Uluslararası Finans Sunuları

22.05.
2013
1
ULUSLAR ARASI FNANS
Trev rnler bir baka rnn fiyatna bal
rnlerdir. Opsiyonlar da bir trev rnlerdir. Dier bir
ifade ile vadedeki veya vadeye kadar geen sredeki fiyat,
konu olan varln fiyatna baldr.
Opsiyonlar da daha nce anlatlan forward ve gelecek
ilemleri gibi belirli bir mal zerine belirlenmi koullar
altnda alma veya satma hakk vermesidir. Ancak bu
szlemelerden ayrt eden en nemli zellii tannan
hakkn kullanp kullanmama seeneinin tannmasdr.
Bu haliyle opsiyonlar sigorta hizmetine benzetilebilir.
Opsiyon alcs deyecei prim karlnda fiyat
dalgalanmalarna kar korunma hizmeti almakta, opsiyon
satcs ise, alaca prim karlnda sigortac rol
stlenmektedir.
Opsiyonlar hem organize hem de organize olmam
piyasalarda ilem grebilirler.
1
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyonlarn bir dier zellii ise kaldra etkisidir. Bunu bir rnekle
aklarsa:
Piyasa deeri u an 10 TL olan bir hisse senedi zerine 3 ay vadeli
opsiyon szlemesinde tahmin edilen fiyat 12 TL olsun. Yatrmc 3 ay vade
sonunda piyasa fiyatnn 14 TL olacan tahmin etmektedir. Bu durumda
bir satn alma opsiyonu satn alan yatrmc rnein hisse bana 0,1 TL
prim demi olsun. Bu durumda yatrmc bu gnden sadece 0,1 TL demi
olacaktr.
Vadesi geldiinde tahmini gerekleirse hisse bana 2 TL kazanacaktr.
Tahmini gereklemezse opsiyonu kullanmayp 0,1 TL zarar edecektir.
Her iki durumda da bu ilemi hisse senedini alm ile yapsa idi bu gnden
10 TL deyecekti ve tahminin gereklemesi durumunda 4 TL kazanacakt.
Halbuki kazan durumunda opsiyonda 0,1 TL deyerek 2 TL kazanmtr.
Ksaca ok daha az para ile yksek kazan frsatlarnn yakalanmasna
olanak vermektedir ki biz buna kaldra etkisi diyoruz.
2
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyon szlemelerinde alc ve satc olmak zere iki taraf
vardr. rnein Satn alma opsiyonunda, opsiyon alcs, belirli
bir tarihe kadar, belirlenmi fiyat zerinden bir varl satn alma
hakkna sahiptir. Buna karn opsiyon satcs , belirtilen varl
alc istedii taktirde satmak zorundadr.
Buna karn Satma opsiyonlarnda ise opsiyon alcs varl
satma hakkna sahip olurken, opsiyon satcs varl opsiyon alcs
satmak isterse satn almak zorundadr.
Opsiyon alcsna opsiyon sahibi de denir. Opsiyon sahibinin belirli
bir vadeye kadar veya vadede konu olan mal zerine ilem yapma
hakk vardr. Ancak bu bir zorunluluk deildir. Buna karn opsiyon
alcs batan opsiyon satcsna bir prim der. Bu durumda tannan
hakk kullanmasa da opsiyon alcs primi geri alamaz. Bu ekliyle
opsiyon alcs batan zararla balar.
Opsiyon alcsnn kendi faydasna olmamas durumunda opsiyonu
kullanmayacandan (satn alma yada satma hakkn
kullanmayacak) maksimum zarar dedii prim kadar olacaktr.
3
OPSYONLAR
TARAFLARI
ULUSLAR ARASI FNANS
Kazanc ise teorik anlamda sonsuz olabilme ihtimalindedir.
Opsiyon szlemesi satn almak ile kii uzun pozisyon (long position)
almaktadr.
Opsiyon satcs veya yazcs da denmektedir, belli bir fiyat (Prim)
karlnda opsiyon szlemesi hazrlayp satarak bir ykmllk
altna girmektedir. Kar taraf talep ettii durumda ykmlln
yerine getirmek zorundadr.
Bu ekliyle opsiyon satcsnn kazanc denen primle snrl iken
kayb teorik olarak snrszdr.
Opsiyonun vadesi getiinde alc kullanmam ise szleme sona
ermi saylr ve alcnn bu noktadan sonra kullanm sz konusu
olamaz.
4
OPSYONLAR
TARAFLARI
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyonun Konusu:
Birok rn opsiyon konusu olabilir. Finansal piyasalarda hisse
senetleri, endeksler, dvizler, opsiyon konusu olabilir.
Opsiyon Kullanm Fiyat:
Opsiyon szlemelerinde yer alan kullanm fiyat, alcnn bir
varl gelecekte almak yada satmak iin szleme yaplrken
belirlenmi sabit fiyatdr.
Organize opsiyon piyasalarnda kullanm fiyatlar ilan edilir.
Yatrmclar ilan edilen fiyat zerinden ilem yapmak zorundadrlar.
Kullanm fiyat konu olan varln vade sonu alm-satm fiyatdr.
Organize borsalarda ayn vade ve varlk iin farkl kullanm
fiyatlarnda (genelde belirlenmi admda farklar olarak)
opsiyonlarn karm sz konusudur. Kullanm fiyatnn
yksekliine bal olarak opsiyon satcsnn riski deieceinden
opsiyon primi de buna bal olarak deiecektir.
Satn alma opsiyonunda kullanm fiyat arttka opsiyon
satcsnn riski deceinden prim der. Satma opsiyonunda da
tam tersi sz konusudur.
5
OPSYONLAR
TEMEL KAVRAMLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyon Fiyat (Primi):
Opsiyon alcsnn, satn alma veya satma hakkn elde etmek iin
opsiyon satcsna dedii tutardr. Opsiyon primi konu olan varla
gre hesaplanr ve gnlk olarak dalgalanma gsterir.
Primi etkileyen deikenler: Szlemeye konu olan varln piyasa
fiyat, kullanm fiyat, vadeye kalan sre, szlemeye konu olan
varln fiyatnn deikenlii, risksiz faiz oran ve karpay.
Bir varln gelecekteki fiyatn sabitleyerek bir tr sigorta
hizmeti veren opsiyon szlemelerinin karlnda denen prim
opsiyon fiyatn oluturmaktadr. Bu bedel szleme yaplrken pein
olarak denir ve opsiyonun kullanlmamas durumunda iade
edilmez.
Primi etkileyen faktrlerden ilki varln cari (spot) fiyatna bal
olan isel deerdir: sel deer opsiyon alcsnn kazan elde
etmeye balad noktadan itibaren pozitif deerdir.
Satn alma opsiyonunda = Mak{Cari Fiyat-Kullanm Fiyat, 0}
eklinde tanmlanabilir.
Satma opsiyonunda ise Mak { Kullanm Fiyat-Cari Fiyat, 0}
eklindedir.
6
OPSYONLAR
TEMEL KAVRAMLAR
22.05.2013
2
ULUSLAR ARASI FNANS
Bunu grafiksel olarak aklarsak:
Primi etkileye dier faktr Vadedir: sel deeri sfr bile olsa
eer opsiyonun vadeye kadar pozitif bir isel deere ulama ihtimali
vardr. Varln deikenliine bal olan bu ihtimal ayn zamanda
vade uzadka tahmin gl sebebi ile daha zor hale gelir. Bu
durumda opsiyon satcsnn her iki opsiyon tr iin de (Satn alma
veya satma ops.) riski artacandan prim artar.
7
OPSYONLAR
TEMEL KAVRAMLAR
sel
Deer
Spot
Fiyat
Opsiyon
Deeri
Satn Alma Opsiyonu
sel
Deer
Spot
Fiyat
Opsiyon
Deeri
Satma Opsiyonu
Kullanm
Fiyat
Kullanm
Fiyat
ULUSLAR ARASI FNANS
Primi etkileyen bir dier faktr Fiyatlardaki deikenliktir:
Fiyatlardaki deikenlik artarsa satcnn riski artacandan primin
ykselmesine sebep olur.
Faiz Oran ve varsa varla denen karpay: Faiz
oranlarnn opsiyon zerine iki trldr.lk olarak prim pein
denen bir deerdir ve faiz oranlarnn deiimi parann zaman
deeri asndan primi etkiler. kincisi ise varln fiyatnn deime
ihtimalini etkilemesi iledir. Finansal varla ilikin bir opsiyon
szlemesi dnldnde (rn hisse senedi gibi) rnein faiz
oranlar ykselirse ne olur.
Bu durumda varln deerinin ykselme ihtimali artacaktr
nk farln gelecekteki fiyatnn bu kazanc salayacak ynde
hareket etmesi beklenir. Bu durumda dk kalan kullanma
fiyatna gre yksek beklenen cari fiyat karlatrldnda satn
alma opsiyonunun prim fiyat artacaktr. Satma opsiyonunun fiyat
ise decektir.
Opsiyon lem Tarihi (Vade):
lem tarihi opsiyon szlemesinde zerinde yazlan ve ileme
konulaca tarihe denir. Tezgahst piyasada bu taraflarca
belirlenirken, organize borsalarda belirli tarihlerdir.
8
OPSYONLAR
TEMEL KAVRAMLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyon Szleme Bykl:
Borsada ilem gren standart bir hisse senedine dayal opsiyon
szlemesi 1 Lot deerindedir. A.B.D.de 1 lot 100 hisse senedi iken
Trkiyede 1 Lot 1 hisse senedidir.
Standart szleme bykl hisse senedi karpay datrsa veya
blnrse szleme bykl dzeltilerek ilan edilir.
Bunun dnda endeks, dviz gibi varlklar zerine yaplan
szlemelerde varlm miktar belirtilir.
Kotasyon:
Opsiyon borsalarnda opsiyon ilemi yaplacak varlklar
snflandrlrlar. Hisse senedi zerine ilemlerde borsa hangi
senetler zerine yaplabileceini belirler. Borsalarda zerine ilem
yaplabilecek varlklarn seimi vardr.
9
OPSYONLAR
TEMEL KAVRAMLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Genel olarak iki tr opsiyon vardr :
1) Satn Alma Opsiyonu (Call Option)
2) Satma Opsiyonu (Put Options)
Bunun yan sra bu trlerde farkl ynleri ile de snflandrmalar
mevcuttur:
Vadeden nce opsiyonun kullanmna olanak veren Amerikan tipi
opsiyonlar ve sadece vadede kullanma olanak veren Avrupa tipi
opsiyonlar eklinde bir snflandrma da vardr. Bunun bir dier tipi
ise vadeye kadar belirli tarihlerde kullanma izin veren Bermuda
opsiyonundan da sz edilebilir.
Bunun dnda; Uzun vadeli hisse senedi opsiyonlar, esnek
opsiyonlar, gelecek szlemesi zerine opsiyonlar, dviz
opsiyonlar, endeks opsiyonlar, faiz ve altn opsiyonlar ve
Asya opsiyonlar eklinde ayrmlardan da bahsedilebilir.
10
OPSYONLAR
OPSYON TRLER
ULUSLAR ARASI FNANS
Bu trde opsiyon alcs dedii prim karlnda konu olan
varl satn alma hakk elde ederken opsiyon satcs, eer alc
tercih ederse satma ykmll (zorunluluu ) altna girmitir.
Vade bitiminde alc varl almak istemezse (opsiyonu kullanmak
istemezse) opsiyon satcs primi iade etmez.
Opsiyon satcsnn elinde konu olan varlk varsa opsiyon
karlkldr. Eer yoksa karlkszdr.
Eer opsiyon karlksz ise bu durumda alcnn varl talep
etmesi durumunda opsiyon satcs cari (spot)fiyattan varl
piyasadan alarak opsiyon alcsnn talebini karlayacaktr. Bu
durumda zarar ihtimali daha fazla artacaktr.
Karlkl olmas durumunda varl alma fiyat ile satma fiyat
(opsiyon kullanma fiyat) arasndaki fark opsiyon yazcsnn
zararn oluturacaktr.
Rasyonel olarak opsiyonun ileme konmas iin cari fiyatn
kullanma fiyatndan byk olmas gerekir.
11
OPSYONLAR
TRLER satn alma opsiyonu (Call)
ULUSLAR ARASI FNANS
rnek Kullanma fiyat 8 TL olarak belirlenmi bir hisse senedi
opsiyon unun primi hisse bana 0,4 TL olsun. Bu durumda vadede
hisse senedinin olas fiyatna gre taraflarn hisse bana kar-zarar
durumu aadaki ekilde olacaktr.
12
OPSYONLAR
TRLER satn alma opsiyonu
Kar
0,4
Satn Alan Asndan
Satn Alma Opsiyonu
-0,4
7,5 8,4 8,0
0,6
-0,6
9,0
Satan Asndan
Satn Alma Opsiyonu
Piyasa Fiyat
ekilde de grld gibi opsiyon alcsnn zarar snrl (prim
kadar) kazanc teorik olarak sonsuzdur. Buna karn opsiyon
satcsnn kazanc snrl, zarar ise teorik olarak sonsuzdur.
22.05.2013
3
ADA FNANS TEKNKLER
Bu trde opsiyon alcs dedii prim karlnda konu olan
varl satma hakk elde ederken opsiyon satcs, eer alc tercih
ederse satn almak ykmll (zorunluluu ) altna girmitir.
Vade bitiminde alc varl satmak istemezse (opsiyonu
kullanmak istemezse) opsiyon satcs primi iade etmez.
Rasyonel olarak opsiyonun ileme konmas iin cari fiyatn
kullanma fiyatndan kk olmas gerekir.
Eer bu durum sz konusu olursa (cari fiyat< kullanma fiyat) bu
durumda opsiyon alcsnn opsiyonu kullanmas kendi faydasna
olacaktr ki bu duruma parada (in the money) denir. Tersi duruma
ise para dnda (out of the money) denir.
Opsiyon alcsnn bir risk korumas talep ettii dnldnde
satn alma opsiyonunda olduu gibi yine opsiyon alcsnn olas
zarar primle snrl iken olas kazanc varln fiyatnn sfr olmas
gibi bir doal snrla izilmitir. Opsiyon satcs ise yine tersi
pozisyona sahiptir.
13
OPSYONLAR
TRLER satma opsiyonu (Put)
ULUSLAR ARASI FNANS
rnek Kullanma fiyat 8 TL olarak belirlenmi bir hisse senedi
opsiyon unun primi hisse bana 0,4 TL olsun. Bu durumda vadede
hisse senedinin olas fiyatna gre taraflarn hisse bana kar-zarar
durumu aadaki ekilde olacaktr.
14
OPSYONLAR
TRLER- Satma Opsiyonu
Kar
0,4
Satn Alan Asndan
Satma Opsiyonu
-0,4
7,0 8,0 7,6
0,6
-0,6
9,0
Satan Asndan
Satma Opsiyonu
Piyasa Fiyat
ekilde de grld gibi opsiyon alcsnn zarar snrl (prim
kadar) kazanc teorik olarak varlk fiyatnn o olmasna kadardr.
Buna karn opsiyon satcsnn durumu da opsiyon alcsnn kar
pozisyonudur.
ULUSLAR ARASI FNANS
Borsa opsiyonlar
Organize olmu yasal kurumlar olan, ilemcilerine
standartlama, iletiim ve mekan gibi hizmetler salayan borsalarda
ilem gren opsiyonlara borsa opsiyonlar denir. Buna karn iki
finansal kurulu veya bunlara ek olarak bir bireysel yatrmcnn
kendi aralarnda yapt szleme niteliindeki opsiyonlar tezgah
st piyasalardaki opsiyonlardr.
Borsalarda opsiyonlarn kullanm fiyat, ilem tarihleri, parasal
tutarlar, pozisyon ve ilem limitleri standart hale getirilmitir.
Tezgahst piyasada ise zellikle kullanm fiyat ve vade karlkl
mzakere ile belirlenebilen esnek yapdadr. Genellikle parasal
tutarlar daha yksek ve konu olabilecek dviz cinsleri daha
eitlidir.
Borsaya ye olmak eitli koullar gerektirir. Tezgahst
piyasalar da ise ticaret ve yatrm bankalar ile iletmeler ve bireysel
yatrmclar yer alabilir.
Tezgahst piyasalarda takas merkezi gibi teminatla taraflar
gvence altna almak sz konusu olmadndan genelde daha
pahaldr.
15
OPSYONLAR
TRLER Borsa ve Banka Opsiyonlar
ULUSLAR ARASI FNANS
Borsa opsiyonlar
Borsalardaki standart deerler bir yatrmcnn ihtiyacnn tam
anlam ile karlanmasn engelleyebilir.
Sonu olarak Borsalar, Standartlama, Halka ak fiyatlandrma,
Takas merkezi, Teminat sistemi ve Likidite Kolayl salarlar.
Standartlama: Futures piyasalarnda olduu gibi, vade, konu
olan varln bykl, fiyat kotasyon aral, prim ve fiyat
konusunda standart szleme niteliindedir.
Halka ak Fiyatlandrma: Floor yada Pit ad verilen yerde
duyuru eklinde fiyatlar ilan edilerek piyasa gerekletirilir.
Takas Merkezi: Takas merkezi belirli bir teminat ile taraflarn
sorumluluklarn yerine getirmelerinin gvencesini salar. Bunu
yapabilmek iin ye olunarak ilem yapmadan teminat yatrlmas
gerekmektedir. Bunun yan sra her bir yenin hesaplar ile ilgili
kaytlar tutarak ilemlerinin sonulandrlmasna araclk eder.
16
OPSYONLAR
ADA FNANS TEKNKLER
Borsa opsiyonlar
Teminat: Opsiyon alcs prim deyerek opsiyonu aldktan sonra
maksimum kaybnn prim kadar olduu dnldnde bakaca
bir para demesi gerekmez ancak opsiyon satcsnn zarar vadede
belli olacandan opsiyon alcsn korumak adna kendisinden
teminat (marjin) istenir. Bylece fiyat deiimlerinin opsiyon
satcsnn aleyhine olmas durumunda bundan kamas ihtimali bir
lde gvence altna alnm olur.
Opsiyonun ilk sunumunda balang teminat (ilk Marj) alnr.
Daha sonra fiyatlardaki deiimle bu teminatn karlad oran
belirli seviyenin altna derse tamamlama teminat istenir.
Eer opsiyon yazcs satn alma opsiyonu sunuyorsa ve elinde o
varlk varsa (karlkl opsiyon ise) onu belirli bir hesapta tutmak
koulu ile (bu hesaba da bloke konacaktr) teminat yatrma
ykmll kalmaz.
Karlksz olarak alan opsiyon yazcsnn riski byktr.
Karlkl almada zarar en fazla konu olan varl alm ile
sataca kullanma fiyat arasndaki fark kadar olacaktr ve bu
belirgindir.
17
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Borsa opsiyonlar
Opsiyon ilemcileri: Borsada opsiyon ilemi yapabilmek iin
borsada koltuk sahibi olmak gerekir.
Borsada ilem yapanlar Pazar belirleyicileri, Seans brokerlar ve
Emir defter yetkilisidir.
Pazar belirleyicileri (Market Makers): Bunlar speklatrlerdir ve
kar taraf olmadan piyasaya bid price olarak opsiyon al fiyat, ask
price olarak opsiyon sat fiyat kote ederler. Tabiki kar taraf ta bir
opsiyonu bid pricetan satacak veya ask pricetan satn alabilecektir.
Pazar belirleyicileri bu fiyatlar kote ettikten sonra talep
geldiinde ilemi gerekletirmek (almak veya satmak)
zorundadrlar. Genelde bu fiyatlar arasndaki farktan kazan
beklediklerinden sat fiyatlar (ask) , al (bid) fiyatndan daha
yksektir. Bylece varl ucuza alp pahalya satm olacaklardr.
Seans Borkerlar : mterilerinin talebini borsada gerekletiren
kiilerdir.
Emir Defter Yetkilisi: Genelde borsada emirler limitlidir.
Brokerlar emirleri bu kiiye bildirerek bilgisayara girilmesini
salarlar. Emirler belli bir seviyeye ulatnda ilem
gerekletirilir.
18
OPSYONLAR
22.05.2013
4
ULUSLAR ARASI FNANS
Banka opsiyonlar
Borsa dnda alnp satlan ve kendine zg zellikleri ile
dzenlenen opsiyonlardr ve tezgahst opsiyonlar da denir.
Bu opsiyonlarda standartlama yoktur, takas odas gibi biz zellik
yoktur.
Satcnn alc konusunda bilgilenmesi gereklidir. Teminat
demesi sz konusu deildir.
Dzenlenmesi daha fazla zaman alr ve risk ierir.
Buna karn kullancnn amacna daha uygun olabilme (vade ve
tutar asndan)esnekliine sahiptir.
19
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Amerikan Tipi opsiyonlar
Opsiyon szlemesinin satn alnd gnden itibaren vade sonuna
kadar herhangi bir gnde kullanlabildii opsiyonlar Amerikan Tipi
opsiyonlardr. Alcsna tand esneklik sebebi ile daha yksek
fiyatlandrlmaktadrlar. A.B.D.de Menkul kymet opsiyonlarnn
tamam Amerikan Tipidir. S&P500 zerinden yaplan OEX ndeks
opsiyonu da Amerikan Tipidir.
