Tổng Hợp Tài Liệu, Đề Thi, Câu Hỏi TTHS

Ti liu mn Lut T Tng Hnh S sinhvienluat.
vn

PHN I: CC BI VIT THAM KHO TRN TP CH SCH BO
Mt s kin v pham vi gim dc thm theo quy d[nh tai diu 284 BLTTHS
TS. Phan Th Thanh Mai *
Khoa Lut Hnh s Trng H Lut HN
Cc bn n v quyt nh ca to n mang tnh quyn lc nh nc su sc, oc to n tuyn nhn danh Nh
nc, th hin trc tip thi ca Nh nc i vi vu n, quyt nh nhng vn c lin quan trc tip n
quyn loi, ngha vu ca cng dn v nhng ch th khc. V vy, vic m bo tnh ng n ca cc bn n,
quyt nh c hiu lc php lut ca to n l i hi thit yu ca nh nc php quyn. Yu cu ny c bit
quan trong trong t tung hnh s, khi m to n c quyn ra bn n hnh s, quyt nh nhng vn v trch
nhim hnh s, hnh phat v cc bin php t php i vi b co, nh hng n t do, danh d, ti sn, nhn
thn v thm ch c tnh mang ca con ngi. Vic quy nh nguyn tc xt x vu n theo nhiu cp (thng l
chung l hai cp xt x) v t chc to n theo th bc to n cp trn c th xem xt lai phn quyt ca to n
cp di l mt trong nhng gii php v mt php lut gii quyt vn ny. Mc d c co ch m
bo tnh hop php ca cc bn n hoc quyt nh trc khi c hiu lc php lut nhng nhng bn n hoc
quyt nh ny vn c th khng hop php v i hi phi c th tuc gii quyt. Trong lut t tung hnh s Vit
Nam, th tuc ny oc goi l th tuc gim c thm. Trn co s nghin cu nhng vn l lun v gim c
thm cng nh nghin cu, nh gi thc tin gim c thm trong nhng nm gn y; qua tham kho ti liu
php l v B lut t tung hnh s ca mt s nc trn th gii v trong khu vc, chng ti nhn thy quy nh ca
php lut v gim c thm Vit Nam v cc quc gia khc t trc n nay u c c im chung l han ch
vic gim c thm. Vic han ch ny nhm trnh tnh trang bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut b
hy b hiu lc trong nhng trng hop khng thc s cn thit; m bo tnh n nh ca cc bn n v quyt
nh c hiu lc php lut, m bo cc quan h php lut oc thit lp bi cc phn quyt ca to n sau
khi xt x so thm hoc phc thm. Php lut mi nc c nhng quy nh han ch ring, ph hop, thng nht vi
cc quy nh khc trong mt ch nh php lut hon chinh. Lut t tung hnh s Vit Nam quy nh han ch v cn
c khng ngh gim c thm; thi han khng ngh gim c thm theo hng bt loi cho ngi b kt n; ch th
c quyn khng ngh gim c thm; thm quyn gim c thm v quyn han ca hi ng gim c thm.
Nhng quy nh php lut c tnh han ch th tuc gim c thm l ph hop vi l lun v thc tin t tung. Tuy
nhin, ring quy nh v pham vi gim c thm lai khng theo xu hng han ch m lai m rng pham vi gim
c thm.
iu 284 BLTTHS nm 2003 quy nh v pham vi gim c thm nh sau: "Hi ng gim c thm phi xem xt
ton b vu n m khng chi han ch trong ni dung ca khng ngh.
Hin nay, cha c vn bn ca co quan c thm quyn gii thch nn c nhng l gii khc nhau v quy nh ny.
C kin cho rng gim c thm l cp cui cng xem xt lai bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut. V
vy, to n c thm quyn gim c thm xem xt ton b vu n, khng b han ch bi ni dung khng ngh nhm
bo m vic xt x vu n ng ngi, ng ti, ng php lut.([i])
kin khc lai cho rng xut pht t tnh cht v c im ca gim c thm nn vic xem xt ton b vu n va
l quyn va l trch nhim i vi hi ng gim c thm. To n c thm quyn gim c thm phi xem xt lai
ton b vu n, pht hin cc vi pham php lut c bin php khc phuc. Nu khng ngh chi cp ti danh,
hnh phat ca mt hay mt s ngi th hi ng gim c thm vn phi xem xt ti danh, hnh phat ca tt c
nhng ngi b kt n c bin php khc phuc. Pham vi gim c thm khng b rng buc bi ni dung ca
khng ngh. Bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut b khng ngh ton b hay mt phn cng khng c
ngha n pham vi xem xt ca hi ng gim c thm.([ii])
Nhng kin trn u a ra nhng co s gii thch cho iu lut v khng bnh lun v tnh hop l ca iu
lut. Tuy nhin, cc tc gi cng cho rng xem xt v quyt nh l hai vn khc nhau, xem xt ton b vu n
khng c ngha l oc quyn quyt nh i vi moi vn ca vu n. T cch hiu ny lai ny sinh vn :
Quyn han ca hi ng gim c thm khi quyt nh theo hng bt loi v theo hng c loi i vi nhng
ngi b kt n c lin quan n khng ngh v i vi nhng ngi b kt n khng lin quan n khng ngh. Vn
ny c nhiu quan im khng thng nht. C quan im cho rng hi ng gim c thm c quyn quyt
nh theo hng bt loi cho ngi b kt n khng lin quan n khng ngh; c quan im cho rng khng oc
quyt nh theo hng bt loi cho ngi b kt n khng lin quan n khng ngh.([iii])
S.K
1
Ti liu mn Lut T Tng Hnh S sinhvienluat.vn

Vic gii thch iu lut theo hng phn bit quyn xem xt v quyn quyt nh nh nu trn theo chng ti
l s suy din c tnh ch quan. Nu cho rng xem xt khng c ngha l oc quyn quyt nh th r rng l
iu 284 BLTTHS cha xc nh oc pham vi gim c thm l oc quyt nh v nhng vn g. Chng ti
khng ngh rng cc nh lm lut a ra iu lut thiu ni dung php l nh vy.
Theo chng ti, iu lut ny gm nhng ni dung sau:
- Nhng vn m to n c thm quyn gim c thm phi xem xt l ton b vu n m khng chi han ch
trong ni dung ca khng ngh gim c thm;
- Theo T in ting Vit, "xem xt l "tm hiu, quan st k nh gi, rt ra nhng nhn xt, nhng kt lun
cn thit khc,([iv]) v vy, ni dung iu 284 BLTTHS nm 2003 v pham vi gim c thm bao hm c quyn
nh gi v ra quyt nh. iu 241 BLTTHS v pham vi xt x phc thm quy nh: "To n cp phc thm xem
xt ni dung khng co, khng ngh. Nu xt thy cn thit th to n cp phc thm c th xem xt cc phn khc
khng b khng co, khng ngh ca bn n. Trong quy nh ny, t "xem xt oc dng theo ngha ny v khng
ai t vn phn bit quyn xem xt vi quyn quyt nh.
- Vic BLTTHS quy nh to n c thm quyn gim c thm phi xem xt ton b vu n l trch nhim c tnh
bt buc ca to n c thm quyn gim c thm.
Vi nhng ni dung nh trn, chng ti nhn thy iu 246 BLTTHS c mt s bt cp sau:
Th nht, iu 284 BLTTHS quy nh hi ng gim c thm phi xem xt ton b vu n. Theo chng ti, "ton
b vu n l khi nim khng r rng. Thng thng, trong TTHS, nhng gii han hoc pham vi oc php tin
hnh hoat ng t tung oc xc nh cu th bi cc quyt nh t tung cu th nh quyt nh khi t vu n, khi
t b can, quyt nh nh chi iu tra, nh chi vu n, quyt nh ngh truy t, quyt nh truy t, bn n, khng
ngh v.v.. Trong mt s trng hop c bit cn c th xc nh bi nhng co s khc, cc co s ny mc d
khng phi l cc quyt nh t tung ca co quan nh nc c thm quyn nhng oc lut t tung xc nh gi tr
php l v mt t tung. Nhng co s ny l on yu cu khi t vu n v rt yu cu khi t vu n ca ngi b hai
trong trng hop khi t vu n theo yu cu ca ngi b hai oc quy nh tai iu 105 BLTTHS hay khng co
ca b co v nhng ngi tham gia t tung khc. Nh vy, khi nim ton b vu n trong iu 284 BLTTHS phi
oc hiu nh th no; cn c vo pham vi quyt nh khi t vu n, khi t b can; vo kt lun iu tra ngh
truy t ca co quan iu tra; vo ni dung quyt nh truy t ca vin kim st; vo ni dung bn n so thm hay
bn n phc thm? Trong qu trnh t tung, pham vi vu n m cc co quan tin hnh t tung phi gii quyt trong
tng giai oan t tung rng hep khc nhau, v vy, theo chng ti, cn phi xc nh r vn bn t tung cu th no
l co s php l xc nh pham vi gim c thm.
Th hai, t "xem xt trong iu 284 BLTTHS cng khng r rng. Nu hiu xem xt khng c ngha l c quyn
quyt nh nh cch gii thch ca mt s tc gi th iu 284 BLTTHS cha xc nh oc pham vi gim c
thm oc quyn quyt nh vn g. Cn nu hiu xem xt l c quyn quyt nh th pham vi gim c thm l
qu rng. Gi s chng ta xc nh "ton b vu n mc pham vi hep nht ca khi nim ny l cn c vo
ni dung bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut b khng ngh gim c thm th quy nh ny cng c
th dn n hu qu bt loi cho nhng ngi khng lin quan n khng ngh gim c thm. Nu to n c thm
quyn gim c thm xem xt nhng vn ngoi pham vi khng ngh th to n c thm quyn gim c thm c
th hy bn n c hiu lc php lut xt x lai theo hng bt loi cho c nhng ngi khng b khng ngh
theo th tuc gim c thm.
gii quyt bt cp ny, c kin cho rng nn gi nguyn iu lut v b sung thm quy nh khng oc
quyt nh theo hng khng c loi cho ngi b kt n nu khng c khng ngh theo hng m bo
nguyn tc khng lm xu i tnh trang ca b co tong t nh trong th tuc phc thm.([v]) Theo chng ti, vic
b sung iu lut nh trn cha gii quyt ht nhng bt cp nh phn tch trn.
Theo quan im ca chng ti, iu 284 BLTTHS cn phi sa i theo hng:
- B cum t "ton b vu n v nh phn tch trn, chng ta khng xc nh oc th no l "ton b vu n;
- Thay t "xem xt thnh t "xt lai xc nh r thm quyn quyt nh ca hi ng gim c thm.
- Thm quyn ca hi ng gim c thm cn oc xc nh bi khng ngh gim c thm bi v khng ngh
gim c thm chnh l co s pht sinh th tuc gim c thm.
S.K
2

Xu hng chung ca cc nc trn th gii cng nh theo quan im ca cc nh lm lut Vit Nam th vic xt
lai bn n, quyt nh c hiu lc php lut chi tin hnh trong nhng trng hop rt han ch m bo tnh
n nh ca cc bn n, quyt nh c hiu lc php lut. Lut t tung hnh s ca mt s nc cng gii han
pham vi gim c thm theo ni dung khng ngh gim c thm: iu 444 BLTTHS Hn Quc quy nh: "To n
ti cao s chi iu tra nhng vn ghi trong on xem xt vic khng n c bit.([vi]) iu 460 BLTTHS Nht
Bn cng quy nh: "To n chi xem xt nhng vn oc nu trong khng ngh gim c thm.([vii]) Vic m
rng pham vi gim c thm l khng cn thit v khng ng vi tnh cht ca gim c thm l chi tin hnh khi
c khng ngh ca ch th c thm quyn. Gi s, nu nh bn n c hiu lc php lut tuyn phat b co v
nhiu ti, khng ngh gim c thm chi cp vic to n nh ti danh sai i vi mt ti th khng c l do g
buc to n c thm quyn gim c thm phi xt lai phn bn n v tt c cc ti khc, nht l khi bn n
c hiu lc php lut. Quy nh theo hng m rng pham vi gim c thm khng chi lm tng khi long cng
vic cho to n c thm quyn gim c thm m cn c tnh cht bao bin, lm thay to n cp phc thm, khng
pht huy oc trch nhim ca to n cp phc thm trong vic khc phuc nhng sai lm trong hoat ng xt x
ca to n cp so thm.
Cng c kin cho rng, nu gii han pham vi gim c thm theo ni dung khng ngh c th dn n tnh trang
khng khc phuc ht nhng sai lm trong hoat ng xt x v vic bn n c th b gim c thm nhiu ln.
trnh tnh trang ny, theo chng ti, khi kim tra tnh hop php ca cc bn n, quyt nh c hiu lc php lut,
to n v vin kim st phi kim tra ton b bn n, quyt nh c hiu lc php lut. Khi gii quyt on
ngh gim c thm, to n v vin kim st cng phi xem xt ton b bn n, quyt nh m khng phu thuc
vo ni dung ca on ngh, trn co s ra quyt nh khng ngh gim c thm. khng ngh gim c
thm y , khng b st vi pham php lut nghim trong cn phi xem xt ton b bn n v quyt nh c
hiu lc php lut nhng khi gim c thm th pham vi gim c thm cn phi oc gii han trong pham vi ca
khng ngh m bo nguyn tc phi hop, ch c trong t tung hnh s. Nu trong khi gim c thm pht
hin vi pham php lut nghim trong cha c khng ngh th hi ng gim c thm thng bo cho ngi c thm
quyn khng ngh khng ngh. Tuy nhin, vn ny khng cn thit phi quy nh trong iu 284 BLTTHS v
pham vi gim c thm m cn oc quy nh cu th hon v quyn b sung khng ngh tai iu 277 BLTTHS v
khng ngh theo th tuc gim c thm.
T nhng phn tch trn, chng ti kin ngh sa i iu 284 BLTTHS nh sau: "Hi ng gim ng thm chi xt
lai nhng vn oc nu trong khng ngh gim c thm./.
([i]).Xem: PGS.TS. V Khnh Vinh (ch bin) , "Bnh lun khoa hoc B lut t tung hnh s, Nxb. Cng an nhn
dn, H Ni, 2004, tr. 769.
([ii]).Xem: Nguyn Vn Trong, "Gim c thm trong t tung hnh s, Lun vn thac s (1996), tr. 84; inh Vn
Qu, "Gim c thm, ti thm v hnh s Nhng vn l lun v thc tin, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni,
1997, tr. 69.
([iii]).Xem: inh Vn Qu, "Gim c thm, ti thm v hnh s Nhng vn l lun v thc tin, Nxb. Chnh tr
quc gia, H Ni, 1997, tr.73.
([iv]).Xem: Trung tm t in hoc, "T in ting Vit, Nxb. Khoa hoc x hi, H Ni, 1994, tr.1107.
([v]).Xem: Hong Qung Lc, "Bn v thi im pht sinh hiu lc ca bn n so thm khng b khng co, khng
ngh, Tap ch TAND s 5/1997, tr.22; Nguyn Vn Trong, Gim c thm trong t tung hnh s, Lun vn thac s
(1996), tr.82; inh Vn Qu, Gim c thm, ti thm v hnh s Nhng vn l lun v thc tin, Nxb. Chnh
tr quc gia, H Ni, 1997, tr.72.
([vi]).Xem: Vin khoa hoc kim st VKSNDTC (1998), "Lut t tung hnh s Hn Quc, (bn dch ting Vit), tr.100.
([vii]).Xem: Vin khoa hoc kim st VKSNDTC (1993), "B lut t tung hnh s Nht Bn, (bn dch ting Vit)., tr.
74., tr. 220, 22
Theo Tap ch Lut hoc s 7/2008
S.K
3

Hon thin quy d[nh php Iut v th tc phin ta xt x phc thm v n hnh s
TS. Phan Th Thanh Mai
Khoa Lut hnh s i h Lut H! N"i
Th tuc phin ta oc tin hnh nh th no phu thuc vo tnh cht v ni dung ca phin ta, th hin mi
quan h bin chng gia ni dung v hnh thc. Xt x phc thm v xt x so thm vu n hnh s tuy cng l
hoat ng xt x nhng xt x phc thm cn c nhng c trng khc bit so vi xt x so thm nn th tuc
phin ta phc thm cng phi c nhng khc bit cn thit v ph hop. Th tuc phin ta phc thm theo quy
nh ca BLTTHS nm 2003 (v hng dn thc hin iu ny trong Ngh quyt s 05/NQ-HTP Hng dn thi
hnh mt s quy nh trong Phn th t "Xt x phc thm ca BLTTHS ngy 8/12/2005 ca HTP TANDTC) rt
so si v thiu cu th. Chng ti xin ng gp mt s kin hon thin quy nh ca BLTTHS v th tuc phin ta
so thm, p ng yu cu ca ci cch t php, cu th l nhng kin sau:
1. Cn sa i, b sung iu 247 v th tuc phin ta phc thm.
Theo quy nh tai iu 247 BLTTHS, th tuc phin ta so thm oc tin hnh nh sau: "Phin ta phc thm
cng tin hnh nh phin ta so thm nhng trc khi xt hi, mt thnh vin ca Hi ng xt x phi trnh by
tm tt ni dung vu n, quyt nh ca bn n so thm, ni dung ca khng co hoc khng ngh. Khi tranh lun,
Kim st vin pht biu quan im ca Vin kim st v vic gii quyt vu n. Quy nh ny cng oc hng
dn cu th tai Ngh quyt s 05/2005/NQ-HTP ca Hi ng thm phn TANDTC hng dn thi hnh mt s quy
nh chung trong Phn th t "Xt x phc thm ca BLTTHS ngy 8/12/2005. Tuy nhin, nhng quy nh ny
cn cha y , cu th cn sa i, b sung cho hop l hon.
- Th nht, cn b sung mt s th tuc phin ta phc thm m trn thc t oc tin hnh khc vi th tuc phin
ta so thm v khng th p dung tong t quy nh php lut v th tuc phin ta so thm nhng cha oc quy
nh trong iu 247.
- Khi bt u phin ta, thay cho vic oc quyt nh a vu n ra xt x, ch toa phin ta khai mac phin ta.
Th tuc ny khc vi th tuc phin ta so thm nn cn a vo iu lut.
- Phi b sung quy nh v th tuc kim tra xem ngi tham gia t tung oc giao thng bo v vic khng co,
khng ngh; thng bo v vic m phin ta hay cha v gii quyt yu cu hon phin ta nu ho yu cu v
cha oc giao nhng thng bo ny ng thi han lut nh.
Co s pht sinh th tuc phc thm v pham vi xt x phc thm l cn c vo khng co, khng ngh phc thm.
V vy, Ta n cp so thm phi thng bo v vic khng co, khng ngh cho Vin kim st cng cp v nhng
ngi tham gia t tung c lin quan n khng co, khng ngh trong thi han by ngy bng cng vn i vi
Vin kim st v bng giy triu tp tham gia phin ta i vi ngi tham gia t tung (oc quy nh tai iu 236
BLTTHS v hng dn cu th trong Ngh quyt s 05 ca HTP TANDTC ngy 8/12/2005).[1] Vic thng bo ny
rt cn thit nhng ch th c lin quan n khng co khng ngh c th chun b tt cho vic bo v cc
quyn v loi ch hop php ca ho tai phin ta. Ho c quyn oc gi vn bn nu kin ca mnh v ni dung
khng co, khng ngh v kin ca ho oc a vo h so vu n. Hi ng xt x phi hi xem ho oc
thng bo v khng co, khng ngh ng thi han lut nh hay cha, nu ho cha oc giao hoc oc giao
khng ng thi han lut nh th phi hi xem ho c yu cu hon phin ta hay khng, nu ho yu cu, HXX
phi hon phin ta.
Ngoi thng bo v vic khng co, khng ngh, chm nht l mi lm ngy trc ngy m phin ta, Ta n
cp phc thm phi thng bo bng vn bn cho Vin kim st cng cp v nhng ngi tham gia t tung v thi
gian, a im xt x phc thm vu n ho tham gia phin ta phc thm. Tai phin ta, HXXPT cng phi hi
xem ho oc thng bo trong thi han lut nh hay khng; c yu cu hon phin ta nu cha oc giao
hoc giao khng ng thi han hay khng. Th tuc ny phi oc b sung vo iu 247 BLTTHS v th tuc phin
ta phc thm.
Ni dung ca thng bo tham gia phin ta xt x phc thm theo chng ti cng cha y . iu 242 BLTTHS
quy nh ni dung thng bo chi c thng tin v thi gian, a im xt x phc thm vu n. Vin kim st c
th thc hin tt chc nng, nhim vu ca mnh; b co, b co, ai din hop php ca b co v ngi bo cha
c th thc hin tt cc quyn v nha vu t tung tai phin ta, theo chng ti, cn phi thng bo cho nhng ch
th ny y nhng ni dung tong t nh ni dung quyt nh a vu n ra xt x cp so thm. Trong ni
dung ca thng bo phi nu r x cng khai hay x kn; ho tn thm Thm phn, Hi thm, Th k Ta n, ho
S.K
4

tn thm phn d khuyt, nu c; ho tn kim st vin tham gia phin ta, Kim st vin d khuyt, nu c; ho tn
ngi bo cha, nu c; ho tn ngi phin dch, nu c; ho tn ngi oc triu tp xt hi tai phin ta; vt
chng cn a ra xem xt tai phin ta. trn co s ni dung oc thng bo , cc ch th tham gia phin ta c
th xem xt c cn yu cu thay i ngi tin hnh v tham gia t tung hay khng; c cn yu cu triu tp thm
ngi lm chng hoc cung cp thm ti liu, vt c lin quan hay khng.
- Cn b sung quy nh th tuc xem xt vic b sung, thay i, rt khng co, khng ngh tai phin ta.
iu 238 BLTTHS quy nh v quyn ca ch th khng co khng ngh c quyn b sung, thay i, rt khng co,
khng ngh nh sau: Trc khi bt u hoc tai phin ta phc thm, ngi khng co hoc Vin kim st c
quyn b sung, thay i khng co, khng ngh nhng khng oc lm xu hon tnh trang ca b co; rt mt phn
hoc ton b khng co, khng ngh. iu ny oc hng dn tai Ngh quyt s 05. Tuy nhin, th tuc gii
quyt vic b sung, thay i, rt khng co, khng ngh tai phin ta cn oc quy nh trong iu 247 v th tuc
ny l th tuc ca phin ta phc thm, khng th p dung th tuc phin ta so thm, nu khng quy nh trong
iu lut s khng c cn c php l gii quyt. Vic xem xt, gii quyt phi oc tho lun v thng qua tai
phng ngh n. HXX c th khng chp nhn vic b sung, thay i khng co, khng ngh nu vi pham iu 238
BLTTHS. Nu vic b sung khng co dn n vic pham vi xt x phc thm lin quan n nhng ngi tham
gia t tung khc cha oc triu tp th cn phi hon phin ta triu tp thm ngi c quyn loi, ngha vu
lin quan n khng co, khng ngh.[2] Trong trng hop Vin kim st, ngi khng co rt khng co, khng
ngh tai phin ta th vic rt khng co, khng ngh phi oc ghi vo bin bn. Nu rt ton b khng co, khng
ngh th vic xt x phc thm phi oc nh chi. Nu rt mt phn khng co, khng ngh hoc cn c khng
co, khng ngh khc th Ta n cp phc thm xt x phn khng co, khng ngh cn lai v c nhng phn
rt theo hng gim nhe v hnh s cho b co theo quy nh tai iu 241 v khon 2 iu 249 BLTTHS.[3]
- Th hai, sa i ni dung iu 247 v th tuc trc khi tin hnh xt hi tai phin ta so thm.
Theo quy nh tai iu 247 BLTTHS, trc khi tin hnh xt hi, mt thnh vin ca HXX phi tm tt ni dung
vu n, quyt nh ca bn n so thm, ni dung ca khng co, khng ngh (trn thc t, t trng hop tt c cc
thm phn oc phn cng xt x u c iu kin nghin cu h so vu n m thng chi do thm phn oc
phn cng ch toa phin ta bo co). Quy nh ny c im ging so vi quy nh th tuc phin ta gim c
thm v ti thm (co ch thm phn bo co vin). Tuy nhin, phin ta phc thm l phin ta xt x m khng
phi l th tuc xt lai, v vy, theo chng ti, cn phi th hin r nt hon vai tr ca cc ch th tham gia tranh
tung tai phin ta. Co s pht sinh th tuc xt x so thm l quyt nh truy t ca Vin kim st, v vy, tai phin
ta so thm, trc khi tin hnh xt hi, Kim st vin oc bn co trang (hoc quyt nh truy t theo th tuc rt
gon) v kin b sung, nu c. Theo lgic nh vy, co s pht sinh th tuc xt x phc thm l khng co, khng
ngh th trc khi tin hnh xt hi, ngoi vic mt thnh vin ca HXX phi tm tt ni dung vu n, quyt nh
ca bn n so thm th vic trnh by khng co, khng ngh phi do cc ch th khng co khng ngh t
mnh trnh by v b sung kin, nu c. Nu ngi khng co vng mt, mt thnh vin ca HXX trnh by ni
dung khng co ca ngi . Vic cc ch th khng co, khng ngh t mnh trnh by khng co, khng ngh
nh vy theo chng ti tao cho Vin kim st v ngi khng co (l nhng ch th ca hoat ng tranh tung) vai
tr ch ng hon, ng thi lm cho vai tr ca HXX (co quan ti phn) tr nn v t, khch quan hon.
Th ba, nn sa i, b sung quy nh v trnh t pht biu khi tranh lun tai phin ta phc thm.
iu 247 BLTTHS khng quy nh cu th v trnh t pht biu khi tranh lun tai phin ta phc thm m quy nh
p dung tong t nh th tuc phin ta so thm. Trnh t nh sau: Kim st vin trnh by li lun ti; b co,
ngi bo cha trnh by li bo cha; ngi b hai, nguyn on dn s, b on dn s , ngi c quyn loi,
ngha vu lin quan n vu n; ai din hop php, ngi bo v quyn loi ca nhng ngi ny trnh by kin
(iu 217 BLTTHS). Quy nh ny l ph hop vi phin ta so thm, trn co s buc ti ca Vin kim st tin
hnh vic xt hi cng nh tranh lun. Nhng nu p dung tong t vo phin ta phc thm l khng hon ton
hop l. Co s cho vic xt hi v tranh lun tai phin ta phc thm l khng co, khng ngh phc thm, v vy,
ch th khng co, khng ngh phi l ngi trnh by kin ca mnh bt u qu trnh tranh lun tai phin ta.
Nu Vin kim st khng ngh, Kim st vin l ngi pht biu u tin nhng nu Vin kim st khng khng
ngh m b co khng co th b co phi oc pht biu u tin. Nu c nhiu ch th cng khng co, khng
ngh th trnh t pht biu do HXX xem xt v quyt nh. Theo chng ti nn theo nguyn tc Vin kim st trnh
by trc ngi tham gia t tung v bn c kin buc ti trnh by trc. Trong lut t tung hnh s ca mt s
nc cng c quy nh v vn ny vi nhng ni dung khc nhau nhng u theo nguyn tc xc nh trnh t
pht biu cn c vo ch th khng co, khng ngh m khng phi lun theo th tuc Kim st vin trnh by li
lun ti. iu 206 BLTTHS Thi Lan quy nh: nu mt bn yu cu oc trnh by trc th bn s ni trc;
nu c hai bn u xin ni trc th bn khng co trnh by trc; nu nu c hai bn u xin ni trc v c hai
bn u c on khng co th ngi buc ti oc trnh by trc sau ti lot b co.[4] iu 377 BLTTHS
Lin bang Nga nm 2002 cng quy nh: thm phn nghe kin ca bn khng co hoc khng ngh v cn c
S.K

a ra l l ca mnh v kin phn i ca pha bn kia. trong trng hop c nhiu khng co, khng ngh th
trnh t pht biu do Ta n quyt nh trn co s cn nhc kin ca cc bn.[5]
T nhng phn tch trn, theo chng ti, iu 247 BLTTHS cn sa i, b sung nh sau:
1. Th tuc phin ta phc thm oc tin hnh theo quy nh tai iu ny, ng thi theo nhng quy nh ca B
lut ny v th tuc phin ta so thm khng tri vi quy nh ca iu ny.
2. Ch toa phin ta khai mac phin ta v tin hnh cc th tuc bt u phin ta. Trong trng hop ngi tham
gia t tung cha oc thng bo v vic khng co, khng ngh trong thi han quy nh tai khon 1 iu 236
BLTTHS; thng bo v vic a vu n ra xt x trong thi han quy nh tai iu 242 BLTTHS v nu ho yu cu
th HXX phi hon phin ta.
3. Nu Vin kim st, ngi khng co b sung, thay i, rt khng co, khng ngh tai phin ta, HXX xem xt
v quyt nh tai phng ngh n. Trong trng hop cn thit, HXX quyt nh hon phin ta triu tp thm
nhng ngi c lin quan n khng co, khng ngh. Nu rt mt phn khng co, khng ngh tai phin ta th
HXX xt x phn cn lai; nu rt ton b khng co, khng ngh th vic xt x phc thm phi oc nh chi nu
khng c khng co, khng ngh khc.
4. Sau khi kt thc vic xt hi tai phin ta, ch th khng co hoc khng ngh c quyn pht biu u tin.
Nu c nhiu ch th cng khng co, khng ngh th trnh t pht biu do HXX xem xt v quyt nh.
2. Cn quy nh th tuc phin ta phc thm cc quyt nh ca Ta n cp so thm.
iu 253 BLTTHS quy nh v phc thm nhng quyt nh ca Ta n cp so thm c quy nh "Ta n cp phc
thm khng phi m phin ta nhng nu xt cn th c th triu tp nhng ngi tham gia t tung cn thit
nghe kin ca ho trc khi Ta n ra quyt nh. Quy nh ny l cha cu th, y , cn phi hon thin thm.
Ta n cp phc thm va l cp xt x th hai, va l mt cp gim c vic xt x ca Ta n cp so thm. Khi
phc thm lai bn n ca Ta n cp so thm, Ta n cp phc thm ng thi thc hin c hai chc nng ny,
va xt x lai vu n v ni dung va kim tra tnh hop php v c cn c ca bn n so thm. C hai chc nng
ny c th thc hin thng qua th tuc phin ta xt x cng khai, trc tip, bng li ni vi th tuc tong t nh
phin ta so thm. Tai phin ta phc thm, HXX trc tip xem xt nh gi chng c tai phin ta gii quyt
vu n v ni dung. ng thi, nu c nhng sai lm trong hoat ng xt x ca Ta n cp so thm th Ta n cp
phc thm pht hin v khc phuc. Nu sai lm v mt php lut, Ta n cp phc thm c th xem xt pht hin
trn co s nghin cu h so vu n. Nu sai lm trong vic xc nh s tht ca vu n, Ta n cp phc bng vic
xt x tai phin ta, trn co s nhng chng c c v chng c mi c th xc nh lai s tht ca vu n. Bng
quyn sa v hu bn n hoc quyt nh so thm, Ta n cp phc thm c th sa cha sai lm c mt php
lut c v mt xc nh s tht ca vu n. Nu khng iu kin, cn c sa n v hy n, Ta n cp phc
thm y n v ngh khng ngh gim c thm. Vic phc thm nhng quyt nh ca Ta n cp so thm khng
phi l hoat ng xt x, khng xem xt nh gi cc tnh tit v ni dung thc cht ca vu n hnh s m l hoat
ng xt lai, kim tra tnh ng n ca cc quyt nh so thm. iu 230 BLTTHS v tnh cht ca phc thm
cng quy nh: Xt x phc thm l vic Ta n cp trn trc tip xt x lai vu n hoc xt lai quyt nh so thm
m bn n, quyt nh so thm i vi vu n cha c hiu lc php lut b khng co hoc khng ngh. V vy,
theo chng ti, th tuc phc thm cc quyt nh ca Ta n cp so thm cn oc tin hnh tong t nh th tuc
xt lai: khng cn m phin ta cng khai, nu xt thy cn thit c th triu tp nhng ngi tham gia t tung cn
thit. Cn b sung thm vo khon 1 iu 253 ni dung sau: Tai phin ta, mt thnh vin ca HXX trnh by tm
tt ni dung vu n, ni dung quyt nh b khng co, khng ngh, cc thnh vin ca HXX pht biu kin, ai
din Vin kim st pht biu quan im ca Vin kim st v vic gii quyt vu n. Nu triu tp ngi tham gia
t tung th nhng ngi ny oc trnh by kin trc khi ai din Vin kim st pht biu. Trong trng hop ho
vng mt, HXX vn tip tuc tin hnh vic xt x.
3. B sung quy nh v vic p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm vu n hnh s
Th tuc rt gon l th tuc c bit ca t tung hnh s oc p dung gii quyt nhng vu n hnh s i vi ti
pham t nghim trong, c tnh cht qu tang, on gin, chng c r rng, ngi thc hin hnh vi pham ti c cn
cc, lai lch r rng. Th tuc ny c s rt ngn v thi gian, on gin v th tuc nhm gii quyt nhanh chng vu
n hnh s, gp phn u tranh phng, chng ti pham nhanh chng, hiu qu, l mt trong nhng gii php gii
quyt tnh trang tn ong n ko di v cc vi pham cc quy nh ca BLTTHS v thi han c xu hng gia tng;
khc phuc tnh trang qu ti trong cc trai tam giam v nhng kh khn trong t chc tam gi, tam giam. Vic gii
quyt vu n nhanh chng s tao iu kin nhng thit hai do hnh vi pham ti gy ra nhanh chng oc khc
phuc, gp phn m bo loi ch Nh nc, quyn v loi ch hop php ca t chc v cng dn. Th tuc ny cn
tao iu kin cho cc co quan tin hnh t tung tit kim oc thi gian, tin bac, cng sc trong vic gii quyt vu
S.K
!

n nhng vu n on gin, r rng, t nghim trong, tp trung vo vic gii quyt nhng vu n nghim trong, phc
tap hon; ng thi cng tit kim oc thi gian v chi ph cho nhng ngi tham gia t tung v gip ho nhanh
chng n nh cuc sng v tham gia vo cc quan h php lut khc. Th tuc ny cng p ng yu cu ca
nhn dn v vic x l kp thi, nhanh chng, chnh xc cc hnh vi pham ti v ngi pham ti, qua nhanh
chng pht huy tc dung gio duc thc php lut trong nhn dn thng qua hoat ng xt x, gp phn vo vic
phng nga ti pham.
Tuy nhin, ngoi nhng yu t tch cc nh nu trn, th tuc rt gon cng tim n nhng iu kin dn n han
ch vic m bo cc quyn v loi ch hop php ca b can, b co. V vy, cn phi cn nhc, thn trong trong
vic quy nh v thi hnh th tuc ny c v iu kin v pham vi p dung. Theo quy nh tai iu 318 BLTTHS nm
2003 xc nh pham vi p dung th tuc rt gon chi trong vic iu tra, truy t, xt x so thm vu n hnh s. Tuy
nhin, vic c nn m rng pham vi p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm hay khng l vn hin
nay ang oc cp n vi nhng quan im khc nhau.
- Quan im th nht: Khng p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm vu n hnh s.
y l quan im chnh thng ca cc nh lm lut oc th hin trong ni dung ca iu lut v l quan im
ca nhng ngi cho rng quy nh ca php lut hin hnh l hop l. Vic quy nh khng p dung th tuc rt gon
i vi vic xt x phc thm v khi bn n, quyt nh ca Ta n cp so thm b khng co, khng ngh l
c s khng thng nht gia Ta n vi Vin kim st hoc gia Ta n vi nhng ngi tham gia t tung c
quyn khng co trong vic gii quyt vu n. V nh vy, tnh cht "s vic pham ti on gin, chng c r rng
khng cn na m vu n tr thnh phc tap, khng m bo y iu kin gii quyt theo th tuc rt gon.
- Quan im th hai: Nn quy nh p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm i vi cc vu n trc
xt x so thm theo th tuc rt gon. Tc gi quan im ny cho rng:
Vic bn n, quyt nh so thm b khng co, khng ngh khng lm cho tnh cht ca vu n phc tap thm v
chi khi c iu kin lut nh co quan iu tra mi ngh p dung th tuc rt gon v Vin kim st cn nhc
k cng trc v sau khi quyt nh p dung th tuc rt gon;
Vic phc thm trong trng hop ny khng i hi nhiu thi gian do tnh cht on gin, r rng ca vu n;
trong giai oan so thm, nu c nhng tnh tit lm phc tap thm tnh cht ca vu n th cc co quan tin hnh t
tung cp so thm c nhng quyt nh cn thit khng p dung th tuc rt gon i vi vu n ny na.
Nu c sai lm cp so thm th vic lm r sa cha nhng sai lm cng khng mt nhiu thi gian do
nhng iu kin p dung th tuc rt gon cho php nhanh chng xc nh cc tnh tit thc t ca n. Mt khc, nu
c s vi pham nghim trong quy nh ca BLTTHS, Hi ng xt x phc thm c th hy bn n, quyt nh so
thm iu tra, xt x lai theo th tuc thng thng.[6]
V quan im th nht, cng l quy nh ca BLTTHS nm 2003, khng cho php p dung th tuc rt gon i vi
vic xt x phc thm i vi moi vu n l th hin s thn trong trong vic p dung th tuc rt gon, tuy nhin theo
chng ti l qu han ch. V mt l lun cng nh thc tin xt x u cho php nhn nh c nhng trng hop,
vic khng co ca b co khng lm cho tnh cht ca vu n tr nn phc tap. a s b co thc hin quyn
khng co (s long khng co, trong c khng co ca b co chim ti l rt ln, theo s liu thng k ca
VKSNDTC, nm 2005, s vu khng co chim 93,32 s vu ta n cp phc thm thu l; nm 2006, chim
92,93; nm 2007, chim 93,82)[7] v rt nhiu trng hop ho khng co chi xin oc khoan hng, gim nhe
hnh phat vi tm l cu may, cn nc cn tt m khng phi v ho phn i vic gii quyt vu n ca Ta n cp
so thm, cng khng phi v bn n, quyt nh ca Ta n cp so thm khng m bo tnh hop php hay khng
c cn c. C trng hop, ngi b hai khng co xin gim nhe cho b co chi v ho c quan h hn nhn, huyt
thng vi b co hoc v nhng l do mun thng cm, tha th cho b co, mun "lm phc, khng mun gy th
on vi b co m khng phi v l do khng ng tnh vi phn quyt ca Ta n ( l mt trong nhng nguyn
nhn ca vic Ta n cp phc thm ra quyt nh khng chp nhn khng co, gi nguyn bn n so thm chim
ti l cao trong cc quyt nh ca Ta n. Theo s liu thng k ca TANDTC, t nm 2002 n nm 2007 ti l ny
trung bnh l 70,23)[8]. Trong nhng trng hop ny, thc cht khng c vn cn xem xt thm v cc tnh
tit thuc ni dung vu n, cng khng cn xem xt lai v vic p dung php lut ca Ta n cp so thm m chi
xem xt c th gim hon na mc n cho b co trong iu khon nh hay khng trn co s p dung khon 2
iu 46 BLHS. V vy, trong trng hop ny, nu nh trc vu n c iu kin xt x so thm theo
th tuc rt gon th nhng iu kin vn oc duy tr sau khi bn n b khng co, hon ton c th p dung th
tuc rt gon xt x phc thm nhng vu n ny m khng nh hng n cht long xt x v vn m bo
quyn v loi ch hop php ca b co. Vic han ch khng p dung th tuc rt gon trong xt x phc thm trong
nhng trng hop ny l khng cn thit.
S.K
"

Quan im th hai theo hng kin ngh quy nh p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm i vi
nhng vu n p dung th tuc rt gon trong giai oan xt x so thm m c khng co, khng ngh l nhm khc
phuc han ch v pham vi p dung th tuc rt gon quy nh tai iu 318 BLTTHS nm 2003. Tuy nhin, vic tc gi
cho rng c th p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm i vi moi vu n xt x so thm theo th
tuc rt gon c khng co, khng ngh theo chng ti l qu rng, cn cn nhc thn trong hon. Vic xt x phc
thm vu n hnh s c th phc tap v nhiu l do:
Th nht, vic bn n, quyt nh so thm b khng co, khng ngh thng lm cho tnh cht ca vu n phc tap
thm, nht l trong trng hop Vin kim st khng ngh. Vin kim st khng ngh bao gi cng da trn nhng
l do m Vin kim st coi l xc ng. iu 32 Quy ch cng tc thc hnh quyn cng t v kim st xt x cc
vu n hnh s ngy 17/9/2007 ca VKSNDTC quy nh: Vin kim st khng ngh theo th tuc phc thm khi c
mt trong nhng cn c sau:
- Vic iu tra, xt hi tai phin ta so thm phin din hoc khng y ;
- Kt lun ca bn n hoc quyt nh hnh s so thm khng ph hop cc tnh tit khch quan ca vu n;
- C vi pham trong vic p dung B lut hnh s;
- Thnh phn HXX so thm khng ng lut nh hoc c vi pham nghim trong khc v th tuc t tung.[9]
Trong trng hop c khng ngh ca Vin kim st theo cn c th nht, th hai v th ba, th hin s bt ng
quan im gia Vin kim st vi Ta n i vi vic xem xt nh gi chng c v gii quyt vu n v ni dung
thc cht ca vu n. Trong trng hop ny, r rng vu n khng cn l "s vic pham ti on gin, chng c r
rng na m c s phc tap, kh nh gi cc tnh tit ca vu n cng nh kh la chon quy pham php lut
ph hop p dung nn khng iu kin xt x phc thm theo th tuc rt gon. Vic bt ng gia Ta n
cp so thm v Vin kim st c th do din bin phin ta so thm c vic b sung chng c mi tai phin ta
hoc ngi tham gia t tung thay i li khai dn n vic Ta n v Vin kim st c nhng quan im khc nhau
khi nh gi nhng chng c ny. Cng c th do Ta n la chon cch gii quyt khc vi ngh ca Vin
kim st (nh xt x b co theo khon khc vi khon m Vin kim st truy t trong cng mt iu lut hoc
v ti khc bng hoc nhe hon ti m Vin kim st truy t) v Vin kim st khng ng vi cch gii quyt
ca Ta n. Vic Vin kim st khng ngh v "thnh phn HXX so thm khng ng lut nh hoc c vi pham
nghim trong khc v th tuc t tung cng lm cho vic xt x phc thm tr nn phc tap v vic nh gi vic
xt x ca Ta n cp di c vi pham th tuc t tung hay khng hy n l vic cn tin hnh mt cch thn
trong theo th tuc chung. V vy, theo chng ti, nhng trng hop Vin kim st khng ngh cn oc xt x
phc thm theo th tuc chung.
Trong trng hop khng co, nu on khng co ca ngi khng co th hin s khng ng vi phn quyt
ca Ta n cng vi nhng cn c nh cn c khng ngh ca Vin kim st th vic cng cn phi xt x vu n
theo th tuc chung v nhng l do nh chng ti trnh by.
Th hai, nu bn n, quyt nh so thm ng thi b Vin kim st khng ngh v ngi tham gia t tung khng
co theo nhiu ni dung v hng khng c khc nhau cng lm cho vic xt x phc thm phc tap v c nhng
quan im tri chiu nhau v cch gii quyt ca Ta n cp so thm. Trng hop ny khng chi c s bt ng
gia Vin kim st, ngi tham gia t tung vi Ta n cp so thm m cn c s bt ng gia Vin kim st vi
ngi tham gia t tung v gia nhng ngi tham gia t tung vi nhau.
Th ba, Ta n cp phc thm khng chi thc hin chc nng xt x m cn thc hin chc nng gim c vic
xt x ca Ta n cp di. Vic xt x c theo th tuc rt gon hay khng ty thuc vo tnh cht on gin, r
rng, t nghim trong ca s vic pham ti v xt x lai gii quyt ni dung thc cht ca vu n, nhng vic xt lai
tnh hop php v c cn c ca ta n cp di c phc tap hay khng lai khng phu thuc vo tnh cht on
gin, r rng, t nghim trong ca s vic pham ti. V vy, d vu n iu kin p dung th tuc rt gon cp
so thm nhng khng c ngha l iu kin xt x theo th tuc rt gon cp so thm. Theo chng ti,
nu c nhng khng co, khng ngh yu cu xem xt lai v tnh hop php hay tnh c cn c ca bn n,
quyt nh so thm th vic phc thm phi oc tin hnh theo th tuc chung do tnh cht phc tap ca hoat ng
ny v do yu cu i hi cht long cao ca hoat ng xt lai.
Th t, vic Vin kim st, ngi khng co, ngi c quyn loi, ngha vu lin quan n khng co, khng
ngh, ngi bo cha, ngi bo v quyn loi ca ong s b sung chng c mi tai Ta n cp phc thm
cng c th lm cho chng c ca vu n tr nn phc tap hon, khng iu kin xt x theo th tuc rt gon.
Hon na, nu chng ta tin hnh p dung th tuc rt gon i vi moi vu n p dung th tuc rt gon cp so
S.K
#

thm c khng co, khng ngh th c th dn n tnh trang c nhiu trng hop Ta n cp phc thm s phi
hy bn n, quyt nh so thm iu tra hoc xt x lai theo th tuc chung do tnh cht phc tap ca vu n, ko
di v lm phc tap thm trnh t t tung. V vy cn quy nh theo hng chi p dung th tuc rt gon trong giai
oan phc thm khi c nhng iu kin cn thit.
T nhng phn tch trn, theo chng ti, cn m rng pham vi p dung th tuc rt gon giai oan phc thm trong
trng hop c y nhng iu kin:
- Vu n trc oc xt x so thm theo th tuc rt gon;
- B co nhn ti tai phin ta hnh s so thm;
- Chi c khng co theo hng gim nhe mc hnh phat cho b co ca b co; ca DHP ca b co cha thnh
nin; ca ngi b hai;
- Nhng ngi tham gia t tung khc khng khng co;
- Vin kim st khng khng ngh;
- Cc thm phn oc phn cng xt x phc thm qua vic nghin cu h so hon ton nht tr l bn n so
thm hon ton ng hoc c th gim nhe mc hnh phat trong khung hnh phat m Ta n cp so thm
tuyn.
- B co v DHP ca ho ng xt x phc thm theo th tuc rt gon.[10]
V vic p dung th tuc rt gon cp phc thm trc y oc quy nh trong Bn hng dn v trnh t t
tung phc thm v hnh s (km thng t s 19-TATC ngy 2/10/1974). Theo quy nh tai Thng t ny, khng cn
goi b co m chi bo cho b co bit ngy gi, a im m phin ta b co c th n nhng khng bt buc
phi n, nu ho khng n th s vng mt ca ho khng nh hng n vic xt x, cng khng cn c mt
nhng ngi tham gia t tung khc. Phin ta oc xt x cng khai, ch toa khai mac phin ta, mt thnh vin
ca Hi ng x n bo co tm tt ni dung vu n, kt lun ca Vin kim st nu c s oc trnh by hoc oc,
Hi ng x n v phng ring ngh n v tr lai phng x n tuyn n. Trng hop c b co n th sau khai
mac, b co oc hi cn cc, oc cng b thnh phn Hi ng x n, xin thay i thnh phn Hi ng x n
v ngi phin dch, nu c. Tip theo l bo co tm tt ni dung vu n, sau b co oc trnh by thm nhng
im cn thit, hi ng x n c th hi thm nu xt thy cn thit, kt lun ca Vin kim st, b co oc ni
li sau cng. Hi ng x n vo phng ngh n v tr lai phng x tuyn n.[11]
Theo chng ti, quy nh vn c nhng im hop l cn k tha v pht trin thm. Chng ti nhn thy vic
khng cn triu tp b co v nhng ngi tham gia t tung khc l hop l cn k tha, tuy nhin, khng nn quy
nh thnh hai trng hop: nu ho khng n x theo th tuc khc vi trng hop nu ho c n phin ta nh
quy nh tai Thng t 19 m bo th tuc thng nht trong moi trng hop. Thc cht, vic xem xt khng co
trong trng hop c iu kin phc thm theo th tuc rt gon nh trnh by trn chi l xem xt c th
vn dung khon 2 iu 46 BLHS gim mc hnh phat cho b co hay khng ch khng phi l xt x lai vu n
v ni dung hay c vn cn xt lai v tnh hop php ca bn n, khng c vn cn xt hi hay tranh lun.
ng thi b co (v DHP ca ho nu ho l ngi cha thnh nin hoc c nhoc im v tm thn hoc th
cht) ng xt x theo th tuc rt gon nn vic xt x vng mt b co l khng nh hng n vic gii quyt
khng co. Hon na, vic xt gim n cho b co chi lin quan n quyn loi ca b co, khng lin quan n
quyn loi ca nhng ngi tham gia t tung khc nn cng khng cn triu tp ho n phin ta. Theo chng ti,
khng cn thit phi m phin ta cng khai v thc cht khng c vic xt x v ni dung vu n nn c th p
dung hnh thc nh phc thm quyt nh so thm. Vic quyt nh p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc
thm theo chng ti nn quy nh do Chnh n Ta n cp phc thm quyt nh trn co s ngh ca cc thm
phn oc phn cng xt x vu n nu xt thy iu kin xt x theo th tuc rt gon trong thi han 7 ngy t
ngy nhn h so vu n. Quyt nh ny phi oc gi cho Vin kim st, b co hoc DHP ca b co trong thi
han 24 gi k t khi ra quyt nh. Phin ta phc thm tin hnh theo trong thi han 7 ngy k t ngy thng bo
quyt nh. Nu khng c quyt nh p dung th tuc rt gon trong vic xt x phc thm th vic xt x phc thm
vu n oc tin hnh theo th tuc chung.
T nhng phn tch trn, theo chng ti cn phi b sung iu 318 BLTTHS v pham vi p dung th tuc rt gon
gon i vi vic xt x phc thm. Cn b sung iu 324a quy nh v vic phc thm theo th tuc rt gon vo
Chong XXXV ca BLTTHS vi cc ni dung nh trnh by.
1] TANDTC, Ngh quyt s 05/NQ-HTP Hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th t "Xt x phc
S.K
$

thm ca BLTTHS ngy 8/12/2005 ca HTP TANDTC, muc 1, phn .
[2] Vn ny chng ti cp trong bi "Mt s kin v vic b sung, thay i, rt khng co, khng ngh
theo th tuc phc thm (Tap ch Lut hoc s 6/1996)
[3] TANDTC, Ngh quyt s 05/NQ-HTP Hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th t "Xt x phc
thm ca BLTTHS ngy 8/12/2005 ca HTP TANDTC, muc 7, phn .
[4] VKSNDTC, Vin khoa hoc kim st, B lut TTHS Thi Lan (bn dch ting Vit), H Ni, 1995, tr.56.
[5] VKSNDTC, Vin khoa hoc kim st, B lut TTHS Lin bang Nga, (bn dch ting Vit), H Ni, 2002, tr.157.
[6] Ths. V Gia Lm, Hon thin mt s quy nh ca BLTTHS v th tuc rt gon, K yu hi tho "Th tuc c bit
trong t tung hnh s, Trng ai hoc Lut H Ni, Khoa Lut hnh s, H Ni, 2008, tr.81.
[7] VKSNDTC, Thng k kt qu hoat ng ca VKSND nm 2005 v nm 2007.
[8] TANDTC, Bo co tng kt cng tc xt x ca TANDTC cc nm t 2002 n nm 2007.
[9] Quy ch Cng tc thc hnh quyn cng t v kim st xt x cc vu n hnh s ban hnh km theo Quyt
nh s 960/2007/Q-VKSNDTC ngy 17/9/2007 ca Vin trng VKSNDTC.
[10] V vn ny chng ti trnh by trong bi Mt s kin ngh han ch vic phi chuyn t th tuc rt gon
sang th tuc chung gii quyt vu n. K yu hi tho "Th tuc c bit trong t tung hnh s, Trng ai hoc
Lut H Ni, Khoa Lut hnh s, H Ni, 2008.
[11] TANDTC, Tp h thng ha lut l v t tung hnh s, H Ni, 1976, tr. 220, 223
Theo Tap Ch Lut hoc s 04/2003
Bn v vic rt quyt d[nh khng ngh[, quyt d[nh khng khng ngh[ gim dc thm, ti thm
. Vic rt quyt nh khng ngh gim c thm, quyt nh khng ngh ti thm
1. Vic rt quyt nh khng ngh gim c thm
Theo quy nh tai khon 3 iu 277 B lut T tung Hnh s (BLTTHS) "trc khi bt u phin ta gim c thm,
ngi khng ngh c quyn. rt khng ngh. iu lut chi quy nh ch th v thi im rt khng ngh gim
c thm. Theo chng ti, ni n rt khng ngh gim c thm cn phi cp n ni dung, hnh thc, th tuc
rt khng ngh v hu qu ca rt khng ngh.
a. Ch th rt khng ngh
Ch th rt khng ngh gim c thm l ngi khng ngh. iu 275 BLTTHS quy nh cc ch th c quyn
rt khng ngh gim c thm bao gm:
- Chnh n Ta n nhn dn Ti cao (TANDTC), Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao (VKSNDTC)
khng ngh bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca ta n cc cp1;
- Chnh n Ta n qun s trung ong, Vin trng Vin kim st qun s trung ong khng ngh bn n
hoc quyt nh c hiu lc php lut ca ta n qun s cp di;
- Chnh n ta n Nhn dn cp tinh, Vin trng vin kim st Nhn dn cp tinh, Chnh n ta n qun s cp
qun khu, Vin trng Vin kim st qun s cp qun khu khng ngh bn n hoc quyt nh c hiu lc
php lut ca ta n cp di.
Ngoi ra, Ph vin Trng vin kim st, ph chnh n ta n oc u nhim khng ngh gim c thm (Khon 1
S.K
1%

iu 36 v khon 1 iu 38 BLTTHS) cng l ch th rt khng ngh.
C quan im cho rng chi cn quy nh thm quyn khng ngh gim c thm cho Vin trng VKSNDTC v
Vin trng Vin Kim st qun s Trung ong (VKSQST)2 Quan im ny ph hop vi quan h ch c gia
Vin kim st v ta n, ng thi ph hop nh hng t chc lai h thng ta n theo cp xt x oc t ra
trong Ngh quyt 49 ca B chnh tr3.
Chng ti tn thnh quan im ny, vic quy nh Vin trng VKSNDTC, Vin trng VKSQST v nhng ngi
oc ho u quyn khng ngh ng thi l ngi rt khng ngh oc chng ti coi l tin cho nhng xut
khc.
b. Thi im rt khng ngh
Theo quy nh ca BLTTHS hin hnh, vic rt khng ngh gim c thm khng oc thc hin tai phin ta m
chi oc thc hin trc khi bt u phin ta.
Chng ti ngh b sung quy nh v vic rt khng ngh tai phin ta gim c thm vi l do tai phin ta, sau
khi nghe trnh by bn thuyt trnh v vu n, cc kin, quan im v vic gii quyt vu n (Khon 2 iu 282
BLTTHS), ngi khng ngh mi thy khng ngh khng c cn c hoc tri php lut. Trong trng hop ny
khng nn tip tuc khin cng duy tr khng ngh. Do , cn quy nh quyn rt khng ngh tai phin ta. Nu
ngi khng ngh m u quyn cho ngi khc tham gia phin ta m ngi oc u quyn thy khng ngh
khng c cn c hoc tri php lut th ngh hon phin ta ngi khng ngh xem xt v quyt nh.
xut ny cng ph hop vi hng dn tai khon 2 iu 56 Quy ch v cng tc thc hnh quyn cng t v kim
st xt x cc vu n hnh s ban hnh km theo Quyt nh s 960/2007/Q-VKSTC ngy 17/9/2007 ca Vin
trng VKSNDTC4: ". Ph vin trng v kim st nn tham gia phin ta pht biu quan im v nhng vn
oc Vin trng cho kin. Nu phi thay i co bn quan im oc Vin trng cho kin th ngh
hon phin ta bo co Vin trng xem xt v quyt nh. (Khon 2 iu 281 BLTTHS chi quy nh hon
phin ta trong trng hop Hi ng gim c thm biu quyt ng v khng ng vi khng ngh m khng
c loai kin no oc qu na tng s thnh vin ca ban thm phn, Hi ng thm phn tn thnh. Theo
chng ti, cn quy nh thm trng hop hon phin theo ngh ca ngi oc u quyn tham gia phin ta khi
thy khng ngh khng c cn c hoc tri php lut ngi khng ngh xem xt v quyt nh).
Vic hon phin ta ngi khng ngh xem xt, quyt nh tip tuc gi nguyn khng ngh (c th b sung
chng c, lp lun) hay rt khng ngh tuy lm cho vic gii quyt vu n ko di nhng cn thit v iu th hin
s cn nhc, thn trong trong khng ngh v xt x. Vi nh hng t chc lai h thng ta n theo cp xt x,
khng cn nhiu cp gim c thm nh hin nay, th s cn nhc, thn trong cng oc i hi manh m hon.
c. Ni dung, hnh thc v th tuc rt khng ngh
BLTTHS khng quy nh ni dung, hnh thc v th tuc rt khng ngh gim c thm.
iu 54 Quy ch s 960 ngy 17/9/2007 quy nh trc khi bt u phin ta gim c thm Vin trng Vin
kim st khng ngh rt khng ngh c quyn rt khng ngh bng vn bn nu r l do. Quyt nh rt khng
ngh oc gi cho Ta n s xt x gim c thm v h so vu n; Ta n ra bn n hoc quyt nh b khng
ngh; ngi b kt n v nhng ngi c quyn v loi ch lin quan n vic khng ngh; Vin kim st cp trn
bo co v Vin kim st cp di, Vin kim st ngh khng ngh, vu (hoc phng) kim st giam gi ci
tao v vu (hoc phng) kim st thi hnh n theo di. Trong trng hop Vin trng VKSNDTC u quyn cho
Ph Vin trng phu trch khi k khng ngh theo th tuc gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c
hiu lc php lut ca Ta n cp tinh th quyt nh rt khng ngh phi gi cho Vin trng VKSNDTC bo
co.
Hng dn ca Quy ch cn oc tham kho php in ho ni dung, hnh thc v th tuc rt khng ngh gim
c thm.
V hnh thc, cn quy nh vic rt khng ngh gim c thm trc khi bt u phin Ta phi lm thnh vn bn;
vic rt khng ngh gim c thm tai phin ta phi oc ghi vo bin bn phin ta; trong trng hop hon
phin Ta gim c thm ngi khng ngh xem xt vic rt khng ngh th quyt nh rt khng ngh cng
phi lm thnh vn bn.
V ni dung, cn quy nh vic rt khng ngh phi nu r l do.
V th tuc, cn quy nh ngi rt quyt nh khng ngh gim c thm phi gi ngay quyt nh rt khng ngh
S.K
11

cho Ta n ra bn n hoc quyt nh b khng ngh, Ta n xt x gim c thm, ngi b kt n v nhng
ngi c quyn v loi ch lin quan n vic khng ngh (tong t nh quy nh tai khon 1 iu 277 BLTTHS);
ngi rt quyt nh khng ngh gim c thm tai phin ta phi gi ngay thng bo rt khng ngh cho Ta n
ra bn n hoc quyt nh b khng ngh v nhng ngi c quyn v loi ch lin quan n vic khng ngh khng
c mt tai phin ta. Vic gi quyt nh rt khng ngh v thng bo rt khng ngh tai phin Ta gim c thm
cho cc ch th khc bo co hoc theo di khng cn quy nh trong BLTTHS m c th oc quy nh tai vn
bn di lut.
d. Hu qu ca vic rt khng ngh
BLTTHS mc d c quy nh v thi im v ch th rt khng ngh gim c thm nhng lai khng quy nh hu
qu ca vic rt khng ngh.
C quan im ngh b sung quy nh v hu qu ca vic rt khng ngh gim c thm nh sau: "Trng hop
ngi c quyn khng ngh rt ton b quyt nh khng ngh th vic gim c thm phi oc nh chi nu khng
c khng ngh khc5.
Chng ti ng vi quan im trn v ngh quy nh thm thm quyn quyt nh nh chi gim c thm v
vic gi, thng bo quyt nh nh chi gim c thm.
V thm quyn, cn quy nh quyt nh nh chi gim c thm tai phin ta thuc v Hi ng gim c thm,
trc khi bt u phin ta thuc v thm phn oc phn cng ch toa phin ta. (BLTTHS hin hnh khng c
quy nh v thm phn ch toa phin ta gim c thm, nhng thc t, tt c cc quyt nh gim c thm u
ghi r tn thm phn ch toa phin ta. V vy, cn c quy nh chnh thc v ch toa phin ta gim c thm).
V vic gi, thng bo quyt nh nh chi gim c thm cn quy nh tong t khon 2 iu 288 BLTTHS: Trong
thi han 10 ngy, k t ngy ra quyt nh nh chi gim c thm, Ta n xt x gim c thm phi gi quyt
nh nh chi gim c thm cho ngi b kt n, ngi khng ngh, Ta n, Vin kim st, co quan cng an noi
x so thm, ngi c quyn loi, ngha vu lin quan n vic khng ngh hoc ngi ai din hop php ca ho, co
quan thi hnh n dn s c thm quyn; thng bo bng vn bn cho chnh quyn x, phng, th trn hoc co
quan, t chc noi ngi b kt n c tr hoc lm vic.
Hi ng thm phn TANDTC cng cn ban hnh mu quyt nh nh chi gim c thm.
2. Vic rt quyt nh khng ngh ti thm
BLTTHS khng quy nh vic rt khng ngh ti thm.
Trong thc t c trng hop ai din Vin kim st tai phin ta thy khng ngh khng c cn c nn khng th
gi nguyn quan im khng ngh nhng cng khng th rt khng ngh. V du:
Vo 13h30 ngy 22/7/1988, V Vn Dng cng ng bon hip dm ch V Th M tai hang nh th Pht Dim.
Sau khi pham ti, Dng t th v khai bo gian di ho tn l Trn Vn Dng. Khi oc tai ngoai, Dng b trn khi
a phong. Ta n cp so thm xt x vng mt v kt n b co Trn Vn Dng 6 nm t v ti hip dm.
Dng khng co xin gim hnh phat. Ta n cp phc thm xt x vng mt b co v gi nguyn quyt nh
ca bn n so thm i vi Trn Vn Dng. Ta n ra quyt nh thi hnh n phat t i vi Trn Vn Dng. Co
quan cng an ra lnh truy n i vi Trn Vn Dng vo cc nm 1992, 1999 v 2001. Sau khi b bt vo ngy
09/10/2001 theo lnh truy n, Dng khai ho tn tht l V Vn Dng. Qua li khai ca Dng v cc ti liu xc
minh theo th tuc ti thm c cn c xc nh Trn Vn Dng c ho tn tht l V Vn Dng, con ng V nh Thi
v b Trn Th Hin, l ngi pham ti hip dm nm 1988 v b ta n kt n 6 nm t.
Vin trng Vin kim st c thm quyn khng ngh ti thm ngh hu bn n phc thm v bn n so thm
iu tra lai vi l do bn n so thm v bn n phc thm xc nh khng ng ho ca b co. Tai phin ta ti
thm, ai din vin kim st thy ta n cp so thm v ta n cp phc thm xt x ng ngi, ng ti v ng
php lut; vic sai lm ca cc Ta n ny v ho ca b co chi cn sa lai bng cch nh chnh bn n, ch
khng cn hu bn n iu tra lai nh khng ngh ti thm yu cu. Tuy nhin, BLTTHS khng quy nh Vic rt
khng ngh ti thm nn ai din Vin kim st ngh Hi ng ti thm gi nguyn bn n phc thm Ta
n cp phc thm nh chnh ho ca ngi b kt n theo ng kt qu xc minh. Hi ng ti thm cn c iu
296 v iu 298 BLTTHS quyt nh khng chp nhn khng ngh ti thm v gi nguyn bn n phc thm; yu
cu ta n cp phc thm nh chnh bn n phc thm cho ng ho tn b co v b me ca b co6.
Vic ai din Vin kim st tai phin ta ngh Hi ng ti thm gi nguyn bn n phc thm l ngoc lai vi
S.K
12

khng ngh thc cht ca vic ngh ny l rt lai quan im trong khng ngh. Nhng do BLTTHS khng quy
nh vic rt khng ngh ti thm, khng c co s php l nh chi ti thm nn Hi ng ti thm buc phi
quyt nh khng chp nhn khng ngh.
V vy, BLTTHS cn quy nh v rt khng ngh ti thm vi ni dung tong t nh quy nh v rt khng ngh
gim c thm.
. Vic rt quyt nh khng khng ngh gim c thm, quyt nh khng khng ngh ti thm
Trong trng hop c cn c v cn thi han khng ngh gim c thm hoc ti thm th ngi c quyn khng
ngh phi ra quyt nh khng ngh. Ngoc lai, nu khng c cn c, hoc c cn c nhng ht thi han khng
ngh th ngi c quyn khng ngh phi tr li cho ngi hoc co quan, t chc pht hin bn n, quyt nh
cn xt lai theo th tuc gim c thm hoc ti thm bit l do ca vic khng khng ngh.
Nh vy, a s trng hop, vic khng khng ngh gim c thm hoc ti thm th hin di hnh thc "thng
bo. Duy nht vic khng khng ngh gim c thm hoc ti thm th hin di hnh thc "quyt nh l trng
hop Chnh n TANDTC v Vin trng VKSNDTC khi xem xt bn n t hnh trc khi thi hnh thy khng c
cn c khng ngh. oan 2 khon 1 iu 258 BLTTHS quy nh trong thi han 2 thng, k t ngy nhn oc bn
n v h so vu n t hnh, Chnh n TANDTC, Vin trng VKSNDTC phi quyt nh khng ngh hoc "quyt
nh khng khng ngh gim c thm hoc ti thm. Quyt nh khng khng ngh l co s (hoc mt trong cc
co s) thi hnh hnh phat t hnh7. Do , theo chng ti cn b sung t "quyt nh vo khon 2 iu 258
BLTTHS nh sau: "Bn n t hnh oc thi hnh, nu Chnh n TANDTC v Vin trng VKSNDTC ra quyt nh
khng khng ngh theo th tuc gim c thm hoc ti thm.
BLTTHS hin hnh, trong khi quy nh v quyt nh khng ngh gim c thm hoc ti thm theo th tuc xem xt
bn n t hnh trc khi thi hnh nhng lai khng quy nh vic rt quyt nh ny.
Thc t cho thy Chnh n TANDTC v Vin trng VKSNDTC sau khi ra quyt nh khng khng ngh c th rt
lai quyt nh. V du: Hunh Vn M b ta n cp so thm phat t hnh v ti git ngi, 3 nm t v ti hip dm,
tng hop hnh phat ca c hai ti l t hnh. ta n cp phc thm gi nguyn quyt nh ca bn n so thm v
ti danh v hnh phat i vi M. Hi ng gim c thm tai ban thm phn TANDTC8 cng gi nguyn quyt
nh ca bn n phc thm i vi M. Ngy 31/8/2001 Chnh n TANDTC c quyt nh khng khng ngh v ngy
04/10/2001 Vin trng VKSNDTC cng c quyt nh khng khng ngh quyt nh gim c thm ca ban
thm phn TANDTC i vi M. Sau khi c cc quyt nh ni trn, gia nh ngi b kt n c nhiu on khiu nai,
mt s ai biu Quc hi v lnh ao mt s co quan chc nng cng c vn bn ngh TANDTC v VKSNDTC
xem xt lai vu n. Tai quyt nh khng ngh s 35/HS-TK ngy 18/8/2003, Chnh n TANDTC rt quyt nh khng
khng ngh s 125/TK ngy 31/8/2001 ca Chnh n TANDTC, ngh Hi ng thm phn TANDTC xt x gim
c thm gim hnh phat cho M xung t chung thn9. Tai phin ta gim c thm, Vin trng VKSNDTC cng
rt quyt nh khng khng ngh s 130/KSXXHS ngy 04/10/2001 ca Vin trng VKSNDTC10.
Vu n trn oc gii quyt trc khi BLTTHS nm 2003 c hiu lc php lut nhng nhng vn php l t ra
vn cn nguyn gi tr: cn b sung vo BLTTHS hin hnh quy nh v vic rt quyt nh khng khng ngh gim
c thm hoc ti thm theo th tuc xem xt bn n t hnh trc khi thi hnh trong trng hop quyt nh khng
khng ngh khng c cn c hoc tri php lut.
1. Tr quyt nh ca Hi ng thm phn TANDTC v y l quyt nh ca co quan xt x cao nht.
2. Phan Th Thanh Mai, "Gim c thm trong t tung hnh s Vit Nam, Lun n tin s lut hoc, H Ni, 2007,
Tr. 157-163.
3. Ngh quyt s 49-NQ/T ca B chnh tr ngy 02/06/2005 v Chin loc ci cch t php n nm 2020.
4. Sau y vit tt l Quy ch S 960
5. Phan Th Thanh Mai, "Gim c thm trong t tung hnh s Vit Nam, Lun n tin s lut hoc, H Ni, 2007,
Tr. 165.
6. Quyt nh ti thm s 17/HTP-HS ngy 29/9/2004 ca Hi ng thm phn TANDTC.
7. Trng hop ngi b kt n khng xin n gim th bn n t hnh oc thi hnh nu ta n x so thm nhn
oc quyt nh khng khng ngh ca Chnh n TANDTC v quyt nh khng khng ngh ca Vin trng
VKSNDTC; hoc nhn oc quyt nh gim c thm hoc quyt nh ti thm ca TANDTC gi nguyn bn
S.K
13

n t hnh. Trng hop ngi b kt n xin n gim th bn n t hnh oc thi hnh nu ta n x so thm
nhn oc quyt nh khng khng ngh ca Chnh n TANDTC, quyt nh khng khng ngh ca Vin trng
VKSNDTC v bn sao quyt nh ca Ch tch nc bc on xin n gim hnh phat t hnh; hoc nhn oc
quyt nh gim c thm hoc quyt nh ti thm ca TANDTC gi nguyn bn n t hnh v bn sao quyt nh
ca Ch tch nc bc on xin n gim hnh phat t hnh.
8. Theo quy nh tai iu 248 B lut t tung Hnh s nm 1988, ban thm phn TANDTC l mt cp gim c
thm xt lai nhng bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAQST, ta hnh s, ta phc thm TANDTC.
9. Theo quy nh tai im 4 iu 254 v iu 257 B lut t tung hnh s nm 1988, hi ng gim c thm c
quyn sa bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut.
10. Quyt nh gim c thm s 05/2004/HTP-HS ngy 24/02/2004 ca Hi ng thm phn TANDTC.
Tap ch Tap ch s 6/2007
Mt s vn d v chng c trong t tng hnh s theo Iut chng c ca c (1)
ThS. Ngu#$n Ng Khanh
%i&ng 'i(n )hoa Lut hnh s
Trng i h Lut H! N"i
Theo lut chng c ca c, chng c oc hiu l nhng g oc dng chng minh s tn tai ca mt tnh tit
thc t no trong cc vu n hnh s v dn s. Cc s kin, ti liu oc s dung lm chng c phi oc thu
thp, kim tra, nh gi theo trnh t, th tuc v nhng nguyn tc nht nh theo quy nh ca lut chng c.
Trong bi vit ny chng ti xin gii thiu mt s vn co bn v chng c trong t tung hnh s theo lut chng
c ca c, bao gm: nhng vn cn chng minh, cc phong tin chng minh, phn loai chng c v mt s
nguyn tc co bn khi thu thp, nh gi, s dung chng c.
1. Nhng vn cn chng minh trong cc vu n hnh s
Nhng vn cn chng minh trong cc vu n hnh s l nhng vn cn lm sng t xc nh s tht
khch quan ca vu n. Theo lut chng c ca c, nhng vn cn chng minh bao gm nhng vn chnh v
nhng vn b tro.
Nhng vn chnh cn phi chng minh trong cc vu n hnh s bao gm cc tnh tit oc a ra bi bn buc
ti v bn g ti. L ngi ai din cho Nh nc thc hin chc nng buc ti i vi b co, cng t vin phi
a ra cc chng c bo v s buc ti ca mnh, chng minh hnh vi pham ti ca b co. Ngoc lai, l i
tong b buc ti, b co (cng vi lut s bo cha, nu c) c th a ra cc chng c bo cha cho mnh.
Lut chng c khng cp n nhng vn cu th m cng t vin phi chng minh v b co cn a ra
bo cha cho mnh m chi ghi nhn chung nhng tnh tit do cng t vin v b co (cng vi lut s bo cha
ca mnh) a ra thuyt phuc To n l nhng vn chnh m To n cn phi lm sng t trong cc vu n
hnh s. i vi tng vu vic cu th, vic xc nh nhng vn chnh cn chng minh da vo cc quy nh ca
cc ngnh lut ni dung (lut ring bit). Yu cu t ra vi To n l phi xem xt cc tnh tit do cc bn a ra
mt cch khch quan, ton din. Cc tnh tit do cc bn a ra m khng c cn c vng chc chng minh th
khng oc s dung lm chng c.
Nhng vn b tro cn chng minh trong cc vu n hnh s l nhng d liu oc a ra bi ngi lm chng
hoc nhng d liu khc oc tha nhn l chng c, chng on thun l vn oc iu chinh bng lut
chng c ch khng lin quan n lut ni dung v cng khng lin quan n vic bo cha. V du: nu c cn c
cho rng gia ngi lm chng v ngi yu cu ho lm chng (b co hoc ngi b hai) c mi quan h vi
nhau m c th dn n vic ngi lm chng s khai thin v cho ngi th trong cuc thm vn ngi lm
chng s oc hi v mi quan h . Nu ngi lm chng khng tha nhn mi quan h vi ngi yu cu
mnh lm chng th pha bn kia c th chng minh mi quan h , nu c th.
Mt v du v s tha nhn chng c vi t cch l d liu b tro l khi bn gc ca mt ti liu c lin quan trong
vu n b mt, bn photo chi oc tha nhn l chng c nu chng minh oc l bn gc khng cn na. iu
c th hiu, vic chng minh ti liu gc khng cn tn tai na bn photo c th oc chp nhn l chng c
S.K
14

chi on thun l vic xc nh ti liu c th oc chp nhn l chng c hay khng ch cha xc nh v ni
dung v gi tr chng minh ca ti liu . Nu ti liu oc a ra bi cng t vin hay b co m ni dung ca
n lin quan n vic buc ti hay g ti th gi tr chng minh ca ti liu lai oc xc nh l vn chnh cn
chng minh trong vu n hnh s.
Tm lai, lut chng c ca c khng quy nh cu th nhng vn cn chng minh m chi ghi nhn nhng d liu
cng t vin cn chng minh bo v s buc ti ca mnh v nhng d liu b co a ra bo cha cho
mnh l nhng d liu chnh; nhng d liu oc a ra bi ngi lm chng v nhng d liu khc oc tha
nhn l chng c vi t cch l nhng d liu b tro. Lut chng c ca c khng cp cu th n nhng d
kin m ngi b hai a ra oc xc nh l vn chnh hay vn b tro cn chng minh trong cc vu n hnh
s. Tuy nhin, cn c vo tinh thn chung, c th hiu nhng vn ngi b hai a ra thuc nhm nhng vn
chnh cn chng minh v n lin quan trc tip n vic buc ti i vi b co. C th n h tro cho cc chng
c oc a ra bi cng t vin nhng cng khng loai tr trng hop ngi b hai a ra cc chng c c loi
cho b co. Cho d cc tnh tit ho a ra c loi hay bt loi cho b co th To n vn cn phi xem xt v n lin
quan trc tip n vic buc ti nn cn oc xc nh l vn chnh cn chng minh trong cc vu n hnh s.
i vi cc vu n dn s, lut chng c xc nh cu th nhng tnh tit oc a ra bi nguyn on dn s
(plaiti or applicant or petitioner) l mt trong nhng vn chnh cn chng minh.
2. Cc phong tin chng minh
Theo lut chng c ca c chng c bao gm: li khai ca ngi lm chng; chng c nghe k lai; ti liu; vt
chng; v nhng d liu m to n c th chp nhn l chng c trong nhng trng hop cu th.
2.1. Li khai ca ngi lm chng
Ngi lm chng c th a ra chng c v nhng tnh tit m ho bit v vu n. Lut chng c ca c a ra yu
cu rt cht ch i vi loai chng c ny. Li khai ca ngi lm chng chi oc coi l chng c nu ho trc
tip nhn bit oc cc tnh tit thng qua mt trong nm gic quan ca mnh. Tc l nhng tnh tit ngi lm
chng khai bo phi l do ho trc tip nhn thy, nghe thy.Nu l nhng tnh tit khng oc ngi lm
chng trc tip nhn bit th v mt nguyn tc s khng oc chp nhn l chng c. V du ngi lm chng
khng trc tip chng kin (nhn, nghe.) cc tnh tit ca vu n m nghe mt ngi khc k lai th li khai ca ho
khng oc chp nhn l chng c, tr trng hop c bit[1].
Mt vn khc cn lu khi xem xt li khai ca ngi lm chng l li khai ca ngi lm chng chi oc
chp nhn nu n l bng chng so khi (prima acie evidence) v nhng g ho bit, tc l trc cha c
ngi lm chng no khc chng minh v nhng tnh tit .
Ngoai l duy nht cho nguyn tc chung khi nh gi li khai ca ngi lm chng l khi xem xt cc chng c
cn xc nhn v chuyn mn. C th trong li khai ca ngi lm chng c chuyn mn (ngi oc yu cu xc
nhn mt vn no c lin quan n chuyn mn ca mnh) c nhng d liu oc trch dn t sch chuyn
mn hoc t kin thc ho oc o tao. C ngha l c th ho l ngi khng trc tip chng kin s vic v
trc c th c ngi khc khai bo v tnh tit , ho chi xc nhn tnh khch quan, chnh xc ca li khai
hay ca mt (hay mt s) ti liu no da vo kin thc chuyn mn ca mnh. Nu thm phn, hi thm,
cng t vin hay cc bn tham gia t tung khng ng vi li xc nhn chuyn mn th ho c quyn cht vn
ngi a ra xc nhn. Ngi a ra xc nhn c trch nhim tr li cht vn chng minh tnh ng
n, khch quan ca chng c mnh a ra.
2.2. Chng c nghe k lai
Theo lut chng c mt s nc (trong c c Vit Nam), li khai ca mt ngi khng trc tip chng kin s
vic m oc nghe k lai t mt ngi khc, nu ph hop vi cc tnh tit khc ca vu n th c th oc chp
nhn l chng c (chng c thut lai). Lut chng c ca c khng tha nhn loai chng c nghe k lai, tr
trng hop c bit.
Thng thng cc bn tham gia t tung c gng chng minh cc tnh tit c loi cho mnh bng cch trc tip khai
hoc yu cu ngi lm chng cho mnh nhng trong nhiu trng hop bin php hu hiu ngi tham gia t
tung s dung bo v quyn loi cho mnh l t mnh hoc yu cu ngi lm chng bc b nhng g m ngi
khc khai l oc nghe k lai. y l nguyn tc phn bc chng c nghe k lai. Nguyn tc ny l mt nguyn
tc oc tha nhn ch khng oc quy nh trong bt c mt ao lut no v cng cha bao gi oc trnh by
mt cch r rng. Khi xem xt nguyn tc ny cn lu :
- Nu li khai ca ngi oc nghe k lai ph hop vi li khai ca ngi lm chng m trc b xc nh l
S.K
1

khng oc chp nhn l chng c th cho d li khai oc xc nhn l ng nh nhng g oc nghe k
lai th n cng ong nhin khng oc chp nhn l chng c. Nu li khai ca ngi oc nghe k lai khng
ph hop vi li khai ca ngi k th ho s b cht vn xem c phi t tao ra li khai hay khng. Nu
l li khai ho t tao ra th chc chn s b bc b. Trong trng hop li khai ca ngi oc nghe k lai hon ton
ph hop vi li khai ca ngi trc tip chng kin s vic m li khai ca ngi trc tip chng kin s vic
oc tha nhn l chng c th theo nguyn tc nh gi li khai ca ngi lm chng, nhng tnh tit do
ngi oc nghe k lai oc chng minh bi mt ngi lm chng khc s khng oc chp nhn l chng
c.
- Nguyn tc phn bc li khai nghe k lai phi oc p dung tht nghim ngt. V nguyn tc, li khai ca ngi
oc nghe k lai, khng phi l ngi chng kin s vic th khng oc s dung lm chng c (tr trng hop
c bit). L do l v ngi trnh by li khai khng c hiu bit ca ring mnh v tnh tit khai bo m chi l
oc nghe k lai v thng bn phn bc lai khng c co hi cht vn ngi k tnh tit . Cn trong
trng hop ngi ni ra thng tin cng cung cp chng c th nh trn phn tch, li khai ca ngi
oc nghe k lai khng c gi tr na.
Li khai ca ngi nghe k lai chi c th oc chp nhn nu ho oc nghe lai t mt bn ong s trong vu n,
nhng trng hop khc kh oc chp nhn v tin cy khng cao. Tuy nhin khng phi moi trng hop li
khai ca ngi oc nghe lai t mt bn ong s u oc chp nhn l chng c m chi trong nhng trng
hop c bit. V du: A b truy cu trch nhim hnh s v ti git ngi. Ngi b hai trong vu n ny l B. Khi hp
hi B ni vi X: "Ti bit l khng cn hy vong sng oc na. A bn ti. Anh xem A b bt cha. Sau B
cht. Trong trng hop ny li khai ca X l ngi oc nghe li trng tri ca B khi hp hi oc chp nhn l
chng c nghe k lai. y l mt trong nhng trng hop c bit ca nguyn tc xem xt chng c nghe k lai.
2.3. Cc loai vn bn, ti liu
Theo lut chng c ca c, ni dung ca cc vn bn, ti liu (nh bn hop ng, giy khai sinh, khai t.) cng
c th oc coi l chng c trong t tung hnh s. Tuy nhin, chng chi oc chp nhn l chng c khi oc kt
hop vi cc s kin khc ch khng th oc a ra xem xt c lp, ring r. V du nh khi xem gi tr chng
minh ca bn hop ng, cn kt hop vi li khai ca ngi lm chng. Ngi lm chng phi th l mnh l ngi
k vo bn hop ng vi t cch l ngi lm chng. Khi ni dung ca bn hop ng oc tha nhn l
chng c. Hoc trong vu n trm cp giy chng nhn ng sn, nu trn giy chng nhn c in du vn tay
ca b co th n oc chp nhn l chng c chng minh hnh vi pham ti ca b co.
Ni dung ca cc bn tng trnh, bin bn ghi li khai ca nhng ngi tham gia t tung khi oc thu thp theo
trnh t, th tuc lut nh cng oc coi l chng c trong t tung hnh s.
2.4. Vt chng (hay chng c hin vt)
Cc vt oc coi l chng c c lp, chng oc a ra To n tri gic v a ra kt lun ch khng phi
ngi lm chng trc tip hay gin tip m t. Chng oc goi l vt chng. Vt chng bao gm:
- i tong vt cht:
i tong vt cht c th oc s dung nh mt phong tin chng minh cc tnh tit ca vu n (nh con dao
oc xc nh l cng cu pham ti theo li khai ca ngi lm chng, ca b co.), chng cng c th oc s
dung xy dng cc tnh tit (v du k git ngi cm trong tay mt con dao c dnh cc vt mu, mu mu trn
con dao oc a ra xem xt xc nh xem c phi k pham ti dng con dao thc hin hnh vi
pham ti hay khng).
- Nhng c im v th cht ca con ngi:
Nhng c im v th cht ca con ngi cng oc coi l chng c hin vt v l phong tin chng minh c
gi tr. V du b co thun tay tri hay tay phi, cao hay thp, kho hay yu. Mt ngi b d tt nh qu, cut c th
v l do m oc tuyn l khng pham ti hip dm.
- Thi (v mt) ca ngi lm chng:
Khi lyli khai ngi lm chng cn ch n thi khai bo, v mt ca ngi lm chng. Nu ngi lm
chng a chng c mt cch qu quyt, rnh mach trong cuc thm vn th li khai ca ho c tin cy cao hon
so vi li khai ca ngi lm chng khai bo mp m, quanh co.
S.K
1!

