TiÓu luËn TriÕt häc

Môc lôc

Trang
Lêi nãi ®Çu................................................................................................................2
Ch¬ng I: Lý luËn vÒ Nhµ níc...................................................................................3
I. Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña nhµ níc.................................................................3
II. §Æc trng c¬ b¶n cña nhµ níc...........................................................................4
III. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña nhµ níc.......................................................................4
IV. C¸c kiÓu vµ h×nh thøc nhµ níc.....................................................................5
V. Nhµ níc v« s¶n – tÝnh tÊt yÕu vµ b¶n chÊt..................................................6
VI. Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ trô
cét cña hÖ thèng chÝnh trÞ, lµ c«ng cô thùc hiÖn quyÒn lùc
cña nh©n d©n, lµ tæ chøc thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n
d©n lao ®éng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam........................6

Ch¬ng II: VÊn ®Ò x©y dùng nhµ níc ë níc ta hiÖn nay..........................................8
I. T¹i sao ph¶i n©ng cao vai trß cña nhµ níc?......................................................8
II. C¶i c¸ch thÓ chÕ vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña nhµ níc................................9
KÕt luËn....................................................................................................................12
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................13

1
TiÓu luËn TriÕt häc

Lêi nãi ®Çu

Vai trß cña nhµ níc ë bÊt kú mét quèc gia nµo còng ®Òu rÊt to lín. Ph¬ng thøc
vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý cña nhµ níc cã ¶nh hëng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t
triÓn vÒ mäi mÆt cña quèc gia ®ã.
ViÖt Nam ®· lùa chän cho m×nh con ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi vµ x©y
dùng nhµ níc x· héi chñ nghÜa. §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ l©u ®· cã quan
®iÓm râ rµng vµ ®óng ®¾n vÒ nhµ níc x· héi chñ nghÜa ®ã lµ: “Nhµ níc cña d©n, do
d©n, v× d©n”. Tõ khi ®æi míi ®Êt níc, §¶ng ta l¹i cµng chó träng vËn dông, ph¸t triÓn,
cô thÓ ho¸ vÊn ®Ò nhµ níc cña d©n, do d©n, v× d©n. Do vËy, sù qu¶n lý cña nhµ níc
®èi víi mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi l¹i cµng ¶nh hëng m¹nh mÏ ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ
bé mÆt cña ®Êt níc. VÊn ®Ò n©ng cao vai trß cña nhµ níc lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc hÖ
träng; lu«n ®îc §¶ng, Nhµ níc ta quan t©m, chó ý vµ ®a ra trong c¸c kú §¹i héi §¶ng.
MÆc dï nhµ níc ta ®· ph¸t huy vai trß cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong
nhiÒu lÜnh vùc cña ®Êt níc, nhng kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng h¹n chÕ.
“Nhµ níc vµ vÊn ®Ò x©y dùng nhµ níc ë níc ta hiÖn nay”

CÊu tróc ®Ò tµi bao gåm:

Ch¬ng I: Lý luËn vÒ nhµ níc
Ch¬ng II: VÊn ®Ò n©ng cao vai trß cña nhµ níc trong ®iÒu kiÖn hiÖn
nay ë níc ta

2
TiÓu luËn TriÕt häc

Ch¬ng I:Lý luËn vÒ nhµ níc

I.Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña nhµ níc

Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña nhµ níc lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p,lý luËn khoa häc vÒ nhµ n-
íc, vÒ nguån gèc vµ b¶n chÊt cña nhµ níc chØ cã thÓ cã ®îc trªn c¬ së nh÷ng quan niÖm
biÖn chøng duy vËt vÒ sù ph¸t triÓn x· héi.

1.Nguån gèc cña nhµ níc

X· héi kh«ng ph¶i khi nµo còng cã nhµ níc. Nhµ níc ra ®êi vµ tån t¹i, khi trong x·
héi m©u thuÉn giai cÊp tiÕn triÓn ®Õn møc kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®îc.
X· héi céng ®ång nguyªn thuû kh«ng cã giai cÊp, nhµ níc cha xuÊt hiÖn. Tæ
chøc ®Çu tiªn cña x· héi loµi ngêi phï hîp víi t×nh tr¹ng kinh tÕ cßn thÊp kÐm, lóc bÊy
giê lµ chÕ ®é thÞ téc, bé l¹c mµ ®øng ®Çu lµ c¸c téc trëng, héi ®ång c¸c téc trëng. Hä
lµ nh÷ng ngêi do nh©n d©n bÇu ra, chÞu tr¸ch nhiÖm tríc nh©n d©n, coi sãc c«ng viÖc
chung vµ cã thÓ bÞ b·i miÔn nÕu nh©n d©n kh«ng cßn tÝn nhiÖm. Trong tay hä kh«ng
cã vµ kh«ng cÇn cã mét c«ng cô cìng bøc ®Æc biÖt nµo. QuyÒn hµnh vµ chøc n¨ng cña
c¸c c¬ quan ®øng ®Çu thÞ téc, bé l¹c kh«ng mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ, ®ã míi chØ lµ
tiÒn ®Ò cña quyÒn lùc nhµ níc.
Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong thêi kú cuèi cña x· héi nguyªn thuû ®·
lµm xuÊt hiÖn chÕ ®é t h÷u vµ x· héi bÞ ph©n ho¸ thµnh nh÷ng giai cÊp cã lîi Ých ®èi
lËp nhau. C¬ quan qu¶n lý x· héi trong chÕ ®é thÞ téc, bé l¹c trë nªn bÊt lùc vµ ®îc thay
thÕ bëi sù ra ®êi cña bé m¸y míi lµ nhµ níc.V.I.Lªnin nhÊn m¹nh: “Nhµ níc lµ s¶n phÈm
vµ biÓu hiÖn cña nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp kh«ng thÓ ®iÒu hßa ®îc. BÊt cø ë ®©u,
hÔ lóc nµo vµ chõng nµo mµ, vÒ mÆt kh¸ch quan, nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp kh«ng
thÓ ®iÒu hoµ ®îc, th× nhµ níc xuÊt hiÖn. Vµ ngîc l¹i: sù tån t¹i cña nhµ níc chøng tá
r»ng nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp lµ kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®îc” .Nhµ níc lµ mét ph¹m trï
lÞch sö, chØ ra ®êi, tån t¹i trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña sù ph¸t triÓn x· héi vµ sÏ
mÊt ®i khi nh÷ng c¬ së tån t¹i cña nã kh«ng cßn n÷a.