Avrupa Tipi opsiyonlar
Opsiyon szlemesi vadenin dolduu gn kullanlr. A.B.D.de
S&P500 zerine SPX endeks opsiyonu ile MMI zerine XMI indeks
opsiyonu bu tiptedir.
20
OPSYONLAR
TRLER Vadelerine Gre
ULUSLAR ARASI FNANS
Konu olan varlklar unlar olabilmektedir:
Hisse senedi
Hisse senedi gelecek szlemeleri
ndeks Menkul kymetler
Hisse senedi fiyat endeksi gelecek szlemesi
Hazine Bonosu ve Devlet tahvili gelecek szlemesi
Dviz
Dviz gelecek szlemesi
Faiz
Faiz gelecek szlemesi
Mallar
Mal gelecek szlemesi
Borlanma Aralar
Kullanm amalarna gre farkl varlklar konu olabilmektedir. En
yaygn olanlar aklayalm.
21
OPSYONLAR
TRLER Konu olan kymete gre
ULUSLAR ARASI FNANS
Hisse Senedi Opsiyonu:
Belirli bir vadede, belirlenmi bir fiyattan belirlenen miktarda alm
yada satmna konu olan varlk hisse senetleridir.
Hisse senedi ihra eden iletmelerin kendi hisse senetleri zerine
dzenlenmi opsiyonlar da vardr. Bu opsiyonlara varant denilmektedir.
Sunucusunun irket olduu bir satn alma opsiyonu niteliinde olup
alcsna ileride irketin ihra edecei hisse senetlerini belirlenen
fiyattan alma hakk tanyacaktr.
Bir hisse senedinin deerinin sunulan opsiyon kullanm fiyatndan
daha fazla olacan tahmin eden bir yatrmc satn alma opsiyonu satn
alarak ileride kar edebilecektir. zellikle bu durumda elinde o aamada
para yokken ve o tarihte eline para geecekse. nk u anda paras
varsa dorudan hisse senedine yatrm yapabilir.
Baka bir ekilde bir rnekle aklayalm. u an 10 TL olan bir hisse
senedine yatrm yapan bir yatrmc bunun kazancn sabitlemek
istesin. 3 Ay vadeli sat opsiyonu kullanma fiyat ise 12 TL olsun. Buna
0,5 TL prim denirse yatrmc opsiyonu 3 ay sonra kullanrsa 12-10-0,5
=1,5 TL hisse bana getiri salam olacaktr ve bu garantili kazantr.
Eer hisse senedinin daha yksek olmas durumunda (rn 15 TL) ise
opsiyonu kullanmayacak ve hisselerini 15 ten satarak 15-10-0,5 = 4,5
TL kazan salayacaktr. Yani yatrmc kazan alt limitini sabitlemek
iin opsiyon kullanabilir.
22
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Hisse Senedi Endeksi Opsiyonlar:
Bu da futures piyasalarda olduu gibi endeks zerinden kar-zarar
deiimi temellidir. Tabiki alcnn zararn prim lsnde
snrlandrma fark vardr.
Bu anlamda gelecek szlemesi zerine opsiyonlara benzese de
dier ekilde hisse senedi opsiyonlar gibi riskin bertaraf edilmesi
(hedge) amacyla da kullanlabilir. Hisse senedi zerine yapldnda
%100 koruma salayan opsiyon szlemeleri endeks zerine
yapldnda daha dk koruma salayacaktr. zellikle alm
yaplan hisse senedinin Pazar n ynelimi ile ilikisinin yakn olduu
durumda koruma oran ykselecektir.
23
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Dviz Opsiyonlar:
Burada alm satma konu olan varlk yabanc para olacaktr.
Dnyann en byk dviz opsiyon borsas A.B.D.de Philadelphia
Borsasdr. Borsa d szlemeler ise daha ok New York, Londra ve
Tokyoda yaplmaktadr ve byk bir hacme sahiptir. Dviz iin uluslar
aras piyasalarda youn talep gren konvertible paralar tercih edilmektedir.
Gelecekte nakit girii veya nakit k olacak olanlarn bunun baka bir
para cinsinden karln deiimini tek ynl (forward veya futures
piyasalarndan farkl olarak zararn kstlanmas) kontrol altna
alnmasnda opsiyonlar ok faydal aralardr.
Gelecekte yabanc para cinsinden nakit k olacak bir iletmenin satn
alma opsiyonu alarak gelecekte fiyatlarn ar ykselmesine kar kendini
koruma altna alacaktr. Fiyatlarn d durumunda prim kadar maliyet
dnda bu fiyatlardan da opsiyonu kullanmayarak yararlanabilecektir.
Opsiyon fiyatlarnn belirlenmesinde kabul grm modellerden biri
Black-Scholes modelidir (bu model ileride anlatlacaktr). Bu modelde yer
alan parametrelerden biri faiz orandr. Dviz opsiyonlarnda iki para cinsi
olmas sebebi ile iki para cinsinden faiz oranlarnn oluu bu modelin dviz
opsiyonlarna uygulamasn farkllatrmaktadr. Bu model aadadr:
24
OPSYONLAR
22.05.2013
5
ULUSLAR ARASI FNANS
Faiz Opsiyonlar:
Sahibine herhangi bir tarihten itibaren belirli bir sre
iinde, belirli faiz oranndan borlanma veya bor verme
hakk tanyan opsiyonlardr.
Bu opsiyonlar ile gelecekteki faiz kazancnn veya
maliyetini bu gnden istenen limitlere ekilmesi mmkn
olabilmektedir.
Bu opsiyonlarn kullanm genellikle faiz getirisi sunan
devlet tahvilleri gibi aralar zerine yaplmas ile mmkn
klnmtr. Burada konu olan tahvilin alm satm deil
tahvil zerinden elde edilecek kazancn konu olmasdr.
Altn Opsiyonlar:
Burada konu olan mal altn olsa da endeks opsiyonlar
gibi altnn dei tokuu sz konusu olmamaktadr.
25
OPSYONLAR
ULUSLAR ARASI FNANS
Opsiyonlarn geliimi ile akademik alanda ilgi ekmeye balam
ve teoriler oluturulmaya balanmtr. lk model 1973te Myron
Scholer ve Fisher Black tarafndan gelitirilen Black-Scholes
modelidir ve halen kullanmdadr.
Daha sonra ikili sistem zerine dayanan binomial fiyatlama
modeli gelitirilmitir (1979). Bu model ise Avrupa tipi opsiyon
szlemelerinin fiyatlamas ile snrlandrlmken daha sonra
geniletilerek Amerikan tipi opsiyonlara da uygulanmaya
balamtr.
Daha sonra 1994 ylnda Black-Scholes modeli gelitirilerek
Yorumlanm aa modeli veya dier adyla Derman Kani modeli
gelitirilmitir. lk aamada sadece Avrupa tipi opsiyonlara
uygulanabilen model daha sonra gelitirilerek Amerikan tipi
opsiyonlara da uygulanabilir hale getirilmitir.
Hisse senedi opsiyon fiyatn etkileyen faktrler: Hisse senedi
piyasa fiyat (S
0
); lem (kullanm Fiyat (K); Vade bitimine kadar
olan zaman (T); Hisse senedi fiyatnn deikenlii (standart sapma
); Risksiz faiz oran (r); Opsiyonun vadesi boyunca beklenen
karpay (D).
26
OPSYONLAR
OPSYON FYATLAMA MODELLER
ULUSLAR ARASI FNANS
Bir yatrmc opsiyona yatrm yapmadan nce opsiyona konu
olacak rn ve piyasa ynelimi konusunda bir grnn olmas
gerekir. Bu gr dorultusunda bir strateji belirleyecektir.
Satn alma opsiyonu stratejileri yatrmcya snrl risk, snrsz
getiri olana sunmaktadr. Bunun iin yatrmcnn opsiyona
konu olan varln fiyatnn artaca ngrs olmaldr.
Satn alma opsiyonunun speklatrler ynnden alnmasnn
nedeni kaldra etkisidir. Dorudan varla yatrm yerine
opsiyon alm ayn sermaye ile ok daha fazla kazan veya dier
bir deyile daha az sermaye ile beklenen kazancn salanmas
frsatn verecektir.
Buna benzer ekilde (fiyatlarn decei ngrsnde ise)
satma opsiyonlar da kullanlabilir.
Eer bir hisse senedi alnp buna karlk satma opsiyonu
kullanlrsa risk snrlanm ve yine snrsz kazan frsat
salanm olacaktr.
27
OPSYONLAR
OPSYON STRATEJLER
22.05.2013
1
ULUSLARARASI FNANS
Gnmzde Faiz ve Dviz riski finans yneticilerinin en
bata ura alanlarndan biri durumuna gelmitir. Vadeli
ilemlerle kontrol altna alnan bu risklere kar SWAPlar
yeni ufuklar amlardr.
Takas, dei-toku gibi anlam olan SWAPn tanm: ki
taraf arasnda, nceden belirlenen bir sistem ierisinde,
belirli bir finansal varlktan kaynaklanan gelecekteki nakit
aklarnn deitirilmesi konusunda yaplan bir
szlemedir.
Varlklarn alm satm konu olan gelimi piyasalar
varken ykmllklerin deiimi iin sz konusu
olamamakta idi. Ksaca SWAP ile borlarn dei-tokuu
mmkn olmaktadr.
Deiime konu olan demeler: Faiz, Anapara veya hem
faiz hem de anapara olabilmektedir.
1
SWAP
ULUSLARARASI FNANS
SWAP ilemlerinin z, alacaklarn bulunduu finansal
piyasadaki konumuna dayanarak, bir tarafn dier tarafa
kar salad greli stnl, arbitraj amacyla
deitirmesidir.
Bylece greli stnle sahip iletme finansal piyasalar
vastas ile bu stnln dierlerinin kullanmna
sunmaktadr.
SWAP ilemlerinin gereklemesinde bankalara, takas
odalarna, SWAP depolarna, Pazar belirleyicilere ve
brokerlara nemli grevler dmektedir.
letmeler SWAP sayesinde kendi ihtiya duyduklar para
cinsinden ve daha uygun faiz oranlarndan (yada faiz
trnden: sabit, deiken) kendi balarna elde
edemeyecekleri olanaklara eriebilmekte, bylece dviz
ve/veya faiz riskine kar risklerini azaltabilmektedir.
2
SWAP
ULUSLARARASI FNANS
SWAP ilemlerinin geliiminde ilk aama vadeli SWAP
ilemleri eklinde idi. rnein bir iletmenin yabanc paraya
ihtiyac olsun. Spot kurdan baka bir kurumdan bu yabanc
paray alrken tekrar ayn kurdan gelecekteki bir tarihte
satm ilemi yapma anlamas da yapmasdr. Yani bugn
para dei tokuu yaplp gelecekte paralarn iadesi eklinde.
Bu ilemde taraflarn ihtiyacnn denklemesi nemli yani
aldklar paraya ihtiyalar olmal, alnan seviyede olmal ve
ayn vadede geri iadesi olmal.
Bu ekliyle ilk aamalarda merkez bankalarnn lke
yabanc para kontrolnde geici ihtiyalarn karlamak iin
kullanlmtr.
Bugn ise ayn temelde kullanm eitli kurumlarn
aracl ile genilemitir. Dier bir gelime ise SWAPlarda
gerekletirilen belirli standartlar ile arac kurumlarn
kendileri zerinden bu hizmeti sunarak (kendileri taraf
olarak) piyasaya akkanlk kazandrmalardr.
3
SWAP
ULUSLARARASI FNANS
SWAP ilemlerinde taraflar genel itibari ile fon kullanclar
ve araclar olarak iki grupta toplamak mmkndr.
Bunlardan Fon kullanclar, faiz ve/veya dviz riskine kar
ekonomik ve mali sebeplerden dolay riski azaltmak iin
kullanrken Araclar komisyon almak ve kar elde etmek iin
SWAP ilemlerini kullanrlar.
Fon kullanclarna, iletmeler, bankalar, sigorta irketleri,
devlet kurumlar, uluslar aras finans kurulular veya
devletler saylabilir.
letmeler
letmeler borlanma maliyetini drmek iin SWAP ilemi
yapabilirler. Uluslar aras piyasalardan yararlanabilmek iin
SWAP ilemlerinden faydalanabilirler.
Borlanmann yansra iletmeler kendi nakit aklarna
uygun zellikle para cinsi asndan borlanmay da salama
frsat vermektedir.
SWAP ilemleri kendi bana bir fon salama yntemi
olmasa da salanan fonun iletme koullarna daha uygun
hale getirilmesine yardmc olacaktr.
4
SWAP
TARAFLARI
ULUSLARARASI FNANS
Finansal Kurulular
Finansal kurulular veya araclar SWAP ilemlerinde aktif
ve nemli rol oynarlar. lk zamanlarda taraflarn
buluturulmas hizmeti veren araclar sonraki dnemlerde
kar taraf olma (kar taraf bulunmasa da) rol stlenerek
hizmetin kapasitesini arttrmlardr.
Bu rol de stlenen araclar , ak pozisyonda (taraf olarak
bulunduklar pozisyonlarn eit olmamas) olmalar
durumunda bunu kapatmak iin kendi aralarnda (SWAP
depolar arasnda) da SWAP ilemleri yapabilmektedirler. Bu
vadeli ilemlerde vadeli alm ve vadeli satmn eit olmamas
durumunda kur riskine maruz kalan bir bankann interbank
piyasasyla ilem yoluyla pozisyonunu denkletirmesine
benzer bir harekettir.
Bankalarn SWAP piyasasnda yer almalarnn en nemli
nedenlerinden biri de merkez bankalarnn bankalar deiken
faizli borlanmaya zorlamalardr. Bunun iin bankalar tahvil
karm sonucu sabit faizli borlanmalarn SWAP la deiken
faizli borlanmaya dntrebilmektedirler.
5
SWAP
TARAFLARI
ULUSLARARASI FNANS
Uluslararas Kurulular
Dnya bankas 1982 ylnda SWAP tekniini ilk uygulayan
kurulu olmutur. eitli para cinsinden fonlarn karl
Amerikan Dolar fon salama imkan veren SWAP ilemi
sayesinde fon salama kapasitesini arttrmaktadr.
hracat Kredisi veren Acentalar
hracat kredisi veren acentalar (Swedish Export Credit) belli
bir para biriminden bunu salarlar. Bu para biriminden dier
bir para birimine gei SWAP yoluyla kredi alan kurulu
tarafndan salanabilir.
Hkmetler ve Hkmet Acentalar
Kredibilitesi dk olan hkmetlerin uluslar aras dzeyde
bulduklar fonlar deiken faizli olabilir. Bunu sabit faizli
borlanmaya dntrebilmek iin SWAP ilemleri
gerekletirebilirler. Hkmetlerin Merkez Bankalarndan
bamsz olarak bunu bte aklarn kapatmak iin ihtiya
duyduklar fonlar iin yapacaklardr.
6
SWAP
TARAFLARI
22.05.2013
2
ULUSLARARASI FNANS
Taraflar: Bir SWAP ilemin gereklemesi iin son
kullanclar olmal. Bunlarn yansra araclar ve
komisyoncular da rol alabilir.
Tutar: SWAP ilemine konu olan para tutar 10-100
Milyon ABD Dolar aralnda olmaktadr.
Para Birimleri: SWAP ilemleri farkl para birimleri
arasnda dzenlenebilir. En ok kullanlanlar: Amerikan
Dolar, Avustralya Dolar, ngiliz Sterlini, Euro, svire
Frang ve Japon Yenidir.
Vade: SWAP ilemleri orta vadeli ilemlerdir. 3-10 yllk
vade aralnda olabilmektedir. Bu kadar uzun vadeli dviz
seeneinin olmad durumda SWAP zm olabilmektedir.
Yenileme: SWAP ilemler genellikle tek bir vadede geri
denebilen anapara tutarlarn ierir. Ancak bir seri SWAP
ileminin yaplmasyla yenilemenin salanmas
mmkndr.
7
SWAP
GENEL KOULLAR
ULUSLARARASI FNANS
Fiyatlama: Faiz SWAP fiyatlamas, sabit faizle
borlanma maliyeti, deiken faizle borlanma maliyeti ve
kredi deerlilii ile ilgili piyasa artlarna baldr.
Para SWAP fiyatlamas, genellikle grmeler yoluyla
saptanr. Fakat bu fiyatlama , genellikle paralar arasndaki
faiz oran farklarn yanstr.
Fiyatlamada, deiken ve sabit faizli demelerin bugnk
deerlerinin birbirine eit olmas temel oluturur.
Gelecekteki Zorunluluklar: SWAP szlemesi ile taraflar
ykmlklerin dei tokuunu gerekletirmitir.
Taraflardan birinin szlemeden doan haklarn bakasna
satabilmesi iin (SWAP sat iin) kar tarafn olurunu
almas gerekir. nk kar taraf sat yapan tarafn
deerlendirmesine gre szlemeyi oluturmutur. Yeni
tarafn da eskisi ile ayn zelliklere sahip olmas gerekir.
8
SWAP
GENEL KOULLAR
ULUSLARARASI FNANS
Komisyon: Komisyonun belirleyen etmen taraflarn
kredibilitesidir. Araclar tarafndan yaplan ilk SWAP
ilemlerinde her yl iin araclarn komisyonu 0,0010-0,0025
aralnda idi.
Komisyon ayn zamanda al ve sat arasndaki fark
olarak da bilinir . ABD dolar birimli faiz SWAP iin
komisyon oranlar 0,0005-0,0010 arasnda deimektedir.
Dier masraflar: Komisyon dndaki masraflar da
araclar tarafndan taraflardan istenir.
Belgeler: SWAP ilemlerinde standart belgeler kullanlr.
Yasal Dzenlemeler: Taraflarn ikamet ettikleri
devletlerin yasal dzenlemelerine tabi olmalarnn yansra
uluslar aras piyasalardaki yerler hangi yasalara
uyulacan belirlemektedirler.
9
SWAP
GENEL KOULLAR
ULUSLARARASI FNANS
Faiz SWAP
Basit ekliyle faiz SWAPnn temelini, kredi deerlilii
farkl iki firmann ayn tutarlarda fakat faiz koullar
deiik olan borlarnn gerektirdii demeleri, belli sre
deitirmeleri oluturmaktadr.
Dier bir ekilde sabit faizi, deiken faizle deitirmek
iin kullanlan bir yntemdir.
Bu ilemde kredibilitesi yksek olan taraf daha uygun
koullarda kredi (bor) bulabilirken dier taraf borlanma
asndan kstl olanaklara sahiptir ve SWAP ileminde bir
prim demesi yapar. Bu SWAPn gereklemesi iin
taraflardan birinin sabit dierinin deiken faiz istiyor
olmas ve greceli avantajlarnn olmas gereklidir.
10
SWAP
TRLER
ULUSLARARASI FNANS
Faiz SWAP rnek:
Aadaki tabloda iki iletmenin piyasada 10 milyon $
kredi iin borlanma koullar (faizleri) verilmitir.
XYZ iletmesi sabit faizli kredi tercih ederken kredibilitesi
yksek olan ABC irketi Deiken faizli kredi istemektedir.
XYZ iletmesi LIBOR+1,5 faizle borlanarak bu borcuna
karlk sabit faizle (%11,5tan) ABC iletmesi ile SWAPa
gitmitir. SWAP anlamas ile XYZ firmas ABCye %12,25
sabit faiz demesi, ABC firmas ise XYZye LIBOR faiz
demesini kabul etmektedir.
11
SWAP
TRLER
letme Sabit Faiz Deiken Faiz
XYZ %15 LIBOR+1,5
ABC % 11,5 LIBOR
ULUSLARARASI FNANS
Faiz SWAP rnek:
Bu durumda taraflarn durumu u ekilde olacaktr:
Grld gibi XYZ firmas kendi bana sabit faizli borlanmaya gre
%1,75 daha dk, ABC firmas ise kendi bana deiken faizli
borlanmaya gre %0,75 daha dk faizli borlanma imkan bulmutur.
Bu ilem iin genelde firmalar arasnda arac kurum vardr ve taraf
olarak arac kurumun olduu anlamalar ile dolayl ilem gerekleir. Bu
durumda kazanlar %1 ile %0,5 gibi gerekleerek arada %0,5 gibi bir
arac kurum kazanc oluur. 12
SWAP
TRLER
Nakit Ak (% faiz) XYZ ABC
Borlanma sonucu denecek (-) -(LIBOR +1,5) -11,5
SWAP szlemesi iin kar tarafa
denecek (-)
-12,25 -LIBOR
Szleme ile kar taraftan alnacak (+) LIBOR 12,25
NET DEME -13,75 -(LIBOR-0,75)
Kendi balarna istedikleri faizle
borlanmalar
-15 -LIBOR
SWAP ile net kazan 1,25 0,75
22.05.2013
3
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP
Uluslar aras finansta yeni yeni kullanlan bu yntem temelde
Amerikan irketleri ile ngilteredeki ubeleri arasndaki fon
transferinden kaynaklanmtr.
Tanm: Farkl paralardan oluan ayn byklkteki, iki ayr
parann, vade tarihinde orijinal para birimleri zerinden ve
daha nce zerinde anlalm belirli bir kur hesabyla geri
demek zere deitirilmesidir.
Faiz SWAPndan farkl olarak o gnk kurdan anaparann
dei tokuunu gerektirir.