- Thm tra: thm tra c th oc thc hin bng cch xem xt mt a im cu th no hay lm th nghim,
thc nghim tai hin trng. Chng c oc xc nh bng cch dng lai s vic thng khng hu ch nhiu
nh nhng loai chng c khc nhng khi oc xc lp th chng oc tha nhn l chng c. Moi cuc thm
tra phi c ngi chng kin. Nu khng c ngi chng kin th kt qu ca cuc thm tra khng oc chp
nhn l chng c. Vic tin hnh thm tra do To n quyt nh, khng phu thuc vo vic cc bn tham gia t
tung c ng hay khng.
- Cc loai thit b ghi thu:
Lut chng c ca c tha nhn cc phong tin truyn thng nh phim, bng video v my tnh l phong
tin chng minh. ing i vi gi tr chng minh ca bng ghi m (tape-recording) vn cn l vn ang oc
bn lun.
i vi cc d liu oc lu gi trong phim, bng video v my tnh m oc chng minh l nhng d liu tht,
khng phi do cc bn c tao ra, v c lin quan n cc tnh tit ca vu n th chng oc xc nh l chng c
trong cc vu n hnh s.
V du: To n c th cho ngi lm chng nhn dang b co qua bng hnh nu ho tng bit v b co,
quan st c im c nhn cng nh phong cch, cch i ng hng ngy ca b co. Vic nhn dang ca ngi
lm chng s chnh xc hon l bi thm on chi quan st b co tai phin to v quan st bng hnh.
Mc d gi tr chng minh ca bng ghi m vn ang oc tranh ci, trong mt s vu n cu th, chng cng
oc a ra xem xt xc nh giong ni, xc nh ngun gc bng. Ngay c khi bng chi l bn sao, nu
khng c bn gc, th cng oc a ra xem xt nhng To n phi tht thn trong khi nh gi tnh khch
quan ca bn sao. Cho n nay cha c mt nguyn tc no lin quan n vic s dung bng ghi m. Trong
nhng tnh hung cu th c th p dung mt nguyn tc chung no v s tha nhn chng c tha nhn
bng ghi m l phong tin chng minh. Khi nghe lai bng ghi m, nu ng iu giong ni trong ph hop vi
ng iu giong ni ca ngi oc a ra i chiu th s tha nhn chng c oc t ra l cn thit. Cng cn
coi l chng c nu giong ni trong bng oc tha nhn bi mt trong cc bn ong s.
i vi nhng loai thit b ghi thu mi la th To n s yu cu chuyn gia c kin thc chuyn mn kim tra hoat
ng, tnh nng ca phong tin cn nhc, xc nh gi tr chng minh ca chng.
- So , bn : So , bn c th oc dng minh hoa, gii thch r hon v mt chng c no . Trong
nhng trng hop cn thit To n c th yu cu chuyn gia nh gi tnh chh xc, trung thc ca bn so ,
bn . Nu so ,bn oc a ra bi ngi lm chng cng c li khai ca mnh m c sai st th
chng s khng oc s dung lm chng c.
- Cc vn bn, ti liu: cc vn bn, ti liu cng oc coi l vt chng. Loai vt chng ny oc xem xt vi
t cch phong tin chng minh ring bit phn trn.
2.5. Nhng d liu m To n tha nhn l chng c
Nhng vn oc a ra bi cng t vin, b co, ngi lm chng v nhng d liu khc oc To n chp
nhn ( oc trnh by tai phn 1) cng l nhng phong tin chng minh theo lut chng c. Tuy nhin, cn
lu , nu nhng d liu oc To n chp nhn m tho mn cc iu kin ca mt loai phong tin chng minh
no trong s cc phong tin k trn th oc xc nh theo loai phong tin chng minh . V du: b co
khai bo v hnh vi pham ti ca mnh v np cho To n mt s ti liu lin quan n hnh vi pham ti . Nhng
ti liu oc xc nh theo phong tin chng minh th 3, l cc loai vn bn, ti liu. Nhng tnh tit trong
li khai ca b co nu ph hop vi cc tnh tit ca vu n s oc xc nh l nhng d liu m To n tha nhn
l chng c.
3. Phn loai chng c
Theo lut chng c ca c, chng c oc chia thnh: Chng c trc tip v chng c gin tip; chng c gc
v chng c th cp.
3.1. Chng c trc tip v chng c gin tip:
Chng c trc tip oc xem xt di 2 gc :
- Th nht, chng c trc tip i lp vi chng c nghe k lai, n oc nh ngha l li khai ca ngi lm
S.K
1"

chng (ngi trc tip chng kin s vic pham ti) tai to, xc nhn tnh chnh xc ca cc tnh tit ho khai
bo v khng nh tnh trang th cht v tinh thn ca ho mt thi im nht nh (thi im ghi nhn thng tin
v ti pham hoc thi im khai bo s vic pham ti mnh chng kin).
- Th hai, chng c trc tip oc hiu l li khai ca ngi lm chng xc nhn l ho ghi nhn oc cc tnh
tit khai bo bng 1 trong 5 gic quan ca mnh m bo tin cy ca li khai. Nu ho khng chng minh
oc bng cch no mnh ghi nhn thng tin v ti pham th li khai ca ho khng oc s dung lm chng
c. Nu ho tha nhn nhng tnh tit m ho khai bo khng phi do ho trc tip ghi nhn oc m oc nghe k
lai t mt ngi khc th li khai ca ho oc xem xt theo nguyn tc nh gi chng c nghe k lai.
Chng c gin tip l nhng d kin khng trc tip oc dng chng minh cc tnh tit ca vu n m chi
dng suy lun ra s tn tai ca nhng tnh tit khc. V du nh tai phin to xt x vu n git ngi, ngi lm
chng khai nhn thy b co cm con dao c vt mu ca ngi nh noi nan nhn b git. Trn co s cng
t vin ngh bi thm on trc ht yu cu ngi lm chng cam oan mnh khai s tht, sau da vo
v kt hop vi cc chng c khc suy lun b co gy ra ci cht cho nan nhn.
Khi s dung chng c gin tip cn phi xem xt thn trong hon so vi chng c trc tip m bo tnh khch
quan v gi tr chng minh ca loai chng c ny.
Theo cch phn loai trn, theo chng ti, chng c trc tip v chng c gin tip cha oc phn nh rach ri,
cha th hin r s khc bit gia 2 loai chng c ny. Theo cch phn loai ny s c nhng chng c khng th
xc nh oc chng thuc loai no. V du khi b co nhn ti th li khai ca b co dt khot khng phi l chng
c gin tip nhng n cng khng th l chng c trc tip theo ngha trnh by. Tuy nhin c th thy s phn
loai trn chi l tong i. Theo lut chng c ca c, vic so snh gi tr chng minh ca chng c trc tip v
chng c gin tip khng oc t ra. Mc d chng c gin tip khng chng minh oc s vic xy ra nhng
khi kt hop vi cc chng c khc th chng c gi tr chng minh cc tnh tit ca vu n. V du bn thn vt mu
trn li dao khng c gi tr chng minh nhng khi kt hop vi cc tnh tit khc nh s th on ca b co i
vi nan nhn, b co c gng che giu con dao. c th cho php xc nh b co thc hin hnh vi pham ti.
Do vy, To n phi xem xt mt cch khch quan, ton din cc chng c thu thp oc.
3.2. Chng c gc (Primary evidence) v chng c th cp (Secondarry evidence)
Cch phn loai ny da vo ngun gc xut s ca chng c. Nhng ti liu gc oc s dung chng minh
cc tnh tit ca vu n oc xc nh l chng c gc. V du: giy chng nhn ng sn b nh cp trong v du
nu phn trn. Cc bn sao ca cc loai vn bn, ti liu khi oc s dung chng minh s l chng c th
cp. V du khi bn gc ca ti liu oc chng minh l khng cn tn tai na, bn sao ca ti liu c th oc
chp nhn l chng c v l chng c th cp.
V gi tr ca chng c gc v chng c th cp, lut chng c ca c tha nhn chng c gc c gi tr chng
minh cao hon chng c th cp v tin cy ca loai chng c ny cao hon.
4. Mt s nguyn tc v chng c
Lut chng c ca c khng quy nh cu th v cc nguyn tc ca lut chng c hay nguyn tc nh gi, s
dung chng c. Qua tm hiu cc quy nh chung c th rt ra mt s nguyn tc co bn sau:
- Nguyn tc m bo tnh khch quan ca li khai ca ngi lm chng. Nguyn tc ny i hi ngi lm chng
phi tuyn th l mnh s ni s tht. Cc tnh tit trong li khai ca ngi lm chng phi do ho ghi nhn oc
bng mt trong 5 gic quan. Chng c nghe k lai chi oc chp nhn trong nhng trng hop c bit. Trc
khi khai bo v cc tnh tit ca vu n m mnh chng kin, bao gi ngi lm chng cng phi th "ti xin th
l s khng ni g ngoi s tht (m mnh chng kin).
- Nguyn tc loai tr s ph nhn cc tnh tit trc khai bo. Mt khi ngi lm chng vin dn hay ph
nhn mt tnh tit no th sau khng th v bt c mt l do g m ho c th ph nhn li khai trc ca
mnh.
- Nguyn tc v gi tr ca chng c gc v chng c th cp. Mc d lut chng c khng t ra vn so snh
gi tr ca chng c trc tip v chng c gin tip nhng i vi chng c gc (Primary evidence) v chng c
th cp (Secondary evidence) th lai tha nhn chng c gc c gi tr cao hon chng c th cp nh phn
tch phn trn.
- Nguyn tc v trch nhim chng minh: cng ging nh php lut nhiu nc khc, lut chng c ca c xc
S.K
1#

nh trch nhim chng minh ti pham thuc v cng t vin. Cng t vin phi a ra chng c bo v s
buc ti i vi b co. B co khng c ngha vu chng minh l mnh v ti nhng c quyn a ra cc chng c
bo cha cho mnh. Thm ch b co c quyn gi im lng khng khai bo. Nu kim st vin khng a ra
oc chng c sc thuyt phuc chng minh b co c ti th To n s tuyn b co v ti.
Nhim vu ca bi thm on l cn c vo cc chng c oc a ra bi cng t vin v nhng ngi tham gia
t tung xc nh xem c thc s l mt vu n hnh s hay khng, hay ni cch khc l hnh vi ca b co c
phi l hnh vi pham ti hay khng. Trn co s thm phn xt x cn nhc, nh gi chng c, ra bn n ng
ngi, ng ti, ng php lut.
(1) Ti liu tham kho: "Cross on vidence, David Byrne QC .D Heyden, 3rd Australian dition, Butterorths
1986
[1] Xem phn 2.2.-chng c nghe k lai.
Nng cao v[ th ca ngui bo cha tai phin to hnh s
ThS. Ngu#$n Ng Khanh Trng H Lut H! N"i
1. B lut t tung hnh s (BLTTHS) u tin ca nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam oc Quc hi thng
qua ngy 28/6/1988. Qua hai ln sa i, b sung (ngy 22/12/1992 v ngy 26/11/2003) nhiu ch nh ca B
lut oc sa i, b sung ng k nhng cc quy nh ca B lut v hoat ng ca ngi bo cha tai phin
to hu nh khng c s thay i. Thc t p dung cc quy nh ca BLTTHS trong thi gian qua cho thy cc quy
nh ca BLTTHS v vai tr ca ngi bo cha tai phin to([1]) cha thc s hop l v cn nhiu bt cp khi p
dung nhng quy nh ny trong thc tin. Trong khoa hoc lut t tung hnh s gn y c mt s cng trnh
cp nhng bt cp .([2]) Trong bi vit ny chng ti tip cn vn di gc so snh v tr ca ngi bo
cha tai phin to theo lut t tung hnh s Vit Nam v trong h thng t tung hnh s ca c vi mong mun rt
ra oc nhng bi hoc b ch v a ra nhng kin ngh sa i mt s quy nh ca BLTTHS hin hnh v vn
ny.
Trong BLTTHS Vit Nam hin hnh, v tr ca ngi bo cha tai phin to hnh s so thm oc quy nh tai cc
iu lut sau: iu 19 (m bo quyn bnh ng trc to n), iu 190 (s c mt ca ngi bo cha), iu
207 (trnh t xt hi), cc iu t iu 209 n iu 215 (quy nh v th tuc xt hi, xem xt vt chng, xem xt
tai ch.), iu 217 (trnh t pht biu khi tranh lun) v iu 218 (i p).
Theo quy nh ca iu 19 BLTTHS, tai phin to, ngi bo cha c quyn bnh ng vi kim st vin, ngi b
hai, nguyn on dn s, b on dn s v nhng ngi tham gia t tung khc trong vic a ra chng c, ti liu,
vt, a ra yu cu v tranh lun dn ch trc to n. To n c trch nhim tao iu kin cho ngi bo
cha thc hin nhng quyn ny bo v quyn v loi ch hop php ca b co. Tai phin to, vai tr ca ngi
bo cha trong vic bo v quyn v loi ch hop php ca b co oc th hin trong th tuc xt hi v th tuc
tranh lun.
2. Vai tr ca ngi bo cha trong th tuc xt hi oc quy nh tai khon 2 iu 207 BLTTHS nh sau:
"Khi xt hi tng ngi, ch toa phin ta hi trc ri n cc hi thm, sau n kim st vin, ngi bo
cha, ngi bo v quyn loi ca ong s. Nhng ngi tham gia phin ta cng c quyn ngh vi ch toa
phin ta hi thm v nhng tnh tit cn lm sng t. Ngi gim nh oc hi v nhng vn c lin quan
n vic gim nh.
C th ni quy nh tai khon 2 iu 207 BLTTHS l biu hin sinh ng nht ca h thng t tung xt hi v
ang tn tai Vit Nam v mt s nc, v du nh Trung Quc. Theo quy nh tai khon 2 iu 207 BLTTHS Vit
S.K
1$

Nam, khi xt hi ngi c quyn t cu hi u tin l thm phn, sau n hi thm, ri n kim st vin. Chi
sau khi nhng ngi tin hnh t tung kt thc vic xt hi th ngi bo cha v ngi bo v quyn loi ca
ong s mi c quyn t cu hi. Trn thc t, cc cu hi i vi ngi b xt hi ai a s oc t ra bi
thm phn, hi thm v kim st vin. Khi nhng ngi ny tin hnh xt hi, thng thng ch toa phin to
khng khng ch v mt thi gian nhng khi ngi bo cha t cu hi vi ngi b xt hi, ho thng b ch toa
phin to ngt li v han ch thi gian hi.([3]) Cu hi t ra y l: Vai tr ca thm phn (v c hi thm)
trong th tuc xt hi ni ring, tai phin to ni chung l g? Ho l nhng ngi "trong ti ng ra phn x gia
bn buc ti v bn g ti hay ho l nhng ngi xt hi? Nhng ngi ng h h thng t tung xt hi c th
bin h rng tai phin to, thm phn ng vai tr l trong ti nhng vic ho c quyn xt hi khng mu thun vi
vic ho thc hin vai tr ca ngi trong ti. Khng nhng th, vic xt hi cn c th gip ho a ra oc quyt
nh ng n v vic gii quyt vu n. Tuy nhin, theo quan im ca chng ti, quy nh ny cha thc s hop
l.
Tham kho quy nh ca php lut cc nc c h thng t tung tranh tung ni chung, ca php lut c ni ring
c th thy rng vai tr ca thm phn tai phin to nhng nc ny hon ton khc vi vai tr ca thm phn
tai phin to Vit Nam. Trong h thng t tung tranh tung, tai phin to, thm phn thc s l ngi "trong ti
(umpire), lng nghe kin cc bn a ra quyt nh cui cng.([4]) Ho khng trc tip tin hnh vic xt hi
nh Vit Nam. Theo Koppen v Penrod,([5]) trong h thng t tung tranh tung, th tuc t tung l cuc u tranh
gia bn buc ti v bn g ti. H thng ny coi trong s trnh by ca cc bn v s cung cp chng c ca cc
bn tai phin to hon l nhng chng c c sn trong h so. Tai phin to, cng t vin v lut s bo cha bnh
ng trong vic a ra chng c v kim tra ngi lm chng ca bn kia. V l h thng t tung hnh s tranh
tung nn th tuc xt hi khng oc t ra nh Vit Nam. Tuy nhin, lut cho php cng t vin v ngi bo
cha oc t cu hi i vi b co v ngi lm chng oc yu cu triu tp bi bt c bn no. Xt di gc
nht nh vic xt hi vn oc tin hnh nhng ch th ca vic xt hi l cng t vin v lut s ch khng
phi l thm phn v bi thm on. Trong h thng ny, thm phn oc xc nh l "trong ti thc thu, l ngi
kim tra cc chng c (gatekeeper or evidence), xc nh nhng chng c no c gi tr s dung v hng dn
bi thm on trong vic nh gi chng c.
C th s l khp khing khi so snh vai tr ca lut s trong th tuc xt hi theo quy nh ca php lut Vit Nam
vi vai tr ca lut s tai phin to theo quy nh ca php lut c v hai nc ny c hai h thng t tung hnh s
khc nhau. Cng khng th mang cc quy nh ca php lut ca mt nc theo h thng common la nh c
p dung vo thc tin mt nc theo h thng civil la nh Vit Nam. Tuy nhin, qua vic nghin cu h thng t
tung tranh tung ca c, chng ta c th nhn thy nhng im u vit ca h thng t tung ny v rt ra bi hoc,
cn nhc nhng im u vit khi tin hnh sa i cc quy nh tong ng trong BLTTHS. Chng ti cho rng
im u vit ln nht ca h thng t tung tranh tung l vai tr ca thm phn oc xc nh r rng, bi ho l
ngi trong ti cng minh, ng gia bn buc ti v bn g ti. Vi t cch l ngi trong ti, ho khng tham gia
vo vic xt hi m chi kim tra, nh gi chng c cc bn a ra. Vit Nam, thm phn va l ngi tin
hnh xt hi va l ngi phn x. Khi tin hnh xt hi, thm phn phi xt hi mt cch khch quan, ton din
v y nhng trn thc t th khi xt hi thm phn cng nh kim st vin thng chi tp trung vo cc chng
c buc ti i vi b co. Khi nghin cu h thng t tung xt hi, cc hoc gi phong Ty cho rng h thng t
tung ny oc xem nh mt cuc iu tra (an inquest);([6]) nh nc chi quan tm n kt qu ca qu trnh t
tung v mun nhng ngi lm cng tc iu tra tm ra cng nhiu s tht cng tt([7]) v h thng ny quan tm
n chng c trong h so hon l chng c oc a ra tai phin to.([8]) Hon th na, ho cho rng v truc khi
xt x thm phn nghin cu h so nn d c ci nhn nh kin i vi b co. Mcan cho rng trong h
thng t tung xt hi, s xt hi oc nh hng bi nim tin rng ti pham (oc em ra xt x) chc chn
oc thc hin.([9]) Dng nh nhng nhn nh trn rt ng vi thc tin t tung hnh s Vit Nam.
Mt s khc bit na gia h thng t tung xt hi v h thng t tung tranh tung m s khc bit ny dn n cc
quy nh ca php lut v th tuc xt hi tai phin to khc nhau, l s khc nhau trong vic phn nh cc
chc nng truy t, xt x v bo cha. Trong h thng t tung tranh tung, s phn nh ny rt r rng: Cng t
vin gi quyn cng t, lut s c chc nng bo cha v thm phn ng vai tr ca ngi "trong ti. Trong h
thng t tung tranh tung, thm phn khng tham gia vo vic xt hi nh Vit Nam. S chuyn bit ho vai tr
ca thm phn vi t cch l ngi trong ti gip ho thc hin chc nng ca mnh tt hon v nh gi chng c
mt cch khch quan hon. Ngoc lai, trong h thng t tung xt hi, chc nng ca thm phn v chc nng ca
kim st vin dng nh b chng cho. Theo quy nh tai iu 10 BLTTHS Vit Nam, trch nhim chng minh ti
pham thuc v cc co quan tin hnh t tung (bao gm co quan iu tra, vin kim st v to n). Tai phin to,
thm phn ngoi trch nhim ca ngi "trong ti cn mang trch nhim chung l chng minh ti pham, ging
nh kim st vin. Vic BLTTHS quy nh thm phn l ngi t cu hi u tin i vi ngi b xt hi cng
phn no th hin trch nhim ca thm phn trong vic chng minh ti pham.
Gn y, trong khoa hoc lut t tung hnh s Vit Nam, mt s tc gi xut sa i cc quy nh ca
BLTTHS v th tuc xt x theo hng quy nh ch th ca vic xt hi chi l kim st vin v ngi bo cha,
S.K
2%

ngi bo v quyn loi ca ong s.([10]) Thm phn v hi thm khng tham gia xt hi m chi t cu hi khi
thy cn thit lm sng t cc cu tr li ca ngi b xt hi. Chng ti ng vi xut ny. Cu th, chng ti
kin ngh sa i trnh t xt hi tai phin to (khon 2 iu 207 BLTTHS) theo hng quy nh khi xt hi kim
st vin hi trc ri n ngi bo cha v ngi bo v quyn loi ca ong s. Thm phn v hi thm chi
t cu hi khi thy cn lm r cc tnh tit trong li khai ca ngi b xt hi.
3. C th ni, vai tr ca ngi bo cha trong vic bo v quyn v loi ch hop php ca b co tai phin to
oc th hin r nt nht trong th tuc tranh lun tai phin to. Theo quy nh tai iu 217 BLTTHS, sau khi kim
st vin trnh by li lun ti, nu b co c ngi bo cha th ngi bo cha trnh by bn bo cha ca mnh
cho b co. B co c quyn b sung kin bo cha. Theo quy nh ca iu 218 BLTTHS, ngi bo cha c
quyn trnh by kin ca mnh v bn lun ti ca kim st vin v a ra ngh ca mnh. Ho c quyn p lai
kin ca kim st vin v ca nhng ngi tham gia tranh lun khc. Khi kim st vin, ngi bo cha v
nhng ngi tham gia tranh lun khc tranh lun, ch toa phin to khng oc han ch thi gian tranh lun, tao
iu kin ngi tham gia tranh lun trnh by ht kin nhng c quyn ct nhng kin khng lin quan n
vu n. m bo vic tranh lun tai phin to, iu 218 BLTTHS quy nh ch toa phin to c quyn ngh
kim st vin phi p lai nhng kin c lin quan n vu n ca ngi bo cha v nhng ngi tham gia t
tung khc m nhng kin cha oc kim st vin tranh lun.
Thc tin t tung hnh s Vit Nam nhng nm qua cho thy, k t khi Ngh quyt ca B chnh tr s 08/NQ-T
ngy 02/01/2001 v mt s nhim vu trong tm cng tc t php trong thi gian ti v Ngh quyt ca B chnh tr
s 49-NQ/T ngy 02/6/2005 v chin loc ci cch t php n nm 2020 oc ban hnh, th tuc tranh tung tai
phin to hnh s oc coi trong hon rt nhiu so vi trc y v ngi bo cha oc tao iu kin tt hon
tham gia tranh tung vi kim st vin v nhng ngi tham gia t tung khc tai phin to. Tuy nhin, thc tin
cng cho thy vic p dung cc quy nh ca BLTTHS v th tuc tranh tung tai phin to cn tn tai mt s bt cp.
Cu th l:
Th nht, khi ngi bo cha trnh by bn bo cha ca mnh, ho c th b ch toa phin to han ch v mt thi
gian. V du, trong phin x Bi Tin Dng ngy 03/8/2007, ch toa phin to han ch mi ngi bo cha chi oc
ni trong 10 pht. Lut s Pham Hng Hi ng dy pht biu: "Theo quy nh, ch toa khng oc han ch thi
gian tranh lun ca cc lut s([11]).
Th hai, c nhng trng hop, khi ngi bo cha trnh by, hi ng xt x tao iu kin cho ho trnh by nhng
sau tuyn b "khng chp nhn kin ca ngi bo cha m khng nu l do khng chp nhn. Theo kt qu
kho st nm 2006,([12]) k t khi Ngh quyt s 08/NQ-T oc ban hnh, tnh trang ny khng cn nhiu song
thinh thong vn xy ra trong thc t.
Th ba, khi ngi bo cha a ra vn yu cu tranh lun vi kim st vin, trong nhiu trng hop kim st
vin khng p lai kin ca ngi bo cha v ch toa phin to cng khng yu cu kim st vin i p vi
ngi bo cha.([13]) Theo quy nh tai iu 218 BLTTHS, ch toa phin to c quyn ngh kim st vin phi
p lai kin ca ngi bo cha nu kin cha oc kim st vin tranh lun. Tuy nhin, v y l quyn
ca ch toa phin to nn ch toa phin to c th thc hin, c th khng. Theo chng ti lut nn quy nh y
va l quyn va l ngha vu ca ch toa phin to, c ngha l khi ngi bo cha hoc ngi tham gia tranh
lun khc a ra vn yu cu tranh lun vi kim st vin, nu vn cha oc tranh lun m kim st
vin khng t nguyn tham gia tranh lun, ch toa phin to phi yu cu kim st vin p lai kin ca ngi
bo cha hoc ngi tham gia tranh lun khc, c nh vy mi m bo vic tranh lun cng khai tai phin to
theo tinh thn ci cch t php.
c ni ring v cc nc theo h thng t tung tranh tung ni chung, vic tranh lun tai phin to oc thc
hin rt nghim tc, cng khai. Bn cht ca h thng t tung tranh tung l "s tranh ci gia cc bn([14]) v nh
ni phn trn, h thng t tung ny coi trong vic trc tip trnh by ca cc bn tai phin to hon l nhng
chng c c trong h so. Bi vy, tt c cc tnh tit oc a ra bi bn buc ti v bn g ti tai phin to u
phi oc tranh lun cng khai.
Vit Nam, c th thy cc quy nh ca php lut v ch th tham gia v trnh t tranh lun tai phin to tong
i hop l. Tuy nhin, lut cha c oc quy nh cht m bo nhng quy nh ny oc thc thi trn thc
t. Chng ti kin ngh: iu 218 BLTTHS cn sa i theo hng quy nh khi ngi bo cha v nhng ngi
tham gia t tung khc a ra cc tnh tit yu cu kim st vin tranh lun, kim st vin c ngha vu phi p lai
kin nu nhng kin cha oc kim st vin tranh lun. Ch toa phin to phi c trch nhim m bo
vic i p gia kim st vin, ngi bo cha v nhng ngi tham gia t tung khc.
4. K t khi Ngh quyt ca B chnh tr s 08/NQ-T oc ban hnh nm 2001, c th ni rng mc d cc quy
nh ca BLTTHS (2003) v th tuc t tung tai phin to khng c s thay i so vi trc y song trn thc t,
S.K
21

vai tr ca lut s bo cha tai phin to dn dn oc nh gi cao hon. Tuy nhin, thc tin cho thy do nhiu
nguyn nhn (nh cc quy nh v th tuc xt hi cha hop l; quy nh v trch nhim ca ch toa phin to trong
th tuc tranh lun cha cht ch v do nhng ngi tin hnh t tung cha thc s trit tun th cc quy nh
ca php lut.), ngi bo cha cha thc s pht huy ht oc vai tr ca mnh trong vic bo v cc quyn
v loi ch hop php ca b co. Chng ti xut sa i cc quy nh ca iu 207 (trnh t xt hi) v iu 218
(i p) nhm cao hon na vai tr ca ngi bo cha tai phin to v tao iu kin cho ho thc hin chc
nng cao c ca mnh l bo v cc quyn v loi ch hop php ca b co. Vi s thay i ny, h thng t tung
hnh s Vit Nam s dn dn chuyn t h thng t tung xt hi sang h thng t tung hn hop. H thng ny,
theo chng ti, v co bn vn gi bn cht ca h thng t tung xt hi nhng bn canh c rt nhng im u
vit ca h thng t tung tranh tung; vic tranh tung tai phin to oc t ra thnh mt nguyn tc trong t tung
hnh s. Vic thay i ny hon ton ph hop vi tinh thn ci cch t php. i vi ngi bo cha, h thng t
tung hn hop s mang lai cho ho co hi tt hon tham gia vo th tuc xt hi v th tuc tranh lun tai phin to
bo v cc quyn v loi ch hop php ca b co./.
([1]). Trong bi vit ny chng ti chi cp v tr ca ngi bo cha tai phin to hnh s so thm.
([2].Xem: Hong Th Son, "Thc tin thc hin quyn t bo cha v nh ngi khc bo cha, Tap ch lut hoc
s 4/2002; Hong Th Son, "Thc hin nguyn tc m bo quyn bo cha ca b can, b co trong t tung hnh
s, Lun n tin s, 2003; Nguyn Huy Thip, Mt vi kin v ci cch t php vi hoat ng ca lut s tai
phin to, Ngun: http://.luatsuhanoi.org.vn/traodoi/caicachhoatdong.asp; L Ph Thnh, Ci cch t php
Gc nhn t mt phin to hnh s so thm kin ca lut s vn cha oc tn trong, Ngun: http://.luatsu
hanoi.org.vn/traodoi/caicachtuphap.asptop; Nguyn Vn Chin, Nng cao k nng tranh tung ca lut s Vit
Nam bn thm hi nhp, Ngun: http://.luatsu hanoi.org.vn/vande/nangcaokynangtranhtung.asptop.
([3]).Xem: Hong Th Son, Thc hin nguyn tc m bo quyn bo cha ca b can, b co trong t tung hnh
s, Lun n tin s, 2003.
([4]).Xem: Peter . Van Koppen v Steven D. Penrod, So snh h thng t tung tranh tung v h thng t tung xt
hi trong cun "H thng tung tranh tung v h thng t tung xt hi Vin cnh ca cc h thng t tung hnh s,
Nxb. Kluer Academic/Plenum Pubishers, 2003 v enny Mcan, Chng c v th tuc t tung tranh tung Lut
hin ai, Nxb. Hart Publishing, 1998.
([5]).Xem: Koppen and Penrod, Sd.
([7]).Xem: Mcan, Sd.
([9]).Xem: Mc an, Sd.
([10]).Xem: Nguyn Huy Thip, Tld
([11]).Xem: http://ngoisao.net/Nes/Hinhsu/2007/08/ 3B9C0156/
([12]). Kho st oc tin hnh bi tc gi phuc vu cho vic vit lun n tin s vi ti: "Vai tr ca lut s
bo cha Vit Nam.
([13]).Xem: L Ph Thnh, Tld.
Theo Tap ch Lut hoc s 7/2008
S.K
22

Tu php hnh s v yu cu tng cung kim st hoat dng tu php hnh s
TS Tr*n Ng Tu+ ," -u. /h0ng
1. Quan nim v hoat ng t php hnh s
Cho n nay, trong khoa hoc php l cng nh thc tin i sng chnh tr php lut Vit Nam v co bn
at oc s thng nht chung khi quan nim hoat ng t php hnh s l hoat ng thc hin quyn t php.
Tuy nhin, khi quan nim v pham vi quyn t php v hoat ng t php hnh s, ch th tin hnh hoat ng t
php hnh s, lai ang tn tai nhiu kin khc nhau. Khi qut lai c 4 loai kin sau y:
Loai kin th nht quan nim v quyn t php theo ngha hep. Nhng ngi ng h kin ny lp lun rng
quyn t php l lnh vc quyn lc nh nc oc thc hin thng qua hoat ng phn x v phn xt tnh ng
n, tnh hop php ca cc hnh vi, cc quyt nh php lut khi c s tranh chp v cc quyn v loi ch gia cc
ch th php lut. Do vy, ch th thc hin quyn t php chi l Ta n v hoat ng t php hnh s chi l hoat
ng xt x.
Loai kin th hai quan nim v quyn t php v hoat ng t php hnh s theo mt ngha rng ri nht. Nhng
ngi ng h kin ny cho rng, t php l xt x. gii quyt cc tranh chp php lut, cc vi pham php lut
th ngoi Ta n l co quan oc giao chc nng thay mt Nh nc ra phn quyt, cn c s tham gia ca nhiu
co quan, t chc khc. Cc co quan, t chc ny c vai tr quan trong trong vic bo m cho phn quyt ca
Ta n oc chnh xc, khch quan. V vy, vic thc hin quyn t php, tc l quyn thay mt Nh nc phn
quyt v xung t php l, vi pham php lut l ca Ta n, nhng i n phn quyt lai khng chi l nhim
vu ca ring Ta n. Do vy, hoat ng t php hnh s l hoat ng ca cc co quan, t chc v c nhn tham
gia vo vic gii quyt vu n hnh s. Hoat ng t php hnh s l hoat ng ca cc co quan iu tra, Vin kim
st, Ta n, co quan thi hnh n, cc co quan oc giao thc hin mt s nhim vu t tung, cc co quan b tro t
php (gim nh t php, cng chng t php, lut s).
Loai kin th ba cho rng, hoat ng t php hnh s l hnh thc thc hin nhng thm quyn tong ng do
lut nh ca h thng Ta n m thng qua , cc chc nng ca nhnh quyn lc th ba trong Nh nc php
quyn bin thnh hin thc. C bn hnh thc hoat ng t php hnh s tong ng vi bn chc nng ca quyn
t php. Hnh thc hoat ng t php th nht l thc hin thm quyn gii thch cc quy pham php lut (m
trc ht l gii thch Hin php). Hnh thc hoat ng t php th hai l thc hin thm quyn xt x bng hoat
ng t tung t php (ti phn). Hnh thc hoat ng t php th ba l thc hin thm quyn gim st ca Ta n
i vi tnh hop php v c cn c ca vic p dung cc bin php cng ch nh nc c tnh cht t tung, tc
l thc hin s kim tra ca Ta n trong vic p dung cc ch ti v t tung hnh s v hnh s ca cc co quan
bo v php lut. Hnh thc hoat ng t php th t l thc hin thm quyn xc nhn chnh thc cc s kin
(hnh vi) c ngha php l trong cc lnh vc ca i sng x hi hoc han ch quyn ch th tong ng ca cc
cng dn trong qu trnh gii quyt cc mi quan h x hi.
Loai kin th t cho rng, hoat ng t php hnh s l tp hop nhng vic lm cu th do co quan t php thc
hin trong t tung hnh s lin quan trc tip n vic gii quyt cc vu n v hng ti muc ch gii quyt cc vu
n mt cch ng n, khch quan. Do vy, hoat ng t php hnh s bao gm hoat ng iu tra ca co quan
iu tra, hoat ng cng t ca Vin kim st, hoat ng xt x ca Ta n v hoat ng thi hnh n ca co quan
thi hnh n.
Chng ti cho rng, mi loai kin nu trn u cha ng nhng ni dung hop l khi quan nim v pham vi
quyn t php v hoat ng t php hnh s, ch th tin hnh hoat ng t php hnh s. Tuy nhin, xut pht t
thc tin t chc v hoat ng ca b my nh nc ta, t thc tin u tranh phng chng ti pham, thc tin
gii quyt cc vu n hnh s thi gian qua, c th thy loai kin th t c nhiu yu t hop l hon c. Vn
mu cht oc tha nhn chung v hoat ng t php hnh s l hoat ng gn vi vic gii quyt vu n hnh s.
Hoat ng t php hnh s l mt dang hoat ng thc hin quyn lc nh nc ( y l quyn t php), do vy,
hoat ng t php hnh s phi oc thc hin bi nhng co quan nh nc oc giao thm quyn tin hnh cc
hoat ng t tung t php. Xt x l khu trung tm ca hoat ng t php. Kt qu ca hoat ng xt x l vic
Ta n ra bn n kt lun v bn cht php l ca vu vic v cc bin php ch ti p dung. Tuy nhin, Ta n
cng khng th t mnh lm pht sinh chc nng t tung ca Ta n chc nng xt x. chc nng xt x vn
hnh oc v cc th tuc t tung t php tai Ta n oc tin hnh th phi c cc hoat ng t tung t php
oc tin hnh trc , v du hoat ng iu tra ca co quan iu tra, hoat ng truy t ca Vin kim st. Hoat
ng ca cc co quan cng chng, gim nh, bo cha trong qu trnh gii quyt vu n khng thuc pham vi ca
hoat ng t php hnh s m thc cht chi l hoat ng b tro cho hoat ng t php, gp phn gip cho vic
S.K
23

gii quyt vu n hnh s oc ng n, khch quan.
Trn co s nhng phn tch nu trn c th thy hoat ng t php hnh s c mt s c im sau:
- Hoat ng t php hnh s l hoat ng thc hin quyn t php. Do vy, hoat ng t php hnh s mang tnh
quyn lc nh nc.
- Hoat ng t php hnh s phi oc thc hin bi cc co quan t php, l nhng vic lm cu th ca cc co
quan t php gn vi qu trnh gii quyt cc vu n hnh s.
- Hoat ng t php hnh s phi tun th cc nguyn tc c th v quy trnh, th tuc t tung cht ch quy nh
trong cc vn bn php lut v t tung hnh s.
- Hoat ng t php hnh s phi hng n muc tiu gii quyt vu n chnh xc, khch quan, bo v cng l,
cng bng x hi.
Tham kho kinh nghim cc nc cho thy, mi quc gia cng c cng quan nim khng ging nhau v quyn t
php, hoat ng t php v ch th thc thi quyn t php. S khc nhau ny oc l gii t s khc nhau v
bn cht, muc ch, c im quyn lc nh nc mi quc gia, s khc nhau ca cc yu t lch s, kinh t,
vn ho, x hi ca mi nc. Theo quy nh tai khon 1 iu ca Hin php Hop chng quc Hoa K th
"Quyn lc t php ca Hoa K s oc trao cho Ta n nhn dn ti cao v nhng Ta n cp di m Quc
hi c th thit lp trong mt s trng hop. iu 76 ca Hin php Nht Bn quy nh "Ton b quyn t php
oc trao cho To n ti cao v cc Ta n cp di oc thnh lp theo php lut.. Trong khi , th ch hin
hnh ca Trung Quc quy nh quyn t php bao gm quyn xt x v quyn kim st, co quan t php gm Ta
n v Vin kim st (1).
Vit Nam, ngay t thi k u thnh lp Nh nc cch mang, quan nim v quyn t php, hoat ng t php
hnh s, ch th tin hnh hoat ng t php hnh s oc th hin theo ngha rng. iu 63 ca Hin php
nm 1946 quy nh "Co quan t php nc Vit Nam dn ch cng ho gm c Ta n ti cao, cc To phc
thm, cc To nh cp v so cp. Tuy nhin, xt t gc co cu t chc v hoat ng th hoat ng ca Ta
n khng chi bao gm hoat ng xt x ca "thm phn ngi m cn bao gm hoat ng iu tra ca t php
cng an v hoat ng cng t ca thm phn buc ti (2).
nc ta hin nay, quyn t php, hoat ng t php hnh s, co quan tin hnh hoat ng t php hnh s tip
tuc oc hiu theo ngha rng; theo , cc co quan tin hnh hoat ng t php hnh s nc ta bao gm Ta
n, Vin kim st, co quan iu tra v thi hnh n (3). Hin php nm 1992 v Lut t chc Vin kim st nhn
dn (VKSND) nm 2002 quy nh Vin kim st c chc nng thc hnh quyn cng t v kim st cc hoat ng
t php. i tong kim st cc hoat ng t php hnh s ca Vin kim st oc quy nh bao gm: hoat ng
iu tra ca co quan iu tra; hoat ng xt x ca Ta n; hoat ng thi hnh n ca co quan oc giao thm
quyn thi hnh n; hoat ng tam gi, tam giam ca co quan oc giao thm quyn tam gi, tam giam; hoat ng
gii quyt khiu nai, t co v t php hnh s ca cc co quan t php.
2. Yu cu v ni dung kim st i vi cc hoat ng t php hnh s
Quyn lc nh nc d oc t chc theo nguyn tc no, phn cng hay phn quyn, u lun phi chu s
gim st cht ch v ton din, nhm bo m khng xy ra s lam quyn.
Quyn lc l hin tong khch quan trong quan h x hi v n c xu hng d b lam dung. V vy, cng vi s
tha nhn quyn lc nh nc th phi thit lp s gim st i vi quyn lc nh nc. Gim st vic thc hin
quyn lc nh nc l vn c tnh tt yu khch quan. u c quyn lc nh nc th cn c gim st
(4). Hoat ng t php hnh s l hoat ng thc hin quyn lc nh nc (quyn t php), do vy, hoat ng ny
cng phi chu s kim tra, gim st ca nhiu co ch khc nhau (trong c co ch t kim tra t bn trong ca
mi h thng v co ch gim st t bn ngoi h thng).
mt kha canh khc, xut pht t muc tiu, nhim vu cu th ca hoat ng t php hnh s l xem xt, a ra
cc phn quyt chnh xc, khch quan, cng bng v tnh ng n, hop php trong cc hnh vi ca con ngi,
nn php lut trao cho cc co quan t php thc thi nhng thm quyn t tung manh m, thm ch c nhng thm
quyn c kh nng gy nh hng n cc quyn co bn nht ca con ngi nh thm quyn p dung cc bin
php cng ch t tung (bin php bt, tam gi, tam giam.). Kt qu ca hoat ng t php (phn quyt ca Ta
n) c nh hng trc tip n nhng quyn quan trong nht ca con ngi nh quyn sng, quyn t do. T
nhng c im , hoat ng t php hnh s cn v phi chu s kim tra, gim st cht ch ca nhiu co ch
kim tra, gim st khc nhau.
S.K
24

Co ch gim st vic thc hin quyn t php nc ta hin nay oc t chc rt a dang, song tip cn t
quan im h thng c th chia thnh hai nhm: co ch t kim tra t bn trong ca mi h thng co quan t
php v co ch gim st t bn ngoi h thng co quan t php.
Co ch t kim tra t bn trong ca mi h thng l cc h thng kim tra, gim st do ch th thc thi quyn t
php t ra kim tra, gim st cc b phn thuc h thng mnh trong qu trnh thc thi thm quyn t php.
l hoat ng thanh tra, kim tra ca b phn thanh tra cng vu, hoat ng kim tra ca co quan tin hnh t
tung cp trung ong vi co quan tin hnh t tung a phong, hoat ng kim tra ca co quan tin hnh t tung
cp trn vi co quan tin hnh t tung cp di. Hoat ng t kim tra t bn trong ca mi h thng c muc
ch bo m cho cc ch th thuc h thng ca mnh thc hin chc nng, nhim vu theo ng quy nh ca
php lut.
Co ch gim st t bn ngoi h thng bao gm hoat ng gim st ca cc co quan nh nc i vi co quan
thc thi quyn t php, cn goi l gim st nh nc ( nc ta l hoat ng gim st ca Quc hi, Hi ng
nhn dn v gim st ca Vin kim st) v gim st do cc t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi, t chc x
hi v cng dn trc tip thc hin, cn goi l gim st x hi.
Nh phn tch trn, gim st vic thc hin quyn lc nh nc l vn c tnh tt yu, u c quyn lc
nh nc th xut hin gim st vic thc hin quyn lc nh nc. Trong iu kin cu th ca nc ta, xut
pht t muc tiu, nhim vu, c im cu th ca cc hoat ng t php hnh s, cn tng cng s kim tra, gim
st i vi cc hoat ng t php hnh s thng qua cc co ch kim tra, gim st cht ch khc nhau, c bit l
cn thit lp cho oc co ch gim st trc tip, thng xuyn v c hiu qu. Trong iu kin cu th ca Nh
nc ta hin nay, co ch l hoat ng kim st t php ca Vin kim st.
Gim st hoat ng t php hnh s c muc tiu bo m cho cc co quan t php thc hin ng chc nng,
nhim vu ca mnh; bo m vic gii quyt cc vu n oc chnh xc, khch quan; bo m s tun th php
lut ca co quan t php v c nhn oc giao thc hin thm quyn t php; bo m cc quyn con ngi
trong cc th tuc t tung t php do php lut quy nh oc trit tn trong. Kim st hoat ng t php hnh s
l mt hnh thc ca hoat ng gim st nh nc theo di, kim tra vic tun th hin php v php lut ca
cc ch th oc giao thc hin thm quyn t php. Hoat ng kim st t php ca Vin kim st thc cht l
vic s dung t chc nh nc han ch s lam quyn t chnh Nh nc. Muc ch ca kim st hoat ng t
php l nhm bo m cho php lut oc p dung nghim chinh v thng nht trong qu trnh iu tra, truy t,
xt x v thi hnh n. Trong qu trnh gii quyt cc vu n hnh s, Vin kim st c quyn p dung nhng bin
php do php lut quy nh pht hin, loai tr nhng hnh vi vi pham php lut ca bt k co quan t php, bt
k cn b t php no.
nc ta, chc nng gim st hoat ng t php ca Vin kim st l vn c tnh lch s. Trc khi Vin kim
st nhn dn oc thnh lp vi t cch l mt h thng co quan c lp trong b my Nh nc, c chc nng
thc hnh quyn cng t v kim st vic tun theo php lut, th chc nng gim st hoat ng t php (gim st
hoat ng xt x; hoat ng thi hnh cc bn n; hoat ng giam, gi, ci tao) oc giao cho Vin Cng t
m nhim, c bit l t nm 1959, khi Chnh ph ban hnh Ngh nh s 256-TTg v vic thnh lp h thng co
quan cng t c lp, tch khi h thng Ta n v B T php. Thm quyn gim st t php ca co quan cng
t trong thi k ny oc l gii bi tm quan trong ca hoat ng t php hoat ng quyn lc nh nc, hoat
ng c kh nng nh hng trc tip ti nhng quyn co bn ca con ngi nh quyn t do, quyn sng.
Tri qua qu trnh hoat ng, kim st hoat ng t php oc chng minh l co ch gim st t php hu hiu.
C th chng minh tnh hu hiu, hiu qu ca co ch gim st t php thng qua kt qu kim st t php hnh
s trong thi gian t nm 2002 2007 nh sau:
- S vu hnh s Vin kim st cc cp kim st iu tra l 376.892 vu /558.759 b can. Vin kim st cc cp
yu cu Co quan iu tra khi t iu tra 1.337 vu n, trc tip khi t yu cu Co quan iu tra iu tra 202 vu
n, hu b 551 quyt nh khi t vu n ca Co quan iu tra. Cc trng hop bt, tam gi chuyn khi t hnh s
at t l ngy cng cao qua cc nm: nm 2002 at t l 87; nm 2003 l 89,2 ; nm 2006 l 95,3; nm 2007
l 95,2. Cc trng hop khi t iu tra sau phi nh chi do b can khng pham ti gim ng k qua cc nm:
nm 2002, nh chi iu tra i vi 543 b can (t l 0,6); nm 2005 l 138 b can (t l 0,16); nm 2006 l 163
b can (t l 0,17); nm 2007 l 135 b can (t l 0,13). Truy t ti pham at t l cao qua cc nm: Nm 2002,
s vu truy t at t l 96 so vi s vu thu l; nm 2003 at 98,3; nm 2004 at 98,5; nm 2005 at 98,85;
nm 2006-2007 at 99,1.
- Vin kim st cc cp thc hnh quyn cng t v kim st xt x theo th tuc so thm l 297.965 vu n; theo
th tuc phc thm l 70.594 vu n; theo th tuc gim c thm, ti thm l 1.573 vu n. Ta n xt x 4.546 vu
S.K
2

n hnh s do Vin kim st khng ngh theo th tuc phc thm, chp nhn khng ngh 3.130 vu, at t l 68,8;
Ta n xt x 729 vu do Vin kim st khng ngh theo th tuc gim c thm, ti thm, chp nhn khng ngh 653
vu, at t l 89,6.
- Qua kim st hoat ng tam gi, tam giam, qun l v gio duc ngi chp hnh hnh phat t, Vin kim st cc
cp quyt nh tr t do cho 239 ngi b giam gi khng c cn c v tri php lut; ban hnh 12.420 kin
ngh, khng ngh yu cu co quan qun l vic tam gi, tam giam, qun l v gio duc ngi chp hnh n phat t
khc phuc vi pham php lut v so h trong vic qun l cc i tong.
- Vin kim st cc cp tin hnh kim st trc tip 6.138 lot tai ban nhn dn x, phng, th trn trong
vic thi hnh n treo, thi hnh hnh phat ci tao khng giam gi. Qua hoat ng kim st, ban hnh 3.633 kin
ngh, khng ngh yu cu co quan c trch nhim trong vic thi hnh n treo, thi hnh hnh phat ci tao khng giam
gi, khc phuc vi pham php lut.
- Qua kim st vic gii quyt khiu nai t co trong hoat ng t php ca cc co quan t php, Vin kim st
cc cp ban hnh 1.160 kin ngh, khng ngh; kim st vic gii quyt 6.846 vu vic cu th ca cc co quan
t php.
Cc kt qu thc tin nu trn l bng chng sinh ng chng minh tnh hiu qu ca mt co ch gim st t
php. S d c oc nhng kt qu nh vy l do c im v t chc v hoat ng ca ch th thc thi chc
nng gim st trong quan h vi i tong b gim st, cu th nh sau:
Th nht, v yu t t chc, Vin kim st l mt h thng co quan c lp trong b my nh nc, oc giao
thc hin chc nng kim st hoat ng t php ca cc co quan t php, nn co ch gim st ca Vin kim st
c tnh c lp nht nh vi i tong oc gim st. Tnh c lp ny bo m cho hoat ng gim st ca Vin
kim st khch quan, trung thc v c tnh kh thi.
Th hai, v hoat ng, Vin kim st l co quan duy nht trong h thng cc co quan t php oc hin php v
php lut quy nh c thm quyn tham gia vo tt c cc lnh vc t tung t php (t php hnh s, t php dn
s, t php hnh chnh.). Trong lnh vc t php hnh s, Vin kim st c thm quyn tham gia vo tt c cc
giai oan t tung (t giai oan khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s). y l iu kin quan trong
bo m cho Vin kim st c kh nng gim st ton b qu trnh t tung, gim st ton b qu trnh thc hin
quyn t php, l co s quan trong pht hin vi pham trong hoat ng t php.
Th ba, v mc v pham vi gim st, kim st cc hoat ng t php ca Vin kim st oc tin hnh cu th,
thng xuyn, lin tuc ti i tong b gim st. y l iu kin bo m cho hoat ng gim st c tnh
chuyn nghip v c hiu qu cao.
Th t, v tnh cht hoat ng, do kim st cc hoat ng t php ca Vin kim st l hoat ng gim st Nh
nc, nn trong hoat ng ca mnh, Vin kim st chi xem xt i tong kim st gc c hop php hay
khng hop php, khng xem xt vn c hop l hay khng hop l, khng can thip vo hoat ng mang tnh
nghip vu ca cc co quan t php. Do vy, hoat ng kim st ca Vin kim st khng th l nhn t cn tr
hoat ng bnh thng ca cc co quan t php v cng khng th tr thnh nhn t nh hng n nguyn tc
c lp xt x v chi tun theo php lut ca Ta n nh nhiu kin gn y cho rng, cn b chc nng kim
st hoat ng xt x ca Vin kim st bo m tnh c lp trong hoat ng xt x ca Ta n. Theo quy nh
ca php lut v trn thc t, kim st hoat ng t php ni chung v kim st hoat ng xt x ni ring cn
nhm muc tiu bo m tnh c lp ca hoat ng xt x, loai tr moi yu t nh hng n nguyn tc c lp
xt x ca Ta n.
Nh vy, gim st vic thc hin hoat ng t php ni chung v gim st hoat ng t php hnh s ni ring l
ht sc cn thit, v thiu n s xut hin s lam dung quyn lc nh nc v nguy him hon l s lam dung
quyn lc nh nc trong trng hop ny s gy mt trt t x hi, nh hng n cc quyn co bn ca con
ngi, nh hng n cng l v cng bng x hi. Trong iu kin cu th nc ta hin nay, v t chc quyn
lc nh nc, chng ta khng t vn tao th cn bng quyn lc trn co s kim ch i trong m xc nh
quan h phn cng, phi hop quyn lc trn co s quyn lc nh nc l thng nht (5); trong iu kin thc tin
hoat ng t php ni chung v hoat ng bo v cng l cho ngi dn ni ring cha p ng yu cu, i hi
ca nhn dn v x hi; trong iu kin chng ta ang n lc phn u xy dng v hon thin Nh nc php
quyn Vit Nam x hi ch ngha Nh nc m trong cao hin php v php lut, bo m cho hin php
v php lut oc tn trong v tun th tuyt i, bo m ngy cng tt hon quyn con ngi, loai b moi hnh vi
vi pham quyn con ngi trong cc hoat ng thc hin quyn lc nh nc.; trong iu kin chng ta ang
thc hin Chin loc ci cch t php vi muc tiu xy dng mt nn t php v dn, phuc vu ngy cng tt hon
yu cu ca nhn dn, nn cn thit phi duy tr co ch gim st hoat ng t php ca Vin kim st. Kt qu
S.K
2!

kim st cc hoat ng t php ni chung v kim st hoat ng t php hnh s ca Vin kim st thi gian qua
chng minh rng, trong ton b h thng cc co ch kim tra, gim st t php hin nay nc ta th khng c
co ch gim st t php no hu hiu v c hiu qu hon l tip tuc duy tr v tng cng chc nng kim st
vic tun theo php lut trong hoat ng t php ca Vin kim st. y chnh l co ch s dung t chc Nh
nc han ch s lam quyn t chnh Nh nc, l co ch gim st t bn ngoi, c lp vi i tong b gim
st nhng lai c kh nng bao qut v gim st ton b qu trnh thc hin hoat ng t php.
(1) Php l hoc hin ai ca heng Cheng Liang, Nxb Php lut 1999, tr24-26; Thuyt cng bng t php ca
Yang Yping, Nxb Php lut 1999, tr24-26.
(2) Hin php nm 1946, iu 63; Sc lnh s 13 ngy 24/1/1946 v T chc Ta n v cc ngach Thm phn;
Sc lnh s 131 ngy 20/7/1946 v T chc t php Cng an.
(3) TS. Pham Vn Hng, Ta n v vn ca ci cch t php, Tap ch Nghin cu Lp php, s 19 (135) thng
11/2008. tr 18.
(4) GS.TSKH. o Tr c. Quan nim v gim st vic thc hin quyn lc nh nc v co ch thc hin gim
st. Gim st v co ch gim st thc hin quyn lc nh nc nc ta hin nay. Nxb Cng an nhn dn. H
Ni 2003.
(5) GS.TSKH. o Tr c. M hnh t chc v hoat ng ca Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam.
Nxb T php. H Ni 2007.
Ngun: Tap ch Nghin cu lp php s 150 7-2009
Gii quyt vn d Dn s trong v n Hnh s
Co s php l thc hin vn ny l B lut t tung hnh s. iu 28 B lut t tung hnh s quy nh gii
quyt vn dn s trong vu n hnh s nh sau: Vic gii quyt vn dn s trong vu n hnh s oc tin
hnh cng vi vic gii quyt vu n hnh s.
Trong trng hop vu n hnh s phi gii quyt vn bi thng, bi hon m cha c iu kin chng minh v
khng nh hng n vic gii quyt vu n hnh s th c th tch ra gii quyt theo th tuc t tung dn s. y
l iu lut mi, oc b sung vo B lut t tung hnh s nm 2003.
iu 42 B lut hnh s quy nh: Tr lai ti sn, sa cha hoc bi thng thit hai; buc cng khai xin li.
1.Ngi pham ti phi tr lai ti sn chim oat cho ch s hu hoc ngi qun l hop php, phi sa cha
hoc bi thng thit hai vt cht oc xc nh do hnh vi pham ti gy ra.
2.Trong trng hop pham ti gy thit hai v tinh thn , Ta n buc ngi pham ti phi bi thng v vt cht,
cng khai xin li ngi b hai.
Ngoi ra khi gii quyt vu n hnh s c vn bi thng, Ta n cn phi p dung cc quy nh ca B lut dn
s quyt nh.
S.K
2"

Trong pham vi bi vit ny chi cp n vic thu thp cc ti liu chng c gii quyt dn s trong cc vu n
hnh s v ti "Vi pham quy nh v iu khin phong tin giao thng ng b. Phong tin giao thng ng
b bao gm cc phong tin giao thng co gii ng b, xe t, my ko, xe m t 2 bnh, xe m t 3 bnh, xe
gn my v cc loai xe tong t, k c xe co gii dng cho ngi tn tt. Cc phong tin giao thng co gii, xe
t, cc loai xe c gn ng co, khi tham gia giao thng u l nhng ngun nguy him cao . Khi gii quyt cc
vu n "Vi pham quy nh v iu khin phong tin giao thng ng b do ngun nguy him cao gy ra, vic
gii quyt bi thng cn p dung iu 623 B lut dn s quyt nh. iu 623 B lut dn s quy nh: Bi
thng do ngun nguy him cao gy ra:
1.Ngun nguy him cao bao gm phong tin giao thng vn ti co gii, h thng ti in, nh my cng
nghip ang hoat ng, v kh, cht n, cht chy, cht c, cht phng xa, th d v cc ngun nguy him cao
khc do php lut quy nh.
Ch s hu ngun nguy him cao phi tun th cc quy nh bo qun, trng gi, vn chuyn, s dung ngun
nguy him cao theo ng cc quy nh ca php lut.
2.Ch s hu ngun nguy him cao phi bi thng thit hai do ngun nguy himcao gy ra; nu ch s
hu giao cho ngi khc chim hu, s dung th nhng ngi ny phi bi thng, tr trng hop c tha
thun khc.
3.Ch s hu, ngi oc ch s hu giao chim hu, s dung ngun nguy him cao phi bi thng thit
hai c khi khng c li, tr cc trng hop sau y:
a)Thit hai xy ra hon ton do li c ca ngi b thit hai
b)Thit hai xy ra trong trng hop bt kh khng hoc tnh th cp thit, tr trng hop php lut c quy nh
khc.
4.Trong trng hop ngun nguy him cao b chim hu, s dung tri php lut th ngi ang chim hu, s
dung ngun nguy him cao tri php lut phi bi thng thit hai.
Khi ch s hu, ngi oc ch s hu giao chim hu, s dung ngun nguy him cao cng c li trong vic
trong vic ngun nguy him cao b chim hu, s dung tri php lut th phi lin i bi thng thit hai.
Cn c xc nh thit hai oc quy nh tai iu 608 thit hai do ti sn b xm pham, iu 609: thit hai do
sc khe b xm pham, iu 610: thit hai do tnh mang b xm pham. Trong tng vu n cu th, i chiu vi quy
nh xc nh cc khon bi thng. C nhng chi ph i hi phi c ha on , chng t v phi l chi ph hop
l nh vic bi thng ti sn b mt, b hy hoai; vic cu cha, bi dng, chm sc, phuc hi sc khe v chc
nng b mt, b gim st ngi b thit hai (hoc trc khi ngi b thit hai cht); chi ph hop l cho vic mai tng;
thu nhp b mt, b gim st; chi ph cho ngi chm sc ngi b thit hai.C nhng chi ph iu lut quy nh
mc ti a th Ta n s n nh mc ti a hoc mc trung bnh (tn tht tinh thn) hay t l phn trm so vi
mc ti a. Hoc mc cp dng i vi ngi m ngi b thit hai c trch nhim cp dng.
Nh vy, nu ngi iu khin ngun nguy him cao c hnh vi vi pham phi b truy cu trch nhim hnh s,
nu ho khng phi l ch s hu ca ngun nguy him cao th ch s hu hoc ngi oc giao chim hu
ngun nguy him cao phi oc triu tp tham gia t tung vi t cch l b on dn s. Vic triu tp ho phi
oc bt u thc hin trong qu trnh iu tra, truy t th n giai oan xt x, Ta n mi c co s xc nh t
cch ca ngi tham gia t tung i vi ho. Co quan iu tra phi thu thp cc ti liu xc nh ai l ch phong
tin; ti liu chuyn giao vic s dung phong tin giao thng ng b km cc vn bn tha thun vic bi
thng thit hai do phong tin giao thng gy ra v cc ti liu lin quan khc nu c. Trong thc t, nhiu
trng hop Co quan iu tra khng thu thp cc ti liu ny k c vic triu tp ch phong tin hoc ngi oc
giao chim hu, s dung phong tin giao thng ghi li khai ca ho v vn bi thng thit hai. C trng
hop Ta n tr h so yu cu Co quan iu tra lm r v vn thit hai khi xy ra vu tai nan giao thng,
nhng ngi tha k theo lut ca ngi b hai cht th Vin Kim st cho rng trch nhim gii quyt dn s
thuc v Ta n nn khi xt x Ta n triu tp ho tham gia phin ta gii quyt lun.
V du: Vu Hunh Phi ng l li xe ca Cng ty TNHH Vn ti M, li xe t bin s 53LD-0826 i giao hng.
Xe t do Cng ty cho thu ti chnh quc t Vit Nam ng tn ng k. Sau khi gy ra tai nan lm cht mt
ngi v b thong 1 ngi, vn bi thng cha oc gii quyt xong. Cng ty cho thu ti chnh quc t Vit
Nam gii thiu ngi n Co quan Cnh st iu tra nhn xe v, Co quan Cnh st iu tra tr xe t cho
Cng ty cho thu ti chnh quc t Vit Nam. Trong h so cha c ti liu th hin vic bi thng cng nh bin
bn ghi li khai ngi ai din ca hai cng ty. H so chi c cc ha on, chng t th hin vic ma chay tng ph
S.K
2#

v chi ph iu tr vt thong do pha b hai cung cp; ngoi ra cng khng ti liu no th hin ngi b hai cht
c bao nhiu ngi tha k theo lut. Ta n tr h so yu cu iu tra lm r v phn ny nhng khng
oc Vin kim st chp nhn vi l do cc ha on, chng t pha ngi b hai cung cp l cn c Ta n
gii quyt phn dn s. Tr h so ln hai, Ta n chi r, Hunh Phi ng l li xe xa Cng ty TNHH Vn ti
M iu khin xe t 53LD-0826 do Cng ty no iu ng, v sao xe ca Cng ty cho thu ti chnh quc t Vit
Nam oc Hunh Phi ng l li xe ca Cng ty M iu khin, gia hai Cng ty c hop ng g v vic s
dung xe hay khng, cn thu thp cc ti liu c lin quan; cn lm r v nhng ngi tha k ca ngi b hai
xc nh ng t cch tham gia t tung ca ho, trong trng hop ngi cht c nhiu ngi tha k th phi triu
tp ghi kin ca ho v vic bi thng; nu chi c mt ngi lm ai din th phi c giy y quyn ca
nhng ngi khc. Thc hin vic iu tra b sung ln hai, Co quan Cnh st iu tra ghi li khai ca ai din
Cng ty M; ai din ca cng ty trnh by Cng ty cho thu ti chnh quc t Vit Nam cho Cng ty M mon
tin mua xe v ng tn ng k xe cho n khi Cng ty M tr ht tin mua xe th Cng ty cho thu ti chnh
quc t Vit Nam s sang chuyn tn ch phong tin sang cho Cng ty M. Cng ty M s dung s dung xe,
hai bn c tha thun, trch nhim bi thng thit hai do xe t gy ra thuc v Cng ty M (chi l li trnh by
ca ai din cng ty M, khng c cc ti liu chng minh v li trnh by ny. ing yu cu triu tp nhng
ngi tha k ca ngi b hai cht, Co quan cnh st iu tra khng thc hin v cho rng thuc trch nhim
ca Ta n v y l lnh vc dn s, quyn quyt nh l ca Ta n.
Quan im ca co quan Cng an v Vin kim st v vn ny l cha thc hin ng vi tinh thn "Vic gii
quyt vn dn s trong vu n hnh s oc tin hnh cng vi vic gii quyt vu n hnh s. Bi l, gii
quyt trong cng vu n th khi truy t ngi c hnh vi pham ti, h so phi lm r vn thit hai v xc nh t
cch ca nhng ngi tham gia t tung trong vu n t giai oan iu tra; ho phi oc nghe gii thch v t cch
ngi tham gia t tung trong vu n hnh s, v nguyn tc bi thng thit hai theo quy nh ca B lut dn s l
bi thng ton b; cc thit hai oc xem xt l thit hai do ti sn b xm hai; thit hai do tnh mang b xm hai,
thit hai do sc khe b xm pham ho c th t ra yu cu hoc tha thun v mc v hnh thc, phong thc
bi thng v quyn t nh oat ca ong s l quan trong. Trong trng hop oc nghe gii thch v cc
khan oc bi thng theo quy nh ca php lut nhng ho t nguyn tha thun t hon v khng yu cu g th
khi xt x Ta n s ghi nhn; v vic tha thun gia ngi b hai (ai din ngi b hai) vi ngi phi bi
thng trong qu trnh iu tra, truy t chi c gi tr xc nh mt s vic, khng c gi tr thi hnh. Trong thc t
nhiu trng hop cc bn tha thun trong qu trnh iu tra, truy t nhng n khi xt x, ngi oc bi thng
yu cu thm v yu cu ny ph hop vi quy nh ca php lut nhng ngi phi bi thng cha oc triu
tp tham gia t tung th Ta n khng th gii quyt oc. Nhng vn nh trn nu, Ta n khng th iu
tra (khng c thm quyn) trc khi tin hnh phin ta xt x vu n hnh s m vic xy dng h so thuc v
trch nhim ca co quan iu tra v truy t; khi xt x Ta n cn thm tra cc ti liu, chng c oc thu thp
qua cc giai oan t tung quyt nh trong bn n.
Vn ny, theo chng ti Lin ngnh cc co quan Trung ong c thm quyn cn c kin chi ao vic thc
hin mang tnh thng nht.
Ngu1n2 T0a 3n Nh4n 54n TP H1 6h7 Minh
V chng c v ngun chng c quy d[nh tai diu 64 B Iut T tng hnh s nm 2003
Trnh Ti8n 9i+t Khoa Lut i h -u. %ia H! N"i
Vic nghin cu chng c ni chung, ngun chng c ni ring trong vu n hnh s c mt ngha ln khng chi
v mt php l, m cn c ngha l lun v thc tin rt quan trong. Tuy nhin, v phong din lp php t tung
hnh s, khi nim chng c oc nh lm lut nc ta ghi nhn trong B lut t tung hnh s(BLTTHS) nm
1988 v nm 2003 nhng khi nim ngun chng c lai cha oc ghi nhn m mi cp cu th n cc loai
ngun chng c. Mc d vy, nu khi nim chng c l nhng g c tht, oc thu thp theo trnh t, th tuc do
B lut t tung hnh s quy nh m Co quan iu tra, Vin kim st v Ta n dng lm cn c xc nh c
hay khng c hnh vi pham ti, ngi thc hin hnh vi pham ti cng nh nhng tnh tit khc cn thit cho vic
gii quyt ng n vu n (khon 1 iu 64), th khi nim ngun chng c oc hiu l noi cung cp nhng ti
liu quan trong rt ra oc nhng chng c c gi tr chng minh s tht khch quan ca vu n. Do , nu
khng tm oc ngun chng c s khng th c chng c gii thch, lm sng t cc tnh tit v din bin ca vu
n, ko theo hu qu l cc co quan tin hnh t tung s a ra nhng kt lun khng ng, khng chnh xc v
S.K
2$

khng y i vi vu n hnh s.
Chng c trong lut t tung hnh s oc s dung lm phong tin duy nht chng minh ti pham, lm r cc
tnh tit ca vu n. Cho nn, chng c oc s dung trong vu n hnh s phi bo m y ba thuc tnh quan
trong sau, l tnh khch quan (1), tnh lin quan (2) v tnh hop php (3)[1].
Tuy nhin, ring v tnh hop php, chng c bt buc phi oc rt ra t mt trong nhng ngun v oc thu
thp bng bin php do lut t tung hnh s quy nh. Ngun chng c l co s cha ng tt c du vt, ti liu,
hnh nh.[2] ni chung l nhng c im lin quan n vu n hnh s t chng c oc hnh thnh v
mang gi tr chng minh. Php lut t tung hnh s nc ta quy nh cht ch v ngun chng c, do vy
nhng chng c m co quan tin hnh t tung a ra khng oc rt ra t ngun chng c th khng oc coi l
chng c, hay ni cch khc n khng c gi tr chng minh.
V ngun chng c, khon 2 iu 64 BLTTHS nm 2003 quy nh:
"Chng c oc xc nh bng:
a) Vt chng;
b) Li khai ca ngi lm chng, ngi b hai, nguyn on dn s, b on dn s, ngi c quyn loi, ngha vu
lin quan n vu n, ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co;
c) Kt lun gim nh;
d) Bin bn v hoat ng iu tra, xt x v cc ti liu, vt khc.
Theo , t nhng ngun chng c ny m cc co quan iu tra, truy t, xt x xc nh oc chng c v s
dung n nhm muc ch tm ra s tht khch quan gii quyt vu n.
Nh nu trn, chng c trong vu n hnh s l nhng g c tht lin quan n vu n hnh s m da vo n,
cc co quan tin hnh t tung dng lm cn c xc nh c hay khng c hnh vi pham ti, ngi thc hin hnh
vi pham ti, mc , tnh cht hnh vi v t nhng tnh tit khc lin quan n vic gii quyt ng n vu n hnh
s. Cn ngun chng c l hnh thc, noi cha ng nhng g c tht lin quan n vu n hnh s hay l "noi, t
c th tm ra i tong oc ch th s dung chng minh[3]. Ni mt cch khc, chng c l ni dung
phn nh s vic, hin tong vu n cn ngun chng c l hnh thc cha ng cc ni dung bn trong n. V du:
li khai ca ngi b hai, ngi lm chng, nguyn on dn s. l ngun chng c, cn nhng thng tin, tnh
tit cha trong li khai mi l chng c. Cho nn, ni dung khng th tn tai c lp ring bit m n phi oc
cha ng, nm trong mt hnh thc nht nh. Do , vic lm r khi nim chng c v ngun chng c, cng
nh lm sng t cc loai ngun chng c c ngha l lun-thc tin quan trong gii quyt vu n hnh s oc
khch quan, chnh xc v ng php lut m di y chng ta s ln lot xem xt.
1. Vt chng. Vt chng l mt ngun chng c quan trong u tin m thng qua n cc co quan tin hnh t
tung c th chng minh oc s vic hoc xc nh hng iu tra. Theo iu 74 BLTTHS nm 2003, vt chng
oc hiu l "nhng vt oc dng lm cng cu, phong tin pham ti, vt mang du vt ti pham, vt l i
tong ca ti pham cng nh tin bac v nhng vt khc c gi tr ti pham v ngi pham ti. Vi quy nh trn,
vt chng c mt s c trng co bn sau:
Th nht, vt chng l vt cu th, tn tai di dang vt cht, n c th th hin di dang th rn, th lng v th
kh. S th hin ca vt chng rt phong ph vi hnh dang, kch c, trong long, mu sc. song mt iu co
bn l nhng vt th tr thnh chng c th n phi lin quan n vu n hnh s.
Th hai, vt chng cha ng v phn nh trong mnh nhng s kin thc t lin quan n vu n, s lin quan
ny c th t hay nhiu, trc tip hay gin tip nhng quan trong n phi nm trong mi lin quan tng th ca vu
n hnh s v bao gm nhng in hnh sau:
a) Vt chng l nhng vt dng lm cng cu, phong tin pham ti. y l nhng vt m ngi pham ti khi thc
hin hnh vi pham ti s dung chng h tro qu trnh thc hin ti pham gp phn hon thnh nhanh
chng v thun loi hon. V du: dng dao, sng, ru git ngi, dy thng, dy d tht c, thuc c u
c.
b) Vt chng l nhng vt mang du vt ti pham. y, vt chng th hin bng nhng du vt m ngi pham
ti lai trong qu trnh thc hin hnh vi pham ti (hin trng) v du vt ny oc goi l du vt hnh s.
S.K
3%

Du vt hnh s l "nhng phn nh ca cc s vt, hin tong lai trong qu trnh thc hin ti pham[4]. V du:
trm cp ti sn lai du vt ph kha, cay t hay qun o, hung kh ca ngi pham ti c dnh mu ca nan
nhn.
c) Vt chng l i tong ca ti pham m ngi pham ti tc ng n. V du: ti sn (xe my, dy chuyn, ng
h.) trong cc ti chim oat ti sn, hng ha trong ti bun lu.
d) Vt chng l tin v nhng vt khc c gi tr chng minh ti pham v ngi pham ti. V du: trang sc, tin
bac trn chiu bac, vt m ngi pham ti mua sm oc bng ti sn do chim oat ca ngi khc, qun
o, giy dp, m ca ngi pham ti tai hin trng noi xy ra vu n.
Thng thng, vt chng oc thu thp khi pht hin ra ti pham bng nhng hoat ng ca cc co quan tin
hnh t tung (v du nh: khm nghim hin trng, khm nghim t thi, khm vt, khm nh.), nhng nhiu
trng hop trong qu trnh gii quyt vu n hnh s vic thu thp chng c c th do b can, b co, ngi lm
chng, ngi b hai hoc bt k c nhn, co quan, t chc no cung cp.
Vt chng l mt trong nhng ngun chng c quan trong, n ghi nhn chnh xc nhng s kin thc t ca vu n
nn gi tr chng minh ca n trong vu n hnh s c th l rt cao "v trong nhiu trng hop, khng c g c th
thay th oc chng[5]. Vi c tnh l vt duy nht, vt chng tn tai mt cch khch quan, n lu gi cc hnh
nh xy ra trong hin thc bi vy, n khng th thay th oc bng bt c vt th no khc. Ni mt cch khc,
vt chng l chng c mang tnh vt cht, n tn tai c lp, khch quan v khng b chi phi bi thc ch quan
ca con ngi.
Vt chng mang du vt ti pham c vai tr gip cc co quan tin hnh t tung xc nh oc hng iu tra
gii quyt nhanh chng vu n. Tuy nhin, trong mt s trng hop, s tn tai ca vt chng chi mang tnh cht
tong i, chi mt mc , mt thi han nht nh. Do , trong qu trnh thu thp, bo qun vt chng, cc co
quan c thm quyn phi m bo nguyn ven, khng mt mt, h hng hay ln ln vt chng. "Bin bn thu
thp vt chng phi ghi nhn v m t t m c im ca vt nh: m sc, khi long, trong long hnh dng,
nhng du vt ti pham lai vt chng, noi tm thy vt chng hoc ngi cung cp[6]. V y c th oc
coi l c im th ba ca vt chng, l n phi oc co quan Nh nc c thm quyn thu thp theo trnh t
m php lut t tung hnh s quy nh, ng thi ngi c trch nhim bo qun phi thc hin nghim chinh theo
ng quy nh, nu vi pham tu mc s b x l.
2. Li khai ca ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co, ngi lm chng, ngi b hai, nguyn on dn s,
b on dn s, ngi c quyn loi, ngha vu c lin quan n vu n. Li khai trong vu n hnh s c th ni cng l
mt ngun chng c rt quan trong. Co quan iu tra s dung hoat ng nghip vu ca mnh c oc nhng
li khai, cn Hi ng xt x c vai tr thm nh lai nhng li khai mt ln na tai phin ta. Trn co s ny,
li khai mang cc ngha, gi tr khc nhau nh: li khai ca b can, b co th hin thi tha nhn hay ph
nhn hnh vi pham ti, li khai ca ngi lm chng th hin s hiu bit ca ho i vi nhng tnh tit lin quan
ca vu n. S hnh thnh li khai l mt qu trnh v cng phc tap, n b chi phi bi nhiu yu t khch quan
ln ch quan khc nhau.
Dang ngun chng c th hai ny c s khc bit so vi vt chng. Theo , nu vt chng l mt vt cu th
oc xc nh, mang tnh vt cht v n phn nh khch quan v vu n, do khng th c mt vt no khc thay
th cho n. Trong khi , li khai ca cc i tong trn lai oc hnh thnh t t duy, thc ca con ngi. V
du: Khi mt ngi bit nhng tnh tit ca vu n v oc cc co quan tin hnh t tung triu tp n vi t cch l
ngi lm chng, th ho nhn thc, tri gic v n v trn co s , li khai ca ngi ny l s din t lai, tao
dng lai din bin vu n thng qua lng knh ch quan ca ho. Chnh v vy, tnh khch quan ca li khai khng
oc m bo nh vt chng, c bit l trong trng hop ngi khai bo lai c mi lin quan t hay nhiu n vu
n. Ty tng i tong tham gia vi t cch no trong vu n nh: b can, b co, ngi b hai, ngi lm chng,
nguyn on dn s, b on dn s. v mi quan h ca ho vi nhau m mi li khai lai c nhng nh hng ca
c im tm l khc nhau. iu ny l hon ton d hiu, chng han b co bao gi c tm l khng mun b cc
co quan bo v php lut pht hin; ngi b hai c tm l mun tr th; nguyn on dn s lai mong oc bi
thng thit hai nhiu; b on dn s lai khng mun phi bi thit thit hai hoc bi thng t; ngi lm chng
khng thch b phin h, lin luy v ho so b tr th.
Li khai ca ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co, ngi lm chng, ngi b hai, nguyn on dn s, b
on dn s, ngi c quyn loi, ngha vu c lin quan n vu n oc xem xt l ngun chng c. So vi
BLTTHS nm 1988, nh lm lut Vit Nam b sung thm li khai ca ngi b bt cng l ngun chng c
nhm bo m quyn loi ca cng dn ngay t thi im b bt, cng nh ho oc quyn trnh by v nhng tnh
tit lin quan n vic ho b nghi thc hin ti pham (iu 71).
S.K
31

