1.

Potrebe i motivi u saobraaju:Da bi

ovjek odravao ivot i normalno
funkcionisao, neophodno je da
zadovoljava odreene potrebe (potrebe
za hranom, vodom, spavanjem,
odmorom, sigurnou! "vaki ovjek ima
primarne i sekundrane potrebe!#rimarne
potrebe seu bioloke, nasledne, a
sekundarne potrebe stie uticajem
socijalne sredine, okruenja, odnosno u
ivotu sa drugim ljudima!Da bi ovjek
stekao potrebu, mora imati motiv! $otivi
su snage koje izazivaju, usmjeravaju i
upravljaju raznim aktivnostima u cilju
zadovoljenja potreba! %avise od
pojedinca, pa se definiu kao lini
motivi! #od linim motivima
podrazumijevaju se line potrebe, elje,
stavovi, shvatanja i interesovanja, koja su
u interakciji (povezanosti sa ostalim
linostima drutva!2.Sinapsa i njena
uloga:"inapsa predstavlja mjesto
indirektnog prelaza uzbuenja sa jednog
na drugi nerv! &maju veliki znaaj za
itavu funkciju nervnog sistema!
#redstavljaju skretnice za pojedine
nervne impulse! 'ne pojaavaju,
zaustavljaju, slabe i proputaju nervne
impulse u odreenom pravcu!
$ehanizam njenog rda poinje
promjenom elektro(potencijala u samoj
nervnoj eliji to aktivira nervni protok!
Deavaju se hemijske reakcije koje
posreduju nervni tok!3.Pojam, znaaj i
razvoj lokusa kontrole )okus kontrole
je u vezi sa osjetljivou i otpornou
linosti na stresne situacije!$oe biti
interni i eksterni lokus kontrole!&nterni
lokus kontrole predstavlja uvjerenje
linosti da se dogaaji nalaze pod
sopstevnom kontrolom, to linost ini
jaom i otpornijom!*ksterni lokus
kontrole predstavlja uvjerenje linosti da
se dogaaji nalaze pod uticajem drugih,
to je ini ranjivijom i slabijom!+pravo
zbog toga, zbog naina reagovanja
linosti zavise i ponaanja, odluke i
reagovanja linosti!4.Optimalna
struktura linosti uesnika u
saobraaju:)inost je centralni faktor
svih drutvenih, kulturolokih, naunih i
drugih dogaaja! 'ptimalna struktura
linosti se odnosi na psiho(socijalni
profil linosti! Dakle, strukturu linosti
ine fizika konstitucija, zdravstveni
status, sposobnosti, temperament,
karakter, potrebe, motivi, interesi,
shvatanja i ativnosti koja su u skladu sa
propisima i ne ugroavaju druge ljude iz
socijalne sredine!. !ktiviza"ija kao
#aktor linosti:,ktivizacija je bitan
faktor u formiranju linosti! 'dnosi se na
injenje aktivnosti! ,ktivan organizam,
linost, ovjek je onaj koji djela, radi,
funkcionie! ,ktivnog ovjeka
karakteriu sposobnosti, snaga,
efikasnost, uinak! #osebna vrsta
aktivnosti jeste radna aktivnost koja
moe biti tjelesna (pokretanje miia,
fiziki rad i mentalna (inteligencija,
uenje, ponavljanje, pamenje!$.
%n&okrini sistem i njegov uti"aj na
saobraajne situa"ije:*ndokrini sistem
ima veoma bitnu ulogu u razvoju linosti!
"astoji se od niza lijezda sa unutranjim
luenjem koje proizvode hormone koji
predstavljaju hemijske poruke!-eki
hormoni djeluju na specifine organe
tako to ubrzavaju.usporavaju odreene
reakcije, dok drugi djeluju na sva tkiva i
reguliu metabolizam i rast!/lijezde
endokrinog sistema0
1ipofiza,
1ipotalamus,
2titna lijezda,
#aratidoidne lijezde,
3uteraa,
4ajnici,
testisi!
+ticaj lijezdi na saobraajne situacije je
veliki! -eke lijezde utiu na razvoj cijelog
tijela, odnosno motorike organa! +sljed
poveanja ili smanjenja luenja hormona,
mijenja se stanje u organizmu te je voza
oslabljen i smanjeno je njegovo optimalno
upravljanje vozilom! "manjuju se njegove
psihomotorne aktivnosti, pogorava se
zdravstveno stanje i javlja se nemogunost
upravljanja vozilom!'.(ipovi
temperamenta i nji)ov uti"aj u
saobraaju:5emperamnet linosti se odnosi
na emocionalno reagovanje na odreene
situacije u saobraaju! )inost emocije
ispoljava preko emo"ionalnog &o*ivljaja
(strah, sloboda, ljutnja, radost, ljubav,
prezir, preko emocionalnog reagovanja
(neverbalno, verbalno, psihomotorno i
fizioloko!'d naina ispoljavanja emocija i
sutine njegovog reagovanja zavisi i
bezbjednost u saobraaju!"nano
emocionalno reagovanje ima povratne
refleskije na efikasnost upravljanja vozilom
i reagovanja na okolinu
!+. ,aktori e#ikasnog opa*anja u
saobraaju:6ovjek, u saobraajnim
uslovima, je okruen mnogobrojnim
predmetima, pojavama, uesnicima u
saobraaju, saobraajnom signalizacijom, a
od njegovog efikasnog opaanja zavisi i
reagovanje! 'paanje je individualno,zavisi
od same linosti, a faktori koji utiu na
efikasno opaanje su0
&nteresovanje,
%nanje i iskustvo,
6ulne sposobnosti,
"loenost nervnog sistema!-. .iziko
obilje*ja uesnika u saobraaju:7iziko
obiljeja uesnika u saobraaju su usko
povezana sa krenjem propisa i
ugroavanjem drugih, ali i sa psihikim
(mentalnim stanjem uesnika! 'biljeja
osoba koja su sklona rizinim ponaanjima u
saobraaju su agresivnost, netolerantnost,
impulsivnost, psihika nezrelost,
neurotinost, ljutnja, ,,divljanje8 u vonji!1/.
