuzu kullanlrken, zamanla altn veya
gm, bazen de bakr madenleri kullanlmtr.
Bu tolu kadehlere Yunanca Rhytos ve ngilizce Rhyton (okunuu rayton) denmektedir. Fakat ngilizce rayt
olarak okunan ve Rite olarak yazlan szck ise tre demektir. u halde szcn Rayt-On eklinde
syleniine bakarsak and imek iin kullanlan tolu kadehinin anlam Evrensel Tre olmaktadr. Bu balamda
Franszca rituel ve ngilizce ritual szckleri treye bal ayin anlamlarn ierirler. Tm Asya ve Avrupadaki
kadim kltrlerin and-ime trenlerinde kadim Trk kltrne ait kutsal hayvanlar ieren tolu kadehlerini
yzyllar, hatta binyllar boyunca kullanm olmalar basit bir tesadf olamaz.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

TRAKLAR VE MAKEDONLAR
Trakya blgesine bir dnemde yerlemi olanlarn Tur ve Ok boylar olduunu , Trakya
sznn ise Tur- Ok-y (Tur ve Oklarn blgesi) kk szcklerinden TUROKYA veya
Trakya ekline dntn syledim. (Bkz. 6 sayl Ok Dilleri balkl yazm) M.. 4,000
yllarndan itibaren dou ve bat Trakyay Bulgaristan ve Makedonyay kapsayan geni
blgede Trak (Tur-Ok) halk yayordu. Traklar, blgenin Roma igaline urad M.S. 46
ylna kadar varlklarn srdrmeyi baardlar. (Kaynak: National Geographic Trkiye, Aralk 2006,
sayfa 99) Yunanca U sesi bulunmadndan blgeye hakim olan Yunan kltr Turokya adn
Thrakia eklinde telaffuz etmitir. National Geographic dergisinin 99cu sayfasnda u
szler yer almaktadr:
Gnmz Bulgaristanna ve tesine yaylan antik Thrakiadaki birok kavim dil ve
kltr asndan akraba olsalar da- ender olarak siyasi birlik iine giriyorlard. Korku
yaratan savalar ve usta atllardan oluan bu kavimler, Troya Savanda Yunanllara
kar mcadele etti. M.. 73te bir Thrak, esirlerin Romallara kar ayaklanmasna
nderlik ederek lmszleti. Bu kii, Spartaks adyla bilinen gladyatrden bakas
deildi.
Resimde grlen metal dizlik halen Sofya mzesinde bulunmaktadr. Bu yaptta kadim
n-Trk kltrne ait birok simge grmekteyiz. ncelikle, da doru yaylan nlardan
veya oklardan oluan kolyeden dolay, altn balkl kii byk olaslkla- gne tanrs
veya tanrasdr. Hem balnn hem de kolyesinin gne gibi altn sars oluu elbette ki
amal yaplmtr.
Ban altndaki dier kabartma ekiller de ayn kutsal gne inancna iaret ediyorlar. Ortada grlen ata
binmi kii, elindeki and kadehini kuyruu kvrk bir ylana doru ykseltiyor. And kadehi iin bir nceki 68 sayl
And-ime Kadehleri balkl yazma baknz. Kuyruu kvrk ylan motifine ise hem Avrupa hem Asya hem de
Amerika kadim kltrlerinde spiral ekiller halinde rastlandndan sz ettim. (Bkz. 9 ve 64 sayl yazlarm) u halde
ata binmi kii Gne Tanrya and-iiyor.
Ata binen kiiyi evreleyen yaratn iki bal oluu da Trak kltrnn orta Asya ile balantl olduuna iaret
ediyor. (Bkz. 37 sayl aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Kadnlar balkl yazm) ki bal ssler ve taklar eit haklara sahip
kral-kralie ikilisini simgelemekle birlikte tanr-tanra ikilisine de iarettirler.
Alttaki resimde iki bal taklardan baz rnekleri grmekteyiz. Bileziklerin zellikle kadnlar tarafndan tercih
konusu olmalar, kadim anaerkil toplumlarda kadn yneticilerin hakimiyetine iarettir. Tm Ege adalar, kylar
ve Trakya blgesi bir dnemde Amazonlarn egemenliinde bulunuyordu. Bu bakmdan tm blgenin AMA-OK-
DON-Y kk szcklerinin birleiminden Makh-don-ia => Makedonya adn ald grndeyim. Ama-Ok-
Don-y ise /Okh analarla donanm blge/ demektir.
En soldaki altn eser bat randaki kadim Elam kltrne aittir. Elam dilinin Asya kkenli bir dil olduu
saptanmtr, ancak Elam yazs halen zlebilmi deildir. Soldan ikinci eser Trak yapt bir altn bileziktir.
Soldan nc bilezik ifti ise Hindiku dalarnn eteklerindeki Kuhan kltrne aittir. Kuhan kltrnden
daha nce sz ettim. (Bkz. 52 ve 53 sayl yazlarm) En sada grlen eserler ise birer bilezik olmayp, sadak (ok klf)
zerinde bulunmu sslerdir. Saf gm olan bu iki-bal sslerin bulunduklar blge kuzey skoya olup, Pikt
kltrne aittirler. (Kaynak: Picts, HMSO yayn, Londra, 1989, sayfa 44)
Pikt kltrnde iki bal eitli eserlere rastlamak mmkndr. stteki resimde bir Pikt ta kabartmas
grlyor. Ha eklinde olan OKH damgasndan daha nceki yazlarmda sz ettim. (Bkz. 8 sayl Ok Motifleri ve 11 sayl
Gk Tengri-Odin balkl yazlarm)
Kabartmann sa alt kesinde bulunan drt bacakl, iki bal (bir ba insan dieri ise kuyruunda) olan i-ie
gemi yaratklar ve zerlerindeki boa kabartmas OKH boylarnn ikili ynetimini simgelemektedirler.