2.1. Li khai ngi lm chng. Ngi lm chng l ngi bit oc nhng tnh tit lin quan n vu n hnh s v
oc co quan tin hnh t tung triu tp n vi t cch ngi lm chng ly li khai theo ng quy nh ca
php lut t tung hnh s. Li khai ca ngi lm chng l li trnh by ca mt ngi khng b ngi pham ti
xm hai nhng bit oc nhng tnh tit lin quan n vu n. Do li khai ngi lm chng l ngun chng c
ph bin v l "mt trong nhng ngun chng c lu i v ph bin nht[7] nn BLTTHS c quy nh v ngha vu
khai bo v trch nhim ca ngi lm chng v vic khai bo . Ngoi ra, B lut cn quy nh ngi lm
chng phi l ngi c nng lc nhn thc, tinh to khng mc bnh tm thn, phi c kh nng khai bo ng
n v c trch nhim i vi li khai . Nhng ngi bo cha cho b can, b co khng oc lm chng trong
vu n.
Ngi lm chng trnh by nhng g m ho bit v vu n, nhn thn ca ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b
co, ngi b hai, quan h gia ho vi ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co, ngi b hai, ngi lm
chng khc v tr li nhng cu hi t ra. Tuy nhin, cng cn lu l, mc d li khai ngi lm chng l rt
cn thit nhng tr thnh chng c c gi tr chng minh, li khai ny cn phi ph hop vi cc chng c khc
ca vu n v ngi lm chng phi tr li r v sao m ho bit oc nhng tnh tit (khon 2 iu 67). Mt
khc, trong qu trnh thu thp, nh gi v s dung li khai ca ngi lm chng, iu tra vin phi nm vng
oc nhng yu t khch quan v ch quan khc nhau nh hng n li khai v s hiu bit hay nhn thc ca
ho. Chng han:
- Cc yu t khch quan c th nh hng n li khai ca ngi lm chng nh: thi gian ho nhn bit s
vic, hin tong din ra qu nhanh hoc thi gian xy ra qu lu; ngi lm chng khng c kin thc v lnh
vc ; hin trng noi xy ra ti pham ngi pham ti lm thay i, ty xa; iu kin thi tit kh hu xu,
noi xy ra ti pham lai xa.
- Cc yu t ch quan cng c th nh hng n li khai ngi lm chng. Theo , " c th bit oc li khai
ngi lm chng c khch quan hay khng, iu tra vin phi thn trong, tng bc i su vo ni tm bn trong
ngi lm chng c b dao ng bi ng co c nhn hay khng, ho c mi quan h thn thch hay t th vi
nhng ngi trong vu n, quyn loi ca ho c b thay i, nh hng bi phn quyt ca Ta n khng[8]. Cho
nn, lut t tung hnh s quy nh trc khi hi v ni dung vu n, iu tra vin cn xc nh mi quan h gia ho
vi ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co, ngi b hai v nhng ngi lm chng khc (khon 1 iu 67
BLTTHS nm 2003).
Ngoi ra, tm l ngi lm chng thng c ngh khng dm khai bo hoc khng dm khai bo tt c nhng g
ho bit v hnh vi pham ti. L do a s moi ngi khng thch lm chng, bi ho so mt thi gian, nhiu ln phi
gp iu tra vin, kim st vin, phi ra trc phin ta; "ho so b lin luy, b tr th nu mnh trnh bo, t gic hay
lm chng ngi pham ti b pht hin v b bt nn tao ra mt tm l nng n, thiu nhit tnh cng nh s
yn tm, tin tng ca ngi lm chng khi tham gia thc hin ngha vu ca mt cng dn[9]. Thc t c
nhiu trng hop cc gia nh ca nhng ngi pham ti e doa, tr th thm ch cn xm pham tnh mang, sc
khe, danh d, nhn phm ca ngi lm chng. Sau na, ngi lm chng tham gia t tung chi c ngha vu m
chng h c quyn loi g. Nu ngi lm chng khng n theo giy triu tp th c th b dn gii, ngoi ra nu t
chi hay trn trnh vic khai bo th ho phi chu trch nhim hnh s theo iu 307 v iu 308 B lut hnh s
nm 1999. Chnh v vy, BLTTHS nm 2003 quy nh b sung thm cc quyn m ngi lm chng oc
hng bo m hi ha ti gia quyn v ngha vu ca ho. Theo , ngi lm chng c mt s quyn
nh: a) Yu cu co quan triu tp ho bo v tnh mang, sc kho, danh d, nhn phm, ti sn v cc quyn, loi
ch hop php khc ca mnh khi tham gia t tung; b) Khiu nai quyt nh, hnh vi t tung ca co quan, ngi c
thm quyn tin hnh t tung v; c) oc co quan triu tp thanh ton chi ph i lai v nhng chi ph khc theo quy
nh ca php lut (khon 3 iu 55).
Tuy nhin, do y l ngun chng c c ngha rt ln trong vic kt thc nhanh chng qu trnh iu tra nn khi
tin hnh ly li khai, iu tra vin phi thng bo, gii thch r trch nhim khai bo s tht ca ho. Cu th, nu
ngi lm chng bit oc n u th khai n , khng oc suy din, chi trnh by chnh xc nhng iu
mnh bit v nu khai bo gian di hoc t chi khai bo s phi chu trch nhim hnh s.
2.2. Li khai ngi b hai. Ngi b hai l ngi b thit hai v th cht, tinh thn hoc v ti sn do bon pham ti
gy ra. Li khai ngi b hai l mt trong nhng ngun chng c quan trong, din t lai trc tip hnh vi pham ti
v ni ln thit hai m ho phi gnh chu. Tuy nhin, cng nh li khai khc, li khai ca ngi b hai cng c
nhng yu t khng khch quan, chng han nh: "thi phng s thit hai hoc do cm tc ngi pham ti, thn
kinh b kch ng nn ho cung cp thng tin khng chnh xc v ngi pham ti cng nh din bin ca vu
n.[10]. Cho nn, li khai ca ngi b hai v hnh vi pham ti v nhng tnh tit khc chi oc s dung lm
chng c khi m ho c th ni r v sao ho bit oc, nu ho khng chng minh oc co s ca li khai th chng
khng oc coi l ngun chng c (khon 2 iu 68).
S.K
32

Ngoi ra, cng cn thy rng li khai ca ngi b hai cng khng trnh khi s chi phi ca nhng yu t khch
quan v ch quan nht nh nn li khai ny c nhng c im ring so vi li khai ca nhng ngi khc. V du:
Li khai ca ngi b hai do b ngi khc dng v lc tn cng bt ng lm ho ngt i s kh m t lai oc s
vic nh th no hoc li khai ca ngi b hai s khng phn nh ng din bin khch quan ca vu n (khng
ng tin cy) nu ngi ny lai c quan h ho hng, ng nghip, ban b. vi b can, b co.
Nh vy, vai tr ca ngi b hai trong vu n hnh s l rt cn thit, nht l trong nhng vu n chi khi t khi c
yu cu ca ngi b hai. "Tnh theo v tr m u vu n th ngi b hai l nhn t u tin xc nh vu n hnh s
nn li khai ca ngi b hai rt quan trong, c ngha khi quyt nh khi t vu n, khi t b can v ra hng
iu tra[11]. L nhn chng sng nn li khai ca ngi b hai l co s quan trong cc co quan chuyn trch
bo v php lut truy ln nhng u mi ca vu n. Do , gi tr chng minh ca ngun chng c ny cao hon so
vi li khai ca nhng ngi khc, cho nn m bo tnh khch quan, iu tra vin khi ly li khai ca ngi b
hai cng phi tun th theo nhng quy nh ca BLTTHS (cc iu 133-137).
2.3. Li khai nguyn on dn s, b on dn s. iu 52, 53 BLTTHS nm 2003 quy nh v nguyn on dn s,
b on dn s cho thy ho l nhng ch th c quyn loi, ngha vu lin quan trc tip n vu n hnh s nhng
yu cu ca nhng ch th ny l gii quyt v mt dn s. Li khai ca nguyn on dn s, b on dn s cng
l mt trong nhng ngun chng c quan trong gip cho co quan tin hnh t tung lm r cc tnh tit ca vu n
v gii quyt v dn s. L nhng ngi c lin quan, ho rt quan tm n kt qu vu n hnh s v mong mun
trnh by vi co quan tin hnh t tung nhng tnh tit ca vu n nghing theo hng c loi cho ho. Cu th:
- Vi nguyn on dn s, ho c tm l mun oc n b thit hai (vt cht) nhanh chng cho mnh nn khi khai
bo thng thng chi ra thit hai (hu qu) thng ln hon so vi thit hai thc t.
- Ngoc lai, i vi b on dn s th ho mun mc n b oc gim mc thp nht nn khi khai bo thng
thng hay ph nhn trch nhim ca mnh hoc a ra l l gim bt thit hai.
Xut pht t nhng l do nu, trn thc t li khai nguyn on dn s v b on dn s thng mu thun tri
ngoc vi nhau. Cho nn, gii quyt nhanh chng v mt dn s, ng thi tm hiu rng thm v nhng tnh
tit lin quan n vu n, cc co quan tin hnh t tung phi ch n nhng c im tm l ca tng bn, ng
thi gii thch cho ho r hu qu ca vic sai s tht, khai bo gian di v trch nhim i vi vic khai bo .
Xem xt ni dung ny cho thy, tao co s php l cho vic ly li khai ca nhng ch th ny trong thc tin
iu tra, truy t, xt x, BLTTHS nm 2003 bn canh vic ghi nhn n l ngun chng c, cn ng thi cu th
ha thnh mt iu lut ring quy nh v li khai ca nguyn on dn s, b on dn s (iu 69) vi ni dung
nh sau:
"1. Nguyn on dn s, b on dn s trnh by v nhng tnh tit lin quan n vic bi thng thit hai do ti
pham gy ra.
2. Khng oc dng lm chng c nhng tnh tit do nguyn on dn s, b on dn s trnh by, nu ho khng
th ni r v sao bit oc tnh tit .
Vi vic quy nh nh vy, theo chng ti l hon ton ph hop v, ho u l nhng ngi tham gia t tung nhm
bo v quyn loi php l ca mnh trc cc co quan tin hnh t tung, cng vi nhng ngi tham gia t tung
khc, nguyn on dn s v b on dn s cng cung cp cc tnh tit cn thit cho vic gii quyt ng n vu
n.
2.4. Li khai ca ngi b bt, ngi b tam gi, ngi c quyn loi ngha vu lin quan n vu n, b can, b co.
Li khai ca ngi b bt, ngi b tam gi, ngi c quyn loi ngha vu lin quan n vu n, b can, b co cng l
ngun chng c i chiu, xem xt vi nhng chng c khc m co quan iu tra thu thp oc nhm xc
nh s ph hop khch quan ca hnh vi pham ti v ngi thc hin ti pham. Muc ch ly li khai ca nhng
ngi ny ca co quan tin hnh t tung l thu oc li khai chnh xc v y v vu n, trn co s xc
nh oc mc lin quan ca tng ch th n vu n hnh s nh th no.
- Li khai ca ngi b bt, b tam gi l s trnh by v nhng tnh tit lin quan n vic ho b nghi thc hin ti
pham.
- Li khai ca ngi c quyn loi, ngha vu lin quan n vu n l s trnh by v nhng tnh tit trc tip lin quan
n quyn loi, ngha vu ca ho.
- Li khai ca b can, b co l s trnh by ca ngi b khi t hnh s hoc ca ngi i vi ho b Ta n
quyt nh a ra xt x vi ni dung v nhng tnh tit ca vu n.
S.K
33

Li khai ca nhng ngi ny cng l ngun chng c quan trong v ho c th nhn ti, khai ra nhng ngi ng
pham khc, hoc a ra nhng chng c chng minh ho khng pham ti. t kt hop vi ngun chng c
khc Co quan iu tra xc nh hng iu tra lm sng t vu n.
Tuy nhin, ring li khai ca b can, b co cng cn lu i tong ny c th l nhn ti hoc khng nhn ti, cu
th[12]:
Th nht, v li khai theo hng nhn ti, c ngha b can, b co tha nhn nhng hnh vi pham ti m mnh
thc hin. Trong BLTTHS nc ta, li nhn ti ca b can, b co khi ph hop vi cc chng c khc trong vu n
mi oc coi l chng c v li buc ti khng oc coi l chng c duy nht buc ti b can, b co. iu 72
quy nh r "Li nhn ti ca b can, b co chi c th oc coi l chng c, nu ph hop vi cc chng c
khc ca vu n. Khng oc dng li nhn ti ca b can, b co lm chng c duy nht kt ti. Vic quy nh
ni trn nhm bo m cho vic x l vu n oc chnh xc v trn thc t xy ra nhiu trng hop ngi tin
hnh t tung mun kt thc nhanh vu n e doa, cng p hoc ha hen lm cho b can, b co khai khng
ng s tht, ng thi qua ngn nga nhng ngi tin hnh t tung tho mn vi nhng li nhn ti ca b
can, b co m khng ch thu thp nhng chng c khc, m rng iu tra hoc thm ch cn dng nhuc hnh
buc b can, b co nhn ti.
Th hai, li khai theo hng khng nhn ti. iu lut quy nh b can, b co khai v nhng tnh tit ca vu n
nhng v nguyn tc, trch nhim chng minh vu n thuc v co quan tin hnh t tung (iu 10). Cc co quan
ny phi c ngha vu chng minh b can, b co c ti hay khng c ti. V vy, b can, b co khng c ngha vu
chng minh, ho c th nhn ti song cng c th khng nhn ti hoc chi nhn mt ti trong s nhiu ti m ho
pham. L ngi c quyn loi trc tip b e doa, tc b, ho c quyn bo cha bo v quyn loi ca mnh
ng thi ho cng c quyn khng s dung quyn bo cha, khng chng minh l mnh v ti. B can, b co c
quyn tr li l khng bit g v vu n hoc khng nhn ti m khng phi a ra bt k chng c no. Khi ho
khng chng minh oc l mnh v ti th cng khng c ngha l ho c ti. Cho nn, s hnh thnh li khai b can,
b co l mt qu trnh phc tap, b chi phi bi nhiu yu t khc nhau. Tuy nhin, cn phi khng nh rng li
khai ca b can, b co khng nhng l ngun chng c i vi nhng hnh vi m ho b truy cu trch nhim hnh
s m cn l ngun chng c lm sng t tt c nhng tnh tit ca vu n. Loai ngun chng c ny c ngha
quan trong v moi hoat ng ca cc co quan tin hnh t tung u xoay quanh nhim vu l chng minh b can, b
co c ti hay khng c ti.
3. Kt lun gim nh. y cng mt ngun chng c quan trong v tnh tit ca vu n m vic xem xt n da
trn kin thc chuyn mn, khoa hoc k thut hay ngh thut. lm cn c vach ra s tht khch quan ca vu n
hnh s. Bi l, kin thc ca nhng ngi tin hnh t tung l c gii han, do nhng vn thuc v chuyn
mn, lnh vc chuyn ngnh phi do co quan gim nh nh gi v cho kin mi a ra kt lun chnh xc. Kt
lun gim nh l mt phn quyt mang tnh khoa hoc bi n chi da trn co s khoa hoc v khng phu thuc vo
ch ch quan ca con ngi nn khi tm ra s tht ca vu n, gi tr chng minh ca kt lun gim nh bao gi
cng mang tnh khch quan hon cc ngun chng c khc. Xut pht t tm quan trong ca kt lun gim nh
trong vu n hnh s m ngi gim nh phi chu trch nhim v kt lun ca mnh nu c kt lun gian di v
ng co c nhn th s b x l theo iu 308 B lut hnh s nm 1999. Trng hop gim nh do mt nhm
ngi thc hin m kt lun khng ng nht th mi ngi oc gp kin ring ca mnh vo kt lun gim
nh. Do , vic a ra kt lun gim nh i hi ao c ngh nghip v tinh thn trch nhim cao bi nhiu kt
lun c ngha quan trong lin quan n tnh mang, uy tn danh d ca mt con ngi.
Trong BLTTHS, kt lun gim nh l ngun chng c quan trong oc s dung nhm xc nh ti pham, i
tong tc ng ca ti pham, nhng thit hai xy ra hay xc nh nng lc hnh vi hnh s ca b can, b co,
ngi lm chng, ngi b hai, cng nh kh nng nhn thc ca ho. Cc loai trng cu gim nh thng gp
nh: Trng cu gim nh php y, trng cu gim nh k thut hnh s, trng cu gim nh vn ho, ngh thut,
trng cu gim nh k ton, ti chnh.
Kt lun gim nh l mt ngun chng c c tnh cht chuyn mn khoa hoc, n c gi tr php l v oc s
dung trong cng tc iu tra, truy t v xt x. Ngoi ra, n l cng cu, phong tin tch cc gip co quan iu tra
c hng xc minh, iu tra s tht, gip cho Ta n xc nh, kt lun v tnh cht v mc nguy him cho x
hi ca hnh vi, v ti pham. Cho nn, v ngun chng c ny, nhm khng nh v mt hnh thc php l ca
kt lun gim nh, ng thi cht ch v k thut lp php, BLTTHS nm 2003 b sung thm quy nh l: "Kt
lun gim nh phi oc th hin bng vn bn (oan 2 khon 1 iu 73). Ngoi ra, bo m tnh c lp v
khch quan trong hoat ng t tung khi c nhiu ngi tham gia gim nh, nh lm lut cn b sung thm quy
nh l "trong trng hop c kin khc nhau th mi ngi ghi ring kin kt lun ca mnh vo bn kt lun
ring.
S.K
34

4. Bin bn v hoat ng iu tra, xt x v cc ti liu, vt khc. Nhng bin bn, ti liu, vt khc cng c
th oc coi l ngun chng c khi p ng cc iu kin do lut nh v chng oc quy nh cu th tai iu 77-
78 BLTTHS nm 2003.
4.1. Bin bn v hoat ng iu tra v xt x. Bin bn v hoat ng iu tra v xt x l mt trong nhng bin
php t tung oc thc hin trong qu trnh chng minh. Moi thng tin v ni dung v nhng tnh tit lin quan n
vu n hnh s oc ghi chp lai theo quy nh ca php lut tc l lp thnh bin bn. Bin bn v hoat ng iu
tra, xt x khng nhng l mt ngun chng c c gi tr trong vu n hnh s, m cn l cn c kim tra cc trnh
t, th tuc hoat ng trong qu trnh tin hnh t tung theo quy nh ca php lut c oc bo m hay khng
nhm gp phn bo m tnh hop php v tnh khch quan ca chng c. Bin bn y c th l bin bn bt
ngi, khm xt, khm nghim hin trng, khm nghim t thi, i cht, nhn dang, thc nghim iu tra, bin
bn phin ta v cc bin bn khc v cc hoat ng t tung khc tin hnh theo quy nh ca B lut ny.
C th khng nh rng, khng mt vu n hnh s no lai thiu oc bin bn, bi v moi hoat ng chi coi l hop
php, cng khai khi n oc ghi nhn trong bin bn. Cho nn, ngun chng c ny mang ngha rt quan trong
trong hoat ng t tung. Tuy nhin, v thc tin bin bn hoat ng iu tra, xt x khng oc nhn nhn ng
vai tr ca n, Chnh v vy, l ngun chng c quan trong ghi nhn nhng s vic m co quan tin hnh t tung
thc hin nn thng tin ca n cn y v ni dung, chun xc v hnh thc v hop l v php l. Thc tin
iu tra, truy t, xt x cho thy mt s vu n kh khn, vng mc khng phi qu trnh (khu) iu tra, truy t,
xt x m l khu ghi nhn nhng hoat ng, kt qu ca qu trnh trong bin bn. Do , i hi trong php
lut t tung hnh s cn c quy nh cu th hon na v cch lp, ghi bin bn v x l nhng ngi vi pham gy
hu qu nghim trong. Bi v, bin bn hoat ng iu tra, xt x l mt ngun chng c quan trong trong vu n
hnh s v ni chung n oc dng ph bin nht trong cc hoat ng t tung hnh s.
4.2. Cc ti liu, vt khc trong vu n. Cc ti liu, vt khc trong vu n hnh s cng oc coi l ngun
chng c c gi tr trong qu trnh chng minh. l cc ti liu, vt c lin quan n vu n, khng phi do co
quan tin hnh t tung thu thp m do cc co quan, t chc hoc c nhn cung cp. Tuy nhin, quy nh ny theo
chng ti cn th hin s cha r rng v chnh xc. Thc t cho thy nhng ti liu, vt oc cung cp t
nhng co quan, t chc, c nhn khng phi l co quan tin hnh t tung, ngi tin hnh t tung thng khng
bo m tnh hop php. Hon na, s han ch ca loai ngun chng c ny ch cc ti liu, vt do co quan,
t chc hay c nhn cung cp c oc co quan tin hnh t tung chuyn ha thnh chng c php l c gi tr
chng minh hay khng. Nu khng oc chuyn ha thnh chng c php l th chng khng c gi tr chng
minh.
. T kin hon ton ng n v m bo sc thuyt phuc ca Gio s, TSKH o Tr c l: "Php lut, d c
hon thin n my cng khng th phn nh v quy nh ht oc tt c nhng hon cnh cu th ca cuc
sng.[13], di gc lp php t tung hnh s hon thin cc quy nh tai iu 64 BLTTHS nm 2003,
chng ti c mt s kin ngh cu th nh sau:
Th nht, trong khon 2 iu 64 cn c mt oan nu khi nim ngun chng c l g, sau mi cp (lit k)
n cc loai ngun chng c th mi y v chnh xc hon.
Th hai, tn goi ca iu 64 l "Chng c theo chng ti cng cha y v cha chnh xc. Bi l, trong ni
dung iu lut ny ngoi cp n khi nim chng c (khon 1), cn cp n cc loai ngun chng c
(khon 2). Hon na, vic tn goi ca mt iu lut lai trng lp vi tn goi ca Chong (Chong V Chng c) l
khng logc v bt hop l[14] nn cn phi sa i, b sung cho ph hop, v du: tn goi ca iu 64 l: "Khi nim
chng c v cc loai ngun chng c.
V th ba, li khai ca ngi c quyn loi, ngha vu lin quan (iu 70) l mt trong nhng ngun chng c,
th cn phi quy nh khi nim nh th no l ngi c quyn loi, ngha vu lin quan tai iu 54 ca B lut ny,
tic rng nh lm lut lai cha quy nh./.
[1] Xem cu th hon: Nguyn Ngoc Ch. Chong V. Chng c. Trong sch: Gio trnh Lut t tung hnh s Vit
Nam. Khoa Lut, ai hoc Quc gia H Ni. Tp th tc gi do TS Nguyn Ngoc Ch ch bin. NXB ai hoc Quc
gia, H Ni, 2001, tr.161.
[2] Trc y, Bn hng dn v trnh t t tung so thm v hnh s oc ban hnh km theo Thng t s
16/TATC ngy 27/09/1974 ca Ta n nhn dn ti cao cp n ngun chng c: "Ngun chng c bao
gm: du vt, vt, ti liu c th chng minh vic pham php; li khai ca b co, ngi b hai, nguyn on dn
s, ngi c trch nhim bi thng, ngi c ti sn, quyn loi lin quan n vic pham php, nhn chng; li
kt lun ca gim nh vin, nhng ti liu ca co quan, on th cung cp v nhn thn b co. Xem: H thng
S.K
3

ha lut l v hnh s. Ta n nhn dn ti cao, H Ni, 1976, tr.70.
[3] Xem: Trn Quang Tip. Ch nh chng c trong Lut t tung hnh s Vit Nam. NXB Chnh tr Quc gia, H
Ni, 2004, tr.49.
[4] Xem cu th hon: Nguyn Th Thanh (ch bin). Gio trnh iu tra hnh s. NXB ai hoc Quc gia H Ni,
1999, tr.74-75.
[5] Xem: Ngoc Quang. Gio trnh Lut t tung hnh s Vit Nam (dnh cho h o tao Sau ai hoc). Hoc vin
Cnh st nhn dn, H Ni, 2003, tr.210.
[6] Xem: Nguyn Ngoc Ch. Chong V. Chng c. Trong sch: Gio trnh Lut t tung hnh s Vit Nam. Khoa
Lut, ai hoc Quc gia H Ni. Tp th tc gi do TS Nguyn Ngoc Ch ch bin. NXB ai hoc Quc gia, H Ni,
2001, tr.181.
[7] Xem: Trn Quang Tip. Ch nh chng c trong Lut t tung hnh s Vit Nam. NXB Chnh tr Quc gia, H
Ni, 2004, tr.62.
[8] Xem: L Thanh Nga. Ngun chng c trong vu n hnh s. Kha lun tt nghip C nhn Lut hoc. Khoa Lut,
ai hoc Quc gia H Ni, 2001, tr.37-38.
[9] Xem: Trnh Tin Vit. Cn quy nh quyn ca ngi lm chng. Tap ch Kim st, s 5/2001, tr.24.
[10] Xem: Nguyn Ngoc Ch. Chong V. Chng c. Trong sch: Gio trnh Lut t tung hnh s Vit Nam. Khoa
Lut, ai hoc Quc gia H Ni. Tp th tc gi do TS Nguyn Ngoc Ch ch bin. NXB ai hoc Quc gia, H Ni,
2001, tr.184.
[11] Xem: Nguyn Th Hong ip. Chng c trong vu n hnh s Nhng vn l lun v thc tin. Lun vn
Thac s Lut hoc, Vin Nh nc v php lut, H Ni, 1996, tr.25.
[12] Xem: Trnh Tin Vit Trn Th Qunh. Mt s vn v cc loai ngun chng c trong B lut t tung hnh
s Vit Nam nm 2003. Tap ch Kim st, s 12 (thng 6/2005), tr.46.
[13] Xem: o Tr c. Lut hnh s Vit Nam (Quyn Nhng vn chung). NXB Khoa hoc X hi, H Ni,
2000, tr.209.
[14] Xem: Ngoc Quang. Gio trnh Lut t tung hnh s Vit Nam (dnh cho h o tao Sau ai hoc). Hoc vin
Cnh st nhn dn, H Ni, 2003, tr.219.
Ngun: Tap ch Ngh Lut s 2/2006
Mt s vn d hon thin bin php ngn chn bt ngui trong Lut T tng hnh s VN
TS. Tr*n -uang Th:ng ThS. Tr*n Th&o*
S.K
3!

tip tuc thc hin, y manh hon cng cuc ci cch t php, ngy 02 thng 01 nm 2002 B Chnh tr ra
Ngh quyt s 08-NQ/T v mt s nhim vu trong tm cng tc t php trong thi gian ti v Ngh quyt 49-
NQ/T ngy 02/06/2005 v chin loc ci cch t php n nm 2020.
Hin nay, ci cch t php ang oc ng v Nh nc ta quan tm coi l nhn t quan trong thc y qu trnh
xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam, gp phn thc hin muc tiu dn giu, nc manh, x
hi cng bng, dn ch, vn minh. tip tuc thc hin, y manh hon cng cuc ci cch t php, ngy 02
thng 01 nm 2002 B Chnh tr ra Ngh quyt s 08-NQ/T v mt s nhim vu trong tm cng tc t php
trong thi gian ti v Ngh quyt 49-NQ/T ngy 02/06/2005 v chin loc ci cch t php n nm 2020. Cc
ngh quyt trn chi r nhiu vn cu th ca t tung hnh s cn phi oc nghin cu mt cch ton din
th ch ha vo quy nh ca B lut T tung hnh s (BLTTHS), tao co s php l nng cao cht long cng tc
iu tra, truy t, xt x, thi hnh n hnh s. Trong pham vi bi vit ny chng ti xin nu mt s vn hon thin
quy nh v bin php ngn chn bt ngi trong lut T tung hnh s Vit Nam.
Bt ngi l mt trong nhng bin php ngn chn oc quy nh tai Chong V, BLTTHS nm 2003. Vic bt
ngi lun l vn nhay cm trong i sng chnh tr x hi, bt ngi ng hay khng ng quy nh ca
php lut, bt oan sai c nh hng trc tip n cc quyn co bn ca cng dn, lin quan n ng li, chnh
sch ca ng, php lut ca Nh nc. Vic bt mt s "i tong c bit v chnh tr trong nc v cc i
tong l ngi nc ngoi cn nh hng n chnh sch i ni v quan h i ngoai ca Nh nc ta. V vy,
vic hon thin quy nh v bin php bt ngi trong T tung hnh s l vn cp thit trong cng cuc ci cch
t php hin nay.
T nghin cu thc tin v tham kho kin ca mt s chuyn gia, chng ti thy cn sa i hon thin mt s
quy nh bt ngi trong BLTTHS hin hnh m bo tnh thng nht, tao iu kin cho vic p dung php lut
mt cch chnh xc nh sau:
Mt l, BLTTHS 2003 cha c iu lut no quy nh vic bt ngi l ai biu dn c; ng vin; cn b, chin s
Cng an nhn dn; ngi c chc sc trong cc tn gio; ngi th lnh, ngi c danh ting, c uy tn ln trong
cc dn tc t ngi; tri thc, nhn s c tn tui, vn ngh s c ting tm oc trong nc v th gii ch ti v
ngi nc ngoi. Trong khi vic bt nhng "i tong c bit ny oc quy nh trong mt s vn bn php
lut ca Nh nc, vn bn ca ng v B Cng an, nh: Lut T chc Quc hi, lut T chc Hi ng nhn
dn v y ban nhn dn; Cng vn s 318/CV-BNV(V11) ngy 29/3/1992 ca B Ni vu (nay l B Cng an) v
vic xin kin trc khi bt, giam, gi mt s i tong c bit; Chi th s 52-CT/T ngy 16/3/2000 ca B
Chnh tr v pham vi, trch nhim, quyn han gia cc cp y ng vi ng y Cng an, Ban cn s ng Vin
Kim st nhn dn, Ban cn s ng Ta n nhn dn trong cng tc bo v ng v x l ti pham lin quan
n cn b, ng vin; Hng dn s 05-HD/NCT ngy 15/01/2001 ca Ban Ni chnh Trung ong v s lnh
ao ca ng i vi cng tc x l ti pham theo tinh thn chi th s 52-CT/T ngy 16/3/2000 ca B Chnh tr
v vic bt gi cc i tong c bit. V vy chng ti thit ngh cn phi ban hnh vn bn hng dn thng
nht, chi tit vic bt cc i tong nu trn cho ph hop.
Hai l, vic bt b can, b co tam giam oc quy nh tai iu 80 BLTTHS, vi tn goi ca ch nh ny l: "Bt
b can, b co tam giamnn dn n cch hiu: "Bt ngi l mt bin php thc hin lnh tam giam.
Theo chng ti, cch hiu nh vy l khng ng bi l nu coi "bt b can, b co tam giam l mt bin php
thc hin lnh tam giam th vic cng ch b can, b co thc hin lnh tam giam da trn cn c php l
no? V vy xc nh tn goi ca ch nh ny l "bt tam giam b can, b co.
- Thc t cho thy vic bt ngi b kt n thi hnh bn n m trc ho cha b tam giam cng gp nhiu
bt cp. V vy cn ban hnh mu lnh bt thng nht "Lnh bt ngi b kt n thi hnh n theo thm quyn
ca Ta n, giao cho lc long Cnh st h tro t php thc thi theo th tuc chung.
- V hnh thc lp php theo quy nh tai iu 80 BLTTHS i vi trng hop bt b can, b co tam giam cha
quy nh cn c bt cho trng hop ny v nhng trng hop khng bt tam giam. i chiu vi quy nh v cc
trng hop bt khc quy nh nh vy l cha thng nht. Nn theo chng ti cn b sung quy nh ny vo iu
80 BLTTHS nh: " Bt tam giam c th oc p dung i vi b can, b co trong trng hop: B can, b co pham
ti c bit nghim trong; pham ti rt nghim trong; b can, b co pham ti nghim trong, pham ti t nghim trong
m BLHS quy nh hnh phat t trn hai nm v c cn c cho rng ngi c th trn hoc cn tr vic iu tra,
truy t, xt x hoc c th tip tuc pham ti v "i vi b can, b co l phu n c thai hoc ang nui con di ba
moi su thng tui, l ngi gi yu, ngi b bnh nng m noi c tr r rng th khng tam giam m p dung
bin php ngn chn khc, tr nhng trng hop: B can, b co b trn v b bt theo lnh truy n; b can, b co
oc p dung bin php ngn chn khc nhng tip tuc pham ti hoc c gy cn tr nghim trong n vic
iu tra, truy t, xt x;b can, b co pham ti xm pham an ninh quc gia v c cn c cho rng nu khng
tam giam i vi ho th s gy nguy hai n an ninh quc gia.
S.K
3"

- Trng hop b can, b co pham ti t nghim trong m BLHS quy nh hnh phat t di 2 nm th khng b bt
tam giam; nhng i vi cc trng hop b can, b co khng c noi c tr r rng hoc c noi c tr nhng
cch xa Co quan iu tra hoc c tin n tin s hoc l lu manh chuyn nghip c biu hin trn, cn tr hoat
ng iu tra, truy t, xt x th c th bt tam giam. Mc d, quan im hin nay nn gim thiu cc trng hop
bt b can, b co tam giam, nhng vic quy nh bt tam giam i vi i tong ny l cn thit cho hoat ng
iu tra ca Co quan iu tra.
- Khon 3 iu 80 BLTTHS quy nh "Khng oc bt ngi vo ban m, tr trng hop bt khn cp, pham ti
qu tang hoc bt ngi ang b truy n quy nh tai cc iu 81 v iu 82 ca B lut ny theo chng til
cha chnh xc, khng thng nht m phi quy nh r "khng oc bt tam giam b can, b co vo ban m.
Vi xut nh trn c th sa i b sung iu 80 BLTTHS nh sau:
" iu 80. Bt tam giam b can, b co
1. Bt tam giam c th oc p dung i vi b can, b co trong nhng trng hop sau y:
a) B can, b co pham ti c bit nghim trong; pham ti rt nghim trong;
b) B can, b co pham ti nghim trong, pham ti t nghim trong m B lut hnh s quy nh hnh phat t trn hai
nm v c cn c cho rng ngi c th trn hoc cn tr vic iu tra, truy t, xt x hoc c th tip tuc
pham ti.
Trng hop b can, b co pham ti t nghim trong m BLHS quy nh hnh phat t di 2 nm khng c noi c
tr r rng hoc c noi c tr nhng cch xa Co quan iu tra hoc c tin n tin s hoc c biu hin trn,
cn tr hoat ng iu tra th c th bt tam giam.
2. i vi b can, b co l phu n c thai hoc ang nui con di ba moi su thng tui, l ngi gi yu,
ngi b bnh nng m noi c tr r rng th khng bt tam giam m p dung bin php ngn chn khc, tr
nhng trng hop sau y:
a) B can, b co b trn v b bt theo lnh truy n;
b) B can, b co oc p dung bin php ngn chn khc nhng tip tuc pham ti hoc c gy cn tr nghim
trong n vic iu tra, truy t, xt x;
c) B can, b co pham ti xm pham an ninh quc gia v c cn c cho rng nu khng tam giam i vi ho th
s gy nguy hai n an ninh quc gia.
3. Nhng ngi sau y c quyn ra lnh bt b can, b co tam giam:
a) Vin trng, Ph Vin trng Vin Kim st nhn dn v Vin Kim st qun s cc cp;
b) Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn v Ta n qun s cc cp;
c) Thm phn gi chc vu Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao; Hi ng xt x;
d) Th trng, Ph Th trng Co quan iu tra cc cp: Trong trng hop ny, lnh bt phi oc Vin Kim st
cng cp ph chun trc khi thi hnh.
H so vu n phi oc gi km theo lnh bt v tam giam b can, b co sang Vin Kim st cng cp xt ph
chun. Sau khi nhn oc nhng vn bn trn, Vin Kim st phi nghin cu ngay v trong thi han 24 gi phi
ra quyt nh ph chun hoc khng ph chun lnh bt v tam giam b can, b co trong ghi r l do ph chun
hoc khng ph chun.
4. Lnh bt phi ghi r ngy, thng, nm, ho tn, chc vu ca ngi ra lnh; ho tn, a chi ca ngi b bt v l
do b bt. Lnh bt phi c ch k ca ngi ra lnh v c ng du.
Ngi thi hnh lnh phi oc lnh, gii thch lnh, quyn v ngha vu ca ngi b bt v phi lp bin bn v vic
bt.
S.K
3#

Khi tin hnh bt b can, b co tai noi ngi c tr phi c ai din chnh quyn x, phng, th trn v ngi
lng ging ca ngi b bt chng kin. Khi tin hnh bt b can, b co tai noi ngi lm vic phi c ai din
co quan, t chc noi ngi lm vic chng kin. Khi tin hnh bt b can, b co tai noi khc phi c s chng
kin ca ai din chnh quyn x, phng, th trn noi tin hnh bt ngi.
5. Khng oc bt tam giam b can, b co vo ban m, tr trng hop bt khn cp, pham ti qu tang hoc bt
ngi theo quyt nh truy n.
Ba l, v khon 4 iu 81 BLTTHS c quy nh v thm quyn xt ph chun lnh bt khn cp thuc v Vin
Kim st cng cp. Tuy nhin, i vi trng hop ngi c thm quyn ra lnh bt khn cp l "Ngi chi huy on
v qun i c lp cp trung on v tong ong; ngi chi huy n bin phng hi o v bin gii v
"Ngi chi huy tu bay, tu bin khi tu bay, tu bin ri khi sn bay, bn cng quy nh tai im b, c khon 2
iu 81 ca B lut ny th rt kh xc nh oc Vin Kim st cng cp nh khi tu bay ang bay trn bu tri,
tu bin ang ngoi bin. Do , chng ti cho rng cn quy nh b sung trong khon 4 iu 81 vi ni dung
"i vi trng hop quy nh tai im b, c khon 2 iu lut ny, thm quyn xt ph chun lnh bt khn cp
l Vin Kim st noi c sn bay hoc bn cng tr v u tin hoc noi tu bay, tu bin oc ng k . Quy
nh nh vy mi kp thi ngn chn hnh vi pham ti, ngn chn hnh ng gy kh khn cn tr cho vic iu
tra, truy t, xt x.
Bn l, BLTTHS 2003 quy nh vic bt ngi pham ti qu tang hoc ang b truy n trong cng mt iu luttai
iu 82 BLTTHS. Vic bt ngi trong hai trng hop ny quy nh: " i vi ngi ang thc hin ti pham hoc
ngay sau khi thc hin ti pham th b pht hin hoc b ui bt, cng nh ngi ang b truy n th bt k ngi
no cng c quyn bt v gii ngay n Co quan Cng an, Vin Kim st hoc y ban nhn dn noi gn nht. V
phong din l lun cng nh thc tin p dung quy nh ny cho thy: Quy nh chung vic bt ngi pham ti
qu tang hoc ang b truy n vo cng mt iu lut l khng ph hop, v i tong v th tuc p dung, nhng
vic cn lm sau khi tip nhn ngi b bt trong hai trng hop ny khng ging nhau.
Trc ht v i tong: Ngi b bt trong trng hop pham ti qu tang cha phi l b can, b co; cn ngi b
bt trong trng hop ang b truy n l ngi c lnh bt hoc b bt, b tam gi, tam giam hay ang chp
hnh n phat t th b trn m co quan c thm quyn ra quyt nh truy n.
V vic p dung bin php ngn chn: i vi ngi b bt trong trng hop pham ti qu tang ho c th b giam
gi hoc khng b giam gi theo iu 86 BLTTHS nm 2003; cn ngi b bt trong trng hop ang b truy n th
sau khi b bt, Co quan iu tra c thm quyn phi p dung bin php tam gi hoc tam giam i vi ho.
iu 82 BLTTHS hin hnh chi quy nh th tuc bt ngi pham ti qu tang hoc ang b truy n m thiu cc quy
nh v vic p dung cc bin php ngn chn i vi ngi b bt, cc vn cn phi gii quyt sau khi tip
nhn ngi b bt. Nhng ni dung ny lai oc quy nh trong iu 83 BLTTHS: Khon 1 quy nh nhng vn
cn phi lm sau khi tip nhn ngi b bt trong trng hop pham ti qu tang; khon 2 quy nh nhng vic cn
phi lm sau khi tip nhn ngi b bt trong trng hop ang b truy n. Theo chng ti, nn quy nh cc ni
dung ny trong mt iu lut cho r cn c bt, thm quyn, th tuc bt trong tng trng hop v nhng vic cn
lm sau khi bt. Vic lm ny bo m tnh khoa hoc v mt k thut lp php, gp phn han ch oc nhng
thiu st khi xy dng php lut v thc tin p dung php lut.
Mt khc, khon 2 iu 82 BLTTHS chi quy nh: "khi bt ngi pham ti qu tang hoc ngi ang b truy n th
ngi no cng c quyn tc v kh, hung kh ca ngi b bt , trong khi trn thc t nhiu trng hop ngi
pham ti qu tang hoc ang b truy n thng c v kh v rt d chng tr ngay nu b bt gi. Cho nn, nu
khng quy nh quyn ny mt cch chnh xc, cht ch th rt kh khuyn khch qun chng nhn dn tch cc
tham gia cng tc u tranh phng v chng ti pham. V vy, theo chng ti thy cn quy nh thm ni dung bt
k ngi no cng c quyn "luc sot tc v kh, hung kh ca ngi b bt trong trng hop pham ti qu tang
hoc theo quyt nh truy n, phn bit vi bin php khm ngi theo quy nh tai iu 182 BLTTHS.
V tn goi trng hop bt ngi ang b truy n theo quy nh tai iu 82 BLTTHS, chng ti cho rng nn quy
nh tn iu lut l "bt ngi theo quyt nh truy n s chnh xc hon.
Trn y l mt s kin xung quanh vn sa i b sung hon thin quy nh ca BLTTHS v bt ngi, xin
oc trao i cng cc ng ch./.
Ngun: .pup.edu.vn
S.K
3$

Vin cnh vin kim st Vit Nam
,;i Ng S<n Khoa Lut= i h -u. gia H! N"i.
Vin kim st l mt thit ch c th ca Nh nc x hi ch ngha (XHCN). Vit Nam, t khi ch XHCN
oc xc lp chnh thc, Vin kim st mi ra i.1. Kim st chung thuc bn cht ca Vin kim st
Vin kim st l mt thit ch c th ca Nh nc x hi ch ngha (XHCN). Vit Nam, t khi ch XHCN
oc xc lp chnh thc, Vin kim st mi ra i. Hin php Vit Nam nm 1946 khng phi l Hin php XHCN
nn khng c thit ch Vin kim st. Vin kim st Vit Nam chnh thc oc xc lp trong bn Hin php nm
1959 v oc duy tr trong cc Hin php tip theo (1980,1992), v c s iu chinh v chc nng.
Vn t ra l, tai sao trong Nh nc XHCN lai tn tai thit ch Vin kim st? Ngy nay, ngi ta gii thch s
hin din ca Vin kim st gn lin vi hai nguyn tc quan trong trong vic t chc v vn hnh quyn lc cc
Nh nc XHCN: tp quyn XHCN v php ch XHCN.
Nguyn tc tp quyn XHCN oc C. Mc chi ra u tin trn co s nghin cu Cng x Paris v sau , oc
Lnin hon thin trong tc phm "Nh nc v cch mang (1). Ct li ca nguyn tc ny l quyn lc nh nc
oc t chc tp trung vo co quan ai din ti cao ca nhn dn (oc goi l co quan quyn lc nh nc). S
tp trung quyn lc v thit ch ai din ny l im chnh yu bo m s thng nht quyn lc nh nc: quyn
lc c mt im hi tu (khng phi phn tn nh trong ch phn quyn), c s trt t trong h cp quyn lc
(khng phi l cc ngnh quyn lc bnh ng nhau nh trong ch phn quyn). S hi tu v s trt t ca
quyn lc s lm cho quyn lc c mt im thng nht v khng c s km ch, i trong ln nhau, dn n trit
tiu nhau ca cc nh ch quyn lc.
Trong h thng quyn lc ny, thit ch oc coi l im hi tu quyn lc chnh l co quan quyn lc nh nc ti
cao. bo m s hi tu quyn lc v thit ch ny, cc nh ch cn lai oc t chc theo cch do thit ch ai
din lp ra, mt h cp thp hon thit ch ny, v chu s gim st ti cao ca thit ch ny. Theo nguyn l ny,
Quc hi theo Hin php Vit Nam l co quan quyn lc nh nc cao nht, thnh lp ra cc nh ch quyn lc
cn lai trung ong v thc hin quyn gim st ti cao i vi cc nh ch ny gm: Ch tch nc, Chnh ph,
Ta n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dn ti cao.
Tuy nhin, p dung m rng l thuyt tp quyn XHCN, ngi ta cho rng, s thng nht quyn lc khng chi yu
cu cc nh ch quyn lc trung ong phi thng nht vi Quc hi m cn yu cu a phong phi thng
nht vi trung ong. V nguyn l tp quyn XHCN, Quc hi phi l ngi gim st ton b quyn lc nh nc.
iu 83 ca Hin php Vit Nam cng quy nh: "Quc hi thc hin quyn gim st ti cao i vi ton b hoat
ng ca nh nc. Tuy vy, Quc hi s qu ti nu thc hin iu v ngoi gim st, Quc hi cn phi lp
php, quyt nh nhng vn trong ai ca quc gia. Do , mt s phn cp quyn gim st l cn thit. Quc
hi chi gim st cc nh ch quyn lc trung ong, ngi ng u ca cc nh ch , cn a phong, c
nhn, cc t chc trong x hi v mt phn quyn lc trung ong nh cc B, Quc hi thnh lp ra mt thit
ch khc gip mnh thc hin chc nng gim st. Thit ch l Vin kim st. Chnh v vy, vic thnh lp Vin
kim st trong Nh nc XHCN xut pht t nhu cu gip Quc hi thc hin chc nng gim st, bo m s
thng nht quyn lc nh nc.
Nh vy, c th ni l do chnh dn n s ra i ca Vin kim st vi t cch l mt co quan c lp, mt trong
bn phn h quyn lc nh nc Vit Nam, l thc hin chc nng gim st oc Quc hi phn giao. Kim
st chung l nhim vu chnh yu gn vi s ra i v l do tn tai ca Vin kim st. Kim st chung vn sinh ra t
quyn gim st ca Quc hi oc thc hin bi mt co quan c lp do Quc hi thnh lp ra Vin kim st.
Nguyn tc php ch XHCN cng l mt co s l thuyt quan trong dn n s ra i ca Vin kim st. "Php
ch chnh l s i hi cc co quan nh nc, nhn vin nh nc, cc t chc x hi v moi cng dn phi thc
hin ng, thc hin nghim chinh php lut trong hoat ng ca mnh (2). p ng cho nhu cu ca php
ch, Vin kim st oc thnh lp. Vin kim st, vi chc nng kim st vic tun theo php lut ca mnh, s
m bo php ch. Cng cn ni thm rng, php ch cng yu cu cc co quan nh nc, nhn vin nh nc
m ch yu l cc co quan hnh chnh, cc co quan chnh quyn a phong, cc nhn vin hnh chnh phi tun
th php lut. Vin kim st oc thnh lp ra bo m php ch, nhng i tong kim st vic tun theo
php lut khng bao gm cc hoat ng ca Quc hi, Nguyn th quc gia, Chnh ph. Vin kim st chi kim st
vic tun theo php lut t B tr xung. Bn cht su xa nht ca php ch l lut php ca trung ong phi
oc tn trong: cc co quan hnh chnh, cc co quan chnh quyn a phong, moi t chc kinh t, x hi, on v
S.K
4%

v trang, cng dn phi nghim chinh chp hnh php lut do trung ong ban hnh. Vin kim st l mt bo m
cho iu ny.
Nh vy, l do chnh tn tai Vin kim st l nhu cu v mt thit ch kim st vic tun theo php lut bo m
nguyn tc tp quyn XHCN v php ch XHCN. Vin kim st sinh ra thc hin chc nng kim st chung. T
kim st chung mi sinh ra chc nng cng t, bi l, trong qu trnh kim st chung nu pht hin c vi pham
php lut n mc vi pham hnh s, Vin kim st s c quyn truy t ngi vi pham ra ta. Vin kim st chi c
th l Vin kim st khi thc hin chc nng kim st chung.
Vic b kim st chung ca Vin kim st theo Hin php sa i nm 2001 l mt bc tin ca nn lp hin Vit
Nam trn con ng tin ti ch php quyn. Cc nh lp hin t ra ci m khi nhn thc v l thuyt php
quyn v phn quyn. Ho nhn thy kim st chung khng thch hop vi Nh nc Vit Nam trong bi cnh
mi: bi cnh xy dng Nh nc php quyn.
Tuy nhin, ci cch hin php nm 2001 cha gii quyt thu o nhng vn lin quan n vic b kim st
chung. Nh ni, l do chnh dn n s ra i v tn tai ca Vin kim st l kim st chung. V nguyn l,
khng cn kim st chung th khng cn l do cho Vin kim st tn tai. Kim st chung l bn cht ca Vin kim
st. Cho nn, nu cn gi Vin kim st vi t cch l mt thit ch c lp th khng th b kim st chung. V
nu b kim st chung, Vin kim st chi cn chc nng thc hnh quyn cng t v kim st cc hoat ng t
php, trong thc hnh quyn cng t l nhim vu chnh yu, th phi chuyn Vin kim st thnh Vin cng t.
Ngh quyt s 49-NQ/T ngy 20/06/2005 ca B Chnh tr a ra ch trong: "nghin cu vic chuyn Vin
kim st thnh Vin cng t.
2. Ph phn s ph phn
Hin nay, c nhiu quan im ng h vic chuyn Vin kim st thnh Vin cng t v cng nhiu quan im c
gi h thng Vin kim st v hon thin thm cho ph hop vi tin trnh ci cch t php. Gn y nht, trong
cuc Hi tho quc t do Vin kim st nhn dn ti cao v NDP D n V /02/05 t chc, a s cc tham
lun trnh by tai Hi tho phn i vic chuyn Vin kim st thnh Vin cng t, c gi h thng Vin kim st
nh hin nay, khi phuc lai chc nng kim st chung ca Vin kim st. Lp lun chnh yu ca nhng hoc gi
ny l Vin kim st cn thit bo m php ch XHCN, tp trung thng nht quyn lc nh nc (3).
D "kh nhng chng ti cng xin a ra quan im ph nhn quan im cho rng, m hnh Vin kim st thch
hop vi Nh nc Vit Nam hin nay, mt nh nc theo "ch chnh tr nht nguyn, t chc quyn lc l
thng nht, t muc tiu xy dng Nh nc php quyn.
Trc tin l v mi quan h gia Vin kim st vi nguyn tc thng nht quyn lc Vit Nam. ng l Vin
kim st, vi chc nng c hu ca n l kim st vic tun theo php lut, c chc nng bo m s thng nht
quyn lc nh nc; nhng l s thng nht ca cc co quan nh nc cp di v a phong vi trung
ong (4). Trong khi , l thuyt thng nht quyn lc nh nc chi t ra vn thng nht quyn gia cc
quyn lp php, hnh php, v t php; tc l ba ai cng quyn trung ong. Ngay c trong ba co quan ny,
vn thng nht quyn lc cng ch yu lin quan n mi quan h gia lp php v hnh php nhng ngnh
quyn lc chnh tr, nhng ngnh quyn lc hoach nh v iu hnh chnh sch quc gia (5). Nu tr lai nhng
lun im ca nhng ngi sng lp ra l thuyt tp quyn XHCN th chng ta s thy rng, vn tp quyn,
thng nht quyn lc ch yu lin quan n ngnh lp php v hnh php, khng lin quan nhiu n t php v
chnh quyn a phong.
Nghin cu cng x Paris, Mc rt ra kt lun: "Cng x khng phi l mt co quan ai ngh, m l mt co quan
hnh ng, va lp php, va hnh php. Lnin gii thch thm: "Mt co quan "khng phi l co quan ai ngh,
m l mt co quan hnh ng. Hy xem bt c nc no c ch ai ngh, t M n Thuy S, t Php n
Anh, Na-uy, .th cng thy rng, cng tc tht s ca "nh nc u lm hu trng v u do cc b, cc
vn phng, cc ban tham mu lm. Trong cc ngh vin ngi ta chi chuyn ni sung vi muc ch duy nht l
la bp "dn thng thi (6).
Nh vy, theo nhn xt ca Lnin, s phn quyn trong ch ai ngh dn n s hnh thc ca co quan ai
ngh, tc co quan do dn chng bu ln, cng c ngha l nh hng tiu cc n ch quyn nhn dn. Phn
quyn tao iu kin cho s bnh ng quyn lc gia lp php v hnh php. Hnh php, vi u th ca mnh l
ngnh quyn lc trc tip iu hnh x hi, ngnh quyn lc nm cc lc long vt cht ca x hi, s c nguy co
lng oan quyn lp php, bin co quan lp php tr thnh ci my ni sung. trnh nguy co ny, bo m ch
quyn ca nhn dn, co quan ai din ca nhn dn phi l mt co quan hnh ng, va lp php, va hnh
php.
S.K
41

M hnh chnh quyn X vit v cc Nh nc XHCN sau ny mm do hon khi nhn thc v p dung nguyn
tc tp quyn XHCN. Thc t cho thy co quan ai ngh khng th va lp php va hnh php. Cc Nh nc
XHCN u chp nhn thnh lp ra thit ch Chnh ph thc thi quyn lp php. Nhng trnh nguy co co
quan hnh php ny lai bin co quan ai ngh tr thnh hnh thc, lng oan quyn lp php, nh hng n ch
quyn nhn dn, co quan hnh php phi phu thuc vo co quan ai ngh: do co quan ai ngh thnh lp, co
quan ai ngh mt h cp quyn lc ti cao ch khng bnh ng vi co quan hnh php, co quan hnh php l
co quan chp hnh ca co quan ai ngh.
Vit Nam, trong tng giai oan lch s, nhn thc v nguyn tc ny cng c nhng iu chinh. Tp quyn
XHCN theo Hin php 1980 l tp quyn manh: Hi ng B trng oc quy nh l co quan chp hnh v hnh
chnh nh nc cao nht ca Quc hi; co quan thng trc ca Quc hi (ngnh lp php) v nguyn th c
nhn (mt nh ch hnh php) oc nhp lm mt: Hi ng Nh nc. Hin php 1992 linh hoat hon trong
vic nhn thc v p dung nguyn tc tp quyn XHCN: Chnh ph khng cn l co quan hnh chnh nh nc
ca Quc hi, m l ca Nh nc; Hi ng Nh nc oc tch lm hai thit ch: y ban thng vu Quc hi
v Ch tch nc.
Sa i Hin php Vit Nam nm 2001 sng tao thm mt bc khi chnh thc tha nhn s phn cng quyn lc
gia ba ngnh: lp php, hnh php, v t php. iu 2 ca Hin php sa i nm 2001 sng tao trong vic
kt hop nguyn tc phn quyn vi nguyn tc tp quyn XHCN khi tuyn b: quyn lc nh nc l thng nht,
c s phn cng, phi hop gia cc co quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php v t
php. iu ny khng lm mt i bn cht ca nguyn tc tp quyn XHCN. Tp quyn XHCN vn c th dung
hop vi phn cng quyn lc, min l s phn cng khng dn n ph v s thng nht quyn lc. Mun vy,
phn cng quyn lc nhng khng oc dn n s c lp quyn lc. Bi l, c lp quyn lc tao ra s bnh
ng quyn lc gia ba ngnh v khi quyn lc s khng c mt im hi tu. Phn cng quyn lc nhng vn
c th bc trong trt t quyn lc: Quc hi l co quan quyn lc nh nc cao nht. bo m s thng nht
quyn lc, phn cng quyn lc cng khng oc i n s ch c quyn lc. ong nhin, khi khng c s
c lp v bnh ng quyn lc th s khng c s ch c quyn lc. S ch c quyn lc dn n s tong
tc ln nhau gia cc ngnh quyn lc. S tong tc ny c nguy co dn n b tc, trit tiu quyn lc, ph v
s thng nht ca quyn lc. Nh vy, muc ch ca vic gn gi s thng nht quyn lc l bo m ch
quyn nhn dn, Chnh ph khng th bin Quc hi thnh hnh thc hay lng oan quyn lc ca Quc hi.
bo m s thng nht quyn lc Vit Nam, nhng iu ny l thit yu: Quc hi l co quan c quyn cao
nht; Chnh ph phi chp hnh trc Quc hi: phi chu trch nhim v bo co cng tc trc Quc hi, khng
oc ph quyt lut ca Quc hi, khng oc t t vn bt tn nhim trc Quc hi, khng oc yu cu
gii tn Quc hi. Nh vy, c th ni Vin kim st, vi chc nng bn cht l kim st chung, khng lin quan g
n s thng nht quyn lc.
Vi nhng yu t bo m s thng nht quyn lc nu trn, c th thy rng, tp quyn v thng nht quyn lc
khng nht thit phi c chc nng kim st chung ca Vin kim st. L thuyt tp quyn XHCN ch yu nhn
manh n s thng nht quyn lc gia lp php v hnh php, khng nhn manh n s thng nht quyn lc
gia a phong vi trung ong. Cc co quan hnh chnh, cc co quan chnh quyn a phong nhng co quan
chp hnh chnh sch quc gia, khng lin quan n s thng nht quyn lc ca quc gia. S thng nht quyn
lc phu thuc vo cc co quan c vai tr hoach nh v iu hnh chnh sch quc gia, tc tc ng n s vn
hnh tng th ca quc gia. Xt theo , cc co quan hnh chnh nh nc, cc co quan chnh quyn a phong,
co quan t php i tong thuc quyn kim st chung ca Vin kim st khng lin quan thit yu n s
thng nht quyn lc nh nc. V vy, t vn cn phi c Vin kim st thc hin chc nng kim st chung
bo m s thng nht quyn lc nh nc l khng chnh xc.
Tip theo, xin bn n lp lun cho rng Vin kim st cn thit bo m php ch thng nht. ng l kim st
tun theo php lut gip ch cho vic tun th php lut do trung ong ban hnh ca cc co quan hnh chnh, cc
co quan chnh quyn a phong, cc t chc trong x hi, v moi cng dn. Vn t ra l trong bi cnh xy
dng Nh nc php quyn, c nht thit phi t ra vn tun th php lut nh th khng?
Khi cho rng, kim st vic tun theo php lut ph hop vi "muc tiu xy dng nh nc php quyn th dng
nh ngi ta ang nh ng php ch vi php quyn. Nu php quyn v php ch l mt th nm 2001, Vit
Nam khng cn b sung quy nh v Nh nc php quyn vo trong Hin php iu 2 trong khi iu 12 quy
nh r rng v php ch. Php ch ly s tun th php lut ca trung ong lm chnh yu. Do , php ch sinh
ra Vin kim st vi chc nng kim st chung buc cc co quan hnh chnh, cc co quan chnh quyn a
phong, cc t chc trong x hi v moi cng dn tun th php lut do trung ong ban hnh. Php quyn ly s
gii han quyn lc lp php, hnh php, v t php cc ai cng quyn trung ong lm chnh yu. L thuyt
php quyn sinh ra trong bi cnh ca ch cc quyn tc s lam dung quyn lc ca chnh quyn, nn t ra
vn cng quyn (lp php, hnh php, t php) phi b gii han bi lut php. gii han quyn lc ca cng
quyn, l thuyt php quyn chp nhn vic ngi dn kin lai cc vn bn php lut do cng quyn ban hnh nu
S.K
42

cc vn bn vi pham quyn con ngi hoc khng c cng l. Php quyn, nh vy, i hi mt ngnh t php
c lp ngi dn c th chng lai mt cch hop php cc vn bn php lut ca trung ong thiu cng l
hoc vi pham quyn con ngi. iu ny tn tai cc m hnh nh nc php quyn Chu u cng nh m
hnh php quyn M. Nh vy, theo l thuyt php quyn, cc vn bn php lut ca trung ong nh ca Quc
hi, Nguyn th quc gia, Chnh ph c th l i tong b kin ra ta bi cng dn. Do , kim st chung ca
Vin kim st khng lin quan n vic xy dng Nh nc php quyn. Trong khi kim st chung hng n vic
buc ngi dn phi tun theo php lut ca trung ong thng qua Vin kim st th php quyn lai hng n
vic ngi dn buc trung ong phi tun th php lut thng qua ta n. Php ch cn Vin kim st, cn php
quyn cn n Ta n.
Khng nhng th, chng ti cho rng, kim st chung ca Vin kim st khng th dung hop oc vi Nh nc
php quyn. Ngi ta phi la chon mt trong hai: hoc l kim st chung hoc l Nh nc php quyn, khng
th la chon c hai. Sa i Hin php nm 2001 la chon ng khi la chon nh nc php quyn iu 1
v b kim st chung iu 137. C ba l do cho vic kim st chung khng dung hop oc vi nh nc php
quyn:
Th nht, trong khi Nh nc php quyn gii han quyn lc ca trung ong th kim st chung lai cng c quyn
lc ny. Thc cht ca kim st chung l bo m cho sc manh ca quyn lc trung ong trc nhng nguy co
i ngoc vi trung ong ca a phong, cc t chc trong x hi v moi cng dn. Tuy nhin, l thuyt Nh nc
php quyn chp nhn vic kin lai cc vn bn ca trung ong tai Ta n gii han quyn lc ca cng quyn
v quyn v loi ch hop hin ca con ngi.
Th hai, trong khi Nh nc php quyn cn ngi dn s dung php lut th kim st chung lai buc ngi dn
tun th php lut. Tun th php lut l mt thi thu ng ca ngi dn, oc thc hin vi s cng ch
ca Nh nc. Muc ch ca iu ny l bo m loi ch ca Nh nc v trt t chung ca x hi. L thuyt
Nh nc php quyn t vn s dung php lut ca ngi dn v vic tun th php lut ca Nh nc.
Php lut trong Nh nc php quyn l php lut hop cng l v quyn con ngi, nn ngi dn ch ng s
dung php lut bo v quyn ca mnh. Nu ngi dn thu ng tun th php lut l v loi ch ca Nh nc
th vic ngi dn ch ng s dung php lut lai l v loi ch ca chnh ngi dn.
Th ba, trong khi Nh nc php quyn cn n Ta n th kim st chung lai cn n Vin kim st. Trong ch
nh nc php quyn, moi vi pham php lut u phi oc gii quyt cng khai tai ta n c lp. Nhng
kim st chung dn n vic gii quyt cc vi pham php lut mt cch on phong t pha Nh nc. Trong qu
trnh kim st chung, nu pht hin ra c vi pham php lut (tr vi pham hnh s), ngi vi pham khng c mt
chn cng khai bin minh cho mnh. iu ny khng chp nhn oc trong Nh nc php quyn.
Tm lai, trong bi cnh xy dng Nh nc php quyn, kim st chung ca Vin kim st l khng cn thit. B
kim st chung ca Vin kim st l ct i l do tn tai ca Vin kim st v do , ng ngha vi vic cn phi b
h thng Vin kim st tn tai c lp nh hin nay.
3. "Hu b kim st chung ca Vin kim st
Vic b chc nng kim st chung ca Vin kim st l ng, nhng nhng vic lm "hu b kim st chung ca
Vin kim st l cha thc s khoa hoc. B kim st chung ca Vin kim st khng ng ngha vi vic b chc
nng kim sot vic tun theo php lut ca Nh nc. Chc nng ny khng nn Vin kim st nhng n
cn phi oc b tr mt cch hop l mt noi khc trong cu trc nh nc. Cn hoat ng gim st vic tun
theo php lut cn phi oc thc hin hiu qu bi cc co quan nh cc y ban ca Quc hi, cc co quan
thanh tra, iu tra ca Chnh ph.
Mt thi gian sau khi Vin kim st khng cn m nhim chc nng kim st vn bn, chc nng ny oc
chuyn giao cho B T php. y l mt s b tr khng hop l v chnh iu ny dn n tnh trang vn bn php
lut ca a phong ban hnh tri vi trung ong. S bt hop l nm ch b tr mt quyn thuc a hat t php
trong lnh vc hnh php. Chc nng kim st vn bn ca Vin kim st Vit Nam trc y c phn tong
hop vi chc nng bo hin ca cc ta n phong Ty. iu ny xut pht t mt hoc l rng: kim st, gim
st vn bn chnh l quyn lc t php ca ta n. Chc nng kim st vn bn ca ta n oc hnh thnh sm
nht M nm 1803 sau phn quyt ca Marsall i vi vu n Mabury /Madison. Trong bn n ny, Chnh n
Marshall a ra mt li tuyn b: "Thm quyn v nhim vu minh bach ca ngnh t php l gii thch lut
php. To n p dung lut vo nhng trng hop ring bit nn phi minh gii php lut. Nu hai lut chng nhau,
to n phi n nh cch thi hnh mt lut. Nu thng lut ngoc vi hin lut, nu c thng lut v hin lut cng
oc p dung cho mt trng hop nht nh, To n phi phn quyt l nu theo thng lut hay hin lut. l
nhim vu ca t php. Gi s hin php oc knh trong hon thng lut ca ngnh lp php, th hin lut s oc
p dung (7).
S.K
43

Ni cch khc, bn cht ca t php l xt x. xt x, ta n phi p dung php lut. Trong vic p dung php
lut, nu c hai vn bn nghch nhau (vn bn no tri vi vn bn kia) cng lin quan n mt vu vic, nhim vu
ca ta n phi la chon mt trong hai. Khi la, chon ta n phi tn trong nguyn tc: vn bn no h cp php
l cao hon phi c u th oc la chon: hin php ca nhn dn cao hon lut ca ngi ai biu nhn dn
(Quc hi lp php), lut phi cao hon php quy (cc vn bn do ngnh hnh php, co quan chnh quyn a
phong ban hnh.). Khi Ta n la chon vn bn h cp php l cao hon, iu ny ng ngha vi vic tuyn
b vn bn h cp php l thp hon khng c hiu lc. Chnh iu ny hnh thnh nn chc nng kim tra, gim
st vn bn ca Ta n. Ni ngoc lai, kim tra vn bn thuc a hat quyn t php ca Ta n.
Chuyn chc nng kim st vn bn ca Vin kim st nhn dn sang cho B T php c ngha l chc nng
kim tra vn bn oc b tr trong ngnh hnh php. iu ny khng ph hop vi l thuyt ca hin php v cc
ngnh quyn lc vn oc tha nhn rng ri trn th gii v cng khng ph hop vi thc tin. Thc t, nhiu
vn bn php quy bt hop hin, bt hop php oc ban hnh nhng chm oc pht hin v x l. V B T
php khng phi l co quan nm v tr tt yu c th n nhn cc vn bn bt hop hin, bt hop php. Gi s,
mt vn bn bt hop hin oc ban hnh, v du mt quyt nh cm bn hng rong trong nhng tuyn ph nht
nh ca ban nhn dn (BND) mt tinh X. Nu vn bn ny khng gy thit hai g, khng ai nghi ng v tnh
hop hin ca n, iu ny khng cn phi kim tra. Vic kim tra vn bn chi oc t ra khi c thit hai xy ra v
c ngi nghi ng thit hai l do vn bn bt hop hin. Chng han, i vi quyt nh cm bn hng rong
ni trn, c mt cng dn bn hng rong nhn thy nhiu gia nh ngho b han ch phong tin mu sinh do
quyt nh . V s d ho b han ch phong tin mu sinh l v quyt nh ni trn khng tn trong quyn t do
kinh doanh ca ho oc bo m trong iu 57 ca Hin php v t ra vn tnh tong hop ca Quyt nh
cm bn hng rong vi iu 57 ca Hin php. Thc ra y l mt s tranh chp trong x hi gia BND tinh X
vi cng dn cho rng, vn bn bt hop hin. Theo logic php l thng thng, phi c mt ngi th ba phn
x ngi cng dn ng hay BND X ng. Ngi th ba phi l ngi oc trang b thm quyn phn x cc
tranh chp trong x hi, c lp vi c hai bn, khng phi l BND, khng phi l co quan hnh php, m l Ta
n. Nu Ta n cho rng cng dn ng, quyt nh cm bn hang rong s khng c hiu lc. Nu Ta n cho
rng BND X ng, cng dn phi kim ngh khc mu sinh.
Qua vu vic gi thuyt ny, chng ti mun ti khng nh rng kim tra vn bn l chc nng t nhin ca Ta n.
V vy, trao chc nng ny cho B T php l khng ng "a chi. Do , cn phi chuyn cho ta n thc hin
chc nng gim st vn bn bng vic chp nhn cho ta n quyn phn quyt tnh hop hin, hop php ca cc
vn bn php lut, khng k l vn bn c bit hay vn bn quy pham.
Vic b kim st chung ca Vin kim st khng gy ra tnh trang "ct c a phong nh mt s ngi quan
nim, nu chng ta bit gim st chnh quyn a phong mt cch hop l bng ta n. Trong bi cnh pht trin
nn kinh t th trng, Vit Nam v ang phn cp manh cho chnh quyn a phong, tao s nng ng cho
chnh quyn a phong. S gim st a phong bng kim st chung ca Vin kim st khng thch hop vi
iu kin pht trin nn kinh t th trng Vit Nam. iu ny c th lm mt i s ch ng, sng tao ca a
phong. Trong nn kinh t th trng, a phong oc hoat ng mt cch sng tao trn co s php lut v
pham vi oc phn cp. Nu a phong nhn thy quyn loi chnh ng ca mnh b trung ong vi pham, a
phong c quyn kin ra Ta n. Nu a phong vi pham php lut, vi pham ranh gii oc phn cp th
khng phi b x l on phong t pha Vin kim st theo co ch kim st chung, m phi oc x l khch
quan v cng khai tai Ta n. Do , nu a phong ban hnh vn bn php lut bt hop hin, bt hop php,
iu ny phi oc xt x tai ta n. Nh vy s dn n h qu php l: hoc l tip tuc duy tr hiu lc ca vn
bn ; hoc l tuyn b vn bn khng c hiu lc nu bt hop hin, bt hop php, v cc quyn v loi ch
hop php ca cc ch th b xm pham do vn bn bt hop hin, bt hop php, cn phi oc khi phuc (8).
4. Chuyn Vin kim st thnh Vin cng t
Cng vic chnh ca Vin kim st hin nay khng phi l kim st m l cng t. Ngh quyt s 49-NQ/T ca B
Chnh tr t ra vn chuyn Vin kim st thnh Vin cng t. Nh vy, Vin kim st s khng cn l mt h
thng c lp vi Quc hi, Chnh ph, Ta n nh hin nay na m phi chuyn v mt trong ba ngnh quyn
lc kia. Cng t khng phi l lm lut, khng phi l gim st ti cao nn khng th nm trong Quc hi. Cng t
l buc ti. Ta n l xt x. Ngi buc ti v ngi phn x trong mt h thng th cng l s khng oc bo
m. M hnh Cng t trong Ta n khng ph hop vi yu cu bo m cng l v quyn con ngi. Chi cn kh
nng cng t s nm trong ngnh hnh php Chnh ph. iu ny xut pht t mt nguyn l hoc thut rng,
cng t chnh l mt b phn ca quyn hnh php.
Trong l thuyt v hin php, quyn hnh php oc hiu l quyn hoach nh v iu hnh chnh sch quc gia.
nh ngha ny ni ln hai b phn cu thnh ca quyn hnh php: hoach nh v iu hnh. Ngnh hnh php
(Chnh ph) trc tin c nhim vu hoach nh chnh sch, chuyn chnh sch thnh cc d n lut ri chuyn
S.K
44

cho ngnh lp php (Quc hi) thng qua. Nu ngnh lp php thng qua, ngnh hnh php thc thi b phn th
hai ca quyn lc ca mnh: iu hnh chnh sch. Thc cht ca b phn th hai ny l Chnh ph iu hnh vic
thc thi cc ao lut trong cuc sng. iu hnh, Chnh ph c cc cng vic phi lm nh: t chc b my,
nhn s thc thi, chi tit ha chnh sch (lp quy hng dn thi hnh lut), kim tra, gim st vic thc thi chnh
sch. Chnh ph cng phi c qu trnh kim tra gim st xem php lut, chnh sch oc thc thi nh th no. Do
, trong Chnh ph mi c cc hoat ng nh thanh tra, kim ton. Nu nh vic vi pham php lut n mc
hnh s th cc hoat ng kim tra, gim st ca Chnh ph l iu tra, truy t. Co quan thi hnh php lut phi c
quyn pht hin chng minh v ngh x l mt hnh vi vi pham php lut. Do , cng t, tc ngh x l mt
hnh vi vi pham php lut oc coi l ti pham, thuc chc nng ca co quan hnh php. Cng t t trong Chnh
ph ph hop vi bn cht ca quyn cng t cng nh bn cht ca quyn hnh php. Hnh php l iu hnh
php lut trong cuc sng. Tht v l nu ngi iu hnh php lut lai khng c quyn ngh x l mt ngi vi
pham php lut n mc ti pham. Khng c quyn truy t trong tay, ngnh hnh php kh c th iu hnh x hi
mt cch tron tru. Ngi iu hnh php lut trong x hi tt yu phi c quyn a ra ta mt ngi vi pham
php lut (hnh s). Chnh v vy, a s cc nc trn th gii b tr hoat ng cng t nm trong co quan hnh
php: hoc nm trong B T php nh M, hoc l mt Vin Cng t thuc Chnh ph nh mt s nc Chu
u.
Vit Nam nn i theo m hnh Vin Cng t l mt co quan c t cch nh mt b nm trong Chnh ph. Mt
truyn thng t chc co quan cng t c lp gn 50 nm kh c th thch hop vi vic chuyn c mt h thng
thnh chi l mt Vn phng cng t trong B T php. M hnh ca Chu u em lai nhng kinh nghim hu
ch cho Vit Nam bi h thng php lut ca Chu u c nhiu im tong thch vi Vit Nam.
Cu th, Vin cng t s oc t chc cn c theo cp xt x ca Ta n trong tong lai ch khng cn c vo
on v hnh chnh nh hin nay. Vin trng Vin cng t trung ong oc c ra nh cch thc c ra mt B
trng: do Th tng gii thiu trong cng danh sch vi cc B trng Quc hi ph chun, sau Ch tch
nc ra quyt nh cng b. Cc cng t vin ca Vin cng t trung ong do Th tng b nhim theo s gii
thiu ca Vin trng; nhn s ca Vin Cng t cc cp di trung ong do Vin trng Vin Cng t trung
ong b nhim.
bo m s lin tuc v s chi ao ca co quan cng t i vi co quan iu tra, co quan iu tra nn oc
thnh lp l mt h thng doc nm trong Co quan cng t, t di s chi ao ca co quan cng t. iu ny s
trnh oc tnh trang, co quan iu tra yu cu truy t v Ti "c gy thong tch; Co quan cng t lai nhn thy
c du hiu ca Ti "git ngi. Ngi thit thi trong cuc mu thun ny khng ai khc hon l ngi dn b tnh
nghi pham ti. S kt ni gia Co quan iu tra v cng t trong cng mt h thng s trnh oc tnh tranh n
tn ong, n ko di, thi han tam giam qu lu, nh hng n quyn loi ca b can. Co quan thi hnh n cng
nn nm trong Vin cng t. iu ny bo m oc tnh thng nht ca qu trnh iu tra, truy t v thi hnh n.
Nu chuyn Vin Kim st thnh Vin Cng t, Co quan iu tra v Co quan thi hnh n nm trong Vin Cng t,
th ong nhin hoat ng iu tra v hoat ng thi hnh n chu s gim st ca co quan cng t. Cn vic gim
st xt x ca co quan cng t l khng cn thit. Php quyn yu cu ta n phi c lp xt x trn co s ca
php lut, cc co quan khc khng oc can thip. C ngi vin dn n nguyn tc thng nht quyn lc
yu cu Ta n cng phi chu s gim st bo m quyn lc thng nht. Nh ni, vn quyn lc nh
nc c thng nht hay khng ch yu lin quan n vic thit k mi tong quan gia Chnh ph v Quc hi,
khng lin quan nhiu n Ta n. Vic ta n c lp xt x khng nh hng g n tnh thng nht ca quyn
lc bi ta n khng phi l mt nh ch chnh tr, m l mt nh ch t php. Vi t cch l mt nh ch t
php, ta n gii quyt cc tranh chp pht sinh trong x hi ch khng a ra cc chnh sch chnh tr nh hng
n s vn hnh v m ca quc gia. Do , s c lp xt x khng nh hng n tnh thng nht ca cu trc
quyn lc.
Lai c ngi cho rng, v ta n hoat ng cn nhiu han ch, cn vi pham php lut t tung, cn n oan, sai nn
phi c s gim st xt x t pha co quan cng t. Bn thn Ta n c co ch t kim tra: phc thm, gim
c thm, ti thm. Nu Ta n vi pham php lut, ngi gim st ta n chnh l nhng ngi tham gia t tung
nh cc lut s, b co. Ho s yu cu xem xt lai vu n. Ta n cp trn cng c quyn khng ngh nu Ta n
cp di x sai php lut. Hon na, nu Ta n yu km th phi i mi chnh bn thn h thng ta n ch
khng phi v vy m cn n mt co quan bn ngoi Ta n gim st hoat ng xt x ca ta n. Vic i
mi chnh bn thn h thng ta n c nhiu ni dung, nhng quan trong nht l i mi i ng Thm phn.
Thm phn l ngi gii quyt cc tranh chp trong x hi nn phi l ngi va am hiu php lut, va am hiu
v cc tranh chp trong x hi v bn thn x hi. Do , Thm phn nn oc tuyn chon t i ng Lut s thay
v t i ng th k ta n nh hin nay.
(1) Cu th, xem tc phm "Ni chin Php ca C. Mc in trong Mc v ng -ghen, Tuyn tp, tp V. Nxb. S
tht, H, 1982, tr. 57-130; tc phm "Nh nc v cch mang ca Lnin in Trong Lnin, Ton tp, tp 33, Nxb. Tin
S.K
4

b Mat -xco-va. 1976.
(2) Khoa Lut, ai hoc quc gia H ni. Gio trnh L lun chung v Nh nc v php lut. Nxb. ai hoc quc gia
H ni, H, 2001, tr. 354.
(3) Nguyn Thi Phc. Mt s kin v nghin cu chuyn i Vin kim st thnh Vin cng t trong bi cnh
Ci cch t php nc ta. Ti liu Hi tho "Vin kim st nhn dn trong tin trnh ci cch t php do Vin
kim st nhn dn ti cao v NDP, D n V /02/05 t chc, ngy 4-5/9/2008, tr. 17.
(4) i tong kim st chung ca Vin Kim st l t B tr xung.
(5) Ni chung, t php chi gii quyt nhng s vu, khng c vai tr hoach nh chnh sch, nn khng phi l mt
nh ch chnh tr. Do , vn thng nht quyn lc khng lin quan nhiu n co quan ny.
(6) Lnin Ton tp 33, Nxb. Tin b, Mt -xco-va, 1976, tr. 57.
(7) K.C. heare. Mordern constitutions. xord niersity Press, London, 1962.
(8) S kim st vn bn ca B t php khng th dn n nhng hu qu php l ny.
Theo tap ch nghin cu lp php
Php Iut Vit Nam vi vic dp ng cc yu cu quc t v th tc t tng xt x di vi ngui chua
thnh nin
Ths. Ngu#$n >u4n T?nh
Do cc nguyn nhn v iu kin khc nhau, nn nhiu ngi cha thnh nin (bao gm tr em v ngi t 16
n di 18 tui) phi tham gia vo cc th tuc t tung xt x ca Ta n vi t cch l b co (ngi c hnh vi
pham ti b a ra xt x), ngi b hai (ngi b thit hai v th cht, tinh thn, ti sn do ti pham gy ra) hoc
ngi lm chng (ngi bit nhng tnh tit lin quan n ti pham b a ra xt x). Do c im ngi cha
thnh nin l ngi cha pht trin y , ton din v th lc, tr tu, tinh thn; l ngi ang giai oan pht
trin v hnh thnh nhn cch v cha th c suy ngh chn chn khi quyt nh hnh vi ca mnh, nn xt x vi
ngi cha thnh nin cn phi c th tuc v k nng t tung c bit tao mi trng "xt x thn thin bo
m rng, s tip xc vi Ta n lun lun c tc dung tch cc, ngi b hai cha thnh nin oc bo v, h
tro vot qua hon cnh kh khn ca mnh, ngi lm chng cha thnh nin thin ch hon trong vic trnh
by nhng tnh tit mnh bit lin quan n ti pham, h tro cho vic xc nh s tht vu n, cn ngi cha thnh
nin pham ti oc i x mt cch cng bng, oc tao co hi v hng dn chu trch nhim i vi hnh vi
ca mnh, v oc tao co hi trnh mc phi sai pham nh vy trong tong lai trng thnh nhng ngi c
trch nhim. Chnh v th, vic nghin cu nhng yu cu, chun mc quc t v nhng quy nh ca php lut
hin hnh v th tuc t tung xt x vi ngi cha thnh nin hon thin php lut v th tuc t tung "c bit
v xt x vi ngi cha thnh nin l yu cu ht sc cn thit cho vic xy dng mi trng "xt x thn thin
vi ngi cha thnh nin, gp phn thc y v bo v cc quyn ca tr em v ngi cha thnh nin.
1. Nhng yu cu co bn ca quc t v th tuc t tung xt x vi ngi cha thnh nin
Nhng yu cu quc t v th tuc t tung vi ngi cha thnh nin (trong c th tuc t tung xt x) co bn
oc th hin trong Cng c quyn tr em[1] (CQT) v cc vn kin quc t b sung v t php ngi cha
thnh nin, bao gm: Bn quy tc v cc chun mc ti thiu ca Lin hop quc v qun l t php ngi cha
thnh nin[2] (Quy tc Bc Kinh); Hng dn ca Lin hop quc v phng nga tnh trang pham ti ca ngi
cha thnh nin[3] (Hng dn iyadh); Bn quy tc ca Lin hop quc v bo v ngi cha thnh nin b tc
S.K
4!