Para SWAP istenen para cinsinden borlanmann faizini de
barndrabilir. Yani SWAP ile elde edilen para cinsinin karlkl
bor faiz ykmllkleri de SWAPa dahil edilebilir.Bu ekliyle
aamalar: (1) Taraflar ihtiya duyduklar paralar deitirir, (2)
SWAP szlemesi sresince faiz demeleri el deitirir (3)
Szleme bitiminde balangta anlalan dviz kuru zerinden
ana paralar iade edilir.
13
SWAP
TRLER
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP
Para SWAPnn yaplma nedenleri unlar olabilir:
* stenen para cinsinin bulunmamas ve baka para
cinsinden kredi bulunup bunun istenen cinse SWAP edilmesi
* Daha dkle fon salamak amac ile istenen para cinsi
yerine daha dk faizli baka bir para cinsinden kredi
salanp, istenen para cinsine SWAP yaplmas.
rnein svire frang pazarnda iyi tannan bir iletmeye
Dolar gerektii zaman direkt Dolar piyasasna girmek yerine
svire Frang piyasasnda fon yaratp bu fonu SWAPla
Dolara dntrmesi.
Para SWAPlarnn vadesi genelde 2-10 yldr ve minimum
byklk 3-5 milyon Dolar seviyesindedir.
14
SWAP
TRLER
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP
1. Anaparann deitirilmesi:
Bu trde daha nce anlatld gibi belirli bir para gelecekte
imdiden belirlenmi bir kurdan tekrar deiimi sz konusu
olmak zere dei tokuudur. Burada bugnk kur ile
gelecekteki kur arasnda vadeli ilemlerde olduu gibi bir kur
fark sz konusudur.
2. Faizlerin deitirilmesi:
Bu trde ise elde edilen yabanc parann vade boyunca
yaplacak faiz demelerinin de deiimi sz konusudur. Bunu
bir rnekle aklayalm.
15
SWAP
TRLER
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP rnek:
Aadaki tabloda iki iletmenin piyasada TL ve $ iin
borlanma koullar (faizleri) verilmitir.
XYZ iletmesi hracat yapan bir iletme olarak gelirlerinin
Dolar cinsinden olmas dolaysyla fonunu Dolar cinsinden
bularak dolar faiz demesi yapmak istemektedir.
Karlnda ise ABC irketi TL borlanmas istemektedir.
SWAP anlamas ile taraflar bugnden 1,5 TL/$ kurundan
anapara dei tokuu yaparlar ise XYZ iletmesi TL, ABC
iletmesi ise $ cinsinden piyasadan borlanarak dei tokuu
yapacaklardr. Bu durumda sre 1 yl olmas durumunda 1 yl
sonraki kur SWAP KUR = S x (1+i
d
)/(1+i
f
) = 1,5 x 1,16/1,07
=1,626 YT/$ olmas beklenir.
16
SWAP
TRLER
letme TL Dolar
XYZ % 16 % 8
ABC % 18 % 7
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP rnek:
Anlama ile XYZ firmas kar tarafa % 7,5 $ faizi, ABC firmas ise % 17
TL faizi demesi yaparsa taraflarn durumu u ekilde olacaktr.
Tabiki burada faizlerin farkl para cinsinden olmas bu %1,5luk
kazancn deiimine yol aacaktr. Ama Fonun istenen para
cinsinden bulunmas ve kendi bana bu para cinsinden
borlanmaya gre daha dk maliyetle borlanma salamas
avantajn deitirmeyecektir.
17
SWAP
TRLER
Nakit Ak (% faiz) XYZ ABC
Borlanma sonucu denecek (-) -16 -7
SWAP szlemesi iin kar tarafa denecek (-) -7,5 -17
Szleme ile kar taraftan alnacak (+) 17 7,5
NET DEME -6,5 -16,5
Kendi balarna istedikleri para ile
borlanmalar
-8 -18
SWAP ile net kazan 1,5 1,5
ULUSLARARASI FNANS
Para SWAP
Burada SWAP kur iin hesaplamada vadeli ilemler iin
kullanlan uluslar aras Fisher forml kullanlmtr.
Bu formlde SWAP anlamas iin taraflarn borlanma
faiz oranlar kullanlmtr.
Burada iler dnem bir yl ise yllk faiz oran olduu
sylenebilir. Dnemin bir yldan az (T gn) olduu durumda
kullanlacak faiz oran iin u hesaplama kullanlabilir.
18
SWAP
TRLER

t
f
t
d
0 t
i 1
i 1
S S
360
T
i i
y d

22.05.2013
4
ULUSLARARASI FNANS
Mal SWAP
Belirli miktar ve kalitedeki bir maln sabit ve deiken
fiyatlarnn belirli bir zaman sresince deitirilmesini ieren bir
szlemedir.
Taraflardan biri bir mal srekli satacan ancak gelecekte
fiyatlarn decei tahmin ederken dier taraf srekli bu maldan
alacan fakat fiyatlarn ykseleceini tahmin etmesi durumunda
SWAP yoluyla szkonusu maln al ve sat fiyatn sabitlerler.
rnek: Petrol reticisi A firmas fiyatlarn deceini, petrol
kullancs B firmas ise fiyatlarn ykseleceini tahmin
etmektedir. A firmas SWAP bankas ile anlama yaparak birim
petrol bana SPOT fiyattan deme yapp karlnda 28$
alacaktr. B Firmas ise SWAP Bankas ile anlama yapp 29 $
deme yapp SPOT fiyat alacaktr. Bu anlamalarda her iki tarafta
(A,B) petrol al satn piyasadan yaparlar ancak SWAP ile fiyat
sabitlemi olurlar.
19
SWAP
TRLER
ULUSLARARASI FNANS
Mal SWAPnn dier SWAP trleri ile birletirilmesi ile
ihtiyaca uygun daha karmak yntemler ortaya kabilir.
rnein Deiken faizli fon kullanan bir petrol reticisi, sabit
fiyatla perol sat karl deiken faizli deme SWAP
yapabilir banka ile. Banka ise bu petrol sabit fiyatla
anlama ile bir kuruma satarken elde edilen gelire karlk
kendini gvence altna almak iin sabit verip deiken faiz
almak zere SWAP yapabilir. Bylece banka hibir risk
almadan komisyon kazancna sahip olacaktr.
20
SWAP
TRLER
Nakit Ak (% faiz) A SWAP BANK B
denecek - SPOT F - (SPOT F+28) -29
Alnacak +28 29+SPOT F SPOT F
Piyasa ile ilemle petrol alm satm + SPOT F - SPOT F
NET Petrol fiyat 28 -29
Bankann kazanc 1
ULUSLARARASI FNANS
Yatrmc riskini azaltmak ve yatrm demelerini
dengelemek iin SWAP ilemlerinde eitlendirmeler
yapabilmektedirler.
Taksitli SWAP lemi: Bu SWAP trnde ilk yllarda
anapara demesi yaplmaz (7 gibi). Sonrasnda ise her alt
ayda bir 10 defada (onda biri orannda) deme yaplarak
anapara borcu SWAP ileminin iinde demesi yaplr.
Tek bir sabit faiz demeli SWAP ilemi: Taraflardan biri
deiken faizli deme yaparken dier taraf tek bir sabit faizle
deme yapar ve vade boyunca deime olmaz.
Vadeli veya Gecikmeli SWAP: Gelecekteki bir tarihte
SWAP yaplmas zerine anlamadr. Eer gelecekteki
kurlarn borlu lehine deiecei tahmin ediliyorsa faiz
zerini bu gnden anlama yaplmas kiileri vadeli
ilemlerde olduu gibi faiz riskine kar koruyacaktr.
21
SWAP
ETLENDRLMES
ULUSLARARASI FNANS
Basamakl SWAP: Szleme boyunca nominal tutarlar
(anaparas) artan SWAP ilemleridir. Bu tr SWAPlar
genellikle tesis sresi birka yl bulan byk yatrm
projelerinin faiz riskine kar gvence altna alnmak iin
yaplr.
Vadesi Uzatlabilir SWAP: Taraflardan birine nceden
belirlenmi bir seviyede vadeyi uzatabilme hakk
tannmasdr.
Vadesi Ksaltlabilir SWAP: nceden belirlenmi vadenin
geri ekilmesi sz konusu olduunda vadesi ksaltlabilir
SWAP denir. Bu hak sabit faiz deyen tarafa tannrsa
callable, deiken faiz deyen tarafa tannrsa Puttable
SWAP denir.
22
SWAP
ETLENDRLMES
ULUSLARARASI FNANS
Yabanc para veya faiz zerine SWAPlar risk azaltmaya
ynelik olarak kullanlabilen aralar olmalarna karn
kendileri de baz yeni riskler ortaya karmaktadrlar.
Kredi Riski: Kredi riski bir borlunun anapara ve faiz
demelerini yapamama riskidir.
SWAP ilemlerinde kredi riski ise taraflarn
ykmllklerini yerine getirememesi olarak ifade edilir.
Organize piyasalarda bu risk arac kurum zerindedir. Bu
sebeple arac kurulular taraflarn kredibiliteleri konusunda
derin aratrmalar yapmaktadrlar.
Bunun dnda ikili SWAP analamalarnda taraflardan
biri sorumluluunu yerine getirmedii durumda kar taraf
da yerine getirmeyeceinden bu risk byk bir sermaye
kaybna sebep olmayacak ve kredi kullanmaya gre daha
dk risk oluturacaktr.
23
SWAP
RSK OLGUSU
ULUSLARARASI FNANS
Derleme ve Transfer Riski: Derleme riski aracnn dviz
demelerini yapamamas riski iken transfer riski lke riski
ile balantl olarak parann denmesinde hkmetlerce
engellemelere bal olarak demenin yaplamamas veya
gecikmesi olarak ifade edilebilir.
Teslim Riski: demeleri taraflarn zamannda yapamama
riski olup eer taraflar demeler arasndaki net deeri
transfer etmek zerine anlatlar ise bu risk decektir.
Pozisyon riski: Faiz oranlar ve dviz kurlarndaki
deiimlerin beklentilerin tersi ynde gereklemesidir. Bu
taraflara kazan salama imkan da verebilir. Buna karn
SWAP szlemelerinde bunu snrlandrmann bir yntemi
yoktur.
24
SWAP
RSK OLGUSU
22.05.2013
5
ULUSLARARASI FNANS
Yazl Delil Riski: Mevzuatlardaki eksiklikler ve yeni
SWAP anlamalarnn gelitirilmesi, bazen taraflarn
ykllklerini yerine getirmesine engel olabilir. Bu
durumda anlamann yenilenmesi gerekecektir. Bu srete
yeni deerlerle anlama yapmak ve bu srede faiz ve dviz
kuru deiimlerine maruz kalmak mmkndr.
Gvence Riski: Kredibilitesi yksek olan taraf dier
taraftan ykmllklerini yerine getirme gvencesi
isteyebilir. Bu durumda gvence riski ortaya kar bu taraf
iin.
Taraf Bulamama Riski: Araclk hizmeti veren bankalarn
taraf bulamayarak ak pozisyonda kalmalardr.
25
SWAP
RSK OLGUSU
22.05.2013
1
ULUSLAR ARASI FNANS
DI TCARETTE DEME EKLLER
D ticarette sklkla deme ekilleri unlardr:
Pein deme
Alc Firma Prefinansman ile deme
Mal Mukabili deme
Vesaik Mukabili deme
Akreditifli deme
Kabul Kredili deme
Konsinye deme
Bunlardan en sklkla kullanlan akreditifli deme ve vesaik mukabili
demedir.
Konsinye deme hrac edilen rnn karlnn o lkede satldka
denmesi eklidir.
1
ULUSLAR ARASI FNANS
D ticarette ihracat ve ithalatnn riski stlenmesi
asndan deme ekilleri u ekilde sralanabilir.
Pein deme
Akreditifli deme
Mal Mukabili deme
2
HRACATININ
RSK ARTAR
Pein deme
thalatnn mal henz teslim almadan mal bedelini demesidir.
Genellikle birbirini ok iyi tanyan alc ve satclar arasnda gerekleir.
hracat asndan en uygun deme yntemidir.
Satcnn riski yoktur. Risk alc (ithalat) zerindedir.
Mallarn sevki geciktiinde alc parann kendisinde beklemesi ile
kazanabilecei faiz gelirinden mahrum kalacaktr.
hracat asndan pein deme, ihra mallarn retmek hazrlamak ve
sevk etmek iin bir n finansman salar.
Alc asndan pein demenin avantaj ise pein deme skontolarnn
yksekliidir.
3
Pein deme
4
HRACATI
THALATI
HRACATININ
BANKASI
THALATININ
BANKASI
1 5 6
3
2
4
7
1. Taraflar grme ile detayl bir anlamaya varrlar
2. thalat ihracatn bedelini bankasna ihracatya gnderilmek zere yatrr
3. thalatnn bankas paray ihracatnn bankasna transfer eder
4. hracat bedeli bankaca ihracatya denir
5. hracat mallar reterek ithalatya gnderir
6. hracat, ihracata konu belgeleri ve maln mlkiyetini temsil eden belgeleri
ithalat lehine dzenleyerek dorudan ithalatya gnderir
7. Belgelere sahip olan ithalat mal gmrkten eker
thalat Firma Prefinansman ile deme
Bu yntemde ihracatya bir n deme yaplr.
Bu yntemi pein demeden ayran, yaplan demenin bir kredi
anlamasna dayanmasdr. Kredi demesi yaplacak satla elde edilen
dvizle yaplacaktr.
Krediler iin bir bankann yada finans kuruluunun garantisi aranabilir ama
zorunluluk yoktur.
Kredi demesi Trk Liras cinsinden kullandrlr ama dviz olarak deme
yapld varsaylr.
Konu olan maln amire veya onun gsterecei nc bir amire ihrac
arttr.
Bir kredi anlamas itibariyle pein demeye gre bir derece daha
gvenlidir ithalat asndan.
5
Mal Mukabili deme(cash against goods)
hracat herhangi bir deme yaplmadan veya bir polie tanzim
etmeden mallar ithalatya gnderir.
Mal bedeli szlemede belirlenen ileriki bir tarihte veya mallar
satldktan sonra denir.
Risk ihracat zerindedir.
thalatnn ok iyi tannmas ona gvenilmesi veya bir banka garantisi
ile gvence salanmas gerekir.
6
22.05.2013
2
Mal Mukabili deme
7
HRACATI
THALATI
HRACATININ
BANKASI
THALATININ
BANKASI
1 2 3
6
5
7
4
1. Taraflar grme ile detayl bir anlamaya varrlar
2. hracat mallar reterek ithalatya gnderir
3. hracat, ihracata konu belgeleri ve maln mlkiyetini temsil eden belgeleri
ithalat lehine dzenleyerek dorudan ithalatya gnderir
4. Belgelere sahip olan ithalat mal gmrkten eker
5. thalat ihracatn bedelini bankasna ihracatya gnderilmek zere
belirlenen vade sresinde yatrr yada bazen arac banka kullanmaz ve
ihracatnn bankasna yollar
6. thalatnn bankas paray ihracatnn bankasna transfer eder
7. hracat bedeli bankaca ihracatya denir
Vesaik Mukabili deme(cash against documents-
Documentary collection)
Alcnn ithal ettii maln bedelini, sz konusu mal temsil eden belgelere
dayanarak demesi esasna dayanr.
Ticari ilemlerde tahsile verilecek iki tr vesika vardr:1. Kymetli evraklar
2. Ticari evraklar.
Kymetli evrak: polie, senet, ek, deme makbuzu vb. para demesini
salayan evraklar
Ticari evrak: fatura, mallarn sevk belgeleri vb. mali olmayan evraklardr.
hracat mallar gndererek ithalat zerine bir polie ekerek sevk
ettii mallara ait belgeleri buna ekler. Bu vesikal polieyi kendi bankasnn
arac ile ithalatnn bankasna gnderir.
Satcnn bankaya verecei tahsil emrinde, maln teslim alnmasn
salayacak belgeler ya grldnde denmesi ya da polienin kabul
edilmesi karlnda verilir.
Mallarn beenilmemesi durumunda iadesi sz konusu olduundan
ihracaty zor durumda brakabilir.
8
Vesaik Mukabili deme(cash against documents-
Documentary collection)
Polie grldnde demeli ise, sevk belgeleri ithalatya ancak
demeyi yapt taktirde teslim edilir. thalat ilgili belgeleri nakliye
firmasna ibraz ettiinde mallar ekebilir.
ticari kabul ise belgeler alcya, adna ekilen poliedeki bedeli
deyeceine dair kabul alndktan sonra teslim edilir. Alc polienin
arkasna kabul edilmitir yazarak, imzalar. Muhabir banka bunu
saklayarak vadesi geldiinde tahsil eder.
thalat tarafndan kabul edilmi bir polie aka bir borcun hukuki
delilidir.denmemesi durumunda ithalat asndan uluslararas
piyasada itibar kaybdr.
hracat dememe riskine kar bir bankann garanti (aval) vermesini
talep edebilir.
9
Taraflar:
-Amir (The Prencipal veya Applicant): Vesikalarn tahsili iin kendi bankasna
veren yani ihracatnn kendisi
-Tahsile Gnderen Banka veya Rmiz Bankas(The Remisting Bank): Amirin
tahsil ilemi yapmas iin talimat verdii banka
-Tahsil Bankas (The Collecting Bank): Tahsile gnderen banka dnda tahsil
ilemi yapacak banka
-braz Bankas (The Presenting Bank): thalatnn kabul iin muhataba
(ithalatya ) ibraz eden banka
-Muhatap (Drawee): Tahsil emrine gre vesikalarn ibraz edilecei
ithalatnn kendisidir.
hracat tahsil bankasn kendi belirleyebilir yada isterse tahsile gnderen
bankann inisiyatifine brakr.
Ayrca bu tr bir ilemde bankalara ilgili evraklarn doruluu ve iletimi
konusunda byk hassasiyet der fakat hata yapmalar durumunda
sorumlu tutulamazlar.
10
11
HRACATI
THALATI
HRACATININ
BANKASI
THALATININ
BANKASI
1 2
9 4
5
10
8
belgelere ilikin bilgi veren bir rmiz mektubu hazrlayarak belgelerle birlikte tahsilat
bankasna gnderir.
5. thalatnn bankas (muhabir-tahsil bankas) vesaiklerle ilgili haber ve bilgi verir
6. Ald vesaik ve bilgi zerine ithalat deme yapar yada vadeli ise krediyi kabul eder.
7. thalata konu belgeleri bankasndan teslim alr
8. Yukarda ilemde vesaiklerin teslimi ve tahsilat iin tahsil bankas ithalatnn lkesinde
nc bir banka da kullanabilir. Belgelere sahip olan ithalat mal gmrkten eker.
9. Bu arada ihracat bedelini alan muhabir banka tahsile gnderen bankaya sevk eder.
10. D satm bedeli eline geen ihracatnn bankas bedeli der.
3
6-7
1. Taraflar grme ile detayl bir
anlamaya varrlar
2. hracat mallar reterek
ithalatya gnderir
3. hracat, ihracata konu belgeleri
bankasna teslim eder
4. Banka bir mal ve dokmanlarn
teslimat koullarn aklayan ve ilgili
Kabul kredili vesaik mukabili deme: Bu durumda 6. maddede belgeleri alrken
deme yapmak yerine ihracatnn belgelerler birlikte gnderdii bor senedi
yerine geen polieyi arkasn imzalayarak kabul ettiini beyan edebilir ithalat
firma. hracat firmann talebi durumunda ithalatnn bankasnn garantrl iin
aval vermesi (imzalamas) gerekebilir. Bu durumda ihracat aslnda bir tr kredi
amtr.
Kabul Tahsilatl Vesaik Mukabili deme: Yine ihracat bir polie hazrlar ve gnderir.
Belgeler ve polie eline geen ithalatnn bankas polieyi imzalatarak bir nshasn
ihracatnn bankasna gnderir fakat henz maln ekilmesi iin gerekli belgeleri
teslim etmez. Zaman gelip ihracat bedelini kendi bankasna yatrnca ilgili belgeleri
alabilir ve mal gmrkten ekebilir. Bu srada bedel ihracatnn bankas yoluyla
ihracatya denir.
Dier: Gelimi Lojistik firmalar sektr ile bu trde ihracat demelerinde
ihracat firma bedelin lojistik firmasna denmesini veya onun bankasna
denmesini talep edebilir. Belgeleri de lojistik firmasndan alarak mal ekebilir.
12
22.05.2013
3
Akreditif (letter of credit-L/C)
Akreditif ithalatnn talebine dayanarak bir banka tarafndan ihracatya
verilen, belirli artlarn yerine getirilmesi kouluyla satt mal ve
hizmetlerin bedelini deyeceini garanti eden bir taahhttr.
Bu artlar genelde mallarn sevk edildiini gsteren vesaikin ibrazdr.
Akreditif ithalatnn bankas tarafndan alr.
Akreditif koullar kat mektubu ad verilen bir belge ile ihracatnn
bankasna bildirilir.
hracat sevkiyat yapp, akreditifte belirtilen koullar yerine
getirerek, vesaiki bankaya ibraz ettiinde mal bedelini tahsil eder.