2.B¶n chÊt cña nhµ níc

Ngêi lËp ra vµ sö dông bé m¸y nhµ níc lµ giai cÊp m¹nh nhÊt, giai cÊp gi÷ ®Þa
vÞ thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ. Nhê cã nhµ níc, giai cÊp nµy trë thµnh giai cÊp thèng trÞ
vÒ mÆt chÝnh trÞ. B¶n chÊt nhµ níc, do ®ã lµ quyÒn lùc chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng
trÞ vÒ mÆt kinh tÕ hay nãi c¸ch kh¸c : “Nhµ níc ch¼ng qua chØ lµ mét bé m¸y cña mét
giai cÊp nµy dïng ®Ó trÊn ¸p mét giai cÊp kh¸c”, lµ bé m¸y dïng ®Ó duy tr× sù thèng
trÞ cña giai cÊp nµy ®èi víi giai cÊp kh¸c, lµ c¬ quan quyÒn lùc cña mét giai cÊp ®èi
víi toµn x· héi, lµ c«ng cô chuyªn chÝnh cña mét giai cÊp. Kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã
nhµ níc ®øng trªn c¸c giai cÊp hoÆc nhµ níc chung cho mäi giai cÊp.
Theo b¶n chÊt trªn, nhµ níc kh«ng thÓ lµ lùc lîng ®iÒu hoµ sù xung ®ét giai
cÊp, mµ tr¸i l¹i, nã cµng lµm cho m©u thuÉn giai cÊp ngµy cµng gay g¾t.
Nhµ níc, còng theo b¶n chÊt ®ã, lµ bé m¸y quan träng nhÊt cña kiÕn tróc thîng
tÇng trong x· héi cã giai cÊp. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi do nhµ níc
tiÕn hµnh xÐt cho cïng, ®Òu xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ.

3
TiÓu luËn TriÕt häc

Tuy nhiªn còng cã trêng hîp, nhµ níc gi÷ ®îc mét møc ®é ®éc lËp nµo ®ã ®èi víi
c¶ hai giai cÊp ®èi ®Þch, khi cuéc ®Êu tranh gi÷a chóng ®¹t tíi thÕ c©n b»ng nhÊt
®Þnh; hoÆc nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn sù tho¶ hiÖp vÒ quyÒn lîi t¹m thêi gi÷a c¸c giai
cÊp ®Ó chèng l¹i mét giai cÊp kh¸c. Nh÷ng trêng hîp trªn cã tÝnh chÊt ngo¹i lÖ vµ t¹m
thêi. §Õn mét lóc nµo ®ã, khi thÕ c©n b»ng gi÷a c¸c giai cÊp thï ®Þch bÞ ph¸ vì, sù
tho¶ hiÖp t¹m thêi gi÷a c¸c giai cÊp thï ®Þch víi nhau còng kh«ng cßn n÷a tÊt yÕu sÏ
tËp trung quyÒn lùc vµo tay mét giai cÊp nhÊt ®Þnh.

II.§Æc trng c¬ b¶n cña nhµ níc.

B¶n chÊt cña nhµ níc ®îc thÓ hiÖn ë ®Æc trng cña nã. BÊt kú nhµ níc nµo còng
cã 3 ®Æc trng c¬ b¶n nh sau:
1. Nhµ níc qu¶n lý d©n c trªn mét vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh
Nhµ níc ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së ph©n chia d©n c theo l·nh thæ mµ hä c tró
(kh¸c víi tæ chøc thÞ téc, bé l¹c thêi nguyªn thuû ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së quan hÖ
huyÕt thèng). QuyÒn lùc nhµ níc cã hiÖu lùc víi mäi thµnh viªn trong l·nh thæ. §Æc trng
nµy lµm xuÊt hiÖn mèi quan hÖ gi÷a tõng ngêi trong céng ®ång víi nhµ níc. Mçi nhµ n-
íc ®îc x¸c ®Þnh b»ng mét biªn giíi quèc gia nhÊt ®Þnh.

2. Nhµ níc cã mét bé m¸y quyÒn lùc chuyªn nghiÖp mang tÝnh cìng chÕ ®èi
víi mäi thµnh viªn trong x· héi
Nhµ níc cña giai cÊp thèng trÞ nµo còng cã mét bé m¸y quyÒn lùc chuyªn
nghiÖp. Bé m¸y quyÒn lùc ®ã bao gåm c¸c ®éi vò trang ®Æc biÖt (qu©n ®éi, c¶nh s¸t,
nhµ tï, viÖn kiÓm s¸t) vµ bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh. Nhµ níc thùc hiÖn quyÒn lùc cña
m×nh trªn c¬ së søc m¹nh cìng bøc cña ph¸p luËt vµ dïng c¸c thiÕt chÕ b¹o lùc ®Ó ph¸p
luËt cña m×nh ®îc thùc thi trong thùc tÕ.

3. Nhµ níc h×nh thµnh hÖ thèng thuÕ kho¸ ®Ó duy tr× vµ t¨ng cêng bé m¸y
cai trÞ
Nhµ níc tån t¹i dùa vµo thuÕ kho¸, quèc tr¸i vµ c¸c h×nh thøc bãc lét kh¸c. §ã lµ
nh÷ng chÕ ®é ®ãng gãp cã tÝnh chÊt cìng bøc ®Ó nu«i sèng bé m¸y cai trÞ. HÖ thèng
thuÕ kho¸, cèng n¹p nh vËy hoµn toµn kh«ng cã trong h×nh thøc tæ chøc x· héi thÞ téc,
bé l¹c. Nã chØ tån t¹i g¾n liÒn víi h×nh th¸i tæ chøc nhµ níc. B»ng nhiÒu h×nh thøc
kh¸c nhau nh vËy, nhµ níc cña giai cÊp bãc lét kh«ng nh÷ng lµ c«ng cô trÊn ¸p giai cÊp
mµ cßn lµ c«ng cô thùc hiÖn sù bãc lét c¸c giai cÊp bÞ ¸p bøc.

III. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña nhµ níc

B¶n chÊt giai cÊp cña nhµ níc cßn ®îc thÓ hiÖn ë c¸c chøc n¨ng cña nã.

1. Chøc n¨ng thèng trÞ chÝnh trÞ cña giai cÊp vµ chøc n¨ng x· héi
Chøc n¨ng thèng trÞ chÝnh trÞ cña giai cÊp lµ chøc n¨ng nhµ níc lµm c«ng cô
chuyªn chÝnh cña mét giai cÊp nh»m b¶o vÖ sù thèng trÞ cña giai cÊp ®ã ®èi víi toµn
thÓ x· héi. Chøc n¨ng giai cÊp cña nhµ níc b¾t nguån tõ lý do ra ®êi cña nhµ níc vµ t¹o
thµnh b¶n chÊt chñ yÕu cña nã.
Chøc n¨ng x· héi cña nhµ níc lµ chøc n¨ng nhµ níc thùc hiÖn sù qu¶n lý nh÷ng
ho¹t ®éng chung v× sù tån t¹i cña x· héi, tho¶ m·n mét sè nhu cÇu chung cña céng ®ång
d©n c n»m díi sù qu¶n lý cña nhµ níc.

4
TiÓu luËn TriÕt häc

Trong hai chøc n¨ng trªn th× chøc n¨ng thèng trÞ chÝnh trÞ lµ c¬ b¶n nhÊt, chøc
n¨ng x· héi ph¶i phô thuéc vµ phôc vô cho chøc n¨ng thèng trÞ chÝnh trÞ. Giai cÊp thèng
trÞ bao giê còng biÕt giíi h¹n chøc n¨ng x· héi trong khu«n khæ lîi Ých cña m×nh. Song
chøc n¨ng giai cÊp chØ cã thÓ ®îc thùc hiÖn th«ng qua chøc n¨ng x· héi. Ph.¡ngghen
viÕt: “ë kh¾p n¬i, chøc n¨ng x· héi lµ c¬ së cña sù thèng trÞ chÝnh trÞ; vµ sù thèng trÞ
chÝnh trÞ còng chØ kÐo dµi chõng nµo nã cßn thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi ®ã cña nã”.

2. Chøc n¨ng ®èi néi vµ chøc n¨ng ®èi ngo¹i

Sù thèng trÞ chÝnh trÞ vµ sù thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi cña nhµ níc thÓ hiÖn
trong lÜnh vùc ®èi néi còng nh trong ®èi ngo¹i.
a) Chøc n¨ng ®èi néi
Chøc n¨ng ®èi néi cña nhµ níc nh»m duy tr× trËt tù kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ vµ
nh÷ng trËt tù kh¸c hiÖn cã trong x· héi theo lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ. Th«ng thêng
®iÒu ®ã ph¶i ®îc ph¸p luËt ho¸ vµ ®îc thùc hiÖn nhê sù cìng bøc cña bé m¸y nhµ níc.
Ngoµi ra, nhµ níc cßn sö dông nhiÒu ph¬ng tiÖn kh¸c nh bé m¸y th«ng tin, tuyªn truyÒn,
c¸c c¬ quan v¨n ho¸, gi¸o dôc ®Ó x¸c lËp, cñng cè t tëng, ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ,
lµm cho chóng trë thµnh chÝnh thèng trong x· héi.
b) Chøc n¨ng ®èi ngo¹i
Chøc n¨ng ®èi ngo¹i cña nhµ níc nh»m b¶o vÖ biªn giíi l·nh thæ quèc gia vµ thùc
hiÖn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi víi c¸c nhµ níc kh¸c v× lîi Ých cña giai
cÊp thèng trÞ còng nh lîi Ých quèc gia, khi lîi Ých quèc gia kh«ng m©u thuÉn víi lîi Ých
cña giai cÊp thèng trÞ. Trong xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ ngµy nay, viÖc më
réng chøc n¨ng ®èi ngo¹i cña nhµ níc cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.
C¶ hai chøc n¨ng ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña nhµ níc ®Çu xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña
giai cÊp thèng trÞ. Chóng lµ hai mÆt cña mét thÓ thèng nhÊt. TÝnh chÊt cña chøc n¨ng
®èi néi quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt chøc n¨ng ®èi ngo¹i cña nhµ níc; ngîc l¹i tÝnh chÊt vµ
nh÷ng nhu cÇu cña chøc n¨ng ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i chøc n¨ng ®èi néi.

IV. C¸c kiÓu vµ h×nh thøc nhµ níc

1. Kh¸i niÖm kiÓu vµ h×nh thøc nhµ níc
KiÓu nhµ níc lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ bé m¸y thèng trÞ ®ã thuéc giai cÊp
nµo, tån t¹i trªn c¬ së chÕ ®é kinh tÕ nµo, t¬ng øng víi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo.
Mçi kiÓu nhµ níc l¹i cã thÓ tån t¹i díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. H×nh thøc nhµ n-
íc lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ c¸ch thøc tæ chøc vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ
níc. Nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ h×nh thøc cÇm quyÒn cña giai cÊp thèng trÞ.
H×nh thøc nhµ níc bÞ quy ®Þnh bëi b¶n chÊt giai cÊp cña nhµ níc, bëi t¬ng quan
lùc lîng gi÷a c¸c giai cÊp, bëi c¬ cÊu giai cÊp-x· héi, bëi ®Æc ®iÓm truyÒn thèng
chÝnh trÞ cña ®Êt níc
2. C¸c kiÓu vµ h×nh thøc nhµ níc trong lÞch sö
T¬ng øng víi ba chÕ ®é x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp trong lÞch sö lµ h×nh th¸i
kinh tÕ-x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi phong kiÕn, h×nh th¸i kinh
tÕ-x· héi t b¶n chñ nghÜa lµ ba kiÓu nhµ níc: nhµ níc chiÕm h÷u n« lÖ, nhµ níc phong
kiÕn vµ nhµ níc t s¶n. Tuú theo t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi cô thÓ cña mçi quèc gia lµ mçi
kiÓu nhµ níc ®îc tæ chøc theo nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh.
Nhµ níc chiÕm h÷u n« lÖ: lµ nhµ níc cña giai cÊp chñ n« thêi cæ ®¹i mµ tiªu
biÓu lµ c¸c h×nh thøc lÞch sö nhµ níc chñ n« ë Hy L¹p vµ La M· cæ ®¹i nh chÝnh thÓ