oat t do[4] (DLs), Tuyn b ca Lin hop quc v cc nguyn tc t php co bn i vi ngi b hai ca ti
pham v lam dung quyn lc[5], Hng dn ca Lin hop quc v hnh ng i vi tr em trong h thng t
php hnh s[6], Hng dn v t php i vi tr em l ngi b hai v ngi lm chng ca ti pham nm 2003
ca Co quan quc t v quyn tr em..
bo v v thc y cc quyn ca tr em v ngi cha thnh nin khi tham gia vo cc th tuc t tung xt x
ca Ta n, CQT v cc vn kin quc t b sung v t php ngi cha thnh nin a ra mt s chun mc
v yu cu cc quc gia thnh vin cn p ng nh sau:
1.1. i vi ngi cha thnh nin pham ti
- Yu cu cc quc gia thnh vin ban hnh cc ao lut, th tuc, thnh lp cc co quan c bit oc p dung
ring i vi ngi cha thnh nin vi pham php lut, trong khuyn ngh cc quc gia thit lp cc Ta n
ngi cha thnh nin c thm quyn xt x so thm i vi ngi cha thnh nin pham ti, nhng Ta n ny
cn p dung th tuc t tung c bit oc thit k tnh n cc nhu cu ring bit ca tr em.
- Phi bo m cho ngi cha thnh nin b buc ti hoc b kt ti l vi pham php lut hnh s c quyn
oc i x theo cch thc ph hop vi vic c v thc ca tr em v phm cch v phm gi, tng cng lng
tn trong ca tr em i vi quyn con ngi v cc quyn t do co bn ca ngi khc, cch thc i x cng
phi tnh n la tui ca tr em v thc y s ti ha nhp ca tr em trong x hi.
- Vic bt, giam, gi ngi cha thnh nin trong qu trnh t tung chi s dung khi khng cn bin php no khc
tt hon v trong thi gian ngn nht, vic bt, giam, gi ngi cha thnh nin phi thc hin ng vi cc quy
nh ca php lut.
- Vic gii quyt cc vu n lin quan n ngi cha thnh nin cn oc gii quyt nhanh chng, nht l cc vu
c ngi cha thnh nin b tam giam trc khi xt x th ta n phi dnh s u tin ti a gii quyt mt
cch nhanh nht, nhm rt ngn ti a mc c th v thi han tam giam.
- Trong giai oan xt x cn phi bo m cho ngi cha thnh nin pham ti c nhng quyn co bn sau:
quyn oc thng bo v ti danh b buc ti; quyn oc suy on v ti cho ti khi oc chng minh l c ti,
c quyn i hi vn c pham ti hay khng, oc co quan c thm quyn c lp, v t xc nh khng chm
tr tai mt phin ta x cng bng; quyn oc nhn s gip v php l hoc s gip thch hop khc
chun b v trnh by kin bo cha ca mnh, quyn c chuyn gia php l ca mnh hin din tai tt c cc giai
oan ca qu trnh t tung; quyn oc c cha me hin din trong sut qu trnh xt x, tr trng hop iu
khng bo m loi ch tt nht cho tr em; quyn oc trnh by kin ca mnh, oc nghe trnh by trong bt
c trnh t no nh hng n mnh (cc kin ca ngi cha thnh nin phi oc nhn nhn mt cch nghim
tc v oc xem xt tha ng, c ch n tui v mc trng thnh ca ngi cha thnh nin); quyn
oc thm vn hoc nh ngi thm vn nhng ngi lm chng chng lai mnh, oc tham gia v thm vn
ngi lm chng c loi cho mnh trong nhng iu kin bnh ng; quyn oc s gip khng mt tin ca
mt phin dch nu khng hiu hay khng ni oc ngn ng oc s dung; quyn v bo v ring t oc tn
trong trong tt c cc giai oan t tung trnh nhng tn thong c th gy ra cho cc em do s cng khai hoc
bi vic tng at lnh ca Ta n.
- V trnh t t tung phi at nhng loi ch tt nht ca ngi cha thnh nin v phi oc tin hnh trong bu
khng kh hiu bit, cho php ngi cha thnh nin tham gia y v t do pht biu kin ca mnh.
- V th tuc t tung tai ta n cn phi t tnh hnh thc v t xt hi hon so vi th tuc t tung ca mt ta n hnh
s chun. Cc bin php cn oc p dung khi xt x ngi cha thnh nin: tin hnh xt x tai phng lm vic
ca Thm phn hoc tai phng lm vic bnh thng ch khng phi phng x n chnh thc; b tr cc ac
cc bn ngi ngang bng nhau xung quanh mt ci bn; tt c cc bn u mc qun o bnh thng; cm s
dung cng tay hoc cc phong tin han ch khc phng x n; cho php ngi cha thnh nin ngi canh cha
me hoc lut s ca mnh; yu cu cc bn ngi ch khng ng khi tin hnh thm vn; cho php ngi cha
thnh nin ngi khi cc em ni; yu cu thm phn gii thch quy trnh t tung cho ngi cha thnh nin ngay khi
bt u xt x v gii thch y v hnh vi pham ti b co buc bng ngn ng on gin; bo m rng, tai moi
thi im, ngi cha thnh nin oc hi, gii thch, i p bng ngn ng m ngi hiu; bo m vic gii
thch thng xuyn cho ngi cha thnh nin trong sut qu trnh xt x; khng cho php cng chng tham d
khi xt x.
1.2. i vi ngi cha thnh nin l ngi b hai v ngi lm chng
- Yu cu cc quc gia cn tin hnh cc bin php bo m rng ngi b hai v ngi lm chng tr em
S.K
4"

oc tip cn cng l mt cch thch hop, oc i x cng bng, oc phuc hi, bi thng v h tro x hi. Tt
c nhng hoat ng c lin quan n ngi b hai v ngi lm chng l tr em phi oc tin hnh mt cch
thn thin, nhay cm v trong mi trng ph hop, tao iu kin p ng nhng nhu cu c bit ca cc em, ty
theo kh nng, tui, nhn thc v kh nng pht trin ca cc em, vic can thip vo i t ca tr em oc
han ch ti a.
- Vic gii quyt cc vu n lin quan n ngi b hai, ngi lm chng l tr em cn oc tin hnh cng nhanh
cng tt; tr khi vic chm tr l v loi ch tt nht ca tr em.
- Phi bo m cho ngi b hai v ngi lm chng cha thnh nin c nhng quyn co bn: quyn oc by t
quan im, kin, nim tin bng ngn ng ring ca mnh; quyn oc thng tin v th tuc t tung, cc quyn lin
quan n ngi b hai, ngi lm chng l tr em, cc co ch h tro hin c dnh cho tr em khi tham gia vo qu
trnh xt x, thi gian v a im cu th m phin ta, cc co ch hin c xem xt lai quyt nh c nh hng
n ngi b hai, ngi lm chng l tr em; quyn oc h tro thc y s phuc hi v c th cht ln tinh
thn v s ti ha nhp x hi, bao gm oc tip cn v h tro t cc dch vu bo v php l, bo v an ton,
tham vn; quyn oc bo v an ton, bao gm bo m an ton cho ngi b hai cng nh gia nh ho v ngi
lm chng khi b e doa v tr th; quyn oc khc phuc thit hai v bi thng tn tht, bao gm c vic tr lai
ti sn hoc bi thng thit hai hay tn tht m ngi b hai phi gnh chu, thanh ton chi ph pht sinh do
vic b xm hai, v cung cp cc dch vu cng nh khi phuc quyn loi; quyn oc bo v ring t, trong
nhng thng tin lin quan n s tham gia ca tr em vo qu trnh t tung cn oc bo v trnh vic b e
doa, tr th v nh hng n s phuc hi, ti ha nhp ca cc em.
- Yu cu cc nh chuyn mn cn tin hnh moi n lc cho php tr em l ngi b hai v ngi lm chng
by t quan im v quan ngai ca mnh lin quan n vic tham gia vo qu trnh t tung; bng cch: bo m
rng tr em l ngi b hai v ngi lm chng trong moi trng hop s oc t vn; bo m cho tr em l
ngi b hai v ngi lm chng c th t do by t quan im theo cch ring ca mnh v vic tham gia vo qu
trnh t tung, nhng mi quan ngai ca cc em v s an ton lin quan n b can, cch thc khai bo m cc em
mun v cm xc ca cc em v kt qu ca qu trnh t tung; coi trong y cc quan im v quan ngai ca
tr em, nu khng th xem xt cc quan im, quan ngai th phi gii thch l do cho tr; tr em l ngi b hai,
cha me hoc ngi gim h, ngi ai din hop php ca tr em cn oc thng bo nhanh, kp thi trong chng
mc c th v thch hop v tin trnh v kt qu vu n, cc co hi i bi thng t k pham ti hoc t Nh
nc thng qua cc th tuc t tung khc.
- Bo m mi trng ta n sao cho s tong tc gia tr em v h thng t php cn oc tin hnh theo cch
thc nhay cm vi tr em, trong mt mi trng ph hop vi nhu cu c bit ca tr em, vi kh nng tui,
mc trng thnh v nng lc tham gia ca cc em. Hin nay, Ta n nhiu quc gia trn th gii b tr
phng x n noi tr em phi cung cp li khai theo nhng cch sau: b tr khu ch ring bit tai ta n tr em
v gia nh cc em c th ngi oi, cch ly vi b co v nhng ngi pha b co; gim thiu thi gian tr em
phi oi ch tai ta n; tin hnh xt x trong vn phng ca thm phn hoc mt phng lm vic bnh thng
ch khng phi phng x n chnh thc; b tr cc ac cc bn ngi ngang bng nhau xung quanh mt ci
bn, tr em oc ngi cch xa b co; tt c cc bn u mc qun o bnh thng; trc khi bt u th tuc,
thm phn t gii thiu mnh vi tr v cho php em oc quan st phng x n; cho php ngi cha thnh nin
ngi canh cha me hoc lut s ca mnh; yu cu cc bn ngi ch khng ng khi tin hnh thm vn; cho php
ngi cha thnh nin ngi khi cc em ni; khng cho php cng chng vo phng x n khi tr em ang cung
cp li khai.
Ngoi cc yu cu trn, cc vn kin ny cn yu cu cc quc gia phi o tao v chuyn mn ha nhng ngi
lm cng tc xt x, ngi oc giao nhim vu lm vic vi ngi cha thnh nin trong qu trnh t tung.
2. Php lut Vit Nam v th tuc t tung xt x i vi ngi cha thnh nin v vic p ng cc yu cu quc t
Cc th tuc t tung xt x i vi ngi cha thnh nin Vit Nam co bn oc quy nh trong B lut T tung
hnh s (BLTTHS) v mt s vn bn php lut khc. Nghin cu cc quy nh ca php lut t tung cho thy:
- Vit Nam, th tuc t tung i vi ngi cha thnh nin (trong c xt x) v co bn oc quy nh chung
trong BLTTHS. So vi yu cu quc t th chng ta cha c vn bn php lut ring v th tuc t tung i vi
ngi cha thnh nin, nhng trong BLTTHS ngoi nhng quy nh chung (p dung cho c ngi cha thnh
nin) th c mt chong (Chong XXX t iu 301 n iu 310) quy nh th tuc t tung i vi ngi cha
thnh nin. Tuy nhin, th tuc t tung tai chong ny chi p dung i vi ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b
co l ngi cha thnh nin, cha c quy nh th tuc t tung p dung vi ngi b hai, ngi lm chng l
ngi cha thnh nin.
S.K
4#

- V thm quyn xt x vi ngi cha thnh nin: Theo quy nh tai iu 170 BLTTHS th tt c cc Ta n cp
huyn v Ta n cp tinh u c thm quyn xt x so thm vi ngi cha thnh nin (k c ngi cha thnh
nin l b co, ngi b hai v ngi lm chng), cha quy nh c Ta n chuyn bit xt x i vi ngi cha
thnh nin. Tuy nhin, theo quy nh tai iu 302 v iu 307 BLTTHS th thm phn xt x i vi ngi cha
thnh nin pham ti phi l ngi c nhng hiu bit cn thit v tm l hoc, khoa hoc gio duc cng nh v hoat
ng u tranh phng, chng ti pham ca ngi cha thnh nin v khi xt x so thm b co l ngi cha
thnh nin, hi ng xt x phi c mt hi thm l gio vin hoc cn b on thanh nin cng sn H Ch Minh.
Nh vy, so vi yu cu, khuyn ngh quc t th Vit Nam cha c Ta n chuyn bit xt x vi ngi cha
thnh nin pham ti, nhng th tuc t tung bt buc phi c hi ng xt x "c bit (c thm phn v mt hi
thm (i vi xt x so thm) l ngi c nhng hiu bit cn thit v tm l, gio duc. ngi cha thnh nin)
xt x i vi b co l ngi cha thnh nin.
- V vic bt, giam, gi ngi cha thnh nin pham ti: Theo quy nh ca BLTTHS th giai oan xt x ngi
cha thnh nin pham ti c th b Ta n p dung bin php ngn chn l bt, tam giam (bt tam giam hoc
tip tuc tam giam). Tuy nhin, iu 303 BLTTHS han ch vic bt, tam giam i vi i tong ny (theo ,
ngi t 14 tui n di 16 tui chi c th b bt, tam giam trong nhng trng hop pham ti rt nghim trong
do c hoc pham ti c bit nghim trong; ngi t 16 tui n di 18 tui chi c th b bt, tam giam trong
nhng trng hop pham ti nghim trong do c , pham ti rt nghim trong hoc pham ti c bit nghim trong).
- V thi han xt x: Theo iu 176 BLTTHS th thi han xt x phu thuc vo tnh nghim trong ca ti pham. i
vi ti t nghim trong th thi han xt x l khng qu 45 ngy, ti nghim trong th khng qu 60 ngy, ti rt
nghim trong th khng qu 2 thng 15 ngy, ti c bit nghim trong th khng qu 3 thng 15 ngy (thi han trn
c th oc gia han), khng c quy nh "c bit no v thi han xt x i vi vu n c b co l ngi cha
thnh nin.
- V quyn ca b co cha thnh nin: Theo quy nh tai iu 50 BLTTHS th b co (khng phn bit l ngi
thnh nin hay ngi cha thnh nin) c nhng quyn sau: a) oc nhn quyt nh a vu n ra xt x; quyt
nh p dung, thay i hoc hy b bin php ngn chn; quyt nh nh chi vu n; bn n, quyt nh ca Ta
n; cc quyt nh t tung khc; b) Tham gia phin ta; c) oc gii thch quyn v ngha vu; d) ngh thay i
ngi tin hnh t tung, ngi gim nh, ngi phin dch; ) a ra ti liu, vt, yu cu; e) T bo cha
hoc nh ngi bo cha; g) Trnh by kin, tranh lun tai phin ta; h) Ni li sau cng trc khi ngh n; i)
Khng co bn n, quyt nh ca Ta n; k) Khiu nai quyt nh, hnh vi t tung ca co quan, ngi c thm
quyn t tung.
Ngoi ra, theo iu 305 BLTTHS th ai din hop php ca b co cha thnh nin c th la chon ngi bo
cha hoc t mnh bo cha cho b co. Trong trng hop b co l ngi cha thnh nin hoc ngi ai din
hop php ca ho khng la chon oc ngi bo cha th Ta n phi yu cu on lut s phn cng Vn
phng lut s c ngi bo cha cho ho hoc ngh y ban Mt trn T quc Vit Nam, t chc thnh vin ca
mt trn c ngi bo cha cho thnh vin t chc mnh.
Theo iu 306 BLTTHS th ai din gia nh b co l ngi cha thnh nin, thy gio, c gio, ai din ca nh
trng, on thanh nin cng sn H Ch Minh, t chc khc noi b co hoc tp, lao ng v sinh sng c quyn
v ngha vu tham gia t tung theo quyt nh ca Ta n; tai phin ta xt x b co l ngi cha thnh nin phi
c mt ca ai din gia nh b co, tr trng hop ai din gia nh c vng mt.; ai din ca gia nh b co,
ai din ca nh trng, t chc tham gia phin ta c quyn a ra ti liu, vt, yu cu v ngh thay i
ngi tin hnh t tung, tham gia tranh lun, khiu nai cc hnh vi t tung ca nhng ngi c thm quyn tin
hnh t tung v quyt nh ca Ta n.
Nh vy, vic quy nh cc quyn ca b co l ngi cha thnh nin v trch nhim ca gia nh, t chc. vi
b co l ngi cha thnh nin trong BLTTHS l tong i y so vi nhng chun mc, yu cu ca quc t.
Tuy nhin, theo iu 301 BLTTHS v hng dn tai Ngh quyt s 03/2004/NQ-HTP ngy 02/10/2004 ca Ta
n nhn dn ti cao th nhng quy nh trn chi p dung i vi b co l ngi cha thnh nin ( thi im xt
x), cn trng hop ngi cha thnh nin pham ti nhng khi xt x 18 tui th ho khng thuc trng
hop oc p dung cc quy nh ny.
- V th tuc phin ta xt x vi ngi cha thnh nin (b co, ngi b hai v ngi lm chng) hin nay v co
bn nh xt x vi ngi thnh nin, cha c quy nh v th tuc phin ta cng nh phng xt x ring i vi
ngi cha thnh nin. Khi hi ng xt x vo phng x n, th moi ngi phi ng dy, nhng ngi oc ta
n triu tp xt hi oc trnh by kin nhng mun trnh by phi oc ch toa phin ta cho php, ngi
trnh by kin phi ng khi oc hi (tr trng hop v l do sc khe oc ch toa phin ta cho php ngi
trnh by). Tai phin ta, b co, ngi b hai, ngi lm chng oc gii thch quyn v ngha vu ca mnh; chi c
thm phn, hi thm, kim st vin v ngi bo cha, ngi bo v quyn loi cho ong s c quyn hi,
S.K
4$

nhng ngi tham gia phin ta chi c quyn ngh vi ch toa phin ta hi thm nhng tnh tit cn lm sng
t[7].
- V quyn ca ngi b hai cha thnh nin: Theo quy nh tai iu 51 BLTTHS th ngi b hai hoc ngi ai
din hop php ca ho c quyn: a ra ti liu, vt, yu cu; ngh thay i ngi tin hnh t tung, ngi
gim nh, ngi phin dch; tham gia phin ta, trnh by kin, tranh lun tai phin ta bo v quyn v loi
ch hop php ca mnh (trng hop vu n oc khi t theo yu cu ca ngi b hai th ngi b hai hoc ngi
ai din hop php ca ho oc trnh by li buc ti); ngh mc bi thng v cc bin php m bo bi
thng; khiu nai quyt nh, hnh vi t tung ca co quan, ngi c thm quyn t tung, khng co bn n, quyt
nh ca Ta n v phn bi thng cng nh v hnh phat i vi b co. BLTTHS cha c quy nh ring no v
quyn cho ngi b hai l ngi cha thnh nin.
- V quyn ca ngi lm chng cha thnh nin: Theo quy nh tai iu 55 BLTTHS th ngi lm chng (khng
phn bit l ngi thnh nin hay ngi cha thnh nin) c quyn: yu cu bo v tnh mang, sc khe, danh
d, nhn phm, ti sn v cc quyn, loi ch hop php khc ca mnh khi tham gia t tung; khiu nai quyt nh,
hnh vi t tung ca co quan, ngi c thm quyn t tung; oc thanh ton chi ph i lai v nhng chi ph khc.
i vi ngi lm chng l ngi cha thnh nin th ch toa phin ta c th yu cu cha, me, ngi u
hoc thy gio, c gio gip hi.
- V yu cu bo v ring t i vi b co, ngi b hai, ngi lm chng l ngi cha thnh nin: Theo iu 18
BLTTHS th vic xt x ca Ta n oc tin hnh cng khai, moi ngi u c quyn tham d. Ta n chi x kn
trong trng hop c bit cn gi b mt nh nc, thun phong m tuc ca dn tc hoc gi b mt ca
ong s theo yu cu chnh ng ca ho, nhng vn phi tuyn n cng khai. iu 307 BLTTHS v xt x vi b
co cha thnh nin quy nh: trong trng hop cn thit, Ta n c th quyt nh xt x kn. Nh vy, vic xt
x ca Ta n co bn l cng khai, ngi cha thnh nin chi c th oc xt x kn khi oc Ta n chp thun,
nhng hin nay cng cha c hng dn cu th no v xt x kn theo yu cu gi b mt ca ong s hoc
"trng hop cn thit xt x kn i vi b co cha thnh nin, nn quy nh ny t kh thi.
Theo Lut Bo ch v Ngh nh s 51/N-CP ngy 26/4/2002 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut Bo ch
th bo ch khng oc ng, pht nh ca c nhn m c ch thch khng r rng hoc lm nh hng n uy
tn, danh d ca c nhn , ngoai tr nh v thng tin cc cuc xt x cng khai ca ta n. Nh vy, theo quy
nh ny th danh tnh ca ngi cha thnh nin trong cc phin ta xt x cng khai c th b ng ln bo ch.
Theo quyt nh s 01/2004/Q-TTg ngy 5/1/2004 ca Th tng Chnh ph v Quyt nh s 30/2004/Q-BCA
(A11) ngy 8/1/2004 ca B trng B Cng an th h so vu n ni chung (tr nhng vu n v cc ti xm pham
an ninh quc gia) khng nm trong danh muc cc ti liu mt hoc ti mt. Nh vy, h so vu n lin quan n
ngi cha thnh nin (tr nhng vu n v cc ti xm pham an ninh quc gia) khng oc bo v nh ti liu
mt v c th b tit l ra ngoi.
So vi yu cu quc t th nhng quy nh ca php lut lin quan n vic bo v ring t i vi b co, ngi b
hai, ngi lm chng l ngi cha thnh nin hin nay cha oc m bo y .
- V o tao v chuyn mn ha: Theo quy nh tai khon 1 iu 302 BLTTHS th thm phn xt x i vi ngi
cha thnh nin pham ti phi c nhng hiu bit cn thit v tm l, khoa hoc gio duc cng nh hoat ng u
tranh phng chng ti pham ca ngi cha thnh nin, nhng hin nay cha c quy nh cu th v tiu chun,
yu cu o tao i vi thm phn oc giao nhim vu xt x b co cha thnh nin.
3. Mt s kin ngh
Trong nhng nm va qua, Vit Nam c nhiu c gng trong vic hon thin php lut t tung t php vi
ngi cha thnh nin, trong c th tuc t tung xt x vi ngi cha thnh nin. Tuy nhin, tao mi trng
xt x thn thin, p ng nhng yu cu bo v v thc y cc quyn ca tr em v ngi cha thnh nin
theo chun mc quc t a ra th nhng quy nh v th tuc t tung xt x vi ngi cha thnh nin hin
nay nhn chung cn thiu r rng v cha y nh phn tch trn. khc phuc nhng han ch trn,
chng ti a ra mt s kin ngh sau:
- Trc mt, cn xy dng mt thng t lin tch hng dn v th tuc t tung hnh s lin quan n ngi cha
thnh nin (bao gm c b co, ngi b hai v ngi lm chng), trong th tuc t tung xt x cn theo hng:
b nhim hi ng xt x chuyn bit xt x nhng vu n c b co l ngi cha thnh nin (nhng ngi
tham gia xt x phi c kin thc v tm l, gio duc. ngi cha thnh nin), cn quy nh tiu chun cu th;
yu cu thm phn oc giao nhim vu xt x p dung rng ri iu 18 BLTTHS xt x kn i vi nhng vu
n c b co, ngi b hai l ngi cha thnh nin (tuyt i khng xt x lu ng i vi nhng vu n c b
S.K
%

co, ngi b hai l ngi cha thnh nin). Khi xt x ngi cha thnh nin pham ti cn tin hnh tch bit vi
vic xt x b co thnh nin (k c trng hop nhng vu n c ngi cha thnh nin pham ti ng pham
vi ngi thnh nin); yu cu thm phn oc giao nhim vu xt x, u tin gii quyt nhanh chng cc vu n
c b co, ngi b hai l ngi cha thnh nin (nht l nhng vu n c b co l ngi cha thnh nin ang b
tam giam); xy dng mi trng xt x thn thin vi vu n c b co, ngi b hai, ngi lm chng cha thnh
nin nh: khng xt x nhng phng x qu ln; khi hi b co, ngi b hai, ngi lm chng l ngi cha
thnh nin cn t cu hi on gin, d hiu, i thng vo vn , cn gii thch thng xuyn cho ngi cha
thnh nin v gia nh cc em; khng s dung cng tay i vi b co l ngi cha thnh nin khi xt x; cho
php lut s, ai din gia nh ngi cha thnh nin ngi canh khi cc em khai bo; han ch vic ngi b hai,
ngi lm chng cha thnh nin phi i din vi b co khi xt x; Ta n cn tao iu kin cho ngi cha
thnh nin c co hi gii thch hnh ng v by t quan im ca mnh v vu n (khng chi on thun l tr li
cu hi), quan im ca ngi cha thnh nin cn oc quan tm ng mc trong qu trnh ra phn quyt.
- Tin ti, cn sa i v b sung BLTTHS theo hng:
Quy nh hi ng xt x chuyn bit xt x nhng vu n c b co l ngi cha thnh nin (nhng ngi
tham gia xt x phi c kin thc v tm l, gio duc. ngi cha thnh nin).
B sung mt chong mi v th tuc c bit p dung cho ngi b hai, ngi lm chng cha thnh nin tham
gia qu trnh t tung (iu tra, truy t, xt x), trong cn quy nh: khi tr em phi tham gia vo qu trnh t tung
vi t cch l ngi b hai, ngi lm chng th loi ch ti cao ca cc em phi oc quan tm xem xt trc nht
trong qu trnh ra quyt nh; gim bt thi gian i vi tt c cc bc trong qu trnh t tung khi vu n c ngi
b hai cha thnh nin; quy nh th tuc t tung theo hng thn thin vi tr em, bao gm danh sch cc "bin
php c bit oc p dung h tro s tham gia ca tr em vo qu trnh t tung; cho php cc nhn vin hoat
ng x hi, ai din co quan bo v tr em hoc t chc qun chng tham gia vo qu trnh t tung nhng vu n
c ngi lm chng, ngi b hai cha thnh nin; quy nh vai tr trch nhim ca c nhn, gia nh v cc co
quan h tro ngi b hai, ngi lm chng cha thnh nin trong cng tc t vn, phuc hi v ti ha nhp.
Quy nh vic xt x kn i vi nhng vu n c b co, ngi b hai, ngi lm chng l ngi cha thnh nin;
quy nh quy trnh t tung phi m bo b mt c nhn v ngn chn lm l thng tin cc vu n c b co, ngi b
hai, ngi lm chng cha thnh nin.
Sa i, b sung th tuc t tung c bit vi ngi cha thnh nin pham ti (trong c xt x) theo hng
cn quy nh: khi tr em lin quan n qu trnh t tung th tt c cc qu trnh ra quyt nh u phi tnh n v
coi trong quyn loi ti cao ca tr; th tuc t tung c bit oc p dung vi tt c trng hop b can, b co
tui di 18 tnh tai thi im thc hin hnh vi pham ti ch khng phi tai thi im iu tra, truy t, xt x; quy
nh thi han t tung (trong c xt x) trong vu n c ngi cha thnh nin pham ti ngn hon so vi th tuc
bnh thng; quy nh cu th vic p dung bin php tam gi, tam giam vi b can, b co cha thnh nin; cho
php cc nhn vin hoat ng x hi, ai din co quan bo v tr em hoc t chc qun chng tham gia vo qu
trnh t tung h tro cho b can, b co l ngi cha thnh nin; quy nh th tuc t xt x b co l ngi cha
thnh nin theo hng thn thin nh nu trn; quy nh vic xt x ngi cha thnh nin cn tin hnh
tch bit vi vic xt x b co thnh nin (k c trng hop nhng vu n c ngi cha thnh nin pham ti
ng pham vi ngi thnh nin).
[1] Vit Nam ph chun nm 1991
[2] oc thng qua theo Ngh quyt ca ai hi ng LHQ ngy 29/11/1985
[3] oc thng qua theo Ngh quyt ca ai hi ng LHQ ngy 14 /12/1990
[4] oc thng qua theo Ngh quyt ca ai hi ng LHQ ngy 14 /12/1990
[5] oc ai hi ng LHQ thng qua trong Ngh quyt 40/34 ngy 29 /11/1985
[6] Hi ng kinh t v x hi ca LHQ, Ngh quyt 1997/30 ngy 31/7/1997
[7] Xem iu 197, 201, 207 BLTTHS
S.K
1

Mt s kin v thnh Ip to n cho ngui chua thnh nin Vit Nam
Lut s Ngu#$n H@u Th8 Trh
Ngh quyt s 49/NQ-T ngy 02/06/2005 ca B Chnh tr v "Chin loc ci cch t php n nm 2020 ra
nhim vu xy dng, hon thin t chc v hoat ng ca h thng to n. Mt trong nhng vn lin quan n
hon thin t chc v hoat ng ca h thng to n nc ta hin nay, theo chng ti l cn khn trong nghin
cu thnh lp to n cho ngi cha thnh nin (NCTN).
Trong bi vit ny, chng ti xin nu mt s kin v s cn thit phi thnh lp to n cho NCTN, v cc m hnh
to n cho NCTN trn th gii v mt s kin ngh v vn ny nc ta trong giai oan hin nay.
. S cn thit thnh lp to n cho ngi cha thnh nin tai Vit Nam
Trc ht, cn khng nh rng quan im chi ao ca ng v Nh nc ta i vi s nghip chm sc v bo
v tr em l qun trit t tng ca Ch tch H Ch Minh: "V loi ch trm nm trng ngi. V vy, quan tm gio
duc, bo v tr em ni chung, ngi cha thnh nin ni ring l mt h thng chnh sch nht qun ca Vit
Nam. Ngy 20/11/1989, Vit Nam cng vi 193 nc v vng lnh th tham gia k kt Cng c ca Lin hip
quc v quyn tr em (goi tt l Cng c v quyn tr em). Vit Nam cng l nc u tin Chu v l nc
th hai trn th gii ph chun Cng c ny ngay t ngy 20/02/1990. Tham gia cc iu c quc t v quyn
con ngi ni chung, quyn tr em ni ring, Vit Nam thc su sc l s cam kt chnh tr php l ca Nh
nc ta trong s nghip bo v quyn con ngi, quyn tr em trc cng ng th gii. Cng c v quyn tr
em i hi cc quc gia thnh vin phi c lut php, th tuc, cc co quan v co s c bit gii quyt vn
NCTN (1) vi pham php lut. Nhng quy nh php lut v th tuc c bit ny phi m bo rng moi NCTN vi
pham php lut oc i x ph hop vi phm gi ca ho, cng c thi tn trong ca cc em i vi quyn con
ngi v quyn t do co bn ca ngi khc, cn nhc n tui v nguyn vong ca NCTN cng nh mong
mun oc sm phuc hi v ti ho nhp cng ng.
Theo quy nh, cc quc gia ph chun Cng c v quyn tr em phi bo co trc ban v quyn tr em
ca Lin hip quc theo nh k v vic thc hin Cng c v tnh trang quyn tr em quc gia . Trong cc
ln i thoai vi Chnh ph Vit Nam qua cc bo co thc hin Cng c, ban Quyn tr em ca Lin hip
quc nh gi cao nhng n lc ca Vit Nam, ng thi a ra mt s khuyn ngh v vic ci thin h thng
t php cho NCTN, trong c khuyn ngh v s cn thit "thnh lp to n cho NCTN (2).
V vy, thnh lp to n NCTN nc ta chnh l mt trong nhng bin php t chc php l c bit gp phn
hon thin h thng t php cho NCTN v cng l s khng nh manh m cam kt chnh tr php l ca Nh
nc ta trong vic thc hin Cng c v quyn tr em.
Th hai, do cc nguyn nhn v iu kin khc nhau, nn nhiu NCTN phi tham gia vo cc th tuc t tung xt
x ca to n vi t cch l b co, ngi b hai hoc ngi lm chng v.v. Xut pht t c im NCTN l ngi
cha pht trin y , ton din v th lc, tr tu, tinh thn; l ngi ang giai oan pht trin v hnh thnh
nhn cch v cha th c suy ngh chn chn khi quyt nh hnh vi ca mnh, nn Nh nc ta c chnh sch
hnh s v t tung hnh s "c bit p dung i vi NCTN pham ti. B lut hnh s nm 1999 (BLHS) dnh
mt chong ring (Chong X, t iu 68 n iu 77) quy nh i vi NCTN pham ti, trong quy nh
nguyn tc x l i vi NCTN pham ti, cc bin php t php v cc hnh phat p dung i vi ho ch yu l
nhm gio duc, gip ho sa cha sai lm, pht trin lnh manh v tr thnh cng dn c ch cho x hi. B lut
T tung hnh s nm 2003 (BLTTHS) cng xc nh th tuc t tung i vi ngi cha thnh nin l loai "Th tuc
c bit v quy nh thnh chong ring (Chong XXX t iu 301 n iu 310), trong i hi: "iu tra
vin, kim st vin, thm phn tin hnh t tung i vi NCTN pham ti phi l ngi c nhng hiu bit cn thit
v tm l hoc, khoa hoc gio duc cng nh v hoat ng u tranh phng, chng ti pham ca ngi cha thnh
nin (khon 1 iu 302 BLTTHS). Nhng han ch ca "th tuc c bit ny l: Mt mt, th tuc t tung quy nh
tai Chong XXX ca BLTTHS mi chi p dung i vi ngi b bt, ngi b tam gi, b can, b co l NCTN, m
cha c quy nh th tuc t tung p dung vi ngi b hai, ngi lm chng l NCTN; Mt khc, do cha t chc
to n chuyn bit cho NCTN, nn nc ta trong thc t Thm phn oc phn cng xt x NCTN pham ti
khng c nhng khc bit cn thit so vi nhng ngi thnh nin pham ti. V cho n nay do cha c quy nh
cu th no v tiu chun, yu cu o tao bt buc i vi thm phn oc giao nhim vu chuyn xt x b co
cha thnh nin nn thm phn ch toa phin to cp so thm, cc thm phn ca Hi ng xt x cp phc
thm l nhng ngi va xt x cc vu n do ngi thnh nin pham ti l ch yu, va xt x cc vu n do
NCTN pham ti, cho nn khng phi ho u l nhng ngi "c nhng hiu bit cn thit v tm l hoc, khoa hoc
gio duc cng nh v hoat ng u tranh phng, chng ti pham ca NCTN nh khon 1 iu 302 BLTTHS hin
hnh quy nh.
Th ba, cng do cha c to n cho NCTN v vn bn php lut t tung ring tong ng cho loai To n chuyn
bit ny nn nc ta cha c nhng quy nh php lut cu th bo m mi trng to n v cc th tuc phin
S.K
2

to, cng nh cch trang tr, cc vt dung b tr tai phng x n i vi NCTN . phi khc bit i vi ngi
thnh nin, m co bn l ging nhau. Khc vi To n v thnh nin nhiu nc trn th gii, to n nc ta
khng b tr khu ch ring bit NCTN v gia nh cc em c th ngi oi, cch ly vi nhng b co l ngi
thnh nin; vic xt x oc tin hnh phng x n chnh thc dnh chung cho c ngi thnh nin v NCTN,
ch khng phi oc tin hnh xt x trong vn phng ca thm phn hoc mt phng lm vic bnh thng ca
to n nh nhiu nc. Th tuc phin to xt x i vi NCTN (b co, ngi b hai v ngi lm chng) hin
nay v co bn nh xt x vi ngi thnh nin: Khi Hi ng xt x vo phng x n, th moi ngi phi ng
dy, khi trnh by kin phi ng tr li, b co l NCTN cng ging nh ngi thnh nin u phi ng trc
"vnh mng nga tr li, khng oc ngi canh cha me hoc lut s ca mnh v.v. Tuy iu 307 BLTTHS
quy nh: "Trong trng hop cn thit, to n c th quyt nh xt x kn, nhng cho n nay cng cha c
hng dn cu th no v xt x kn theo yu cu gi b mt ca ong s hoc nhng trng hop cu th no
oc coi l "trng hop cn thit xt x kn i vi b co cha thnh nin. Thc t xt x ca to n nc
ta ph bin l cng khai, cng chng v phng vin bo ch oc t do vo d, vit bi, a tin ni r danh tnh
ca b co l NCTN, k c nhng vu n hip dm m b co v ngi b hai u l NCTN. Cc to n cn t chc
cc phin to xt x lu ng cc vu n m b co l NCTN pham ti vi muc ch gio duc, phng nga chung
v.v. V vy, gii quyt nhng vn ni trn cn thnh lp to n cho ngi cha thnh nin v ban hnh vn
bn php lut v th tuc t tung c bit ring tong ng p dung cho khng chi b co nh BLTTHS hin hnh
quy nh m cn cho c ngi b hai, ngi lm chng l NCTN tham gia t tung.
Th t, trong nhng nm gn y, nc ta ti pham do ngi NCTN thc hin ngy mt gia tng v s long,
a dang v loai ti, nghim trong v tnh cht v mc nguy him ca n. Nm 2007, ton quc c 10.361 vu,
gm 15.589 em. Su thng u nm 2008 xy ra 5.746 vu, vi 9.000 em (tng 2 s vu). S vu n do NCTN
gy ra chim khong 20 tng s vu vi pham hnh s, l mt con s rt ln, trong ti trm cp ti sn chim
38; c gy thong tch chim 11 v c bit l git ngi chim 1,4. V iu ng lo ngai nht l v tui
ca NCTN pham ti cng ngy mt oc "tr ho. La tui thc hin hnh vi ti pham cao nht t 16 n di 18
tui chim khong 60; t 14 n di 16 tui l 32 v di 14 tui l 8. S ngi cha thnh nin pham ti
b a ra xt x nm sau lun cao hon nm trc. Nu nm 2001 chi l 385 NCTN th nm 2005 ln n 652
ngi, tng 169,3. (3)
Nhng nm qua nc ta c nhng cng trnh nghin cu, nhng hi tho khoa hoc v tnh hnh NCTN pham
ti, nguyn nhn pham ti, ng co, muc ch pham ti, cc bin php phng nga v x l i vi NCTN pham ti
v.v. cng chi ra rng mt trong nhng han ch ca h thng t php i vi NCTN ca nc ta l cha c to
n chuyn bit dnh cho NCTN. (4) Cng do cha c to n cho NCTN nn NCTN l b co, ngi b hai hay l
ngi lm chng u phi phi "i din php nh v th tuc t tung dnh cho ngi ln. tui, s nhn thc,
iu kin sng, hon cnh pham ti. tt c chi l nhng tnh tit dng lai mc "xem xt khi hi ng xt x
quyt nh bn n. V vy, theo chng ti, khi xt x nhng vu n c lin quan n NCTN, d ho tham gia vi t
cch b co hay ngi b hai, ngi lm chng, cng rt cn c to n dnh ring cho ho v "th tuc t tung c
bit tong ng vi nhng thm phn, lut s, cng t vin, nh x hi hoc chuyn v nhm i tong x hi c
th ny. C nh vy, quyn loi ca tr em mi oc m bo mt cch y , ng n nht, ph hop vi chun
mc quc t.
Tm lai, nhng nm va qua, Vit Nam c nhiu c gng trong vic hon thin h thng php lut t php i
vi NCTN, trong c th tuc t tung xt x i vi NCTN. Tuy nhin, tao mi trng xt x thn thin, p
ng nhng yu cu bo v v thc y cc quyn ca tr em v NCTN theo chun mc quc t, c bit l din
bin tnh hnh ti pham NCTN, vic thnh lp to n chuyn bit cho NCTN v ban hnh vn bn php lut t tung
c bit ring tong ng cho to n ny nc ta hin nay l iu ht sc cn thit.
. Cc m hnh To n cho NCTN trn th gii
Xy dng to n cho NCTN l mt xu hng kh ph bin v oc thnh lp gn lin vi vic ban hnh mt
ao lut ring v t php NCTN nhiu nc trn th gii t nhiu nm nay. Nh M (nm 1899), Ca-na-a
(nm 1908), Philippine (nm 2006), n (Lut v t php NCTN nm 1986, oc thay th nm 2000 v sa i
nm 2006), Thi Lan (nm 1951), Nezeland (nm 1989), Nht Bn (nm 1949)(5), Sct-len (nm 1971), Cng
ho Sc (2004) v.v.
Xut pht t iu kin, hon cnh cu th ca mi nc khc nhau, cch tip cn khc nhau, nn m hnh to n
cho NCTN mi nc l khc nhau. Nhng nhn chung c ba hng tip cn chnh trong vic xy dng cc h
thng to n cho NCTN da trn nhng l lun khc nhau v bn cht ca thi k nin thiu, v vai tr ca Nh
nc trong cc vn v gia nh v v cc nhu cu ca x hi. Tong ng vi ba hng tip cn ny, c ba m
hnh to n cho NCTN nh sau:
a) M hnh to n cho NCTN c nguy co cao (M hnh An sinh phc loi)
M hnh h thng t php ring cho NCTN oc xy dng ln u tin tai Cook Country, bang inois (M) vo
nm 1899. M hnh to n cho NCTN mi m ny oc trao quyn ti phn i vi ba nhm NCTN: NCTN b co
buc pham ti; NCTN b xm hai, xao nhng hoc b bc lt; v NCTN khng cn s chm sc ca cha me mt,
b khuyt tt hoc v cc l do khc (6). L do a tt c nhng i tong NCTN ny vo pham vi ti phn ca
mt h thng to n chuyn bit da trn quan im nhn nhn tt c nhng NCTN l nhng i tong c nguy
co cao, d b tn hai do tui v hon cnh ca cc em. Do , cn phi c s can thip ca Nh nc bo
v, chm sc, gio duc v hng dn cc em.
S.K
3

Mc d nh nh ngha ban u th quyn ti phn ca m hnh to NCTN ny bao gm ba nhm thanh thiu nin
c nguy co cao nh k trn, nhng thc t cho ti nhng nm 1970, hu ht cc vu n m to NCTN x l l
nhng vu vic NCTN b co buc c nhng hnh vi sai tri, c hnh vi pham ti ln nhng hnh vi khng mang
tnh cht ti pham, nh b nh hoc trn hoc (7). Hng tip cn ny trong vic x l nhng hnh vi vi pham ca
thanh thiu nin thng oc goi l m hnh "phuc hi hay m hnh "an sinh phc loi. M hnh ny tp trung ch
yu vo vic "chn on v "iu tr cho thanh thiu nin vi pham php lut. Cc phin to lun oc xt x kn
bo v thng tin nhn din ca tr em v cho php nhng tr em ny khi trng thnh c mt "l lch sach.
To n NCTN hoat ng mang tnh khng chnh thc hon so vi to n dnh cho ngi trng thnh rt nhiu,
trong thm phn ng vai tr ca mt "v phu huynh nghim khc hon l vai tr ngi bo v quyn nng t
tung. Ban u m hnh to n ny pht huy tc dung rt ln v oc nhiu nc p dung. Nhng do xu hng tr
em pham ti ngy cng gia tng nn nhiu nc chuyn sang m hnh th hai, tc m hnh "trng phat.
b. M hnh T php ngi cha thnh nin (M hnh trng phat)
Vo u nhng nm 1970 ca th k trc, mt s nc phong Ty bt u chuyn dn t m hnh "An sinh
phc loi sang thay th bng nhng hng tip cn mang tnh trng phat i vi ti pham do NCTN thc hin, tc
l gim s tp trung vo nhu cu ca NCTN v tng tp trung vo bn cht v mc nghim trong ca hnh vi
pham ti. L do dn n s thay i ny l:
Th nht, s gia tng ca ti pham nguy him do NCTN thc hin tai nhng nc ny trong nhng nm t 1950
n 1980.
Th hai, cc phong tin thng tin ai chng ng vai tr quan trong trong vic lm dy ln nhng mi lo ngai
ca x hi v tnh hnh ti pham do NCTN thc hin bng vic a tin m nt cc vu n ni bt do NCTN thc
hin. Xu hng thay i ny din ra r rt nht l M, tip theo l Canada, Anh v x ales (8).
Muc tiu ca m hnh ny nhn manh v trch nhim v hnh phat trong x l ti pham l NCTN. M hnh ny theo
hng tip cn "cng rn i vi ti pham NCTN khng em lai hiu qu nh mong mun. Ngoc lai, t l ti
pham nguy him do NCTN thc hin c xu hng ngy cng gia tng v t l ti pham rt cao nhng nc p
dung m hnh ny (9) .
c. M hnh To gia nh
M hnh "To gia nh xut hin trong vng 2 thp k tr lai y. y l m hnh t hnh vi ca tr em trong
mt bi cnh rng hon, l hon cnh gia nh ca cc em. Cc vn ca gia nh vn ht sc phc tap.
Cc vn v hnh vi ca tr c th ny sinh v nhng g ang din ra trong gia nh cc em, nhng chnh hnh vi
ca cc em i khi cng lai l nhng tc nhn lm tng mu thun trong gia nh. V ngy cng c nhiu chng
c cho thy rng mt trong nhng phong thc hu hiu nht h tro cc gia nh v con ci ho chnh l vic
cng c gia nh (10). Hay c th ni nguyn nhn pham ti ca NCTN l do xut pht t gia nh ca chnh ho.
Muc ch ca m hnh ny l a tt c cc vn gia nh vo x l trong mt qu trnh t tung vi mt m hnh
to n chuyn bit c tn goi l "To n gia nh (Family Court) v i ng h tro dch vu x hi. Cch tip cn ny
cho php thm phn nhn nhn mt bc tranh y hon v nhng g ang din ra trong gia nh, t c th thu
thp thng tin v c th a ra bin php x l mang tnh "tr liu u vit nht hng vo c gia nh ln bn thn
tr pham ti.
. Mt s kin ngh
Xut pht t nhng iu trnh by trn y, chng ti xin c mt s kin ngh sau:
1. Cn khn trong nghin cu v tin ti thnh lp to n cho NCTN, coi y l mt trong nhng ni dung ca
"Chin loc ci cch t php nc ta t nay n nm 2020". C kin cho rng to n NCTN s chuyn x l
NCTN pham ti, x l cc vn v hn nhn gia nh (bao hnh trong gia nh, tr em b xm hai, b bc lt, b b
roi) v nhng vu vic lin quan n NCTN. Nhng theo chng ti, v lu di cn nghin cu thnh lp to n
NCTN c thm quyn gii quyt tt c nhng vu vic lin quan n NCTN (NCTN vi pham php lut, nhng vn
gia nh nh hng n NCTN).
Trc mt, cn sm thc hin th im mt s thnh ph ln, nh TP.HCM, TP. H Ni v mt hoc hai tinh c
s NCTN pham ti cao mt to chuyn trch NCTN trong co cu ca to n nhn dn (TAND) cp huyn v TAND
cp tinh (11) chuyn thc hin xt x cc vu n do NCTN pham ti.
2. Cn c quy nh cu th v tiu chun b nhim hi ng xt x chuyn bit xt x nhng vu n c b co l
NCTN. Nhng ngi tin hnh t tung (iu tra vin, kim st vin, thm phn, hi thm nhn dn) i vi vu n
do NCTN pham ti phi c kin thc theo ni dung chong trnh o tao hoc bi dng chun v tm l, khoa
hoc gio duc NCTN , v k nng thc hnh trong cng tc iu tra, truy t v xt x thn thin i vi NCTN vi
pham php lut, nan nhn v nhn chng tr em (12).
3. Cn sa i, b sung cc quy nh ca BLTTHS hin hnh theo hng: Tt c nhng hoat ng c lin quan
n ngi pham ti, ngi b hai v ngi lm chng l NCTN (ch khng phi chi c b can, b co nh quy nh
hin hnh) phi oc tin hnh mt cch thn thin, trong mi trng ph hop, tao iu kin p ng nhng nhu
cu c bit ca cc em, tu theo kh nng, tui, nhn thc v kh nng pht trin ca cc em, vic can thip
vo i t ca tr em phi oc han ch ti a. Cu th l: cch sp xp, trang tr phng x n m bo tnh thn
thin trnh cho NCTN b m nh qu nhiu bi hnh vi tri php lut ca mnh, b tr cc ac cc bn
ngi ngang bng nhau xung quanh mt ci bn, b "vnh mng nga; tt c cc bn u mc qun o bnh
thng; cm s dung cng tay hoc cc phong tin han ch khc phng x n; cho php NCTN ngi canh cha
me hoc lut s ca mnh; yu cu cc bn ngi ch khng ng khi tin hnh thm vn; cho php ngi cha
S.K
4

thnh nin ngi khi cc em ni; yu cu thm phn gii thch quy trnh t tung cho ngi cha thnh nin ngay khi
bt u xt x v gii thch y v hnh vi pham ti b co bng ngn ng on gin; bo m rng, tai moi thi
im, ngi cha thnh nin oc hi, gii thch, i p bng ngn ng m ngi hiu; bo m vic gii
thch thng xuyn cho ngi cha thnh nin trong sut qu trnh xt x; khng cho php cng chng tham d
khi xt x, khng x lu ng cc vu n c c lin quan n NCTN pham ti, hoc l ngi b hai v.v. Nhng quy
nh ny s ph hop vi cc chun mc quc t v th tuc t tung i vi NCTN oc th hin trong Cng c
ca Lin hip quc v quyn tr em v cc vn bn c lin quan m Vit Nam tham gia v cam kt thc hin
(13).
4. Cn nghin cu, tham kho kinh nghim thc tin t chc v hoat ng ca To n NCTN (hoc To n gia
nh) ca cc nc c th k tha, tip thu mt cch c chon loc cho vic xy dng To n NCTN ph hop vi
iu kin v hon cnh ca nc ta.
Theo Trang eb ca on LS TPHCM
Cc Ioai hnh t tng hnh s v hung p dng Vit Nam
TS Ngu#$n -uang HiAn To! 3n nh4n 54n TP. H1 6h7 Minh.
Theo Ngh quyt s 31/2009/NQ-QH 12 ngy 17/6/2009 v Chong trnh xy dng lut, php lnh nm 2010 v b
sung chong trnh xy dng lut, php lnh ca Quc hi nhim k kha X (2007-2011) th B lut T tung hnh
s (BLTTHS) s oc sa i. Nh vy, hin nay, vic sa i, b sung BLTTHS oc t ra. V vy, vic
nghin cu cc loai hnh t tung hnh s (TTHS) hon thin php lut v TTHS l mt cng vic cn thit.1. Cc
loai hnh t tung hnh s
Loai hnh TTHS l cch thc th hin, biu hin cng nh cch thc tin hnh cc hoat ng t tung. Trong lch s
v hin tai v ang tn tai bn loai hnh TTHS co bn sau:
1.1. T tung t co
y l loai hnh t tung oc hnh thnh t thi k chim hu n l, nhng tn tai v pht trin cc thnh trong thi
k u ca x hi phong kin. Nt c trng ca t tung t co l s cng nhn v tr c bit ca ngi buc ti
thng l ngi b ti pham xm hai hay cn goi l ngi b hai. Vic khi t hay khng khi t vu n hnh s cng
nh tin hnh hay chm dt cc hoat ng t tung phu thuc vo ch ca ngi buc ti nn goi l t t. Sau
ny, thc tin cho thy hnh vi pham ti khng chi xm hai n loi ch c nhn ngi b hai, m cn gy thit hai
cho c x hi v nh vua. Mt khc, han ch tnh trang loi dung quyn t co gy thit hai n tnh mang, danh
d, nhn phm, ti sn ca ngi khc, loai hnh t tung t co i hi khi t co ti pham vi nh chc trch,
ngi t co phi tuyn th; nu ngi b t co khng pham ti, ngi t co c th b x phat. iu ny lm
cho vic t co ca ngi b hai gim dn. Dn dn, trong loai hnh t tung t co, ch th buc ti l c nhn
(ngi b hai) oc chuyn giao cho ngi ai din loi ch ca nh vua nn t t chuyn sang cng t.
Ch th thc hin chc nng bo cha chnh l ngi b buc ti. Hon na, moi ngi u c th tham gia nhm
bo v quyn v loi ch ca ngi b buc ti nn thi k ny xut hin mt s ngi oc goi l hip s c
iu kin v kh nng t nguyn ng ra bo v cho ngi b buc ti. chnh l nhng ngi thn, ban b ca
ngi b buc ti. Bo cha y thc cht chi l vic th hin ti nng, khng vu loi v mang ngha cao c
nhm bo v ngi b buc ti.
S.K

Ch th thc hin chc nng xt x khng c s thng nht, cc thi im khc nhau th co quan xt x cng
oc quy nh khc nhau. Cc Tng c, ai cng, Tri chu, Quan ti phn, Quan to, Quan thu thu kim cnh
st cng ng vai tr l ngi xt x. H thng chng c oc quy nh on gin, mang nng tnh cht m tn, tn
gio, nh kin v p t. S nhn ti ca ngi b buc ti oc coi l chng c quan trong nht, l chng c
vua. Trng hop khng c s nhn ti ca ngi b buc ti th c th s dung cc ngun khc chng minh
nh li th hoc phn xt theo tri hoc cc th thch khc. Nh vy, vi mt h thng chng c oc quy
nh, ta n khng cn bit s vic xy ra nh th no m chi quan tm n kh nng chu ng th thch ca
ngi b buc ti hay ho cn phi th nh th no. y l loai hnh t tung c xa nht v oc hu ht cc nc
s dung trong nhng thi im khc nhau.
1.2. T tung xt hi
y l loai hnh t tung cng xut hin vo thi k chim hu n l, trong cc ta n tn gio v dn dn thm
nhp vo ta n thng. Loai hnh t tung ny pht trin ph bin vo thi k ch qun ch, pht trin manh
nht thi k trung c. T tung xt hi ra i t nhng nguyn nhn sau: th nht, t yu cu tng cng quyn
lc cng; th hai, do tnh hnh ti pham tng; th ba, do thi th o, v trch nhim ca quyn lc cng i vi
cc quyn ca con ngi.
c im ca t tung xt hi l hoat ng t tung oc tin hnh b mt v bng vn bn. Trong t tung xt hi,
cc co quan c thm quyn dng nghip vu iu tra xc nh hnh vi pham ti ca ngi b buc ti, nn khng
th cng khai rng ri, nht l i vi ngi b buc ti. Tuy nhin, c co s lm chng c chng minh th co
quan tin hnh t tung phi lp thnh vn bn. Cc hoat ng t tung khng oc phn bit r rng v oc th
hin nhng mc khc nhau. c bit, cc co quan, t chc thc hin chc nng t tung khng oc xc
nh cu th m hu nh tp trung vo to n. Ngi b hai khng c chc nng buc ti m thay vo l ngi
thuc cc co quan, t chc thc hin chc nng t tung. Ngi b buc ti b han ch quyn bo cha, ho khng
phi l mt ch th trong quan h t tung m chi l khch th ca quan h t tung. Thm phn khng chi thc hin
chc nng xt x m cn thc hin c chc nng iu tra, chc nng buc ti v c c mt phn ca chc nng
bo cha.
Nguyn tc co bn ca loai hnh t tung ny l suy on c ti i vi ngi b buc ti. Nguyn tc b mt v
bng vn bn oc p dung trong sut qu trnh gii quyt vu n, han ch n mc ti a vic khiu nai cc bn
n. Nguyn tc s dung vic tha nhn li ca ngi b buc ti l chng c quyt nh ca vu n.
H thng chng c c trng ca loai hnh t tung ny l tnh hop l ca chng c nhng nhng quy nh v
chng c lai ht sc tru tong. V du, li khai ca ngi n ng ng tin cy hon li khai ca ngi n b; li
khai ca ngi giu ng tin cy hon li khai ca ngi ngho; li khai ca gii hoc gi bao gi cng c gi tr cao
hon li khai ca ngi dn. Nhng tnh tit ca vu n chi oc coi l chng c khi nhng tnh tit oc hai
ngi tr ln bit. Php lut cho php dng nhuc hnh thu thp chng c. Trn thc t, nhuc hnh oc coi l
cch thu thp chng c c hiu qu, quan trong nht.
Ngy nay, loai hnh t xt hi khng cn duy tr tra tn thu thp chng c. Mt ngi lm chng chi c ngha l
na chng c; v n cha thc s khch quan, chnh xc nn n khng bo m oc thc cht ni dung ca vu
n v ngi ta goi l h thng chng c hnh thc. Cng vi s pht trin ca lch s, loai hnh t tung xt hi
cng c nhng thay i. V du: hy b vic tra tn, nhuc hnh, nhng vn duy tr h thng cc chng c hnh thc;
p dung iu tra so b, quy nh cu th, cht ch th tuc iu tra v xt x; tha nhn mt s quyn c nhn, suy
on c ti b bc b nhng cha p dung suy on v ti; trch nhim chng minh c ti thuc v bn buc ti.
Mc d c nhng thay i nht nh, nhng t tung xt hi vn khng phn chia cc chc nng t tung theo thc
cht, cho d thnh lp co quan iu tra so b, tha nhn tnh c lp ca ta n. p dung nguyn tc b mt
iu tra xt x v t tung bng vn bn, thm phn vn gi vai tr quan trong, l trung tm ca hoat ng t
tung.
c trng co bn ca hoat ng t tung ny l: a cng t ca nh vua thnh mt ch th bt buc ca bt c vu
n hnh s no, iu ny tha nhn s quan tm ca Nh nc i vi vu n v tnh hnh ti pham; quy nh hai
thm phn trong sut qu trnh iu tra, truy t v xt x. Phin ta xt x trong loai hnh ny khng phi l s
tranh lun gia hai bn i trong m l tip tuc iu tra. Cc bn phi cung cp tt c cc chng c cho ta n, s
tht oc nh gi v kt lun trong qu trnh xt hi.
1.3 T tung tranh tung
y l loai hnh t tung oc hnh thnh v pht trin t loai hnh t tung t co v pht trin manh m, rng ri
cc nc theo h thng n l, ph bin nht l khong t th k X n th k X. Theo loai hnh t tung ny, s
S.K
!

tht s oc m ra qua s tranh lun gia nhng ngi c d liu chnh xc. T tung tranh tung da trn t
tng t tung l cuc tranh tung tai ta n gia mt bn l ngi buc ti v mt bn l ngi b buc ti. l
cuc tranh tung th hai bn u oc s dung cc quyn v ngha vu php l nh nhau trong vic thu thp, kim
tra v nh gi chng c, phn tch v a ra cc kt lun i vi nhng s vic cu th. V nguyn tc, hai bn
tranh tung c kh nng v quyn nh nhau trong tt c cc giai oan t tung ch khng chi tai phin ta xt x.
loai hnh t tung tranh tung, khi tham gia vo qu trnh t tung, bn buc ti v bn b buc ti khng bt buc
phi khch quan trong khi thc hin quyn v ngha vu. Cng vic ca ho l thu thp chng c buc ti hoc
bo cha phuc vu cho cuc tranh tung ta n. Ho c trch nhim chng minh tnh c li, cc tnh tit tng nng
trch nhim hnh s hoc tnh khng c li, cc tnh tit gim nhe trnh nhim hnh s.
Trong giai oan xt x, ta n ng vai tr ngi phn quyt, lanh lng quan st s tun th quy tc cuc tranh
tung ca hai bn. Vic nh gi chng c phu thuc vo nim tin ni tm ca thm phn khi thm phn da vo
cc tiu ch hop l ca chng c, khun mu chng c. bo m s bnh ng trong tranh tung, phi c hai
iu kin:
Mt l, s dung vic kim tra cho, i cht xc nh tnh chnh xc ca chng c. Bn buc ti v bn b buc
ti tp trung chi ra ci m ngi lm chng bit, ch khng phi ci m ho ngh rng ngi lm chng bit.
Hai l, quyn oc chia u cho cc bn buc ti v bn b buc ti, ta n chi ng vai tr l trong ti bo m
cho cc bn c y iu kin, cc quyn nh nhau khi tham gia t tung.
Vi quan nim TTHS chi gm c giai oan xt x nn cc chc nng buc ti bo cha xt x chi thc s bt
u tai phin ta. Tai y, vi s tham gia ca cc bn buc ti (cng t vin, ngi b hai), bn ngi b buc ti,
ngi bo cha (nu c) v cc ch th khc (nu c) di s iu khin ca thm phn, s gim st ca hi
ng xt x, ba chc nng buc ti bo cha xt x u oc thc hin cng khai. Cn cc giai oan trc
khi m phin ta xt x oc xem l giai oan cc bn tin hnh mt s hoat ng chun b cho vic tranh tung
tai phin to. V vy, trong loai hnh t tung ny, chc nng gim st vic tun theo php lut thuc v to n. Vi
t cch l trung tm ca co quan t php, ca hoat ng t tung, to n c quyn v trch nhim bo m cho cc
bn nghim chinh chp hnh cc quy nh ca php lut. Mc d loai hnh ny c nhiu u im nhng vn b ph
phn l vic con ngi b phn xt nh th no dng nh quan trong hon vic xc nh xem b co lm g trn
thc t.
Loai hnh t tung ny xut hin u tin tai Anh, sau n oc pht trin cc nc thuc a ca Anh v cho
n nay vn tip tuc oc s dung rng ri M, Canada v nhiu nc trn th gii.
1.4 T tung hn hop
Nh chng ta bitN, cc loai hnh t tung ni trn u c nhng u im v khim khuyt. V vy, qu trnh tip
thu cc loai hnh t tung ny ca cc nc cn c s la chon nht nh. Tt nhin l cc nc s la chon nhng
u im ca cc loai hnh nhng phi ph hop vi iu kin cu th ca tng quc gia. Thm ch, cng mt hnh
thc t tung v cng mt truyn thng php lut nhng mi quc gia c s vn dung khc nhau. y chnh l mt
trong nhng nguyn nhn ra i hnh thc t tung hn hop.
Tuy nhin, xt v mt lch s th t tung hn hop ln u tin xut hin trong truyn thng php lut Hi gio, l
s hn hop gia t tung thm vn v t tung tranh tung. Truyn thng lut Hi gio da trn co s thn thnh nn
n khng pht trin thng qua qu trnh php in ha hay tin l php. Hon na, php lut Hi gio khng i hi
cc hoat ng t tung phi tp trung vo mt hay nhiu co quan. Vic xc nh lut t tung Hi gio l vic lm
khng d dng v n phu thuc hon ton vo s sng tao ca Nh nc. Nh s sng tao ny m lut TTHS Hi
gio c c trng ca c loai hnh t tung xt hi v t tung tranh tung. Loai hnh t tung xt hi chim phn co bn
hon v khng c s tch bit gia thm phn v iu tra vin. Mt khc, vai tr ca ngi bo cha khng n
mc i trong nh mt bn ai din cho cc chng c m bo chng lai s kt ti khng ng hoc gim st
phn quyt ca ta n. Trong khi , mt s quy nh ca loai hnh tranh tung lai oc p dung nh quyn phn
i s buc ti, quyn im lng v nguyn tc suy on v ti.
Cng vi s pht trin cu lch s, loai hnh t tung hn hop c nhng ci tin theo hng dn ch, tch cc v
oc pht trin manh m nhiu nc thuc truyn thng lut luc a nh c, o, , Bi. Thc cht, t tung hn
hop l loai hnh hn hop gia t tung xt hi, t tung tranh tung v c mt cht ca t tung t co. giai oan
trc xt x, cc hoat ng t tung phn nhiu oc tin hnh b mt, han ch s tham gia ca nhng ngi
tham gia t tung. Moi hoat ng u oc ghi thnh vn bn, ngi b buc ti hu nh b tch khi qu trnh t
tung Tuy nhin, giai oan xt x, phin ta oc tin hnh cng khai, quyn bnh ng trc phin ta v quyn
bo cha ca ngi b buc ti oc m bo, bn buc ti v bn b buc ti c quyn v ngha vu nh nhau
S.K
"

trong vic a ra cc chng c v cc yu cu. Lc ny, ta n ng vai tr l ngi trong ti bo m cho cc
bn thc hin quyn v ngha vu ca mnh.
2. Hng p dung cho Vit Nam
Nghin cu cc loai hnh TTHS ni trn, xut pht t yu cu bo v quyn con ngi, chng ti thy loai hnh t
tung tranh tung l u vit hon c. Cch thc t chc b my ca cc co quan tin hnh t tung, ni dung cc hoat
ng v hnh vi t tung ca cc ch th trong quan h php lut TTHS, th tuc tin hnh cc hoat ng v hnh vi
c nhiu im hop l hon, khoa hoc hon so vi cc loai hnh t tung khc.
Nghin cu lch s php lut TTHS Vit Nam trc nm 1945, chng ti nhn thy c nhiu du hiu th hin giai
oan ny p dung hnh thc t tung xt hi. Nhng quy nh ca php lut t tung trong B lut Hng c, B lut
Gia Long. v thc tin xt x u phn nh loai hnh t tung xt hi vi c im co bn l quan cai tr hnh
chnh l thm phn v iu tra vin, vic iu tra tin hnh b mt, chng c ch yu l li khai ca ngi lm
chng v s nhn ti ca ngi b buc ti, vic xt x khng cng khai, tra tn, gng cm l bin php ch yu
trong hoat ng TTHS.
Sau nm 1945, cng vi vic xy dng h thng php lut kiu mi, php lut TTHS Vit Nam c nhng thay
i co bn, loai b hu ht cc quy nh ca loai hnh t tung xt hi v chng khng cn ph hop vi bn cht
ca Nh nc ta. Yu cu u tranh phng, chng ti pham t nn mng cho vic hnh thnh mt loai hnh TTHS
tin b hon, xt v mt bn cht cng nh trnh t, th tuc, phong thc tin hnh. BLTTHS nm 1988 oc ban
hnh nh du mt bc ci cch, i mi php lut TTHS nc ta theo hng dn ch ha TTHS, bo v cc
quyn v loi ch hop php ca nhng ngi tham gia t tung, tng cng tnh cng khai, a ra v thc hin
nguyn tc suy on v ti, khc phuc nhng nh kin theo hng buc ti, bo m s c lp v chi tun theo
php lut ca hi ng xt x. Quyn v trch nhim ca vin kim st oc cao trong vic u tranh ti pham.
Nng cao trch nhim ca cc iu tra vin, tng cng cc bo m php ch trong hoat ng TTHS. V tr, vai
tr ca ngi bo cha ngy cng oc nng cao trong hoat ng t tung theo hng m rng quyn ca ho
giai oan iu tra v cc giai oan t tung khc.
BLTTHS nm 2003 thay th cho BLTTHS nm 1988 nh du mt bc pht trin mi trong ci cch h thng
php lut TTHS nc ta. B lut th ch ho quan im ca ng v Nh nc ta trong lnh vc u tranh
ti pham, c bit l Ngh quyt s 08-NQ/T ngy 02/01/2002 ca B Chnh tr v mt s nhim vu trong tm
cng tc t php trong thi gian ti. Trong B lut ny, php lut TTHS nc ta c nhng thay i, b sung co bn
th hin nhng im sau y:
- Tng cng mt cch co bn nhng bo m cho cc quyn v loi ch hop php ca nhng ngi tham gia t
tung.
- Bn b buc ti c quyn s dung cc phong tin k thut c oc cc ti liu t tung, oc quyn thu
ngi bo cha t thi im b tam gi, quyn thu thp chng c, quyn khiu nai nhng giai oan t tung nht
nh. Cc quy nh v vic khi t theo yu cu ca ngi b hai oc quy nh v m rng.
- Ni dung tranh lun ca bn buc ti v bn b buc ti oc th hin trong cc quy nh ca BLTTHS. Chc
nng buc ti chc nng bo cha chc nng xt x oc phn nh kh r rng v oc giao cho cc co
quan khc nhau v nhng ngi c thm quyn khc nhau. Cc bn buc ti v bn bo cha bnh ng trc
ta.
- Nguyn tc suy on v ti oc ghi nhn. Trch nhim chng minh ti pham thuc v cc co quan v nhng
ngi tin hnh t tung. Ngi b buc ti c quyn nhng khng buc phi chng minh l mnh v ti. Moi nghi
ng u oc gii thch theo hng c loi cho ngi b buc ti.
Nh vy, chng mc no , php lut TTHS nc ta c tnh cht tranh tung, nhng vn mang m nt ca
loai hnh t tung xt hi. iu nh du bc tin theo hng pht trin dn ch ca php lut TTHS nc ta.
Mc d vy, nhiu nh nghin cu cho rng, hin nay php lut TTHS nc ta lac hu nhiu so vi php lut
TTHS ca cc nc c iu kin kinh t x hi tong t. Qu trnh hi nhp ca nc ta vi th gii v trong
khu vc i hi phi hon thin h thng php lut, tin ti xy dng php lut TTHS nc ta theo loai hnh t
tung tranh tung. Trong qu trnh ci cch t php v hon thin php lut TTHS, bn canh nhng kin ng h
quan im cn xy dng php lut TTHS nc ta theo loai hnh t tung tranh tung, vn cn nhiu kin khng
thng nht vi quan im trn. Theo quan im ny, nc ta khng c iu kin tn tai loai hnh t tung tranh
tung, t tung tranh tung chi c th tn tai trong nh nc t sn, php lut TTHS nc ta nh hin nay l ph hop.
Cn phi khng nh rng, loai hnh t tung khng phu thuc vo kiu Nh nc m n phu thuc vo cch thc t
chc quyn lc nh nc, cch thc t chc b my t tung v cc yu cu trong cuc u tranh phng chng ti
S.K
#

pham. Thc t chng minh trong Nh nc t sn vn tn tai nhiu loai hnh t tung khc nhau. Vn quan
trong l phi xut pht t hiu qu ca loai hnh t tung iu cn oc xem xt trn nhiu yu cu v bnh din
khc nhau nh: kh nng kim sot v u tranh c hiu qu vi tnh hnh ti pham, bo v c hiu qu loi ch ca
x hi, ca Nh nc, bo v quyn v loi ch hop php ca cng dn. Vi yu cu trn, theo chng ti, khng c
loai hnh t tung no c kh nng p ng tt nht, mi loai hnh t tung u c nhng u im v khim khuyt
nht nh. V vy, cn c s kt hop cc u im ca tng loai hnh t tung theo hng u tin n tranh tung.
Tuy nhin, cng cn nhn thc rng, thay i mt yu t no c th em lai nhng kt qu mong oi v nhng
kt qu khng mong oi. Do , cn thit phi c s nghin cu ton din, co bn nh gi y v chnh
xc tt c nhng yu cu, iu kin, kh nng p ng v nhng kt qu do s thay i mang lai. V du: t nhng
nm 1930 n nm 1989, nc p dung loai hnh t tung xt hi c yu t tranh tung; nhng n 1989, nc
ny chuyn hn sang loai hnh t tung tranh tung. Trong qu trnh p dung, loai hnh t tung mi khng mang lai
nhng kt qu mong oi, n nm 1992, lai a vo p dung mt s yu t ca loai hnh t tung xt hi. Tong
t, php lut TTHS ca c c s kt hop gia loai hnh t tung xt hi v loai hnh tranh tung. Php lut TTHS
Canada quc gia in hnh v t tung tranh tung hin nay cng c s kt hop gia cc loai hnh t tung,
nhng ch trong n yu t tranh tung.
i vi Vit Nam, bo v quyn con ngi, quyn cng dn, gp phn nng cao hiu qu ca php lut TTHS,
cn phi:
- Tip tuc sa i Hin php, hon thin php lut TTHS, Lut T chc To n nhn dn, Lut T chc Vin kim
st nhn dn, cc quy nh v t chc v hoat ng ca co quan iu tra, t chc lut s theo hng phn bit r
rng cc chc nng buc ti bo cha xt x.
- Khng nh s bnh ng gia bn buc ti v bn bo cha, cn ghi nhn nguyn tc tranh tung, s c lp
cu to n khng chi trn bnh din php lut m cn trn bnh din thc tin p dung php lut.
- Nng cao dn tr, trnh php lut cho nhng ngi tin hnh t tung ho c kh nng, bn lnh v c lp
khi tham gia tin hnh t tung.
Nhng yu cu ny cn c thi gian v vt cht bo m vic p dung thnh cng. Ngh quyt s 49-NQ/T
ngy 02/6/2005 ca B Chnh tr v chin loc ci cch t php n 2020 l mc thi gian cn thit chun b.
Vn c tnh quyt nh l chng ta phi xy dng oc l trnh ph hop v khoa hoc nghin cu, trin khai
vo thc t cuc sng.
C th thy rng, mi loai hnh TTHS nh trnh by u c nhng nguyn nhn xut hin, qu trnh tn tai v
pht trin khc nhau. Cc nc khc nhau c nhng iu kin chnh tr, kinh t, lch s, vn ho, trnh dn tr
khc nhau v c bit l tnh hnh ti pham, yu cu u tranh phng chng khc nhau, nn bn cht, ni dung v
nhng biu hin ca tng loai hnh TTHS cng khc nhau. Cng loai hnh TTHS nhng giai oan lch s khc
nhau cng s oc quy nh v p dung khc nhau. C loai hnh TTHS c u im quc gia ny nhng lai c
nhng han ch khi p dung quc gia khc. Vn oc rt ra y l loai hnh TTHS no, trong nhng thi
im, vi nhng iu kin no th n s l loai hnh TTHS ti u. Vic tm ra loai hnh ti u ph hop vi iu kin
chnh tr, kinh t, x hi ca Vit Nam l muc tiu chnh ca cc nh lm lut.
Theo tp ch nghin cu lp php
MQT S VN V TH TUC RT GQN TRONG BQ LUAT T TUNG HNH SU NM 2003
ThS. Th Phong
Khoa Lut Hnh s, Trng ai hoc Lut H Ni
Trong B lut t tung hnh s (BLTTHS) nm 2003 c mt chong mi quy nh v th tuc rt gon (chong XXX
gm 7 iu t iu 317 n iu 323). Chong "Th tuc rt gon nm trong phn th 7 ca BLTTHS l phn quy
nh v th tuc c bit. Do , cc th tuc t tung ny khng p dung cho tt c cc vu n hnh s m chi gii
S.K
$

quyt theo th tuc rt gon i vi mt s vu n nht nh.
Th tuc rt gon oc quy nh nhiu nc trn th gii, tuy nhin tu thuc vo iu kin kinh t x hi, t
chc b my ca co quan t php cng nh yu cu ca cng cuc u tranh phng v chng ti pham m cc
quc gia ny c nhng quy nh v th tuc, iu kin, pham vi p dung th tuc rt gon khc nhau. Vit Nam,
cc quy nh v th tuc rt gon tng oc th hin tai Thng t s 10/TATC ngy 8/07/1974 ca To n nhn
dn Ti cao. Theo quy nh ny th th tuc rt gon oc thc hin giai oan iu tra, truy t, xt x vi tng s
thi gian l khng qu 14 ngy vi nhng vu n t nghim trong, on gin, r rng. B lut t tung hnh s 2003
quy nh th tuc rt gon thnh mt chong ring bao gm nhng quy nh v pham vi, iu kin, thm quyn, thi
han v th tuc p dung. Th tuc rt gon l mt dang ca th tuc t tung c bit trong nh lm lut gin loc
nhiu th tuc t tung khng cn thit nhm gii quyt vu n hnh s mt cch nhanh chng m vn m bo tnh
chnh xc, ng n. Mt khc, cc quy nh v th tuc rt gon cng khng tri vi cc nguyn tc co bn ca lut
t tung hnh s, khng tri vi chc nng thm quyn ca cc co quan tin hnh t tung, v vn m bo oc
quyn v loi ch hop php ca nhng ngi tham gia t tung.
Nh vy, th tuc rt gon trong t tung hnh s l th tuc c bit trong thi han v cc th tuc t tung oc
rt ngn v gin loc vic iu tra, truy t, xt x so thm oc nhanh chng, kp thi nhng vn m bo tnh
chnh xc v ng n.
Quy nh v th tuc rt gon s gip cc co quan tin hnh t tung gii quyt nhanh chng mt s long ln nhng
vu n t nghim trong m theo th tuc t tung hin hnh vn phi gii quyt theo th tuc thng thng. Bn canh
th tuc rt gon s gp phn vo vic gii quyt n tn ong, nng cao tnh ch ng, sng tao ca cc co quan
tin hnh t tung khi gii quyt cc vu n hnh s, p ng oc mt trong nhng ni dung ca ci cch t php
hin nay. Tuy nhin qua nghin cu chong ny chng ti nhn thy vn cn mt s quy nh bt hop l hoc
cha y . Sau y chng ti xin gii thiu v th tuc rt gon v cp ti mt s mt han ch ca n.
1. Pham vi v iu kin p dung th tuc rt gon.
Theo tinh thn ca iu 318 BLTTHS nm 2003, khi xt x nhng vu n m c cc iu kin quy nh tai iu 319
th vic iu tra, truy t, xt x so thm oc p dung theo cc quy nh ca chong ny, ng thi theo nhng
quy nh khc ca B lut ny nhng khng oc tri vi nhng quy nh ca chong XXXV.
iu 319 quy nh: Th tuc rt gon chi oc p dung khi c cc iu kin sau y:
- Ngi thc hin hnh vi pham ti b bt qu tang;
- S vic pham ti on gin, chng c r rng;
- Ti pham oc thc hin l ti pham t nghim trong;
- Ngi pham ti c cn cc, lai lch r rng;
Ngi thc hin hnh vi pham ti b bt qu tang l ngi b bt khi ngi ang thc hin ti pham hoc ngay
sau khi thc hin ti pham th b ui bt. Thng thng trong nhng trng hop pham ti qu tang, ngi b hai
hoc ngi c mt tai noi xy ra ti pham c th xc nh oc r rng l hnh ng pham ti v cn bt ngay
ngn chn hnh vi pham ti hoc trn trnh php lut ca ngi ang b chay ngay sau khi thc hin ti pham.
Trong cc vu n m ngi pham ti b bt qu tang thng l ngay t ban u c chng c, ngi thc
hin hnh vi pham ti thng nhn ti, cc vt chng oc thu hi cho nn rt thun loi cho vic iu tra. i vi
hnh vi pham ti m ho thc hin phi on gin, r rng, t nghim trong. Ngi pham ti thng khng c s
chun b mt cch k cng v cng cu, phong tin, thi gian, a im trong vic thc hin ti pham. Nh vy
khng phi tt c cc ti t nghim trong u p dung th tuc rt gon. Xut pht t yu cu l vic iu tra, truy t,
xt x vu n phi oc tin hnh mt cch nhanh chng nhng phi m bo ng ngi, ng ti, ng php
lut, nn cn phi cn nhc nhng loai ti t nghim trong no m khng phc tap, kh khn lm khi x l vu n
xt x theo th tuc ny. Bi l, i vi loai ti t nghim trong nhng tnh cht phc tap, kh nh gi, thng nht
hnh vi v ti danh th cn phi c thi gian iu tra, xc minh mt cch thn trong, thu thp chng c mt cch
y th mi c th kt lun oc. Ngi thc hin hnh vi pham ti phi c cn cc, lai lch r rng cng l
mt trong nhng iu kin xem xt gii quyt vu n theo th tuc rt gon. Vi iu kin ny cc co quan tin
hnh t tung, ngi tin hnh t tung s khng mt nhiu thi gian xc minh tui, mc nhn thc hnh vi
pham ti, hon cnh gia nh, dn tc, tn gio hay cc c im nhn thn ca b can, b co., m bo vic gii
quyt vu n ng ngi.
Nh vy, khi gii quyt vu n theo th tuc rt gon cn phi m bo y cc iu kin trn, nu thiu mt trong
S.K
!%