13
Akreditifte taraflar
-Akreditif amiri(Applicant): thalatnn kendisidir
-Amir Banka (Issuing Bank): Amirin (thalatnn isteine gre akreditifi
aan bankadr
-hbar Bankas (Advising Bank): Lehdara (hracatya) ekreditifi ihbar
eden ve haber veren bankadr
-Teyit Bankas (Confirming Bank):Teyitli akreditifler iin akreditifi teyit
edip Amir banka derecesinde sorumlu olan bankadr
-Rambursman Bankas (Reimbursing Bank): Amir bankann deme
sorumluluunu teyit bankas yerine getirirse amir banka daha sonra
demeyi dorudan teyit bankasna yapabilir yada onun adna bu
demeyi yapan bir banka olabilir ki bu da rambursman banka olacaktr
-Akreditif Lehdar (Beneficary): Lehine akreditif alan yani ihracatnn
kendisidir.
14
Akreditif (Genel leyii)
15
HRACATI THALATI
HBAR BANKASI
AMR BANKA
4 6 9-10 2
12
5
11 1
7-8
1. Taraflar grme ile detayl bir
anlamaya varrlar. Anlama yerine
proforma fatura da kullanlabilir.
2. Anlamaya istinaden ithalat (Amir)
bankasna akreditif bavurusunda
bulunur.
3. Amir ile bankas arasnda iyi bir iliki
varsa bir kredi gibi akreditif aabilir
13
3
4. Eer uygunluk onay isteniyorsa kuat mektubu ile ihbar bankas bunu ihracatya bildirir. Onay
sonras ihbar bankas akreditifin aldn ihracatya bildirir.
5. Teyitleri ve kuat mektubunun bir kopyasn alan ihracat mallar sevk eder.
6. Mallarn sevki ile belgeleri de muhabir (ihbar) bankasna verir ve bedeli talep eder.
7. Muhabir banka mallara ilikin vesaikleri inceler ve doru ise rmiz mektubu ile Amir bankaya
gnderir.
8. Bu arada muhabir banka deme talebinde bulunabilir amir bankasndan.
9. Belgeler incelenir ve uygunluu ithalatya bildirilir. 10. Tahsilat usulne gre tahsilat yaplr ve
vesaikler ithalatya iletilir.
11. thalat mal gmrkten eker 12. Akreditif teyitli ise ihbar bankas ihracatya deme
yapar yoksa amir bankann demesi alnr.
13.Teyitsiz olmas durumunda bedel amir bankadan alndktan sonra ihracatya denir.
Akreditifin Avantajlar
Akreditif ile ihracat koullar yerine getirdiinde parann denecei
garantisine sahiptir zellikle teyitli akreditif ise. Ayn zamanda vadeli
akreditifler iin alacan belirli bir komisyon kesintisi ile krdrabilir.
thalat asndan ise ihracat koullarnn yerine getirildii srece
demenin yaplaca garantisi vardr. Amir banka ile iyi bir iliki
ierisinde olan ithalatlar iin ise karln kredilendirme ans vardr.
16
Akreditif eitleri
Gvenlik Asndan Akreditifler:
Dnlebilir Kabili Rcu Akreditif (Revocable L/C): Bu tr akreditifte
lehdara (ihracatya) haber verilmeden ve onay alnmadan amir banka
tarafndan deitirilebilecek veya iptal edilebilecek akreditiflerdir. Bu
trde amir banka da ihracatnn bankas da deme garantisi vermez.
Ancak ihracata konu olan belgeler ihracat tarafndan muhabir bankaya
teslim edilip bankaca onaylandktan sonra deiiklik veya iptal
szkonusu olamaz. Muhabir banka uygun grp deme yaparsa amir
banka iptal etmek istese bile demeyi karlamak (ramburse etmek)
zorundadr. hracatlar tarafndan tercih edilmez.
17
Akreditif eitleri
Gvenlik Asndan Akreditifler:
Dnlemez Gayri Kabili Rcu Akreditif (Irrevocable L/C): Bu tr akreditifte
lehdar (ihracat), amir banka ve mevcut ise teyit bankasnn mutakabat
olmadan deiikliin veya iptaln sz konusu olamayaca akreditiflerdir.
Akreditif metninde dnlebilir ibaresi yer almyorsa akreditif dnlemez
olarak ilem grr. Ancak ihracatnn akreditif koullarn tam olarak
yerine getirmemesi durumunda ithalat akreditife rezerv koydurmas
szkonusu olabilir.
18
22.05.2013
4
Akreditif eitleri
deme Sorumluluu Asndan Akreditifler:
Teyitli (Confirmed)Akreditif : Lehdar (hracat) amir bankay tanmamas
halinde teyit isteyebilir. Bu durumda ihracatnn lkesindeki muhabir banka
kendi teyit mektubunu da ekleyerek akreditifi ihbar eder. Bu durumda
muhabir banka amir banka kadar sorumluluk altna girmektedir. Bu sebeple
muhabir banka amir bankasndan komisyon talep eder. Bu trde ithalatya
maliyet daha da artmaktadr fakat ihracat iin en ok tercih edilen
zelliktir. Belgelerini muhabir bankaya teslim eden ihracatya 7 gn
ierisinde bedeli denecektir. Bunun denmesi iin amir bankann deme
yapp yapmad dikkate alnamaz.
Teyitsiz (Unconfirmed)Akreditif : Muhabir banka amir bankann at akreditifi
zenle incelemek durumundadr fakat deme konusunda bir teyit
zorunluluu yoktur. hracatnn belgeleri ibraz durumunda muhabir banka
belgelerin teslimi ile birlikte amir bankadan bedel talebinde bulunur.
19
Akreditif eitleri
deme Koullarna Gre Akreditifler:
Akreditifin demesinin nasl yaplaca akreditif metninde aka
belirtilmelidir. Akreditif deme yaplacak metodun ismini alr. Akreditif
metninde ek olarak deme,kabul ve ciro ilemlerinin hangi banka ile
yaplaca da belirtilmelidir. Bunlarn muhabir ve amir banka dnda
nc bir banka ile yaplmas da mmkndr.
Grldnde demeli Akreditif (At sight L/C): hracat ilgili vesaikleri
uygun koullarda ibraz etmesi durumunda ihracat bedeli tahsil edilebilir.
deme teyit ve/veya ihbar bankasnca yaplr. demeye yapan bankaya
daha sonra bedel amir bankasnca transfer edilir.
20
Akreditif eitleri
deme Koullarna Gre Akreditifler:
Vadeli Akreditif (Deferred L/C): deme akreditif metninde belirtilen
akreditif vesaiklerinin ibrazndan, fatura tarihinden yada sevk tarihinden
itibaren 60,90,120 ve 180 gn sonra yaplacaktr gibi ifadelerin
sonucunda belirli bir vade ile yaplr.
Polie Kabul Akreditif(Acceptance Credit L/C): Bu deme de vadeli deme
olmasna karn ihracat bir polie dzenleyerek bunun ithalat ve/veya
ithalatnn bankas tarafndan kabul edilmesi sz konusudur. Amir
(ithalatnn bankas) banka polieye sadece aval de verebilir.
21
Akreditif eitleri
Kullanl Amacna Gre Akreditifler:
Adi Akreditif (Fixed L/C): Talimatta belirtilen limitin bir defada kullanlmasyla hkm
den akreditiftir. Ksmi sevkiyatlara izin verilerek limitin almamas kouluyla
herbir sevkiyata ilikin vesaiklerin ibraznda ksmi deme yaplmas durumunda
rotatif akreditif ibaresi yer almaldr akreditif metninde.
Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C): Bazen ihracat firma ile retici firma ayr
olmaktadr. Bu durumda ihracat bedelinin ihracatdan baka ikinci bir lehdara
(reticiye) devri sz konusu olabilir. Bunun iin Amir bankann akreditif metninde
devredilebilir(transferable) ibaresini koymas gerekir.
Akreditifin devredilebilir olmas iin ayn zamanda dnlemez olmas arttr.
Akreditif szlemesinde esas artlar deimez ama maln miktar, fiyat, vadesi,
maln sevk edilme sresi ve ilgili vesaiklerin teslimat sreleri deitirilebilir.
Akreditife sahip ilk lehtar, retici firmann kesecei faturaya istinaden, ilk
akreditifteki miktar ve fiyat zerinden kesecei ihracat faturasn muhabir bankaya
ibraz eder. Bylece retici ile amir banka birbirlerini tanmam olur.
22
Devredilebilir Akreditif
23
ARACI
HRACATI
THALATI
HBAR BANKASI
AMR BANKA
4 9
12 2
10-11
8
13
1
14
5
3
MALATI
15
7
6
16
1. Proforma fatura veya hracat szlemesi ile anlamaya varlr.
Kullanlacak akreditifin devredilebilir (transferable) olduu belirtilmelidir.
2. Proforma fatura veya szlemeye dayanarak ithalat akreditif almas
iin amir bankasna talimat verir.
3. Bu talimatla amir banka kuat metni hazrlar ve ihracatnn bankasna
bildirir.
4. hbar bankas (ihracatnn bankas) ncelikle arac niteliindeki ihracatya
bilgi verir.
5. Bu noktada arac ihracat firma akreditifin bir ksmn retici firmaya
devretmesi gerekir. Bunun iin akreditifin kendi pay dtkten sonra retici
firmaya mal iin deyecei miktarlk kadar ksmnn retici firmaya devri iin
kendi bankasna (ihbar bankasna) talimat verir.
6. Bu talimat zerine ihbar bankas gerekli devri yapar
7. Devir sonras retici mal reterek ithalatya sevk eder.
8. Ancak gerekli belgeler ihracat (arac) firmaya teslim edilir.
9. retici firma maln ihracatya sat kadarlk bir bedel ieren muhatab
faturas dzenler. hracat firma kendi paynn da iinde olduu bir fatura
dzenleyerek bunu reticiden ald belgelerle birlikte ihbar bankasna teslim
eder.
10. Bu ekilde imalatnn faturas ithalatya ulamaz. Belgeler incelenir.
Akreditif teyitli ise reticiye ve arac firmaya deme hemen yaplabilir. Teyitli
deil ise belgeler bankann rmiz mektubu ile amir bankaya gnderilir.
24
22.05.2013
5
11. Gerekli ihracat bedelinin denmesi istenir.
12. Belgelerin akreditif koullarna uygunluunu inceleyen amir banka belgeleri
ithalatya teslim eder.
13. thalat mal gmrkten eker.
14. Amir banka ihracat bedelini ihbar bankasna transfer eder.
15- 16. hbar bankas da reticinin ve ihracatnn paylarn der.
Blnebilir Akreditif (divisible L/C): Bazen ithalat firma birden fazla ihracatdan
e anl ithalata gidebilir. Bu durumda ilem kolayl, zaman ve masraftan
tasarruf etmek iin tek bir akreditif bavurusunda bulunur ve blnebilir
ibaresi koydurur.
leyii asndan devredilebilir akreditife benzer.
Red Clause Akreditif (Red Clause L/C): Bu akreditifte talimatlar krmz renkte
yazlr ve bu akreditif ile Lehdar(ihracat) retime balamadan bile muhabir
bankadan avans alabilir. Bu durumda eer ihracat sorumluluklarn yerine
getirmezse muhabir banka amir bankadan dolaysyla ithalatdan talepte
bulunabileceinden ithalatnn riski vardr.
25
Green Clause Akreditif (Green Clause L/C): Bu akreditifte ise red clause benzer
ekilde avans yine vardr fakat ekilen avans ile alnan mallar muhabir bankann
sahipliindedir. Yani bir mal almnda kesilen makbuzlar muhabir banka adna
kesilmektedir.
Karlkl Akreditifler (Back to Back L/C): Bu tr akreditiflerin kullanm genellikle
transit ticarette olmaktadr. Bu tr akreditifte ihracat firma tam bir arac
iletme niteliindedir. Kendisinin yapt ihracat asndan Lehdar olduu
durumda alan akreditifi karlk gstererek yapaca ithalat iin akreditif
atrmasdr. Bu durumda arac ihracat hem bir Lehdar hem de bir amirdir.
Bu tr bir srete retici ihracat, arac ihracat ve ithalat olarak
firmadan bahsedilebilir ve bunlarn hepsi ayr lkede yer almaktadr. hracat
ise arac ihracatnn lkesine uramadan dorudan retici ihracatnn
lkesinden ithalatya sevk edilebilmektedir.
26
Karlkl akreditifler
27
THALATI
ARACI
HRACATI
AMR BANKA
MUHABR VE
AMR BANKA
1
2
14 4
5
15
16
6. Alan akreditifi arac ihracat bir teminat olarak gstererek bankasna retici
ihracat lehine bir karlkl akreditif amas iin bavuru.
7. Amir zellii tayan banka karlkl akreditifi aarak muhabir bankaya bildirir.
8. Muhabir banka akreditifi retici ihracat firmaya bildirir.
3
6
1. hracat ile thalat detayl bir
grme ile anlamaya varrlar
2. Arac hracat dier yandan mallar
retecek ihracat ile de grmeler
yaparak uzlamaya varrlar.
3. thalat arac ihracat lehine bir
akreditif bavurusunda bulunur.
4. Akreditif kabul edilirse Amir banka
bunu arac ihracatnn bankasna bildirir.
5. Muhabir banka bir sre sonra Amir
zellii tayacaktr. Alan akreditifi
iletmeye bildirir.
RETC
HRACATI
MUHABR
BANKA
17
19
12-13
11 7 18
8
10
20
9
9. Burada alan akreditiflerden ilki, karlkl akreditiften yksek olmas gerekir.
nk bu transit ticaret snfna girmektedir ve arac ihracat lehine pozitif bir fark
olmas gerekir. retici ihracat mallar reterek ithalatya gnderir.
10. retici ihracat ilgili evraklar kendi muhabir bankasna teslim eder.
11. Evraklar inceleyerek kendi rmiz mektubu ile birlikte arac ihracatnn
bankasna (hem Amir hem de muhabir olan banka) gnderir
12. Evraklar eline geen banka bunu arac ihracatya bildirir ve kendi faturasn
ister.
13. Faturay alr
14. Banka retici ihracatnn faturasn karp arac ihracatnn faturasn ekleyerek
sevk evraklarn amir bankaya gnderir.
15. Amir banka sevk evraklarn inceleyerek bunu ithalatya teslim eder
16. Bu sevk evraklar ile ithalat mal gmrkten eker.
17. Bu arada ihracat bedeli arac ihracatnn bankasna gnderilir.
18-19. Arac ihracatnn bankas kesilen faturalar dikkate alarak retici ihracatnn
faturasndaki tutardan ilgili kesintileri yaparak muhabir bankasna gnderir. Kalan
para arac ihracatnn paydr ve yine kesintileri yaparak bunu firmaya der.
20. Muhabir banka retici ihracatnn bedelini der.
Bu trde yine retici ile ithalatnn birbirleri arasndaki bilgi saklanmaktadr.
28
Rotatif Akreditif (Revolving L/C): hracatdan srekli ve byk miktarlarda alm
sz konusu olduunda bu tr akreditifler kullanlabilir. Srekli tekrarlanan
ihracatlarn klfetinden ve maliyetinden kurtulmak iin yaplr ve byk alm
olduundan skontolardan faydalanlabilir. Akreditif zerinde anlalan artlar
erevesinde ksmen veya tamamen kullanlsa bile vade sresince ek bir
talimat gerekmeden yenilenebilmektedir. Akreditif miktar veya zaman
asndan snrlandrlabilmektedir.
29
Akreditif eitleri
Yaygn Olarak Kullanlan Akreditifler:
Bu kadar eitlilie karn d ticarette akreditiflerin yaygnl bu kadar fazla
deildir. Birka bak asna gre snflandrlan akreditiflerin kullanm aslnda
bunlarn karmas eklindedir. Yaygn olarak kullanlan akreditifler unlardr:
Dnlemez Vadeli Akreditifler (Irrevocable and Deferred L/C): Bu tr akreditifin kuat
metninde 40A ksmnda irrevocable,41D ksmnda Deferred veya Def
Payment ve 42P ksmnda ise belirli bir vade yazldr.
Bu tr akreditiflerde de daha nce belirtildii gibi anlama salanmas,
ithalatnn ihracat lehine amir bankasna akreditif bavurusu ve alan
akreditifin kuat mektubu ile muhabir bankaya bildirilmesi srecinden geer. Eer
ihracatnn onay gerekiyorsa bu kuat mektubunda belirtilir (vadeli olmas
sebebi ile bu gerekebilir). Mallarn sevki ile birlikte belgelerin ihracatdan
muhabir bankaya ve sonrasnda rmiz mektubu ile amir bankaya ve ithalatya
iletimi sonrasnda ithalat mal eker. deme vadesi gelmesi durumunda amir
banka ithalaty borlandrarak muhabir bankaya demeyi yapar. Daha sonra
muhabir banka paray ihracatya der.
Dnlemez olmasnn akreditifte daha sonra deiiklik yaplamaz olduu
hatrlanmaldr.
30
22.05.2013
6
Akreditif eitleri
Dnlemez Teyitli Vadeli Akreditifler (Irrevocable Confirmed
and Deferred L/C): Bu tr akreditifin kuat metninde 40A
ksmnda irrevocable,41D ksmnda Deferred veya
Def Payment ve 42P ksmnda ise belirli bir vade
yazmasnn yansra (Dnlemez Vadeli Akreditife ek
olarak) confirm yada confirmed yazlmas gereklidir. Bu
akreditifte teyit ile deme muhabir bankann gvencesi
altna alnmaktadr. Vadesi geldiinde deme Amir
bankann deme yaplmas beklenmeden muhabir banka
tarafndan yaplabilmektedir.
31
Akreditif eitleri
Dnlemez Pein Akreditifler (Irrevocable At Sight
L/C): Bu tr akreditifte ihracat maln sevkini
yaptktan sonra belgelerle birlikte muhabir
bankasna bavurur ve demeyi talep eder.
Muhabir banka belgeleri amir bankaya iletir.
Amir banka belgeleri ithalatya verir ve
gmrkten ekmesini salar. Bu arada amir
banka ihracat bedelini muhabir bankaya
transfer eder.
32
Akreditif eitleri
Dnlemez Teyitli Pein Akreditifler (Irrevocable At Sight L/C):
Bu tr akreditifte dnlemez pein aktretifiten farkl
olarak muhabir bankann teyiti vardr. Bu durumda
ihracat mal sevk edip belgeleri muhabir bankaya teslim
ettikten sonra belgelerde bir sorun yoksa 5 ign
ierisinde muhabir banka amir bankadan demeyi almasa
bile demeyi yapmak durumundadr. Bu akreditif tr
ihracatlar tarafndan en ok tercih edilen akreditiftir.
Akreditifli demelere ilikin yeknesat bir uygulama iin
ICC500 bror karlmtr.
33
Akreditif Uygulamalar
Bata sz edilen akreditif srecine baz ayrntlar asndan tekrar gzden
geirmek gerekirse akreditif uygulamalar u ekilde olmaktadr:
Akreditifin Almas:
-hracat ve thalatnn ticaret anlamas veya proforma fatura zerine
mutabakat gereklidir.
-Bankalar zerine uyum salamalar gerekir. Bu anlamda ithalatnn
bankasnn (amir banka) demelerde gerektiinde kredi amas rol
dndnde amir bankann ihracatnn lkesinde birlikte alt
bankann ihracat tarafndan muhabir banka olarak seilmesi doru bir
yaklam olabilir.
-Ticaret ve bankalarda anlama salandktan sonra ithalat firma bankann
Akreditif Atrma Teklif Mektubunu doldurmas gerekir. Bu mektupta
akreditifin ayrntlar yer alacaktr. Yanlz akreditifin alp muhabir bankaya
iletilmeden nce ithalat tarafndan ihracatya fakslanp onay alnmas
sonradan yaplacak dzeltmeleri azaltacandan iyi olacaktr.
34
Akreditifin Almas (Devam):
-Akreditif zerinde anlama salandktan sonra akreditifin almas zerine talimat
verilir ve akreditif alr ve muhabir bankaya swift, teleks veya mektup aracl ile
bildirilir.
Akreditifin hracatya Bildirilmesi:
-Amir banka tarafndan gnderilen akreditifi inceleyen muhabir banka Akreditif
Al Bildirim Formu vastasyla akreditifi ihracatya bildirir.
-Bu forma ek olarak teleksin bir suretini ve muhabir bankann mektubunu da
ekler. Lehdar bunlar dikkatlice inceler ve bir eksiklik veya yanllk varsa ykleme
yapmadan nce dzeltmelerin gereklemesini salar.
-Bu blm iin de ICC500e gndermeler yaplmaktadr. zellikle demelere
ilikin hukuki ihtilaflar durumunda bir referans kayna olmaktadr.
Akreditife Teyit verilmesi:
-Teyit muhabir bankann sorumluluk almas olacandan Amir banka tarafndan
gnderilen her akreditifin muhabir banka tarafndan teyit edilmesi zorunluluu
yoktur. Burada Amir banka ve lkesinin gvenilirlii teyit verilmesi ve verilirse
teyit masrafnn da belirleyicisi olacaktr.
35
Akreditife Teyit verilmesi (devam):
-Muhabir bankann teyit vermede saknca gstermesi durumunda lehdar
kendini gvence altna alabilmek iin Eximbanka alacaklarn sigorta
ettirebilir.
-Teyit iin muhabir banka Akreditif Teyit Bildirim Formunu doldurarak
dier belgelerle birlikte ihracatya verir. Teyit sayesinde ihracat mallar
koullara uygun sevkini yaptktan sonra pein ise hemen, vadeli ise vade
tarihinde bedelini muhabir bankadan tahsil eder.