5
TiÓu luËn TriÕt häc

qu©n chñ vµ chÝnh thÓ céng hoµ, chÝnh thÓ quý téc vµ chÝnh thÓ d©n chñ. C¸c h×nh
thøc nµy chØ kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tæ chøc bé m¸y nhµ n íc,
cßn vÒ b¶n chÊt chóng ®Òu lµ nhµ níc cña giai cÊp chñ n«, nh»m thùc hiÖn sù chuyªn
chÝnh ®èi víi n« lÖ.
Nhµ níc phong kiÕn: lµ nhµ níc cña giai cÊp ®Þa chñ phong kiÕn. Nhµ níc
phong kiÕn còng ®îc tæ chøc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. ë ph¬ng T©y phæ biÕn
h×nh thøc qu©n chñ ph©n quyÒn. QuyÒn lùc nhµ níc ®îc chia thµnh quyÒn lùc ®éc
lËp, ®Þa ph¬ng ph©n t¸n. ë ph¬ng §«ng, h×nh thøc qu©n chñ tËp quyÒn lµ h×nh thøc
nhµ níc phæ biÕn dùa trªn chÕ ®é së h÷u nhµ níc vÒ ruéng ®Êt.Trong nhµ níc nµy,
quyÒn lùc cña vua ®îc t¨ng cêng rÊt m¹nh, hoµng ®Õ cã uy quyÒn tuyÖt ®èi. Tuy
nhiªn, tÝnh tËp quyÒn ®ã trong thùc tÕ lÞch sö lµ dùa vµo søc m¹nh qu©n sù lµ chñ
yÕu. Do vËy, nguy c¬ c¸t cø ph©n quyÒn vÉn lu«n thêng trùc. Mçi khi chÝnh quyÒn
nhµ níc trung ¬ng suy yÕu th× nguy c¬ c¸t cø lËp tøc xuÊt hiÖn biÕn thµnh c¸c cuéc néi
chiÕn tranh giµnh quyÒn lùc gi÷a c¸c thÕ lùc ®Þa chñ c¸c ®Þa ph¬ng.
Nhµ níc t s¶n: lµ nhµ níc cña giai cÊp t s¶n thÝch øng víi h×nh th¸i kinh tÕ-x·
héi t b¶n chñ nghÜa. Nhµ níc t s¶n còng ®îc tæ chøc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
Trong ®ã, hai h×nh thøc c¬ b¶n nhÊt lµ h×nh thøc céng hoµ vµ h×nh thøc qu©n chñ lËp
hiÕn. H×nh thøc céng hoµ l¹i ®îc tæ chøc díi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau nh céng hoµ
§¹i nghÞ, céng hoµ Tæng thèng trong ®ã, phæ biÕn nhÊt lµ h×nh thøc céng hoµ §¹i
nghÞ.
H×nh thøc cña nhµ níc t s¶n lµ rÊt phong phó nhng kh«ng lµm thay ®æi b¶n chÊt
cña nã-lµ c«ng cô cña giai cÊp t s¶n dïng ®Ó bãc lét, ¸p bøc, thèng trÞ giai cÊp v« s¶n
vµ quÇn chóng lao ®éng.

V. Nhµ níc v« s¶n-tÝnh tÊt yÕu vµ b¶n chÊt

Tæng kÕt kinh nghiÖm lÞch sö cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n
vµ xÐt ®Þa vÞ kinh tÕ cña giai cÊp ®ã trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, C.M¸c kÕt luËn:
®Ó ®i tíi mét x· héi kh«ng cßn giai cÊp, giai cÊp v« s¶n ph¶i trë thµnh giai cÊp thèng
trÞ vµ n¾m lÊy quyÒn lùc chÝnh trÞ ®Ó thùc hiÖn sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña m×nh.
Giai cÊp v« s¶n ph¶i ®Ëp tan “bé m¸y qu©n phiÖt quan liªu” cña nhµ níc cò, thay thÕ
nhµ níc cña giai cÊp bãc lét b»ng mét nhµ níc kiÓu míi, nhµ níc cña giai cÊp v« s¶n.
C.M¸c kh¼ng ®Þnh: “Gi÷a x· héi t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi céng s¶n chñ nghÜa lµ mét
thêi kú c¶i biÕn tõ x· héi nä sang x· héi kia. ThÝch øng víi thêi kú Êy lµ mét thêi kú qu¸
®é chÝnh trÞ, vµ nhµ níc cña thêi kú Êy kh«ng thÓ lµ c¸i g× kh¸c h¬n lµ nÒn chuyªn
chÝnh c¸ch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n”
Nhµ níc v« s¶n lµ mét nhµ níc kiÓu míi, b¶n chÊt nhµ níc ®ã lµ chÝnh quyÒn
cña nh©n d©n, lµ quyÒn lùc cña nh©n d©n. §©y lµ ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nhµ
níc v« s¶n víi nhµ níc cña c¸c giai cÊp bãc lét. XÐt vÒ ph¬ng diÖn giai cÊp, còng nh
nÒn t¶ng kinh tÕ, nhµ níc v« s¶n lµ nhµ níc duy nhÊt cã c¬ së kh¸ch quan vµ ®ßi hái sù
thèng nhÊt gi÷a tÝnh giai cÊp vµ tÝnh nh©n d©n. Kh«ng ®¶m b¶o sù thèng trÞ chÝnh
trÞ cña giai cÊp v« s¶n th× nh©n d©n kh«ng cã quyÒn lùc thùc sù, ngîc l¹i, cã b¶o ®¶m
quyÒn lùc nhµ níc thuéc vÒ nh©n d©n th× giai cÊp v« s¶n míi thùc hiÖn ®îc môc
®Ých thèng trÞ chÝnh trÞ cña m×nh.
§Ó thÓ hiÖn vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ b¶n chÊt quyÒn lùc cña m×nh, nhµ níc v«
s¶n ph¶i tån t¹i díi h×nh thøc chÕ ®é d©n chñ, h¬n n÷a ph¶i lµ chÕ ®é d©n chñ v« s¶n,
chÕ ®é d©n chñ cao nhÊt. Do ®ã, qu¸ tr×nh t¨ng cêng, cñng cè quyÒn lùc nhµ níc vµ sù