nhng iu kin , Co quan iu tra, Vin kim st, To n s rt kh c th gii quyt vu n mt cch nhanh
chng, chnh xc oc. Bn canh vic gii quyt theo th tuc rt gon cn phi m bo oc cc quyn loi cho
b can, b co v nhng ngi tham gia t tung khc cho nn trong mt thi gian qu ngn nh vy i hi cc
iu kin phi y . C kin cho rng, cn quy nh thm iu kin: "ngi pham ti t th trong iu 319.
Tuy nhin, chng ti cho rng khng cn thit phi c iu kin v khi c iu kin th nht l "Ngi thc
hin hnh vi pham ti b bt qu tang tc l i vi ngi ang thc hin ti pham hoc ngay sau khi thc hin ti
pham b ui bt th ho khng th b trn sau ra t th oc. Nu cho iu kin ny vo s mu thun vi iu
kin th nht. Vi cc iu kin trn y th vic iu tra, truy t, xt x s khng mt nhiu thi gian m vn m
bo vic gii quyt vu n mt cch khch quan, ton din v y .
2. V thm quyn v quyt nh p dung th tuc rt gon:
V thm quyn p dung th tuc rt gon. Xut pht t iu kin p dung cc th tuc rt gon l chi p dung th tuc
ny i vi nhng loai ti t nghim trong, on gin, chng c r rng cho nn vic iu tra, truy t, xt x loai n
ny thuc thm quyn ca cc co quan iu tra, Vin kim st v To n cp huyn.
V quyt nh p dung th tuc rt gon.
iu 320 BLTTHS 2003 quy nh:
"1.Sau khi khi t vu n, theo ngh ca Co quan iu tra hoc xt thy vu n c iu kin quy nh tai iu
319 ca B lut ny, Vin kim st c th ra quyt nh p dung th tuc rt gon.
2.Quyt nh p dung th tuc rt gon phi oc gi cho Co quan iu tra v b can hoc ngi ai din hop php
ca ho trong thi han 24 gi, k t khi ra quyt nh p dung th tuc rt gon.
3. Quyt nh p dung th tuc rt gon c th b khiu nai. B can hoc ngi ai din hop php ca ho c quyn
khiu nai quyt nh p dung th tuc rt gon; thi hiu khiu nai l ba ngy, k t ngy nhn oc quyt nh.
Khiu nai oc gi n Vin kim st ra quyt nh p dung th tuc rt gon v phi oc gii quyt trong thi
han ba ngy, k t ngy nhn oc khiu nai.
Th tuc rt gon oc tin hnh bt u t giai oan iu tra vu n sau khi oc Co quan iu tra ngh hoc
Vin kim st xt thy vu n c y cc iu kin quy nh tai iu 319 BLTTHS, Vin trng Vin kim st
hoc Ph vin trng Vin kim st c th ra quyt nh p dung th tuc rt gon. Quyt nh p dung th tuc rt
gon phi oc gi cho Co quan iu tra v b can hoc ngi ai din hop php ca ho trong thi gian 24h.
Tuy nhin vi quy nh ny, chng ti thy c im bt hop l nh sau: Th nht, vi quy nh khon 1 iu 319
s dn n cch hiu l sau khi ra quyt nh khi t vu n (tc l sau khi xc nh oc s vic c du hiu ti
pham, Co quan iu tra ra quyt nh khi t vu n) th theo ngh ca Co quan iu tra hoc xt thy vu n c
iu kin quy nh iu 319 th Vin kim st c th ra quyt nh p dung th tuc rt gon m cha c quyt
nh khi t b can. Cn trong khon 2 iu 319 lai quy nh: "Quyt nh p dung th tuc rt gon phi oc gi
cho Co quan iu tra v b can hoc ngi ai din hop php ca ho.. Nu theo quy nh ny th sau khi c
quyt nh khi t vu n, Co quan iu tra phi c quyt nh khi t b can sau Co quan iu tra mi ngh
Vin kim st ra quyt nh p dung th tuc rt gon. iu c ngha l phi c quyt nh khi t b can trc khi
ra quyt nh p dung th tuc rt gon. Nh vy c s khng thng nht gia khon 1 v khon 2 ca iu 319. Do
sau khi ra quyt nh khi t vu n, Co quan iu tra phi ra quyt nh khi t b can ri mi ngh Vin kim
st ra quyt nh p dung th tuc rt gon.
Mt khc, b can, ngi ai din hop php cn oc gii thch r v th tuc rt gon ho bit nhng quyn v
ngha vu ca mnh trong thi han qu ngn ca th tuc c khiu nai hay khng khiu nai v quyt nh p dung
th tuc ny. Nu ho khng oc gii thch y v th tuc rt gon c th dn n tnh trang ho s khng tin
tng vo nng lc, trnh ca ngi tin hnh t tung, hay cc quyn loi ca ho s khng oc bo m nh
khi p dung cc th tuc thng thng. Bn canh , khi oc gii thch v quyn v ngha vu theo th tuc rt gon,
ho s phi chun b v tm l v vt cht cng nh ngi bo cha cho mnh trc to. Vn bo cha cho b
can, b co l vn rt quan trong khng chi t ra cc th tuc c bit m ngay c cc th tuc thng thng.
Do p dung th tuc rt gon ngoi vic on gin ho qu trnh t tung cn phi bo v quyn v loi ch hop php
cho ong s trong c quyn bo cha.
Th hai, Khon 1,3 iu 320 ca BLTTHS quy nh v ngh ca Co quan iu tra v thm quyn quyt nh p
dung th tuc rt gon thuc v Vin kim st l rt chung chung. Cn phi chi r Th trng Co quan iu tra, Vin
trng vin kim st cp no trnh s nhm ln, chng cho v thm quyn. (Theo quy nh iu 34, iu 36
BLTTHS 2003 th chi khi Th trng Co quan iu tra, Vin trng Vin kim st vng mt, mt ph Th trng
S.K
!1

oc Th trng u nhim hay Ph vin trng Vin kim st u nhim thc hin nhim vu, quyn han ca Th
trng hoc Vin trng Vin kim st, do theo chng ti chi nn quy nh l Th trng Co quan iu tra,
Vin trng Vin kim st l ).
3. p dung cc bin php ngn chn theo th tuc rt gon.
Vic p dung bin php tam gi, tam giam theo th tuc rt gon cng ging nh theo th tuc chung l mt vn
quan trong v n lin quan trc tip ti quyn t do thn th v cc quyn loi khc ca b can, b co. Do cn
phi quy nh cht ch v thi han, th tuc tam gi, tam giam. Chnh v vy m iu 322 BLTTHS nm 2003 quy
nh:
"1. Cn c, thm quyn v th tuc tam gi, tam giam oc p dung theo quy nh ca B lut ny.
2. Thi han tam gi khng oc qu ba ngy, k t ngy Co quan iu tra nhn ngi b bt.
3. Thi han tam giam iu tra, truy t khng oc qu mi su ngy.
V cn c, thm quyn v th tuc tam gi, tam giam iu tra, truy t oc p dung theo cc quy nh chung
trong BLTTHS. C ngha l cc cn c, thm quyn, th tuc p dung bin php tam gi, tam giam theo th tuc rt
gon ny u phi tun th theo quy nh tai iu 79, khon 2, khon 3 iu 86, khon 3 iu 88 BLTTHS. Tuy
nhin ph hop vi thi han iu tra, truy t v tnh cht ca th tuc rt gon m BLTTHS quy nh thi han tam
gi, tam giam ngn hon so vi quy nh chung. Nu trong quy nh chung th thi han tam giam iu tra khng
ging vi thi han iu tra (v c trng hop cha xc nh oc b can ngay sau khi c quyt nh khi t vu
n do thi han tam giam giai oan iu tra ngn hon so vi thi han iu tra) cn i vi th tuc rt gon, ngay
sau khi ra quyt nh khi t vu n l quyt nh khi t b can nn thi han tam giam trong quy nh ny bng
thi han iu tra. Mt im bt hop l khi p dung bin php ngn chn tam giam theo th tuc rt gon l thi han
tam giam oc rt ngn hon so vi quy nh chung trong khi thi han Vin kim st ph chun hay khng
ph chun quyt nh tam giam ca Co quan iu tra vn khng rt ngn m vn l 3 ngy. Nu theo thi han ny,
Co quan iu tra s phi ch oi Vin kim st hon tr h so sau khi kt thc vic xt ph chun th s mt rt
nhiu thi gian, ho khng th ch ng iu tra vu n trong thi han ti a chi c 12 ngy k t khi ra quyt
nh khi t vu n. i vi cc bin php ngn chn khc nh bt ngi, cm i khi noi c tr, bo lnh hay t
tin hoc ti sn c gi tr bo m theo th tuc rt gon u oc p dung theo quy nh chung ca BLTTHS.
4. Quy nh v iu tra, truy t, xt x theo th tuc rt gon.
V iu tra
Khon 1 iu 321 quy nh thi han iu tra theo th tuc rt gon l mi hai ngy, k t ngy khi t vu n. Nh
vy, trong mt thi gian rt ngn Co quan iu tra phi tin hnh cc hoat ng iu tra cn thit xc nh ti
pham v ngi thc hin ti pham, nhng tnh tit tng nng, gim nhe, nhng chng c buc ti v g ti.
Chng ti cho rng, vi quy nh v thi han nh vy l qu ngn, Co quan iu tra khng th tin hnh cc hoat
ng iu tra oc. Vic quy nh thi han iu tra cho th tuc rt ngn nh th no cho ph hop vi kh nng
thc t, iu kin v phong tin, trang thit b, cn b iu tra vu n l ht sc quan trong, trnh tnh trang vic
quy nh chi mang tnh hnh thc, m bo cc hoat ng iu tra oc nhanh chng, kp thi nhng vn y ,
ton din.
Khon 2 iu 321 quy nh: "Khi kt thc iu tra, Co quan iu tra khng phi lm bn kt lun iu tra m ra
quyt nh ngh truy t v gi h so vu n cho Vin kim st. Bn kt lun iu tra, ngh Vin kim st truy
t l vn bn php l trong th hin cc kt qu iu tra ca Co quan iu tra trong giai oan iu tra. Cn c
vo ni dung ca kt lun iu tra ny m Co quan iu tra ra quyt nh ngh Vin kim st truy t b can.
Ngoc lai cc ni dung ca kt lun iu tra cng s l co s Vin kim st c quyt nh vic truy t hay
khng. Tuy nhin nu phi lm kt lun iu tra, Co quan iu tra s mt rt nhiu thi gian. Hon na, trong khi
tin hnh cc hoat ng iu tra, cc bin bn, ti liu nh bt qu tang, hi cung b can, ly li khai ca nhng
ngi tham gia t tung. th hin rt r v cu th trong h so vu n. Chnh v vy BLTTHS gin loc th tuc
lm kt lun iu tra v chi quy nh l Co quan iu tra ra quyt nh ngh truy t, gi h so vu n cho Vin
kim st Vin kim st xem xt v quyt nh vic truy t.
V truy t.
Khon 1 iu 323 quy nh:
"1. Trong thi han bn ngy, k t ngy nhn oc h so vu n, Vin kim st phi ra mt trong nhng quyt nh
S.K
!2

sau:
a. Truy t b can trc to n bng quyt nh truy t;
b. Tr h so iu tra b sung;
c. Tam nh chi vu n;
1. nh chi vu n.
2. Trong trng hop tr h so iu tra b sung hoc tam nh chi vu n quy nh tai im b hoc im c khon
1 iu ny, th Vin kim st phi ra quyt nh hu b quyt nh p dung th tuc rt gon v vu n oc gii quyt
theo th tuc chung.
Khi nghin cu v thi han trong giai oan truy t ca Vin kim st quy nh trn, chng ta thy vi thi han
bn ngy l qu ngn cho Vin kim st nghin cu h so v a ra cc quyt nh. Chng ti cho rng nn ko
di thi han trn ti a l 7 ngy l kh hop l v c tnh kh thi m bo cho Vin kim st c thi gian thc
hin oc cc yu cu ca th tuc t tung. Th tuc rt gon chi oc tip tuc thc hin khi Vin kim st ra quyt
nh truy t b can trc to bng quyt nh truy t. Nu theo quy nh tai Khon 1 iu 166 l iu lut quy nh
ca th tuc chung th Vin kim st ra quyt nh: "Truy t b can trc To n bng bn co trang, vy bn co
trang trong iu lut trn v quyt nh truy t trong khon 1 iu 323 c ging nhau khng? Bn co trang l vn
bn ca Vin kim st m ni dung l nhng cn c truy t b can trc To n. Phn cui cng ca Bn co
trang l quyt nh truy t b can ca Vin kim st. Nu nh theo khon 1 iu 323, Vin kim st s khng phi
trnh by ton b nhng cn c p dung, ni dung ca vu n trong co trang m chi cn ra quyt nh truy t b can
trc To n bng quyt nh truy t. Chng ti cho rng, theo quy nh ca BLTTHS th th tuc truy t l bt buc
(v y l gii han ca vic xt x), Vin kim st l co quan duy nht c quyn truy t b can ra To n v To n
phi da vo quyt nh truy t a vu n ra xt x. Do vy BLTTHS 2003 gin loc phn co trang v
gi lai th tuc truy t l hop l, va m bo th tuc truy t v xt x tai phin to nhanh chng m vn m bo
oc cc quy nh ca th tuc rt gon theo ng trnh t ca BLTTHS. Trong trng hop Vin kim st ra cc
quyt nh: tam nh chi vu n, tr lai h so iu tra b sung th Vin kim st phi ra quyt nh hu b quyt
nh p dung th tuc rt gon v vu n oc gii quyt theo th tuc chung.
V xt x
Vic xt x so thm theo th tuc rt gon oc tin hnh theo th tuc chung. Tuy nhin do trong giai oan truy t
BLTTHS 2003 loc b co trang chi cn quyt nh truy t cho nn vic xt x theo th tuc rt gon s khc th
tuc xt x thng thng ch thay v oc co trang, kim st vin s tm tt ni dung vu vic v cng b quyt
nh truy t. C kin cho rng BLTTHS cn quy nh gin loc mt s th tuc trong khi xt x theo th tuc ny, v
du: Hi ng xt x theo th tuc rt gon chi cn mt thm phn m khng cn c hai hi thm nhn dn tham gia,
hay nu trong khi xt x b co nhn ti th khng cn phi xt x theo cc trnh t nh BLTTHS quy nh m c
th ngh n v tuyn n i vi b co ngay. Theo chng ti cc kin ny u khng hop l. V khi quy nh Hi
ng xt x chi c mt thm phn th vi pham cc nguyn tc quy nh tai iu 15 (Thc hin ch xt x c
Hi thm tham gia), iu 16 (Thm phn v Hi thm xt x c lp v chi tun theo php lut), iu 17 (To n
xt x tp th). Hoc nu trong khi xt x b co nhn ti th To n c th tuyn n v hnh vi pham ti m b
co nhn l vi pham nguyn tc xc nh s tht ca vu n trong iu 10 BLTTHS. Do quy nh v xt x
so thm theo th tuc rt gon l hon ton hop l khng tri vi cc nguyn tc ca BLTTHS.
V thi han ca vic xt x, cng nhng l do trnh by cc phn trn v thi han iu tra, truy t, thi han
chun b xt x giai oan xt x trong BLTTHS mi quy nh l qu ngn, To n khng th c thi gian
chun b cc cng vic cn thit nh nghin cu h so, xem xt chng c oc cho nn cn ko di thi han
chun b xt x t by ngy (theo khon 1 v khon 2 iu 324) ln mi ngy mi iu khon ny.
Khon 4 iu 324 quy nh: "Trong trng hop cn thit, Chnh n hoc Ph chnh n To n cp so thm quyt
nh tam giam b co m bo vic xt x. Thi han tam giam khng oc qu mi bn ngy. T s phn
tch trn, chng ti cho rng cn tng thi han tam giam trong giai oan xt x ny l hai moi ngy cho ph hop.
Sau khi To n ra quyt nh tr h so iu tra b sung hoc quyt nh tam nh chi vu n v chuyn h so cho
Vin kim st th Vin kim st phi ra quyt nh hu b quyt nh p dung th tuc rt gon v vu n oc gii
quyt theo th tuc chung. Tuy nhin trong khon 3 iu 324 khng quy nh v vic Vin kim st phi ra quyt
nh hu b quyt nh p dung th tuc rt gon. Do cn b sung cum t vo iu lut m bo s thng
nht khi p dung php lut.
S.K
!3

Hin nay c nhiu kin cho rng nn quy nh th tuc rt gon th tuc phc thm i vi loai n oc rt gon
th tuc so thm. Song theo chng ti khng nn quy nh rt gon th tuc phc thm. Bi v phc thm l th
tuc t tung tao iu kin to n cp trn trc tip xem xt lai tnh c cn c v hop php ca bn n, quyt nh
so thm oc xt x theo th tuc rt gon. Vic xt x phc thm trong trng hop ny cn oc tin hnh theo
th tuc chung. Do chng ti cho rng quy nh nh trong khon 5 iu 324 l ph hop.
Tm lai, a oc th tuc rt gon vo trong BLTTHS sa i, b sung 2003 l mt im rt tin b ca cc nh
lm lut. Tuy vn cn mt s im thiu st nhng th tuc rt gon ny k tha cc quy nh v th tuc ny trong
cc vn bn php l trc y, trn co s tham kho quy nh ca cc nc, c nghin cu ti iu kin kinh t x
hi, h thng php lut, t chc b my ca co quan t php cng nh yu cu ca cng cuc u tranh phng v
chng ti pham ca Vit Nam cho ph hop.
M HNH T TUNG HNH SU VIET NAM NHNG VN L LUAN V THUC TIEN
N%BCDN THEF PHG6*
*P%S.TS Lut h= i h Lut TP. H1 6h7 Minh
1. t vn
Nh bt k nhng lnh vc hoat ng khc ca con ngi, hoat ng t tung hnh s (TTHS) cng chu s tc
ng ca nhng quy lut khch quan nht nh. Nhng quy lut khch quan ny l g v tc ng, nh hng chi
phi ca chng nh th no n t chc hoat ng ca TTHS trong lch s th gii v lch s ca mi quc gia l
mt vn cc k quan trong i vi cc nh lp php. Xy dng v hon thin php lut iu chinh hoat ng
TTHS khng th l cng vic ch quan duy ch. Chi khi no m php lut TTHS oc xy dng trn nn tng
nhn thc ca nh lp php v nhng quy lut khch quan v nhng iu kin tc ng, chi phi ca n trong
TTHS th hoat ng ca TTHS mi c th em lai nhng kt qu mong oi. Chnh v nhu cu thc t ny ca cuc
sng m t cui th k XX khoa hoc TTHS c nhng nghin cu v s a dang phong ph trong cch thc t
chc hoat ng TTHS trn th gii ni chung v mi quc gia ni ring trong tin trnh pht trin lch s hng
nghn nm ca TTHS tm ra nhng quy lut chung, nhng s khc bit v xu hng vn ng ca hoat ng
TTHS. Hng nghin cu ny trong khoa hoc TTHS oc goi l nghin cu v kiu, m hnh TTHS hay cn goi l
m hnh ha TTHS. Tri thc v m hnh TTHS l nn tng gip chng ta c oc phong php lun ph hop khi
a ra nhng gii php hon thin php lut TTHS ca mnh.
2. Khoa hoc TTHS X Vit v kiu v m hnh TTHS
Theo quan im ca khoa hoc TTHS X Vit, TTHS cng nh cc ch nh php l khc gn lin vi nh nc,
chu tc ng ca quy lut tin ha, cng vn ng v pht trin vi nh nc. Tong ng vi mi kiu nh nc
l mi kiu TTHS nht nh. Cng nh kiu nh nc, kiu TTHS l tng hop ton b cc du hiu ca n c
trng cho mt hnh thi kinh t x hi nht nh. Lch s pht trin t nhin ca x hi loi ngi bit n 4
kiu TTHS khc nhau, thay th ln nhau: TTHS kiu chim hu n l, TTHS kiu phong kin, TTHS kiu t sn,
TTHS kiu XHCN. Cch tip cn ny cho chng ta thy mi quan h c tnh phu thuc, b chi phi v bn cht ca
TTHS trong quan h vi ch x hi nh nc m n tn tai, trong vai tr ca TTHS nh l mt ch nh
cng bo v cc quan h x hi thng tr trong nh nc. Trong cng mt kiu TTHS c th c nhng hnh thc
(m hnh) TTHS khc nhau (cng ging nh trong mt kiu nh nc c th c nhiu hnh thc nh nc khc
nhau). Cc iu kin lch s cng nhiu yu t khc nh dn tc, vn ha, tn gio, kinh t, truyn thng php l.
trong tng quc gia cu th hnh thnh cch thc gii quyt nhng nhim vu ch yu ca TTHS khc nhau.
chnh l li gii thch s hnh thnh cc m hnh TTHS khc nhau cc quc gia c cng mt kiu nh nc hoc
cc quc gia c kiu nh nc khc nhau nhng c th c m hnh TTHS ging nhau. Lch s bit n 4 m
hnh TTHS tn tai cc kiu TTHS trong nhng thi k khc nhau: M hnh TTHS buc ti (t co); M hnh TTHS
xt hi (inquisitio); M hnh TTHS tranh tung; M hnh TTHS pha trn (hn hop).
Khoa hoc TTHS X Vit phn bit khi nim "kiu TTHS vi khi nim "m hnh TTHS hay "hnh thc TTHS.
S.K
!4

Nu nh khi nim kiu TTHS oc xc nh bi qu trnh lch s thng nht th khi nim m hnh TTHS b chi
phi bi nhiu yu t nh c th vn ha, lch s, truyn thng php l, tn gio. M hnh TTHS phn nh
nhng tnh cht, c im ca hoat ng TTHS nhng yu t c th thay i trong pham vi ca mt kiu TTHS
do tc ng ca nhng iu kin lch s cu th tn tai mi quc gia. M hnh TTHS lch s l cch thc t chc
hoat ng TTHS v cch thc t chc ny quyt nh a v t tung ca cc ch th tham gia hoat ng TTHS nh
th no v ngun ng lc ca hoat ng TTHS l g: l hoat ng tch cc ca cc bn tranh tung hay l hoat
ng tch cc ca cc co quan nh nc m trc ht l co quan Ta n hay l s kt hop c hai.
Trng phi v m hnh TTHS ca khoa hoc TTHS X Vit oc tha nhn l c nhng hat nhn hop l, c tnh
logic ni tai cao, lm r mi quan h gia hoat ng TTHS vi bn cht nh nc, vi cc iu kin lch s cu
th. Bn canh trng phi ny cng b ph phn l khng phn nh ng trnh t hoat ng TTHS v qu
trnh tin ha ca n.
Khoa hoc TTHS Lin Bang Nga hin nay khng phn bit cc khi nim "kiu TTHS v "hnh thc TTHS hay
"m hnh TTHS. Cc khi nim ny oc s dung nh l ng ngha vi nhau. C ba trng phi hay ba phong
php tip cn v m hnh TTHS.
Trng phi th nht l trng phi m hnh TTHS l thuyt. Nhng ngi theo quan im ny khng hon
ton l thuc vo tin trnh lch s ca TTHS m ngoc lai, t chnh tin trnh lch s ho khi qut v mt l
thuyt, xy dng nhng c im l lun ca cc m hnh TTHS cu th. Co s phn loai cc m hnh TTHS l tiu
ch: c hay khng c tranh chp xung t php l gia cc bn tranh tung bnh ng vi nhau trc Ta n (TA)
c lp. C l TTHS tranh tung. Khng c l TTHS thm vn. Nu nh tranh chp gia cc bn chi c
mt s giai oan ca TTHS th TTHS l m hnh pha trn. Cc m hnh TTHS ny goi l m hnh TTHS l thuyt v
chng chi tn tai trong l lun khoa hoc ch khng tn tai hnh thc nguyn mu trong lch s ca TTHS. C ba
m hnh TTHS l thuyt l m hnh tranh tung, m hnh xt hi v m hnh pha trn.
M hnh tranh tung c nhng c im sau y:
C hai bn tranh tung i trong nhau l bn buc ti v bn bo cha.
Hai bn ny hon ton bnh ng vi nhau v a v t tung.
TA hon ton c lp i vi cc bn.
M hnh tranh tung i hi p dung phong php iu chinh php lut l phong php trong ti da trn t do v
c lp ch ca cc ch th tham gia hoat ng t tung. Phong php iu chinh ny da trn yu t t nh
oat v mnh lnh: tha nhn quyn t nh oat ca cc bn v quyt nh c tnh bt buc thi hnh ca TA
(Trong ti). Bn thn cc bn khng th t mnh tc ng trc tip hoc gin tip n bn tranh tung kia. TA chi
gii quyt vu n trn co s yu cu ca cc bn ch khng t gii quyt nhng g ngoi yu cu ca cc bn. TA
khng th thc hin bt k hnh vi no thuc chc nng buc ti hay chc nng bo cha. TA tin hnh hoat ng
ca mnh trn co s c s buc ti ca bn buc ti a ra v chi gii han hoat ng trong pham vi buc ti. iu
ny dn n h qu: s tranh tung ca cc bn xung quanh s buc ti chnh l ng lc lm cho hoat ng TTHS
tin trin, vn ng ln pha trc. Khng c buc ti khng c t tung. y l mt trong nhng quy tc quan
trong ca tranh tung trn co s tha nhn vai tr c lp ca TA.
M hnh TTHS thm vn l m hnh TTHS m trong cc chc nng co bn nh chc nng buc ti, chc nng
bo cha, chc nng xt x tp trung vo mt co quan nh nc. M hnh ny c cc du hiu c trng nh
sau:
Khng c cc bn c lp v hoat ng tch cc ca cc bn b thay th bi hoat ng ca co quan nh nc
trong TTHS co quan tin hnh t tung.
B co hon ton phu thuc vo co quan tin hnh t tung v l i tong xem xt ca nhng co quan ny.
Khng c tranh chp php l ca cc bn, thay vo l ch ca nh nc, ca php lut v ch ca nh
nc l ng lc ca TTHS.
gc php l, m hnh TTHS thm vn chnh l s vn dung phong php iu chinh mnh lnh hnh chnh
vo hoat ng TTHS.
Nh vy phong php tip cn ny khng gn vn nghin cu hoat ng TTHS vi tin trnh lch s ca n, chi
khi qut, rt tia nhng c trng, thuc tnh ca TTHS tn tai trong nhng quc gia khc nhau trong nhng
S.K
!

khong thi gian khc nhau thy oc nhng g chung nht, in hnh nht ca mi m hnh TTHS. Theo cch
tip cn ny th khng c vn thay th ni tip nhau ca cc m hnh TTHS. M hnh TTHS tranh tung v m
hnh TTHS thm vn l i lp nhau v m hnh TTHS pha trn l s qu chuyn tip gia chng. Bt k hoat
ng TTHS no trong thc t cng l m hnh TTHS pha trn vi nhng bin i theo mt trong hai hng: pha
trn thin v thm vn hoc pha trn thin v tranh tung.
Phong php tip cn ny c u im ly vn ct li nht thuc tnh ca TTHS lm cn c phn loai.
y chnh l tiu ch nguyn tc t chc hoat ng TTHS. TTHS cn oc t chc theo cch no? Theo cch ca
quan h hnh chnh hay theo cch ca t tung TA? Nguyn tc ny xt cho cng lai phu thuc vo vic tha nhn
vu n hnh s c phi l mt tranh chp php l gia cc bn bnh ng vi nhau hay khng. Cch tip cn ny c
tnh lgic cao v a ra oc h thng cc m hnh TTHS hon chinh. M hnh TTHS tranh tung hay thm vn
oc xem nh l chun mc khi nghin cu t nh gi v TTHS ca mi quc gia cu th. Bn canh
phong php tip cn ny c mt s han ch nht nh nh khng phn nh oc quy lut pht trin ca TTHS,
khng thy oc s thay th ni tip nhau gia cc m hnh TTHS theo mt trnh t lch s nht nh. T c
th dn n kt lun sai lm l ngi lm lut c th la chon theo thch ch quan ca mnh m hnh TTHS tranh
tung hay thm vn khi xy dng php lut TTHS quc gia mnh. Phong php ny chi nhn thy mi quan h
gia cc yu t bn trong ca TTHS, khng nhn thy l do, nguyn nhn hnh thnh hoc thay th cc m hnh
TTHS tc l mi lin h bn ngoi gia TTHS vi cc iu kin lch s, chnh tr, vn ha, x hi, nh nc, dn
tc. Phong php ny cha cho thy s khc nhau gia tranh tung TTHS vi tranh tung TTDS.
Trng phi th hai l trng phi m hnh TTHS quc gia truyn thng. M hnh TTHS quc gia truyn thng l
cch thc t chc hoat ng TTHS b chi phi bi nhng c th vn ha x hi, tn gio, truyn thng php
l. ca quc gia v ca khu vc. Trng phi ny tip cn m hnh TTHS theo c th quc gia bng cch
nghin cu cc m hnh TTHS hoc ang tn tai thc t cc quc gia nht nh. Tiu ch phn loai cc m
hnh TTHS l nhng du hiu c th ca TTHS trong mt s quc gia cu th mt s khu vc a l nht nh c
c im ring v dn tc, tn gio, a l, truyn thng php l. Phong php tip cn ny ph nhn qu trnh
lch s thng nht i vi cc m hnh TTHS bi l cc m hnh TTHS quc gia phu thuc vo cc iu kin x hi,
vn ha, lch s ca cc nn vn minh khc nhau. Cc m hnh TTHS khng chuyn tip, thm nhp nhau m t
thn tn tai v pht trin. Phong php ny phn bit:
M hnh TTHS man c hay cn goi l m hnh TTHS luc a vi c trng v lut thnh vn iu chinh
hoat ng TTHS (Mt s tc gi phn bit m hnh TTHS ca c vi m hnh TTHS ca Php nh l hai m hnh
TTHS c lp).
M hnh TTHS Anh M hay TTHS ca cc quc gia theo thng lut vi c th l coi trong yu t thc tin xt
x th hin trong cc bn n ca TA (n l).
M hnh TTHS tp qun php vi c th hoat ng TTHS ch yu da vo t tng php lut ( thc php
lut) vi s nh hng ca tn gio th du nh cc h thng TTHS ca cc quc gia hi gio.
Phong php ny cho thy mi quan h gia cc yu t quc gia c th vi cch thc t chc TTHS, gia c
th vn ha x hi vi c th m hnh TTHS nhng lai c han ch l khng thy oc quy lut chung gia cc
m hnh TTHS, khng thy oc s k tha gia chng.
Trng phi th ba l trng phi m hnh TTHS lch s. Trng phi ny a ra khi nim v m hnh TTHS lch
s. l cch thc t chc hoat ng TTHS in hnh trong tng giai oan pht trin lch s ca x hi loi ngi
v chu s chi phi bi mi quan h gia t do c nhn v nh nc, gia loi ch ring ca c nhn v loi ch
chung ca nh nc, ca x hi. Nhng ngi theo trng phi ny khi qut ton b qu trnh pht trin lch
s TTHS chi ra quy lut chung v xu hng vn ng ca tin trnh lch s v ho cho rng chi c mt tin
trnh pht trin lch s ca TTHS, mt xu th chung trong tin trnh pht trin ca x hi loi ngi. Ging nh
trng phi khoa hoc TTHS X Vit trc y, nhng ngi theo trng phi ny ly tiu ch thay th ln nhau
ca cc hnh thi kinh t x hi lm co s phn loai cc m hnh TTHS nhng khng nhn manh yu t bn cht
giai cp ca chng. Phong php tip cn ny ch trong nghin cu cc quy lut khch quan thay th cc m hnh
TTHS. Cc m hnh TTHS u c quy lut chung trong qu trnh pht trin ca mnh.
Trng phi ny phn bit ba m hnh TTHS lch s:
TTHS buc ti so khai. M hnh ny hnh thnh thi k nh nc chim hu n l v tn tai n thi k u
ca nh nc phong kin. c trng ca m hnh ny l a v t tung ht sc c bit ca ngi buc ti. Thng
thng ngi b hai ng thi l ngi buc ti. Ngi buc ti quyt nh s khi u ca vu n khi t vu n
hay khng khi t cng nh tin trnh ca vu n nh chi hay khng nh chi. H thng chng c oc tha
nhn nh l cn c gii quyt vu n nhng chu s nh hng nng n ca cc quan im tn gio, tp qun thi
S.K
!!

. Chn l khch quan ca vu n oc xc nh bng hnh thc thch u, th thch bng la, bng nc. Cc
bn tranh chp phi tun th nhng th tuc v phi vot qua nhng thch u th thch nh vy trc s chng
kin ca TA (trong ti) chng minh l phi thuc v mnh.
TTHS thm vn trung c. M hnh TTHS ny xut hin trong x hi chim hu n l nhng pht trin manh nht,
ph bin nht trong x hi phong kin thi k qun ch chuyn ch. u tin m hnh ny tn tai trong cc lut l
ca gio hi vi hoat ng ca TA d gio TA xt x nhng ngi c quan im khc vi quan im chnh thng
ca gio hi. V sau m hnh ny oc m rng ra x hi dn s thnh m hnh hoat ng ca TA nh nc. Vu
n hnh s c th oc bt u t nhng tin n, mt bo. C s phn bit hoat ng iu tra so b v hoat ng
ny khng mang tnh cng khai i vi b can. Cc gio ch l ngi tin hnh hoat ng iu tra thu thp chng
c lm r tin n v s kin ti pham v chuyn vu n ra Ta xt x. B can lun oc suy on l c ti v
lut l cho php p dung tra tn, nhuc hnh vi b can nh l cch thc thu thp chng c. c thi k c
tnh c t 60 n 70 hnh thc tra tn khc nhau. B can hu nh b tc oat kh nng bo cha, khng oc
tha nhn l ch th tham gia hoat ng TTHS m ngoc lai, l i tong ca hoat ng TTHS. TA c vai tr tch
cc trong hoat ng t tung, thu tm vo tay mnh c ba chc nng co bn ca TTHS: va buc ti, va bo
cha, va xt x. H thng chng c oc xy dng trn co s nhng quy nh cht ch v cch nh gi chng
c theo nhng chun mc gi tr nht nh (nh gi chng c hnh thc). Th du nh li nhn ti ca b co l
"chng c vua, li khai ca phu n c gi tr chng minh t hon so vi li khai ca nam gii, li khai ca ngi
giu trung thc, ng tin cy hon li khai ca ngi ngho. H thng chng c ny d sao cng oc nhn nhn
l mt s tin b v ch ca php lut cng thay th cho s ty tin ca thm phn. M hnh TTHS ny tuyt
i ha loi ch nh nc, t loi ch nh nc ln trn ht v xem thn phn ca b can nh l phong tin at
ti muc ch c ngha x hi l chn l ca vu n. Nhng lch s cho thy chnh s ch ap ln quyn con
ngi ca b can lai l yu t cn tr vic thc hin muc ch v l nguyn nhn ph bin ca nhng sai lm t
php.
M hnh TTHS tranh tung. M hnh ny ph bin nhng quc gia c truyn thng thng lut. N ra i u tin
Anh, sau oc ph bin cc nc vn l thuc a ca Anh. M hnh ny tha nhn hoat ng TTHS l qu
trnh gii quyt tranh chp php l gia mt bn l ai din nh nc v mt bn l cng dn b co buc l
thc hin hnh vi c du hiu ti pham trc mt TA trong ti v t. on bi thm ai din cho dn chng
cng tham gia vo vic xt x. Trong cuc u php l ny, hai bn tranh chp u c nhng kh nng php l
nh nhau bo v quyn, loi ch ca mnh. Tranh tung gia hai bn bt u ngay t giai oan trc xt x. TA
nh gi chng c theo nguyn tc t do, theo nim tin ni tm ca mnh.
So snh hai m hnh TTHS ny theo ti liu ca La Society o pper Canada[1] th hai m hnh ny u c
nhng bc t tung ging nhau (iu tra, truy t chuyn sang ta n xt x v m phin ta xt x), u
hng n vic tm ra s tht khch quan ca vu n nhng cch thc tm s tht khch quan lai rt khc nhau.
Khc nhau v cch thc tin hnh tng bc, v vai tr ca cc ch th tham gia hoat ng t tung, v s kt ni
gia cc bc vi nhau. Th du nh m hnh TTHS thm vn coi trong bc iu tra. Vin cng t tham gia tch
cc trong bc ny, l ngi chi ao v gim st hoat ng iu tra ca cnh st. Kt qu iu tra oc lu gi
v phn nh trong h so vu n. Vin cng t l ngi quyt nh truy t ra trc ta xt x. Trong khi trong
m hnh TTHS tranh tung th vai tr ca Vin cng t rt m nhat v khng c trch nhim trong hoat ng iu tra.
Ton b hoat ng iu tra do cnh st tin hnh. Kt qu iu tra oc tng hop bng nhiu phong thc khc
nhau v khng c h so chnh thc ca vu n v khng oc chuyn trc cho thm phn trc khi m phin ta
xt x. Lm nh vy l khng hop l. Mt im khc bit na l TA trong m hnh TTHS thm vn c vai tr tch
cc, trc tip thm vn v ng vai tr chnh trong thm vn cng khai tai phin ta. Cn TA trong m hnh TTHS
tranh tung c vai tr thu ng, rt t khi hoc khng tham gia thm vn m chi l ngi iu khin phn thm vn
cng nh phn tranh lun ca cc bn. Do TA khng bit trc h so vu n nn s tranh tung gia hai bn l ni
dung ch yu ca phin ta v nhim vu ca cc bn trong qu trnh tranh tung l thuyt phuc TA chp nhn yu
cu ca mnh. Trn th gii c 48 quc gia, vng lnh th p dung m hnh thm vn trong khi m hnh tranh
tung chi chim 19[2].
Ba m hnh TTHS ny thay th ln nhau nh tt yu lch s. Vy th yu t no quyt nh s thay th cc m hnh
TTHS ny? S pht trin ca php lut ni chung v ca TTHS ni ring phu thuc vo mi quan h gia loi ch
ca c nhn v loi ch nh nc. Mi quan h ny th hin mu thun co bn gia c nhn v tp th trong cc
lnh vc ca i sng x hi. Mc t do ca con ngi l mt tiu ch co bn phn nh s pht trin ca php
lut ni chung v ca php lut TTHS ni ring. T do c nhn oc phn nh trong a v t tung ca cc ch th
tham gia TTHS. Mi quan h gia nh nc v c nhn l yu t c kh nng nh hng n ton b hoat ng
TTHS. y l cn c phn loai ca trng phi m hnh TTHS lch s. Nn tng tin ha cc m hnh TTHS trong
lch s chnh l s pht trin ca t do c nhn. Mc quan h gia t do c nhn v loi ch ca nh nc khc
nhau trong tng thi k lch s v tong ng vi tng thi k lch s l cc m hnh TTHS khc nhau. Ton b
lch s pht trin ca TTHS phn chia thnh ba giai oan co bn:
S.K
!"

Giai oan m loi ch nh nc nhong b trc loi ch c nhn. Tong ng l m hnh TTHS t tranh tung
(TTHS buc ti so khai).
Giai oan m loi ch nh nc bao trm ton b loi ch c nhn, bao trm c nhn. TTHS l hoat ng khng c
loi ch c nhn. Tong ng l m hnh TTHS thm vn trung c (inquisitio).
Giai oan bo m quyn v s tham gia ca c nhn trong TTHS vi s tha nhn loi ch nh nc l yu t
tin quyt trong TTHS. Tong ng l m hnh TTHS cng tranh tung.
Nh vy m hnh TTHS lch s oc xc nh bi quan h gia t do c nhn v nh nc, gia loi ch t v loi
ch cng. Nu t chc hoat ng TTHS nghing v loi ch t th l m hnh TTHS t tranh tung. Nu nghing
v loi ch cng: m hnh TTHS thm vn. Nu c s kt hop hi ha gia loi ch t v loi ch cng: m hnh TTHS
cng tranh tung.
u im ca phong php tip cn ny th hin ch: bt k m hnh TTHS lch s no cng c th oc xem
xt nh l s th hin quy lut thay th cc m hnh TTHS v trn co s c th xc nh m hnh TTHS tip
theo cn phi c l m hnh no v cn phi sa BLTTHS nh th no hon thin hoat ng TTHS. Phong
php tip cn ny ph hop vi xu hng chung hin nay l tha nhn quan h gia c nhn v nh nc l ct li
ca moi hoat ng trong c hoat ng TTHS. N cho php thy oc s khc bit gia tranh tung trong TTHS
vi tranh tung trong TTDS. Tuy vy cc m hnh TTHS lch s ny vn cn qu tru tong v d trng phi ny
khng mun nhn manh v bn cht giai cp khi phn loai m hnh TTHS nhng chnh tiu ch phn loai mi
quan h gia loi ch t v loi ch nh nc cho thy s phu thuc ca m hnh TTHS vi bn cht nh nc
chng mc nht nh.
Nghin cu m hnh TTHS c ngha to ln v nhn thc. Kt qu ca n cho chng ta tri thc c tnh h thng
v cc m hnh TTHS, v s a dang ca n v v cc quy lut chi phi s a dang . N cng cho chng ta thy
r vai tr ca TTHS trong i sng x hi, mi quan h ca TTHS vi nh nc v php lut. Nghin cu v m
hnh TTHS cn c ngha v phong php lun. Kt qu nghin cu ca n l co s khoa hoc cho vic xc nh
hng gii quyt nhng ni dung cu th ca TTHS, hng hon thin BLTTHS trong mi nh nc tng giai
oan pht trin ca mnh v chnh iu ny l nhn t bo m hiu qu ca chng trong thc tin.
Nghin cu vn m hnh TTHS cho chng ta mt s kt lun ng ch sau y:
- Mi trng phi m hnh ha TTHS u c nhng hat nhn hop l ca n v u c nhng han ch khng trnh
khi. Vn l chng ta phi bit gn nhim vu cu th ca chng ta vi hat nhn hop l ca tng phong php
tip cn c th c gii php thuyt phuc v ti u. Th du nh chng ta mun hon thin TTHS ca mnh th
trc khi gii bi ton hon thin TTHS Vit Nam nh th no chng ta phi tr li TTHS Vit Nam c nhng du
hiu c trng ca m hnh TTHS no? M hnh TTHS thm vn? M hnh TTHS tranh tung hay m hnh TTHS
pha trn? Qu trnh hnh thnh v tn tai ca TTHS Vit Nam chu s nh hng v tc ng ca nhng yu t
bn ngoi c trng no? Nhng yu t bn trong no cng c tc ng chi phi hoat ng TTHS m chng ta
khng th b qua oc, chng han nh yu t bn cht nh nc CHXHCN Vit Nam c th c nh hng n
cch thc t chc v hoat ng ca TTHS nc ta hay khng? Bng cch tip cn ca trng phi m hnh TTHS
l thuyt ti cho rng m hnh TTHS ca chng ta hin nay l m hnh TTHS pha trn v n va c nhng c im
ca m hnh TTHS thm vn, va c c im ca m hnh TTHS tranh tung. Cu th l s han ch tranh tung
trong giai oan iu tra do c cch bit v s bnh ng trong a v t tung ca cc bn, do han ch tnh cng khai
ca kt qu iu tra, kt qu iu tra oc phn nh trong h so chnh thc v l co s cho hoat ng xt x ca
TA. TA nghin cu h so trc khi m phin to xt x v c vai tr tch cc trong qu trnh xt hi (du hiu ca
m hnh TTHS thm vn). Bn canh khng th ph nhn l qu trnh tranh tung bt u t giai oan iu tra
mc d lc ny tranh tung vn l tranh tung gia cc bn cha tht s bnh ng v a v t tung. Nhng n
phin ta so thm th tranh tung l tranh tung cng khai gia cc bn hon ton bnh ng v a v t tung
trong hoat ng chng minh trc TA. Bn buc ti c quyn g th bn bo cha cng c quyn tong t. Cc
chc nng co bn trong TTHS do cc ch th khc nhau thc hin, s tch bach v chc nng ny tong i r
rng mc d cha tht trit (du hiu ca m hnh TTHS tranh tung). Lch s hnh thnh v pht trin TTHS
nc ta cng cho thy qu trnh ny chu s nh hng to ln ca m hnh TTHS ca Php v X vit m hai m
hnh ny l hai m hnh TTHS luc a tip thu nhn t tch cc ca m hnh tranh tung nn oc tha nhn l
m hnh pha trn.
- Mi m hnh TTHS u c nhng th manh v ng thi u c nhng han ch ca n. Khng c m hnh TTHS
no l tuyt i hon ho. Th du nh m hnh tranh tung c mt manh l hoat ng t tung c tnh tranh tung tch
cc ca cc bn tao iu kin cn thit, khch quan cho hoat ng xt x ca TA, han ch oan sai nhng cng
c han ch l th tuc, trnh t t tung thng ko di v thi gian, phc tap v tn km. on bi thm vi 12
thnh vin tham gia xt x lm cho nhim vu bo v co trang ca bn buc ti kh khn hon nhiu so vi xt x
S.K
!#

khng c on bi thm, chi c 2 hi thm tham gia trong Hi ng xt x. iu ny c loi cho b co, cho cng l.
Nhng kha canh ti chnh th ong nhin l chi ph cho 12 thnh vin on bi thm tn km nhiu hon so vi
chi ph cho hai hi thm nhn dn.
3. Thc trang v hng hon thin m hnh TTHS nc ta
Trn co s xc nh m hnh TTHS hin nay ca nc ta l m hnh pha trn, chu s nh hng ln ca m hnh
TTHS luc a, vn tip theo l chng ta hon thin m hnh TTHS ny theo hng no? C quan im xut
l tin ti xy dng TTHS Vit Nam theo kiu tranh tung.[3] Theo kin ca chng ti th quan im ny qu d
di v khng thuyt phuc gc thc tin cng nh l lun. Trn th gii c tin l chuyn i mt cch my
mc t m hnh TTHS ny sang m hnh TTHS khc. l trng hop ca taly chuyn i t m hnh TTHS
thm vn sang m hnh TTHS tranh tung vo nm 1989 (b khng s dung h so vu n, moi chng c chi oc
xut trnh u tin tai phin ta.). Nhng kt qu khng kh quan, c nhiu truc trc, nn nm 1992 taly lai quyt
nh quay tr lai m hnh TTHS truyn thng ca mnh. kha canh khoa hoc th quan im v m hnh TTHS pha
trn l co s l lun v kh nng tip nhn v giao thoa gia cc m hnh TTHS khc nhau m khng cn phi
chuyn i lm mt i c th vn c ca mnh. Thc tin lch s TTHS th gii cng cho thy xu hng tip nhn,
giao thoa nhng yu t tch cc gia m hnh TTHS thm vn v m hnh TTHS tranh tung. Bn thn cc m hnh
TTHS ny trong thc t khng cn tn tai dang nguyn mu m c nhiu thay i, chi gi lai nhng ni dung
co bn nht m thi. Th du nh m hnh TTHS tranh tung tip thu ch nh xt x phc thm ca m hnh
TTHS thm vn, cn m hnh TTHS thm vn tip thu v m rng hon tranh tung gia cc bn trong giai oan
iu tra. Nh vy gii php ng trong vic hon thin m hnh TTHS Vit Nam l phi xut pht t c th lch s,
c th v ch nh nc nhng c th m chng ta khng th thot ly oc nh s nh hng ln ca
m hnh TTHS Php v X Vit, nh nc php quyn XHCN. tip tuc m rng nhng yu t tranh tung phin
ta so thm cng nh giai oan iu tra vi mc c khc nhau. Ni mt cch khc l tip tuc hon thin m
hnh pha trn theo hng thin v tranh tung hon na.
Cn m rng ti a tnh tranh tung ca phin ta so thm v iu ny oc xem l khu t ph. Phin ta so
thm tranh tung khng chi thay i hoat ng ca nhng ngi tham gia phin ta, tao tin khch quan nht,
cn thit nht cho bn n cng minh m cn tc ng lan ta tch cc n cc ch th t tung khc, n cc giai
oan t tung khc. Ngi hng loi y l ai? Ngi hng loi u tin y l b co. Tip theo l uy tn ca
cc co quan t tung, ca nn t php nc nh. Phin ta so thm tranh tung chnh l con ng duy nht ly
lai nim tin ca ngi dn v cng l, v co quan TA. cng chnh l mt trong nhng muc tiu ca ci cch t
php ang oc tin hnh nc ta hin nay. Tuy ci cch t php trin khai oc nhiu nm nhng dng
nh cha tao oc nhng thay i cn thit trong hoat ng TTHS. Bo Php lut Tp. H Ch Minh cch y
khng lu ng ti nhiu bi vit v nhng chuyn la xoay quanh vic xt x cc vu n hnh s[4]. Khng l
chuyn la sao oc khi m Hi ng xt x thay v phi l trong ti v t khch quan tai phin ta th lai l ngi
"dn p b co theo hng kt ti nh mt cng t vin th hai. Ta xt hi b co m khng khc g ang buc ti
b co. Ta "quay b co cho ra u ra a. Cn v cng t ch thc ngi ai din cho nh nc buc ti b
co trc ta lai thu ng trong vic thc hin ngha vu chng minh ca mnh v c Ta "gip, khng tranh
tung, ly "im lng l vng. Trong khi lut s "hng nh g choi th Vin lai lanh tanh. Mt phin ta nh vy c
p ng oc yu cu v tranh tung m Ngh quyt 08 ca B Chnh tr ngy 02/01/2002 t ra hay khng? Tai
phin hop sng 27/3/2007 ca Quc hi kha X tho lun v cc Bo co tng kt nhim k ca Vin trng
VKSNDTC v Chnh n TANDTC, ai biu Nguyn Minh Thuyt cng t cu hi "Xt x TA ta thc s
l tranh tung cha? C bao nhiu phn trm cc vu n din ra theo ng tinh thn tranh tung hay vn l na
tranh tung, na "b ti? Mt na tranh tung vn l cha tranh tung. iu ny ging nh ngi ta thng ni "mt
na ci bnh m vn l ci bnh m nhng mt na chn l th cha phi l chn l. T thi c ai cc nh trit
hoc ni chn l ny sinh trong tranh lun v tranh lun lai l hnh thc ch ao ca tranh tung. Chn l l khch
quan tc l nhng g m chng ta nhn thc oc ph hop vi thc tai khch quan. Bn n quyt nh phn
x ca TA v nguyn tc phi l chn l. Chnh v l m chng ta mi cn n TA. Nu khng c nhu cu v
kht vong v chn l s tht khch quan trong cc tranh chp php l nh ai ng ai sai, c ti hay khng c ti
th khng c s ra i ca mt co quan c chc nng c th l co quan TA trong b my nh nc. Ni n
TA l ni n chc nng xt x. Tranh tung l mt yu cu khch quan, cn thit TA thc hin chc nng xt x
ca mnh mt cch tt nht. iu ny c ngha khi cha c tranh tung tai cc phin ta th cha th ni n chn
l, cha th ni n cc bn n cng minh, ng ngi, ng ti, tm phuc, khu phuc oc. Cui cng th ai s
phi tr gi cho nhng phin ta nh vy? Ngi phi tr gi u tin l b co. Nhng tr gi tip theo l uy tn
ca TA, l nim tin ca ngi dn v cng l trong x hi.
Vn t ra l v sao lai c thc trang v gii php khc phuc n nh th no? C kin cho rng nguyn
nhn ca thc trang trn l "thi quen do lch s lai v gii php khc phuc l phi bi dng, nng cao nghip
vu cho thm phn v kim st vin. C kin khc cho rng nguyn nhn chnh l do lut. Lut cha quy nh r
v trch nhim, ngha vu ca TA, ca Vin kim st (VKS) khin cho vai tr ca hai bn cn nhp nhng, trn ln
vo nhau. Trch nhim tm s tht ca vu n t ln vai TA v khi VKS chi buc ti m khng thm chng minh
S.K
!$

th TA phi thay VKS. TA cng phi hi, phi x nu khng th vu n s b tc. Lut quy nh chng minh ti pham
thuc v cc co quan tin hnh t tung, trong c c TA. V quy nh m TA cng vi VKS buc ti b co.
Gii php khc phuc y l phi sa lut.[5]
Chng ti ng tnh vi nhm kin th hai. Nguyn nhn ch thc ca thc trang trn l do BLTTHS nc ta
cha c y nhng quy nh p ng yu cu tranh tung. Hoat ng xt x ca TA, VKS v ca nhng ngi
tham gia t tung khc tai phin ta so thm oc iu chinh cht ch bi cc quy nh ca BLTTHS. Do vy khi
m bn thn BLTTHS thiu vng nhng quy nh v tranh tung hoc quy nh khng r rng, mp m th lm sao
c th i hi phin ta c tnh tranh tung. S yu km nghip vu ca thm phn, kim st vin khi thc hin chc
nng nhim vu ca mnh chi l nguyn nhn th yu. Chng no m chng ta cha sa BLTTHS hin hnh v vn
tranh tung th chng thc trang vn khng th kh quan hon d chng ta c cc thm phn, kim st vin
gii nghip vu n my i na.
Theo nh gi ca Ban soan tho th BLTTHS 2003 oc sa i co bn v ton din. Khng th ph nhn mt
thc t l gn 2/3 cc iu lut oc sa i v b sung 36 iu mi trong BLTTHS 2003. Chng ta c co s
tin rng khi BLTTHS 2003 c hiu lc th s tao ra nhng thay i c tnh t ph hay nhng chuyn bin ng k
trong hoat ng TTHS. Nhng sau hon 3 nm, k t ngy B lut c hiu lc n nay, iu cha xy ra. Tnh
hnh thm ch cn c chiu hng xu hon. on lut s H ni phi c cng vn gi ban Ni chnh T phn nh
nhng kh khn ca lut s khi tham gia t tung nht l giai oan iu tra. Mi y B Cng an cng phi c chi
th yu cu co quan cnh st iu tra cc tinh phi tao iu kin cho lut s lm vic. Cn tnh hnh tai cc phin
ta th nh bo ch phn nh. Thc t ny buc chng ta phi nhn lai s nh gi v BLTTHS 2003. Theo
chng ti, BLTTHS 2003 oc sa i ton din nhng khng co bn. Chnh v khng sa co bn nn khng c
nhng thay i c tnh t ph hay t nht l nhng thay i ln nh chng ta mong oi trong hoat ng TTHS.
Vy phi sa i nh th no c tnh t ph? Tai din n Quc hi phin hop sng ngy 27/3/2007 va qua
ai biu Hong Vn Minh chi r mt trong nhng bc t ph quan trong trong hoat ng xt x l tranh tung.
Tranh tung bo m cho vic xt x tt hon, lm cho nn t php thc s dn ch, cng khai v minh bach[6].
ng nh vy, nhng iu ng tic l kin ca nhng ai biu nh ai biu Minh lai l thiu s trong Quc hi
kha X v chnh Quc hi kha X thng qua BLTTHS 2003. Trong qu trnh tho lun, gp cho D tho
BLTTHS 2003 c nhiu kin nhiu din n, nhiu bi vit ca nhng ngi lm cng tc nghin cu, ging
day v s cn thit phi ghi nhn nguyn tc tranh tung nh l nguyn tc co bn ca BLTTHS 2003 v phi hon
thin cc ni dung ca nguyn tc ny[7]. Nhng nhng kin khng oc tip thu v kt qu nh chng ta
thy: trong s nhng nguyn tc co bn ca BLTTHS 2003 khng c nguyn tc tranh tung. Nguyn tc co bn
ca BLTTHS chnh l nhng quy lut khch quan c vai tr ch ao trong hoat ng t tung m chng ta phi tn
trong v tun th. Hoat ng t tung t thn n mang tnh tranh tung. T c xa cho n hin nay v mi v
sau, hoat ng t tung lun l hoat ng c tnh tranh tung. V sao vy? Hoat ng t tung trong bt k lnh vc
no (t tung hnh s, t tung dn s, t tung hnh chnh, t tung trong ti.) xut hin khi c xung t loi ch gia
hai ch th trong quan h php l nht nh m bn thn ho khng th t gii quyt oc phi cn n ngi th
ba l trong ti. Cuc u tranh php l gia hai bn ch th c co hi ngang nhau trong vic bo v loi ch ca
mnh (quyn v ngha vu nh nhau) trc trong ti v t khng thin v chnh l yu t lm cho hoat ng t tung
c tnh tranh tung. L t nhin l vy. Chi c tranh tung mi c co hi at n chn l. Trch nhim ca nh lm
lut l phi nhn thc oc quy lut khch quan , tha nhn quy lut khch quan v thit k cc hoat ng t
tung ph hop vi yu cu ca quy lut khch quan. Khi chng ta cha tha nhn tranh tung l nguyn tc co bn
ca hoat ng t tung th lm sao chng ta c th i hi cc quy nh cu th ca hoat ng t tung phi th hin
tnh tranh tung? C th ni mt cch thng thn rng BLTTHS 2003 khng th ch ha oc yu cu tranh tung tai
phin ta so thm theo Ngh quyt 08 ca B Chnh tr. Hy th phn tch v so snh cc quy nh v phin ta so
thm trong BLTTHS 1988 v trong BLTTHS 2003 ta s thy, hu nh khng c thay i g ng k nu khng
mun ni l moi quy nh vn nh c. Trc kia Ta l ngi xt hi u tin v l ngi ng vai tr ch ao
trong th tuc xt hi. By gi vn vy. Th tuc tranh lun chi c b sung thm iu 218 quy nh ngha vu ca
VKS phi a ra lp lun ca mnh v quyn ca TA ngh VKS phi p lai kin cha oc tranh lun. Vi
nhng sa i nh vy lm sao c th c oc phin ta tranh tung nh tinh thn ca Ngh quyt 08 oc.
Gii php u tin c th tao ra s chuyn bin tch cc trong hoat ng TTHS ca nc ta l phi lm cho hoat
ng ph hop vi quy lut khch quan vn c ca n. C ngha l phi tha nhn tranh tung l mt trong
nhng nguyn tc co bn ca TTHS v phi cu th ha cc ni dung ca n trong ton b tin trnh t tung.
Tranh tung khng chi din ra phin ta so thm, nhng cn xc nh tranh tung phin ta so thm l khu t
ph v xt x so thm l giai oan trung tm trong tin trnh t tung. Do vy cn sa i b sung cc quy nh cu
th ca BLTTHS cho phin ta so thm c tnh tranh tung. Mun c tranh tung th cn c s tch bach v chc
nng ca cc ch th t tung. Do vy cn sa iu 10 BLTTHS 2003 theo hng xc nh TA co quan thc hin
chc nng xt x khng c trch nhim chng minh ti pham. TA cng c nhim vu bo v php lut nhng TA
thc hin nhim vu thng qua chc nng xt x ca mnh. TA khng phi l ngi truy t b co nn TA khng
c ngha vu chng minh ti pham. Ngha vu chng minh ti pham thuc v co quan tin hnh t tung thc hin
S.K
"%

chc nng buc ti (Co quan iu tra, VKS). TA chi c ngha vu chng minh trong bn n ca mnh l do v sao TA
chp nhn co trang ca VKS m khng chp nhn li bo cha ca lut s (khi tuyn bn n kt ti b co) hoc
ngoc lai, v sao TA khng chp nhn co trang ca VKS m lai chp nhn li bo cha ca lut s (khi tuyn bn
n v ti vi b co). Cu th cn sa i mt s quy nh ca BLTTHS 2003 theo hng sau:
- B nhng thm quyn khng ph hop vi chc nng xt x ca TA nh thm quyn khi t vu n hnh s (khon
1 iu104 BLTTHS 2003), thm quyn oc xt x b co theo khon khc vi khon m VKS truy t trong cng
mt iu lut theo hng nng hon, lm bt loi cho b co hon (khon 2 iu 196 BLTTHS 2003).
- Sa i cc quy nh v th tuc xt hi tai phin ta m bo tnh tranh tung theo hng nn quy nh chi cc
bn tranh tung (Bn buc ti l VKS v ngi b hai; bn bo cha l ngi bo cha v b co) mi tham gia vo
th tuc xt hi. Xt hi chnh l cch thc chng minh bng cc chng c s tn tai (hoc khng tn tai) ca
nhng s kin, tnh tit cu th ca vu n. Chng minh ti pham l ngha vu ca bn buc ti v chng minh khng
phi ti pham l quyn ca bn bo cha. TA khng phi l bn tranh tung nn khng tham gia xt hi m l ngi
iu khin qu trnh xt hi. Nhng cu hi ca TA trong phn ny chi c th l nhng cu hi mang tnh th tuc.
Bt k cu hi no ca TA v tnh tit cu th ca vu n u khng ng chc nng v u c th lm nghi ng s
v t khch quan ca TA.
- B quy nh v vic thm phn tr h so iu tra b sung (iu 179 v iu 199 BLTTHS 2003). Nhng quy
nh ny oc xem nh l "ng cu nan cho VKS. Tai khon1 iu 179 quy nh nhng trng hop thm
phn c th tr h so iu tra b sung, nhng khon 2 iu 179 lai quy nh trong trng hop VKS khng b
sung oc nhng vn m TA yu cu b sung v vn gi nguyn quyt nh truy t th TA vn tin hnh xt x.
Lut quy nh nh vy th Ta tr h so yu cu iu tra b sung lm g? rng l chi lm mt thi gian.
Chi nn quy nh trng hop duy nht m thm phn c quyn tr h so yu cu b sung l khi pht hin c
nhng vi pham nghim trong th tuc t tung v nhng vi pham cn tr vic xt x ca TA (Th du nh VKS
cha tng at co trang cho b co). Cn vn chng c hay cha, c th xt x oc hay khng, chng
c no l chng c quan trong ca vu n khng phi l s quan tm ca TA v ngi phi quan tm v vic ny l
VKS. TA chi cn quan tm l VKS c chng minh oc co trang ca mnh hay khng. V du trng hop VKS cho
rng chng c chng minh b co nhn hi l l 6.000 la M, trong khi TA lai cho rng VKS khng
chng minh oc (do khng chng c) th TA khng cn phi tr h so cho VKS thu thp thm chng c b
v TA khng c ngha vu phi chng minh b co c ti hay v ti. Trong trng hop ny TA khng c la chon no
khc l phi tuyn b co v ti v VKS khng chng minh oc ti ca b co. Khng chng minh oc ti c
ngha l s v ti oc chng minh. Tong t, khi TA thy VKS chi chng minh oc b co nhn hi l c
2.000 la ch khng phi 6.000 nh co trang th TA c th tuyn bn n kt ti b co v nhn hi l 2.000 la
m khng cn phi tr h so iu tra b sung.
Chi c th c phin ta so thm tranh tung khi TA tr v vai tr ch thc ca n l trong ti v t khch quan, chi
xt x ch khng buc ti thay cho VKS hay cng VKS buc ti b co. V nu nh vy th ong nhin VKS
khng cn ch da na, VKS s khng th khng tranh tung. Khi VKS sn sng tranh tung c ngha l vic truy
t b co oc cn nhc, xem xt thn trong t chng c cho n ti danh. Chng c th lai do co quan iu tra
thu thp. Do vy, c th t tin tranh tung bnh ng sng phng vi bn bo cha th VKS khng th d di vi
co quan iu tra v vi kt qu ca hoat ng iu tra. Bt k s d di no ca VKS vi co quan iu tra v vic
tun th cc yu cu ca BLTTHS trong qu trnh iu tra th sau ny tai phin ta so thm VKS s phi tr gi v
s d di bng chnh uy tn ca ngnh mnh.
Nh ni trn, phin ta so thm tranh tung cn tc ng lan ta tch cc n giai oan iu tra. Ngoi tc
ng c tnh dy chuyn ny vn cn thit m rng pham vi tranh tung trong giai oan iu tra. M rng tnh tranh
tung trong giai oan ny chnh l m rng pham vi quyn bo cha ca b can, ca ngi b tam gi v m rng
nhng bo m t tung cho quyn bo cha. BLTTHS 2003 ghi nhn s tham gia ca ngi bo cha thi
im khi c quyt nh tam gi v b sung mt s quyn ca ngi bo cha tai iu 58. Mc d c nhng bc
tin b v quy nh ca lut nhng trong thc tin hoat ng TTHS vn cha tao oc s thay i nh mong oi
m thm ch cn c du hiu xu hon nh bo ch phn nh. S tham gia ca ngi bo cha theo quy nh
ca lut trong giai oan ny vn cn nhiu kh khn. Theo kin ca chng ti nguyn nhn chnh l nhng quy
nh tin b ny khng oc cu th ha, khng c nhng bo m t tung km theo nn tnh hin thc ca chng
rt han ch. Th du nh quy nh tai khon 4 iu 56 BLTTHS c nhiu im khng cht ch, khng r rng: lut
khng quy nh "giy t lin quan n vic bo cha l nhng giy t no nn trong thc tin c nhng quy
nh khc nhau t pha cc co quan tin hnh t tung. Lut khng quy nh nhng trng hop no th cc co quan
tin hnh t tung khi nhn oc ngh cp giy chng nhn ngi bo cha c quyn oc t chi. Lut chi quy
nh nu t chi cp giy chng nhn th phi nu r l do. Quy nh ny khng c ngha g ht v vn m
ngi bo cha quan tm khng phi l khi t chi c nu l do hay khng nu l do m l vn l do t chi
no l hop php v l do t chi no l khng hop php cn khiu nai. Quyn bo cha quyn hin nh ca
b can (iu 132 Hin php 1992 sa i) trn thc t c th b v hiu ha bi s ty tin ca co quan tin hnh
S.K
"1

t tung m ho khng th khiu nai oc hoc c khiu nai th cng khng gii quyt oc. Theo lut th ngi bo
cha tham gia t tung t khi khi t b can (iu 58 BLTTHS 2003), nhng quy nh v thi han 3 ngy nhn
oc giy chng nhn ngi bo cha (iu 56 BLTTHS 2003) ph nh thi im tham gia ca ngi bo
cha. Ni mt cch khc l trong moi trng hop, ti u nht th ngi bo cha cng chi c th tham gia vo
trong vu n chm 3 ngy so vi thi im khi t b can. iu ng ch l trong thi han 3 ngy ny thn ch
ca ho c th b hi cung m khng c s tham gia ca ngi bo cha v iu 131 yu cu co quan iu tra
phi tin hnh ngay vic hi cung b can ngay sau khi c quyt nh khi t b can. V ai cng bit rng nhng li
khai ban u c ngha quan trong nh th no i vi b can v i vi co quan iu tra. bo m hon na
quyn con ngi ca b can, m rng tnh tranh tung, tao ra s t ph trong giai oan iu tra chng ta c th chi
cn b sung s tham gia bt buc ca ngi bo cha trong hai thi im quan trong sau y ca b can: thi
im tin hnh ly li khai u tin sau khi c quyt nh khi t b can v thi im b can nhn ti. Moi li khai
ca b can trong hai thi im ni trn m khng c s hin din ca ngi bo cha khng oc tha nhn l
chng c. Theo quan im ca chng ti, s b sung ny hon ton c tnh kh thi trong iu kin thc t ca
nc ta. Hoc quy nh ngi bo cha c quyn thu thp ti liu, vt, tnh tit lin quan n vic bo cha
(im d khon 2 iu 58 BLTTHS) nhng lut khng quy nh thu thp bng cch no v hnh thc ghi nhn kt
qu thu thp ti liu vt ny nh th no th gi tr php l ca chng n u? Do vy im tin b ny ca
BLTTHS 2003 khng c tnh hin thc v khng i vo cuc sng oc. BLTTHS cn c nhng quy nh cu th
hon v quyn quan trong ny ca ngi bo cha.
Tha nhn m hnh TTHS Vit Nam hin nay l m hnh pha trn v nh hng hon thin l xy dng m hnh
pha trn thin v tranh tung l gii php cn thit v ng n, ph hop vi yu cu ca ci cch t php nc
ta hin nay v ph hop vi tro lu chung ca lch s TTHS trn th gii.
[1] Donald Chiasson, So snh php lut T tung Hnh s, K yu Hi tho v T tung Hnh s, Lat 9-11/9/2003.
[2] Donald Chiasson, tl.d
[3] Pham Hng Hi, M hnh l lun B lut T tung Hnh s Vit Nam, Nxb Cng an nhn dn, H ni 2003.
[4] Ta c buc ti thay Vin? Bo Php lut Tp. H Ch Minh, 21/3/2007.
[5] Xt hi b co: ta khng oc "ct b co, Bo Php lut Tp.H Ch Minh, ngy 23/3//2007.
[6] Bo Si Gn gii phng, s th t 28/3/2007.
[7] Nguyn Thi Phc, D tho B Lut T tung hnh s (sa i) v nguyn tc tranh tung, Tap ch Nh nc v
Php lut, s 9/2003.
TAP CH KHPL S 5(42)/2007
&'( )'* +,-./ 0(/ /1234 T5(/1 6470 &8T9 T:* 14;9 T:* 14<*
/1,-=/ T4>/ ):T ?
? )@i hAB <//C TD. HE 0hF *inh
1. +uGHn BIn ngJKi v vLn MH NOI MOm PuGHn BIn ngJKi
1.1. Quyn con ngi l mt gi tr nhn loi, ng thi c tnh lch s hnh thnh trong cuc u tranh giai cp v !c "#
sung m$i %ua cc thi i &hc nhau
'()
* +h,o +- i.n ti/ng 0i1t (223
'3)
th %u45n l 6i5u m php lu7t ho8c 9: hi c;ng nh7n
cho !c h<ng, !c lm, !c =i h>i?* @h v74, %u45n con ngi l nhAng i5u m php lu7t ho8c 9: hi c;ng nh7n cho
mBi con ngi !c h<ng* Cu45n con ngi !c 8t trong mDi %uan h1 v$i nghEa vF, trch nhi1m cGa mBi c nhn Di v$i
9: hi v !c giHi %u4/t trIn cJ s< Hm "Ho l! ch 9: hi* KHo Hm %u45n con ngi l "Ho Hm Ln chG, "Ho Hm hi1u %uH,
hi1u lMc nh n$c cNng nh %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln* O4 l mFc tiIu m OHng v @h n$c ta lu;n h$ng t$i*
0i1c "Ho Hm cc %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln phF thuc vo nhi5u 4/u tD nhP &inh t/, chnh tr, vQn ho, t t<ngR
trong nh n$c "Ho Hm v5 m8t php lS, cc cJ %uan tD tFng "Ho Hm thMc thi php lu7t c hi1u %uH l vn 5 cMc &T %uan
S.K
"2

trUng* +rong "i vi/t n4 chVng t;i chW 5 c7p /n mt sD vn 5 "Ho Hm %u45n con ngi cGa ngi " "Xt, tm giA, tm giam
< n$c ta hi1n na4*
1.2. Nhm bo m quyn con ngi, Hin php 1992 ca nc !a " ghi nh#n hai nguy$n !%c quan !&'ng( YiZ cc %u45n v5
chnh tr, Ln sM, &inh t/, vQn ho v 9: hi phHi !c t;n trUng
'[)
\ YiiZ @h n$c c nghEa vF Hm "Ho thMc hi1n cc %u45n v
nghEa vF php lS cGa c;ng Ln
'])
* +- hai ngu4In tXc n4 v . Hm "Ho thMc hi1n trIn thMc t/, î/n php (223 : %u4 nh cJ
ch/ thMc hi1n nh sauP
_ Cu45n con ngi, %u45n c;ng Ln !c h1 thDng cJ %uan %u45n lMc nh n$c Hm "Ho thMc hi1n* Oi5u ` î/n php (223
%u4 nhP 6@hn Ln s LFng %u45n lMc nh n$c th;ng %ua CuDc hi v î ng nhn Ln l nhAng cJ %uan i Li1n cho S
ch v ngu41n vUng cGa nhn Ln, Lo nhn Ln "au ra v chu trch nhi1m tr$c nhn Ln?* CuDc hi, cJ %uan %u45n lMc nh
n$c cao nht Lo nhn Ln cH n$c "au ra, "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n v nghEa vF cJ "Hn cGa c;ng Ln "bng cc
phJng thcc sauP 94 LMng î/n php v php lu7t, ghi nh7n S ch, ngu41n vUng cGa nhn Ln, th. ch/ ho cc %u45n v nghEa
vF cJ "Hn cGa c;ng Ln\ gim st tDi cao vi1c tun th,o î/n php v php lu7t cGa cc chG th., nht l cc chG th. nXm giA
%u45n lMc nh n$c\ %u4/t nh nhAng vn 5 %uan trUng nht cGa t n$c* î ng nhn Ln i Li1n cho S ch, ngu41n
vUng v %u45n lm chG cGa nhn Ln a phJng, thMc hi1n vi1c gim st hot ng cGa cc cJ %uan nh n$c a phJng*
_ Cu45n con ngi, %u45n c;ng Ln !c Hm "Ho thMc hi1n "<i h1 thDng cJ %uan hnh php* dhnh phG v ue "an nhn Ln
cc cp l chG th. c trch nhi1m a php lu7t i vo cuc sDng, lm cho %u45n v nghEa vF cGa c;ng Ln tr< thnh hi1n thMc,
l cJ %uan trMc ti/p %uHn lS nh n$c trIn mUi lEnh vMc cGa i sDng 9: hi\ trong cJ %uan c;ng an YcJ %uan i5u traZ c vai
tr= %uan trUng trong vi1c "Ho v1 tr7t tM php lu7t v php ch/
_ Cu45n con ngi, %u45n c;ng Ln c=n !c "Ho Hm %ua h1 thDng cJ %uan t php* +o n v 0i1n &i.m st l cc cJ %uan
"Ho v1 php ch/, %u45n lm chG cGa nhn Ln, "Ho v1 ti sHn cGa @h n$c, t7p th. v tnh mng, Lanh LM, nhn phfmR cGa
con ngi*
2. &OI MOm PuGHn BIn ngJKi tQIng viB NRt9 t@m giS9 t@m giam
2.1. )%! ngi, !*m gi+, !*m giam ngi ,- cc "i1n php ngQn ch8n nhbm hn ch/ mt sD %u45n cGa c;ng Ln, %u45n con
ngi cGa ngi " "Xt* gFc ch cGa cc "i1n php n4 l . Hm "Ho cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng thMc hi1n tDt chcc
nQng, nhi1m vF cGa mnh trong c;ng tc u tranh chDng v ph=ng ng-a ti phm, Hm "Ho tr7t tM php lu7t v php ch/* dc
"i1n php ngQn ch8n nhbm "Ho v1 cc %u45n con ngi, %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln nhng &hi p LFng chVng
cNng rt Lh to ra nhAng Hnh h<ng tiIu cMc /n %u45n con ngi, %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln* K<i v, mt sD hot
ng tD tFng c Hnh h<ng trMc ti/p /n %u45n tM Lo, %u45n "t &hH 9m phm v5 thn th., %u45n !c th;ng tinR cGa ngi
" "Xt* @Xm vAng ni Lung, thfm %u45n, thG tFc "Xt, tm giA, tm giam si "Ho Hm cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, ngi
ti/n hnh tD tFng p LFng Vng php lu7t, trnh vi phm cc %u4 nh php lu7t v5 "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln
&hi thMc thi c;ng vF*
jut pht t- tam %uan trUng cGa vi1c "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln Oi5u k( î/n php (223 %u4 nhP 6d;ng Ln
c %u45n "t &hH 9m phm v5 thn th., !c php lu7t "Ho h v5 tnh mng, scc &hol, Lanh LM v nhn phfm* mh;ng ai " "Xt
n/u &h;ng c %u4/t nh cGa +o n, %u4/t nh ho8c phI chufn cGa 0i1n &i.m st nhn Ln, tr- trng h!p phm ti %uH tang*
0i1c "Xt v giam giA ngi phHi Vng php lu7t* @ghiIm cm mUi hnh vi tru4 "cc, nhFc hnh 9Vc phm Lanh LM, nhn phfm
cGa c;ng Ln?* Oi5u k3 î/n php (223 cNng nhn mnhP 6@gi " "Xt, " giam giA, " tru4 tD, 9nt 9 tri php lu7t c %u45n
!c "i thng thi1t hi v5 v7t cht v phFc hi Lanh LM* @gi lm tri php lu7t trong vi1c "Xt, giam giA, tru4 tD, 9nt 9
g4 thi1t hi cho ngi &hc phHi " 9 lS nghiIm minh?* @hAng %u4 nh trIn cGa î/n php nhbm ngQn ng-a sM vi phm
%u45n con ngi, %u45n "t &hH 9m phm v5 thn th., %u45n !c "Ho v1 nhn phfm, Lanh LM cGa c;ng Ln t- pha cc cJ
%uan, cn " nh n$c* dc %u4 nh ti Oi5u k( v Oi5u k3 cNng l cJ s< . 94 LMng ou7t +D tFng ^nh sM trong vi1c "Ho v1
%u45n con ngi, %u45n c;ng Ln trong thMc tihn*
2.2. )%! ngi, !*m gi+, !*m giam ngi l nhAng "i1n php cpng ch/ can thi/t Lo cc cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n
p LFng Di v$i " can, " co* gt sD trng h!p, c th. p LFng cH Di v$i ngi cha " &h<i tD Ynh ngi " "Xt trong
trng h!p phm ti %uH tang v trong trng h!p &hfn cpZ nhbm ngQn ch8n nhAng hnh vi ngu4 hi.m cho 9: hi cGa hU,
ngQn ng-a hU ti/p tFc phm ti, trDn trnh php lu7t ho8c c hnh ng cHn tr< cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 ho8c thi hnh
n*
@hAng nQm gan 4 "Xt, giam, giA l vn 5 thu hVt sM chV S cGa nhi5u cJ %uan nh n$c, cc t# chcc 9: hi, v ;ng Ho
%uan chVng nhn Ln* 0i1c "Xt ngi tuT ti1n, "Xt oan ngi &h;ng c ti, tm giA, tm giam ngi &h;ng c o1nh : lm Hnh
h<ng nghiIm trUng /n %u45n con ngi, %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln* d trng h!p cJ %uan cp L$i giA ngi
nhng &h;ng "o co cJ %uan c thfm %u45n, 9 lS vF vi1c tq4 ti1n, 9m hi nghiIm trUng /n %u45n tM Lo, %u45n !c "Ho
h v5 Lanh LM, nhn phfm cGa con ngi* +rng h!p cGa hai ch ,m c; ^Xc +h Kch +u4/t v c; ^Xc +h Kch +hG4 ti tWnh
Knh +hu7n m "o ch : phHn nh l mt trong nhAng v LF vi phm php lu7t &h;ng ng 9H4 ra n/u ngi thi hnh c;ng vF
c chu4In m;n nghi1p vF vAng vng* +h7t &h tin &hi chW m$i nghi ng c; ^Xc +h Kch +u4/t v ,m gi l ^Xc +h Kch
+hG4 tro vng giH m chG ti1m vng gr mim : Lsn giHi hai c; t$i c;ng an th trn dh! oau\ v ti 4, !c c;ng an th trn
cho phnp, chG ti1m vng : tM ti1n .gi+/ ch ,m c; +u4/t t- (` gi ng4 3(t( /n 3 gi ng4 33t(t3uu`, th7m ch c=n c0i h!
qu1n o cGa cc c; . 2hm 34!
'v)
.
gt trng h!p &hc 9H4 ra ng4 (wt3t3uu` ti %un "ia trIn ng gc OEnh dhi, Cu7n (, +x*^dg* O;ng Ho thMc &hch ti
4 : rt "t "nh tr$c hnh Hnh g4 phHn cHmP mhoHng "a "Dn ngi Y"o ch phHn nh l c;ng anZ Lsn giHi mt ngi "
c=ng ta4 t- trIn 9, Y"i.n sD 9anhZ "$c 9uDng v vo %un* gUi ngi ngi vo "n Qn, ngi thanh niIn ngi "In cnh, !ay
phi b5 c6ng ch7! 8-o ch9n gh g:
'`)
R O4 l trng h!p Lo &h;ng t;n trUng %u45n l!i h!p php cGa ngi " Lsn giHi, &h;ng
giA Vng l5 lDi, tc phong c;ng an nhn Ln nIn mt sD cn ", chi/n sE &hi "Xt, Lsn giHi ngi vi phm php lu7t : 9m hi
/n Lanh LM nhn phfm cGa con ngi, coi thng L lu7n 9: hi*
S.K
"3

gt vF vi1c th. hi1n "Xt ngi tq4 ti1n, &h;ng Vng trnh tM thG tFc lu7t nh : 9H4 ra ti 9: +hanh oong, hu41n yIn gr, tWnh
^ng yIn* zihn ti/n cGa vF vi1c c th. tm tXt nh sauP K 0uDt c hai con l anh CuS v anh {u* dh +oan l v! anh CuS "
@gu4hn +qng om trIu gh|o v ch8n nh* }ng dhc Ychng " 0uDtZ cNng " om hnh hung* mhoHng 3(h[u om &no vi
chFc ngi /n v4 nh, nnm gch , Lqng &i/m m thGng ca nh ;ng dhc* }ng dhc nnm gch 9uDng &h;ng cho om v
ng "Un /n gan, sau nhm cGa om "> ch4* ^;m sau, m| v chV cGa om /n nh ;ng dhc "Xt 5n v lm gs4 rQng cGa
om Yv phHi 5n mBi ci /n hai tri1u ngZ* 0F vi1c !c a /n cJ %uan php lu7t* {ng ng4 3vt(ut3uuv anh CuS /n trF
s< c;ng an hu41n yIn gr th,o gi4 tri1u t7p v " "Xt giam ti tri tm giam c;ng an tWnh ^ng yIn, m:i t$i 33 gi cqng ng4
c;ng an hu41n m$i th;ng "o cho gia nh " 0uDt* +r$c ng4 3ut`t3uuv anh {u Y,m trai anh CuSZ ang lao ng ti tri
nu;i l!n cGa nh th " "a cn " c;ng an hu41n m7c !hng ph;c n ch0 !h<ng ,$n c=ng an huy>n ?$n @A b%! giam
'k)
* +rng
h!p n4 cc cn " c;ng an : vi phm cc %u4 nh cGa ou7t +D tFng ^nh sM v5 vi1c "Xt, giam giA ngi* dn " thMc hi1n
"Xt ngi &h;ng c l1nh "Xt, &hi "Xt &h;ng t;n trUng trnh tM thG tFc "Xt, "Xt ngi &h;ng c sM chcng &i/n cGa chnh %u45n,
&h;ng l7p "iIn "Hn &hi "Xt* @hAng vi1c lm n4 lm Hnh h<ng nghiIm trUng %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln, g4 "cc 9Vc
trong L lu7n 9: hi*
KXt ngi, tm giA, tm giam oan sai tu4 cha phHi l hi1n t!ng ph# "i/n nhng : 9H4 ra < nhi5u a phJng, g4 nIn sM "t
"nh trong L lu7n 9: hi, c trng h!p g4 ra h7u %uH nghiIm trUng* 0 LF, trng h!p oan sai cGa tha4 gio @gu4hn ginh
ông < hu41n +i.u dan, tWnh +r 0inh* gt lan i LM ti1c c$i v5 tha4 6ch/nh chong? v " tn ng: "am ta4* dNng Im
9H4 ra vF nh nhau ti nh v! chng anh ^qng, ch O;i* @gh, ti/ng ln 9n " ûm v con trai l anh Occ ch4 sang* gt
"ng ,n Lqng g74 phang anh Occ v " ûm ngt 9Wu* Kng ,n cqng ng "Un "> ch4* ~nh ^qng " thJng t7t ], ch O;i
(u, K ûm (u, anh Occ w* gt tuan sau tha4 gio ông !c mi lIn 9:* 6+$i nJi th4 c G cH c;ng an tWnh, c;ng an
hu41n, c;ng an 9: ch sn, cha hi.u chu41n g 9H4 ra th tha4 ngh, ti/ng h;P B$n gi! ngi, cp ca h* 8C 2hD 1u h-ngE
Bh1y chong 8ng, ang nghF 3Gm 8C 2hD ca minh ,- gH !hH h' !hoIn !ho%! c0i h! J ca !h1yK &Ji !h1y b5 a ,$n 3G ch0
!h<ng 8 nLi giam gi+R suDt su thng trong ph=ng giam tha4 m$i mng mng hiMu mnh " "Xt v c cc 4/u tD gan giDng v$i
nhAng i5u m cc nn nhn &. li mt cch ln 9n thi/u thDng nht?
'w)
R +i Oi5u 2 K lu7t +D tFng ^nh sM 3uu[ %u4 nh
6&h;ng ai " coi l c ti v phHi chu hnh pht &hi cha c "Hn n &/t ti cGa +=a n : c hi1u lMc php lu7t?\ nh v74, cJ
%uan c;ng an thMc hi1n l1nh "Xt nhng &h;ng ni lS Lo "Xt cho tha4 ông, vi1c c;ng an gUi tha4 l 6tIn gi/t ngi c$p cGa?,
c<i h/t cGa tha4 l vi phm php lu7t, 9Vc phm nghiIm trUng Lanh LM nhn phfm cGa tha4 ông*
gt trong nhAng ngu4In nhn Lsn /n hi1n t!ng "Xt ngi tq4 ti1n, "Xt oan sai, &h;ng Vng trnh tM thG tFc l Lo trnh ,
nQng lMc cGa mt " ph7n cn " trong cc cJ %uan tD tFng c=n hn ch/, S thcc php lu7t cha !c 5 cao* dhng hn, vF n
zJng +h @ga " 9nt 9 v5 ti 6l-a Ho chi/m ot ti sHn c;ng Ln? < %u7n ôn mi/m, ^ @i* +h,o cJ %uan chcc nQng
6cQn cc vo ton " ti li1u c trong h sJ vF nR th4 rbng vi1c i5u tra, thu th7p chcng cc v 9nt 9 cGa cc cJ %uan ti/n
hnh tD tFng %u7n ôn mi/m : vi phm nghiIm trUng trnh tM, thG tFc tD tFng hnh sM v p LFng cha Vng %u4 nh cGa
php lu7t v5 9 lS vF n* Ong thi cc chcng cc thu th7p cha G cQn cc &/t lu7n zJng +h @ga l ngi : c hnh vi l-a
Ho chi/m ot 3uu*uuu ng?*
'2)
@h v74, Lo nh7n thcc &h;ng a4 G v5 tnh cht, vai tr= v tam %uan trUng cGa hot ng "Xt ngi, tm giam, tm giA cNng
nh cc %u4 nh cGa php lu7t v5 trnh tM, thG tFc giHi %u4/t vF n lm cho vi1c v7n LFng thi/u chnh 9c Lh Lsn /n nhAng
hot ng tuT ti1n, tri php lu7t 9m hi /n %u45n con ngi, l!i ch h!p php cGa c;ng Ln* O. "Ho Hm !c %u45n con
ngi, %u45n c;ng Ln trong hot ng tD tFng, can nng cao trnh chu4In m;n nghi1p vF cho i5u tra viIn, &i.m st viIn,
thfm phn, phHi &h;ng ng-ng "i Lpng nng cao S thcc php lu7t, S thcc chnh tr v o cc c;ng vF cho nhAng cn " n4\
thMc hi1n tDt ch/ "o co Di v$i cJ %uan c thfm %u45n v tr$c nhn Ln th;ng %ua cJ %uan i Li1n cGa hU ti a
phJng Y< mcc cho phnp n/u &h;ng lm Hnh h<ng t$i vi1c giHi %u4/t vF nZ\ Hm "Ho cJ ch/ &i.m tra, gim st cGa cJ
%uan c thfm %u45n v cGa nhn Ln*
g8t &hc, . nng cao hi1u %uH c;ng tc v "Ho Hm !c %u45n con ngi, chG th. ti/n hnh tD tFng phHi nh7n thcc !c r S
nghEa cGa vi1c p LFng cc "i1n php ngQn ch8n* xhHi hi.u rbngP p LFng cc "i1n php "Xt ngi, tm giA, tm giam l nhbm
"Ho v1 tr7t tM php lu7t, %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi, nhng can chV S "Ho Hm %u45n v l!i ch h!p php cGa
ngi " p LFng* K<i v ngi " p LFng "i1n php ngQn ch8n cha phHi l ti phm, hU m$i chW tm " hn ch/ mt sD %u45n
nh %u45n tM Lo i li, %u45n tM Lo c trV* @hAng %u45n &hc cGa ngi " p LFng "i1n php ngQn ch8n vsn phHi !c "Ho
Hm v !c t;n trUng* dhng hn, %u45n "t &hH 9m phm v5 thn th., %u45n !c "Ho h v5 tnh mng, scc &hol, Lanh LM
v nhn phfm
'(u)
*
0i1c p LFng tq4 ti1n cc "i1n php ngQn ch8n nh vi1c "Xt oan ngi v; ti, "Xt &h;ng Vng thG tFc, "Xt sai thfm %u45n, tm
giA ho8c tm giam %u hnR 5u lm Hnh h<ng nghiIm trUng /n %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln* @gi thMc hi1n
mt trong cc hnh vi ni trIn phHi " 9 l nghiIm &hXc, th7m ch c th. " tru4 tD th,o php lu7t . "Ho Hm sM nghiIm minh,
c;ng "bng 9: hi, "Ho Hm %u45n con ngi cGa ngi " "Xt oan, sai, " tm giA, tm giam %u hn* @hAng hnh vi "Xt oan
ngi v; ti, "Xt &h;ng Vng thG tFc, "Xt sai thfm %u45n, tm giA ho8c tm giam %u hn &h;ng chW 9m hi hot ng Vng
Xn cGa cJ %uan i5u tra, tru4 tD, 9nt 9, 9m phm %u45n "t &hH 9m phm thn th. v sinh mng chnh tr cGa con ngi,
cGa c;ng Ln m c=n lm su4 giHm u4 tn cGa @h n$c ta, nh n$c cGa Ln, Lo Ln v v Ln, lm giHm sVt l=ng tin cGa %uan
chVng Di v$i cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* 0 v74, vi1c hi.u Vng, hi.u a4 G v thMc hi1n nghiIm chWnh cc %u4 nh cGa
php lu7t v5 cc "i1n php ngQn ch8n si nng cao hi1u %uH cuc u tranh chDng v ph=ng ng-a ti phm\ %ua cNng gp
phan %uan trUng v can thi/t . "Ho Hm %u45n con ngi*
0$i 4Iu cau cGa cuc u tranh ph=ng chDng ti phm, vi1c "Xt, giam giA can phHi !c ti/n hnh &iIn %u4/t, &p thi* +u4
nhiIn, &h;ng th. v "t cc mt lS Lo g m p LFng cc "i1n php ngQn ch8n trn lan, sai tnh cht, sai Di t!ng, &h;ng Hm
"Ho cc 4Iu cau cGa php lu7t lm Hnh h<ng /n %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln*
S.K
"4