Akreditifli demelerde Belgelerin ncelenmesi ve Rezerv:
-Akreditif artlarnda ihracat mallarn yklemesini yaptktan sonra ilgili
vesaikleri muhabir bankasna veya teyit bankasna verir. Banka belgeleri
inceler ve akreditif artlarnda istenen belgeler olup olmadn kontrol
eder. Eer olmas zorunlu belgelerde eksik varsa vesaiki ileme almay
reddeder. Tabi ki ihracatya da deme yaplmaz. Bunun dnda istenmeyen
bir belge de varsa o belge ileme konmaz ve dikkate alnmaz.
-stenen belgelerin tam olmas durumunda ieriklerinin akreditif koullar ile
uyumluluuna baklr. Bir uyumazlk (discrepancy) varsa bu muhabir banka
tarafndan amir bankaya, amir banka tarafndan da ithalatya bildirilir.
36
22.05.2013
7
Akreditifli demelerde Belgelerin ncelenmesi ve Rezerv(Devam):
-Bu uyumazlk ithalat tarafndan kabul edilirse sre normal bir ekilde
devam eder fakat bu uyumazln niteliine gre ceza olmas asndan
ihracat bedelinde bir kesinti yaplr. Buna da rezerv denir.Genel olarak
rezerv kesintilerinin sebepleri:
-hracat vesaiklerinin zamannda bankaya teslim edilmemesi
-zin verilmeyen ksmi yklemeler ve aktarmalar yaplmas
-Gerekli dolam belgesinin olmamas
-Koullarda istenilen eki listesinin olmamas
-Belgelerdeki bilgilerde farkllklar ve uyumazlklar olmas
-Nakliye arac ile sigorta poliesinde yazan bilginin uyumamas
-Ykleme ve boaltma yerlerinin akreditif metnindeki yerler olmamas
Bu genel durumlar ierisinde konimento, ticari fatura ve sigorta
polielerindeki yanllklar ve eksiklikler rezerv konusu olabilir.
Bu durumda ihracat ithalat ile iletiim kurarak rezervlerin kaldrlmas
iin alabilir.
37
Akreditif Metni ve Kapsam:
-Akreditif metni ile akreditif koullar ak ve net bir biimde ortaya
konmaktadr.
Kabul Kredili deme:
-Kabul kredili deme, vesaik mukabili deme veya Akreditifli deme ile
birlikte kullanlan bir kredilendirme biimidir. Bu ekilde ihracat, ithalaty
kredilendirmektedir.
-thalat deme yerine polieyi imzalar ve bu poliede vadelidir.
-Kabul kredili demede ilgili vesaiklerle birlikte ihracat polieyi de muhabir
bankasna teslim eder. Muhabir banka da Amir bankaya gnderir ve Amir
banka ilgili vesaiklerin teslimi ncesinde ithalatya polieyi imzalatr.
Akreditifli kabul kredili demede ithalat polie karln demezse Amir
banka polieyi demekle ykmldr.
-Uygulamada genellikle polie Amir veya varsa teyit bankas adna dzenlenir.
38
22.05.2013
1
ULUSLARARASI FNANS
Byk miktarlarda kredili sat yapan iletmelerin
bu satlardan doan alacak haklarnn faktr
veya faktr irketi olarak adlandrlan
kurulular tarafndan satn alnmas ilemidir.
Faktr u hizmetleri verebilir:
1. Muhasebe kaytlarnn tutulmas
2. Kredili satlardan doan alacaklarn vadesinde tahsil ve takip edilmesi
3. Alacaklarn tahsil edilememesi durumunda doacak kayplarn
karlanmas
4. Satc iletmeye kredili sat tutarnn belli orannda kredi verilmesi
5. Potansiyel ve mevcut mteriler hakknda mali bilgi toplamak ve sat
olanaklarnn arttrlmasna ynelik piyasa aratrmas yapmak.
FAKTRNG
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Faktring uygulamada ise ksa vadeli satlardan doan alacak haklarnn
faktre satlmas suretiyle, iletmelere fon salama olana veren bir
finansman yntemi olarak grlmektedir.
Burada zellikle belirtilmesi gereken bir konu faktringin bir alacak zerine
deil uzun dnemli bir szleme nitelii tamas ve satc iletmenin tm
(baz istisnalar hari) alacaklarnn faktr tarafndan takibi sz konusudur.
Byle bir anlama durumunda satcnn alacak doacak (vadeli) tm
ilemlerinde faktrn bilgisinin ve onaynn olmas gereklilii ortaya
kmaktadr.
Satc alacaklarn devredecek, bunu borluya bildirecektir. Buna karn faktr
alacaklar tahsil etmeyi, denmeme riskini stlenmeyi, alaca tutarn pein
veya belirli bir vadede demeyi taahht eder.
Faktre devredilen alacaklar genelde ak hesap eklinde alacaklardr. Yani
borluya tannan ve faktr tarafndan onaylanan belirli bir limit nceden
belirlenerek sat ilemleri bu limit ierisinde olduu srece onay tekrar
gerekmez.
FAKTORNG
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Faktr kurulularn fonksiyonlarn ana balk iinde toplamak mmkndr:
1. Garanti
2. Tahsilat ve Muhasebe
3. Finansman
Garanti
Satc asndan risklerden biri alacaklarnn tahsil edememe veya ge tahsil
edilmesidir.
Szleme ile garanti altna alnrsa alacaklarnn tahsil edilememesi durumunda
faktr satcya vadenin bitiminden belirli bir sre sonra (30-90 gn) satcya
deme yapar.
Bu riski zerine almak iin faktr firma mteri (satc) hakknda aratrma
yaparak risk seviyesine gre onun iin bir limit belirler. Alacaklarn bu limit
seviyesinde olduu srece bu ilem yaplr. Tabiki riskli alacaklar iin faktr
firma bu gvenceyi vermez.
FAKTRNG
Tanm- Faktrn Fonksiyonlar
ULUSLARARASI FNANS
Garanti (devam)
Satc ile ilgili sorumluluklar kapsam ddr. Satc firma sat ilemlerinde
zerine deni yerine getirmezse (bozuk veya dk kalite rn, teslimat
veya kurulum gibi ykmllklerini) faktr firma deme yapmayacaktr.
Faktr firma hem satc hem de borlu hakknda bilgi toplayarak onlarn mali
yaps ve risk seviyesinde garanti vererek kendisini gvence altna alr.
Bunun dnda faktr firma alacan denmemesi ihtimaline kar sigorta
yaptrabilir. Buna risk reasrans denilmektedir. Bu ekilde riskin (alacan)
%70-80 gibi bir seviyesi sigorta irketine devredilebilir.
Faktr firma hem alc hem de satc boyutunda risk hesaplamas yapmak zere
ve sektrel yapy da takip etmek adna uzman personel altrmak
durumundadr.
FAKTORNG
ULUSLARARASI FNANS
Tahsilat ve Muhasebe
Faktr firma tahsilat ve muhasebe kaytlarnn tutulmasnda mterisine kolaylk
salayabilir.
Mteri alacaklarn faktr firmaya devrederse bu durumda ok sayda mteriden
alacak hesaplar ile uramak yerine faktr firma alaca hesabnda izleyecektir.
Tahsilat gerekletike faktr firmadan gelen bilgiler mterinin bilgi ve takip
yapmasn kolaylatrr.
Tahsilat ilemlerinin faktre devredildii durumda satclar mterilerine fatura ile
birlikte bir not derek parann faktre denmesini isterler ve gerekli evraklar
faktre iletirler.
Eer demede bir aksaklk olursa faktr ve satc birlikte alarak mteriyi
(borluyu) demeye zorlamaya ynelik tutumlar alabilirler. Kanuni takibe
girmeleri durumunda faktr firma i ykn alabilir.
Bu durumda satc firmann sat ve alacak ynetimi konusunda ihtiya duyduu bilgi
ve personel ihtiyac azalacak ve maliyette d salayacaktr.
Faktring firmalar bu hizmet iin satn %0,5-2,5 seviyesinde bir komisyon
almaktadrlar.
FAKTORNG
Tanm- Faktorn Fonksiyonlar
ULUSLARARASI FNANS
Finansman
Eer anlamada varsa faktr firmalar alacaklar karl finansman salama hizmeti
de verebilmektedirler. Bu hizmet satc asndan vade gnne kadar ihtiya
duyaca nakiti karlamak ve daha az seviyede alma sermayesi bulundurmak
asndan zellikle kk iletmeler iin ok faydaldr.
Bu hizmeti salamada iki yntem kullanlmaktadr:
1. n deme Yntemi: Alacan olutuunu gsterir fatura veya sevk belgeleri ile
faktr firmaya bavuru mteri. Bu aamada Alacan %80ine kadar n deme
yapabilir. Bylece bir avans vermi olur. Bunun iin faktr firma herbir alc iin
risk seviyesine gre limit belirler ve bu limit ierisinde kald srece %80
demeyi hemen yapar. Tahsilat gerekletiinde ise kalan %20den faktrn faizi
ve komisyonu kesildikten sonra kalan ksm satcya denir.
2. skonto Yntemi: Bu yntemde ise alacaklarn pein deeri hesaplanarak (Vadeli
sattaki vade fark olmadan) faktrn masraflar ve komisyonu kesilerek deme
yaplr. Bu yntem pek uygulanmamaktadr.
FAKTRNG
22.05.2013
2
ULUSLARARASI FNANS
Faktr kurulular bu fonksiyonlarn yansra, Pazar aratrmas, kredi istihbarat,
potansiyel mterilerin bulunmas gibi fonksiyonlar da stlenebilmektedirler.
letmeler faktrn tm hizmetlerinden yararlanabilecekleri gibi sadece istihbarat
ve riske katlanma konusundaki hizmetlerinden de yararlanabilirler.
FAKTRNG
ULUSLARARASI FNANS
lk uyguland yllar M.. 18. yyda Fenikelilere dayandrlmaktadr.
15. yyda faktrler ticari mmessil niteliinde olup ilevlerini genileterek tarm rnleri
hasad depolama ve nakliyesi gibi sorumluluklar da almtr.
Bu gnk niteliine benzer hale gelmesi 18.yyda Londrada gereklemitir.
zellikle uzak blgelerden gelen mallarn satnda yerel firmalar tanmama sonucu
satclar bu konuda danmanlk ve tahsilat hizmeti verenlere ihtiya duymulardr.
Alacaklar tahsil edememe riskini ilk defa Amerikal faktring firmalar stlenmilerdir.
19.Yy da tekstil sektrnde fabrikalarn uzaktaki acentalar tarafndan gerekletirilen
faktring uygulamalar kuzey amerikada 1950lerde bankalarn da bu ie girmeleri ve
alclara kefil olmalar ile bir finansman arac olarak kullanm gndeme gelmitir.
Uluslar aras ticaretin geliimi ile satclarn alclar hakkndaki bilgi toplama ve tahsilat
sorunlarna faktring zm olmutur.
Avrupa birlii Avrupa Faktring Federasyonunun temellerini 1987 ylnda atarak
EUROPFAKTORINGi kurmutur.
Dnyadaki faktring uygulamalarnn ounluunu sanldnn aksine yurtii faktring
uygulamalar oluturmaktadr (%91).
FAKTRNG
Tarihesi
ULUSLARARASI FNANS
letmelerin gereksinimleri erevesinde eitli faktring uygulamalar
ortaya km ve kapsam genilemitir. Tabiki kapsamn boyutu iletmeler
ve faktr arasndaki anlama ile belirlenmektedir.
Tr olarak kesin izgilerle birbirinden ayrmak mmkn olmasa da yerel
veya uluslar aras; ihracat, ithalat; ak , gizli; rcu edilebilir, rcu edilemez;
n demeli faktring, full servis faktring, fatura iskontosu gibi trlere
ayrmak mmkndr.
1. skonto esasna gre pein demeli faktring: Satc, alaca faktre
devrettikten sonra alacaklarn vadesi gelmeden %80e kadar ksmn
faktrden tahsil edebilir. Kalan %20 ise faiz ve komisyon dldkten
sonra alcdan tahsil sonras denmektedir. Uluslar aras faktorinkte bu
%80lik ksmn kur riski faktre aittir.
2. Vade esasna gre uygulanan faktring: Bu trde satcnn faktr tarafndan
finansman sz konusu deildir. deme vadesi gelen alacak tahsil
edildikten sonra satcya denmektedir. Kur riski satcnn zerindedir.
FAKTRNG
Faktring Trleri
ULUSLARARASI FNANS
3. Full Servis-Rcu edilemez faktring: Bu tr anlama genellikle satc ile faktr arasnda dzenli
ve srekli bir anlama niteliindedir. Satc bir sat sonras doan alacan hemen faktre
satmaktadr ve satc fatura zerine bir not derek alacan faktr zerine devredildiini
belirtmektedir.
Satc tm alacaklarn devrettii iin tahsilat takibi ve muhasebe kaytlar konusunda byk
bir kolaylk salamaktadr.
Satc tm sorumluluu ile alacaklarn devrettiinden rcu edilemez faktring
szlemelerinde satcnn ortalama alacak tahsil sresi hesaplanarak bu vadede bedel
faktr tarafndan denir. Bu vade anlama ile deiiklik gsterebilir ve Sabit Vade denir.
Bu ekilde olduunda baz alacaklar iin tahsil ncesi bazs iin ise tahsil sonras deme
yaplm olacaktr. Bu iletmelerin demelerin kesin zamann bilmeleri ile nakit ak
planlamasnda byk kolaylk salanm olacaktr.
Bunun dnda demenin tahsilat yapldka deme yapmas yntemi de seilebilir. Full servis
faktring iletmenin tm alacaklarn faktre devretmesi ile yaplmaktadr. Risklileri
faktre devredip garantili olanlar kendisinin takip etmesi gibi bir seenek
sunulmamaktadr. Yalnz ayn grup iinde yer ald iletmelerden alacaklar bir istisna
olabilir. Bunun yansra uluslar aras faktring ilemleri iin de tm alacaklarn devri sz
konusu olmayabilir.
FAKTRNG
Faktring Trleri
ULUSLARARASI FNANS
4. Full Servis-Rcu edilebilir faktring: Bu faktringin fark alacaklarn tahsil
edilememesi durumunda alacak satc firmaya rcu edilir. Bu yntemde
sabit vade seenei kullanlmaz.
Bu faktringde alacaklarn tahsil edilememe riski tamamen satc zerinedir.
Rcu etme sresi alacan vadesini geen 30-90 gn arasndadr genelde.
Bu durumda faktring firmas 90 gn gemesi durumunda ek cret
talep edecektir.
Tahsil edilememe riski satcda kaldnda borcu gstermek iin zerindeki
notla fatura yeterlidir. ek veya senet gibi kymetli evraklara faktr
ihtiya duymaz.
FAKTRNG
Faktring Trleri
ULUSLARARASI FNANS
5. Full Servis- Aklanmam Rcu edilebilir veya edilemez faktring: Dier full
servis faktringden farkl olarak satc firma mterilerine faktr firma
ile altn belli etmek istememesi durumunda kullanlan bir trdr.
Bu durumda bir paravan pazarlama irketi kurularak iletme faturalarn bu
irket adna kesmekte ve faktr firma buradan takip etmektedir.
Bu tr bir irketin kurulum ve iletme masraflar dnldnde dk
hacimli faktringlerde zellikle KOBler iin pek anlaml olmamaktadr.
Bu sebeple byk irketler iin tercih edilmektedir.
Genel olarak faktring masraflar satn %0,5-3 aralnda iken rcu
edilebilir olduunda bu masraflar %0,2-0,5 aralna dmektedir.
FAKTRNG
Faktring Trleri
22.05.2013
3
ULUSLARARASI FNANS
6. Yurt D veya hracat faktringi: Alcnn yabanc bir lkede olmas
durumunda bu faktring tr kullanlmaktadr. Burada yerel faktring
firmalarnn bilgisinin snrl olduu dnldnde ithalatnn (alcnn)
lkesindeki bir faktring firmas ile almak gerekmektedir.
Bu durumda iki farkl lkedeki iki faktring firmasnn yer almas gerekiyor.
Tabiki satcnn faktring firmasnn bu ii kendi bana yapmas da
mmkn fakat risklidir.
Yine %70-80 civarnda n deme yaplmas bir n finansman seenei
olarak bu faktringin tercihini salamaktadr.
7. Yerel veya Yurtii faktring: Ayn lkedeki faaliyet gsteren alc, satc ve
faktr arasnda olmas anlamna gelmektedir.
8. thalat Faktringi: hracat faktringinin ithalat bak as olarak
sylenebilir.
FAKTRNG
Faktring Trleri
ULUSLARARASI FNANS
1. Faktre Bavuru: stenen belge ve
bilgilerle bavuru yapar.
2. Teklif: Faktr gerekli inceleme ile
iletmeye yapabilecei hizmetlerin
trn ve alaca komisyonu bildirir.
3. Szleme: Faktr ve iletme
hizmetler, komisyon oran, faiz oran,
deme oran ve zaman gibi
konularda anlamaya varrlar.
FAKTRNG
Faktringin leyii- Yurtii
ALICI
FAKTR
SATICI
1 5 6 3 2 4
7
5
4. Onay: Szleme sonras mteri vadeli satlar iin ilgili belgeler ile bavurarak
faktrden onay alr.
5. Mallarn mteriye gnderilmesi ve Faturalarn Temliki: Onay alnm ise mallar
mterileri gnderilir ve faturann yansra demenin faktre yaplmas ynnde
bir not gnderir. Fatura ve sevk belgelerinin bir kopyasn da faktr firmaya
gnderir.
6. n deme: Eer szlemede varsa satcya n deme gerekletirilir.
7. Fatura Bedelinin tahsili: Faktr vadesi gelen fatura bedelini tahsil eder.
ULUSLARARASI FNANS
1. hracat lkesindeki faktr ile bir
szleme yapar
2. thalat tarafndan ihracatya sipari
verilir
3. Gelen talep ihracat tarafndan
kendi faktrne bildirilir.
4. Bu faktr muhabir faktrden de
gr alarak sunabilecei hizmetleri
bildirir.
FAKTRNG
Faktringin leyii- Yurtd
THALATI
YURT
FAKTR
HRACATI
1 7 4 3 6
8
2
5. hracat mallar gnderir
6. Alacak tutar yurtii faktre devredilir ve fatura zerinde demenin muhabir
faktre yaplmas belirtilir. Yurtii faktr de bunu muhabir faktre bildirir.
7. Yurtii faktr anlamaya gre n demede bulunabilir.
8. Vadesi geldiinde ithalat muhabir faktre deme yapar.
9. Muhabir faktr , yurtii faktre demeyi yapar.
YURTDII
FAKTR
(muhabir)
5
9
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Risk Deerlendirmesi
Faktr firmalarn alacaklarn tahsilat, bunun karlnda n deme yapmak ve
hatta denememe riskini zerine almak gibi hizmetler vermesi hem
mterilerini hem de borlu firmalarn srekli ve periyodik risk analizine tabi
tutulmasn gerektirmektedir. Bunun dnda ise alacan tahsilini ilgilendiren
dsal faktrler de deerlendirmeye alnmaldr. Bu risk analizi srecinde
incelenen konular u balklarda toplanabilir:
1. Alclarn istihbarat: Mteriler ve olas borlular hakknda istihbarat
almalardr.
2. Mali analiz almalar: Faktr firmasnn mterilerini ve borlu iletmelerin
finansal olarak analizi ile bor deme gleri, salaml, alacak ynetim yaplar
gibi konular incelenir.
3. Yaam sresi tahmini: letmelerin yaam sresi tahmin edilerek olas finansal
krize veya iflasa gitme ihtimalleri sektrel analiz ile birlikte deerlendirilir.
4. Erken uyar sistemi: letmelerle ilgili tm bilgiler toplanarak genel
deerlendirmeye tabi tutulur.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Risk Deerlendirmesi
Riskler iki balk altnda toplanabilir: Satc veya retici iletme ile ilgili riskler; Rcu
edilemez faktringde mteri ile ilgili riskler.
Satc veya retici iletme ile ilgili riskler
Faktr satcnn risk deerlendirmesini iki aamada yapar. lk aamada iletmenin
sreklilii incelenir. Daha sonra ise alacaklarn kalitesi deerlendirilir.
letme bilgileri; Ortaklarndan elde edilen bilgiler; Mali yap bilgileri; letmenin i
yaptklarndan alnan bilgiler; gemi sat rakamlar; Gemi tahsil edilemeyen
alacaklar;Gelecek sat tahminleri; Sat koullar; Denetlenmi gelir tablosu ve
Bilano,bilgileri deerlendirilerek iletmenin ynetimi ve performans deerlendirilir.
Bu bilgiler iletmenin teklif formundan elde edilebilir.
kinci aamada iletmenin mevcut mali yaps incelenir.
nc aamada iletmeye iadelerle ilgili bilgilerdir ki bu bilgiler iletme ile alclarnn
bir yansmasdr. Bu orann karlatrma iin sektr ortalamalarndan yararlanlabilir.
Drdnc aamada alacak devir hznn tespiti ve karlatrmasdr. Endstri
ortalamasna burada da bavurulur ve alacaklarnn tahsilatnda ne kadar etkili
olduunun ve problem yaamadnn gstergesi olacaktr.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Risk Deerlendirmesi
Mteri riski
Hem rcu edilebilir hem de rcu edilemez faktringde mteri riski nemli bir konudur. Ancak
rcu edilemez faktringde bu konu daha fazla nem kazanmaktadr. nk deme yaplmaz ise
mteriye(satcya) geri dnlemez. Bu durumda kredi sigortas yaplm olmas faktr
firmalarn zararn azaltacaktr fakat bunun priminin belirlenmesi tamamen mteri riskinin
seviyesine baldr.