0enje1 znaaj za razvoj linosti i ue2u
u saobraaju:+enje predstavlja psihiki
proces sticanja znanja, vjetina i navika!
+enje je karakterisano motivom i
ponavljanjem, kako bi se znanje moglo
primjeniti i reprodukovati! +enjem, ovjek
jaa svijest i kulturu ponaanja u saobraaju!
"teene navike i znanja u saobraaju, linost
primjenjuje na adekvatan nain! +pravlja
pravilno, pridraava se pravila i ne ugroava
druge uesnike u saobraaju! +enjem,
linost jaa svijest o saobraajnoj kulturi!11.
Osobine emo"ija koje uzrokuju
saobraajne nezgo&e:*mocionalana
nestabilnost uesnika u saobraaju uzrokuje
saobraajne nezgode! *mocionalno
nestabilne osobe su ranjivije i nestabilnije, te
svoje nezadovoljstvo ispoljavaju na putu i u
vonji! 4ake emocije 9bijes, ljutnja, euforije
i prijatna veselja zaslepljuju psihike
procese i funkcije, to teti vonji!12.
Obilje*ja zrele linosti vozaa:%relost
linosti je znaajna komponenta zdrave
linosti! #odrazumijeva intelektualnu
efikasnost, socijalnu adaptivnost,
emocionalnu stabilnost i bioloku zrelost!13.
3arakter i njegov znaaj u
saobraaju::arakter se definie kao
psihika osobina linosti vezana za moralnu
stranu! :arakter definiu moralna
upravljenost i svjesna djelatnost!$oralna
upravljensot linosti je definisana
potenjem, savjesnou, odgovornosti i
kulturom!"vjesna djelatnost se odnosi na
upornost, inicijativu i voljne osobine
linosti!:arakterne crte linosti su
definisane kroz odnos prema samom sebi,
prema drugima i prema radu!;oza sa
karakternim crtama se pridrava saobraajne
kulture, manira, potovanjem pravila i
bezbjedno regulie
saobraaj!14.Psi)opatska obilje*ja
uesnika u saobraaju:#ovezana su sa
agresivnou, nasiljem i destruktivnim
ponaanjem! #sihopatske tendencije,
agresivni impulsi, neurotine i
nekontrolisane, sklone konfliktima,
pogrena percepcija, nezadovoljstvo, napad
na druge uesnike u saobraaju su
psihopatska obiljeja uesnika u
saobraaju!1. So"ijalni #aktori u razvoju
linosti:%naajan faktor u razvoju linosti je
i socijalni faktor, odnosno sredina u kojoj je
linost roena, odrasla, vaspitavana!
"ocijalna sredina se odnosi na porodicu,
vaspitno(obrazovne ustanove, interesovanja
i ativnosti u socijalnoj sredini, te interakciju
same linosti sa drugima u okolini!
#rihvatanje, vrednovanje, etinost, pravilan
odnos, usaglaenost sa drugima su obiljeja
socijalno adaptirane linosti!1$.
4eterminante #unk"ionalne
poro&i"e:)jubav, sigurnost, potovanje,
toplina, povjerenje, zatita, njenost,
uvaavanje i dr!+.%ksplanatorni stil:'dnosi
se na optimizam linosti odnosno njegovo
pozitivno shvatanje za oekivanje
dogaaja!'sobe pune optimizma su
organizovanije, lake se nose sa situacijama
i vjeruju da e biti bolje! 'ekuju najbolja
rjeenja!1-.So"ijaliza"ija, internaliza"ija,
ekstranaliza"ija u #ormiranju
linosti:"ocijalizacija se odnosi na sredinu u
kojoj linost ivi,odrasta, radi, interesuje!
&nterakcija se odnosi na povezanost izmeu
strukture linosti i njenog odnosa prema
socijalnoj sredini, uea u njenim
aktivnostima, saradnji sa drugima! 1,0ti"aj
me&ija na razvoj li"nosti u"esnika u
saob!( +ticaj medija je u osnovi nedostatan,
esto optereen sadrajima u kojima
dominira nasilje, patologija, intigre,
traumatizacija, destrukcija, agresija, a manje
edukativan, konstruktivni, stvaralaki,
umjetniki, sportski, pouni, etiki
sadraj!$.5ervna "elija1uloga u psi)i"kim
pro"esima5ipina nervna elijagradjena je
od tijelanervne elije, u kojem se nala<i
jedro nervne elije, i od produetka nervne
elije! -a jednom kraju su produeci =
dendriti, a na drugom kraju je dugaki
produetak = akson, koji zavrava
tvorevinom = teledendronom! 3lavna
funkcija nervne elije je da prenese nervno
uzbudjenje tj! "ve procese koji se odvijaju u
nervnoj eliji kada je ona u akciji!