KXt ngi &h;ng phHi l "i1n php tr-ng pht Di v$i ngi phm ti m l "i1n php ngQn ch8n !c p LFng . t$c "> i5u
&i1n g4 ra ti phm, ngQn ch8n hnh vi phm ti, hnh vi trDn trnh php lu7t cGa ngi thMc hi1n hnh vi phm ti, "Ho Hm
sM hot ng Vng Xn cGa cc cJ %uan "Ho v1 php lu7t*
2.N. )%! b5 can, b5 co M !*m giam l "i1n php thng !c p LFng trong u tranh chDng ti phm* gFc ch l . ngQn
ch8n hnh vi phm ti v vi1c lfn trDn php lu7t cGa " can, " co* KXt " can, " co . tm giam l "Xt ngi : " &h<i tD v5
hnh sM ho8c ngi : " +o n %u4/t nh a ra 9nt 9 . phFc vF c;ng tc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9, thi hnh n hnh sM* @h
v74, Di t!ng " "Xt . tm giam chW c th. l " can, " co* @gi cha " &h<i tD v$i t cch l " can, ho8c ngi &h;ng "
+o n a ra 9nt 9 &h;ng th. " "Xt . tm giam* @/u ngi cha " &h<i tD v$i t cch l " can, ho8c ngi &h;ng " +o
n a ra 9nt 9 m vsn " "Xt . tm giam th c nghEa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng : thMc hi1n &h;ng Vng %u4 nh php
lu7t, %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln cGa ngi " "Xt &h;ng !c Hm "Ho* KXt " can, " co . tm giam &h;ng phHi l
"i1n php Lu4 nht . ngQn ch8n, v v74 &h;ng phHi mUi " can, " co 5u " "Xt . tm giam* mhi "Xt " can, " co . tm
giam phHi cQn cc vo tnh cht, mcc hnh vi phm ti, nhn thn cGa ngi phm ti v thi cGa hU &hi v sau &hi thMc
hi1n hnh vi phm ti* dhW !c "Xt ngi . tm giam &hi c G cQn cc . 9c nh ngi : thMc hi1n hnh vi phm ti v
n/u 9nt th4 can phHi "Xt . to i5u &i1n thu7n l!i cho vi1c i5u tra, 9 lS ti phm* mhi c nhAng i5u &i1n, Lu hi1u cho
th4 ngi phm ti &h;ng c S trDn trnh php lu7t, &h;ng g4 &h &hQn cho hot ng i5u tra, tru4 tD, 9nt 9, thi hnh n
th &h;ng nIn "Xt Yth7m ch &h;ng !c "XtZ m c th. p LFng cc "i1n php ngQn ch8n &hc* dhng hn, ngi phm ti lan
au, tnh cht t nghiIm trUng ho8c phm ti Lo v; S, &h;ng c hnh ng cHn tr< hot ng i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th &h;ng
can "Xt . tm giam*
KXt " can, " co . tm giam c Hnh h<ng trMc ti/p /n %u45n con ngi, %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln v v74 chW
nhAng ngi c thfm %u45n m$i c %u45n ra l1nh "Xt* o1nh "Xt n/u thi/u sM phI chufn cGa 0i1n &i.m st si " coi l &h;ng c
gi tr v c;ng Ln c %u45n &h;ng chp hnh* ou7t %u4 nh sM phI chufn cGa 0i1n &i.m st cqng cp nhbm "Ho Hm cho vi1c
"Xt ngi Vng php lu7t v chW "Xt nhAng ngi thMc sM can phHi "Xt . ngQn ch8n ti phm ho8c . phFc vF c;ng tc i5u tra,
tru4 tD, 9nt 9, v thi hnh n hnh sM* O. "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln, &hi thMc hi1n "Xt " can, " co . tm
giam phHi Hm "HoP o1nh "Xt phHi ghi r ng4, thng, nQm\ hU, tIn\ chcc vF cGa ngi ra l1nh\ hU, tIn, a chW cGa ngi " "Xt
v lS Lo "Xt phHi th7t r rng, c cJ s< php lS* o1nh "Xt Lo ngi c thfm %u45n &S v ng Lu Y&h;ng phHi cc cJ %uan c;ng
an l c %u45n ra l1nh "Xt, chW cJ %uan ho8c ngi c thfm %u45n m$i c %u45n ra l1nhZ nhbm trnh sM tq4 ti1n, giH moR &hi
thMc hi1n l1nh "Xt ngi thi hnh phHi t;n trUng tri1t . cc %u4 nh cGa php lu7t* xhHi Uc to l1nh "Xt, giHi thch cho ngi
" "Xt r lS Lo "Xt, cc %u45n v nghEa vF cGa hU v phHi l7p "iIn "Hn* KiIn "Hn phHi c chA &S cGa ngi c thfm %u45n v
ngi chcng &i/n cqng &S vo "iIn "Hn &hi thi hnh l1nh "Xt* mhi "Xt ngi phHi c sM chcng &i/n cGa i Li1n chnh %u45n cJ
s< nJi ti/n hnh "Xt, phHi t;n trUng v "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " "Xt* dan chV SP @gi " "Xt trong
trng h!p nIu trIn chW l "Xt . tm giam* 0i1c "Xt " can, " co . tm giam &h;ng c nghEa l giam lu;n ngi " "Xt*
Cu4/t nh "Xt ngi &h;ng th. nh ng ha4 tha4 th/ cho %u4/t nh tm giam*
3. +- nhAng phn tch trIn, . "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n, l!i ch h!p php cGa c;ng Ln chVng t;i 9in &i/n ngh mt sD
vn 5 sauP
_ BhO nhP!, hon thi1n mt sD %u4 nh cGa ou7t +D tFng ^nh sM, ou7t can %u4 nh ch8t chi hJn nAa v5 mt sD vn 5 nh 5
cao trch nhi1m c nhn cGa ngi ra l1nh "Xt, ngi thi hnh l1nh "Xt . "Xt Vng ngi phm ti trnh oan sai, "In cnh
cNng can t;n trUng v "Ho Hm nhAng %u45n v l!i ch chnh ng cGa ngi " "Xt* ou7t +D tFng ^nh sM nQm 3uu[ cNng can
%u4 nh r hJn v5 cc i5uP
mhoHn 3 Oi5u vwP @gi "o chAa c %u45nP aZ c m8t &hi l4 li &hai cGa ngi " tm giA, &hi h>i cung " can v n/u i5u
tra viIn ng S th !c h>i ngi " tm giA, " can v c m8t trong nhAng hot ng i5u tra &hc* +h,o chVng t;i th ou7t
%u4 nh nh v74 c=n chung chung, cha r rng* 074 &hi no th i5u tra viIn ng S, &hi no th &h;ng Oi5u n4 hon ton
phF thuc S ch chG %uan cGa i5u tra viIn, Lo i5u tra viIn %u4/t nh* zo v74 ou7t can %u4 nh cc trng h!p ngi "o
chAa !c %u45n h>i " can, ngi " tm giA, !c %u45n tham gia mt sD hot ng i5u tra cF th.*
mhoHn ( Oi5u w] KiIn "Hn v5 vi1c "Xt ngi %u4 nhP @gi thi hnh l1nh "Xt trong mUi trng h!p 5u phHi l7p "iIn "Hn*
KiIn "Hn phHi ghi r ng4 gi thng nQm, a i.m "Xt, nJi l7p "iIn "Hn\ nhAng vi1c : lm, tnh hnh Lihn "i/n trong &hi thi
hnh l1nh "Xt, nhAng v7t, ti li1u " tm giA v nhAng &hi/u ni cGa ngi " "Xt* KiIn "Hn phHi !c Uc cho ngi " "Xt
v nhAng ngi chcng &i/n ngh,* @gi " "Xt, ngi thi hnh l1nh "Xt v ngi chcng &i/n phHi cqng &S tIn vo "iIn "Hn,
n/u ai c S &i/n &hc ho8c &h;ng ng S v$i ni Lung "iIn "Hn th c %u45n ghi vo "iIn "Hn v &S tIn* 0i1c tm giA v7t,
ti li1u cGa ngi " "Xt phHi !c ti/n hnh th,o %u4 nh cGa " lu7t n4* mhoHn 3 %u4 nhP mhi giao v nh7n ngi " "Xt,
hai "In giao v nh7n phHi l7p "iIn "Hn* @goi nhAng i.m %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u w], "iIn "Hn giao nh7n c=n phHi ghi r
vi1c "n giao cc "iIn "Hn l4 li &hai, v7t, ti li1u : thu th7p !c, tnh trng, scc &h>, cGa ngi " "Xt v mUi tnh ti/t
9H4 ra lVc giao nh7n* 0$i nhAng %u4 nh nh v74 lu7t : li1t &I tJng Di a4 G cc i5u &i1n, ni Lung, 4Iu cauR cGa "iIn
"Hn* +u4 v74 4 m$i chW l i5u &i1n can m c=n thi/u i5u &i1n G\ ou7t m$i chW 5 ra cc %u4 nh nhn t- gc "Ho Hm
cc %u45n cGa @h n$c m cha 9,m 9nt t- gc "Ho Hm %u45n cGa ngi " "Xt* zo v74 "iIn "Hn v5 vi1c "Xt ngi can
"# sung thIm 6"iIn "Hn can !c l7p lm hai "Hn v ngi " "Xt phHi !c giao mt "Hn? . nhbm trnh sM tht lc, mt mt
sai sot, tq4 ti1n cGa chG th. ti/n hnh tD tFng v th. hi1n sM t;n trUng ngi " "Xt*
Oi5u wv +h;ng "o v5 vi1c "Xt %u4 nhP @gi ra l1nh "Xt, cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt phHi th;ng "o nga4 cho gia
nh ngi " "Xt, chnh %u45n phng, th trn, ho8c cJ %uan t# chcc nJi ngi c trV ho8c lm vi1c "i/t* @/u th;ng "o
cHn tr< vi1c i5u tra th sau &hi cHn tr< &h;ng c=n nAa, ngi ra l1nh "Xt, cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt phHi th;ng "o
nga4* O. Hm "Ho %u4 nh php lu7t !c r rng, thu7n ti1n cho vi1c p LFng v "Ho Hm !c %u45n cGa ngi " "Xt, ou7t
can %u4 nh r hJn trng h!p no " coi l cHn tr< vi1c i5u tra, trng h!p no &h;ng cHn tr< i5u tra . th;ng "o th,o %u4
nh php lu7t v5 vi1c "Xt ngi Di v$i gia nh ngi " "Xt*
S.K
"

mhoHn 3 Oi5u wk %u4 nh v5 thi hn tm giAP 6trong trng h!p can thi/t, ngi ra %u4/t nh tm giA c th. gia hn tm
giA nhng &hEng %V "a ng4\ trong trng h!p 8c "i1t, ngi ra %u4/t nh tm giA c th. gia hn tm giA lan hai nhng
&h;ng %u "a ng4?\ nhAng %u4 nh n4 c=n cha cF th., Lh lm cho chG th. ti/n hnh tD tFng c th. hi.u th,o nhi5u cch
&hc nhau, to ra cho chG th. p LFng mt phm vi &h rng* 074 nhAng trng h!p no !c coi l 6can thi/t?, trng h!p
no l 68c "i1t? Oi5u n4 hon ton Lo chG th. ti/n hnh tD tFng nh7n nh v thMc hi1n* zo v74 . Hm "Ho tnh ch8t chi,
Hm "Ho !c ngu4In tXc php ch/, lu7t phHi %u4 nh cF th. t-ng trng h!p\ &h;ng nIn Lqng vQn "Hn L$i lu7t . %u4 nh
ho8c h$ng Lsn v Lh to ra sM tq4 ti1n v p LFng &h;ng thDng nht*
05 +m giam, &hoHn 3 Oi5u ww %u4 nhP 6ODi v$i " can " co l phF nA c thai ho8c ang nu;i con L$i "a mJi su
thng tu#i, l ngi gi 4/u, ngi " "1nh n8ng m nJi c trV r rng th &h;ng tm giam?* O. th. hi1n tinh than nhn o,
nhn vQn, v con ngi cGa ch/ j^d@, &hoHn 3 can "# sung thIm trng h!p " can " co l ngi ang phHi nu;i, chQm
sc ngi thn cGa mnh l ngi tn t7t n8ng, Dm n8ng ho8c sXp ch/t Ygia nh n,o Jn, n/u thi/u sM chQm sc cGa " can "
co th nhAng ngi n4 &h;ng th. tM mnh sinh sDng !cZ th c th. p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc Ychng hn cm i
&h>i nJi c trVZ, tr- nhAng trng h!p : nIu ti i.m aZ " can " co "> trDn v " "Xt th,o l1nh tru4 n:\ "Z " can " co !c
p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc nhng ti/p tFc phm ti ho8c cD S g4 cHn tr< nghiIm trUng /n vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt
9\ cZ " can, " co 9m phm an ninh %uDc gia v c G cQn cc cho rbng n/u &h;ng tm giam Di v$i hU th si g4 ngu4 hi
/n an ninh %uDc gia*
_ BhO hai, v5 cJ ch/ thMc hi1n CuDc hi can "m st thMc tihn cuc sDng, nXm "Xt tm t ngu41n vUng cGa nhn Ln, &p thi
th. ch/ ha ng lDi, chnh sch cGa OHng thnh php lu7t . "Ho v1 cc gi tr nhn vQn cGa con ngi* +i/p nh7n sM phHn
hi t- cc cJ %uan thMc thi php lu7t, cc nh nghiIn ccu, S &i/n ng gp cGa nhn Ln . sa #i, "# sung cho h1 thDng php
lu7t ng4 mt hon thi1n Hm "Ho tDt cc %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln* +Qng cng c;ng tc gim st Di v$i cc cJ %uan
nh n$c 8c "i1t l cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* Ô@z can thMc hi1n tDt chcc nQng gim st v hot ng cht vn Di v$i
cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ti a phJng . Hm "Ho cho cc cJ %uan n4 hot ng c hi1u %uH, Vng php lu7t*
_ BhO ba, Di v$i cJ %uan c;ng an ni chung v cc i5u tra viIn ni riIng, can phHi thng 9u4In hUc t7p "i Lpng nng cao
trnh chu4In m;n, S thcc chnh tr, 5 cao S thcc t# chcc &e lu7t* nXm chXc cc %u4 nh cGa php lu7t v5 "Xt, tm giA, tm
giam\ hi.u r tnh cht, mFc ch cGa cc "i1n php tm giA tm giam\ Hm "Ho &hi thMc hi1n "Xt ngi phHi c l1nh v c sM
phI chufn cGa 0i1n &i.m st, hn ch/ tnh trng 6ti5n trHm h7u tu? &hi "Xt ngi\ t;n trUng v "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p
php cGa ngi " "Xt, ngi " tm giA, ngi " tm giam\ phDi h!p v to i5u &i1n thu7n l!i cho lu7t s tham gia %u trnh
"Xt, tm giA, tm giam &hi giHi %u4/t vF n*
_ BhO !, Di v$i 0i1n &i.m st chW phI chufn l1nh "Xt &hi : 9c nh r cQn cc chcng t> " can " co si g4 &h &hQn cho
hot ng tD tFng* 0i1n &i.m st phHi phDi h!p ch8t chi v$i cJ %uan i5u tra, nghiIn ccu &r ti li1u vF n, g8p trMc ti/p h>i &r
cng i5u tra viIn, nhAng ngi c liIn %uan /n vF n, v cH ngi " "Xt v5 cc tnh ti/t cGa vF n . %u4/t nh phI chufn
ha4 &h;ng phI chufn l1nh "Xt* +rong trng h!p "Xt ngi &h;ng c cQn cc th 0i1n &i.m st &iIn %u4/t &h;ng phI chufn l1nh
"Xt* gBi &i.m st viIn can phHi lu;n 5 cao trch nhi1m, S thcc php lu7t, S thcc chnh tr trong %u trnh thMc thi c;ng vF cGa
mnh*
TTm l@i, "Ho Hm %u45n con ngi l vn 5 rt %uan trUng, lu;n !c OHng, @h n$c v nhn Ln %uan tm, "Ho v1* Kbng
nhi5u vQn "Hn php lu7t &hc nhau nh î/n php, K lu7t ^nh sM, K lu7t +D tFng ^nh sMR @h n$c : chnh thcc ghi
nh7n v "Ho Hm %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln, coi nh nhAng ch/ nh %uan trUng v l mFc tiIu cuDi cqng cGa ch/
ta* K lu7t +D tFng ^nh sM cGa n$c ta : ghi nh7n, "Ho v1 %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln %ua nhi5u ch/ nh &hc nhau*
dc %u4 nh v5 "Xt ngi, tm giA, tm giam l mt trong cc %u4 nh nhbm "Ho v1 %u45n con ngi, %u45n c;ng Ln cGa
nhn Ln v cGa cH " can, " co, cGa ngi " "Xt* +t cH nhAng %u4 nh cGa î/n php v K lu7t +D tFng ^nh sM v5 "Xt,
tm giA, tm giam 5u nhbm gp phan pht hu4 Ln chG, tQng cng hJn nAa hi1u lMc cGa @h n$c trong vi1c "Ho Hm %u45n
con ngi, %u45n c;ng Ln . 94 LMng mt 9: hi c;ng "bng, Ln chG, vQn minh v giu mnh*
'() j,m +ran @gUc OngP )-n 8 quyn con ngi, quyn c=ng Q9n, @9" dhnh tr CuDc gia, ^ @i, 3uu], tr* (u v tr* (3*
'3) +- i.n ti/ng 0i1t, @9" mhoa hUc 9: hi, ^ @i, 3uuu
'[) j,m Oi5u vu î/n php (223
']) j,m Oi5u v( î/n php (223
'v) +h,o httptt3*thanhni,n*com*vntphapluatt3uu`t[t(vt(]3([`*tno
'`) +h,o httptt*vi,tnamn,t*vnt9ahoit3uu`tu3tv][u]3t
'k) +h,o httptt*ti,nphongonlin,*com*vnt+ian4ontinL,9*asp9~rticl,z3kuv2chan,ll z(3
'w) +h,o httptt*vi,tnamn,t*vntphongsut3uu[t(3t]((uu
'2) j,m 0i1n &i.m st nhn Ln tDi cao, B-i ,i>u !#p huPn c=ng !c 2iMm R! iu !&a n !&5 an S 3" hTi nIm 2UU1. *
'(u) j,m Oi5u k( î/n php (223
NG TRN TP CH KHPL S 3(34)/2006
&'/ 0HUT 0V< T5</H TW/1 T:4 DH4X/ TY<
T5Z/ 6 [/ )\
D1S]TS9 Tâ _n +u`n s TQung Jang
S.K
"!

1* +rong ton " %u trnh tD tFng, 9nt 9 ng vai tr= trung tm, th. hi1n a4 G nht "Hn cht cGa h1 thDng t php cGa mBi
nh n$c, l giai on %u4/t nh tnh Vng Xn, &hch %uan cGa vi1c giHi %u4/t vF n, "Ho v1 l!i ch nh n$c, %u45n v l!i
ch h!p php cGa t# chcc, c;ng Ln*
+rong 9nt 9, phiIn t=a l giai on c vai tr= 8c "i1t %uan trUng v mang tnh %u4/t nh trong giHi %u4/t vF n, thMc hi1n cc
nhi1m vF, mFc ch tD tFng 8t ra* 0ai tr= %u4/t nh cGa phiIn t=a th. hi1n < nhAng i.m sau 4P
_ BhO nhP!, phiIn t=a l nJi t=a n "bng thG tFc c;ng &hai, ton Li1n thMc hi1n cuc i5u tra chnh thcc . 9c nh sM th7t
&hch %uan cGa vF n* +=a n ra "Hn n, %u4/t nh trIn cJ s< cc chcng cc !c thu th7p v &i.m tra c;ng &hai ti phiIn t=a*
0i1c chcng minh Y"ao gm cH %u trnh thu th7p, &i.m tra v nh gi chcng ccZ !c cc chG th. c %u45n v l!i ch &hc
nhau Y"In "uc ti, "In "o chAa, ngu4In Jn, " JnZ thMc hi1n mt cch "nh ng, Ln chG ti phiIn t=a &hi 9nt h>i cNng
nh tranh lu7n* 0i1c chcng minh v t- 9c nh sM th7t cGa vF n !c t=a n thMc hi1n trIn cJ s< chcng cc !c thu th7p,
thfm tra ti phiIn t=a v cn nhXc, nh gi cGa cc "In tham gia tD tFng &hc nhau\
_ BhO hai, phiIn t=a Hm "Ho sM tham gia cGa nhAng ngi tham gia tD tFng* ^Jn < u h/t, ti phiIn t=a %u45n v nghEa vF tD
tFng cGa nhAng ngi tham gia tD tFng !c %u4 nh v !c Hm "Ho thMc hi1n a4 G nht "bng thG tFc tD tFng trMc ti/p,
c;ng &hai* +i phiIn t=a &h c th. 9H4 ra cc trng h!p vi phm php lu7t nghiIm trUng nh "cc cung, np cung, Lqng nhFc
hnh v*vR\
_ BhO ba, phiIn t=a l nJi c i5u &i1n tDt nht . thMc hi1n vi1c p LFng Vng Xn php lu7t* Cua phn tch ni Lung cc 5
9ut cGa cc "In tham gia tD tFng v5 p LFng php lu7t, +=a n lMa chUn cho mnh phJng n p LFng php lu7t chnh 9c nht
. giHi %u4/t Vng Xn vF n\
_ BhO !, phiIn t=a l nJi tDt nht thMc hi1n vi1c tu4In tru45n, gio LFc php lu7t* +h;ng %ua thG tFc ti phiIn t=a, vi1c i5u tra
c;ng &hai, vi1c tranh lu7n v 8c "i1t l %ua vi1c c;ng "D mt "Hn n Vng Xn, h!p lS, h!p tnh, t=a n giVp cho nhAng ngi
tham gia tD tFng cNng nh nhAng ngi tham LM phiIn t=a nng cao hi.u "i/t php lu7t, cGng cD l=ng tin vo php lu7t . t-
&h;ng chW tM ngu41n tun thG php lu7t, m c=n tch cMc tham gia vo u tranh ph=ng chDng vi phm php lu7t v*v*
@h v74, phiIn t=a l giai on trung tm th. hi1n a4 G nht "Hn cht %u trnh tD tFng ni chung v 9nt 9 ni riIng* xhiIn
t=a c sM tham gia a4 G cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, nhAng ngi ti/n hnh tD tFng, nhAng ngi tham gia tD tFng v$i
a v php lS !c 9c nh* +h;ng %ua phiIn t=a, "bng thG tFc trMc ti/p, c;ng &hai, %ua ngh, S &i/n v 5 9ut cGa cc "In
tham gia tD tFng, t=a n Yv$i t cch l cJ %uan ti/n hnh tD tFng %uan trUng nhtZ ti/n hnh 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF
n v ra cc phn %u4/t giHi %u4/t vF n mt cch Vng Xn, a4 G, &hch %uan v Vng php lu7t*
gBi %uDc gia &hc nhau c cc thG tFc tD tFng &hc nhau mang 4/u tD 8c trng cNng nh tru45n thDng cGa mnh* +u4 nhiIn
trong 9: hi Ln chG, ti/n " hi1n na4, ngu4In tXc hai cp 9nt 9 !c thMc hi1n < tu41t i a sD cc nh n$c trIn th/ gi$i*
+h,o ngu4In tXc n4, "Hn n, %u4/t nh sJ thfm " cc "In tham gia tD tFng c %u45n v l!i ch liIn %uan &hng co, ho8c "
0i1n &i.m st &hng ngh trong thi hn lu7t nh th phHi !c 9nt 9 li th,o thG tFc phVc thfm* 0 v74, trong tD tFng ni /n
phiIn t=a, tcc l ni /n phiIn t=a sJ thfm, phiIn t=a phVc thfm* +h/ nhng, l phiIn t=a lan au 9,m 9nt v %u4/t nh v5 ton
" vF n, phiIn t=a sJ thfm th. hi1n a4 G nht cc 4/u tD 8c trng cGa phiIn t=a* @goi ra, tuT th,o cch t# chcc cGa h1
thDng t php, < cc n$c c=n c cc phiIn t=a &hc nh phiIn t=a gim Dc thfm, phiIn t=a ti thfm, phiIn t=a ph n, nhng
4 l cc thG tFc 8c "i1t, nIn nhAng phiIn t=a n4 cNng mang 4/u tD 8c "i1t, &h;ng th. thMc hi1n a4 G cc 4/u tD 8c
trng cGa mt phiIn t=a*
+h,o chVng t;i, v$i vai tr= cMc &T %uan trUng nh v74, vi1c nng cao cht l!ng phiIn t=a lu;n lu;n l mt nhu cau, mt =i
h>i cp thi/t &hch %uan* 0i1c nghiIn ccu hon thi1n cc %u4 nh cGa php lu7t tD tFng phHi l4 thG tFc ti phiIn t=a l tm
i.m* 0i1c nghiIn ccu 94 LMng mt h1 thDng tD tFng tranh tFng ha4 h1 thDng tD tFng &hc c cc 4/u tD tranh tFng phHi !c
9ut pht tr$c tiIn t- vn 5 tranh tFng ti phiIn t=a*
2* {M ra i v pht tri.n cGa &hi ni1m tranh tFng trong tD tFng gXn li5n v$i sM hnh thnh v pht tri.n cGa cc t t<ng Ln
chG, ti/n " trong lch s t t<ng nhn loi* +ranh tFng &h;ng chW l thnh tMu php lS Jn thuan, m cao hJn n l thnh tMu
cGa sM pht tri.n t t<ng, cGa n5n vQn minh nhn loi* +rong 9: hi hi1n i, < cc n$c Lq c t# chcc h1 thDng t php &hc
nhau, Lq l h1 thDng lu7t n l1 Ycommon laZ, h1 thDng lu7t lFc a Yl,gal laZ ha4 h1 thDng lu7t 9: hi chG nghEa, th t ha4
nhi5u v "bng cc th. hi1n &hc nhau, trong h1 thDng tD tFng 5u c 4/u tD tranh tFng* O4 l cJ ch/ tD tFng c hi1u %uH "Ho
Hm cho t=a n 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF n, giHi %u4/t Vng Xn vF vi1c, Hm "Ho sM c;ng "bng v "Ho v1 cc %u45n
v l!i ch cGa cc "In tham gia tD tFng*
0 th/, chVng t;i &h;ng th. ng S v$i %uan i.m cho rbng tranh tFng l 4/u tD 8c trng cGa t php t sHn\ rbng tranh tFng l
"i.u hi1n cGa n5n Ln chG t sHn hnh thcc\ v v v74 n &h;ng th. c chB cng trong hot ng t php 9: hi chG nghEa\ rbng
trong t php 9: hi chG nghEa chW c tD tFng 9nt h>i v &/t h!p v$i tranh lu7n . giHi %u4/t vF n m th;i v*v*
+h,o +- i.n ti/ng 0i1t, tranh tFng c nghEa l &i1n co lsn nhau(* d=n th,o nghEa ^n 0i1t th thu7t ngA tranh tFng !c ghnp
t- hai t- 6tranh lu7n? v 6tD tFng?* +ranh tFng l tranh lu7n trong tD tFng* +rong tD tFng "ao gi cNng c sM tham gia cGa cc
"In c %u45n v Yho8cZ l!i ch tri ng!c nhau 4Iu cau t=a n phn 9* O. c cJ s< cho t=a n c th. phn 9, php lu7t %u4
nh cho cc "In tham gia tD tFng %u45n &h<i &i1n vF vi1c ra tr$c t=a n, chcng minh v tranh lu7n . "Ho v1 4Iu cau cGa
mnh*
@h v74, tranh tFng "ao gi cNng gXn li5n v$i hot ng ti phn cGa t=a n* jnt 9 Ln sM l hot ng phn 9 vF &i1n giAa
cc "In c %u45n v l!i ch &hc nhau* +i phiIn t=a, t=a n ti/n hnh 9c nh sM th7t cGa vF n "bng cch i5u tra c;ng &hai,
chnh thcc v5 vF vi1c, ngh, cc "In tranh lu7n v5 giHi %u4/t vF n t- gc ni Lung cNng nh php lu7t p LFng . ra phn
%u4/t*
+q4 th,o tnh cht vF n m chcc nQng tD tFng, a v php lS cGa cc "In cNng &hc nhau* +ranh tFng trong tD tFng hnh sM
Lihn ra giAa "In "uc ti v "In "o chAa, chG 4/u l giAa c;ng tD v$i ngi "o chAa v " co\ trong tD tFng Ln sM Lihn ra
giAa ngu4In Jn v$i " Jn Ln sM* O. nhAng ngi thMc hi1n vi1c tranh tFng, php lu7t tD tFng %u4 nh cho hU cc %u45n
S.K
""

v nghEa vF tD tFng nht nh* 0 v74, trong &hoa hUc php lS, tranh tFng !c phn thnh tranh tFng Ln sM, tranh tFng &inh t/,
tranh tFng hnh chnh3*
+rong tt cH cc loi tranh tFng, t=a n l cJ %uan thMc hi1n chcc nQng 9nt 9* +=a n thMc hi1n chcc nQng nh mt trUng ti c
a v c l7p v$i cc "In . phn 9 mt cch &hch %uan, th,o php lu7t* +rong tD tFng hnh sM, chcc nQng 9nt 9 cGa t=a n
c l7p v$i chcc nQng "uc ti v chcc nQng "o chAa\ trong tD tFng Ln sM, &inh t/, t=a n l ngi cng ra phn 9 giAa "In
&h<i &i1n v "In " &i1n . ra phn %u4/t v5 vF n*
dan phHi &hng nh rbng v$i tnh cht l sM tranh lu7n giAa cc "In c %u45n v l!i ch &hc nhau, tranh tFng lu;n lu;n c
m8t trong cc h1 thDng tD tFng &hc nhau* K<i v, mFc ch cGa cc h1 thDng tD tFng Ln chG, ti/n " trong th/ gi$i hi1n i l
9c nh !c sM th7t v phn %u4/t v5 vF n trIn cJ s< %u4 nh cGa php lu7t*
+u4 nhiIn, mBi h1 thDng tD tFng li c phJng cch 9c nh sM th7t &hc nhau, cJ s< php lS &hc nhau , nIn phm vi, tnh
cht v mcc tranh tFng cNng c nhAng i.m &hc nhau* dQn cc vo phJng cch m tD tFng !c thMc hi1n, cJ s< php lS
cho vi1c thMc hi1n phJng cch , ngi ta phn tD tFng t php, 8c "i1t l tD tFng hnh sM thnh cc h1 thDng &hc nhauP h1
thDng tranh tFng, h1 thDng 9nt h>i Yha4 thfm vnZ v h1 thDng pha trn* 0 trong mBi h1 thDng , mcc tranh tFng cNng
&hc nhau[*
V H> !hWng !&anh !;ng(
^1 thDng tranh tFng thng !c s LFng trong cc n$c c h1 thDng lu7t n l1 Ycommon laZ* gFc ch chnh cGa tD tFng
th,o h1 thDng n4 l phn %u4/t trIn cJ s< th>a m:n v$i sM th7t php lS m cc "In chcng minh ti phiIn t=a* +h,o h1 thDng
n4, hot ng t php thMc cht !c " gUn trong hot ng 9nt 9 ti phiIn t=a v$i cc %u4 nh nghiIm ng8t Ynhi5u &hi /n
mcc m4 mcZ v5 thG tFc tD tFng* +nh tranh tFng trong 9nt 9 vF n !c thMc hi1n mt cch tri1t .* {M th7t chW !c 9c l7p
ti phiIn t=a* dc chcc nQng tD tFng Yc;ng tD "o chAa 9nt 9, ngu4In &i1n " &i1n 9nt 9Z !c %u4 nh v thMc hi1n
minh "ch v hon ton ch/ $c, &i.m tra lsn nhau* +=a n ng vai tr= l ngi trUng ti v %ua phiIn t=a 9c nh 9,m 6sM
th7t? cGa ai Y"In ngu4In v "In "Z thu4/t phFc hJn . %ua phn 9nt* Cu4/t nh cGa t=a n Lng nh !c thMc hi1n
&h;ng phHi trIn cJ s< sM th7t &hch %uan cGa vF n m l trIn cJ s< sM th7t !c cc "In chcng minh ti phiIn t=a c tnh
thu4/t phFc cao hJn*
0 v74, t=a n &h;ng 9nt h>i, &h;ng tranh lu7n v cNng &h;ng g!i S tranh lu7n, m chW l ngi trUng ti i5u &hi.n phiIn t=a,
ng vai tr= thF ng trong %u trnh chcng minh, nhng li ton %u45n phn %u4/t v5 vF n* +on " %u trnh tD tFng !c
thMc hi1n "bng mi1ng* 0 v74, ti phiIn t=a phHi c m8t tt cH nhAng ngi tham gia tD tFng, 8c "i1t l ngi lm chcng, cc
v7t chcng phHi !c cc "In a ra 9,m 9nt ti phiIn t=a v*v*
V H> !hWng 34! hXi(
^1 thDng 9nt h>i thng !c s LFng trong cc n$c th,o h1 thDng lu7t lFc a Yl,gal laZ* gFc ch chnh cGa tD tFng th,o
h1 thDng n4 l cD gXng 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF n . t- ra phn %u4/t* 0 v74, %u trnh tD tFng !c thMc hi1n
"bng vQn "Hn v "bng li, "ao gm cH giai on i5u tra v 9nt 9 ti phiIn t=a* +=a n thMc hi1n vi1c chcng minh vF n trIn
cJ s< s LFng &/t %uH ng vai tr= %u4/t nh trong 9c nh sM th7t &hch %uan ti phiIn t=a* 0 v74 thG tFc tD tFng ti phiIn
t=a Jn giHn hJn, t &hXt &h, hJn v5 m8t hnh thccP vi1c 9nt 9 &h;ng nht thi/t phHi c m8t tt cH nhAng ngi tham gia tD
tFng, chcng cc thu th7p chW can thfm tra li ti phiIn t=a, gnh n8ng 9nt h>i Lo t=a n Hm nh7n* xhn %u4/t cGa t=a n !c
a ra trIn cJ s< ni5m tin ni tm cGa t=a n v5 sM th7t &hch %uan cGa vF n, chc &h;ng phHi l &/t %Ga cGa vi1c ai thu4/t
phFc t=a n tDt hJn ti phiIn t=a v*v*
V H> !hWng pha !&Tn(
^1 thDng pha trn !c thMc hi1n trIn cJ s< &/t h!p hai h1 thDng tranh tFng v 9nt h>i* @hn t- gc mFc ch tD tFng cNng
nh phJng cch . t !c mFc ch , th mBi h1 thDng tranh tFng Ytranh tFng ha4 9nt h>iZ 5u c m8t tch cMc v hn ch/
nht nh* ^1 thDng tD tFng pha trn l sM &/t h!p giAa hai h1 thDng tranh tFng trIn* +q4 th,o vi1c %uDc gia thuc vo h1 thDng
t php no Yn l1 ha4 lFc aZ m 6Lu n? cGa h1 thDng tD tFng trong h1 thDng tD tFng pha trn n#i r hJn*
^1 thDng t php n$c ta !c t# chcc v hot ng th,o tru45n thDng lu7t lFc a* +D tFng n$c ta !c thMc hi1n th,o h1
thDng pha trn thiIn v5 9nt h>i, tcc 4/u tD 9nt h>i trong tD tFng n$c ta r nnt hJn* 0i1c nghiIn ccu "Hn cht cGa tranh tFng ti
phiIn t=a < n$c ta phHi !c 9,m 9nt t- gc tranh tFng trong tD tFng 9nt h>i*
3. î1n na4, trong &hoa hUc php lS c=n nhi5u S &i/n &hc nhau v5 ni Lung tranh tFng ti phiIn t=a* d S &i/n cho rbng ti
phiIn t=a cc "In chW thMc hi1n vi1c tranh lu7n trong giai on tranh lu7n, c=n 9nt h>i l nhi1m vF cGa î ng 9nt 9 v 0i1n
&i.m st* @hAng ngi &hc li cho rbng tranh tFng !c thMc hi1n trong hau h/t cc giai on cGa phiIn t=a, 8c "i1t l trong
phan 9nt h>i v phan tranh lu7n*
dhVng t;i cho rbng, n/u chW thu h|p vi1c tranh tFng trong phan tranh lu7n th &h;ng t !c cc mFc ch tranh tFng 8t ra*
O. thMc sM tham gia vo %u trnh chcng minh, cc "In tham gia tranh tFng phHi !c phnp a ra chcng cc, thMc hi1n vi1c 9nt
h>i, 9,m 9nt v7t chcng, . Hm "Ho tnh a4 G, ton Li1n, chcng cc phHi !c thu th7p, &i.m tra, nh gi t- gc , cch
nhn nh7n &hc nhau cH cGa "In ngu4In Yngu4In Jn, "uc tiZ cNng nh "In " Y" Jn, " coZ* ^Jn nAa, th,o tD tFng hnh sM
cGa nhi5u n$c, nht l cc n$c th,o tru45n thDng n l1, phiIn t=a &h;ng !c phn chia r r1t thnh phan 9nt h>i, phan tranh
lu7n th %uan i.m cho rbng tranh tFng chW 9H4 ra trong phan tranh lu7n l &h;ng chnh 9c*
+h,o chVng t;i, ni Lung tranh tFng ti phiIn t=a "ao gmP
_ Oa ra chcng cc m$i "bng cch 4Iu cau tri1u t7p thIm ngi lm chcng, a ra v7t chcng ho8c ti li1u m$i* ^ sJ, chcng cc
!c 9c l7p trong giai on i5u tra l rt %uan trUng cho vi1c 9nt 9 ti phiIn t=a* +u4 nhiIn, cc chcng cc c trong h sJ l
Lo cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng thu th7p, nhi5u trng h!p cha th. a4 G v &h;ng loi tr- vi1c thi/u &hch %uan* O8c "i1t
Di v$i vF n hnh sM, trch nhi1m chcng minh thuc v5 cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng\ cho nIn a sD cc trng h!p dJ %uan
i5u tra, 0i1n &i.m st chW thu th7p chcng cc "uc ti, &h;ng chV trUng thu th7p chcng cc gp ti\ trong &hi "In "o chAa
Yngi "o chAa, " can, " coZ &h;ng !c %u45n chG ng thu th7p chcng cc lm hn ch/ &hH nQng tranh tFng cGa hU ti
S.K
"#

phiIn t=a* 0 v74, cho nIn php lu7t tD tFng %u4 nh cc "In tham gia tD tFng c %u45n 4Iu cau tri1u t7p thIm ngi lm
chcng, %u45n a ra cc chcng cc m$i ti phiIn t=a* @hi1m vF cGa t=a n l Hm "Ho . cc "In thMc hi1n %u45n tD tFng n4\
trnh trng h!p s! phi5n phcc, s! phiIn t=a i ch1ch %ur o chufn " nIn &h;ng chV trUng thG tFc n4 ti phan m< au phiIn
t=a*
_ +hMc hi1n vi1c 9nt h>i ti phiIn t=a* jnt h>i thMc cht l cuc i5u tra chnh thcc ti phiIn t=a . 9c nh sM th7t &hch %uan
cGa vF n* 0 v74, cc "In tham gia tD tFng 5u c %u45n i5u tra L$i sM i5u &hi.n cGa chG tUa phiIn t=a t- h>i ngi &hc,
9,m 9nt v7t chcng, ti li1u* 0i1c 9nt h>i n4 chW &/t thVc &hi t=a n th4 rbng th;ng %ua 9nt h>i sM th7t &hch %uan, Di t!ng
chcng minh trong vF n : !c 9c nh a4 G, cc tnh ti/t liIn %uan /n vi1c giHi %u4/t : !c lm r* 0 th/ cho nIn, thG
tFc tD tFng %u4 nh %u45n thu th7p chcng cc chW cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, %u4 nh gnh n8ng 9nt h>i cho t=a n,
%u4 nh chW cho phnp mt sD t cc "In tham gia 9nt h>i Yi Li1n 0i1n &i.m st, lu7t sZ can !c 9,m 9nt li t- gc tranh
tFng\
_ xht "i.u S &i/n v5 nh gi chcng cc* Cua vi1c i5u tra chnh thcc, c;ng &hai ti phiIn t=a, mBi "In tham gia tD tFng 5u c
cch nhn nh7n, nh gi cGa mnh v5 &/t %Ga chcng minh* O. thMc hi1n chcc nQng tD tFng, nhi1m vF tD tFng, "Ho v1 %u45n v
l!i ch h!p php cGa mnh, cc "In tham gia tD tFng phHi c;ng &hai a ra S &i/n nh gi cGa mnh v5 sM th7t &hch %uan cGa
vF n . giVp cho t=a n cn nhXc &hi ra phn %u4/t* dc nh gi &hc nhau, phHn "i1n nhau cGa cc "In tham gia tD tFng ti
phiIn t=a si giVp cho t=a n &hch %uan hJn, ton Li1n hJn, th7n trUng hJn &hi nh gi . ra phn %u4/t\
_ xht "i.u S &i/n v5 php lu7t p LFng* +hMc tihn cho th4 rbng, Lo nhi5u lS Lo &hc nhau nh &E thu7t l7p php cha tDt, %u4
nh cGa php lu7t cha r rng, thi/u cF th., trnh nh7n thcc php lu7t cha tDt m php lu7t !c nh7n thcc rt &hc nhau
trong hot ng tD tFng* 0 v74, ni Lung cGa tranh tFng trong giai on tranh lu7n ti phiIn t=a "ao gm vi1c cc "In tham gia
tD tFng 5 ngh p LFng lu7t . "Ho v1 %uan i.m cGa mnh trong giHi %u4/t vF n th,o chcc nQng, nhi1m vF !c giao* 0 LFP
trong phiIn t=a hnh sM, i Li1n 0i1n &i.m st 5 ngh p LFng php lu7t hnh sM . "Ho v1 co trng, "Ho v1 vi1c "uc ti\
ngi "o chAa 5 ngh p LFng php lu7t hnh sM . gp ti, giHm nh| trch nhi1m hnh sM cho " co v*v\
_ O5 ngh "i1n php giHi %u4/t vF n liIn %uan /n %u45n v l!i ch liIn %uan* gBi "In tham gia tD tFng 5u nhbm mFc ch
"Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa mnh* 0 v74, ni Lung &h;ng th. thi/u trong tranh tFng l cc "In 5 9ut S &i/n v l7p
lu7n trIn cJ s< chcng cc, %u4 nh cGa php lu7t . "Ho v1 %u45n v l!i ch * +q4 th,o t cch tD tFng cGa mnh m phm vi
9nt h>i, tranh lu7n, 5 9ut S &i/n cGa mBi ngi tham gia tD tFng cNng c &hc nhauP i Li1n 0i1n &i.m st "Ho v1 co trng,
ngi "o chAa, " co "Ho v1 %uan i.m &h;ng c ti ho8c giHm nh| trch nhi1m hnh sM, ngu4In Jn Ln sM =i h>i vi1c "i
thng, " Jn Ln sM "c "> ho8c giHm mcc "i thng] v*v
@h v74, tranh tFng ti phiIn t=a l hnh thcc tD tFng m trong +=a n tha4 m8t nh n$c 9c nh sM th7t cGa vF n trIn cJ
s< i5u tra c;ng &hai ti phiIn +=a, ngh, S &i/n cGa cc "In tham gia tD tFng . ra %u4/t nh phn 9nt giHi %u4/t vF n mt
cch &hch %uan, ton Li1n, a4 G v Vng php lu7t*
4* +ranh tFng l ngu4In tXc %uan trUng trong tD tFng ni chung v 9nt 9 ni riIng* O. Hm "Ho cho ngu4In tXc tranh tFng
!c thMc hi1n a4 G trong tD tFng nhbm giHi %u4/t Vng Xn, &hch %uan vF n, "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa
cc "In tham gia tD tFng, can thi/t phHi c mt h1 thDng cc "Ho Hm v5 php lS, v5 t# chcc cNng nh v5 cJ s< v7t cht*
Y )o m php ,ZP
+h,o chVng t;i, "Ho Hm php lS cho vi1c thMc hi1n tranh tFng ti phiIn t=a "ao gmP
_ dc %u4 nh a4 G, h!p lS v &hH thi v5 a v tD tFng cGa cc "In tham gia tD tFng ti phiIn t=a . hU c a4 G i5u &i1n,
&hH nQng thMc hi1n cc ni Lung tranh tFng th,o chcc nQng, nhi1m vF ho8c l!i ch cGa mnhP !c chG ng thu th7p v7t
chcng, !c 9nt h>i nhAng ngi tham gia tD tFng, 8c "i1t l ngi lm chcng trong giai on i5u tra, !c 4Iu cau cung
cp ti li1u\
_ Cu4 nh thG tFc tD tFng "nh ng, nht l ti phiIn t=a\ Hm "Ho . cc "In tham gia tD tFng !c 9nt h>i, tranh lu7n mt
cch &hch %uan, c;ng "bng v "nh ng\ m< rng phm vi cc vF n c sM tham gia "Xt "uc cGa lu7t s\
_ Cu4 nh %u45n &hi/u ni, &hng co "Hn n, %u4/t nh cGa cc "In v hi1u lMc nh nhau cGa cc &hi/u ni *0 LFP 0i1n
&i.m st v " co 5u phHi c %u45n &hng co, &hng ngh nh nhau Di v$i "Hn n, %u4/t nh cGa t=a n*
Y )o m 8 m7! ![ chOcP
_ ^nh thnh cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, cc t# chcc "# tr! v$i chcc nQng h!p lS phq h!p v$i cJ ch/ tranh tFng* dc vn 5
nh %uan h1 giAa dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st trong tD tFng hnh sM, 0i1n &i.m st c chcc nQng &i.m st t php ha4
&h;ng, c cho phnp thnh l7p cc t# chcc thm t t . giVp ngi tham gia tD tFng thu th7p chcng cc trong giai on i5u tra,
l nhAng vn 5 can !c nghiIn ccu th>a ng\
_ +Qng cng cc t# chcc lu7t s, m< rng phm vi "o chAa . Hm "Ho cc phiIn t=a c sM tham gia cGa ngi "o chAa
ng4 cng nhi5u\ nng cao vQn ho php lS trong tD tFng ni chung v ti phiIn t=a ni riIng\
_ @ng cao trnh , nh7n thcc cGa ngi ti/n hnh tD tFng, ngi tham gia tD tFng, Hm "Ho cho hU c G nQng lMc v5 chu4In
m;n, v5 phong cch, v5 &hH nQng Lihn t . thMc hi1n tDt vi1c tranh tFng ti phiIn t=a* @hAng trng h!p ngi tham gia
tranh tFng &h;ng c &hH nQng th nht thi/t phHi !c sM tr! giVp cGa lu7t s\
_ KHo Hm cJ s< v7t cht cho %u trnh tranh tFng* 0 tr cGa cc "In ti phiIn t=a th/ no . Hm "Ho &h;ng &h tD tFng "nh
ng, &hch %uan\ to i5u &i1n cho cc "In Lh Lng ti/p 9Vc trong %u trnh tD tFng\ h1 thDng m thanh, hnh Hnh thu7n ti1n
cho vi1c th,o Li ti/n trnh tD tFng l nhAng i5u &i1n rt can thi/t cho tranh tFng can !c nghiIn ccu v*v*
. TTm l@i
(* +ranh tFng l hnh thcc tD tFng trong giHi %u4/t cc vF n* xhm vi v ni Lung tranh tFng c &hc nhau trong cc h1 thDng
php lu7t v cc loi n* +hMc hi1n vi1c tranh tFng ti phiIn t=a v t=a n ra phn %u4/t trIn cJ s< &/t %Ga tranh tFng ti phiIn
t=a l Hm "Ho %uan trUng cho vi1c 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF n, giHi %u4/t vF n Vng Xn, &hch %uan*
S.K
"$

+ranh tFng tn ti trong tt cH thG tFc tD tFng hnh sM, Ln sM, &inh t/, hnh chnh* +u4 nhiIn, mBi loi n c nhAng 8c trng
&hc nhau v5 4/u tD tranh tFng* 0i1c tranh tFng !c thMc hi1n trong giai on i5u tra v ti phiIn t=a, nhng ti phiIn t=a l
%uan trUng nht*
@i Lung tranh tFng ti phiIn t=a !c thMc hi1n cH trong giai on "Xt au, trong 9nt h>i v trong tranh lu7n* +q4 th,o a v
tD tFng m ngi tham gia tD tFng thMc hi1n ni Lung tranh lu7n &hc nhau*
O. thMc hi1n vi1c tranh tFng, can thi/t phHi c mt h1 thDng cc "Ho Hm v5 m8t php lS, v5 m8t t# chcc phq h!p, &hH thi trong
i5u &i1n &inh t/, 9: hi n$c ta hi1n na4*
3* K lu7t tD tFng hnh sM can th. hi1n !c cc t t<ng tranh tFng trong tD tFng 9nt h>i nh sauP
_ Cu4 nh tranh tFng, "Ho Hm sM "nh ng cGa cc "In tham gia tD tFng tr$c t=a n l cc ngu4In tXc cJ "Hn cGa tD tFng
hnh sM*
_ dc ngu4In tXc phHi !c th. hi1n a4 G trong cc %u4 nh cF th. cGa K lu7t tD tFng hnh sMP "nh ng trong %u trnh
chcng minh Y"ao gm thu th7p, &i.m tra, nh gi chcng ccZ, "nh ng trong "4 t> %uan i.m, a ra cc 4Iu cau v tranh
lu7n tr$c t=a n v*v
_ Cu4 nh r v v a4 G cc %u45n v nghEa vF tD tFng cGa cc "In tham gia tD tFng . hU c G cJ s< php lS cho vi1c tranh
tFng !c thMc hi1n trIn thMc t/\
_ g< rng phm vi tham gia tD tFng cGa ngi "o chAa cho " can, " co, ngi "Ho v1 %u45n l!i cGa Jng sM . hU c th.
tha4 m8t " can, " co, Jng sM th7t sM thMc hi1n vi1c tranh tFng trong tD tFng hnh sM* 0i1c m< rng phm vi tham gia tD
tFng cGa ngi "o chAa &h;ng Jn thuan l vn 5 ngi "o chAa tham gia tD tFng vo thi i.m no nh "4 lu na4 vsn
!c tranh lu7n trong &hoa hUc m %uan trUng l ngi "o chAa c a v php lS nh th/ no . c th. "nh ng trong tranh
tFng v$i "In "uc ti*
( j,mP +- i.n ti/ng 0i1t, @h 9ut "Hn mhoa hUc 9: hi, (22(, trang (3[w*
3 @gu4hn Occ gai, 0n 5 tranh tFng trong tD tFng hnh sM, ou7n n +hc sE lu7t hUc, ^ @i, (22`, trang (]*
[ j,mP + php hnh sM so snh, +h;ng tin &hoa hUc php lS K t php, sD chu4In 5, (222, trang (kk_([[\ +D tFng tranh
tFng v tD tFng 9nt h>i, +h;ng tin &hoa hUc 9nt 9, sD (_3uu[, trang [_`*
] j,mP +h;ng "o 32u ng4 uv thng (( nQm 3uu3 cGa +=a n nhn Ln tDi cao &/t lu7n hi thHo v5 6+ranh lu7n ti phiIn t=a
hnh sM?*
)[/1 T5X/ T:D 0Hb KHDL Sc 4d2%%4
Tm hieu thf tB Qgt gAn theI Lut t tng hnh s 6it /am
TS. 6h )iB TQung
TQJjng kh^ngl )H0S/C
T@i )iHu 239 SRB lnh 1]SL PuG Mmnhn /ou viB kh@m kh_k PuO tang BT the pq kh@t tr nsm tt tQj pung th 6in Bng
t BT the MJa ngaG v _n Qa khiun tâ9 vhng Bwn BT B_I tQ@ng. )`G l tiHn MH BhI viB Nan hnh hng lI@t B_B vsn NOn
PuG kh@m kh_k lut PuG Mmnh vH thf tB Qgt gAn sau nG.
(* +hG tFc rVt gUn trong ou7t +D tFng hnh sM 0i1t @am tr$c &hi K lu7t +D tFng hnh sM YKo++^{Z nQm 3uu[ !c "an
hnh*
Cua nghiIn ccu lch s l7p php cGa nh n$c ta chVng t;i th4 nga4 t- &hi n$c 0i1t @am zn chG dng h=a ra i nhbm
Jn giHn ha thG tFc tD tFng hnh sM Di v$i mt sD vF n, dhnh phG lm thi : "an hnh {Xc l1nh sD v(_{o ng4 (kt]t(2]`,
%u4 nh h$ng giHi %u4/t Di v$i cc vF n Jn giHn, phm php %uH tang, hnh pht tq t- v nQm tr< 9uDng* +i Oi5u 3[, {Xc
l1nh v(_{o %u4 nhP @/u vi1c phm php %uH tang c th. 9 pht t- v nQm tq tr< 9uDng th 0i1n c;ng tD c th. a nga4 vF
n ra phiIn t=a, &h;ng can c co trng* O4 l ti5n 5 cho vi1c "an hnh hng lot cc vQn "Hn %u4 phm php lu7t %u4 nh
v5 thG tFc rVt gUn sau n4*
+rong giai on t- nQm (2v] /n tr$c &hi @h n$c ti/n hnh php i.n ha ou7t +D tFng hnh sM vo nQm (2ww, cc cJ %uan
c thfm %u45n : "an hnh nhi5u vQn "Hn L$i lu7t %u4 nh v5 thG tFc rVt gUn trong &hi ti/n hnh tD tFng hnh sM* O lP
+h;ng t sD ([2 ng4 3wtvt(2k] cGa +hG t$ng dhnh phG h$ng Lsn v5 thG tFc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9, cc vF n phm php
%uH tang* +h;ng t n4 %u4 nhP ODi v$i cc vF n phm ti %uH tang &h;ng thuc loi trUng n, c G chcng cc, " can nh7n
ti, th cJ %uan d;ng an l7p "iIn "Hn a sang 0i1n mi.m st nhn Ln . %u4/t nh chu4.n thng sang +=a n 9nt 9* +h;ng
t sD (u_+~+d ng4 uwtkt(2k] cGa +=a n nhn Ln tDi cao %u4 nh v5 thG tFc rVt ngXn trong vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 mt
sD n hnh sM t %uan trUng, phm php %uH tang, Jn giHn, r rng* +h;ng t n4 cNng : h$ng Lsn tJng Di chi ti/t v5 i5u
&i1n p LFng thG tFc rVt ngXn Di v$i nhAng vF n hnh sM l nhAng vF n hnh sM nh> c th. phn 9 m &h;ng phHi m< phiIn
t=a* dF th., chW nhAng vi1c c G "Dn i5u &i1n sau 4 m$i !c p LFng thG tFc rVt ngXnP
+hc nht, c th. p LFng thG tFc v5 vi1c a vF n ra 9nt 9 &h;ng can c co trng Di v$i mt sD vF n thuc cc loi ti
9m phm ti sHn chG nghEa, lm Qn phi php, g4 rDi tr7t tM chung nhP +rm cXp, c$p gi7t, cpng ot ti sHn 9: hi chG
nghEa, ti sHn riIng cGa c;ng Ln, l-a Ho nJi c;ng cng\ au cJ tch trA, chca chp tri phnp cc loi v7t t, lJng thMc, hng
ha Lo nh n$c %uHn lS, "u;n "n t,m phi/u < cc ca hng, cc ch!\ nu r!u l7u, "u;n r!u l7u, lm pht l!n, tru "=\ hnh
ng cn %u4, g4 rDi tr7t tM chung\ hnh hung ngi &hc\ lQng m hnh hung cn " trong &hi lm nhi1m vF* @goi nhAng
S.K
#%

loi ti phm &. trIn, cJ %uan d;ng an, 0i1n mi.m st, +=a n cc a phJng cNng c th. thDng nht S &i/n v5 a ra 9nt 9
mt sD ti phm &hc &h;ng can c co trng*
+hc hai, vi1c phm php phHi c tnh cht %uH tang, Jn giHn, r rng* 0i1c phm php c tnh cht %uH tang l " co " "Xt
nga4 &hi phm ti ho8c nga4 sau &hi phm ti, ho8c " co " cc nh chcc trch ha4 nhn Ln u#i "Xt !c nga4 sau &hi
phm ti* +i phm Jn giHn, r rng l vF n &h;ng c nhAng tnh ti/t phHi mt thi gian i5u tra, 9c minh, " co : nh7n ti
v trong vF n chW c mt ho8c hai " co*
+hc "a, " co phHi c cQn c$c, lS lch : !c 9c minh r rng*
+hc t , hnh pht tDi a m +=a n nhn Ln c th. %u4/t nh l t- 3 nQm tq tr < 9uDng*
+i/p 0i1n mi.m st nhn Ln tDi cao "an hnh +h;ng t sD u(_++ ng4 3wt3t(2kv h$ng Lsn v5 ni Lung hot ng cGa
mi.m st viIn trong c;ng tc &i.m st vi1c p LFng thG tFc rVt ngXn Di v$i cc vF n t nghiIm trUng, phm php %uH tang,
Jn giHn r rng
@h v74P+hG tFc rVt gUn : !c php lu7t +D tFng hnh sM n$c ta %u4 nh v p LFng t- rt s$m\ tu4 nhiIn tr$c 4 nhAng
thG tFc n4 chW l thG tFc rVt ngXn v5 thi gian ti/n hnh tD tFng m cha Jn giHn ha cc thG tFc tD tFng hnh sM*
3* +hG tFc rVt gUn th,o %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[
+h,o %uan ni1m m$i trong Ko++^{ nQm 3uu[ thG tFc rVt gUn trong tD tFng hnh sM phHi l thG tFc tD tFng hnh sM !c rVt
ngXn v5 thi gian tD tFng* Ong thi phHi Jn giHn ha mt sD thG tFc nht nh Di v$i nhAng vF n nht nh nhbm giVp cho
vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 !c nhanh chng\ gp phan u tranh ph=ng, chDng ti phm &p thi, c hi1u %uH, "Ho Hm cc
%u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln trong tD tFng hnh sM* +hi gian ti/n hnh tD tFng phHi ngXn hJn thi hn th;ng
thng\ "> mt sD thG tFc tD tFng nh &h;ng can lm "Hn &/t lu7n i5u tra, co trng\ p LFng Di v$i vF n c G i5u &i1n Lo
Ko++^{ %u4 nh\ giHi %u4/t vF n nhanh chng, &p thi*
+r$c h/t v5 phm vi, i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn* 0n 5 n4 !c %u4 nh rt ch8t chi trong K lu7t* xhm vi p LFng
thG tFc rVt gUn !c %u4 nh ti Oi5u [(2, Oi5u [3u Ko++^{ l chW p LFng Di v$i vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 vF n hnh
sM < cp sJ thfm, &h;ng m< rng sang cc giai on 9nt 9 phVc thfm ha4 9nt li "Hn n v %u4/t nh : c hi1u lMc php lu7t
th,o thG tFc gim Dc thfm, ti thfm* @/u vF n " &hng co, &hng ngh th,o trnh tM phVc thfm th si !c giHi %u4/t th,o
thG tFc chung*Oi5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn cNng !c %u4 nh rt ch8t chi* dhW &hi no vF n hnh sM hi tF a4 G ]
i5u &i1n sau th m$i !c %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUnP @gi thMc hi1n hnh vi phm ti "Xt %uH tang\ sM vi1c phm ti
Jn giHn, chcng cc r rng\ ti phm : thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng\ ngi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng*
+i/p th,o l ni Lung cGa thG tFc rVt gUn, "ao gmP +hi hn ti/n hnh tD tFng\ thG tFc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9\ p LFng cc
"i1n php ngQn ch8n\ vn 5 "Ho Hm %u45n "o chAa cGa " can, " co*
_ +hi hn trong tD tFng hnh sM !c hi.u l &hoHng thi gian tDi a m Ko++^{ cho phnp ti/n hnh tD tFng Di v$i vF n*
+hi hn ti/n hnh tD tFng Di v$i cc vF n th,o thG tFc rVt gUn l [u ng4, trong thi hn i5u tra (3 ng4\ thi hn tru4 tD
u] ng4\ thi hn 9nt 9 (] ng4*
_ +hG tFc i5u tra !c ti/n hnh nh sauP o7p "Hn phm php %uH tang\ &h<i tD vF n, " can\ ti/n hnh 9c minh cQn c$c, lS
lch " can, trch lFc ti5n n, ti5n sM Yn/u cZ*a %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn*0i1n mi.m st gi %u4/t nh p LFng thG
tFc rVt gUn cho dJ %uan i5u tra ho8c " can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU trong 3] gi, &. t- ng4 ra %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn* +rong trng h!p can thi/t th ti/n hnh thIm mt sD hot ng i5u tra nhbm thu th7p v cGng cD chcng
cc nhP ^>i cung " can, l4 li &hai ngi lm chcng, " hi, Di cht, trng cau gim nh*v*v** mhi &/t thVc i5u tra, dJ %uan
i5u tra ra %u4/t nh 5 ngh tru4 tD ngXn gUn 5 ngh 0i1n mi.m st &h<i tD " can v5 ti Lanh no th,o i5u, &hoHn no cGa
K lu7t ^nh sM*
_ +hG tFc trong giai on tru4 tDP +rong thi hn u] ng4, &. t- ng4 nh7n !c h sJ vF n, 0i1n mi.m st phHi ra mt trong
nhAng %u4/t nh sauP +ru4 tD " can tr$c to "bng %u4/t nh tru4 tD Y&h;ng can c "Hn co trngZ\ trH li h sJ . i5u tra "#
sung* @/u trH h sJ . i5u tra "# sung th vF n ti/n hnh tD tFng th,o thG tFc chung*
_ +hG tFc trong giai on 9nt 9 sJ thfmP +rong thi gian uk ng4, &. t- ng4 nh7n !c h sJ vF n, +hfm phn !c phn
c;ng lm dhG to phiIn t=a phHi ra mt trong cc %u4/t nhP ô8c a vF n ra 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn, trong thi hn "H4
ng4, &. t- ng4 ra %u4/t nh, +=a n phHi m< phiIn t=a 9nt 9 vF n* 0i1c 9nt 9 sJ thfm !c ti/n hnh th,o thG tFc chung\
ho8c trH h sJ . i5u tra "# sung v tm nh chW vF n* +rng h!p n4 +=a n si chu4.n h sJ cho 0i1n mi.m st v vF n
!c giHi %u4/t th,o thG tFc chung\ ha4 nh chW vF n &hi c cQn cc nh chW i5u tra*
_ 0i1c p LFng cc "i1n php ngQn ch8nP +hc nht, v5 "i1n phptm giAP +hG tFc rVt gUn !c p LFng Di v$i cc vF n phm
ti %uH tang nIn trong thMc t/ tm giA si l "i1n php !c p LFng ph# "i/n Di v$i cc vF n*dc %u4 nh v5 cQn cc, thfm
%u45n v thG tFc p LFng "i1n php tm giA trong thG tFc rVt gUn cNng !c ti/n hnh th,o thG tFc chung* +hi hn tm gi A tDi
a &h;ng %u u[ ng4, &. t- ng4 dJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt\ &h;ng !c gia hn tm giA* +hc hai, v5tm giamP
+rong vi1c p LFng thG tFc rVt gUn, "i1n php tm giam cNng phHi tun thG cc %u4 nh v5 i5u &i1n, trnh tM, thG tFc, thfm
%u45n nh trng h!p tm giam th;ng thng* 05 ngu4In tXc, thi hn tm giam &h;ng !c v!t %u thi hn ti/n hnh i5u
tra, tru4 tD, 9nt 9* Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nh thi hn ti/n hnh tD tFng th,o thG tFc rVt gUn l [u ng4\ trong i5u tra (3
ng4, tru4 tD u] ng4\ 9nt 9 (] ng4* zo , thi hn tm giam tDi a l [u ng4*
_0n 5 "Ho Hm %u45n "o chAa cGa " can, " co P +h,o %u4 nh ti Oi5u [(w v Oi5u [3u Ko++^{ nQm 3uu[ th thG tFc
rVt gUn Di v$i vi1c i5u tra, tru4 tD v 9nt 9 !c p LFng th,o %u4 nh cGa dhJng jjj0, ng thi th,o nhAng %u4 nh
&hc &h;ng tri v$i nhAng %u4 nh cGa dhJng jjj0*Cu4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn phHi !c gi cho dJ %uan i5u
tra v " can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU trong thi hn 3] gi, &. t- &hi ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn*Cu4/t
nh p LFng thG tFc rVt gUn c th. " &hi/u ni* K can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hi/u ni %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn\ thi hi1u &hi/u ni l "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c %u4/t nh* mhi/u ni !c gi /n 0i1n mi.m st
: ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v !c giHi %u4/t trong thi hn "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c &hi/u ni*
S.K
#1