Bunun iin aadaki konulara baklacaktr.
Tahsil edilemeyen alacaklarn tarihesi
letmenin kredi deerlendirme yntemi : Burada faktrn kullanmnn iletmede bir
dikkatsizlik yaratp yaratmad incelenir.
Alacak ynetimi: Etkinlii aratrlr.
Endstri ortalamas: Farkl endstriler iin tahsil edilemeyen alacaklar, devir hzlar ve vade
yaplar deiiklik gstereceinden karlatrma iin iletmenin iinde bulunduu endstri
ortalamalar incelenir.
Kredi artlar: letmenin kredi artlarnn ne olduu ve mterilere gre nasl bir farkllama
yapt.
Satn alma alkanlklar: Mterinin kendisinin ve kendisinden alanlarn satn alma dzenleri.
Dzenli bir sat sreci tercih edilen bir zelliktir.
Alacak devir hz: Alacaklarnn tahsilatndaki etkinliinin gstergesi olacaktr.
22.05.2013
4
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
stnlk ve Sakncalar
stnlkleri
Yurtd faktringde ticari, politik,transfer ve kur riskleri devredilmi olur.
Rcu edilemez faktringde denmeme riski de devredilmi olur.
Alacak ynetimi konusunda personel altrmak zorunda kalmaz iletme
Faktr tarafndan toplanan bilgiler iletmenin potansiyelini arttrmada kullanlabilir
Kendi bana vade yapma gc olmayan iletmelerin vade yaparak mteri taleplerine cevap
vermesini salar.
Sabit vade olmas durumunda iletme nakit akn ve likiditesini daha iyi planlayabilir.
Muhasebe kaytlar da faktr tarafndan gerekletirilebilir.
Finansman kayna olarak dierlerine gre daha esnektir ve ticari kredilere gre daha
ucuzdur. Faktr szlemesi yapldndan bankalara gre daha az formalite gerekir.
n deme ile kendi almlarnda iskonto gibi avantajlar salayabilir.
Uluslar aras anlamalarda lisan sorunu gibi sorunlara faktr destek verir.
Yurtdnda akreditifli demeye bir alternatif oluturur.
Bu faydalar ile iletmenin alma sermayesi ykn hafifleterek zellikle KOBlerin
finansman olanaklarn genileterek bymelerine yardmc olur.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
stnlk ve Sakncalar
Sakncalar
Satlarn deeri dk ve says oksa herbiri iin yaplan masraflar artacandan
masrafl olabilir.
Baz ikollarnda alacaklarn sat sz konusu olmayabilir.
Bu yola bavuran iletmelerin zor durumda olduklar eklinde yorumlanabilir.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Zincir Faktr Kurulular
Uluslar aras ticarette faktring uygulamalarnda faktr kurulu her lkede bir tane
olmasyla 2 adettir. Faktr kurulular alcnn (ithalatnn) lkesindeki bir faktr
kurulula almas gerekecektir nk baka bir lkedeki firma hakknda bilgi toplayp
deerlendirme yapmas zordur.
Bu ihtiyatan yola klarak faktr kurulular aras bir a olumutur. Bu kurululara zincir
faktr kurulular denmektedir.
Farkl lkelerdeki faktr kurulular aras ibirliini salayan ve ye faktring kurulularnn
st kurulular niteliinde olan 4 faktr zincir kuruluu vardr.
1. Factors Chain International (FCI)
2. International Factors Group
3. Heller International Group
4. Lombard Nat West Commercial Services
Bunlardan FCI 1968de kurulmu, 62 lkede 229 ye ile almaktadr. Bir lkede birden
fazla faktr kuruluu ile alabilmektedir. Aralarndaki iletiim General Electroniz
Information Services Company (GEISCO) tarafndan salanmaktadr. Bu iletiim a
ile fatura, polie, ek, senet gibi belgeler elektronik ortamda transfer edilebilir.
Uluslar aras faktringde yerli faktr muhabir faktr ile satc arasnda arac olur ve kk
bir komisyon alr.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Trkiyede Faktring
Trkiyede 24 Ocak 1980 kararlar sonras ihracata dayal bir kalknma politikas
izlenmitir. Bu politikaya bal olarak ihracatn gelitirilmesi iin youn aba
harcanmtr.
Faktring ite bu dnemde finans sektrnde gelien bir yenilik olarak bilgi ve veritaban
asndan deneyimli olan bankalar tarafndan sunulmaya balanmtr bu dnemde
(1988de balamtr).
Bu dnemde dnyadakinden farkllaarak ihracat finansman arac olarak tantlan
faktring, ihracat ilemleri iin (%90) younluklu kullanlmtr. Son yllarda bu durum
deimi ve oran %17 seviyelerine gerilemitir.
Trkiyede yaplan ihracat faktringe ok uygundur. Genelde ak hesap eklinde ihracatn
yaplmas (belirli bir limitte alm iin genel anlama yaplarak parti parti alm) bu
uygunluu salamaktadr. Buna karn finansman ihtiyac daha youn olan kk
iletmeler yerine byk iletmelerin daha youn kullanyor olmas ise tezat
oluturmaktadr.
Trkiyede uygulamada geri dnlemez faktring yerine geri dnlebilir faktring
uygulamalar grlmektedir. Bunun sebebi olarak halen firmalar hakknda yeterince bilgi
salanmasnn veri yetersizlii ve dzensizlii sebebi ile gerekleememesi ve
dolaysyla faktrn bu riski stlenmek istememesi yatmaktadr.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Trkiyede Faktring
Trkiyede son dnemde kullanm asndan KOBlerin pay younluk kazanmaya
balamtr. En ok talep tekstil, gda, otomotiv, dayankl tketim mallar, elektronik ve
kimya sanayinden gelmektedir.
SORUNLAR
Faktring irketlerinin en byk sorunu yksek maliyetlerdir. Bu maliyeti ana
kalemlerinden biri Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)dir. Bankalardan
bamsz faktring kurulular bankadan kredi aldklarnda %5 BSMV demekte, daha
sonra finansman olarak mterilerine deme yaptklarnda yine %5 BSMV
demektedirler.
Trkiyede ak hesap yerine ek ve senet kullanm faktringin tahsilat fonksiyonunun
nemini azaltmaktadr. Faturalarn kymetli evrak olarak kabul edilmemesi ve bylece
faktr kurulua devri ile tahsilat ileminin balatlmas srecine engel koymaktadr. Bu
yaps ile ek ve senet ilemleri faktr asndan basit bir krdrma ilemi nitelii
kazanmakta ve asl alacakl durumuna gemesine engel oluturmaktadr.
Dnyadaki faktr kurulular ihtiya duyduklar finansman kendi bonolarn satarak
karlayabilmektedir. Banka ve Genel Finans kurulularna Varla Dayal Menkul Kymet
(VDMK) karm ile tannan bu hak Trkiyede faktor kurulularna tannmamaktadr.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Trkiyede Faktring
Trkiyede faktring uygulamalarn dzenleyen ana kanun Faktring irketlerinin kurulu
ve alma esaslar hakknda ynetmeliktir. Buna karn ileyite tabi olduklar dier
kanun ve ynetmeliklerde baz maddeler de bulunmaktadr.
1. Borlar Kanunu: Kanunun 162 ve 163 numaral hkmleri borcun devredilmesi
zerine kurallar belirlemitir. Bu ekliyle faktring uygulamalarnn yolunu amtr.
2. Trk Ticaret Kanunu: Trk ticaret kanununda ise fatura bir kymetli evrak niteliinde
deildir. Bu sebeple sattan doan alacak hakknn devri iin faturann kullanm T.T.K.
Bnyesinde (Kymetli evrakn devrine ait hkmler) yaplamamaktadr. Yani faktring
uygulamalar iin T.T.K. Hkmleri kullanlamamakta bunun yerine borlar kanunu
hkmleri uygulanmaktadr.
3. Kambiyo Mevzuat: Trk parasn Koruma Kanunu (T.P.K.K.) ticari amalarla ihracatta
karlnn 180 gnde yurtiine getirilmesi zorunluluu vardr. Eer %70lik ksmn
90 gn ierisinde getirirse bu durumda kalan %30 ksm iin ihracatnn tasarruf
hakk vardr. demelerin yaplmas ile ihracat kapanacaktr. Eer alacak faktre
devredilirse ihracat kim kapatacaktr sorusu gndeme gelmektedir. Tahsilat yapan
faktr m yoksa ihracat m? Eer alacan devrine ilikin belgeler bankaya (muhabir
bankaya) ibraz edilirse bu ilem faktr tarafndan yaplabilir.
22.05.2013
5
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Trkiyede Faktring
4. Damga vergisi Kanunu: Bu kanun ile devir ilemi bir anlama niteliinde olup fatura
bedeli zerinden damga vergisine tabidir.
5. Katma Deer Vergisi: Faktrn yapaca hizmetler karl alaca bedeller KDVye
tabi olacaktr.
6. Bankalar Kanunu: Faktring bir alacak satm m yoksa bir kredi mi? Bu sorunun
cevab bankalar kanundaki uygulamay deitirmektedir. Kredi olarak grlmesi
durumunda BSMV gelecektir. Eer alacak satm olarak grlrse bu durumda da
KDVye tabi olacaktr. Bir dier sorun rcu edilemez faktring ise kredi kime alm
olacaktr. nk kredi borlu tarafndan denmedii durumda mteriye dnlmesini
gerektirecektir fakat rcu edilemez olarak anlama yaplmtr. Uygulamada uluslar
aras faktringde dier lkedeki faktr kuruluun garantrl ile bu sorun ksmen
almaktadr. Trkiyede uygulamada kredi olarak rcu edilebilir ise satcya , rcu
edilemez ise alcya alm olduu eklinde uygulama vardr.
Bankalar ve faktr kurulular asndan risk merkezlerinin kurulmas ve irketler hakknda
bilgi alnmas salanacak veri sistemlerinin gereklilii bir gerektir. Bu konuda hem
veri merkezlerinin yetersizlii hem de gizlilik ilkesinin engelleri sorun
oluturmaktadr.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Faktringin Maliyeti
Faktr kurulu mterisine hem hizmet hem de nakit salamakta ve bunlar iki ayr gelir
olarak grmektedir. Bu durumda mteri asndan faktringin maliyeti iki bileenden
olumaktadr.
1. Hizmet bedeli olan komisyon maliyeti
2. skonto Bedeli olarak finansman maliyeti
Komisyon bedeli, kredi ve piyasa aratrmas, alacak kaytlarnn tutulmas, alacaklarn
tahsilat, ticari riskin stlenilmesi(rcu edilemez olanlar iin) gibi hizmetler karldr.
Bu maliyetin belirlenmesinde, ilemin yurtii veya d olmas, gayrikabul rcu olmas,
mterinin kredibilitesi, ilem hacmi gibi unsurlar etkilidir.
Komisyon giderlerinin bileenleri:
1. Sabit giderler, krtasiye, haberleme, yasal dava takip ve personel giderleri
2. Riskin sfrlanma bedeli veya riziko primi (ticari riskin stlenilmesi karl)
3. Kar Marj
Yurtii faktring ilemlerinde komisyon creti %0,5-2,5 aralndadr. Yurtd faktringde
ise tahsil edilememe riski ithalat faktrne aittir ve oran onun tarafndan belirlenir.
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG
Faktringin Maliyeti
skonto oran olarak finansman maliyeti, mteriye vadeden nce denen %80 oranndaki
pein demenin maliyetidir. skonto bedeli, pein deme ile alacan tahsilatnn
yaplaca sre iin alnan demedir.
Uluslar aras faktringde iskonto oran LIBOR + risk marj eklinde belirlenir. Risk marj
mterinin riskine gre belirlenmektedir ve genelde %1-3 aralnda olmaktadr.
Faktringin saylayaca finansmann oran , banka ksa vadeli dviz kredisine gre daha
avantajl olabilmektedir.
Komisyon ve iskonto oran, faktring banka tarafndan yaplyorsa %5BSMV, %6 Kaynak
Kullanm Destekleme (KKDF) na tabidir; Eer faktring kuruluundan yaplyorsa
sadece BSMVye tabidir.
22.05.2013
1
ULUSLARARASI FNANS
Kredili mal ve hizmet ihracatndan doan ve gelecekte
tahsil edilecek , orta vadeli ve uygulamada bir banka
tarafndan garanti edilmi senetli veya senetsiz bir
alacan vadeden nce satlarak tahsil edilmesidir.
Alacan satcsna forfaitist, devralan kurulua
forfaiter denir.
Her trl senetli ve senetsiz alacak forfaiting konusu
olabilmektedir ancak uygulamada polie ve bono gibi
senetlerle temsil edilen alacaklar zerinden ilem
yaplmaktadr. Forfaiter, devralaca alacan bir banka gibi
kurumca aval (gvence) verilmesini isteyebilir, bylece
kendisini ticari riske kar gvenceye alm olacaktr.
Uluslar aras ticarette youn rekabet zellikle gelimekte olan
lkeler iin yatrm mallarnn finansmannda forfaitingin
kullanmn getirmitir. Tabiki vadeli (orta vadeli-6 ay ile 10
yl) alm yapan iletme iin satc firma forfaiting kullanm
eklinde olacaktr.
FORFAITING
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Bu ekliyle forfaiting sevk sonras ihracat finansman tekniidir.
6 ay ile 10 yl arasnda deien vadelerde sat ticari riskin
yansra, kur ve faiz riskini de gndeme getirmitir. Bu
vadede satn geri demesi ise genelde 6 aylk periyotlarla
yaplmtr. Forfaiting bu risklerin devredilmesi asndan
satclar tarafndan tercih edilen bir aratr.
Forfaiting ilemleri $, EURO, svire Frang, Yen, Sterlin, sve
Kronu gibi konvertibl paralarla yaplabilmektedir.
Londra, Zrih ve Frankfurtta gelimi forfaiting piyasalar
ortaya kmtr. Forfaitingin bir dier avantaj ise forfaiterlar
ellerindeki polie ve bonolar ikincil piyasada satarak
kendilerine fon salayabilmektedirler. Burada alclara polie
ve bono verilmez gizlilik ilkesi gerei ama tutar, vade tarihi,
garantr ve borlu hakknda bilgi verilir.
FORFAITING
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
FAKTRNG FORFATNG
Devaml bir ilemdir Bir defalk ilemdir
Alacaklar satn alnr Alacaklar satn alnr
n deme tutar kadar finansman %100 finansman salanr
Rcu edilemez ise risk devredilir Risk tamamen devredilir
Genel bir szleme yaplr Szleme yoktur
Sadece fatura yeterlidir Polie veya Bono gerekir
Ak hesap ilemlere de uygulanr Akreditif veya Vesaik Mukabili hr. Uygun
Banka avali gerekmez Genelde banka avali istenir
180 gne kadar vade tannr 180 gn-10 yl vadelidir
alma alan tketim mallardr alma alan yatrm mallardr
Siyasi ve ticari riskleri
kapsamayabilir
Siyasi ve Ticari riskleri kapsar
kincil pazar yoktur kincil pazar vardr
Alacak defteri ynetimi vardr Alacak defteri ynetimi yoktur
Tahsilat yaplr Tahsilat yaplr
FORFAITING
Faktring ile karlatrmas
ULUSLARARASI FNANS
Forfaiting ihracatlarn ithalatlara kredili olarak sattklar
mal bedelleri ile ilgili alacaklarn, kendilerine rcu hakk
olmakszn nc ahslara satmalardr. Forfaiting rcu
hakk olmakszn alacan satn alnmas yoluyla, sabit faizli
ve genellikle orta vadeli ihracat finansman yntemidir.
Alacaklarn polie veya bono ile belirlenmi olmas hukuki
sorunlarn kmasn azaltmaktadr. Alacan belirgin
gstergesi olmaktadr bu katlar.
Taraflar:
1. hracat iletme (forfaitist)
2. thalat iletme
3. Forfaiter
4. Garantr banka
FORFAITING
Sreci
ULUSLARARASI FNANS
1.Taraflar arasnda bir sat
szlemesi yaplr
2. Mallarn teslimi yaplr. Bu aamaya
gelmeden nce forfaitera sat
ilemine ilikin bilgiler forfatera
incelemek zere verilir.
3. deme aralarnn teslimi. Burada
bono veya polie teslimat yaplr.
Akreditifte veya vesaik mukabili
demede ilgili vesaiklerle birlikte
polie gnderimi olur. Bankann
avali istenir.
FORFAITING
Sreci
FORFATER
THALATI
GARANTR
BANKA
7 4 3 6 8
HRACATI
5
9
1
2
3
7
4. Forfaiting szlemesi yaplr. 5. deme aralarnn forfaitera teslimi
6. skonto hesaplamas yaplarak n demenin gerekletirilmesi
7. Aval veren bankadan senet tutarlarnn tahsili iin deme aralarnn teslimi
8. thalatnn vadesinde deme yapmas
9. Vadesi gelen demenin bankaca forfaitera demesi
Burada 2 numaral mallarn teslimi konusu ihracat anlamasna bal olup bazen
forfaiting anlamas gereklemeden daha mallarn imaline bile balanmam
olunabilir.
ULUSLARARASI FNANS
Bu srete elde bavuran ihracat firmann verdii bilgiler nda
deerlendirme yaplr ve anlamaya varlrsa anlama hkmlerini
netletirmek adna forfaiter taahht mektubu gnderir.
Forfaitingin hracat Asndan stnlkleri:
Tahsil edilemem riski devredilmitir.
Sabit faizli finansman olana vermi ve bu yolla dviz ve faiz
riskinden de korunmutur.
Alaca nakde dntrd iin borla finansman ihtiyac
kalmamtr. Bilanosu yeni bor iin daha gvenilirdir.
thalat hakknda bilgi toplama gerekleri kalmamtr.
Alternatif olarak kredi kullanmna gre ilemler ok daha hzl
gereklemektedir.
Dier finansman trlerine gre gizlilik vardr
Maliyetlerini nceden bildiinden bunu alcya fiyatta
yanstabilmektedir.
Risk stlenildiinden ihracat kredi sigortas gerekmemektedir.
FORFAITING
Sreci
22.05.2013
2
ULUSLARARASI FNANS
Forfaitingin hracat Asndan Sakncalar:
Garantrn gvenilirliinin tespiti zaman alabilir
thalat lkedeki bono,polie, garanti ve aval konusundaki
mevzuat ihracat tarafndan bilinmelidir.
Alacaa ilikin kredilere gre stlenilen risklerin maliyeti
kredilere gre daha maliyetli klabilir forfaitingi
Forfaitingin thalat Asndan stnlkleri:
lemlerde basitlik ve hz salar
Sabit faizli bir finansmandr.
Vadeli deme yapldndan kredi kullanma kapasitesi sakl
kalmaktadr
Forfaitingin thalat Asndan Sakncalar:
Aval ve garantiler ithalatnn finansman maliyetini
arttrmaktadr
Bono ve polieler anlamazlk durumunda deme yapmaya
zorunlu klan belgelerdir.
Forfaitern isteyecei yksek komisyonun yansmas
FORFAITING
Sreci
ULUSLARARASI FNANS
Forfaitinginin forfaiter asndan stnlk ve sakncalar
tahmin edilebilecei gibi, bir kazan olmas, ikincil piyasada
ilem grmemesi, geleneksel krediler gibi iletmelerin
bilanolarnda grlmedii iin forfaitern faaliyet avantaj
vardr. Sakncalar iin ise zerine ald sorumluluklarn
yk ve riskleri (deme yaplmamas, faiz ve dviz kuru riski
gibi) saylabilir.
FORFAITING
Sreci
ULUSLARARASI FNANS
Forfaiting ilemlerinde uygulanan iskonto hesaplama
yntemleri:
Forfaiting ilemi ticari risk, politik risk, transfer riski ve faiz
riski gibi risklerin karlanmasn salamaktadr.
Uygulanacak iskontonun bu riskleri maliyetlendirdii
sylenebilir.
Temel olarak iskonto bedeli pein sat ile vadeli sat arasnda
fark yaratan vade bedeli seviyesinde olmasdr.
Eer piyasa koullar aratrlp forfaiting iin geerli iskonto
bedeli belirlenmeden ithalat ile daha dk oranda bir
iskonto ile anlama yaplm ise bu ihracatnn kar marjnda
de yol aacaktr.
Forfaitingte dz iskonto veya net bugnk deer yntemine gre
uygulama yaplabilir.
rnek: 1000 000 $lk 360 gn vadeli (senet ve polielerde bir yl
360 gn kabul edilir) senede %10 dz iskonto oran
uygulanmtr. Bu durumda 1000 000 x %10 =100 000 $
iskonto bedeli olarak kesilecek ve geri kalan ihracatya
FORFAITING
skonto Hesaplamas
ULUSLARARASI FNANS
rnek: 1000 000 $lk 5 yl vadeli bir alacak iin herbiri 200 000
$dan 5 yla yaylm (1,2,3,4 ve 5 yl vadeli) vadeli polie
alnmtr. Yllk %12 iskonto orannda deme ne kadar
olacaktr.