6
TiÓu luËn TriÕt häc

ph¸t triÓn, më réng d©n chñ ®èi víi nh©n d©n trong chñ nghÜa x· héi lµ thèng nhÊt víi
nhau.

VI. Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ trô cét cña hÖ thèng
chÝnh trÞ, lµ c«ng cô thùc hiÖn quyÒn lùc cña nh©n d©n, lµ tæ chøc thùc hiÖn
quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n lao ®éng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam.
Nhµ níc qu¶n lý mäi mÆt ®êi sèng x· héi b»ng ph¸p luËt, qu¶n lý kinh tÕ b»ng
kÕ ho¹ch, c¸c chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ®ßn bÈy kinh tÕ vµ c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kh¸c.
Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ®îc tæ chøc theo nguyªn t¾c nhµ níc ph¸p
quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n, lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng
d©n vµ ®éi ngò trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, ®Æt díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam. Nhµ níc Êy do nh©n d©n lËp ra vµ th«ng
qua tæng tuyÓn cö toµn d©n, ®îc ®Æt díi sù kiÓm so¸t cña nh©n d©n. Mäi
quyÒn lùc mµ Nhµ níc cã ®îc ®Òu do nh©n d©n uû quyÒn. Mäi chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch
cña Nhµ níc ®Òu v× lîi Ých cña nh©n d©n. Nã kiªn quyÕt ®Ëp tan mäi mu ®å ®i ngîc
l¹i ý chÝ cña nh©n d©n ta.
Trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña m×nh, quyÒn lùc nhµ níc ®îc tæ chøc theo
nguyªn t¾c thèng nhÊt nhng cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp chÆt chÏ gi÷ c¸c c¬ quan nhµ
níc trong viÖc thùc hiÖn quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña nhµ níc thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. TÊt c¶ quyÒn lùc cña nhµ níc
thuéc vÒ nh©n d©n, b¶o ®¶m sù thèng nhÊt tæ chøc vµ hµnh ®éng, ph¸t huy ®ång bé
vµ kÕt hîp chÆt chÏ søc m¹nh cña c¶ céng ®ång vµ tõng c¸ nh©n, cña c¶ níc vµ tõng
®Þa ph¬ng, cña c¶ hÖ thèng bé m¸y vµ tõng yÕu tè cÊu thµnh nã. TËp trung d©n chñ
®èi lËp víi tËp trung quan liªu còng nh ph©n t¸n, côc bé.
Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã sù thèng nhÊt h÷u c¬ chøc
n¨ng giai cÊp vµ chøc n¨ng x· héi trong tæ chøc vµ trong ho¹t ®éng cña m×nh. Cµng
®øng v÷ng trªn lËp trêng giai cÊp c«ng nh©n, cµng cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn, nhËn thøc vµ
gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan tíi chøc n¨ng x· héi. Ngîc l¹i, viÖc
thùc hiÖn tèt chøc n¨ng x· héi sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn chøc n¨ng giai
cÊp.

7
TiÓu luËn TriÕt häc

Ch¬ng II
VÊn ®Ò n©ng cao vai trß cña Nhµ níc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë níc
ta
I. T¹i sao ph¶i n©ng cao vai trß cña nhµ níc?

1 N©ng cao vai trß cña nhµ níc nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thêi ®¹i
§¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®· dù b¸o: “ThÕ kû XXI sÏ tiÕp tôc cã nhiÒu biÕn
®æi”.Cô thÓ nh sau:
Mét lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ cã bíc ph¸t triÓn nh¶y vät. Víi tèc ®é ph¸t
triÓn nh vò b·o hiÖn nay, khoa häc vµ c«ng nghÖ trong thÕ kû XXI ch¾c ch¾n sÏ cã
nhiÒu kú tÝch, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc ®iÖn tö, tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi,
n¨ng lîng, nghiªn cøu vò trô
Hai lµ, kinh tÕ tri thøc cã vai trß ngµy cµng næi bËt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
lùc lîng s¶n xuÊt. Trong c¸c thÕ kû tríc, nh÷ng yÕu tè t¹o ra sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
xuÊt lµ lao ®éng, vèn vµ c«ng nghÖ th× hiÖn nay thªm mét yÕu tè n÷a lµ tri thøc vµ khi
nµo yÕu tè tri thøc chiÕm ®a sè trong nh÷ng yÕu tè t¹o nªn t¨ng trëng, ®ã lµ kinh tÕ tri
thøc. Sang thÕ kû XXI, lùc lîng s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn trong ®ã kinh tÕ tri thøc cã
vai trß ngµy cµng næi bËt.
Ba lµ, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan l«i cuèn ngµy cµng nhiÒu
níc tham gia. Xu thÕ nµy ®ang bÞ mét sè níc ph¸t triÓn vµ tËp ®oµn kinh tÕ t b¶n
xuyªn quèc gia chi phèi, chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn, võa cã mÆt tÝch cùc võa cã
mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c võa cã ®Êu tranh.
- HiÖn nay, tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) cã 136 níc tham gia, 25 níc nép
®¬n xin tham gia, trong ®ã cã ViÖt Nam. Trong khu«n khæ WTO hiÖn nay chiÕm tíi
90% th¬ng m¹i xuÊt nhËp khÈu cña thÕ giíi. NÕu níc nµo kh«ng tham gia sÏ bÞ ph©n
biÖt ®èi xö, sÏ bÞ thiÖt h¹i kh«ng nhá vÒ lîi Ých kinh tÕ. ThÝ dô: Trung Quèc nÕu ®îc
tham gia vµo WTO th× hµng ho¸ vµo thÞ trêng Mü sÏ cã thuÕ suÊt b»ng kh«ng, cßn
hµng ho¸ cña ta khi cha tham gia tæ chøc nµy xuÊt sang thÞ trêng Mü sÏ bÞ ®¸nh thuÕ
tíi 40%. V× thÕ hµng ho¸ cña ta khã cã thÓ c¹nh tranh næi víi hµng ho¸ c¸c níc vÓ mÆt
gi¸ c¶.
- Toµn cÇu ho¸ võa cã mÆt tÝch cùc võa cã mÆt tiªu cùc. Tham gia vµo c¸c tæ
chøc quèc tÕ ®Ó cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ còng ®Ó ®Êu tranh b¶o vÖ quyÒn lîi cña
m×nh. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, võa lµ c¬ héi, võa lµ th¸ch thøc
rÊt lín.