Astroset 2007

Kadim Bilgelik

HALK DANSININ KKEN
Dans etmek insann bedensel ifade eklidir, denebilir. Ancak, kadim toplumlarda dans elenmek iin deil, kutsal
bir merasimin ieriinde, tapnmann bir tr olarak gelimitir.
En kadim eklini Asya amanlarnn davul veya tef eliinde transa geerken uygulayp rettikleri hareketlerde
gryoruz. Alttaki resmin solunda kollarn ge doru ykselterek dans eden kii grlyor. Bu toprak kap
parasndaki kabartma Urfa ilimize yakn olan Nevali ori kazlarnda bulunmutur. Tm blge kadim Neolitik
kltrn (yaklak M.. 10,000 yl) izlerini tar.
Sadaki resim ise yine Neolitik dneme ait randa bulunmu bir mlek parasnn grntsdr. Soldaki
resmin kayna: (12,000 Yl nce Neolitik dnem, Yap Kredi Bankas yayn, sayfa 26) ve sadaki resmin kayna: (nternational
Herald Tribune gazetesi, 1 Mart 2001)
Her iki resimde kollarn havaya doru ykselten insanlarn gk ve gne klt ile ilgili bir ayine katldklarn
syleyebiliriz. Sada grlen gne simgeleri bu gre destek verirken Anadolu halk danslarnn da kkenine
inmi bulunuyoruz.
Altta grlen kap inin Neolitik dneminden kalma olup 1973 ylnda Qinghai eyaletindeki bir kazda
bulunmutur. Kabn i cidarnda el-ele tutuarak bir gne simgesi etrafnda dans eden 15 kii bulunuyor. Yan
tarafa doru uzayan balklar ve kamalar ile bu insanlarn Karadeniz horonu tepen genlere olan benzerlikleri
arpcdr. (Kaynak: A Journey nto Chinas Antiquity, Pekin Mzesi yayn, sayfa 95)
Gnmzde halen gne kltnden treyen aman (Kam) geleneini srdren kltrler bulunmaktadr.
Solda Orta-Asyal (Tuva Trk) kamn ayini ve stte
bir nka dokumasndaki insan motifleri grlyor. Balk
ekillerindeki ve kyafetlerdeki ortak zellikler kadim bir
kk kltre iaret etmektedirler.