Bunun iin net bugnk deer forml kullanlr:
Burada NBD : Net bugnk deeri
Pt : Polie veya senetlerin nominal deeri
i : iskonto oran
n : yl says
NBD = 720 960 $ olacaktr ve forfaitern deyecei rakam budur.
Vadenin gn eklinde olmas durumunda iskonto oran
hesaplamas yaplabilir.
( ) f
FORFAITING
skonto Hesaplamas
= +
=
n
1 t
t
t
i) (1
P
NBD
5 4 3 2 1
0,12) (1
000 200
0,12) (1
000 200
0,12) (1
000 200
0,12) (1
000 200
0,12) (1
000 200
NBD
+
+
+
+
+
+
+
+
+
=
360
n i
z

=
ULUSLARARASI FNANS
hracatya Maliyeti:
hracat asndan i yaplan lkenin dviz transferi ve politik riskleri
iskonto orann ykselten unsurlardr. hracat hesaplayabildii
risklerin maliyetini maln maliyetine ekleyecektir.
1. Faiz ve faiz riskinin karlanmas
2. Taahht komisyonu
3. Opsiyon Komisyonu
Faiz oran, polie ve senetlerin dzenlenmi olduu para birimi zerinden
o dnemde alternatif finansman kaynaklarn maliyeti dikkate
alnarak hesaplanr. Bu hesaplamada baz alnan deerin deime
ihtimali de dnldnde buna bir risk priminin eklenmesi sz
konusudur. Bunla beraber taahht ve opsiyon komisyonu toplam
forfaitingin ihracatya maliyetini oluturur.
1. Fon salama maliyeti: Bu maliyet uluslar aras piyasalardan borcu
oluturan para cinsinden fon salamann maliyetidir.
2. Faiz riskine kar korunma maliyeti: Vade tarihine kadar geen
srede yukardaki maliyetlerde bir deiim olmas ihtimaline kar
konan risk primidir.
FORFAITING
Forfaiting Maliyeti
ULUSLARARASI FNANS
3. Politik ve transfer riskinden korunma: Bir lkenin politik
istikrarnn bir risk oluturmas ve lkedeki ekonomik koullara
bal olarak parasal transferlerin yaplamamas eklindeki
risklerdir. Bu durumda LIBOR ile belirlenen iskonto oranna lke
riski bir art deer olarak eklenecektir.
4. Taahht ve Opsiyon Komisyonu: Taahht komisyonu forfaiting
anlamasnn yaplmas ile polielerin ibraz arasnda geen
srede szlemeye uyma sorumluunu tamas adna denen
komisyondur. Opsiyon komisyonu ise sreye bal kalnmadan
senet bedeli zerinden alnan bir defaya mahsus crettir.
5. Tahsilat Sresi: normal olarak alacaklarn devri ile vade arasnda
kalan sredir. Ama uygulamada 2-3 gn gecikme pay da
eklenebilmektedir.
6. Kur riski: Forfaitern kendi ulusal paras dndaki para cinsleri
ile de ilem yapmas durumunda kur riski (deme yaplan
dnemdeki kur ile tahsilattaki kurun farkllamas) ile kar
karya kalr. Bu riskten Swap veya Forward aralar ile
korunabilir.
7. Forfaitern kar marj: kendi maliyetlerini karlamak ve kar
FORFAITING
Forfaiting Maliyeti
22.05.2013
3
ULUSLARARASI FNANS
Faiz Oran
Forfaitingin vadeli bir sat olmas nitelii sonuta ithalatya faiz
olarak yansyacaktr. Bunun iin Basit ve Bileik olmak zere iki
tipte faiz uygulanabilir.
Basit Faiz = x Toplam ay says x Anapara
rnek : Yllk %12 faiz oranndan 7 ay vadeli olarak yaplan 300
000$lk bir ihracatn faturas 0,12/12 x 7 x 300 000 = 21 000$
faizle 321 000$ olacaktr.
Bileik Faiz ilemleri ise vadenin genelde 1 yldan uzun olduu
durumlar iin uygulanr. Eer tek seferde deme olacaksa
gelecekte u forml kullanlabilir:
Gelecekteki Deer (FV) = Bugnk Deer (PV) x (1+i)
n
Burada i faiz orann, n ise i temelinde dnem (vade) saysdr.
rnek olarak bir nceki rnekte vade 3 yl olduu durumda
FV = 300000 x (1+0,12)
3
= 421 478 $ olarak bulunacaktr.
FORFAITING
Forfaiting Maliyeti
12
Oran YllkFai
ULUSLARARASI FNANS
Faiz Oran (Devam)
Taksitli demelerde ise Azalan bakiyeler usul veya bileik faiz usul
uygulanabilir.
Azalan Bakiyeler Usul:
rnek 2 000 000$ lk bir ihracatn 5 yl vadeli 10 taksitle (6 ayda bir)geri demesi
vardr. Taraflar yllk fazi orann %12 kabul etmitir. Bu durumda her deme
anna kadar anaparann bir dnemlik faizi ile birlikte bir taksit denir. Bu
durumda her dnemde 2 000 000/10 = 200 000 $ anapara demesi olacaktr ve
Faiz 0,12/2 =0,06dr.
FORFAITING
Forfaiting Maliyeti
KalanAnapara AnaparaTaksit
KalanAnapara
zerindenTaksit SenetTutar Vade
BileikFaizle
HesaplamadaSenet
1 2 3 4 5 6
12 1*0.06 2+3 1*(1+0,06)
n
2,000,000 200,000 120,000 320,000 6 212,000
1,800,000 200,000 108,000 308,000 12 224,720
1,600,000 200,000 96,000 296,000 18 238,203
1,400,000 200,000 84,000 284,000 24 252,495
1,200,000 200,000 72,000 272,000 30 267,645
1,000,000 200,000 60,000 260,000 36 283,704
800,000 200,000 48,000 248,000 42 300,726
600,000 200,000 36,000 236,000 48 318,770
400,000 200,000 24,000 224,000 54 337,896
200,000 200,000 12,000 212,000 60 358,170
TOPLAM 2,000,000 660,000 2,660,000 2,794,329
ULUSLARARASI FNANS
Bileik Faiz Uygulamas:
Bu uslde ise demelerin sabit deerde olmas sz konusudur. Bunun
iin u forml kullanlabilir:
Bu forml ile rnei zdmzde PV yerine 2000 000$
koyduumuzda A dzenli deme miktar 271 736 $ 10 dnemlik
deme eklinde kyor. Bu durumda toplam denen para 2 717
360 $ olacaktr.
thalatya Maliyeti: Yukardaki hesaplamalarda kan sonular
ithalatnn maliyetini oluturur. Bunun zerinden aval veren bir
banka olmas durumunda bu bedel zerinden bir komisyon aval
veren kurulua da denecektir. Bu miktar ithalat ile kurulu
arasndaki ilikiye baldr.
FORFAITING
Forfaiting Maliyeti
(
+
+
=
i
i
i
A
PV
n
n
1 ) 1 (
) 1 (
ULUSLARARASI FNANS
Forfaitingte kullanlan belgeler genelde senet ve polielerdir. Bunun bir
sebebi bu belgelerin uluslar aras geerliliinin olmasdr. Dier bir
sebebi ise 1930 ylnda Cenevrede yaplan Uluslararas Ticari
Senetler Konferansnda kabul edilen hukuki erevedir.
Bu belgeler genelde A.B.D. Dolar, Euro ve svire Frang cinsinden
dzenlenmektedir.
Polie: belirlenmi bir srenin sonunda veya vadede, cinsi ve tutar
belirtilmi bir meblan, belirli bir lehtara veya hamiline denmesi
iin alacaklnn borluya verdii yazl ve artsz bir deme emridir.
Dier bir deyile ihracatnn ithalat zerine ektii bir deme emri
belgesidir.
Bunun geerli olmas iin tabiki ithalatnn kabul ettiini belirtir notu
gereklidir. Bunun zerinden baka bir iletmenin (banka gibi)
gvence (aval) vermesi mmkndr. Polienin belirttii borlu ve
varsa garantre gre polielerin ciro ile el deitirmesi mmkndr.
Bono: borlunun alacaklsna hitaben dzenledii, deme vaadini ieren
bir kambiyo senedidir. Bonolar vadesinde genellikle banka kanalyla
denmesi iin borluya ibraz edilir.
Trkiye asndan polie kullanm mmknken bono ve d kredi
kullanm Trkiyedeki mevzuatlar bakmndan mmkn
FORFAITING
Forfaitingde Belgeler
ULUSLARARASI FNANS
Polie ile Bono arasndaki en nemli fark poliede ithalat tarafndan
deme yaplmadnda forfaiter parann demesini ihracatdan
isteyebilir. Buna karn Bono veya emre yazl senetlerde forfaiter
alaca devraldktan sonra ihracatya geri dnemez. Bu sebeple
emre yazl senetler son yllarda ihracatlar asndan tercih
edilmeye balanmtr.
Forfaiting ilemlerindeki dier belgeler unlardr:
1. Forfaiter ile ihracat arasnda imzalanan forfaiting szlemesi
2. Aval verilmi veya garanti edilmi emre yazl senetler veya polieler
3. mza sirkleri
FORFAITING
Forfaitingde Belgeler
ULUSLARARASI FNANS
Trkiye ihracatnda yatrm mallarnn younluunun az olmas
forfaiting ilemlerini zayf tutmutur.
Yasal anlamda da forfaitinge engel olmamasna karn dorudan
ilgilendiren bir kanun veya ynetmelik yoktur.
Merkez bankasnn bir karar ile hammaddelerin de forfaiting konusu
olabilecei belirtilmitir. Bu ekilde ksman forfaiting imkan
artmtr.
Trkiyede aadaki ilemler forfaitinge konu olmaktadr:
1. Uluslar aras normlara uygun olarak dzenlenmi, bir bankann
avalini ieren, vadesi 180 gn gemeyen YTL veya konvertibl dviz
zerine dzenlenmi bonolar ve polieler.
2. deme vadeleri fiili ihracattan itibaren 180 gn amayan,
gayrikabili rculu btn teyitli akreditifler
3. Kredili ihracat kapsamnda ve kredi szlemelerinde ngrlen
sreleri amayan akreditifler, uygun vesaik ibraznda
4. Yasal dviz getirme srelerini amayan ve bir yabanc bankann
gayrikabili rcu bir garantisini tayan mal mukabili ilemler.
FORFAITING
Forfaiting ve Trkiye
22.05.2013
1
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralama veya kiralama anlaml tm eviriler aslnda leasing
kelimesinin anlamn iermemektedir. Bu sebeple birok alma
Avrupayla benzer ekilde bir evrimi yerine dorudan leasing
teriminin kullanmn benimsemilerdir.
Birok uygulamasn kapsayan bir tanmlamann g olmasna karn en
uygun olan Avrupa Leasing Birliinin tanm olabilir:
Finansal kiralama (leasing) belirli bir sre iin kiralayan (lessor)
ve kirac (lessee) arasnda imzalanan ve reticiden kirac
tarafndan seilip, kirac tarafndan satn alnan bir maln,
mlkiyetini kiralayanda, kullanmn ise kiracda brakan bir
szleme olup, maln kullanm belirli bir kira demesi
karlnda kiracda braklmaktadr.
FNANSAL KRALAMA (Leasing)
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
3226 sayl kanunun 4, maddesinde finansal kiralama szlemesi:
kiralayann kiracnn talebi ve seimi zerine nc bir kiiden satn
ald veya baka suretle temin ettii bir maln zilyetliini, her trl
fayda salamak zere ve belli bir sre feshedilmemek artyla kira
bedeli karlnda kiracya brakmasn ngren bir szlemedir.
24.04.2003 tarihli 25088 sayl resmi gazetede yaymlanan 4842 sayl
kanunun 25. maddesiyle finansal kiralama srecinde baz deiiklikler
yaplmtr. Bu kanunda ayn zamanda tanm da deitirilerek kira
sresi sonunda mlkiyet hakknn kiracya devredilip devredilmediine
baklmakszn bir iktisadi kymetin mlkiyetine sahip olmaktan
kaynaklanan tm riskler ile yararlarn kiracya braklmas sonucunu
douran kiralamalardr. denmitir.
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Bir ilemin finansal kiralama saylmas iin u niteliklerden en az birini
tamas gerekir:
1. ktisadi kymetin mlkiyetinin kira sresi sonunda kiracya
devredilmesi.
2. Kiracya, kira sresi sonunda iktisadi kymeti rayi bedelinden dk
bir bedelle satn alma hakk tannmas
3. Kiralama sresinin iktisadi kymetin ekonomik mrnn %75inden
daha byk bir blm kapsamas
4. Szlemeye gre yaplacak kira demelerinin bugnk deerinin
toplamnn, iktisadi kymetin rayi bedelinin %90dan daha byk bir
deeri oluturmas.
Bu kriterler ile Amerikan Finansal Muhasebe Standartlar Komitesinin ve
Uluslar aras Muhasebe Standartlar Komitesinin bir kiralamay
finansal kiralama sayabilmesi iin gerekli kriterlerle paralellik
salanmtr.
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Ancak arazi, arsa ve binalarn szleme sonunda mlkiyetinin devri veya
kiracya dk bir bedelle satn alma hakk tannd srece geerli
olduu belirtilmitir. Ayrca doal kaynaklarn aratrlmas veya
kullanlmasna ilikin kira szlemeleri ile sinema filmleri, video
kaytlar, patentler, kopyalama haklar gibi kymetlerle ilgili lisans
szlemeleri, finansal kiralama ilemi olarak saylmamaktadr.
4842 sayl kanunla 3226 sayl kanuna getirilen deiiklikler unlardr:
Finansal kiralama irketi dnda herhangi bir kurum veya iletme
tarafndan yaplm olsa bile yukardaki kriterlerden en az birini
tayanlar finansal kiralama szlemesi olarak saylacaktr.
Szleme sresi 4 yldan daha ksa sreli de olabilir.
Dorudan retici veya satc ile kirac arasnda da szleme
yaplabilmektedir. Araya bir leasing irketinin girmesi gereklilii yoktur.
Arsa arazi ve binalar bahsedildii gibi devri veya sat hakk verilmesi
zorunluluu vardr szlemelerde.
Tanm
ULUSLARARASI FNANS
Toprak ve gemi kiralamalar ile ilk leasing ilemlerini Fenikelilere kadar
dayandrmak mmkndr. A.B.D. Ve Avrupada ise olduka eskiye
dayanmaktadr. A.B.D.de Bell Telephone Company telefonlar yeni
abonelere satmak yerine kiralamay tercih etmesi ilk leasing ilemlerine
rnek verilebilir. ngilterede ise demiryolu vagonlarnn kiralanmas ise
1840larda sz konusu olurken 1885te ngilterede ilk tescilli kiralama
irketi kurulmutur.
Gnmzdeki uygulamaya yakn ilk uygulamalar ise A.B.D.de sava sonras
1950lerde grlmtr ve yine A.B.D.de 1952de ilk leasing irketi
kurulmutur. Bu dnemde leasing geliiminde II. Dnya Sava sonras
yenilenme ve modernleme abasnn etkisi vardr.
Leasing irketleri ilk balarda makine ve tehizat reticilerinin satlarn
arttrmaya ynelik olarak onlarn bir uzants eklinde kurulmu iken artk
bamsz ve birok konuda hizmet veren irketler niteliindedir.
Amerikadaki irketlerin ortalamada sermayelerinin %20-30 araln leasingle
finanse ettikleri sylenmektedir.
Amerikan finansal kiralama irketleri 1960l yllarda Avrupaya yaylmtr.
1970li yllarda ise gelimekte olan lkelere sramtr.
Geliimi
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralamaya hr trl mal konu olabilmektedir. nceleri sadece
tanmaz mallar kapsamda iken daha sonra tketim ve yatrm mallar
hatta marka, patent gibi maddi olmayan deerler bile konusu olmutur.
lk aamada mallarn snflandrmas u ekilde yaplabilir:
1. Tketim mallar kiralamas: rnek olarak bir yldan az olmamak zere
otomobil leasingi.
2. Yatrm mallar kiralamas: Makine ve tehizat kiralamasn kapsar.
Bunlar ikiye ayrlrsa: tanr sabit mallarn kiralamas, tanmaz sabit
mallarn kiralamas
Trkiyede leasinge konu olan belli bal gruplar: Tekstil makine ve
tezgahlar, bilgisayar ve workstationlar, Uaklar ve helikopterler,
matbaa makineleri, deniz tatlar, sanayi kalplar, komple tezgahlar,
otomobiller, inaat makineleri, enerji tesisleri v.b.
Konu olan mallar
22.05.2013
2
ULUSLARARASI FNANS
Trkiyedeki zet dalm Tablosu (Bin YTL)(2007)
Konu olan mallar
Mal Gruplar Yatrm Tutar Oran % Kira Alaca Oran %
Kara Ulam Aralar
735,642 10.1 893,363 10.2
Hava Ulam Aralar
50,244 0.7 64,398 0.7
Deniz Ulam Aralar
63,555 0.9 75,094 0.9
ve naat Makineleri
1,815,210 25.0 2,156,102 24.7
Makine ve Ekipmanlar
1,750,973 24.1 2,107,866 24.1
Tbbi Cihazlar
317,111 4.4 392,975 4.5
Tekstil Makineleri
576,749 8.0 666,903 7.6
Turizm Ekipmanlar
161,612 2.2 200,378 2.3
Elektronik ve Optik Cihazlar
281,252 3.9 327,260 3.7
Basn Yayn ile ilgili Donanmlar
217,954 3.0 261,772 3.0
Bro Ekipmanlar
390,678 5.4 448,879 5.1
Gayrimenkuller
793,452 10.9 1,018,693 11.7
Dier
97,250 1.3 123,381 1.4
GENEL TOPLAM
7,251,682 100 8,737,064 100
ULUSLARARASI FNANS
Kiralamada temel ayrm yurtii kiralama ve uluslararas kiralama eklinde
yaplmaktadr. Burada yurtii/yurtd ayrm maln geldii yer asndan
deil, leasing hizmetini veren kurumun yurtiinde veya yurtdnda
olmasna gre yaplmaktadr. Dier bir deyile eer bir mal Trkiyede
faaliyet gsteren bir leasing irketi tarafndan kiralanyorsa mal ithal
dahi olsa yurt ii kiralamadr.
YURT KRALAMA
Yurtii leasing uygulamalar maln ithal olup olmamasna gre thalatsz
veya thalatl yurtii kiralama eklinde ayrlr.
thalatsz Yurt ii Kiralama: Bu trde genelde 4 taraf vardr:
1. Yatrmc; 2. Leasing Kuruluu; 3. Trkiyede faaliyet gsteren satc; 4.
Leasing kuruluunun ngrd teminat kuruluu [yatrmcnn mali
durumuna bal olarak leasing kuruluunun istedii teminat (gvence)
salayandr. Yatrmn sadece bir blm iin de verilebilir]
Yntemleri
ULUSLARARASI FNANS
thalatsz Yurt ii
Kiralama
Yntemleri
TEMNAT
SATICI
LEASNG
KURULUU
6. Mal
YATIRIMCI
2. Bavuru ve
Teklif
4. Teminat
1. Mal sat szlemesi
5. deme
3. Kira
Szlemesi
7. Kira
demeleri
1. Kirac Yatrm maln seerek satc ile arasnda sat szlemesi imzalar.
2.Yatrmc bir leasing kuruluuna bavurur. Leasing kuruluu hem yatrmcy hem de maln
koullarn inceleyerek kabul ederse bir teklif verir.
3. Leasing kuruluu ve yatrmc deme ekillerini de ieren bir anlama imzalar
4. Leasing kuruluunun gerekli grd hallerde teminat verilir.
5. Leasing kuruluu mal bedelini satcya der
6. Mal yatrmcya teslim edilir.
7. Kira sresi boyunca kira demelerini yapar yatrmc. Bu sre boyunca maln bakm onarm ve
sigorta giderleri yatrmcya aittir. Sre sonunda yatrmcnn nne seenek gelir: (1)
nceden belirlenen bir bedele mala sahip olmak, (2) Mal geri vererek szlemeyi
sonlandrmak, (3) Kira szlemesini daha dk demelerle uzatmak.
ULUSLARARASI FNANS
thalatl Yurt ii
Kiralama
Yntemleri
GMRK
SATICI
LEASNG
KURULUU
9. Mal
YATIRIMCI
2. Bavuru ve
Teklif
4. Teminat
1. Mal sat szlemesi
7. deme
3. Kira
Szlemesi
7. Kira
demeleri
nceki ynteme benzemektedir. Fark ise mal salayan yatrmcnn yurt dnda olmasdr.
Yatrmcnn tevik belgesinde Gmrk Muafiyeti ve Yatrm ndirimi gibi tevikler varsa,
leasing irketi ve yatrmc Hazine Mstearlna bavurarak bu belgenin leasing irketine
devredilmesini salar. Leasing irketi bu belgeyi maln gmrkten ekilmesinde kullanr ve
salad avantaj daha dk kira eklinde yatrmcya yanstr.
Hazine
Mstearl
TEMNAT 8. Tevik belgesi
ibrasyla maln
gmrkten ekilmesi
6. Tevik belgesinin
Leasing irketine
Devri
5. Bavuru
ULUSLARARASI FNANS
ULUSLARARASI KRALAMA
Kirac ile leasing kuruluunun ayr lkelerde olmas durumu sz konusudur.