8
TiÓu luËn TriÕt häc

Bèn lµ, c¸c m©u thuÉn c¬ b¶n trªn thÕ giíi biÓu hiÖn díi nh÷ng h×nh thøc vµ
møc ®é kh¸c nhau vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, cã mÆt s©u s¾c h¬n. Tõ tríc tíi nay, §¶ng ta
vÉn x¸c ®Þnh cã 4 m©u thuÉn c¬ b¶n lµ: m©u thuÉn gi÷a chñ nghÜa t b¶n vµ chñ
nghÜa x· héi, m©u thuÉn gi÷a c¸c níc ®Õ quèc víi ®Õ quèc, m©u thuÉn gi÷a ®Õ quèc
víi c¸c d©n téc, m©u thuÉn gi÷a t b¶n víi c«ng nh©n. Trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn
m©u thuÉn gi÷a chñ nghÜa t b¶n vµ chñ nghÜa x· héi. §èi víi Trung Quèc vµ ViÖt Nam
c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n t×m c¸ch chèng ph¸, ng¨n c¶n sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n
vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Cuéc ®Êu tranh gi÷a chñ nghÜa t b¶n vµ chñ
nghÜa x· héi sÏ hÕt søc quyÕt liÖt trong t×nh h×nh míi.
N¨m lµ, chñ nghÜa x· héi trªn thÕ giíi, tõ nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vµ thÊt b¹i
còng nh tõ kh¸t väng vµ sù thøc tØnh cña c¸c d©n téc, cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng t¹o ra
bíc ph¸t triÓn míi.
Tríc nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc míi cña thêi ®¹i, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ
Nhµ níc ®ßi hái ph¶i ®îc n©ng cao h¬n n÷a nh»m ®a ®Êt níc ta ph¸t triÓn nhanh
chãng, v÷ng ch¾c vµ toµn diÖn trªn mäi lÜnh vùc: v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi.

2 N©ng cao vai trß cña nhµ níc ®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi
Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Níc ta x©y dùng chñ
nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn
c¸c lÜnh vùc lµ sù nghiÖp rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, tÊt yÕu ph¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸
®é l©u dµi, víi nhiÒu chÆng ®êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã tÝnh
chÊt qu¸ ®é. §Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, tríc m¾t chóng ta cßn rÊt
nhiÒu c«ng viÖc khã kh¨n, bÒ bén ®ßi hái sù dÉn d¾t soi ®êng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ
vai trß tÝch cùc cña Nhµ níc.

3 §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ vai trß cña Nhµ níc hiÖn nay
Trong thùc tÕ 20 n¨m ®æi míi, chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ.
§¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®ã, bªn c¹nh b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, ®êng lèi chØ ®¹o
®óng ®¾n cña §¶ng vµ ®ãng gãp to lín cña toµn d©n cßn ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng cè g¾ng
lín trong viÖc ®iÒu hµnh, qu¶n lý cña Nhµ níc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu cßn
tån t¹i kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ trong vai trß cña Nhµ níc cÇn ph¶i ®îc kh¾c phôc ngay.
§ã lµ sù cång kÒnh kh«ng cÇn thiÕt cña bé m¸y Nhµ níc; c¸c thñ tôc hµnh chÝnh rêm
rµ, bÊt hîp lý g©y khã kh¨n cho nh©n d©n; t×nh tr¹ng chñ quan, tuú tiÖn trong tæ chøc
vµ ho¹t ®éng, còng nh t×nh tr¹ng võa chång chÐo, võa bá sãt chøc n¨ng nhiÖm vô trong
néi bé c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc.

II . C¶i c¸ch thÓ chÕ vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña Nhµ níc

Bíc sang thÕ kû XXI, c«ng cuéc ®æi míi cµng ®i vµo chiÒu s©u, cµng ®ßi hái
ph¶i x©y dùng, kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ho¹t ®éng cã hiÖu lùc,
hiÖu qu¶, b¶o ®¶m cho Nhµ níc ta m·i m·i gi÷ b¶n chÊt c¸ch m¹ng, b¶n chÊt giai cÊp,
thùc sù lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. V× lÏ ®ã, §¹i
héi IX cña §¶ng kh¼ng ®Þnh cÇn ph¶i “§Èy m¹nh c¶i c¸ch tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña
Nhµ níc, ph¸t huy d©n chñ, t¨ng cêng ph¸p chÕ”