Astroset 2008

Kadim Bilgelik

HAYAT AACI SMGES
Kadim kltrlerin hemen hepsinde Hayat Aac simgesini bulmaktayz. Bu aa, bizim bildiimiz ve aa
olarak tanmladmz bitkiden ok farkl kutsal anlamlarla ykldr. Altta solda grlen Amerikan Navajo
halkna ait bir izimde kutsal aa merkezde bir kare iinde ve kareyi evreleyen kk boyda izilmi olan
insanlar bulunuyor. nsanlardan byk boyda olan ve parmaklar dal eklinde olan drt varlk doa tanralardr.
rgl salarndan ve etek giymelerinden onlarn birer koruyucu tanra olduklar anlalyor. Benzer bir
yorumla, bunlarn aman kadnlar olduklarn ve tm insanla tedavi iin bitkiler sunduklarn syleyebiliriz.
Sadaki resimde ise bir Asya (Trk) hals grlyor. Yine merkez yeri kaplayan geni ve yksek bir aa ve
etrafnda uuan kular grlyor. Bu ifade eklinde kular insanlar ve yerden ge doru ykselen aa da tm
canllara hayat veren kutsal enerjiyi simgeliyor.
Anadoluya geldiimizde kutsal hayat aacnn nemli bir simge olarak devam ettiini gryoruz. Alttaki resimde
solda (1) grlen Hitit kabartmasnda iki boa-insann arasnda hayat aac grlyor. Balar zerinde de kanatl
Tengri simgesi bulunuyor. Kabartmann izimi ayrca belirtilmitir. (Kaynak: Hitit Gnei, Sedat Alp, Tbitak yayn, 2002,
sayfa 27)
Ortada (2) grlen hayat aac bir Seluk kabartmas olup, Erzurumdaki ifte minareli medresenin duvarn
sslyor. (Kaynak: Anadolunun Seluklu ehresi, Semra gel, Akbank yayn, 1994, sayfa 113)
Sada ise (3), dou Anadoluda ileri bir kltr gelitirmi olan Urartu inancnda hayat aacndan meyve toplayan
iki kii grlyor. (Kaynak: Anadolu Arkeolojisi, Veli Sevin, Der yayn, 2003 sayfa 221)
Her resimde hayat aacnn iki yana uzanan dallar ile btnleen ifte varlklar dikkat ekicidir. Bu konuya
daha nce deindim. (Bkz. 37 sayl aman Kadnlar balkl yazm)
Fuzuli Bayatn Ana Hatlaryla Trk amanl balkl kitabnn 92. sayfasnda hayat aacnn ayn zamanda
bir aman aac olduundan sz eder:
"Cennette yerleen iyi ve kty idrak etme aacnn meyvesini yemekle insan, yasa bozmu ve
lmszlkten lme terk edilmitir. aman aac ilk mkemellii simgeleyen cennet aacdr ki, inisyasyonda
balang bilgiye sahiplenmek anlam ierir."
Hayat aacnn Osmanllardaki anlamn anlatan Nevill Drury (Kaynak: Shamanism, Element yayn, 1996, sayfa 39) yle
der:
"Osmanl Trkleri bir-milyon yaprakl hayat aacndan sz ederler. Her bir yaprakta bir insann kaderi kaytldr.
Bir insan ldnde bu aatan bir yaprak der."


Astroset 2008

Maya Mısır Asya Anadolu Ortakkulturu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maya Mısır Asya Anadolu Ortakkulturu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kadim Bilgelik

Maya-Msr-Asya-Anadolu Ortak Kltr 1 WWW.ASTROSET.COM

You might also like