@h v74, thG tFc rVt gUn Di v$i mt sD vF n &hi p cng !c cc i5u &i1n m K lu7t hnh sM : %u4 nh n/u !c cc cJ
%uan ti/n hnh tD tFng p LFng si c mt sD tc LFng nht nh, gp phan giHi %u4/t nhanh chng vF n\ ti/t &i1m !c &inh
ph, lMc l!ng v thi gian trong %u trnh ti/n hnh tD tFng Di v$i vF n\ &h;ng . lUt ti phm, &h;ng lm oan ngi v; ti\
Hm "Ho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 v; t, &hch %uan* Ong thi c=n "Ho v1 !c cc %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng
Ln tr$c php lu7t *t*
Tm hieu B_B vieu xhnh thiBy t tng hnh s
LX T4>/ 0Hz,
ThS.16 vhIa Lut Hnh s { )H Lut TD.H0*
+rong %u trnh cHi cch t php ni chung, han thi1n php lu7t tD tFng hnh sM 0i1t nam ni riIng, vi1c tm hi.u cc &i.u tD
tFng hnh sM c S nghEa rt %uan trUng &h;ng chW v5 m8t lS lu7n m c=n c S nghEa v5 m8t thMc tihn* +u4 nhiIn, %ua nghiIn ccu
chVng t;i nh7n th4 cho /n na4 cha c "i vi/t ha4 c;ng trnh nghiIn ccu &hoa hUc no !c c;ng "D v5 vn 5 n4* O. gp
phan lm r v5 m8t l lu7n, t- Lsn /n &hH nQng ti/p thu nhAng ht nhn h!p l cGa t-ng &i.u tD tFng trong %u trnh hon
thi1n php lu7t tD tFng hnh sM 0i1t @am, trong phm vi "i vi/t n4, chVng ta tm hi.u cc &i.u tD tFng hnh sM*
dQn cc vo a v php l cGa cc chG th. thMc hi1n v v tr, vai tr= cGa cc chcc nQng "uc ti, "o chAa v 9nt 9, hUc thu4/t
tD tFng hnh sM cGa n$c @ga : phn "i1t "Dn &i.u tD tFng hnh sM cJ "Hn : t-ng tn ti v pht tri.n < nhAng thi & &hc
nhau lP &i.u tD tFng tD co, &i.u tD tFng thfm vn YtD tFng 9nt h>iZ, &i.u tD tFng tranh tFng v &i.u tD tFng pha trn*
(* mi.u tD tFng tD co
O4 l &i.u tD tFng !c hnh thnh t- thi & chi/m hAu n; l1, v v74 n mang nhi5u Lu v/t Ln chG cGa thi & th tc tan
r:(* @ tn ti v pht tri.n cMc thnh trong thi & au cGa 9: hi phong &i/n* @nt 8c trng nht trong hnh thcc tD tFng n4 l
sM c;ng nh7n v tr 8c "i1t cGa ngi "uc ti m ngi n4 thng l ngi " ti phm 9m hi* 0i1c &h<i tD ha4 &h;ng
&h<i tD vF n phF thuc vo S ch cGa ngi "uc ti* gt c;ng thcc c# oa g: : &hng nhP 6mh;ng c ngi tD co th
&h;ng c %uan t=a? Yg,mo uL,9 {in, ~ctionZ* &i.u tD tFng n4 vai tr= cGa "In "uc ti v "In "o chAa %uan trUng nh
nhau, cc "In 5u c cc i5u &i1n 6nh nhau? &hi tham gia 6tranh c:i?* Kt & ngi no &hi %u45n l!i " 9m hi 5u c
%u45n tD co t$i 6cJ %uan?, 6 nh chcc trch? c thfm %u45n, 4 l cJ %uan c %u45n phn 9 " co c ti ha4 v; ti3*
zo chG th. thMc hi1n sM "uc ti chnh l ngi " &l phm ti 9m hi Yngi " hiZ, nIn &hi &hi tD co ti phm v$i nh chcc trch, ngi " hi phHi tu4In
th1 v n/u " co !c trXng n th ngi tD co c th. " 9 phtR : lm cho vi1c tD co Lan Lan " ng-ng tr1* zo v74, chG
th. "uc ti !c chu4.n giao cho ngi i Li1n l!i ch cGa nh vua, t tD chu4.n Lan sang c;ng tD*
dhG th. thMc hi1n vi1c "o chAa chnh l ngi " "uc ti, 6v mUi ngi 5u c th. tham gia nhbm "Ho v1 l!i ch cGa ngi
" "uc ti?[* 0o thi & n4 9ut hi1n mt tang l$p ngi !c gUi l 6hi1p sE? c i5u &i1n, c &hH nQng tM ngu41n cng ra
"Ho v1 %u45n l!i cho ngi " "uc ti* O l nhAng ngi thn, "n " cGa ngi " "uc ti, vi1c "o chAa thMc cht l vi1c
thi thD ti nQng, "t vF l!i v mang S nghEa cao cH l nhbm minh oan cho "n ", ngi thn cGa mnh]*
d=n chG th. thMc hi1n vi1c 9nt 9 li &h;ng c sM thDng nht < cc %uDc gia trHi %ua &i.u tD tFng n4, ng thi < cc thi i.m
&hc nhau, cJ %uan 9nt 9 cNng &hc nhau* dhng hn < n$c @ga c# i 6d;ng 9: trong nhAng trng h!p nht nh 9ut
hi1n L$i hnh thcc +=a n, cc v +#ng Dc, Oi c;ng, +ri dhu, Cuan ti phn, Cuan t=a, Cuan thu thu/ &iIm cHnh stR
cNng ng vai tr= l ngi phn 9?v* n$c xhp, m:i cuDi thi & phong &i/n, cJ %uan 9nt 9 m$i !c thnh l7p v tch ra
&h>i cJ %uan hnh phpR`*
Oi5u 8c "i1t lu S l h1 thDng chcng cc trong &i.u tD tFng n4 rt Jn giHn* 4, li nh7n ti cGa " can, " co !c coi l
chcng cc tDt nht, l 60ua cGa cc chcng cc?Y,gina pro"ationum +h,o cch Lihn t cGa ou7t oa g:Z, ngoi ra c=n c cc
hnh thcc chcng minh &hc nh li th5, phn 9 th,o S tri ho8c cc th thch &hc Yth "bng la, Lm 9uDng n$c, Lqng sXt
mRZ* ^1 thDng chcng cc ph# "i/n n4 mang tnh cht mI tn L oan, nh &i/n v th. hi1n %uan i.m t;n gio* Onh gi
cc hnh thcc chcng minh n4, io s jJlus,p9&i ngi @ga : vi/tP 6âi lMc l!ng 4 lMc l!ng v7t cht v lMc l!ng
mI tn : "i.u l tc LFng 8c thq cGa chVng trong con ngi cGa thi i 4, v v74 rt tM nhiIn l ci tr tu1 &h;ng c &hH
nQng t Lu4 tr-u t!ng cGa con ngi : tm ra thG on u tranh chDng ti phm trong hai ngun gDc 4?k* @h v74, cJ
%uan c %u45n phn 9 &h;ng can %uan tm /n vi1c g : 9H4 ra m chW %uan tm /n &hH nQng chu Mng th thch cGa
ngi " "uc ti ha4 %uan tm /n vi1c hU can phHi th5 thDt nh th/ noR O4 l &i.u tD tFng c# 9a nht v !c hau h/t
cc n$c trIn th/ gi$i s LFng vo cc thi i.m &hc nhau*
3* mi.u tD tFng thfm vn YtD tFng 9nt h>iZ
O4 l &i.u tD tFng 9ut hi1n vo thi & chi/m hAu n; l1, trong cc +=a n t;n gio v Lan Lan thm nh7p vo +=a n thng*
mi.u tD tFng n4 pht tri.n mnh mi v ph# "i/n vo thi & %un chG, 6@ phHn nh ch/ chnh tr c on, tn "o cGa
giai cp phong &i/n v phDi h!p v$i ch/ +rung Jng t7p %u45n cGa n5n %un chG chu4In ch/?w*
O8c i.m cGa tD tFng 9nt h>i !c ti/n hnh "bng hnh thcc vi/t, " m7t, &h;ng trMc Li1n\ cc chcc nQng tD tFng &h;ng !c
phn nh mt cch r rng, sM %uan tm /n cc chcc nQng !c th. hi1n < cc mcc rt &hc nhau* O8c "i1t l cc cJ %uan,
t# chcc thMc hi1n chcc nQng cha !c 9c nh cF th. m hau nh t7p trung vo +=a n* @gi " hi " loi &h>i vai tr= cGa
ngi "uc ti v tha4 vo l mt c;ng chcc, c=n " co th " hn ch/ &hH nQng "o chAa* 6+hfm phn &h;ng chW thMc hi1n
S.K
#2

chcc nQng 9nt 9 m c=n thMc hi1n cH chcc nQng i5u tra, chcc nQng "uc ti v mt phan no cGa chcc nQng "o chAa* K
co " hn ch/ &hH nQng "o chAa, hU &h;ng !c coi l chG th. cGa %u trnh tD tFng m l Di t!ng tru4 ccu cGa tD tFng?2*
^1 thDng chcng cc 8c trng cGa hnh thcc tD tFng n4 l tnh h!p l1 cGa chcng cc, &hi nh gi chVng v$i nhAng =i h>i h/t
scc &hXt &h,, nhng nhi5u %u4 nh v5 chcng cc li h/t scc tr-u t!ng* dhng hn li nh7n ti cGa " co !c coi l 6 chcng
cc vua? cGa mUi loi chcng cc, li &hai cGa ngi n ;ng, cGa ngi giuR ng tin c74 hJn li &hai cGa ngi n " v
cGa ngi nghoR php lu7t c=n cho phnp Lqng nhFc hnh . thu th7p chcng cc*
+rong thi &T phong &i/n < 0i1t @am, nhAng %u4 nh tD tFng trong K lu7t ^ng Occ, K lu7t ia oongR v thMc tihn 9nt 9
5u phHn nh hnh thcc tD tFng thfm vn m 8c i.m cJ "Hn lP %uan cai tr hnh chnh l +hfm phn v Oi5u tra viIn\ vi1c
i5u tra ti/n hnh " m7t, chcng cc chG 4/u l li &hai cGa nhn chcng v li nh7n ti cGa " co, vi1c 9nt 9 &h;ng c;ng &hai,
tra tn, g;ng cqm l "i1n php chG 4/u trong tD tFng hnh sM*
+rHi %ua t-ng thi & lch s, &i.u tD tFng n4 : c nhi5u tha4 #i cho phq h!p v$i i5u &i1n m$i, m8c Lq +hfm phn vsn l
trung tm cGa %u trnh thu th7p LA &i1n nhng &h;ng c=n ho8c hn ch/ vi1c tra tn* 0$i m; hnh a c;ng tD thnh mt "In
trong "t & vF n hnh sM no v s LFng hai +hfm phn trong %u trnh i5u tra, 9nt 9, phiIn t=a cNng &h;ng phHi l sM cnh
tranh giAa hai "In Di ch m l sM ti/p tFc i5u tra, cc "In phHi cung cp tt cH chcng cc thch h!p cho +=a n(u* @hng Lq
"i.u hi1n L$i hnh thcc v trong giai on lch s no th m; hnh tD tFng n4 "ao gi cNng 5 cao vai tr= %u4/t nh cGa
+hfm phn, cc chcc nQng "uc ti v "o chAa c tn ti, song &h m nht, ti cc phiIn t=a, "In "uc ti v "o chAa gan
nh thF ng, 6v sM th7t chW c th. v phHi !c tm ra trong %u trnh thfm vn v i5u tra?*
[* mi.u tD tFng tranh tFng
O4 l &i.u tD tFng c ngun gDc t- &i.u tD tFng tD co v pht tri.n mnh mi < cc n$c th,o h1 thDng lu7t n l1 6ng _l;_9Xc
9;ng?, ph# "i/n nht l &hoHng t- th/ &W thc j /n th/ &W thc j* +D tFng tranh tFng cho rbngP 6{M th7t si !c m< ra %ua
sM tranh lu7n tM Lo v c<i m< giAa nhAng ngi c LA li1u chnh 9c?((*
^nh thcc tD tFng n4 LMa trIn %uan i.m cho rbngP 6+D tFng l mt cuc tranh u ti +=a n giAa mt "In l @h n$c
Yth;ng %ua i Li1nZ v mt "In l c;ng Ln " nghi thMc hi1n ti phm\ l cuc tranh u th hai "In 5u !c s LFng cc
%u45n v nghEa vF php l nh nhau trong vi1c thu th7p, &i.m tra v nh gi chcng cc, phn tch v a ra cc &/t lu7n Di v$i
nhAng vi1c cF th.* @g;n ngA !c s LFng trong %u trnh tD tFng =i h>i phHi rt chnh 9c v tD tFng c vai tr= 8c "i1t %uan
trUng /n mcc nhi5u ngi cho rbng tD tFng tranh tFng l h1 thDng coi trUng lu7t tD tFng hJn lu7t ni Lung* 05 ngu4In tXc hai
"In tranh tFng c &hH nQng nh nhau &h;ng chW ti phiIn t=a m cH trong giai on tr$c phiIn t=a Ygiai on i5u traZ, m8c Lq
cc t t<ng n4 thMc cht chW tn trIn gi4 ho8c chW nbm trong au c cGa cc lu7t s 9a ri cuc sDng m th;i?(3*
hnh thcc tD tFng n4, cc "In "uc ti, "o chAa &h;ng "Xt "uc phHi &hch %uan trong &hi lm nhi1m vF* d;ng vi1c cGa hU
l thu th7p chcng cc . "uc ti ho8c "o chAa, phFc vF cho cuc tranh u < +=a n v hU c trch nhi1m chcng minh tnh c
lBi Y"uc tiZ ho8c tnh &h;ng c lBi, giHm nh| trch nhi1m hnh sM Y"o chAaZ([* +rong %u trnh 9nt 9 +=a n ng vai tr=
6ngi trUng ti lnh lqng? %uan st sM tun thG %u4 tXc cuc u cGa hai "In v %u4/t nh "In no si chi/n thXng* 0i1c nh
gi chcng cc phF thuc vo ni5m tin ni tm cGa +hfm phn &hi +hfm phn LMa vo tiIu ch h!p l1 cGa chcng cc, 6&hu;n msu
chcng cc?*
O. Hm "Ho sM "nh ng trong tranh tFng, ngi ta a ra hai i5u &i1nP
_ { LFng vi1c &i.m tra chno, Di cht . 9c nh tnh chnh 9c cGa chcng cc* KIn "uc ti v "In "o chAa t7p trung chW ra
ci m nhn chcng "i/t thMc, chc &h;ng phHi l ci m hU nghE rbng hU "i/t*
_ Cu45n lMc !c chia sl cho cc "In "uc ti v "o chAa* +=a n ng vai tr= 6trUng ti? Hm "Ho cho cc "In c a4 G cc
i5u &i1n nh nhau &hi tham gia tranh tFng*
0$i %uan ni1m tD tFng hnh sM chW gm c giai on 9nt 9 vF n ti phiIn t=a(], cc chcc nQng "uc ti, "o chAa v 9nt 9
chW thMc sM "Xt au ti phiIn t=a 9nt 9 sJ thfm* +i 4, v$i sM tham gia cGa cc chG th. "In "uc ti Yd;ng tD viIn, ngi "
hiZ, "In "o chAa Yngi "o chAa, " coZ v cc chG th. &hc L$i sM i5u &hi.n cGa +=a n Y+hfm phnZ v L$i sM gim
st cGa î ng 9nt 9, "a chcc nQng "uc ti, "o chAa v 9nt 9 5u !c thMc hi1n c;ng &hai* d=n giai on tr$c &hi m<
phiIn t=a 9nt 9 !c 9,m l giai on ti5n tD tFng, Lo cc "In ti/n hnh mt sD hot ng . chufn " cho cuc tranh tFng ti
phiIn t=a* 0 v74, c mt i5u thV v l trong &i.u tD tFng n4 chcc nQng gim st vi1c tun th,o php lu7t !c giao cho +=a
n*0$i t cch l trung tm cGa cJ %uan t php, cGa hot ng tD tFng, +=a n c %u45n v c trch nhi1m Hm "Ho cho cc
"In nghiIm chWnh chp hnh cc %u4 nh cGa php lu7t* Oi5u n4 &hc v$i nhAng n$c c t# chcc 0m{ nh oiIn j;, +rung
CuDc, 0i1t @amR* g8c Lq c nhAng u i.m, song &i.u +D tFng mang tnh 6Di trUng? n4 cNng " phI phn l 9a ri thMc t/,
6vi1c con ngi " phn 9nt nh th/ no Lng nh %uan trUng hJn vi1c 9,m hU : lm g trIn thMc t/?(v*
]* mi.u tD tFng pha trn YhBn h!pZ
+D tFng pha trn l &i.u tD tFng hBn h!p giAa tD tFng thfm vn v tD tFng tranh tFng* dhVng ta "i/t rbng &i.u tD tFng thfm vn
v &i.u tD tFng tranh tFng 5u c nhAng u i.m, ng thi cNng c nhAng hn ch/ nht nh* 0 v74 %u trnh ti/p nh7n cc
&i.u tD tFng, cc %uDc gia 5u c sM lMa chUn* +t nhiIn l hU si lMa chUn nhAng u i.m, tch cMc cGa cH hai h1 thDng Yv phq
h!p v$i %uDc gia cGa hUZ* 0 chnh l mt trong nhAng ngu4In nhn ra i &i.u tD tFng pha trn*
+rong &i.u tD tFng n4, < giai on tr$c &hi 9nt 9 Y&hi %u trnh tD tFngR* +u4 nhiIn, < giai on 9nt
9, phiIn t=a !c ti/n hnh c;ng &hai, %u45n "nh ng tr$c phiIn t=a v %u45n "o chAa cGa " co !c Hm "Ho, cc "In
"uc ti v "o chAa c %u45n v nghEa vF ngang nhau trong vi1c a ra nhAng chcng cc v nhAng 4Iu cau, lVc n4 +=a n
ng vai tr= l ngi trUng ti Hm "Ho cho cc "In thMc hi1n %u45n v nghEa vF cGa mnhR* ^nh thcc n4 9ut hi1n lan au
tiIn trong php lu7t tD tFng hnh sM cGa dng h=a xhp (wuw, sau !c pht tri.n mnh mi trong php lu7t ++^{ cGa cc
n$c th,o tru45n thDng lu7t lFc aP Occ , o, talia, KWR(`*
S.K
#3

Cua ni Lung trnh "4 trIn 4, c th. nh7n 9nt rbng mBi &i.u tD tFng 5u c nhAng u i.m, tch cMc, tt nhiIn cNng c
nhAng hn ch/ nht nh 9nt L$i cc gc lS lu7n, lch s, i5u &i1n &inh t/ chnh tr 9: hi, phong tFc t7p %un, cGa mBi
%uDc gia* d th. &i.u tD tFng c nhi5u u i.m < %uDc gia n4 nhng < %uDc gia &hc li l nhAng hn ch/* dho /n na4 c
nhAng &i.u tD tFng &h;ng c=n tn ti Y&i.u tD tFng tD coZ, c nhAng &i.u tD tFng c nhi5u Hnh h<ng Di v$i php lu7t tD tFng
hnh sM cc n$c* dhng hn &i.u tD tFng tranh tFng rt ph# "i/n < nhAng %uDc gia th,o tru45n thDng ou7t n l1 6ng_l;_9Xc_
9;ng? nh ~nh, gr, danaLa v cc n$c thuc a cGa ~nh grR* +rong &hi &i.u tD tFng thfm vn li c Hnh h<ng rt
l$n < cc n$c th,o tru45n thDng lu7t lFc a* zo c ngun gDc t- tru45n thDng lu7t lFc a nIn php lu7t cc n$c j^d@
cNng " Hnh h<ng cGa h1 tD tFng thfm vn(k* +u4 nhiIn hi1n na4, < cc %uDc gia vi1c v7n LFng m; hnh tD tFng no : c sM
lMa chUn v v7n LFng linh hot, hau nh &h;ng c sM p LFng ccng nhXc mt m; hnh tD tFng no*
0i1t @am, %ua nghiIn ccu chVng t;i nh7n th4 ++^{ 0i1t @am chu Hnh h<ng nhi5u cGa &i.u tD tFng hBn h!p Ypha trnZ
tcc l : ti/p thu lMa chUn nhAng u i.m, nhAng 4/u tD h!p lS cGa cH hai &i.u tD tFng thfm vn v tranh tFng* 0 v74, %ua hJn
vu nQm tn ti v pht tri.n, m; hnh ++^{ cGa 0i1t @am : ,m li nhAng &/t %uH rt ng tM ho, gp phan %uan trUng trong
cuc u tranh ph=ng chDng ti phm* +u4 nhiIn, so v$i 4Iu cau v nhi1m vF m$i thP 6dht l!ng c;ng tc t php ni chung
Ytrong vai tr= cGa php lu7t ++^{_@0Z cha ngang tam v$i 4Iu cau v =i h>i cGa nhn Ln\ c=n nhi5u trng h!p "> lUt
ti phm, lm oan ngi v; ti, vi phm %u45n tM Lo, Ln chG cGa c;ng Ln, lm giHm sVt l=ng tin cGa nhn Ln Di v$i OHng,
@h n$c v cc cJ %uan t php?(w* 0 v74, . gp phan %uan trUng vo cuc u tranh chDng ti phm trong i5u &i1n m$i,
4Iu cau 8t ra l phHi ti/p tFc cHi cch t php* dhVng ta &h;ng th. chp nh7n nhAng thG tFc rm r, nhi5u tang nc, %uan liIu
v "t l!i cho cc "In tham gia tD tFng*
+i @gh %u4/t uw @Ct+ ng4 u3tu(t3uu3 cGa K dhnh tr : 9c nh 4Iu cau l phHiP 6@ng cao cht l!ng c;ng tD cGa
mi.m st viIn ti xhiIn t=a, "Ho Hm tranh tFng Ln chG v$i ou7t s, ngi "o chAa v nhAng ngi tham gia tD tFng &hcR
mhi 9nt 9 +o n phHi Hm "Ho cho mUi c;ng Ln 5u "nh ng tr$c xhp lu7t, thMc sM Ln chG, &hch %uan\ +hfm phn v
î thfm nhn Ln c l7p v chW tun th,o xhp lu7t\ vi1c 9nt 9 cGa +o n phHi cQn cc chG 4/u vo &/t %uH tranh tFng ti
phiIn t=a, trIn cJ s< 9,m 9nt a4 G, ton Li1n cc chcng cc, S &i/n cGa mi.m st viIn, cGa ngi "o chAa, " coR?*
+- ni Lung nh h$ng trIn 4, c th. nh7n thcc rbng ++^{ 0i1t @am can tQng cng cc 4/u tD tranh tFng, nh gc :
ni?sM th7t chW c th. !c tm ra th;ng %ua tranh lu7n v "Vt chi/nR?*
guDn v74 trong %u trnh hon thi1n php lu7t ++^{, th,o chVng t;i can phHi phn nh r rng cc chcc nQng cGa tD tFng, 9c
nh r phm vi %u45n, nghEa vF v trch nhi1m cGa chG th. thMc hi1n cc chcc nQng tD tFng hnh sM* Cua can c cJ ch/
php lS Yhon thi1n %ui nh php lu7t Hm "Ho sM c;ng "bng trong tranh tFng, trH li Vng chcc nQng cGa cc cJ %uan
+^++RZ v t# chcc Ynng cao trnh , sD l!ng i ngN thMc hi1n chcc nQng tD tFng, cHi cch " m4, nng cao nh7n thcc
cn "RZ . thMc hi1n tDt cc chcc nQng tD tFng, trong 8c "i1t chV trUng /n cc chcc nQng cJ "Hn, l chcc nQng "uc
ti, "o chAa, 9nt 9R*
( 0_sin_9&i, oS lu7n chcng cc t php trong php lu7t j; vi/t, @jK ^ @i, (2`k, trang [k*
3 0 +hU, gt sD vn 5 v5 +D tFng hnh sM, @jK xhp lS, ^ @i, (2wv, trang ((*
[ 0 +hU, sL, trang ((*
] +ran 0Qn KH4, @gi "o chAa trong +D tFng hnh sM, ou7n vQn thc sE ou7t hUc 3uuu, trang [(*
v 0*g* javit9&i, Kuc ti @h n$c ti phiIn t=a, @h 9ut "Hn mhoa hUc, gat9cJva, (2k(, trang ((`*
` 0N gc, gt sD vn 5 l lu7n v thMc tihn thMc hnh %u45n c;ng tD cGa 0i1n &i.m st, me 4/u 5 ti &hoa hUc cp " cGa
0i1n &i.m st nhn Ln tDi cao, ^ @i, (222, trang (2u*
k man9tantin_xhIJr;vich ius,nc;, io trnh ++^{, @jK g, 3uuu, trang (2*
w dhu4In 5 6@hAng vn 5 l lu7n v5 ^nh sM, ++^{, +i phm hUc? cGa 0i1n th;ng tin mhoa hUc j: hi, ^ @i,(2w( trang
((*
2 man9tantin_ xhIJr;vich us,nco, {L, trang 33*
(u dhu4In 5P + php ^nh sM so snh, +h;ng tin mhoa hUc php l, 0i1n nghiIn ccu &hoa hUc php l, {D 8c "i1t, trang (33*
(( dhu4In 5P + php ^nh sM so snh, {L, tr*(3[*
(3 dhu4In 5P + php ^nh sM so snh, {L, tr*(3[*
([ man9tantin xhIJr;vich us,nc;, {L, trang 33*
(] @gu4hn Occ gai, 0n 5 tranh tFng hnh sM, me 4/u 5 ti &hoa hUc cp " cGa 0m{@z+d, ^ @i (22v, trang (uu*
(v + php hnh sM so snh, {L, trang (3`*
(` 0*g*javit9&i, Kuc ti nh n$c ti phiIn t=a, {L, trang 3v*
(k dhu4In 5 + php hnh sM so snh, {L, trang (3u*
(w @gh Cu4/t uwtKd+, ng4 3_(_3uu3 cGa K dhnh tr v5 mt sD nhi1m vF trUng tm c;ng tc t php trong thi gian t$i*
NG TRN TP CH KHPL S 8/2002
S| TH<* 14< &8T &,\0 0V< /1234 &}( 0H;< T5(/1 Tc TW/1 H~/H S|
/1,-=/ TH4 DH0
x{*+{ lu7t hUc, Oi hUc ou7t +x* ^ dh ginh
S.K
#4

K lu7t +D tFng hnh sM nQm 3uu[ YKo++^{ nQm 3uu[Z %u4 nh " can, " co, ngi " tm giA c %u45n tM "o chAa ho8c
nh ngi &hc "o chAa YOi5u ]w, ]2, vuZ* Cu45n "o chAa l mt %u45n %uan trUng cGa " can, " co, ngi " tm giA trong
tD tFng hnh sM Y++^{Z* dc chG th. n4 !c %u45n s LFng tt cH nhAng "i1n php g m php lu7t &h;ng cm . chDng li,
"c ">, phG nh7n li "uc ti cGa cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ho8c . giHm nh| trch nhi1m hnh sM cGa mnh trong vF n*
Û c th. trMc ti/p thMc hi1n YtM "o chAaZ ho8c nh ngi &hc "o chAa cho mnh, v nga4 cH &hi hU : nh ngi &hc "o
chAa th i5u n4 cNng &h;ng lm mt i %u45n tM "o chAa cGa hU* +u4 nhiIn n/u nhn t- tnh phcc tp cGa %u trnh giHi
%u4/t vF n hnh sM th vn 5 tM "o chAa l vi1c h/t scc &h &hQn* Cu trnh giHi %u4/t vF n hnh sM "ao gm nhi5u vn 5
php lS cGa lu7t ni Lung cNng nh lu7t tD tFng nh hnh vi " tru4 tD c Lu hi1u ti phm ha4 &h;ng, n/u l ti phm th l
ti g, " co c lBi &hi thMc hi1n hnh vi ha4 &h;ng, lBi cD S ha4 v; S, chcng cc cGa "In "uc ti c h!p php ha4 &h;ng,
vi1c "Xt ngi, &hm nh c Vng lu7t ha4 &h;ngR zo v74 "o chAa th;ng %ua sM tr! giVp cGa ngi c &i/n thcc php lu7t
v &inh nghi1m hot ng tD tFng l hnh thcc ph# "i/n v chG o*
Cu45n "o chAa !c 9,m nh l phJng ti1n php lS can thi/t . nhAng chG th. ni trIn "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php
cGa mnh* +h-a nh7n %u45n "o chAa l th-a nh7n tnh tranh tFng trong hot ng tD tFng i5u &i1n &h;ng th. thi/u !c cho
vi1c 9nt 9 &hch %uan, c;ng minh* dng m< rng phm vi %u45n "o chAa "ao nhiIu th cng m< rng tnh tranh tFng "4
nhiIu v &/t %uH tJng cng l cng hn ch/ &hH nQng lm oan sai ngi v; ti trong 9nt 9* ju th/ pht tri.n cGa ++^{ n$c
ta : i th,o h$ng * +- chB ngi "o chAa chW c th. tham gia vo vF n &hi &/t thVc i5u tra, Ko++^{ nQm (2ww K
lu7t au tiIn cGa n$c ta th-a nh7n sM tham gia cGa ngi "o chAa s$m hJn rt nhi5u t- &hi c %u4/t nh &h<i tD " can*
Ko++^{ nQm 3uu[ : c thIm "$c ti/n nAa &hi %u4 nh ngi "o chAa c %u45n tham gia nga4 t- &hi c %u4/t nh tm
giA*
+h;ng thng sM tham gia cGa lu7t s phF thuc vo S ch cGa " can, " co, ngi " tm giA* Û c th. trMc ti/p mi ho8c G4
%u45n cho ngi thn cGa mnh mi lu7t s "o chAa* +u4 nhiIn trong mt sD trng h!p 8c "i1t lu7t %u4 nh sM tham gia
cGa ngi "o chAa vo trong vF n &h;ng phF thuc vo S ch cGa " can, " co* O l cc trng h!p %u4 nh ti &hoHn 3
Oi5u vk Ko++^{, &hi nhAng chG th. %u4 nh ti i5u &hoHn n4 ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU &h;ng mi ngi "o
chAa th cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng c nghEa vF 4Iu cau Oon lu7t s ho8c 5 ngh 4 "an g8t tr7n +# %uDc c ngi "o
chAa cho hU* +rong lS lu7n gUi 4 l trng h!p "o chAa "Xt "uc, c=n trong thMc tihn gUi l "o chAa chW nh* @hAng
trng h!p n4 liIn %uan /n cc " can, " co l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c i.m v5 th. cht ho8c tm than, ho8c
" can, " co v5 ti th,o &hung hnh pht c mcc cao nht l t hnh* {M tham gia cGa ngi "o chAa lVc n4 c nhAng &hc
"i1t so v$i cc trng h!p th;ng thng < nhAng i.m sauP
dJ s< php lS au tiIn . ngi "o chAa tham gia vo vF n l sM chG ng thMc hi1n nghEa vF "Ho Hm %u45n "o chAa cGa
" can, " co t- pha cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng th;ng %ua hnh thcc 4Iu cau ho8c 5 ngh cJ %uan c thfm %u45n c ngi
"o chAa cho " can, " co*
Cu4/t nh %uHn lS cGa cJ %uan c thfm %u45n YOon lu7t s ho8c 4 "an g8t tr7n +# %uDc l cJ s< php lS ti/p th,o .
ngi "o chAa tham gia vo vF n chc &h;ng phHi l sM th>a thu7n giAa " can, " co v$i ngi "o chAa*
K can, " co cha thnh niIn ho8c c nh!c i.m v5 th. cht ho8c tm than vsn c %u45n 4Iu cau tha4 #i ho8c t- chDi
ngi "o chAa : !c c cho hU nhng %u45n n4 &h;ng c tnh tu41t Di* +h LF, n/u chW c " co v thnh niIn t- chDi
ngi "o chAa c=n ngi i Li1n h!p php cGa " co &h;ng t- chDi th +=a n vsn ti/n hnh 9nt 9 v$i sM tham gia cGa
ngi "o chAa : !c c* O4 l mt %u4 nh Vng Xn v ti/n " 9ut pht tr$c h/t v l!i ch cGa chnh cc " can, " co*
@h : ni < trIn, %u45n "o chAa l %u45n chG th. cGa " can, " co Lo v74 trong cc trng h!p th;ng thng th S ch cGa
hU c tnh %u4/t nh Di v$i sM tham cGa ngi "o chAa vo trong vF n v cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi t;n trUng
%u4/t nh cGa chG th.* @hng trong cc trng h!p %u4 nh < &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[ th %u45n %u4/t nh
cGa cc chG th. n4 &h;ng c=n tnh tu4/t Di m " phF thuc vo sM 9,m 9nt chp nh7n ha4 &h;ng chp nh7n cGa +=a n* oS
Lo hn ch/ %u45n chG th. < 4 cNng l lS Lo v5 sM tham gia "Xt "uc cGa ngi "o chAaP cc chG th. l nhAng ngi c &h
&hQn hJn so v$i cc trng h!p "nh thng &hc trong vi1c thMc hi1n %u45n "o chAa cGa mnh nIn can c sM can thi1p t-
pha cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* +h LF nh &h &hQn v5 tm lS &hi phHi Di m8t v$i i5u lu7t c hnh pht t hnh, &h &hQn
v5 th. cht, v5 tm than, v &. cH &h &hQn v5 v7t cht trong vi1c mi ngi "o chAa ho8c tM "o chAa* +u4 nhiIn 4 m$i chW
l h$ng Lsn cGa @gh %u4/t sD u[t3uu]t@C_Ô+x ng4 u3t(ut3uu] cGa î ng thfm phn +=a n nhn Ln tDi cao v chW
p LFng Di v$i hai Di t!ng l " can, " co v thnh niIn ho8c c nh!c i.m v5 th. cht ho8c tm than* &i/n cGa chVng
t;i l can phHi lu7t ha ni Lung n4 v phHi m< rng cho cH ngi " tm giA l v thnh niIn ho8c c nh!c i.m v5 th. cht
ho8c tm thn, cho cH " can v5 ti c &hung hnh pht cao nht l t hnh* @h v74 cng nhn mnh !c tnh cht tham gia
"Xt "uc cGa ngi "o chAa v cng lm n#i "7t !c S nghEa cGa ch/ nh n4*
dhi ph cho ngi "o chAa Lo @h n$c chu*
{M tham gia "Xt "uc cGa ngi "o chAa trong ++^{ l %u4 nh a4 tnh nhn o cGa Ko++^{ nQm 3uu[ n$c ta* Cu4 nh
cGa lu7t v5 sM tham gia cGa ngi "o chAa vo trong vF n &h;ng phF thuc vo S ch cGa " can, " co nh l sM nhn ;i
"Ho Hm %u45n "o chAa cho hU*
Cu45n "o chAa &h;ng chW can thi/t cho " can, " co m c=n can thi/t v c l!i cho chnh cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, cho
nhi1m vF 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF n, 9nt 9 Vng ngi Vng ti, &h;ng . lUt ti phm v &h;ng lm oan ngi
v; ti* dhVng t;i hon ton ng tnh v$i S &i/n 9,m sM tham gia cGa ngi "o chAa t- giai on i5u tra nh l sM phHn "i1n
c l!i cho cJ %uan i5u tra*
'()
@hng v so 6c l!i? m trong thMc tihn vsn 9H4 ra tnh trng cc %u4 nh cGa Ko++^{ nQm
3uu[ v5 sM tham gia cGa ngi "o chAa &h;ng !c tun thG v ngi "o chAa c=n g8p nhi5u &h &hQn &hi thMc hi1n cc
%u45n tD tFng cGa mnh +h,o chVng t;i < 4 c th. c hai ngu4In nhnP ngu4In nhn v5 nh7n thcc cGa nhAng ngi ti/n
hnh tD tFng v ngu4In nhn t- chnh cc %u4 nh cGa lu7t*
S.K
#

05 ngu4In nhn nh7n thccP @goi trng h!p mt sD i5u tra viIn c trnh thp hJn lu7t s nIn m8c cHm rbng lu7t s vo l
6lXm i5u nhi5u li? c=n c trng h!p cc i5u tra viIn &h;ng nh7n thcc a4 G v5 nghEa vF tD tFng cGa mnh l phHi to i5u
&i1n thu7n l!i cho " can, " co, ngi " tm giA thMc hi1n %u45n "o chAa* @h : ni < trIn, %u45n "o chAa c S nghEa
%uan trUng Di v$i "Hn thn " can, " co, ngi " tm giA, Di v$i cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, Di v$i nhi1m vF chung cGa
++^{ Lo v74 %u45n n4 !c nh n$c "Ho Hm YOi5u ([3 î/n php (223 sa #iZ* Ko++^{ nQm 3uu[ : cF th. ha ni
Lung n4 cGa î/n php thnh mt trong nhAng ngu4In tXc cJ "Hn cGa ++^{ ngu4In tXc "Ho Hm %u45n "o chAa cGa ngi
" tm giA, " can, " co YOi5u ((Z v$i %u4 nh 6dJ %uan i5u tra,0i1n &i.m st, +=a n c nhi1m vF "Ho Hm cho ngi "
tm giA, " can, " co thMc hi1n %u45n "o chAa cGa hU th,o %u4 nh cGa Ko++^{?* @gu4In tXc n4 c=n th. hi1n trong cc
%u4 nh v5 nghEa vF cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng &hi tDng t %u4/t nh &hi cung phHi giHi thch cho "
can, " co, ngi " tm giA v5 cc %u45n, nghEa vF cGa hU trong c %u45n tM "o chAa v %u45n nh ngi &hc "o chAa
YOi5u (3` v Oi5u ([( Ko++^{ nQm 3uu[Z, nghEa vF 4Iu cau Oon lu7t s ho8c 5 ngh 4 "an g8t tr7n +# %uDc c ngi
"o chAa trong trng h!p %u4 nh ti &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[* gt "In c %u45n "o chAa th Jng nhiIn "In
&ia phHi c nghEa vF t;n trUng v "Ho Hm vi1c thMc hi1n %u45n * mhi : l nghEa vF Lo lu7t nh th 4 l i5u m cc cJ
%uan ti/n hnh tD tFng phHi tun thG, phHi thMc hi1n, &h;ng c lMa chUn no &hc*
d S &i/n cho rbng trong trng h!p vF n : !c i5u tra cfn trUng nhng cJ %uan i5u tra chW c vi phm hnh thcc &h;ng
thMc hi1n nghEa vF "Ho Hm sM tham gia "Xt "uc cGa ngi "o chAa th vi phm n4 can rVt &inh nghi1m nhng cha t$i
mcc nghiIm trUng . phHi i5u tra li* zq c trH h sJ . i5u tra li cNng &h;ng c=n S nghEa g nAa
'3)
* &i/n cGa chVng t;i
&hc v$i S &i/n n4* dhnh tam %uan trUng cGa %u45n "o chAa v ngu4In tXc "Ho Hm %u45n "o chAa cGa " can, " co cho
chVng ta cJ s< &hng nh vi phm nghEa vF cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng v5 vi1c "Ho Hm %u45n "o chAa phHi !c nhn
nh7n l 6vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng?, v cc cJ %uan n4 phHi gnh chu nhAng h7u %uH php lS "t l!i cho mnh m
chVng ta thng gUi l ch/ ti* dh/ ti < 4 l nhAng g m cc cJ %uan n4 : thMc hi1n trong %u trnh giHi %u4/t vF n si
&h;ng !c th-a nh7n l h!p phpP h sJ vF n " trH li trong cc giai on tr$c 9nt 9, "Hn n : 9 c th. " hG4* dc
hhot ng tD tFng phHi !c thMc hi1n "# sung ho8c thMc hi1n li th,o Vng %u4 nh cGa lu7t* dF th. ti cc Oi5u (`w, (k2,
3vu, 3wk Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nh, &hi pht hi1n c vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng th 0i1n &i.m st c %u45n trH h
sJ cho cJ %uan i5u tra, thfm phn c %u45n trH h sJ cho 0i1n &i.m st, +=a n cp phVc thfm c %u45n hG4 "Hn n sJ thfm
. 9nt 9 li < cp sJ thfm, î ng gim Dc thfm c %u45n hG4 "Hn n : c hi1u lMc php lu7t . i5u tra ho8c 9nt 9 li*
dhW c nh v74 th cc %u4 nh cGa lu7t m$i !c tun thG* gt &hi i5u tra viIn nh7n thcc !c rbng n/u &h;ng "Ho Hm sM
tham gia cGa ngi "o chAa th,o %u4 nh cGa &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[ th h sJ si " 0i1n &i.m st ho8c +=a n
trH li v mUi vi1c phHi lm li th,o Vng lu7t th ngi si chUn phJng n tDi u l thMc hi1n th,o Vng 4Iu cau cGa lu7t
nga4 t- au* +hMc tihn 9nt 9 cNng i th,o h$ng n4* +on " phiIn t=a Lihn ra th,o Vng thG tFc, ngh n th,o Vng thG tFc
nhng chW can "iIn "Hn ngh n thi/u chA &S cGa mt thnh viIn î ng 9nt 9 Lq chW l Lo sJ sut th vi phm hnh thcc n4
cNng G l cJ s< . t=a n cp phVc thfm hG4 "Hn n . 9nt 9 li* +on " phiIn t=a Lihn ra th,o Vng thG tFc nhng chW can
î ng 9nt 9 &h;ng Vng thnh phan th,o %u4 nh cGa php lu7t gm hai thfm phn v "a hi thfm nhn Ln &hi 9nt 9 "
co v5 ti th,o &hung hnh pht c mcc cao nht l t hnh YOi5u (wvZ th ton " &/t %uH cGa phiIn t=a cNng " hG4, phHi ti/n
hnh phiIn t=a m$i* dhVng ta &h;ng th. chp nh7n hi1n t!ng vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng tr< thnh 6thi %u,n?
trong hot ng cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng v &hi &h;ng c g "Ho Hm tnh &hch %uan, tnh h!p php v5 &/t %uH
hot ng cGa nhAng cJ %uan n4* +rch nhi1m pht hi1n nhAng vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng n4 thuc v5 0i1n &i.m
st v +=a n cc cp trong t-ng giai on tD tFng m &h;ng phF thuc vo vi1c " can, " co c &hi/u ni ha4 &hng co ha4
&h;ng* +h LF, &hi 9nt 9 phVc thfm " co &h;ng &hi/u ni v5 vi1c &h;ng c lu7t s tham gia "Xt "uc th,o %u4 nh cGa lu7t
t- giai on i5u tra cho /n giai on 9nt 9 sJ thfm th +=a n cp phVc thfm vsn c %u45n Yng thi l nghEa vFZ hG4 "Hn
n sJ thfm . i5u tra ho8c 9nt 9 li v th,o Oi5u 3]( Ko++^{ nQm 3uu[ +=a n cp phVc thfm c th. 9,m 9nt cc phan
&hc &h;ng " &hng co, &hng ngh cGa "Hn n* gt i5u &i1n Lu4 nht hn ch/ %u45n cGa cp phVc thfm trong trng h!p
n4 l vi1c 9,m 9nt &h;ng !c lm 9u tnh trng cGa " co*
@gu4In nhn thc hai l ngu4In nhn t- chnh cc %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[* dhVng t;i chia sl v$i nhi5u S &i/n v5
nhAng "t c7p, cha r rng trong cc %u4 nh cGa lu7t v5 vn 5 n4P
BhO nhP!, v5 thi i.m tham gia cGa ngi "o chAa "Xt "uc* î1n na4 chVng ta &h;ng tm !c cu trH li trMc ti/p trong lu7t
v5 thi i.m tham gia cGa ngi "o chAa "Xt "uc, v5 thi i.m pht sinh nghEa vF cGa cc cJ %uan i5u tra trong vi1c "Ho
Hm sM tham gia cGa ngi "o chAa th,o &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[** @hng chVng ta c th. su4 lu7n t- cc %u4
nh cF th. cGa lu7t* 05 trng h!p %u4 nh < i.m a &hoHn 3 Oi5u vk th thi i.m " can "i/t mnh " tru4 tD v5 ti th,o
&hung hnh pht c mcc cao nht l t hnh ng thi l thi i.m pht sinh nghEa vF cGa cJ %uan i5u tra "Ho Hm ngi "o
chAa cho " can* +hi i.m l thi i.m tDng t %u4/t nh &h<i tD " can* d S &i/n cho rbng &hi m$i i5u tra v$i chcng
cc "an au cJ %uan i5u tra chW c th. &h<i tD " can v5 ti Lanh chc cha r &hoHn no nIn cha th. "i/t " can c thuc
trng h!p "Xt "uc phHi c ngi "o chAa ha4 &h;ng*
'[)
&i/n n4 &h;ng chnh 9c v %u4/t nh &h<i tD " can phHi ghi r
" can " &h<i tD v5 ti g, th,o i5u &hoHn no cGa K lu7t ^nh sM YOi5u (3` Ko++^{ nQm 3uu[Z* zo v74 cJ %uan i5u tra
&hi ra %u4/t nh &h<i tD " can v5 ti c &hung hnh pht l t hnh l : phHi thMc hi1n nghEa vF "Ho Hm ngi "o chAa cho
" can* d th. c tnh huDng l lVc au cJ %uan i5u tra chW &h<i tD " can v5 ti m &hung hnh pht &h;ng c t hnh nhng
sau trong %u trnh i5u tra ti/p th,o 9ut hi1n nhAng chcng cc v5 nhAng tnh ti/t tQng n8ng chu4.n &hung hnh pht c t
hnh ho8c ti &hc n8ng hJn c &hung hnh pht t hnh th lVc n4 cJ %uan i5u tra phHi tha4 #i ho8c "# sung %u4/t nh &h<i
tD " can* +h,o lu7t, %u4/t nh n4 phHi !c tDng t nga4 cho " can YOi5u (3k Ko++^{ nQm 3uu[Z* 0 &. t- thi i.m n4
cJ %uan i5u tra c nghEa vF "Ho Hm ngi "o chAa cho " can* +on " &/t %uH hot ng tD tFng cGa cJ %uan i5u tra tr$c
&h;ng c sM tham gia cGa ngi "o chAa !c coi l h!p php*
S.K
#!

ODi v$i cc trng h!p thuc i.m " &hoHn 3 Oi5u vk " can l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c i.m v5 th. cht ho8c
tm than th nghEa vF cGa cJ %uan i5u tra "Ho Hm ngi "o chAa cho nhAng " can n4 9ut hi1n t- thi i.m no +rng
h!p " can phm ti &hi cha thnh niIn nhng /n thi i.m &h<i tD " can : G tu#i thnh niIn th c can sM tham gia "Xt
"uc cGa ngi "o chAa ha4 &h;ng ou7t cNng &h;ng c cu trH li r rng, chW c h$ng Lsn cGa @gh %u4/t u[t3uu]t@C_
Ô+x ng4 u3t(ut3uu] cGa î ng thfm phn l, thi i.m 9c nh " can c phHi l ngi cha thnh niIn ha4 &h;ng .
p LFng &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[ &h;ng phHi l thi i.m thMc hi1n ti phm m l thi i.m &h<i tD " can* +rong
%u4/t nh &h<i tD " can phHi ghi r ng4 thng nQm sinh cGa " can YOi5u (3` Ko++^{ 3uu[Z* zo v74 n/u ti thi i.m &h<i
tD " can cJ %uan i5u tra c th;ng tin chnh thcc v5 " can l ngi cha G (w tu#i th &. t- lVc cJ %uan i5u tra c nghEa
vF "Ho Hm ngi "o chAa cho " can* dNng c th. c tnh huDng ti thi i.m n4 cJ %uan i5u tra &h;ng c ho8c &h;ng th.
c th;ng tin chnh 9c v5 " can l ngi cha thnh niIn Lo v74 : &h;ng 4Iu cau ngi "o chAa tham gia vo trong vF n*
dhW /n cuDi giai on i5u tra m$i c th;ng tin 9c thMc v5 " can l ngi cha thnh niIn th &. t- lVc n4 cJ %uan i5u tra
c nghEa vF 4Iu cau ngi "o chAa cho " can* +on " &/t %uH i5u tra tr$c !c coi l h!p php v &h;ng phHi ti/n
hnh li* +rng h!p ni Lung li &hai cGa " can tr$c &hi c sM tham gia cGa ngi "o chAa v li &hai sau &hi c sM tham
gia cGa ngi "o chAa &hc nhau th 4 chW l vn 5 nh gi chcng cc, c=n "Hn thn cH hai li &hai 5u l h!p php*
BhO hai, v5 mcc tham gia cGa ngi "o chAa "Xt "uc trong cc hot ng i5u tra* î1n na4 lu7t cNng &h;ng c %u4 nh
r rng v5 vi1c ngi "o chAa "Xt "uc c nht thi/t phHi tham LM tt cH cc lan h>i cung thn chG cGa mnh ha4 &h;ng ODi
v$i cc trng h!p th;ng thng th 4 l mt trong nhAng ni Lung cJ "Hn trong th>a thu7n giAa " can, " co v ngi "o
chAa v Jng nhiIn &hDi l!ng c;ng vi1c cGa ngi "o chAa c %uan h1 th,o te l1 thu7n v$i thq lao "o chAa* +rong trng
h!p "o chAa "Xt "uc thq lao Lo @h n$c trH th,o mcc cD nh Lo v74 lu7t nIn %u4 nh mcc tDi thi.u nhAng hot ng tD
tFng can c sM tham gia cGa ngi "o chAa* +rong giai on i5u tra " can rt can /n sM hi1n Li1n v tr! giVp cGa ngi "o
chAa < nhAng thi i.m nh &hi nh7n tDng t %u4/t nh &hi cung lan au tiIn, &hi " can c li &hai
nh7n ti, &hi " "Xt tm giam, " &hm 9nt, &hi nh7n tDng t co trngR xhJng n tDi u l ngi "o chAa can tham gia vo
tt cH cc hot ng tD tFng liIn %uan /n " can trong trng h!p "o chAa "Xt "uc v phJng n n4 chW &hH thi &hi giHi
%u4/t !c hai vn 5 sauP +hq lao m @h n$c trH phHi tJng 9cng v$i &hDi l!ng c;ng vi1c cGa ngi "o chAa v S thcc
trch nhi1m v5 o cc ngh5 nghi1p cGa ngi "o chAa*
BhO ba, Di v$i trng h!p " can l ngi c nh!c i.m v5 th. cht th lu7t cNng &h;ng c %u4 nh cF th. th/ no l ngi
c nh!c i.m v5 th. cht v nh!c i.m /n mcc no th can c ngi "o chAa "Xt "uc +h LF nh " can " cFt mt
ta4 ho8c chW " h>ng mt mXt c nbm trong trng h!p cGa &hoHn 3 Oi5u vk ha4 &h;ng +h,o S &i/n cGa chVng t;i can c
h$ng Lsn cF th. v5 vn 5 n4 LMa trIn ngu4In tXc chung sau 4P " can c nh!c i.m v5 th. cht nht nh v nhAng
nh!c i.m n4 cHn tr< " can tM mnh thMc hi1n %u45n "o chAa* dJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi trH li v a ra %u4/t nh
phq h!p v5 "Ho Hm ngi "o chAa cho " can* ODi v$i " can c nh!c i.m v5 tm than th &h &hQn nht l trng h!p
nhAng nh!c i.m n4 &h;ng phHi "fm sinh m 9ut hi1n trong %u trnh i5u tra, 9nt 9 vF n* dhVng t;i cho rbng &hi cJ
%uan ti/n hnh tD tFng c nghi ng v5 tnh trng tm than cGa " can th cc cJ %uan n4 phHi trng cau gim nh th,o Oi5u
(vv Ko++^{ nQm 3uu[* +hi i.m ra %u4/t nh trng cau gim nh tm than l thi i.m cc cJ %uan n4 c nghEa vF "Ho
Hm ngi "o chAa cho " can chc &h;ng ch &/t lu7n gim nh* @/u &/t lu7n gim nh l " can &h;ng c nh!c i.m v5
tm than th lVc n4 sM tham gia ti/p th,o cGa ngi "o chAa trong vF n si !c giHi %u4/t nh trong cc trng h!p th;ng
thng &hc tcc l trIn cJ s< th>a thu7n v$i " can*
BhO !, v5 %u4 nh cGa lu7t lm hn ch/ nghiIm trUng %u45n "o chAa cGa " co* +rng h!p m thfm phn +=a n +x*^
dh ginh 0N xhi oong nIu ra l hon ton thMc t/
'])
* O l trng h!p cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st &h;ng 4Iu cau c ngi
"o chAa v " can " tru4 tD v5 ti m &hung hnh pht &h;ng phHi l t hnh nhng &hi 9nt 9 +=a n th4 hnh vi cGa " co
thuc &hung hnh pht c t hnh* @/u +=a n tu4In "Hn n &/t ti " co th,o &hung hnh pht t hnh th c vi phm %u45n
"o chAa cGa " co ha4 &h;ng dc "Hn cung tr$c c gi tr php lS ha4 &h;ng O4 chnh l mt trong nhAng &ha cnh
%uan trUng cGa vn 5 gi$i hn 9nt 9 mt vn 5 lS lu7n c=n cha c nh7n thcc thDng nht v c=n nhi5u v$ng mXc trong
thMc tihn 9nt 9 < n$c ta* Oi5u (2` Ko++^{ nQm 3uu[ cho phnp +=a n c th. 9nt 9 " co th,o &hoHn &hc v$i &hoHn m
0i1n &i.m st tru4 tD trong cqng mt i5u lu7t nghEa l c th. 9nt 9 th,o h$ng n8ng hJn, "t l!i hJn cho " co* +h LF 0i1n
&i.m st tru4 tD " co th,o &hoHn 3 Oi5u (33 Yti hi/p Lm trl ,mZ c &hung hnh pht l tq t- (3 nQm /n 3u nQm, nhng +=a
n c th. 9nt 9 " co th,o &hoHn [ cGa cqng i5u lu7t v &hoHn [ c &hung hnh pht v$i hnh pht cao nht l t hnh* @/u
lu7t : cho phnp nh v74 th Jng nhiIn ton " hot ng tD tFng tr$c phHi !c th-a nh7n l h!p php* @/u &h;ng th-a
nh7n l h!p php +=a n &h;ng th. 9nt 9 tu4In n !c* +u4 nhiIn can phHi ni mt cch thng thXn rbng %u4 nh n4 cGa
lu7t : hn ch/ nghiIm trUng %u45n "o chAa cGa " co* K co " 8t trong tnh th/ v; cqng "t l!i l " 9nt 9 th,o &hung
hnh pht t hnh m &h;ng c sM tham gia cGa ngi "o chAa ho8c c sM tham gia cGa ngi "o chAa Lo " co mi chc
&h;ng phHi Lo cJ %uan ti/n hnh tD tFng 4Iu cau c nhng ngi "o chAa v "Hn thn " co thMc hi1n vi1c "o chAa cGa
mnh chDng li co trng "uc ti cGa 0i1n &i.m st th,o h$ng < &hoHn 3 Y&h;ng c tnh ti/t nh &hung < &hoHn [Z* dhW /n
&hi +=a tu4In n th " co v ngi "o chAa Lo " co mi m$i "i/t +=a 9 " co th,o &hoHn [* K co v ngi "o chAa Lo
mnh mi : &h;ng !c "o chAa v5 tnh ti/t nh &hung < &hoHn [ v chW " tru4 tD v a ra 9nt 9 th,o &hoHn 3* +hMc t/ l
" co " 9nt 9 trong i5u &i1n %u45n "o chAa cGa mnh : " t$c ot* Oi5u ng ni hJn l ngi "uc ti " co lVc n4
chnh l +=a n chc &h;ng phHi l 0i1n &i.m st* oi1u " co c th. tin rbng "Hn n cGa +=a n v-a "uc ti mnh v-a 9nt 9
mnh l c;ng minh !c &h;ng
+- sM trnh "4 trIn chVng t;i cho rbng m8c Lq Ko++^{ nQm 3uu[ m$i chW c hi1u lMc p LFng !c &hoHng [ nQm nhng
vi1c ti/p tFc hon thi1n cc %u4 nh cGa n trong c nhAng vn 5 liIn %uan /n %u45n "o chAa, /n gi$i hn 9nt 9 cGa
+=a n vsn l c;ng vi1c c tnh cp "ch . p cng 4Iu cau cGa cHi cch t php ang Lihn ra < n$c ta*
S.K
#"

'() ^G4 n v thi/u lu7t sP d lu7t s l c l!i cho cJ %uan i5u tra, Ko xhp lu7t +x* ^ dh ginh sD 3[tkt3uuk, tr* ((
'3) ^G4 n v thi/u lut sP +- chDi 9nt 9 n/u %u45n "o chAa " cHn tr<, Ko xhp lu7t +x* ^ dh ginh ng4 3vtkt3uuk, tr*
((*
'[) ^G4 n v thi/u lu7t sP +- chDi 9nt 9 n/u %u45n "o chAa " cHn tr<, Ko xhp lu7t +x* ^ dh ginh ng4 3vtkt3uuk, tr*
((*
']) ^G4 n v thi/u lu7t sP +=a n si mnh ta4 hJn, Ko xhp lu7t +x* ^ dh ginh ng4 3utkt3uuk, tr* 2
TP CH KHPL S 4(41)/2007
&'/ 0HUT 0V< H(:T )\/1 )4., T5< T5(/1 Tc TW/1 H~/H S|
/1,-=/ 64>T H(:T
+h{* lu7t hUc, Oi hUc @gn hng +x* ^ dh ginh
1. Oi5u tra l hot ng c mFc ch &hm ph sM th7t &hch %uan phFc vF nhu cau cGa con ngi* +rong lEnh vMc ph=ng,
chDng ti phm, i5u tra l hot ng &hm ph, pht hi1n ti phm* ôt ng i5u tra !c nhn nh7n v %u4 nh &hc nhau
< cc %uDc gia phF thuc vo %uan i.m chnh tr, chnh sch hnh sM, trnh v cch thcc t# chcc " m4 ph=ng, chDng ti
phm < t-ng n$c*
+rong &hoa hUc php lS cGa oiIn j; tr$c &ia v cGa @ga hi1n na4 c nhi5u %uan i.m &hc nhau v5 hot ng i5u tra*
Cuan i.m thc nht, cNng l %uan i.m ph# "i/n cho rbng 6hot ng i5u tra l hot ng tD tFng nhbm thu th7p, cGng cD v
&i.m tra chcng cc?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn(
'()
* Cuan i.m n4 9c nh r i5u tra l hot ng thu th7p chcng
cc nhng "> %ua phJng php thMc hi1n nIn c th. hi.u rbng chcng cc c sn, tn ti tr$c &hi thMc hi1n cuc i5u tra, cJ
%uan i5u tra chW thMc hi1n hnh vi thu l!m chcng cc c sn v5 m th;i* Cuan i.m trIn cha 5 c7p /n chG th. cGa hot
ng i5u tra, v c th. coi chcng cc l nhAng ci c tr$c &hi thMc hi1n cc hot ng i5u tra, &hc hn vi1c thMc hi1n hot
ng i5u tra mang tnh sng to cGa chG th.*
Cuan i.m thc hai cho rbng 6i5u tra l mt Lng hot ng pht hi1n, nghiIn ccu, cGng cD, ghi nh7n, thu giA cc chcng cc
cGa i5u tra viIn th,o %u4 nh cGa
lu7t*?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn3
'3)
Cuan i.m n4 &h;ng ni /n hot ng no : lm 9ut hi1n
chcng cc* dNng giDng nh %uan i.m thc nht, th-a nh7n chcng cc c tr$c &hi ti/n hnh cc hot ng i5u tra v nh v74
tnh tch cMc sng to cGa cGa hot ng i5u tra &h;ng c=n m chW l mt phJng php &r thu7t tm &i/m Jn i1u* âi %uan
i.m n4 &h;ng phn nh !c sM &hc "i1t giAa cc &hch th. phHn nh th;ng %ua cc hot ng i5u tra tcc l cc Lu v/t
cF th. cGa ti phm v cc sHn phfm cGa hot ng i5u tra tcc l chcng cc* +u4 nhiIn %uan i.m n4 &hc v$i %uan i.m thc
nht l gi$i hn chG th. cGa hot ng i5u tra chW l i5u tra viIn*
Cuan i.m thc "a cho rbng 6hot ng i5u tra l hot ng tD tFng c ni Lung pht hi1n, cGng cD, thu giA cc th;ng tin thMc
t/ nhbm mFc ch thu th7p chcng
cc6httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn[
'[)
* {o v$i hai %uan i.m trIn, %uan i.m n4 : phn "i1t !c giAa
&hch th. cGa hot ng i5u tra v$i &/t %uH thu nh7n !c* +u4 nhiIn cha th. hi1n !c ni Lung cGa hot ng nh7n thcc
lm chu4.n ha th;ng tin* O l cc hot ng nh7n thcc nhP %uan st, h>i v cc phJng php &hc Lo php lu7t tD tFng hnh
%u4 nh*
O8c i.m chung cGa cc %uan i.m trIn : nIu "7t !c ni Lung "Hn cht cGa hot ng i5u tra l hot ng pht hi1n, thu
th7p, cGng cD, ghi nh7n, thu giA nhAng th;ng tin cGa vF n* Oi.m &hc nhau giAa cc %uan i.m trIn l %uan ni1m v5 Di t!ng
m hot ng i5u tra tc ng t$i, th-a nh7n i5u tra viIn l chG th. cGa hot ng i5u tra* du h>i 8t ra l chcng cc c sn
ha4 &h;ng, phm vi chG th. cGa hot ng i5u tra "ao gm nhAng ai vsn cha !c giHi p th>a ng*
2. +rong &hoa hUc php lS 0i1t @am cNng tn ti cc %uan i.m &hc nhau v5 hot ng i5u traP +- i.n ou7t hUc giHi thch
rbng, 6Oi5u tra l c;ng tc trong tD tFng hnh sM !c ti/n hnh nhbm 9c nh sM th7t cGa vF n mt cch &hch %uan, ton
Li1n v a4 G?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn]
'])
\P*
dch hi.u ph# "i/n < 0i1t @am hi1n na4 cho rbng i5u tra l hot ng cGa cJ %uan i5u tra trong i5u tra vF n hnh sM* Cuan
i.m n4 cho rbng i5u tra l t#ng h!p tt cH cc hnh vi thMc hi1n trong giai on i5u tra v Lo mt cJ %uan i5u tra thMc
hi1n* 0 LFP +rong cuDn +m hi.u ou7t +D tFng hnh sM, mt nhm tc giH cqng thDng nht giHi thch rbng, 6Oi5u tra l mt giai
on cGa %u trnh tD tFng hnh sM, trong cJ %uan i5u tra p LFng cc "i1n php Lo ou7t tD tFng hnh sM %u4 nh . 9c
nh ti phm v ngi thMc hi1n hnh vi phm ti, 0i1n &i.m st &i.m st hot ng i5u tra, %u4/t nh tru4 tD " can lm cJ
s< cho vi1c 9nt 9 cGa +=a n?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tnv
'v)
\ ho8c, 6Oi5u tra vF n hnh sM l mt giai on tD tFng hnh sM,
trong giai on n4 cJ %uan i5u tra p LFng mUi "i1n php Lo K lu7t tD tFng hnh sM %u4 nh . 9c nh ti phm v ngi
S.K
##

phm ti?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn`
'`)
dch hi.u n4 th. hi1n ranh gi$i &h;ng r rng giAa chcc nQng cGa cJ %uan i5u tra v$i hot ng i5u, ng nht giai on
i5u tra v$i hot ng i5u tra, coi hot ng i5u tra gm mUi hot ng tD tFng trong giai on i5u tra\ nhn nh7n v5 hot
ng i5u tra mang tnh cFc ", phi/n Li1n, " h|p phm vi hot ng i5u tra chW !c ti/n hnh trong giai on i5u tra vF n
hnh sM* +rIn thMc t/ hot ng i5u tra !c ti/n hnh trong tt cH cc giai on tD tFng hnh sM, i5u tra, tru4 tD v 9nt 9 vF
n hnh sM v$i nhAng mFc ch &hc nhau . 9c nh sM th7t &hch %uan cGa vF n*
âi v LF trIn 4 cNng cha phHi l nh nghEa hot ng i5u tra m l nh nghEa cGa giai on i5u tra vF n hnh sM* â4
ni Vng hJn l nh nghEa v5 hot ng i5u tra cGa cJ %uan i5u tra nIn n thi/u tnh ton Li1n, cha ni lIn !c tnh
"Hn cht v ni hm cGa loi hot ng n4* Cuan i.m n4 chW th-a nh7n cJ %uan i5u tra l mt chG th. Lu4 nht c thfm
%u45n !c phnp thMc hi1n cc hot ng i5u tra* Oi5u n4 hon ton mu thusn v$i %u4 nh cGa K lu7t tD tFng hnh sM v5
thfm %u45n thMc hi1n cc hot ng i5u tra* Oi5u `v, &hoHn (, K lu7t tD tFng hnh sM 3uu[ &hi %u4 nh thfm %u45n thu th7p
chcng cc : chW rP 6O. thu th7p chcng cc, cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st v t=a n c %u45n tri1u t7p nhAng ngi "i/t v5 vF
n . h>i v ngh, hU trnh "4 v5 nhAng vn 5 c liIn %uan /n vF n, trng cau gim nh, ti/n hnh &hm 9nt, &hm nghi1m
v cc hot ng i5u tra &hc th,o %u4 nh cGa K lu7t n4\ 4Iu cau cJ %uan, t# chcc, c nhn cung cp ti li1u, v7t, trnh
"4 nhAng tnh ti/t lm sng t> vF
n?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tnk
'k)
dNng trong nhm %uan i.m n4, c cch nhn nh7n hot ng i5u tra l t#ng h!p t- 6mt sD hnh vi i5u tra nh &h<i tD vF
n, &h<i tD " can, tm giA nga4 ngi c Lu hi1u phm ti, &hm
9ntR?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tnw
'w)
, cha phn "i1t hot ng i5u tra v$i cc hot ng tD tFng hnh
sM &hc*
dch hi.u thc hai coi hot ng i5u tra l hot ng cGa cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st v t=a n nhbm 9c nh sM th7t &hch
%uan cGa vF n* Oi.m &hc "i1t l$n nht cGa %uan i.m n4 so v$i %uan i.m thc nht l : nhn nh7n chG th. cGa hot ng
i5u tra rng hJn* +u4 nhiIn cch hi.u thc hai li nham lsn giAa cc hot ng cGa cJ %uan i5u tra v$i hot ng i5u tra\
giAa chcc nQng cGa t-ng hot ng i5u tra v$i chcc nQng cGa cc cJ %uan i5u tra v vi1n &i.m st*
05 m8t lu7t thMc nh, < 0i1t @am hi1n na4 cha c mt &hi ni1m php lS v5 6hot ng i5u tra? v cNng cha !c giHi
thch chnh thcc "<i cc cJ %uan c thfm %u45n* +rong tt cH cc K lu7t tD tFng hnh sM, cha c i5u lu7t no giHi thch ho8c
nh nghEa v5 hot ng i5u
trahttpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn2
'2)
* gt sD giHi thch &h;ng chnh thcc nh : ni trIn 4 cha G
. c mt nh7n thcc Vng v5 hot ng i5u tra*
g8c Lq hot ng i5u tra : !c %u4 nh trong cc vQn "Hn php lu7t tD tFng hnh sM, hot ng i5u tra !c cc cJ %uan
tD tFng hnh sM thMc hi1n thng 9u4In trong cuc u tranh ph=ng chDng ti phm, nhng &hoa hUc php lS v thMc tihn hi1n
na4 c nhAng %uan i.m &hc nhau, cha thDng nht nh7n thcc v5 hot ng i5u tra, vsn c sM nham lsn giAa cc &hi ni1m
i5u tra, thfm %u45n i5u tra vF n v hot ng i5u tra\ giAa giai on i5u tra v$i hot ng i5u tra* dhnh v v74 m v;
tnh ng nht hot ng i5u tra v$i cc hot ng &hc cGa cJ %uan i5u tra, " h|p phm vi chG th., phm vi thi gian cGa
hot ng i5u tra* +rong &hoa hUc php lS 0i1t @am hot ng i5u tra cha !c t7p trung sM chV S nghiIn ccu su sXc, m
c=n ang "> ng> nIn c nhAng cch hi.u, nh7n thcc &hc nhau v5 hot ng i5u tra l &h;ng th. trnh &h>i*
3. ôt ng i5u tra mang "Hn cht cGa hot ng nh7n thcc* dhG nghEa Lu4 v7t "i1n chcng &hng nh 6v5 "Hn cht, nh7n
thcc l mt %u trnh phHn nh tch cMc, tM gic v sng to th/ gi$i &hch %uan vo " c ngi trIn cJ s< thMc tihn?* du trVc
cGa nh7n thcc rt phcc tp c th. ti/p c7n < nhi5u gc &hc nhau nh ngun gDc, trnh , cc v=ng &hu ho8c th,o cc giai
on cGa %u trnh nh7n thcc* xhnp "i1n chcng Lu4 v7t tr< thnh c;ng cF ph# "i/n cGa nh7n thcc &hoa hUc* @h7n thcc th;ng
%ua mt %u trnh t- trMc %uan YcHm gic, tri gic v "i.u t!ngZ /n t Lu4 tr-u t!ng Y&hi ni1m, phn on v su4 lSZ LMa
vo h1 thDng phJng php nh7n thcc lS thu4/t Ytr-u t!ng ha v &hi %ut\ giH nh su4 Lihn\ tiIn 5 &/t lu7n\ thu7t ton\
h1 thDng cu trVc\ hnh thcc ha v m; hnh haZ v phJng php thMc nghi1m Yth nghi1m, %uan st, o cZ* m/t %uH nh7n
thcc t t$i chn lS &hch %uan* +rong tD tFng hnh sM chn lS &hch %uan can &hm ph l sM th7t &hch %uan cGa vF n :
9H4 ra*
o mt 4/u tD cGa %u trnh chcng minh, hot ng i5u tra !c 9,m nh l mt hot ng nh7n thcc n/u nhn t- gc cGa
lS lu7n phHn nh* @ga4 giai on au tiIn cGa hot ng i5u tra thu th7p chcng cc l mt Lng cGa hot ng nh7n thcc*
@/u nh ton " hot ng chcng minh nhbm phHn nh nhAng g thuc %u &hc, th hot ng thu th7p chcng cc l sM phHn
nh nhAng &hch th. ang tn ti, ang hi1n hAu* O4 l mt 8c i.m rt %uan trUng cGa thu th7p chcng cc v$i t cch l mt
Lng cGa hot ng nh7n thcc* ^Jn nAa n/u &h;ng LMa vo lS lu7n nh7n thcc th &h;ng th. giHi thch !c cc %u4 lu7t hnh
thnh chcng cc v hi1u %uH cGa hot ng i5u tra phF thuc vo 4/u tD g* dJ %uan tD tFng hnh sM thu th7p !c chcng cc
lm sng t> sM th7t &hch %uan cGa vF n 9H4 ra l &/t %uH cGa hai lan nh7n thcc cc sM &i1n ti phm*
+r$c h/t ti phm !c phHn nh vo m;i trng 9ung %uanh th;ng %ua cc Lu v/t, hnh Hnh cGa n . li trIn cc &hch th.
v7t cht, trong tr nh$ cGa nhAng ngi tham gia tD tFng trong tJng lai* zu v/t ti phm l cJ s< thMc tihn &hch %uan cho
hot ng chcng minh ti phm, cho phnp cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng nghiIn ccu, 9,m 9nt, tm ra %u4 lu7t hnh thnh
chVng, . 94 LMng nIn "Hn vF n v t- &/t lu7n v5 nhAng sM &i1n c liIn %uan /n chVng*
S.K
#$

+u4 nhiIn Lu v/t ti phm tM thn n cha phHi l chcng cc v ang trong Lng tn ti au tiIn cGa n, cJ %uan i5u tra, vi1n
&i.m st v t=a n cha c %u45n s LFng chVng . lm cJ s< cho vi1c l7p lu7n ha4 su4 on cGa mnh !c* g muDn s
LFng, cc Lu v/t phHi !c cJ %uan c thfm %u45n ti/p nh7n, thu th7p v phHn nh n trong h sJ vF n th,o Vng %u4
trnh, thG tFc lu7t nh nhbm phHn nh Vng sM th7t &hch %uan : 9H4 ra* Cu trnh n4 chnh l sM phHn nh thc hai cGa cc
Lu v/t ti phm Lu v/t !c phHn nh trong nh7n thcc cGa cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st v t=a n* Cu trnh phHn nh thc
hai n4 : "i/n cc Lu v/t ti phm thnh phJng ti1n nh7n thcc nhbm mFc ch chcng minh, lm sng t> sM th7t &hch %uan
cGa vF n* O4 l %u trnh hnh thnh chcng cc, mt %u trnh =i h>i mang tnh &hch %uan, tun thG cc %u4 lu7t cGa hot
ng nh7n thcc* @h v74 &h;ng th. %uan ni1m thu th7p chcng cc nh l 6%u trnh Jn giHn th,o &i.u thu th7p chcng cc c
sn nh &i.u ngi i hi nm trong
r-ng?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn(u
'(u)
* +hMc tihn &h;ng "ao gi c sn nhAng li &hai, &h;ng c sn
nhAng "iIn "Hn hot ng i5u tra* dc v7t th. mang Lu v/t ti phm =i h>i phHi !c chu4.n ha thnh v7t chcng th,o lu7t
nh* d th. Lqng &hi ni1m 6hnh thnh chcng cc? st nghEa hJn &hi ni1m 6thu th7p chcng cc? v n phHn nh a4 G hJn
vai tr= tch cMc, sng to cGa chG th. cGa hot ng i5u tra*
rng chcng cc liIn %uan /n hai nhm %u4 lu7t phHn nhP mt l, nhm %u4 lu7t liIn %uan /n %u trnh hnh thnh Lu v/t
ti phm cJ s< &hch %uan cGa hot ng nh7n thcc\ hai l, nhm %u4 lu7t liIn %uan /n tri gic v phHn nh Lu v/t, /n
vi1c nh7n !c cc chcng cc*
0$i cch ti/p c7n nh v74 th 6thu th7p chcng cc &h;ng c ci g &hc hJn l h1 thDng cc hnh vi Hm "Ho cho chG th. hot
ng chcng minh cHm nh7n, ti/p thF cc Lu v/t ti phm tn ti mt cch &hch %uan, hnh thnh hnh Hnh cGa chVng trong
nh7n thcc cGa chG th. hot ng chcng minh v cc hnh vi "Ho Hm lu giA hnh Hnh th;ng %ua cc "iIn "Hn hot ng
i5u tra?httpPtt*hcmula*,Lu*vntmam"otst,Litorstoomlac&3t,Litortc&,Litor*html
nstanc,@am,ullt,9t+ool"arz,ault _ tn((
'(()
*
KDi cHnh sM &i1n ti phm 9H4 ra th,o %u4 lu7t thi gian v v7t cht c Hnh h<ng /n l!ng th;ng tin . li trong Lu v/t ti
phm* 0 LF trIn n5n t fm th Lu v/t chn cGa thG phm hi1n r hJn trIn n5n t &h;\ mu o %uan cGa thG phm &h;ng th.
phn "i1t !c trong "ng tDi* +hu th7p chcng cc l %u trnh chu4.n ha th;ng tin t- Lu v/t ti phm vo trong h sJ vF n*
+hnh c;ng cGa %u trnh n4 l phF thuc vo chB nhAng th;ng tin lu giA trong cc Lu v/t ti phm !c cc chG th. hot
ng i5u tra pht hi1n, ghi nh7n v cGng cD trong h sJ nh th/ no d a4 G, chnh 9c, ton Li1n ha4 &h;ng O4 chnh
l tiIu ch cGa cht l!ng phHn nh v %u trnh phHn nh lu;n c &hH nQng lm thi/u hFt, tht lc, mt mt th;ng tin, cha tnh
/n S ch chG %uan cGa chG th. hot ng i5u tra c th. lm sai l1ch h sJ vF n nIn hnh Hnh phHn nh v "Hn thn sM v7t
!c phHn nh lu;n lu;n c &hoHng cch nht nh* +#ng sD cc hot ng i5u tra can !c thMc hi1n nhi5u ha4 t, cht l!ng
thMc hi1n cc hot ng i5u tra cao ha4 thp si Hnh h<ng /n &hoHng cch giAa sM th7t &hch %uan, sM v7t c th7t : 9H4, ra
v sM v7t !c phHn nh trong h sJ* O. trnh sM mt mt th;ng tin trong %u trnh phHn nh can hn ch/ tDi a cc "$c trung
gian trong %u trnh n4* dhnh v v74 m trong tD tFng hnh sM c ngu4In tXc 9nt 9 trMc ti/p m ni Lung cGa n liIn %uan
/n thu th7p chcng cc*
+h,o sM phn tch trIn 4 th hot ng i5u tra l phJng thcc hot ng cGa chG th. nhbm cHm thF, ti/p nh7n v phHn nh
th;ng tin chca Mng trong cc Lu v/t ti phm* @hng hot ng n4 Lihn ra th,o cJ ch/ no +h;ng tin v5 ti phm !c
chu4.n ha thnh chcng cc nh th/ no du trH li phHi 9ut pht t- mDi %uan h1 c tnh %u4 lu7t giAa &hch th. nh7n thcc
v phJng php nh7n thcc* xhJng php nh7n thcc &h;ng phHi Lo chG th. lMa chUn tq4 ti1n, m n c=n phF thuc vo tnh
cht cGa &hch th.* @5n tHng &hch %uan cGa phJng php nh7n thcc l %u4 lu7t cGa &hch th. nh7n thcc*
mhch th. nh7n thcc trong hot ng i5u tra l cc Lu v/t ti phm cho nIn chG th. can phHi "i/t "Hn cht cGa Lu v/t* zu
v/t c thuc tnh chung nhng cNng c nhAng thuc tnh riIng* O4 l cJ s<, tiIu ch &hch %uan . phn loi Lu v/t* +huc
tnh %uan trUng nht cGa Lu v/t l "Hn cht tn hi1u chu4.n tHi th;ng tin cGa n* 0 LF c nhAng Lu v/t m th;ng tin cGa n
!c th. hi1n, chu4.n tHi ra ngoi th;ng %ua nhAng Lu hi1u v7t lS cGa &hch th. v7t cht nh hnh thcc, Lung l!ng, mu sXc,
nhi1t v mqi vR xhJng php nh7n thcc phHi phq h!p t-ng loi Lu v/t* d loi Lu v/t m th;ng tin cGa n &h;ng th.
cHm nh7n trMc ti/p !c* 0 LF &hi 9,m 9nt ti li1u giH, i5u tra viIn, &i.m st viIn ho8c thfm phn &h;ng th. "bng mXt pht
hi1n !c Lu hi1u giH mo cGa n* ô8c trIn nhAng c;ng cF phm ti . li hi1n trng chVng ta &h;ng th. Lh Lng nhn th4
Lu v/t vi m;* +rong cc trng h!p nh v74 =i h>i phHi c nhAng phJng php nh7n thcc chu4In m;n*
gFc ch cGa hot ng nh7n thcc cho phnp tch "i1t trong &hch th. nh7n thcc nhAng m8t, thuc tnh p cng 4Iu cau cGa
chG th. hot ng nh7n thcc* gFc ch 8c "i1t cGa hot ng i5u tra l thu nh7n !c nhAng Lng v ni Lung th;ng tin nht
nh t- &hch th. Lu v/t ti phm* @i cch &hc mFc ch cGa hot ng i5u tra l thu nh7n hnh Hnh trung thMc cGa th;ng
tin v5 cc sM &i1n phm ti th;ng %ua nhAng "i1n php tD tFng Lo lu7t nh* +q4 thuc vo nhAng mFc ch &hc nhau v
nhAng phJng php tJng cng, hot ng i5u tra cho phnp thu nh7n !c nhAng th;ng tin &hc nhau v5 ni Lung v hnh
thcc t- chnh Lu v/t *
xhn tch cc %u4 nh cGa K lu7t tD tFng hnh sM c th. th4 lu7t ghi nh7n nhi5u cch thcc, "i1n php i5u tra &hc nhau nhP
%uan st, h>i, o c, so snh, th nghi1m, m; hnh ha, m; tHR 0i1c s LFng "i1n php i5u tra no l tq4 thuc vo &hch
th. v mFc ch i5u tra* 0 LFP muDn thu th7p Lu v/t ti phm &hi thMc hi1n hot ng &hm nghi1m hi1n trng th phHi
Lqng nhAng thG thu7t, phJng php nh7n thcc nh %uan st, &/t h!p v$i o c, so snh, th nghi1m . pht hi1n v ghi nh7n
v thu giA nhAng th;ng tin phHn nh trong cc Lu hi1u v7t lS cGa a i.m, v7t v ti li1u* ô8c &hi chVng ta muDn tm hi.u
&hH nQng thMc hi1n hnh vi nht nh no trong "Di cF th. 'muDn &i.m tra sM &i1n !c ti hi1n li trong cc i5u &i1n giDng
nh i5u &i1n thMc t/) th s LFng &/t h!p phJng php %uan st, m; hnh ha v th nghi1m*
S.K
$%

gDi %uan h1 %ua li giAa &hch th., mFc tiIu v phJng php nh7n thcc cho phnp chVng ta hi.u r nhAng 8c trng cGa hot
ng i5u tra, lm r vai tr= cGa n trong %u trnh hnh thnh chcng cc* @h v74, chcng cc chW !c hnh thnh trIn cJ s< p
LFng cc phJng php nh7n thcc l ni Lung cGa hot ng i5u tra* @hng n/u ni hot ng i5u tra l hot ng thu th7p,
cGng cD v &i.m tra chcng cc th cha Vng hon ton* Onh nghEa nh v74 m$i chW ra !c mFc tiIu cGa hot ng i5u tra
'thu th7p chcng cc) nhng &h;ng ni /n phJng php thMc hi1n, c th. lm cho ngi ta hi.u rbng chcng cc : tn ti sn c
tr$c &hi ti/n hnh hot ng i5u tra v nhi1m vF cGa cJ %uan i5u tra l nXm "Xt chVng* +r< li v$i cc &hi ni1m v5 hot
ng i5u tra trong &hoa hUc php lS cGa oiIn 9;, ta th4, th,o tc giH K_cDp_9&i** th hot ng i5u tra !c 9,m 9nt nh
mt Lng hot ng cGa i5u tra viIn m ni Lung cGa n l pht hi1n, nghiIn ccu, cGng cD, ghi nh7n, thu giA cc chcng cc, tc
giH : &h;ng 5 c7p /n hot ng no lm 9ut hi1n chcng cc* @/u nht tr v$i %uan i.m n4 cho rbng chcng cc : tn ti
tr$c &hi ti/n hnh cc hot ng i5u tra th hot ng i5u tra si mt i tnh tch cMc sng to nh7n thcc cGa mnh, n chW c=n
li l mt phJng php &r thu7t tm &i/m Jn thuan m th;i* ^n ch/ chung cGa nhAng nh nghEa nh v74 l &h;ng phn nh
!c sM &hc "i1t giAa cc &hch th. !c phHn nh th;ng %ua cc hot ng i5u tra tcc l cc Lu v/t cF th. cGa ti phm v
cc &/t %uH cGa cc hot ng i5u tra tcc l cc chcng cc* ^Jn nAa %u trnh chu4.n ha cc Lu v/t cF th. cGa ti phm
thnh chcng cc tD tFng l chcc nQng %uan trUng nht cGa hot ng i5u tra* +rong mt mcc no th nh nghEa cGa u_
9a_cDp*~*@ !c 9,m l ton Li1n hJn, +c giH n4 : phn "i1t !c giAa &hch th. cGa hot ng i5u tra v$i &/t %uH thu
!c nhng vsn &h;ng ni r !c ni Lung cGa hot ng nh7n thcc l chu4.n ha th;ng tin* @h trIn : ni, %uan st, h>i,
v cc phJng php nh7n thcc &hc !c p LFng trong nhAng hnh thcc Lo lu7t nh* Oi5u n4 : "i/n chVng thnh nhAng
thao tc c tnh cht tm &i/m, nh7n thcc v 9c nh7n, th;ng %ua cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st, t=a n pht hi1n, thu giA
nhAng th;ng tin chca Mng nhAng Lu v/t ti phm* dan lu S rbng mBi thao tc, phJng php c mFc ch riIng cGa mnh Lo
v74 chVng c phm vi p LFng hn ch/* gBi phJng php . pht hi1n, ti/p thu v cGng cD &h;ng phHi Di v$i "t &T th;ng tin
no m chW c th. v$i nhAng loi th;ng tin phq h!p v$i "Hn cht v7t lS cGa n* +h LF phJng php %uan st &h;ng th. phq h!p
v$i nhAng th;ng tin phHn nh trong tr nh$ cGa con ngi* @hng phJng php 6h>i? li phq h!p cho vi1c nh7n th;ng tin n4*
@h v74 "H4 phJng php, "H4 thao tc cGa nh7n thcc lP %uan st, h>i, so snh, o c, th nghi1m, m; hnh ha v m; tH
trong sM &/t h!p v$i nhau : to thnh sD l!ng l$n cc hot ng i5u tra !c php lu7t tD tFng hnh sM %u4 nh* +h7m ch
cc hot ng i5u tra c chung cc phJng php, thao tc nhng vsn &hc nhau v5 mcc liIn &/t 8c thq giAa cc phJng
php , &hc nhau v5 hnh thcc php lu7t s LFng cqng mt phJng php * +- gic "Hn cht nh7n thcc cGa hot ng
i5u tra chVng ta c th. nh nghEa hot ng i5u tra l mt sM &/t h!p cc thao tc c tnh cht tm &i/m, nh7n thcc, 9c nh7n
phq h!p v$i 8c thq cGa cc Lu v/t ti phm, pht hi1n, thu giA, cGng cD mt cch c hi1u %uH cc th;ng tin c gi tr chcng
minh trong cc Lu v/t th,o %u4 nh cGa php lu7t tD tFng hnh sM Lo cc cJ %uan c thfm %u45n thMc hi1n
'(3)
nhbm mFc
ch thu th7p, &i.m tra v nh gi cc chcng cc chcng minh sM &i1n phm ti
'([)
*
dch ti/p c7n nh v74 v5 hot ng i5u tra l cJ s< c th. cho phnp chVng ta lm r cJ cu "In trong cGa h1 thDng cu thnh
cGa hot ng i5u tra, phn loi hot ng i5u tra\ phn "i1t cc hot ng i5u tra giDng nhau nhng c mFc ch rt &hc
nhau 'v LF nh &hm nghi1m, &hm 9nt, &hm ng)\ lm r hJn &hH nQng phFc vF hot ng nh7n thcc cGa t-ng hot ng
i5u tra, cF th. trIn cJ s< 9c nh v tr cGa n trong h1 thDng cc hot ng i5u tra v cho phnp thMc hi1n vi1c lMa chUn Vng
hot ng i5u tra can thi/t trong thMc tihn*
ôt ng i5u tra l mt c;ng cF, phJng ti1n &hm ph ti phm, c "Hn cht v ni hm cGa hot ng nh7n thcc* O. nng
cao hi1u %uH thMc tihn cGa cuc u tranh ph=ng, chDng ti phm =i h>i chG th. phHi nh7n thcc Vng "Hn cht, tun thG nhAng
%u4 lu7t hot ng nh7n thcc trong vi1c p LFng cc hot ng i5u tra trong thMc tihn*
'()
0_sin9&i, \Z ,u#n chOng cO !&ong php ,u#! ]= 8i!, @9" ^ @i, (2`k*
'3)
K_cDp_9&i o* , ^_ ph! !&iMn ca cc quy 5nh ca \u#! BW !;ng hHnh R_ 8 ho*! Tng iu !&a, ^ @i, (223, tr* ]*
'[)
u_9a_cDp ~*@, H``B 8- phLng php nghi>p 8;, @9" gatscJva, (2k[*
'])
+- i.n ou7t hUc, @9" dhnh tr %uDc gia, ^ @i, (222*
'v)
@gu4hn 0Qn d-, @gu4hn mh#ng ^, +ran ginh ^<ng, BHm hiMu \u#! BW !;ng hHnh R_, @9" 0Qn ha Ln tc, ^ @i, 3uuu*
'`)
@gu4hn @gUc Oi1p, @hAng i5u can "i/t v5 thG tFc &h<i tD, i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 vF n hnh sM, @9" d;ng an nhn Ln,
+x* ^ dh ginh 3uu(*
'k)
mhoHn (, Oi5u `v, K lu7t tD tFng hnh sM nQm 3uu[ %u4 nh thfm %u45n thu th7p chcng cc l thfm %u45n thMc hi1n cc
hot ng i5u tra cGa cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st v t=a n* Ka cJ %uan n4 !c ti/n hnh tt cH cc hot ng i5u tra :
u!c %u4 nh trong K lu7t tD tFng hnh sM* @h v74 "a cJ %uan n4 th,o chcc nQng v nhi1m vF : !c phn nh c %u45n
ti/n hnh tt cH cc hot ng i5u tra* +h,o tinh than cGa i5u lu7t nIu trIn "nh ng v5 thfm %u45n !c ti/n hnh tt c cc
hot ng i5u tra* +hMc hi1n hot ng i5u tra chnh v v74 &h;ng phHi l c %u45n cGa cJ %uan i5u tra*
'w)
O8ng ~nh, Ho-n !hi>n cc quy 5nh hHnh R_ nhm n9ng cao hi>u qu ,Py ,i 2hai ngi ,-m chOng, +p ch d;ng an nhn
Ln, sD (3t3uu3, tr* vu_v(*
'2)
+rong K lu7t +D tFng hnh sM nQm 3uu[ cc hot ng i5u tra !c %u4 nh trong dhJng j, Oi5u ([( ^>i cung " can\
dhJng j, Oi5u ([v o4 li &hai ngi lm chcng, Oi5u ([k o4 li &hai cGa ngi " hi, ngu4In Jn Ln sM, " Jn
Ln sM, ngi c %u45n l!i v nghEa vF liIn %uan /n vF n\ dhJng j, Oi5u (]3 mhm ngi, Oi5u (][ mhm chB <,
a i.m, Oi5u (]v +m giA v7t, Oi5u (]` mI "iIn ti sHn\ dhJng j, Oi5u (vu mhm nghi1m hi1n trng, Oi5u
(v( mhm nghi1m t thi, Oi5u (v3 j,m 9nt Lu v/t trIn thn th., Oi5u (v[ +hMc nghi1m i5u tra, Oi5u (vv +rng cau
gim nh* K lu7t +D tFng hnh sM &h;ng c mt chJng riIng . giHi thch v5 hot ng i5u tra*
'(u)
{4_ phJ* d*~ , ac ho*! Tng iu !&a S H> !hWng 8- hHnh !hOc !W !;ng, @9" xhp lS, gt9cJva, 3uu(*
'(()
@gu4hn 0i/t ôt, ac ho*! Tng iu !&a !&ong )T ,u#! !W !;ng hHnh R_ bi>! Nam, ou7n vQn +hc sE ou7t hUc, Oi hUc ou7t
+x*^ dh ginh, 3uu3*
S.K
$1