9
TiÓu luËn TriÕt häc

1. KiÖn toµn tæ chøc, ®æi míi ph¬ng thøc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
cña Quèc héi
Quèc héi lµ c¬ quan ®¹i biÓu cao nhÊt cña nh©n d©n, lµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ
níc cao nhÊt ë níc ta, lµ c¬ quan duy nhÊt cã quyÒn lËp hiÕn vµ lËp ph¸p. §Ó ph¸t huy
vai trß, vÞ trÝ cña c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc cao nhÊt, Quèc héi ph¶i ®îc kiÖn toµn tæ
chøc, ®æi míi ph¬ng thøc vµ n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh theo h-
íng:
- T¨ng cêng vµ n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng lËp ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng
c¸c ®¹o luËt, t¨ng cêng ban hµnh luËt, h¹n chÕ ban hµnh c¸c ph¸p lÖnh vµ nghÞ
®Þnh, tiÕn tíi hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt trªn c¬ së qu¸n triÖt quan ®iÓm,
®êng lèi cña §¶ng phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam vµ luËt ph¸p, th«ng lÖ quèc
tÕ, cã tÝnh kh¶ thi cao. Muèn vËy, cÇn ph¶i x©y dùng ch¬ng tr×nh lµm luËt,
®æi míi quy tr×nh ban hµnh vµ híng dÉn thùc thi ph¸p luËt.
- Lµm tèt chøc n¨ng quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt níc, quyÕt
®Þnh vµ ph©n bè ng©n s¸ch nhµ níc.
- Lµm tèt chøc n¨ng gi¸m s¸t tèi cao cña Quèc héi ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña
Nhµ níc, tríc m¾t tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nh: sö dông vèn vµ t¶i
s¶n cña Nhµ níc; chèng tham nhòng, quan liªu; vÊn ®Ò b¾t giam, ®iÒu tra, truy
tè, xÐt xö .ViÖc gi¸m s¸t cña Quèc héi ®èi víi ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ, cña c¸c
c¬ quan t ph¸p ®îc thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc, trong ®ã cã h×nh thøc b¸o c¸o
c«ng t¸c vµ tr¶ lêi chÊt vÊn cña c¸c thµnh viªn ChÝnh phñ, cña ViÖn trëng ViÖn
KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, cña Ch¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao t¹i c¸c kú häp
Quèc héi. H×nh thøc nµy ®ang ®îc cö tri c¶ níc ®ång t×nh, hoan nghªnh vµ coi
®©y còng lµ mét h×nh thøc gi¸m s¸t cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng cña Nhµ níc.
ViÖc tr¶ lêi chÊt vÊn trong c¸c kú häp Quèc héi s¾p tíi còng cÇn ph¶i ®æi míi
theo híng tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò lín, quan träng cña Nhµ níc, nh÷ng vÊn
®Ò mµ ®«ng ®¶o nh©n d©n quan t©m vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ®¹i biÓu
Quèc héi vµ cña c¸c thµnh viªn ChÝnh phñ vµ chÊt lîng cña c©u hái vµ c©u tr¶
lêi.
- KhÈn tr¬ng nghiªn cøu vµ sím söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña HiÕn ph¸p
1992 cho phï hîp víi t×nh h×nh míi.

2. X©y dùng mét nÒn hµnh chÝnh nhµ níc d©n chñ, trong s¹ch, v÷ng m¹nh,
tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸
ChÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc cao nhÊt cña níc Céng hoµ x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam. ChÝnh phñ gi÷ quyÒn hµnh ph¸p, tøc lµ chÝnh phñ cã chøc n¨ng
thèng nhÊt qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi,
quèc phßng, an ninh vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ níc; ®¶m b¶o hiÖu lùc cña bé m¸y nhµ níc tõ
trung ¬ng ®Õn c¬ së; ®¶m b¶o viÖc t«n träng vµ chÊp hµnh HiÕn ph¸p, ph¸p luËt; ph¸t
huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n trong viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, ®¶m b¶o
æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ cña nh©n d©n.
Tríc hÕt, cÇn ph¶i tËp trung ®iÒu chØnh chøc n¨ng vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng
cña ChÝnh phñ theo híng t¨ng cêng qu¶n lý vÜ m« c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña toµn x·
héi b»ng hÖ thèng ph¸p luËt vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch hoµn chØnh, ®ång bé, gi¶m khèi
lîng xö lý c¸c vô viÖc cô thÓ. Ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ tËp trung vµo viÖc x©y dùng
thÓ chÕ, chØ ®¹o vµ kiÓm tra viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, ho¹ch

10
TiÓu luËn TriÕt häc

®Þnh chiÕn lîc, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi¶i quyÕt nh÷ng
vÊn ®Ò quan träng mang tÝnh liªn ngµnh, liªn vïng ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t
triÓn kinh tÕ – x· héi theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸c bé vµ c¬ quan ngang bé còng ®îc ®iÒu
chØnh theo híng bé qu¶n lý ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc, bao qu¸t tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ trong ph¹m vi c¶ níc, cung cÊp dÞch vô c«ng. S¾p xÕp, tinh gän c¸c c¬ quan thuéc
ChÝnh phñ, bé m¸y gióp viÖc ChÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ; c¬ cÊu bé m¸y vµ biªn
chÕ c¸c bé, c¬ quan ngang bé. Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, thÈm quyÒn qu¶n lý hµnh
chÝnh nhµ níc víi nhiÖm vô cung cÊp dÞch vô c«ng ®Ó bè trÝ bé m¸y vµ ph¬ng thøc
ho¹t ®éng phï hîp.
Tæ chøc, bé m¸y chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®îc c¶i c¸ch, kiÖn toµn theo nguyªn
t¾c quyÒn lùc nhµ níc lµ thèng nhÊt, kh«ng cã quyÒn lùc nhµ níc ë ®Þa ph¬ng t¸ch rêi
quyÒn lùc nhµ níc ë trung ¬ng; ®îc ph©n c«ng, ph©n cÊp theo híng n©ng cao tÝnh chñ
®éng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, kÕt hîp chÆt chÏ qu¶n lý theo ngµnh vµ qu¶n lý
theo l·nh thæ. ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng bao gåm Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n
d©n ®Òu thùc hiÖn chøc n¨ng chÊp hµnh ph¸p luËt vµ c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh
cña cÊp trªn. Trªn c¬ së ®ã tæ chøc hîp lý Héi ®ång nh©n d©n, b¶o ®¶m ho¹t ®«ng
thiÕt thùc, hiÖu qu¶. Theo vÞ trÝ, tr¸ch nhiÖm cña tõng cÊp hµnh chÝnh, s¾p xÕp,
kiÖn toµn, tinh gän c¸c c¬ quan chuyªn m«n cña Uû ban nh©n d©n.
X©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y vµ c¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x·, phêng, thÞ trÊn
cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®Ó qu¶n lý, gi¶i quyÕt ®óng thÈm quyÒn nh÷ng vÊn
®Ò do cuéc sèng ®Æt ra.
Cïng víi viÖc ®iÒu chØnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan, tæ
chøc trong hÖ thèng tæ chøc bé m¸y nhµ níc, cÇn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña tËp thÓ
vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸ nh©n, tríc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n cña ngêi ®øng ®Çu c¬
quan, tæ chøc; ®æi míi ph¬ng thøc lµm viÖc cña c¸c c¬ quan nhµ níc, x©y dùng vµ thùc
hiÖn nghiªm ngÆt quy chÕ lµm viÖc.
C«ng cuéc c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc ph¶i ®îc l·nh ®¹o chÆt chÏ vµ
tiÕn hµnh ®ång bé tõ trung ¬ng ®Õn c¬ së, g¾n víi x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng.