Geliimini uak, gemi gibi byk hacimli tatlarn finansmannda
kullanmna borludur. Bir eit taksitli ithalat niteliindedir.
Bu kiralama tipinin geliiminde ilk yllarda verilen vergi muafiyetlerinin rol
byktr. Vergi muafiyetleri (zellikle A.B.D. inde tannan) 1984 sonras
kaldrlmasna kar halen uak gibi byk aralarn finansmannda leasing
younluklu olarak kullanlmaktadr.
Bu trde leasing ilemlerinde yatrmcnn yerel bir leasing firmasna
bavurarak leasing hizmeti verecek yabanc lkedeki bir firma bulmas
istenir ve bu firma (Muhabir firma)ana leasing ilemlerini yrtr. Yerel
leasing firmasnn rol araclk seviyesindedir. Yatrmc demeleri
dorudan muhabir leasing firmasna yapabilir.
Bu tr gmrk muafiyetli yatrm tevik belgesine sahip olunup olunmamasna
gre ikiye ayrlmaktadr.
Yntemleri
ULUSLARARASI FNANS
Gmrk muafiyetli uluslar aras kiralama: Uluslar aras kiralamada yllk asgari
kira bedeli 25000 $ karl YTLdir.
Hazine mstearlna bavuru ile tevik belgeleri alnacaktr yine.
Yerel leasing firmasnn veya baka bir kuruluun teminat sz konusu olabilir.
demeler bankaya YTL olarak deme yaplarak karl dvizle muhabir
bankaya iletilmesi salanr.
Gmrk muafiyetsiz uluslar aras kiralama: Eer gmrk muafiyetli ithalat
yaplm ise maln gmrk vergisi tevik belgesi ile bavurularak teminat
olarak verilir. Sre bitimi sonunda eer maln sahiplii alnmayacak ise
maln iadesini takiben yatrlan teminat yatrmc tarafndan geri ekilerek
ilem sonlandrlr. Bylece gmrk vergisi denmemi olur.
Yntemleri
22.05.2013
3
ULUSLARARASI FNANS
Leasing trleri olarak ana balklar altnda faaliyet kiralamas ve finansal
kiralamadr (bu dorudan leasing kelimesi ile eletirilse bile).
Faaliyet kiralamas: Trkiyede iletme kiralamas, ilemsel kiralama, servis
kiralamas, faaliyet ve/veya servis kiralamas gibi isimler verilmektedir.
Bu kapsamda iletmelerin faaliyetleri iin ihtiya duyduklar varlklar iin
kullanlabildii gibi, kiralanan varlkla ilgili servis ve kolaylklarn da
kiralanmas olarak tanmlanabilir.
Faaliyet kiralamasnda kiralanan makine ve donanmlarn bakm ve teknik
destek ykmll genellikle kiraya verenin sorumluluundadr. Bakm ve
teknik destee ilikin giderler ya kira tutarna ilave edilir yada ayr bir
bakm szlemesi ile kiralayana denir.
Faaliyet kiralamas genelde ksa sreli tketim mallarna yneliktir. Kiracnn
genelde sre dolmadan feshetme hakk vardr. Leasing firmalar sre
sonunda genelde mallar tekrar kiralar yada ikinci piyasada hurda
deerinin stnde bir fiyattan satarlar.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Faaliyet kiralamalar 4 yldan daha ksa sreler iin de yaplabilmektedir. Bakm
onarm ve teknik destein zerinde olduu faaliyet kiralamalar genelde
retici veya satc iletme tarafndan dorudan salanmaktadr. Bu ekliyle
bu firmalar iin bir pazarlama faaliyeti niteliindedir.
Faaliyet kiralamasna ihtiya duyulan mallar genelde teknolojik gelimeye
duyarl ve bakm onarma ihtiya duyan mallardr (bilgisayar, tatlar v.b.)
Bu tr mallarn kiralanmas ile kirac teknolojik eskime ve demode olma
riskini kiralamay yapan iletmeye devretmi olmaktadr.
Trkiyede genelde finansmana ynelik kiralama vardr. Uzmanlama,
rgtlenme ve altyap gerektiren faaliyet kiralamas Trkiyede yaygn
olarak verilememektedir.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralama: Kiraya verenin, kiralanan mala ait btn risk ve
menfaatlerini aynen malikmiesine kiracya devrettii bir kiralama eklidir.
Daha nce de belirtildii gibi Amerikan Finansal Muhasebe Standartlar
Heyetinin ve Uluslar aras Muhasebe Standartlar Komitesinin (IASC) art
kotuu ekliyle bir ilemin finansal kiralama saylmas iin u niteliklerden
en az birini tamas gerekir:
1. ktisadi kymetin mlkiyetinin kira sresi sonunda kiracya devredilmesi.
2. Kiracya, kira sresi sonunda iktisadi kymeti rayi bedelinden (beklenen
piyasa deerinden) dk bir bedelle satn alma hakk tannmas
3. Kiralama sresinin iktisadi kymetin ekonomik mrnn %75inden daha
byk bir blm kapsamas
4. Szlemeye gre yaplacak kira demelerinin bugnk deerinin
toplamnn, iktisadi kymetin rayi bedelinin %90dan daha byk bir deeri
oluturmas.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralama (Devam)
Uluslar aras dzeyde henz yeknesat bir uygulama yoktur. Bu konuda Romada
bulunan zel Hukukun Birletirilmesi Uluslar aras Entitsnn bir takm
almalar bulunmaktadr.
Sreci:
Trleri
SATICI FRMA
KRACI FRMA
(LESSE)
5. Kullanm Hakknn Devri
LEASNG RKET
(LESSOR)
4. Kiralanacak Deerin Alm
2. Kiralanacak deerin satn alnmas iin kirac ile
leasing irketinin anlamas
1. Kiralanacak Deerin Seimi
3. Kiralanacak Deerin
Satn alnmas
ULUSLARARASI FNANS
Sre (Devam)
Kiralama sreci kirac irketin mevcutsa leasing irketinin makine tehizat
parkndan veya piyasadan seerek kendisine kiraya vermek zere satn almas
talebi ile balar.
Bu seim sonrasnda yaplan anlama ile mlkiyeti leasing irketinde, kullanm
kiracda olan bir anlama yaplr. Genelde anlamalarda sre sonunda maln
ekonomik mr tamamen bitmi ise mlkiyetin kiracya devri ngrlr. Maln
ekonomik mr bitmemi ise (bunun iin maln deerinin hurda deerinden
byk olmas dnlebilir) bu durumda leasing irketinin mal tekrar
kiralamas veya sata karmas sz konusu olabilir. Burada maln ekonomik
mrnn bitmi yada bitmemi olmas mlkiyetin devrindeki bedeli
belirleyecektir.
Finansal kiralamada (faaliyet kiralamasndan farkl olarak) leasing kuruluu, bakm ve
onarm ile ilgili herhangi bir sorumluluk tamad iin, maln tesliminden
sonra kabilecek hertrl hasar ve iletme maliyetleri kirac firmaya ait
olmaktadr. Buna karn teslim alnana kadar kirac tarafndan kontrol yaplr ve
her trl hasar leasing irketi ile zmler.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Sre (Devam)
Bu tr iletme maliyetleri hak ve sorumluluklarn kirac iletmede olmas
sebebi ile maln uygun koullarda kullanlmamasndan kaynaklanan ve sre
sonunda tespit edilen zararlardan yine kirac sorumludur. Bunun yansra
normal ekonomik mr dolmadan mal yanl kullanm sebebi ile ilerliini
kaybetse bile kirac szlemede belirlenen sre kadar sorumluluklarn
yerine getirmek zorundadr.
Szkonusu sorumluluk nedeni ile kirac mali bakasna kiralamak veya zerinde
bir deiiklik yapmak istediinde leasing irketinin onayn almak
zorundadr. Buna karn leasing irketi de makine ve tehizatn montaj,
yerletirme, bakm onarm ve kullanm konusundaki deiikliklerde
kiracnn onayn almak zorundadr.
Mlkiyet leasing irketinde olduundan mal ile ilgili her trl vergi, resim ve
har benzeri giderler leasing irketi tarafndan denecektir.
Trleri
22.05.2013
4
ULUSLARARASI FNANS
Dier Leasing Trleri
Baz lkelerde faaliyet ve finansal kiralama dnda deiik kiralama trleri
gelitirilmitir.
a) Dorudan leasing-dolayl leasing:
Eer imalat veya satc bir firma satt mallar leasing ilemlerini kendisi
baka bir firma kullanmadan yapyor ise buna dorudan, eer retici veya
satc bir leasing irketi kullanyor ise kendisi sat bu irkete
gerekletirerek ilemi yapyorsa dolayl leasing denmektedir.
b) Brt Leasing-Net Leasing
Finansal kiralamaya konu olan maln bakm onarm giderleri ile vergi resim ve
harlarn leasing kurulua ait olduu duruma brt leasing, bu tr giderlerin
kiracya ait olup kira iersinde yer almad durumda ise net leasing denir.
Finansal kiralamalar genelde net leasing trndedir.
c) Tam demeli kiralama: denen kiralarn, leasing irketinin maln alm iin
gereken finansman ve bunun maliyetin karlad durumdur.
d) Karlamad durumda ise Tam demesiz leasing denir.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Dier Leasing Trleri (Devam)
e) Kaldral leasing
Kaldral kiralamalar, dolayl veya kredili kiralamalar olarak da ifade edilir.
Byk finansal harcama gerektiren yatrmlarn finansal kiralama yoluyla
finansmannda leasing irketinin kredi kullanmna gitmesidir. Bu trde
kiralamada genellikle leasing irketi yatrm tutarnn ortalama %20-40
araln kendi kaynaklarndan karlar.
Trleri
MALATI KRACI FRMA
Net Nakit demeleri
(Kredi Bor Taksitleri Dlerek)
KRALAYAN RKET
Kirac
demeleri
Varlk
Mal Bedeli
(Kredi +kiralayan
irket katks)
KREDTR
Birinci Dereceden potekli Senet
Varlk (Sahiplii)
Kredi
ULUSLARARASI FNANS
Bu tr kiralamada kiralayan, kiracnn setii maln finansmannda kredi
kulland taktirde szlemeye bor veren taraf olarak (kreditr)
katlmaktadr. Bu srete kira demlerinin dzenli olmas (kiracnn
kredibilitesi) kredi asndan nemli bir konudur. Bor verenler leasing
irketinden ok bu ynl bir aratrma yaparlar. Bu srete kiracnn kira
demeleri konusunda bir garantr (bal olduu dier irketler veya
alt bankalar gibi) ihtiyac da olabilir. Bu durumda kira demelerinin
yaplmad durumda demeler garantrn sorumluluunda olacaktr.
f) Sat ve Geri kiralama: Finansman ihtiyac duyan iletmelerin sahip olduklar
makine tehizat gibi sabit varlklar bir finans kuruluuna satp tekrar
onlardan kiralamalardr. Burada mallarn tanmas sz konusu olmazken
sat bedelinden elde ettii miktar ile finansmann salamakta ve bunu
kira ile geri demektedir. Sat ile leasing szlemesi e anl yaplr.
g) Sata yardmc Kiralama: Satc pein veya vadeli sat nerisi yansra anlat
bir leasing kuruluu veya kendisinin leasing ile maln kullanmn nerebilir.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
h) Kapal yada ak ulu kiralama: Kiralama dnemi sonunda nceden bilinen baz
koullara uyulmas durumunda maln mlkiyetinin kiracya devredildii
leasinge ak ulu kiralama, tersinde maln hurda deeri ile ilgili tm risklerin
mal geri alacandan dolay kiralayanda kald yani maln iadesi durumuna
ise kapal ulu kiralama denmektedir.
i) Yzde kiralama: Bu tr kiralamada kira bedelinin yansra kiracnn gemi
dnem kazancndan da pay alnr. Genelde kazancn belirli bir seviyeyi
amas durumunda aan ksm zerinden yzde eklinde uygulanr. Bylece
leasing irketinin enflasyon riski de bir lde kiracya yklenmi olur.
j) Uluslar aras kiralama: kirac ve kiralayan farkl lkelerde ise uluslar aras
kiralamadr.
Bu trlerin dnda maln kullanmnn durduu bakm-onarm dnemlerinde terine
baka bir maln verildii koulda buna swap leasing denmekte, makine ve
tehizatn belirli dnemlerde kullanld durumda demelerin de bu
dnemlerde yaplmas ekline ise seken demeli kiralama denmektedir. Bunun
benzeri trlerde birok uygulama grlmektedir.
Trleri
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralamann borlanmaya gre baz stnlk ve sakncalar yle saylabilir:
stnlkleri
Dorudan yabanc sermaye girii yerine yabanc iletmeler leasing yoluyla yurtd
iletme kurmay tercih edebilirler. Bu ekilde sahiplik ana lkede kalrken mal ve
kullanm yabanc lkede gereklemektedir. Makine ve tehizat kiralama yoluyla
getirildii baz riskler alnmam olacaktr.
Kira demeleri iletme ile leasing kuruluu arasnda uzlama ile belirlenir. Kredi
veren kurumlar ise genellikle kendi belirledikleri faiz oranndan demeyi
belirlerler ve bu deme plan kredi alan kuruluun nakit akna uygun
olmayabilir (miktar ve zaman asndan)
Orta ve uzun vadeli kredi bulmann zor olduu veya ok maliyetli olduu
durumlarda leasing ile%100e kadar finansman salama yntemi tercih
edilebilmektedir.
Finansal kiralama ile salanan makine tehizat iin gerekli olan fon baka kaynaklara
kullanlabilir.
Leasing ilemlerinin brokrasisi daha az ve daha ksa zaman almaktadr.
Finansal kiralama kanunu ile eitli yatrm teviklerinden yararlanlabilmektedir. Yalnz
bu teviklerden kiralayan firma yararlanr.
stnlk ve Sakncalar
ULUSLARARASI FNANS
Kurulu yerinin kiralanmas durumunda sre sonunda iyerinin daha avantajl olduu bir yere
kaydrlmas frsat olacaktr.
zellikle faaliyet kiralamasnda kiralanan rnn eskimesi veya teknolojik olarak demode olmas
riski kiralayan stnde kalmaktadr.
Yatrm tevikinde iletmelerce zkaynaktan karlanmas gereken oran zorunluluu finansal
kiralama ile finansman durumunda kiralama ile karlanandan kalan ksm zerinden
uygulanmaktadr. rn: %40 zkaynak zorunluluu varsa. 1000 YTLlik yatrm iin 400 YTL
zkaynak ihtiyac doar. Bunun (1000 YTLnin) 600 YTL si finansal kiralama ile
karlandnda ise 1000-600 =400 YTL zerinden %40, 160 YTLnin zkaynaklardan
karlanmas gerekir.
Sat ve geri kiralama ynteminde amortisman bitmi rnlerin bu yolla kiralanmasnda kira
demeleri gider olacandan vergi avantaj salar.
2008 ylna kadar finansal kiralama ile alnan mala ilikin KDV oran %1di fakat u anda 2008 yl
bandan itibaren yaplan anlamalarda KDV avantaj kaldrlmtr.
Uzun sreli bir anlama olduundan hkmet kararlarndan ve enflasyondan etkilenmektedir.
Trkiyede finansal kiralama szlemelerine vergi resim ve har bakl salanmtr. Kiracnn
iflas durumunda kiralayana ait mal haczedilemez ve bylece kiralayan korunmu olur.
Kiralayann iflas durumunda ise mal szleme sonuna kadar haczedilemez (kira gelirlerinin
haczi sz konusu olabilir ki bu da kiracy etkilemez).
stnlk ve Sakncalar
22.05.2013
5
ULUSLARARASI FNANS
Sakncalar:
Kirac kira dnemi sonunda maln hurda deerinden yoksun kalacaktr. Bunun iin
nceden belirlenmi bir fiyattan kiracya sat (hurda deerden dk bir
deer) sat zerine anlalabilir.
Bu mallarn sahiplii olmad iin kirac asndan teminat olarak gsterilemezler.
ok az bir zkaynak ile byk yatrmlara (leasing ile) ynelindiinde deme zorluu
iine girilmesi sz konusudur.
Uluslar aras leasing yaplm ise kirac iletmenin dviz ile deme yapacandan
enflasyonu barndran bir kur riski olacaktr.
Byk iletmeler dier finansman seenekleri ile leasingi karlatrarak maliyet
temelli seim yapmaktadrlar. Bu sebeple KOBler daha fazla kullanmakta fakat
artan kullanm ile kredibiliteleri azalmaktadr.
stnlk ve Sakncalar
ULUSLARARASI FNANS
Finasal kiralama sreci u ekildedir:
Leasing firmas potansiyel mterilere kiralama olanaklarn tantr.
Kiralanacak mal veya mallar ile mteri deme olanaklar mzakere edilerek kiralamann
ana koul ve ykmllkleri belirlenir
Fikir birliine varldnda mteri kredi bavurusu gibi bavuru yapar. Anacak burada bir
mzakere srecinin olmas krediden farkl olarak daha mterinin koullarna uygun bir
deme plan sz konusu olacaktr.
Deerlendirme: Deerlendirme sreci bankalarn kredi bavuru deerlendirme
srecinden pek farkl deildir. Mterinin iyi tannmas ve konu olan maln bedelinin
dk olmas deerlendirme srecini hzlandracaktr. Bylece bir iki hafta iinde
tamamlanmasn mmkndr.
** Teknik deerlendirme: Kiralamaya konu olan maln ekonomik mr ve dnem sonu
deeri konularnn belirlenmesi srecidir ki leasing firmalar fazla olmamakla birlikte bu
konuda uzman personel altrrlar.
** Mali Deerlendirme: Mterinin kira dnemi boyunca kira demesini gerekletirmesi
durumu incelenmektedir. Bunun iin yaplacak bir mali analiz iletmenin kredi
deerlendirmesinde yaplan analizlerle rtr.
Bu aamaya gelen taraflar szleme imzalarlar. Eer bir teminat varsa mteri tarafndan
leasing firmasna verilir. Trkiyede szlemeler Noter huzurunda gerekletirilir. Eer
maln cinsine gre gereklilik varsa zel sicile veya tapuya tescil yaplmaldr.
Sreci
ULUSLARARASI FNANS
Kiralanacak Ekipmann Tedariki: Eer kiralanacak ekipman yurtiinde ise kirac ve
satc anlarlar ve sonra kirac leasing irketine bavurarak demenin satcya yaplmasn
salar ve mal alr. Eer yurtdndan alnacak ise ithal msaadesinin alnmas, akreditif
almas, sevk evraknn teslim alnmas, gmrk ve benzeri vergilerin denmesi kiralama
irketinin sorumluluundadr.
zellikle ithal ekipmanlarda maln ediniminde leasing szlemesindeki koullara gre
daha yksek maliyetler gereklemi ise szlemenin revizyonu gerekebilir. nk kira
bedeline konu olan maln edinmesi iin gerekli maliyetler ykselmitir ve bu kiracya
yanstlmas gerekir.
Bu aamadan sonra mal edinen kirac ile szleme koullar erevesinde vade boyunca
takip edilir ve ykmlln (kira demesi) yerine getirmesi beklenir.
Szlemede : kiralanan ekipmanlar, kiralama sresi, kira cretleri deme dnemleri,
kiralanan ekipmanlarn bakm, sigortas, dnem tamamlanmadan feshedilmesi durumunda
kiracya ynelik cezai hkmler ve teminatlar yer alr.
Burada kira tutar belirlenmesinde nemli olan ksm finansman salanan miktarn yllara
kira olarak blnmesinde kullanlacak iskonto (faiz) orandr. Bu iskonto oran kaynak
maliyetinin (finansman iin piyasada geerli olan faiz oran) zerine leasing firmasnn
giderlerinin ve kar marjnn eklenmesi de gerekir.
Kira demeleri tm dnem boyunca sabit olacak ekilde belirlenebilecei (sabit
iskonto)gibi enflasyon gibi kaynak maliyetini arttrc unsurlarn da iine alan deiken
demeli de belirlenebilir (iskonto oran deiken olarak yeniden belirlenir).
Sreci
ULUSLARARASI FNANS
Finansal kiralamada bakm onarm hizmetleri, maln iyi koullarda tutulmasna
ynelik her trl gider kiracya aittir.
Eer konu olan mal sigortalanacaksa bu da kiracya aittir.
Szleme zamanndan nce feshedilmek istenirse szlemede belirtilen
tazminat demekle ykmldr kirac ve bu bundan sonraki kira demelerinin
iskonto edilmi bugnk deeri kadardr. Tevik belgeli yatrmcnn iflas
durumunda leasing irketi mal geri alacandan denen tevikin de denmesi
leasing irketine aittir.
Maln mlkiyetinin leasing irketinde kalmas yeterince gvence salar gibi
grnse de szleme tutarnn %100nde daha aa seviyelerde teminat
isteyebilmektedirler. Kirac eer 30 gn iinde kira demesi yapmaz ise leasing
irketi szlemeyi feshetme hakkna sahiptir. Eer dnem sonunda maln
mlkiyetinin devri art varsa sre 60 gne karlmtr.
Szleme sonunda maln mlkiyeti konusuna aklk getirilmi olmaldr.
Sreci

Uluslararası Finans Sunuları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Uluslararası Finans Sunuları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

22.05.

You might also like