3. C¶i c¸ch vµ kiÖn toµn c¸c c¬ quan t ph¸p

ë níc ta, quyÒn t ph¸p ®îc hiÓu lµ ho¹t ®éng xÐt xö cña toµ ¸n vµ nh÷ng ho¹t
®éng cña c¸c c¬ quan kh¸c cña Nhµ níc, c¸c tæ chøc kh¸c ®îc Nhµ níc cho phÐp thµnh
lËp, trùc tiÕp liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xÐt xö cña tßa ¸n, nh»m b¶o vÖ chÕ ®é x· héi
chñ nghÜa, ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, lîi
Ých cña x· héi. V× vËy, ë níc ta, c¬ quan t ph¸p bao gåm Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn KiÓm
s¸t nh©n d©n, c¸c c¬ quan ®iÒu tra vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc bæ trî t ph¸p nh: tæ chøc
luËt s, c¬ quan c«ng chøng gi¸m ®Þnh t ph¸p, t vÊn ph¸p luËt, trong ®ã Toµ ¸n nh©n
d©n lµ n¬i biÓu hiÖn tËp trung cña quyÒn t ph¸p, sö dông c«ng khai c¸c kÕt qu¶ cña
ho¹t ®éng ®iÒu tra, c«ng tè, bµo ch÷a, gi¸m ®Þnh t ph¸p Th«ng qua c¸c thñ tôc tè tông
theo luËt ®Þnh ®Ó ®a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng, thÓ hiÖn quyÒn lùc nhµ níc.
- TiÕp tôc c¶i c¸ch, kiÖn toµn, n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan t
ph¸p theo nguyªn t¾c n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, lµm tèt c¸c c«ng t¸c ®iÒu tra,
b¾t, giam, gi÷, truy tè, xÐt xö, kh«ng ®Ó x¶y ra nh÷ng trêng hîp oan sai.

11
TiÓu luËn TriÕt häc

- ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n kh«ng thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm s¸t chung mµ tËp
trung lµm tèt chøc n¨ng c«ng tè vµ kiÓm s¸t ho¹t ®éng t ph¸p, ®¶m b¶o mäi hµnh vi
ph¹m téi ®Òu bÞ ph¸t hiÖn, xö lý kÞp thêi, nghiªm minh, ®Æc biÖt lµ téi ph¹m an ninh
quèc gia vµ téi tham nhòng.
- S¾p xÕp l¹i hÖ thèng Toµ ¸n nh©n d©n, ph©n ®Þnh thÈm quyÒn mét c¸ch hîp
lý theo nguyªn t¾c tæ chøc toµ ¸n theo cÊp xÐt xö, t¨ng cêng thÈm ph¸n ë nh÷ng ®Þa
bµn träng ®iÓm, quy ®Þnh râ tiªu chuÈn, tr¸ch nhiÖm vµ thÈm quyÒn cña héi thÈm
nh©n d©n. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao lµm nhiÖm vô híng dÉn ¸p dông ph¸p luËt vµ thùc
hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t xÐt xö c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
- Tæ chøc l¹i c¸c c¬ quan ®iÒu tra theo nguyªn t¾c gän ®Çu mèi, cã sù chØ ®¹o
tËp trung thèng nhÊt. KiÖn toµn c¬ quan thi hµnh ¸n vµ thµnh lËp c¶nh s¸t t ph¸p. C¶i
c¸ch vµ kiÖn toµn c¸c c¬ quan bæ trî t ph¸p, c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh t ph¸p.
X©y dùng, kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt trong s¹ch, cã
phÈm chÊt chÝnh trÞ, tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô.

KÕt luËn

Trong thêi ®¹i ngµy nay, viÖc n©ng cao vai trß cña Nhµ níc lµ mét trong nh÷ng
vÊn ®Ò then chèt cÇn ®îc xem xÐt ®óng møc vµ triÓn khai cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ
vÊn ®Ò c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc.Níc ta vÉn ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn
x· héi chñ nghÜa, nhiÖm vô tríc m¾t vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch,ph¶i x©y
dùng mét Nhµ níc x· héi chñ nghÜa thùc sù lµ cña d©n, do d©n, v× d©n, mét bé m¸y
nhµ níc cã kh¶ n¨ng qu¶n lý tèt ®Ó ®a ®Êt níc ph¸t triÓn ®i lªn mét c¸ch nhanh lÑ,
v÷ng ch¾c, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh qu¸ ®é lªn xa héi chñ nghÜa, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu
qu¸ xa so víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

12
TiÓu luËn TriÕt häc

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

1. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c – Lªnin, NXB CTQG, 2005.

2. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c – Lªnin (PhÇn chñ nghÜa duy vËt lÞch sö), NXB
LLCT, 2004.
3. Gi¸o tr×nh Chñ nghÜa x· héi khoa häc, NXB CTQG, 2005.
4. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, NXB CTQG, 2003.
5. Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng, NXB CTQG, 2001.
6. Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi, NXB
CTQG, 2003.

13