'(3)
xhp l1nh sD 3[t3uu]txo_K@+C^(( v5 t# chcc i5u tra hnh sM ng4 3utuwt3uu] %u4 nh mt sD cJ %uan &hc c thfm
%u45n ti/n hnh mt sD hot ng i5u tra "ao gmP K i "iIn ph=ng, dJ %uan hHi %uan, dJ %uan &i.m lm, dHnh st "i.n,
dc cJ %uan &hc cGa dHnh st nhn Ln, ~n ninh nhn Ln v dc cJ %uan &hc trong Cun i nhn Ln* @h v74 chG th.
hot ng i5u tra ngoi i5u tra viIn, &i.m st viIn v thfm phn c=n c cc chG th. &hc thuc cc cJ %uan nIu trIn*
'([)
+h,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u (u, Oi5u `[ K lu7t +D tFng hnh sM nQm 3uu[ th nhi1m vF cGa cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m
st v t=a n l phHi chcng minh c hnh vi phm ti 9H4 ra ha4 &h;ng nhbm mFc ch nh7n thcc Vng Xn sM &i1n !c cho l
ti phm Yv c cQn cc : " &h<i tD v " p LFng cc hi1n cc hot ng i5u tra v cc "i1n php ngQn ch8nZ* +h,o tinh than
cGa i5u lu7t n4 cc cJ %uan c thfm %u45n c nghEa vF thMc hi1n cc hot ng i5u tra thu th7p cc chcng cc . chcng
minh c hnh vi phm ti 9H4 ra, m8t &hc chcng minh &h;ng c ti phm 9H4 ra, chcng minh " can l v; ti*
TP CH KHPL S 3(40)/2007
&OI MOm PuGHn NI BhSa tQIng giai MI@n MiHu tQa
+uGHn NI BhSa tQIng giai MI@n MiHu tQa l mt tQIng nhSng PuGHn Ba NOn Bfa ngJKi Nm t@m giS v Nm Ban. )T l PuGHn
m ngJKi Nm t@m giS v Nm Ban t mnh hIB nhK ngJKi vh_B NI BhSa BhI mnh nhm Bhing minh BhI s v ti9 lm
giOm nh tQ_Bh nhim hnh s hIB NOI MOm B_B PuGHn v li FBh hk kh_k vh_B tQIng Pu_ tQnh t tng hnh s.
+rch nhi1m "Ho Hm %u45n "o chAa trong giai on i5u tra chG 4/u thuc v5 pha dJ %uan i5u tra* O. "Ho Hm %u45n "o
chAa, dJ %uan i5u tra phHi to nhAng i5u &i1n cho ngi " tm giA v " can tM mnh ho8c nh ngi &hc thMc hi1n %u45n
"o chAa* +hi gian %ua, cc dJ %uan i5u tra 5u c nhAng hot ng Hm "Ho thMc hi1n cc %u45n n4* +u4 nhiIn, %u trnh
thMc hi1n vsn c=n c nhAng tn ti nht nh*
+r$c h/t v5 %u4 nh php lu7t v thMc tihn hot ng, cc dJ %uan i5u tra lu;n to i5u &i1n . "Ho Hm cho ngi " tm
giA v " can thMc hi1n %u45n "o chAa* +u4 nhiIn, Lo nh7n thcc php lu7t cGa mt sD ngi c=n hn ch/ v 4/u tD tm lS ,
ngi nIn thMc t/ nhAng ngi n4 &h;ng Lm thMc hi1n %u45n tM "o chAa cho mnh* Û cho rbng tM "o chAa rt Lh " cho l
ngoan cD, chDng Di, &h;ng thnh &hfn &hai "o v Lh " mt i tnh ti/t giHm nh|* 0 v74, vi1c "Ho Hm %u45n tM "o chAa
cGa ngi " tm giA, " can trong giai on i5u tra rt &h thMc hi1n* O. "o chAa cho mnh ngi " tm giA v " can
thng phHi nh ngi &hc nhP lu7t s, "o chAa viIn nhn Ln, ngi i Li1n h!p php* @hAng ngi n4 !c gUi
chung l ngi "o chAa*
d nhAng trng h!p tu4 " can &h;ng nh nhng php lu7t %u4 nh "Xt "uc phHi c ngi "o chAa* O l Di v$i nhAng vF
n m " can phm ti c &hung hnh pht c mcc cao nht l t hnh ho8c " can l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c
i.m v5 tm than hoQ c th. cht* +hMc t/, dJ %uan i5u tra c 4Iu cau Oon lu t s phn c;ng 0Qn ph=ng lu t s c ngi "o
chAa cho hU hoQ c 5 ngh 4 "an gQ t tr n +# %uDc 0iI t @am, t# chcc thnh viIn cGa g8t tr n c ngi "o chAa cho thnh
viIn cGa t# chcc mnh nhng thMc t/ vi1c tham gia n4 chW l v5 m8t hnh thcc* @gi "o chAa chW lm thG tFc !c cp gi4
chcng nh7n ngi "o chAa c=n sau chW c m8t trong mt vi "u#i h>i cung mt cch %ua loa*
O. "Ho Hm %u45n "o chAa dJ %uan i5u tra phHi cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa mt cch &p thi* K lu7t +D tFng
hnh sM %u4 nh v5 vi1c cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa cho " can trong thi hn "a ng4, cho ngi " tm giA trong
thi hn 3] gi &. t- &hi nh n !c 5 ngh cGa ngi "o chAa &m th,o gi4 t liIn %uan /n vi1c "o chAa* @/u t- chDi cp
gi4 chcng nh n th phHi nIu r lS Lo* +hMc t/, nhi5u a phJng thMc hi1n vi1c cp gi4 chcng nh7n "o chAa cha Hm "Ho
v5 m8t thi gian %u4 nh trIn* @hi5u ngi "o chAa cho rbng dJ %uan i5u tra l:ng trnh vi1c cp gi4 chcng nh7n ngi
"o chAa "bng cch chW Lsn g8p +hG tr<ng, xh +hG tr<ng dJ %uan i5u tra v i5u tra viIn mt cch l=ng v=ng g4 ra nhi5u
&h &hQn* 05 pha dJ %uan i5u tra nhi5u trng h!p Lo 4Iu cau i5u tra muDn t- chDi cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa
nhng cNng &h;ng tm !c lS Lo* +- : Lsn /n tnh trng &no Li thi gian cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa*
O. Hm "Ho %u45n "o chAa th Lq ngi "o chAa !c mi ha4 !c chW nh cNng phHi c sM ng S cGa ngi " tm giA
ho8c " can* dhW &hi c sM ng S cGa ngi " tm giA, " can th dJ %uan i5u tra m$i cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa*
+rong giai on i5u tra ngi " tm giA, " can thng ang " tm giA, tm giam nIn vi1c hU lMa chUn ngi "o chAa cho
mnh l rt &h &hQn* @g!c li, ngi "o chAa muDn vo g8p ngi " tm giA, " can ang " tm giam . l4 chA &S th.
hi1n sM ng S cGa hU th li phHi c gi4 chcng nh7n ngi "o chAa* 0$i ci v=ng lufn %ufn trIn vi1c cp gi4 chcng nh7n
ngi "o chAa rt ch7m chp, &h;ng &p thi Lsn /n vi1c hi.u lam l dJ %uan i5u tra g4 &h &hQn cho ngi "o chAa*
0i1c "Ho Hm thMc hi1n %u45n "o chAa cho ngi " tm giA, " can vsn c=n &h &hQn nga4 cH &hi ngi "o chAa : !c
cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa* K lu7t +D tFng hnh sM %u4 nh ngi "o chAa c %u45n 5 ngh dJ %uan i5u tra "o
tr$c v5 thi gian v a i.m h>i cung " can . c m8t &hi h>i cung " can* +hMc t/ c trng h!p i5u tra viIn th;ng "o
nhng ngi "o chAa &h;ng /n, ho8c c /n nhng "u#i h>i cung : &/t thVc* 0 v74, c ngi "o chAa cho rbng dJ %uan
i5u tra nn trnh &h;ng muDn cho ngi "o chAa c m8t trong "u#i h>i cung*
O. "Ho Hm %u45n "o chAa, php lu7t trao %u45n cho ngi "o chAa !c g8p ngi " tm giA\ g8p " can ang " tm
giam* +hMc t/ . "Ho Hm %u45n n4 c=n c nhi5u &h &hQn v cha c vQn "Hn h$ng Lsn thDng nhtP !c g8p t- thi i.m
no v &hoHng thi gian !c g8p "ao lu* Oi5u n4 li Lh g4 ra sM hi.u nham l dJ %uan i5u tra g4 &h &hQn cho ngi
"o chAa trong vi1c !c g8p ngi " tm giA, " can*
0i1c "Ho Hm thMc hi1n %u45n "o chAa t- pha dJ %uan i5u tra cho Lq c nhi5u cD gXng /n u nhng sD l!ng, sM nhi1t
tnh v trnh nQng lMc cGa ngi "o chAa &h;ng cao th cNng &h;ng th. c sM "Ho Hm tDt !c* +hi gian %ua, sD l!ng
S.K
$2

ou7t s tham gia "o chAa cho ngi " tm giA, " can c=n cha cao* @Qng lMc "o chAa c nhi5u trng h!p c=n hn ch/*
0i1c "o chAa &h;ng t7p trung vo vi1c chcng minh cho sM v; ti ho8c tm tnh ti/t giHm nh| m chW t7p trung tm nhAng sai
phm v5 m8t hnh thcc thG tFc cGa nhAng ngi ti/n hnh tD tFng, trong &hi "Hn cht vF n cNng &h;ng tha4 #i* @gi "o
chAa thu th7p !c ti li1u, th;ng tin &h;ng cung cp nga4 cho cJ %uan i5u tra . lm r vF n m giA " m7t ch a ra tr$c
phiIn t=a Lsn /n vi1c trH h sJ &i.m tra li gi tr chcng minh cGa chcng cc g4 l:ng ph thi gian* {M hQng sa4 nhi1t tnh cGa
ngi "o chAa c=n hn ch/ Lo nhi5u ngu4In nhn, trong c lS Lo mcc ph thq lao trong "o chAa &h;ng cao v nht l
trong cc trng h!p "o chAa "Xt "uc*
0$i nhAng %u4 nh php lu7t hi1n hnh v thMc tihn vi1c "Ho Hm %u45n "o chAa nIu trIn, chVng t;i 5 9ut mt vi giHi
php gp phan nng cao hJn nAa vi1c Hm "Ho %u45n "o chAa trong giai on i5u tra nh sauP
+u4In tru45n, ph# "i/n php lu7t . gp phan nng cao nh7n thcc trong ngi Ln* @gi Ln phHi nh7n thcc !c %u45n v
nghEa vF cGa mnh &hi tham gia vo giai on i5u tra v$i t cch ngi " tm giA, " can* mhi c t cch , hU chW " nghi
vn l ngi phm ti nIn hU c %u45n tM "o chAa v nh ngi &hc "o chAa cho mnh* +M "o chAa &h;ng c nghEa l
chDng Di li dJ %uan i5u tra, &h;ng lm mt i tnh ti/t giHm nh| l thnh &hfn &hai "o*
mh;ng ng-ng nng cao sD l!ng v cht l!ng hot ng cGa ngi "o chAa* +rong i5u &i1n pht tri.n &inh t/ 9: hi hi1n
na4, sD l!ng ngi tDt nghi1p t- cc trng c o to lu7t v$i cc hnh thcc &hc nhau &h;ng t* +u4 nhiIn, sM tham gia cGa
nhAng ngi n4 vo cc hot ng "o chAa cha cao Lo nhi5u ngu4In nhn* O. &hXc phFc cc ngu4In nhn n4, tr$c h/t
chVng ta can tu4In tru45n v7n ng ngi "o chAa tham gia &h;ng chW v thu nh7p c nhn m c=n v lJng tm ngh5 nghi1p*
xhHi c nhAng t# chcc v phong tro hot ng lm cho nhAng ngi c &i/n thcc php lu7t tM gic tham gia vo hot ng
"o chAa nh l mt phong tro* +h7m ch c th. 9,m hot ng "o chAa nh l sM ng gp t- thi1n trong 9: hi* +- c
sM nhn rng vi1c tham gia v sM t;n vinh hJn Di v$i nhAng ngi "o chAa trong i sDng 9: hi* KIn cnh , ngi "o
chAa can phHi &h;ng ng-ng nng cao &i/n thcc php lu7t, &r nQng chu4In m;n v S thcc o cc*
dc cJ %uan i5u tra can nghiIm chWnh tun thG nhAng %u4 nh cGa php lu7t tD tFng hnh sM v5 vi1c "Ho Hm %u45n "o chAa
cho ngi " tm giA v " can* KHo Hm cho ngi " tm giA, " can tM "o chAa v nh ngi &hc "o chAa* 0i1c cp gi4
chcng nh7n ngi "o chAa Vng thi gian lu7t nh, liIn h1 cJ %uan t# chcc &p thi c ngi "o chAa trong nhAng trng
h!p "Xt "uc* Ong thi phHi c sM gia tQng v5 sD l!ng v cht l!ng nhAng ngi ti/n hnh tD tFng trong gia on i5u tra
nhbm trnh i nhAng nh gi l cJ %uan n4 thng g4 &h &hQn cho ngi "o chAa* +hG tr<ng, xh +hG tr<ng dJ %uan
i5u tra v i5u tra viIn phHi &h;ng ng-ng nng cao trnh php lu7t, &r nQng ngh5 nghi1p . Hm "Ho c sM tham gia cGa
ngi "o chAa trong "t cc vF n no v "t cc thi i.m no* xhHi 9,m sM tham gia cGa ngi "o chAa l sM thu7n ti1n v
Hm "Ho tnh &hch %uan cao trong hot ng i5u tra*
dan c nhAng vQn "Hn %u4 phm php lu7t h$ng Lsn thDng nht v to i5u &i1n thu7n l!i hJn nAa cho vi1c "Ho Hm thMc
hi1n %u45n "o chAa* O l nhAng %u4 nh cF th. v5 thi gian, thi i.m v i5u &i1n . ngi "o chAa !c g8p m8t ngi
" tm giA, " can* dan c sM m< rng %u45n cp v t- chDi cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa trong giai on i5u tra .
Hm "Ho tnh c;ng &hai, &p thi* xhp lu7t nIn chQng trao cho i5u tra viIn thfm %u45n cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa
trong nhAng vF n t nghiIm trUng v nghiIm trUng* dJ %uan i5u tra c thfm %u45n t- chDi cp gi4 chcng nh7n ngi "o
chAa trong nhAng vF n rt nghiIm trUng, 8c "i1t nghiIm trUng c nhi5u " can tham gia nhng c=n c Di t!ng "> trDnR
O. gp phan nng cao hJn nAa vi1c "Ho Hm %u45n "o chAa trong giai on i5u tra, =i h>i cc chG th. tham gia v thMc
hi1n &h;ng ng-ng tM nng cao v hon thi1n cho mnh &i/n thcc php lu7t v &r nQng ngh5 nghi1p* 05 pha @h n$c can s$m
"an hnh cc vQn "Hn %u4 phm php lu7t h$ng Lsn v i5u chWnh . hot ng "o chAa lu;n !c Hm "Ho* {M "Ho Hm
%u45n "o chAa cNng chnh l mt trong nhAng ni Lung Hm "Ho %u45n Ln chG cGa c;ng Ln* Onh gi sM pht tri.n 9: hi
c nhi5u tiIu ch . nh gi nhng &h;ng th. thi/u i sM nh gi v5 m8t "Ho Hm %u45n "o chAa trong thMc t/* 0 v74, vi1c
"Ho Hm %u45n "o chAa trong giai on i5u tra l rt can thi/t v can phHi &h;ng ng-ng nng cao*t*
CJ HIng 0hù
(GV B !" P#$% &'() * T+,-". /0 #12 CSN3)
T#45 6667%'%748'79"
647/ K4* ST H<- 647/ 0/1 Tc
/1,-=/ TH4 DH0
x{*+{ lu7t hUc, Oi hUc ou7t +x* ^ dh ginh
K m4 nh n$c ta trong c cc cJ %uan nh vi1n &i.m st Y0m{Z, t=a n, c;ng anR !c hnh thnh v pht tri.n trong
i5u &i1n cGa n5n &inh t/ &/ hoch ha t7p trung* +rong %u trnh chu4.n #i sang n5n &inh t/ th trng nh h$ng 9: hi chG
nghEa " m4 n4 : "c l nhi5u hn ch/* +rong nhAng nQm gan 4 song song v$i #i m$i &inh t/, vi1c 94 LMng nh n$c
php %u45n 0i1t @am trIn cJ s< #i m$i &i1n ton t# chcc v hot ng cGa " m4 nh n$c trIn cH "a m8t l7p php, hnh
php v t php !c 8t ra nh mt vn 5 cp "ch v tt 4/u* O4 l mt trong nhAng i5u &i1n "Ho Hm cho nh n$c v$i
t cch l mt thi/t ch/ %uan trUng cGa &i/n trVc th!ng tang thVc f4 tch cMc tr< li %u trnh #i m$i &inh t/*
S.K
$3

dHi cch t php ang Lihn ra < n$c ta &h;ng th. &h;ng Fng chm /n 0m{* @ga4 t- nhAng ng4 au cGa dHi cch t php
: 9ut hi1n hai phJng n #i m$i 0m{* xhJng n thc nht l 6nghiIn ccu #i m$i cQn "Hn t# chcc v hot ng cGa 0i1n
&i.m st nhn Ln hi1n na4 th,o h$ng thnh l7p 0i1n c;ng tD Y0d+Z . thMc hi1n tDt hJn chcc nQng c;ng tD nh n$c, &hXc
phFc tnh trng cXt &hVc giAa hot ng i5u tra cGa cJ %uan i5u tra v$i hot ng &i.m st i5u tra cGa 0m{ hi1n na4\ ng
thi &hXc phFc sM chng chno giAa hot ng m{d cGa 0m{ v$i hot ng cGa cJ %uan thanh tra, v$i hot ng &i.m tra gim
st cGa cc cJ %uan nh n$c hAu %uan &hc?* xhJng n thc hai l giA ngu4In m; hnh 0m{ nhng phHi hon thi1n n v5 cc
m8t nh t# chcc, " m4, phJng thcc hot ng, i ngN cn "*'() zM thHo @gh %u4/t î ngh +rung Jng [ &ha 0
cNng i th,o h$ng 6i5u chWnh nhi1m vF cGa 0m{ th,o h$ng 0m{ lm chcc nQng c;ng tD v &i.m st hot ng t php,
c=n c;ng tc &i.m st chp hnh php lu7t cGa cc cJ %uan, Jn v, t# chcc v c nhn th chu4.n giao cho cJ %uan thanh tra
thMc hi1n* 0i1c &i.m st vQn "Hn cGa dhnh phG Lo K+0C^ Hm nhi1m* 0i1c &i.m st vQn "Hn php %u4 cGa cJ %uan nh
n$c cc cp t- K tr< 9uDng si thMc hi1n th,o ngu4In tXc 6cJ %uan nh n$c cp trIn &i.m tra vQn "Hn cGa cJ %uan nh n$c
cp L$i?* +u4 nhiIn @gh %u4/t chnh thcc cGa î ngh vsn chG trJng giA ngu4In chcc nQng cGa 0m{ nh î/n php (223
%u4 nh, chW 9c nh trUng tm trong hot ng cGa 0m{ l hot ng c;ng tD* mhi sa #i î/n php (223 chW 8t vn 5
i5u chWnh mt phan chcc nQng cGa 0m{ m cF th. l sa Oi5u ([k, "> hot ng &i.m st tun th,o php lu7t trong lEnh vMc
hnh chnh &inh t/ ha4 c=n gUi l m{d* @gh %u4/t au tiIn cGa K dhnh tr v5 dHi cch t php ng4 u3tu(t3uu3 chW 8t
vn 5 nng cao cht l!ng hot ng, 5 cao trch nhi1m cGa 0m{, nhng chW [ nQm sau @gh %u4/t ]2 ng4 u3t`t3uuv cGa
K dhnh tr v5 dhi/n l!c cHi cch t php : 9c nh 6nghiIn ccu vi1c chu4.n #i 0m{ thnh 0d+R?* @h v74 lan au
tiIn &. t- &hi thnh l7p /n na4, sau ]v hot ng v pht tri.n vn 5 6tn ti ho8c &h;ng tn ti? cGa 0m{ : chnh thcc
!c lIn "n ngh sM cGa dHi cch t php chc &h;ng c=n l vn 5 hUc thu7t nAa*
dhVng t;i cho rbng vi1c chu4.n #i chcc nQng cGa mt h1 thDng cJ %uan nh n$c nh 0m{ l mt vi1c v; cqng h1 trUng =i
h>i sM tWnh to v5 chnh tr, nghiIm tVc v5 &hoa hUc v th7n trUng, &h;n ngoan v5 thMc tihn "<i li n liIn %uan /n vn 5 php
ch/ thDng nht l n5n tHng cGa nh n$c php %u45n* o ngi lm c;ng tc nghiIn ccu chVng t;i cho rbng vn 5 n4 can
!c 9,m 9nt mt cch ton Li1n < cc &ha cnh &hc nhau* gt trong nhAng phJng php ti/p c7n l nhn nh7n vn 5 t-
&ha cnh lch s, nh gi thMc trng . c giHi php Vng Xn cho tJng lai*
* +rng phi, m; hnh 0d+ v 0m{ trIn th/ gi$i
gc lS lu7n n/u "> %ua mt sD &hc "i1t v5 chi ti/t c th. cho rbng trIn th/ gi$i hi1n na4 c hai trng phi lS lu7n v hai
m; hnh &hc nhauP +hc nht l trng phi lS lu7n v m; hnh 0d+\ thc hai l trng phi lS lu7n v m; hnh 0m{*
(* +rng phi v m; hnh 0d+
+rong lch s @h n$c v php lu7t th ch/ nh t=a n 9ut hi1n s$m hJn ch/ nh 0d+ ha4 0m{ rt nhi5u* +rong @h n$c
^4 op v oa g: c#, ngi " hi tM mnh thu th7p chcng cc v tM "uc ti tr$c t=a ho8c phHi mi nh hqng "i1n thMc hi1n
chcc nQng "uc ti tha4 mnh* @gi " hi c vai tr= to l$n, tch cMc v %u4/t nh trong tD tFng hnh sM Y++^{Z* ++^{ 9ut
hi1n v v7n ng phF thuc vo S ch cGa ngi " hi* +u4 nhiIn Lo %u4 nh ngi no a ra li "uc ti th ngi c
nghEa vF chcng minh li "uc ti cGa mnh l Vng nIn hot ng cGa ngi " hi g8p nhi5u &h &hQn tr$c t=a* +hi gian sau
Yth/ &e _0Z vi1c tru4 ccu trch nhi1m hnh sM Lo cc viIn chcc cGa nh vua ti/n hnh* +hi &T au cGa m; hnh +D tFng "uc
ti Yth/ &e 0jZ cc "In tranh tFng "nh ng v$i nhau tr$c t=a, &h;ng c hot ng c;ng tD "<i li t=a n t7p trung cc
chcc nQng cJ "Hn cGa ++^{ vo ta4 mnh* 0d+ au tiIn 9ut hi1n < xhp vo nQm ([u3 Lu$i tri5u vua xhilipp, 0 nh l cJ
%uan i Li1n cho l!i ch cGa nh vua trong cuc u tranh chDng li sM lm %u45n cGa cc l:nh chVa phong &i/n . cGng cD
%u45n lMc cGa mnh* +hu7t ngA 6c;ng tD viIn? chW !c s LFng vo au th/ &e j0* oVc au chcc nQng cGa 0d+ &h;ng
hon ton l chcc nQng php lS* +h,o nh s hUc ngi @ga 0** 0,rit,nhicDp th 0d+ !c 9,m nh l 6;i mXt cGa nh vua
. th;ng %ua c th. th,o Li sM v7n hnh cGa ton " " m4 nh n$c c Vng ha4 &h;ng?* dc c;ng tD viIn thMc hi1n
nghEa vF cGa mnh mUi lVc mUi nJi . "Ho v1 l!i ch cGa nh vua, th,o Li hot ng cGa cc %uan chcc c p cng 4Iu cau
cGa nh vua ha4 &h;ng +rUng tm trong hot ng cGa 0d+ xhp l "Ho v1 ngn %ur nh n$c* oVc hot ng 9nt 9 cGa
t=a n l mt trong nhAng ngun thu chnh cGa ngn %ur nh n$c Lo v74 c;ng tD viIn c nhi1m vF pht hi1n v a cc vF
vi1c vi phm php lu7t cGa nh vua /n t=a n . 9 lS v tc ng sao cho %u4/t nh cGa t=a n c l!i cho nh n$c* 0d+
cGa xhp l msu hnh tiIu "i.u cGa 0d+ nhi5u n$c < phJng +4*
+rong lch s i sDng 9: hi ;i &hi chVng ta "Xt g8p nhAng hi1n t!ng rt &hc thng, rt c o, c mt &h;ng hai* gt
trong nhAng hi1n t!ng nh v74 l 0d+ < @ga 9ut hi1n [ th/ &e tr$c "i t- lch s cGa chnh t n$c mnh* mhi nXm %u45n #i m$i v cHi to mt t n$c rng l$n "Xt au gia nh7p
chu u !c v nh hnh Hnh mt 6con thu45n : h thG4?, i5u m xi,r O1 nht %uan tm l phHi c %uHn lS nh n$c mnh
mi, phHi c nhAng i.m tMa cJ "Hn cho nh n$c* 0d+ !c nhn nh7n &h;ng chW l mt cu trVc %uHn lS thu7n ti1n, h!p lS
m tr$c h/t l scc mnh gXn &/t nh n$c, l n5n tHng cho thDng nht php ch/, tr7t tM php lu7t* @ga4 t- lVc au xi,r O1
nht : c S nh thnh l7p 0d+ nh l mt ch/ nh 8c "i1t thanh tra hot ng cGa cc %uan chcc < cc cp . chDng li sM
lng %u45n < a phJng* Och thn xi,r O1 nht : lm LM thHo lu7t v5 0d+ v$i S t<ng l cJ %uan gim st tun th,o php
lu7t nga4 cH v$i cc %uan chcc cao nht* 0d+ thi @ga hong ra i sau v chu Hnh h<ng nhi5u cGa m; hnh 0d+ cGa xhp
v cGa Occ* xi,r O1 nht c tham &hHo &inh nghi1m cGa 0d+ xhp nhng &h;ng sao chnp ngu4In 9i* 0d+ cGa @ga c mt sD
&hc "i1t so v$i 0d+ cGa cc n$c * ôt ng cGa 0d+ cGa xhp hau nh " chi phDi "<i nhi1m vF "Ho v1 l!i ch cGa nh
vua, nhn Lanh nh vua tham gia vo hot ng 9nt 9 ti t=a n* +rUng tm trong hot ng cGa 0d+ cGa xhp l tham gia
trong ++^{ "uc ti nhn Lanh nh n$c* d=n trUng tm trong hot ng cGa 0d+ @ga l gim st tun th,o php lu7t* Oi5u
n4 !c giHi thch "<i 4/u tD lch sP n$c @ga c l:nh th# rng l$n, nhi5u Ln tc c trnh pht tri.n lc h7u, phan l$n
%uan chcc c thiIn h$ng tham nhNng* n$c @ga : hnh thnh mt cJ %uan nh n$c 8c thq c Hnh h<ng mnh mi v$i
chcc nQng gim st, c nhiIm vF &hng ngh cc %u4/t nh v hnh vi tri php lu7t cGa "t &T cJ %uan v %uan chcc no,
S.K
$4

th;ng "o cho nh vua v5 nhAng vi phm php lu7t !c pht hi1n* 0d+ thi &T n4 : thMc hi1n cc chcc nQng gim st gan
giDng nh m{d cGa 0m{ oiIn 9; sau n4* ou7t gia n#i ti/ng cGa @ga @*0* guravinp : vi/tP 0d+ cGa @ga nga4 t- &hi ra i
Y(kk3Z cho /n dHi cch t php cGa ~l,9anLra nhAng nQm ù cGa th/ &e jj chG 4/u l cJ %uan gim st tun thG php
lu7t trong nh n$c c=n hot ng "uc ti tr$c t=a n chW l mt trong nhAng chcc nQng phF cGa 0d+, &h;ng !c %u4 nh
nhi5u v5 php lS v &h;ng ng &. trong hot ng thMc tihn* O/n cHi cch t php (w`] th 0d+ cGa @ga mt chcc nQng gim
st tun th,o php lu7t Ym{dZ* 0d+ chW thMc hi1n chcc nQng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM, tham gia "uc ti ti phiIn t=a hnh
sM* oS Lo cGa vn 5 n4 &h;ng phHi v l!i ch cGa nh nu$c m v vn 5 6%u45n anh %u45n t;i? giAa mt sD cJ %uan nh
n$c* ODi v$i cJ %uan hnh php cJ %uan nXm nhi5u %u45n lMc th hot ng gim st tun th,o php lu7t lu;n l mt tr<
ngi ngQn ch8n sM lm %u45n, tq4 ti1n cGa cJ %uan n4* dhnh v v74 m nhi5u nh nghiIn ccu cGa @ga cho rbng vi1c "> chcc
nQng gim st cGa 0d+ @ga trong dHi cch t php (w`] l mt hn ch/ cGa n* {au &hi {a hong ~l,c9anLr " m st
Y(ww(Z v thi &T sau dch mng (2uv 0d+ @ga : thMc sM tr< thnh cJ %uan trn p trong " m4 nh n$c*
0d+ nga4 t- &hi ra i : l c;ng cF cGng cD %u45n lMc cGa nh n$c trung Jng* @hng i.m n#i "7t nht trong m; hnh
0d+ cGa nhi5u n$c trIn th/ gi$i vsn l hot ng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM chcc nQng "uc ti trong ++^{ nhbm "Ho
Hm sM tun thG ou7t hnh sM* O4 l l!i ch sDng c=n v l i5u %uan tm nht cGa nh n$c* ôt ng gim st tun thG php
lu7t chW th. hi1n trong %uan h1 v$i cJ %uan i5u tra* 0d+ &h;ng thMc hi1n chcc nQng gim st tun th,o php lu7t < giai on
9nt 9* giai on n4 0d+ thuan tV4 l mt "In tranh tFng "nh ng v$i "In "o chAa* im st vi1c tun thG php lu7t cGa
cc "In tranh tFng Ytrong c 0d+Z v nhAng ngi tham gia phiIn t=a Lo t=a n thMc hi1n* ôt ng gim st tun th,o
php lu7t cGa 0d+ "In ngoi lEnh vMc ++^{ nh ++z{ v mt sD lEnh vMc &hc rt hn ch/* +u4 nhiIn cNng c trng h!p c
"i1t nh 0d+ < @ga tr$c (wù v < +h# @hE mT* 0d+ +h# @hE mT c vai tr= gan giDng nh 0m{ < oiIn 9; cN tcc l c chcc
nQng &i.m st tun th,o php lu7t v chcc nQng n4 !c ghi nh7n trong î/n phpP 0d+ c %u45n &h<i tD vF n, %u45n "Ho
Hm sM tun thG php lu7t trong hot ng cGa cc cJ %uan nh n$c v c;ng Ln, trnh "4 &/t lu7n v5 cc LM thHo lu7t, v5 sM
phq h!p cGa cc i5u $c %uDc t/ v$i lu7t php %uDc gia, &hng ngh v$i "t &T "Hn n tri php lu7t no cGa t=a n, &i.m st
hot ng cGa cHnh st t php, son thHo chnh sch hnh sM v ph=ng ng-a ti phm*
+- thMc tihn lch s n4 : hnh thnh trng phi lS lu7n v5 0d+P 0d+ chW l cJ %uan nh n$c hot ng chG 4/u trong
phm vi u tranh chDng ti phm, thMc hi1n chcc nQng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM, tham gia "uc ti nhn Lanh nh n$c
tr$c t=a n nh l mt "In tranh tFng "nh ng v$i "In "o chAa* 0d+ thuc v5 %u45n lMc hnh php* {M tham gia cGa 0d+
trong ++^{ l can thi/t v &h;ng th. thi/u !c* mh;ng c sM tham gia cGa 0d+ th t=a n &h;ng th. 9nt 9 !c* 0i1n tr<ng
0d+ ng thi l K tr<ng K + php* mt sD n$c 0d+ nbm trong h1 thDng t=a n* dJ s< lS lu7n cGa trng phi n4 l
hUc thu4/t phn chia "a %u45nP hnh php, l7p php v t php* 0d+ &h;ng c chcc nQng &i.m st Yha4 gim stZ tun th,o
php lu7t ho8c c nhng < nhAng phm vi rt hn ch/ trong tD tFng Ln sM, thG tFc ph sHn &hi liIn %uan /n l!i ch nh n$c
v tr7t tM c;ng cng* +h LF h1 thDng php lu7t cGa ôa &T &h;ng h5 "i/t /n ch/ nh &i.m st tun th,o php lu7t* dJ %uan
d;ng tD Y~ttorn,4Z c chcc nQng cD vn php lS cho chnh phG, i Li1n cho nh n$c tr$c t=a n &hi c tranh chp liIn %uan
/n l!i ch cGa nh n$c v "uc ti nhn Lanh nh n$c, trong hot ng "uc ti l hot ng %uan trUng nht* 0n 5
h!p php ha4 &h;ng h!p php trong hot ng cGa cc cJ %uan nh n$c, t# chcc, c nhn Lo t=a n giHi %u4/t trIn cJ s< tranh
chp cGa cc "In* +=a n l trUng ti tDi cao v l ngi gim st vi1c tun thG php lu7t*
g; hnh 0d+ thMc cht l m; hnh LMa trIn n5n tHng phn chia %u45n lMc, 5 cao vai tr= cGa t=a n, 5 cao ngu4In tXc tM nh
Uat v tranh tFng giAa cc "In c 9ung t php lS* O4 l m8t tch cMc cGa m; hnh n4* @hng . c;ng "bng can phHi 9nt
/n cH nhAng hn ch/ cGa n* ^n ch/ l$n nht cGa m; hnh n4 l trong nh n$c &h;ng c mt cJ %uan chu4In trch thMc
hi1n chcc nQng %uan trUng, can thi/t cho "t &T nh n$c php %u45n no l hot ng gim st tun th,o php lu7t trong tt cH
cc lEnh vMc cGa %uan h1 php lu7t nhbm "Ho v1 php lu7t, "Ho Hm php ch/ thDng nht*
@/u tham &hHo &inh nghi1m th/ gi$i v5 %u trnh cHi cch 0d+ < cc %uDc gia th,o h$ng pht tri.n v m< rng Ln chG th si
th4 ang c 9u th/ m< rng thfm %u45n, chcc nQng cGa 0d+ trong nh n$c chc &h;ng phHi thu h|p* +h LF < Krain nQm
(2ww : sa î/n php th,o h$ng &hng nh vai tr= cGa 0d+ trong nh n$c* 0d+ !c gUi l K 9: hi, n &h;ng chW c
thfm %u45n "uc ti nhn Lanh nh n$c m c=n gim st hnh chnh "Ho Hm tun thG %u45n tM Lo cGa c;ng Ln, "Ho v1 l!i
ch 9: hi* d;ng tD viIn !c "# nhi1m suDt i v chu trch nhi1m v5 "Ho v1 tr7t tM php lu7t, n5n Ln chG, l!i ch 9: hi v
c nhn* zM &i/n cHi cch 0d+ < ^n %uDc th,o h$ng tch 0d+ ra &h>i K + php* nhi5u n$c chu u ngoi vi1c pht
hi1n vi phm php lu7t, ti phm ra th 0d+ c=n c mt sD chcc nQng gim st tun th,o php lu7t v chcc nQng n4 ang c
9u h$ng m< rng* 0d+ ng4 cng c nhi5u thfm %u45n can thi1p vo nhAng vn 5 hnh chnh, vn 5 hHi %uan, vn 5 m;i
trng* +hF4 Oi.n c vQn ph=ng 0d+ chDng ti phm &inh t/ v 0d+ c chcc nQng gim st tun thG php lu7t ti cc nJi
giam giA* +rong zM n cHi cch 0d+ cGa xhp th,o 5 ngh cGa +#ng thDng {hirXc 0d+ c th. c c l7p hJn trong %uan h1
v$i hnh php m tr$c h/t l v$i K + php*
3* +rng phi v m; hnh 0m{
g; hnh 0m{ : ra i < oiIn 9; cN v ang tn ti < oiIn "ang @ga hi1n na4* zo v74 tm hi.u v5 "Di cHnh lch s ra i cGa
m; hnh cJ %uan nh n$c n4 l i5u h/t scc can thi/t < gc phJng php lu7n* och s ra i cGa "t &T cJ %uan nh
n$c no 5u c th. giVp chVng ta hi.u r nhAng vn 5 sau 4P
0ai tr= lch s v v tr cGa cJ %uan trong h1 thDng " m4 nh n$c, mDi liIn h1 giAa chcc nQng cGa n v$i "Hn cht cGa
nh n$c m n tn ti trong nh mt " ph7n hAu cJ\
dhcc nQng nh n$c m lch s : giao cho cJ %uan thMc hi1n\
Onh h$ng hon thi1n cJ %uan trong i5u &i1n m$i < gc l7p php v gc t# chcc*
mhc v$i mt sD cJ %uan "Ho v1 php lu7t &hc nh t=a n, c;ng an ra i nga4 sau dch mng +hng gi (2(k, m:i /n
nQm (233 0m{ oiIn 9; m$i !c thnh l7p* +h,o S &i/n cGa nhi5u nh nghiIn ccu 4 &h;ng phHi l hi1n t!ng ngsu nhiIn*
O4 chnh l thi &T oInin ngi sng l7p nh n$c &i.u m$i tm &i/m m; hnh cJ %uan tha4 th/ cho m; hnh 0d+ cGa
S.K
$

@ga hong* dhVng ta &h;ng nIn %uIn rbng tr$c &hi l mt nh hot ng chnh tr, mt l:nh tF cng sHn th oInin : l mt
lu7t gia am hi.u su sXc cc vn 5 v5 nh n$c v php lu7t* ^Jn ai h/t trIn cJng v l ngi cng au @h n$c j; vi/t
non trl trong hon cHnh thq trong gi8c ngoi cGa nhAng nQm au sau cch mng oInin : th4 !c vai tr= to l$n cGa php lu7t
v php ch/ Di v$i sM tn ti, cGng cD v l$n mnh cGa chnh %u45n j; vi/t* +rong i5u &i1n &hi t n$c chu4.n sang 94
LMng h=a "nh v thMc hi1n chnh sch &inh t/ m$i th vn 5 tun thG php lu7t cGa nh n$c trung Jng vn 5 php ch/
li !c 8t ra mt cch thi/t thMc v ga4 gXt* dc chnh %u45n a phJng v-a trHi %ua ni chi/n v chnh sch dng sHn thi
chi/n : cHm th4 g= ", ch7t h|p trong &hu;n &h# php ch/ lu;n tm cch "> %ua nhAng %u4 nh cGa php lu7t Lo nh n$c
trung Jng "an hnh* di ngun cGa hi1n t!ng vi phm php ch/ thDng nht, th,o oInin, chnh l chG nghEa cFc " a
phJng, "Hn v* 6nh h<ng cGa a phJng l mt trong nhAng tr< ngi l$n nht, n/u &h;ng phHi l tr< ngi l$n nht, cho
c;ng cuc thi/t l7p php ch/ v n5n vQn ha?* {M &hc "i1t cGa a phJng can !c tnh /n trong c;ng tc %uHn lS v hnh
chnh v n/u &h;ng si rJi vo ch/ t7p trung %uan liIu* KHn thn php lu7t cNng phHi tnh /n sM &hc "i1t n4 &hi a ra cc
%u4 nh i5u chWnh nhAng vn 5 cF th.* +h LF lu7t c th. %u4 nh mcc thu/ cGa cc tWnh mi5n nVi thp hJn cc a phJng
&hc Lo &hc "i1t v5 i5u &i1n &inh t/ 9: hi* @hng php ch/ tcc l chp hnh, tun thG php lu7t th phHi thDng nht
trong phm vi ton th. liIn "ang* d nghEa l &hi lu7t !c "an hnh th phHi !c mUi a phJng, mUi ngi hi.u v v7n
LFng thDng nht* +Wnh ~ &h;ng phHi l tWnh mi5n nVi th &h;ng th. tM v7n LFng mcc thu/ thp %u4 nh cho mi5n nVi !c*
+Wnh K l tWnh mi5n nVi th &h;ng th. tq4 ti1n p LFng mcc thu/ thp hJn cH mcc thu/ Lo lu7t : %u4 nh !c* mh;ng th.
chp nh7n hi1n t!ng &hi m lu7t cGa nh n$c trung Jng !c hi.u v giHi thch 6th,o &i.u a phJng?, v7n LFng tq4 ti1n
cho 6phq h!p v$i hon cHnh a phJng?* 6gDi ngu4 hi to l$n nht trong i sDng cGa chVng ta, cNng nh trong tnh trng
&nm vQn ha cGa chVng ta l < chB chVng ta Lung tVng %uan ni1m mu;n thGa cGa n$c @ga v nhAng t7p %un na man r!
muDn Lu4 tr php ch/ cGa tWnh daluga cho &hc v$i php ch/ cGa tWnh daLan?* ^nh thcc ph# "i/n vi phm php ch/ thDng
nht cGa cc cJ %uan nh n$c, chnh %u45n a phJng v l!i ch cFc " l &h;ng thMc hi1n Vng php lu7t ho8c "an hnh cc
vQn "Hn cGa mnh tri v$i lu7t lm v; hi1u ha ho8c "i/n Lng cc %u4 nh cGa lu7t*
+rong thi gian t- (2(k /n (233 chcc nQng gim st tun th,o php lu7t trong nh n$c j; vi/t !c giao cho nhi5u cJ %uan
nh n$c &hc nhau thMc hi1n* Oi5u n4 Lsn /n sM tHn mn, chng chno v5 hot ng v hi1u %uH thp, &h;ng G mnh trong
"Ho v1 php lu7t* n$c @ga lVc &hi m nhi1m vF 94 LMng v pht tri.n ch/ 9: hi m$i !c 8t lIn hng au th
nhi1m vF "Ho v1 php ch/ thDng nht trong phm vi cH n$c tr< thnh nhi1m vF cMc &T %uan trUng* @hu cau v5 mt cJ %uan
nh n$c c chcc nQng Lu4 nht l gim st tun thG php lu7t "Ho Hm php ch/ thDng nht trong mUi lEnh vMc hot ng nh
n$c : hnh thnh* Cuan i.m cho rbng nhAng ngi K;n sI vch l cha l cGa m; hnh 0m{ l hon ton &h;ng thu4/t phFc*
dhnh thMc tihn v nQm au sau dch mng +hng gi : "uc hU phHi %ua4 tr< li v$i m; hnh 0d+ cGa xi,r O1 nht* g;
hnh 0m{ !c oInin ti/p thu v pht tri.n t- m; hnh 0d+ cGa xi,r O1 nht nQm (kk3 &hi m< rng phm vi hot ng &i.m
st tun th,o php lu7t v coi hot ng n4 nh l chcc nQng thuc tnh chcc nQng nh n$c cGa 0m{*
mhi 94 LMng m; hnh 0m{ oInin : 8c "i1t chV S nhAng ngu4In tXc t# chcc 8c thq cGa 0m{ nh ngu4In tXc c l7p, t7p
trung, thDng nht, &h;ng song trqng trMc thuc . "Ho Hm cho 0m{ c &hH nQng chDng li "t &T Hnh h<ng a phJng v c
nhn no &hi thMc hi1n chcc nQng cGa mnh* zM thHo thnh l7p 0m{ cGa oInin lVc au : g8p phHi sM phHn Di ga4 gXt* 0n 5
thnh l7p 0m{ oiIn 9; thMc cht : tr< thnh vn 5 u tranh chDng chG nghEa cFc " a phJng, thi tM Lo v; chnh phG lVc
< n$c @ga*
dJ s< n5n tHng cho t# chcc v hot ng cGa 0m{ chnh l lu7n i.m cGa oInin v5 php ch/ thDng nht, v5 vai tr= cGa php
lu7t v php ch/ trong nh n$c &i.u m$i* @i Lung cJ "Hn cGa lu7n i.m n4 cNng nh nhAng ngu4In tXc t# chcc v hot
ng cGa 0m{ !c oInin trnh "4 trong tc phfm n#i ti/ng 605 ch/ song trqng trMc thuc v php ch/?* g; hnh 0m{
cGa oInin c nhAng 8c i.m sau 4P
ôt ng &i.m st tun th,o php lu7t l chcc nQng î/n php cJ "Hn cGa 0m{* ôt ng cGa 0m{ &h;ng c=n " h|p
trong &hu;n &h# cGa hot ng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM m : m< rng ra rt nhi5u, nht l trong lEnh vMc %uHn lS nh
n$c, lEnh vMc ++z{, thi hnh n, giam giA cHi to, lEnh vMc giHi %u4/t &hi/u ni, tD co, /n cc ", cc cJ %uan Ln c, cJ
%uan %un sM* KHn thn hot ng cGa cc cJ %uan thanh tra, &i.m tra cNng l Di t!ng cGa &i.m st* @h v74 0m{ c &hH
nQng tc ng v liIn &/t hot ng cGa cH " m4 nh n$c, lm tch cMc ha hot ng thMc thi php lu7t cGa ton " m4*
0m{ !c 9,m nh l "Ho Hm %uan trUng cGa php ch/ thDng nht trong t n$c*
ôt ng cGa 0m{ l mt Lng hot ng thMc hi1n %u45n lMc nh n$c c l7p "In cnh nhAng hot ng cGa cc nhnh
%u45n lMc nh n$c &hc* 0m{ l cJ %uan nh n$c chu4In trch Lu4 nht thMc hi1n chcc nQng n4 nIn tnh chu4In nghi1p
cao th;ng %ua h1 thDng cc cJ %uan 0m{ t- trung Jng /n a phJng* 0m{ !c t# chcc v hot ng th,o nhAng ngu4In
tXc 8c thq cho phnp n thMc hi1n chcc nQng &i.m st hi1u %uH* O4 l l!i th/ l$n nht cGa 0m{ trong vi1c "Ho Hm php ch/
thDng nht chDng li mUi "i.u hi1n cGa chG nghEa cFc " a phJng v chG nghEa "Hn v nhAng "i.u hi1n cGa 9u h$ng thot
l4, Di l7p v$i l!i ch cGa nh n$c trung Jng*
0m{ &h;ng can thi1p trMc ti/p vo hot ng chcc nQng cGa cJ %uan, t# chcc m n &i.m st tun th,o php lu7t* 0m{ chW
9ut pht t- gc h!p php ha4 &h;ng h!p php &hi 9,m 9nt hot ng cGa Di t!ng &i.m st, &h;ng can thi1p vo vn 5
h!p lS ha4 &h;ng h!p lS* dhnh 4 l sM &hc "i1t cJ "Hn v$i cc hot ng gim st, &i.m tra, thanh tra &hc* ôt ng
thanh tra, &i.m tra "ao hm cH &hH nQng nhAng cJ %uan thanh tra, &i.m tra "bng %u45n lMc cGa mnh trMc ti/p loi tr- nhAng vi
phm php lu7t !c pht hi1n* d=n 0m{ &hi pht hi1n vi phm php lu7t th &h;ng trMc ti/p loi tr- vi phm m chW c
nghEa vF a vF vi1c /n t=a n ho8c cJ %uan c thfm %u45n 9,m 9nt v giHi %u4/t Yngoi l1 l hot ng &i.m st i5u tra v
&i.m st giam giAZ*
d tc giH cho rbng sM ra i cGa m; hnh 0m{ phF thuc vo i5u &i1n cF th. v5 &inh t/, 9: hi, lch s v vQn ha cGa n$c
@ga* %uDc gia thng 9u4In c 9ung t giAa trung Jng v a phJng, c 9u h$ng thot l4, cFc " a phJngR th <
0m{ l nhn tD can thi/t . hn gXn nh n$c, hn gXn chnh %u45n trung Jng* dhVng t;i cho rbng i5u &i1n lch s, &inh t/,
S.K
$!

vQn ha, 9: hi cNng l nhn tD %uan trUng nhng "Hn cht, &i.u nh n$c m$i l nhn tD %u4/t nh vi1c 9ut hi1n, lMa chUn
m; hnh 0m{ < mBi %uDc gia* @h n$c &i.u m$i nh n$c LMa trIn n5n tHng cGa ch/ c;ng hAu v5 t li1u sHn 9ut chW c
th. tn ti v thMc hi1n !c nhi1m vF cGa mnh &hi m h1 thDng php lu7t "Ho v1 n5n tHng &inh t/ !c tun thG, chp
hnh nghiIm chWnh* dhG s< hAu nh n$c chG s< hAu tr-u t!ng can /n mt ngi i Li1n cF th. cho mnh thMc hi1n
nhi1m vF n4* @gi chnh l 0m{* xhp ch/ thDng nht l 4Iu cau &hch %uan, l thuc tnh cGa nh n$c &i.u m$i v m;
hnh 0m{ v$i nhAng ngu4In tXc t# chcc hot ng 8c thq hon ton cho phnp &hng nh n l cJ %uan "Ho Hm php ch/
thDng nht trong phm vi cH n$c* +hMc t/ lch s cho th4 sM tn ti cGa m; hnh 0m{ gXn li5n v$i vi1c 94 LMng nh n$c
&i.u m$i < oiIn 9;, < O;ng u v < 0i1t @am* nhAng nh n$c LMa trIn s< hAu t nhn v5 t li1u sHn 9ut th < "Hn thn
mBi mt chG s< hAu l ngi phHi tch cMc "Ho v1 cc %u45n, l!i ch h!p php cGa mnh trong %u trnh thMc thi php lu7t v
&h;ng can /n mt ngi i Li1n no lm tha4 hU cH v l l!i ch sDng c=n cGa hU* @h n$c chW can /n ngi i Li1n
cho mnh trong trng h!p c nhAng hnh vi vi phm php lu7t ngu4 hi.m nht m ta gUi l ti phm , LUa l!i ch chung cGa
tt cH cc chG s< hAu* zo v74 m; hnh 0d+ l phq h!p v$i hot ng chG 4/u l tru4 ccu trch nhi1m hnh sM v tha4 m8t nh
n$c "uc ti ti phiIn t=a*
{au &hi oiIn 9; sFp #, m; hnh 0m{ cGa oInin : phHi Jng au v$i nhi5u thch thcc c lVc t<ng ch-ng nh &h;ng v!t
%ua !c trong i5u &i1n c nhi5u tha4 #i Lihn ra < n$c @ga* mhi 94 LMng î/n php (22[ < oiIn "ang @ga : c tranh
lu7n s;i n#i trIn Lihn n &hoa hUc v trong ngh trng v5 sD ph7n cGa 0m{* d hai nhm %uan i.m* @hm %uan i.m thc
nht m8c Lq th-a nh7n php ch/ l gi tr 9: hi "t &hH 9m phm, l mt trong nhAng n5n tHng cGa ch/ nh n$c v chnh
v v74 php ch/ phHi !c nh n$c "Ho v1, "<i li vi phm php lu7t, phi php ch/ &h;ng chW lm su4 4/u n5n tHng cGa nh
n$c m c=n , LUa an ninh cGa t n$c, 9m hi /n h1 thDng php lu7tR @hng nhm %uan i.m n4 li &h;ng th-a nh7n
vai tr= cGa 0m{ trong "Ho v1 php ch/ nh l mt trong nhAng chcc nQng cJ "Hn %uan trUng cGa nh n$c* +h,o S &i/n cGa
nhm n4, vi1c "Ho v1 php ch/ trong c "Ho v1 %u45n v tM Lo cGa c;ng Ln c th. thMc hi1n th;ng %ua t=a n "bng %u45n
&h chcc nQng &i.m st tun th,o
php lu7t cGa 0m{, chW giA li chcc nQng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM v 0m{ can phHi !c sp nh7p vo h1 thDng t=a n
ho8c h1 thDng hnh php* dhcc nQng &i.m st tun th,o php lu7t trong lEnh vMc %uHn lS nh n$c Ym{dZ l tn L cGa thi
trung c# tn ti trong cc nh n$c chu4In ch/ . thMc hi1n sM gim st mUi lVc mUi nJi Di v$i cc t# chcc v c;ng Ln* m{d
chnh l hnh Hnh 0m{ 6;m ci &h;ng ;m n#i? ha4 ni mt cch &hc l 0m{ &h;ng c &hH nQng thMc t/ thMc hi1n cc c;ng
vi1c cGa m{d* a sD cc 0m{ %u7n hu41n chW c mt &i.m st viIn thMc hi1n nhi1m vF m{d* ^ng nQm < n$c @ga &hoHng
( tri1u vQn "Hn php %u4 !c "an hnh, trong &hi sD l!ng &i.m st viIn cGa ngnh &i.m st chW l vu*uuu trong mt na l
lm vi1c trong lEnh vMc m{d* mi.m st ti chB cGa 0m{ thng &h;ng chu4In nghi1p, &nm hi1u %uH* @hm %uan i.m thc hai
5 ngh can giA m; hnh 0m{ nh l mt ch/ nh nh n$c 8c thq, c o riIng c cGa n$c @ga, hon thi1n m; hnh n4
v tQng cng hJn nAa vai tr= cGa 0m{ trong i5u &i1n m$i* 0m{ ra i tr$c h/t v 4Iu cau "Ho Hm sM thDng nht php ch/
trong nh n$c v chcc nQng &i.m st tun th,o php lu7t l mt nh h$ng chG 4/u . p cng 4Iu cau n4* @/u &h;ng giao
cho 0m{ th Jng nhiIn chcc nQng n4 phHi chu4.n giao cho mt cJ %uan no v 9ut hi1n cu h>i nh v74 c h!p lS
&h;ng < mt t n$c : tn ti ch/ nh 0m{ hJn 3kw nQm* +rung "nh mt nQm 0m{ giHi %u4/t trMc ti/p ( tri1u Jn &hi/u
ni trong c 3vu*uuu !c giHi %u4/t th,o h$ng &h;i phFc cc %u45n " vi phm, vv*uuu cc vQn "Hn php %u4 tri php
lu7t cGa cc cJ %uan nh n$c v chnh %u45n a phJng " hG4 "> th,o &hng ngh cGa 0m{* ^ng nQm 0m{ : pht hi1n v
a vo Qng &S vu*uuu ti phm " cJ %uan c;ng an "> lUt, v( n sJ thfm " t=a n cp phVc thfm hG4 ho8c sa th,o &hng
ngh cGa 0m{* dhVng ta c th. hnh Lung vi1c "Ho Hm php ch/ th/ no n/u &h;ng c hot ng &i.m st cGa 0m{ j4
LMng nh n$c php %u45n can phHi s LFng nhAng &inh nghi1m cN v5 t# chcc v hot ng cGa 0m{ &/t h!p v$i cc i5u
&i1n m$i* j4 LMng nh n$c php %u45n =i h>i &hch %uan m< rng hot ng &i.m st "<i li n hon ton phq h!p v$i
nhAng ngu4In tXc cGa nh n$c php %u45nP tnh tDi th!ng cGa lu7t v ngu4In tXc mUi vi phm php lu7t Lo "t &T ai g4 ra
phHi !c pht hi1n v 9 lS &p thi*
Cu4 nh cGa î/n php oiIn "ang @ga nQm (22[ v5 0m{ l mt sM th>a hi1p giAa hai %uan i.m trIn nIn c nhi5u i.m
&h;ng r rng* 0m{ !c %u4 nh trong chJng 6Cu45n lMc t php? < Oi5u (32* O/n nQm (22v ou7t 0i1n &i.m st !c
"an hnh th chcc nQng cGa n m$i !c %u4 nh r hJn* Oi5u ( ou7t n4 %u4 nhP 60i1n &i.m st oiIn "ang @ga l mt h1
thDng cJ %uan liIn "ang t7p trung thDng nht nhn Lanh liIn "ang thMc hi1n hot ng &i.m st tun th,o php lu7t hi1n hnh
trIn phm vi l:nh th# cGa liIn "ang*?
05 cJ "Hn m; hnh 0m{ vsn tn ti < n$c @ga chc &h;ng c chu4.n #i sang m; hnh 0d+* dc chcc nQng &i.m st cGa
0m{ vsn !c Lu4 tr trong cc lEnh vMc nh &i.m chung, &i.m st i5u tra v &i.m st hot ng trinh st 8c tnh, &i.m st
giam giA v chp hnh hnh pht, &h<i tD vF n Ln LM v l!i ch cGa liIn "ang, l!i ch chung cGa 9: hi ho8c v l!i ch cGa
c;ng Ln &hi m v lS Lo chnh ng ngi &h;ng th. tM "Ho v1 %u45n l!i cGa mnh !c* KIn cnh m; hnh n4 cNng c
nhAng i.m thFt lqi so v$i m; hnh 0m{ cGa oInin* dF th. nh %u4 nh 0i1n tr<ng 0m{ cGa cc chG th. liIn "ang !c
0i1n tr<ng 0m{ oiIn "ang @ga "# nhi1m trIn cJ s< th>a thu7n v$i cc chG th. liIn "ang* ô8c %u4 nh 0m{ &h;ng thMc
hi1n &i.m st hot ng 9nt 9 cGa +=a n* +i phiIn t=a 0m{ chW l mt "In tranh tFng "nh ng v$i "In "o chAa* Cu45n
hn cGa 0m{ trong giai on i5u tra " hn ch/ hJn v t=a n l ngi %u4/t nh phI chufn l1nh tm giam, &hm 9nt*
dc n$c cng h=a trong oiIn 9; cN sau &hi ginh !c c l7p : phHi "Xt ta4 vo vi1c 94 LMng nhAng cJ s< m$i cho h1
thDng php lu7t cGa mnh* Oi5u th4 r nht trong %u trnh hnh thnh h1 thDng v cc ch/ nh php lu7t cGa nhAng n$c n4
l 9u th/ trnh 9a n$c @ga v tr$c h/t l trnh 9a nhAng g c th. g!i nh$ /n m; hnh h1 thDng php lu7t j; vi/t* +rong "Di
cHnh nh v74 vi1c tm &i/m cho mnh m; hnh riIng v5 0m{ cGa nhAng n$c n4 thng LMa trIn cc lS thu4/t v tru45n
thDng php lS cGa phJng +4* @hng thMc tihn cho th4 &/t %uH &h;ng hoan ton nh v74* gt sD n$c : chu4.n sang m;
hnh 0d+P "> chcc nQng m{d, 0m{ l cJ %uan tru4 ccu trch nhi1m hnh sM v chW c mt sD thfm %u45n &i.m st 8c "i1t
liIn %uan /n chcc nQng n4 nh &i.m st trong hot ng i5u tra, giam giA, chp hnh hnh pht* î/n php ~L,c"aiLan %u4
S.K
$"

nh 0m{ trMc thuc h1 thDng t=a n, tr< li thi i.m cGa nQm (2(w* gt sD n$c vsn giA m; hnh 0m{ l cJ %uan thMc hi1n
chcc nQng &i.m st "Ho Hm php ch/ thDng nht trong phm vi cH n$c nhng c mt sD tha4 #i v5 t# chcc* î/n php n$c
d^ KI_la_rVt, c_mI_ni_a, da_LXc_9tan ghi nh7n 0m{ l cJ %uan nhn Lanh n$c cng h=a thMc hi1n &i.m st tun th,o lu7t v
cc vQn "Hn php lu7t &hc trong phm vi cH n$c* î1n na4 th,o cc hi/n php v lu7t v5 0m{ th 0m{ trong cc n$c cng
h=a cN c cc %u45n hn sau 4P
mh<i au vi1c tru4 ccu trch nhi1m hnh sM "bng %u45n &h<i tD " can v tru4 tD " co ra tr$c t=a n* Cu45n hn n4 l
thDng nht v$i tt cH 0m{ cc n$c*
+rMc ti/p ti/n hnh i5u tra sJ "* Cu45n hn n4 !c th-a nh7n cho 0m{ cGa nhi5u n$c nh ~_Lnc_"ai_Lan, KI_la_rVt,
ru_Li_a, mi/c_ghi_9tan* g;n_a_via, +t_ghi_&i_9tan, _LJ_",_&i_9tan*
mi.m st tun thG php lu7t trong giai on i5u tra v trong hot ng trinh st 8c tnh*
dhW o tD tFng Di v$i hot ng i5u tra*
+ham gia vo ++z{ v nhAng hnh thcc tD tFng &hc nh trUng ti, ph sHn . "Ho v1 l!i ch cGa nh n$c v 9: hi, l!i ch
cGa c;ng Ln*
mi.m st tun th,o php lu7t trong hot ng 9nt 9 vF n hnh sM*
mi.m st tun th,o php lu7t ti nJi chp hnh hnh pht*
mi.m st tun th,o php lu7t trong lEnh vMc %uHn lS nh n$c ha4 c=n gUi l m{d YKI_la_rVt, da_LXc_9tan, mi/c_ghi_9tan,
+t_ghi_gt_9tan, +uDc_mI_nt_9tan, _LJ_"I_&i_9tan v _craivnaZ*
xhDi h!p hot ng cGa cc cJ %uan "Ho v1 php lu7t trong u tranh chDng ti phm*
g8c Lq " chW trch nhi5u nhng a sD cc n$c cng h=a cGa oiIn 9; cN vsn ti/p thu cDt li cGa m; hnh 0m{ j; vi/t* Oi5u
n4 cho th4 sM nht tr v5 %uan i.m can Lu4 tr "Ho tn v cGng cD m; hnh 0m{ tru45n thDng, mnh, hi1u %uH v a chcc
nQng trong i5u &i1n m$i*
î1n na4 tJng lai cGa 0m{ < oiIn "ang @ga vsn c=n l 5 ti tranh lu7n trong gi$i nghiIn ccu* d ] nhm %uan i.m &hc
nhau v5 vn 5 n4*
_ @hm %uan i.m thc nhtP 0m{ l ch/ nh trMc thuc nhnh %u45n lMc l7p php v nhn Lanh %u45n lMc l7p php thMc hi1n
chcc nQng gim st tun thG php lu7t trong phm vi !c cJ %uan %u45n lMc cao nht G4 %u45n v chu sM gim st cGa cJ
%uan * ôt ng &i.m st nh l sM nDi Li tM nhiIn cGa %u45n lMc l7p php nhbm "Ho Hm tnh tDi th!ng cGa cc o lu7t
trong nh n$c*
_ @hm %uan i.m thc haiP 0m{ trMc thuc nhnh %u45n lMc t=a n v$i t cch l cJ %uan thMc hi1n nhi1m vF tru4 ccu trch
nhi1m hnh sM, nhn Lanh nh n$c "uc ti tr$c t=a n*
_ @hm %uan i.m thc "aP 0m{ chW nIn gi$i hn "<i chcc nQng cGa hnh php v trMc thuc K + php* 0m{ l chB LMa ng
tin c74 cGa +#ng thDng*
_ @hm %uan i.m thc tP 0m{ l mt %u45n lMc nh n$c c l7p &h;ng trMc thuc nhnh %u45n lMc no trong sD "a nhnh
%u45n lMc tru45n thDng v %u45n lMc &i.m st c &hH nQng tc ng /n sM Hnh h<ng lsn nhau giAa cc nhnh %u45n lMc, c
nhi1m vF "Ho Hm cn "bng vi1c tun th,o php lu7t cGa cc nhnh %u45n lMc * Ka nhnh %u45n lMc chG 4/u can !c "#
sung cc c;ng cF &i.m tra v &m ch/ lsn nhau* +rong i5u &i1n cGa n$c @ga 0m{ c th. ng vai tr= n4 v n l cJ %uan c
nghEa vF pht hi1n v loi tr- cc vi phm php lu7t Lo "t &T ai g4 ra* Cu45n lMc &i.m st l sHn phfm cGa phn chia %u45n
lMc, c G cc Lu hi1u cGa %u45n lMc nh n$c nh cc nhnh %u45n lMc &hc, c hnh thcc hot ng cF th.*
+c giH g*g* gi&h,nco gio s +rng +#ng h!p CuDc gia minp 5 ngh thnh l7p hai h1 thDng 0m{* ^1 thDng m{d trMc
thuc CuDc hi Yngh vi1nZ thMc hi1n chcc nQng gim st hot ng cGa %u45n lMc hnh php v h1 thDng &i.m st t php
Y&i.m st hot ng 9nt 9 cGa t=a nZ Lo K tr<ng K + php cng au* 0m{ n4 si ti/n hnh vi1c tru4 ccu trch nhi1m
hnh sM, "uc ti tr$c t=a n, &i.m st tun thG php lu7t trong hot ng i5u tra, giam giA*
{M a Lng trong %uan i.m v5 0m{ c th. giHi thch "<i nhi5u lS Lo nhng trong c lS Lo lch sP 0d+ tr$c (2(k < @ga
: c nhAng tha4 #i t- thi cMc n4 sang thi cMc &hc, t- cJ %uan c chcc nQng gim st tun th,o php lu7t /n cJ %uan trMc
thuc t=a n v chW Jn thuan c %u45n &h<i tD vF n, "uc ti tr$c t=a*
[* 0d+ 0m{ 0d+ < 0i1t @amP xhG nh cGa phG nh {M pht tri.n ha4 v=ng tr=n lufn %ufn
g; hnh 0d+ : t-ng tn ti < 0i1t @am Lo ngi xhp Lu nh7p vo sau &hi 9m chi/m 0i1t @am lm thuc a* g; hnh
: ti/p tFc tn ti sau dch mng +hng +m (2]v, m8c Lq h1 thDng php lu7t v " m4 nh n$c cGa ch/ thMc Ln
phong &i/n " 9a ">, tha4 vo l " m4 cGa nh n$c &i.u m$i* zo hon cHnh lch s cGa n$c ta lVc î/n php (2]`
chW 5 c7p /n t# chcc t=a n* +rong cJ cu cGa t=a n c cc c;ng tD viIn lm nhi1m vF "uc ti nhn Lanh nh n$c tr$c
phiIn t=a trong cc vF n hnh sM* {au &hi h=a "nh l7p li < mi5n KXc, nQm (2vw 0d+ +rung Jng !c thnh l7p trIn cJ s<
tch cc c;ng tD viIn ra &h>i t=a n, nh Lu "$c &h<i au trong vi1c hnh thnh mt h1 thDng cJ %uan nh n$c c l7p v$i
t=a n nhng 0d+ +rung Jng vsn trMc thuc dhnh phG* ôt ng chG 4/u cGa 0d+ vsn l hot ng c;ng tD tr$c t=a n
nhng : "ao hm mt sD 4/u tD cGa hot ng &i.m st vi1c tun th,o php lu7t nh &i.m st i5u tra, &i.m st 9nt 9 v &i.m
st giam giA cHi to* @hng chW cha a4 hai nQm sau m; hnh 0d+ : chm Lct tn ti* 0o thi i.m nQm (2v2_(2ù cch
mng n$c ta "$c vo giai on pht tri.n m$i giai on 94 LMng cJ s< v7t cht &r thu7t cho d@j^ < mi5n KXc lm h7u
thusn cho u tranh giHi phng mi5n @am thDng nht t n$c* 6@hu cau cGa cuc cch mng j^d@ =i h>i php lu7t phHi
!c chp hnh nghiIm chWnh v thDng nht, =i h>i mt sM nht tr v5 mFc ch v hnh ng trong nhn Ln, giAa nhn Ln
v nh n$c cNng nh giAa cc ngnh hot ng nh n$c v$i nhau* @/u &h;ng t !c sM thDng nht trong vi1c chp hnh
php lu7t th sM nghi1p 94 LMng d@j^ si g8p nhi5u &h &hQn* 0 li trIn phHi t# chcc ra 0i1n &i.m st nhn Ln . &i.m st
vi1c tun th,o php lu7t nhbm giA vAng php ch/ j^d@, "Ho Hm cho php lu7t !c chp hnh nghiIm chWnh v thDng nht?*
@h v74 sM ra i cGa m; hnh 0m{ tha4 th/ cho m; hnh 0d+ < n$c ta gXn li5n v$i 4Iu cau cGa nhi1m vF "Ho Hm php ch/
thDng nht i5u &i1n n5n tHng cho vi1c 94 LMng nh n$c &i.u m$i* yIu cau n4 cng c tnh &hch %uan n/u 9ut pht t-
S.K
$#

nhAng 8c i.m lch s cGa t n$c vo thi i.m P n5n &inh t/ lc h7u, sHn 9ut nh> l ph# "i/n, tm lS Ln tc chu Hnh
h<ng n8ng n5 cGa %u &hc hng nghn nQm phong &i/n a4 rs4 nhAng thiIn &i/n v5 php lu7t* +r$c h/t phHi &. /n sM Hnh
h<ng cGa @ho gio 5 cao cc tr tha4 cho php tr* +rong 9: hi phong &i/n 0i1t @am v$i cJ cu lng 9: c# tru45n lu7t php
cGa nh n$c trung Jng lu;n " 8t L$i hJng $c lng 9: v lu7t php phong &i/n chW i5u chWnh nhAng lEnh vMc trMc ti/p
liIn %uan /n l!i ch sDng c=n cGa nh vua v hong tc, trong &hi hJng $c cGa lng 9: Lo cng ng Ln c tM 8t ra
giHi %u4/t hau h/t nhAng vn 5 thi/t thMc liIn %uan /n i sDng cGa mBi ngi Ln, mBi gia nh nIn !c ngi Ln %uan
tm v tM ngu4In chp hnh* +hMc trng hnh thnh thi %u,n coi thng lu7t php cGa nh n$c, tq4 ti1n trong chp hnh
lu7t php* d %uan i.m c=n cho rbng . chDng li chnh sch ng ha cGa chnh %u45n ; h trong thi &T mt nghn nQm
KXc thuc &hXc nghi1t, "In cnh tru45n thDng anh LNng %u7t cng : hnh thnh mt tru45n thDng &hc cGa Ln tc taP tru45n
thDng coi tFc Yl1 lngZ l lu7t, coi lu7t php cGa nh n$c l ci Di l7p v$i mnh* Oi5u to nIn trong ngi 0i1t mt lDi sDng
&h;ng th,o php lu7t lDi sDng : giVp ngi 0i1t giA gn "Hn sXc Ln tc*
î/n php (2v2 l î/n php lan au tiIn trong lch s l7p hi/n < n$c ta : ghi nh7n sM ra i cGa mt loi hnh cJ %uan nh
n$c m$i trong " m4 nh n$c* O l h1 thDng cJ %uan 0m{* {M ra i cGa 0m{ v cc %u4 nh cGa î/n php v5 0m{ :
cho th4 v tr %uan trUng cGa n trong i sDng nh n$c* î/n php %u4 nh chcc nQng v phm vi hot ng cGa 0m{P thMc
hi1n &i.m st tun th,o php lu7t trong phm vi cH n$c YOi5u (uvZ* KDi cHnh lch s ra i cGa 0m{ : cho th4 vi1c lMa chUn
m; hnh 0m{ < n$c ta l sM lMa chUn c cn nhXc, c S thcc chc &h;ng phHi sM sao chnp m4 mc &inh nghi1m cGa n$c
ngoi* dhW c 0m{ m$i c &hH nQng thMc hi1n chcc nQng "Ho Hm php ch/ thDng nht, "Ho Hm tun thG php lu7t nghiIm
chWnh trong phm vi cH n$c nh c cc ngu4In tXc t# chcc v hot ng 8c thq cGa n*
î/n php (2wu, î/n php (223 Lnh hn mt i5u ghi nh7n ngu4In tXc 6nh n$c %uHn lS 9: hi th,o php lu7t v &h;ng
ng-ng tQng cng php ch/ j^d@?* dc î/n php n4 c mt sD "# sung nh> v5 t# chcc, hot ng cGa 0m{ nh %u4 nh
0i1n tr<ng 0m{ cc cp phHi "o co c;ng tc tr$c î ng nhn Ln a phJng v5 tnh hnh thMc thi php lu7t < a
phJng v trH li cht vn, %u4 nh v5 4 "an mi.m st c %u45n hn l$n hJn 0i1n tr<ng* +h,o nh gi cGa chVng t;i th
nhAng %u4 nh n4 l "$c thFt lqi so v$i m; hnh 0m{ cGa oInin* g8c Lq v74 cc î/n php n4 vsn giA ngu4In chcc nQng
nh n$c cGa 0m{ v vsn !c &hng nh 0m{ l cJ %uan 6"Ho Hm cho php lu7t !c chp hnh nghiIm chWnh v thDng
nht?*
d th. ni 0m{ th,o m; hnh î/n php (2v2, (2wu, (223 l chB LMa can thi/t, %uan trUng v hi1u %uH nht cho CuDc hi
trong hot ng gim st tun thG î/n php, lu7t cGa CuDc hi so v$i "t &T cJ %uan nh n$c no* dF th.P
CuDc hi thng &T nh7n !c nhAng th;ng tin a4 G nht, ton Li1n nht v5 tnh hnh php ch/ trong cH n$c th;ng %ua
"o co cGa 0i1n tr<ng 0m{@z+d tr$c CuDc hi, t- tnh hnh ti phm cho /n tnh hnh php ch/ trong cc lEnh vMc %uHn
lS nh n$c v lEnh vMc hot ng t php*
CuDc hi c th. c nhAng giHi php &p thi, ng ", mnh mi nhbm tQng cng php ch/ trong mt lEnh vMc cF th. no
th;ng %ua hot ng cGa 0m{ v$i cc u th/ cGa n* ^:4 l4 th LF t- thMc tihn* 0o au nhAng nQm (22u . ngQn ch8n tnh
hnh vi phm ou7t Ot ai lVc n4 : tr< nIn nghiIm trUng CuDc hi : ra ngh %u4/t giao cho ngnh &i.m st tri.n &hai &i.m
st vi1c chp hnh ou7t Ot ai trong phm vi cH n$c* O4 l lEnh vMc phcc tp v thng gXn li5n v$i cc cJ %uan %uHn lS
nh n$c < a phJng* z$i sM chW o cGa 0m{@z+d cc 0m{@z cc cp trong cH n$c YtrIn vuu %u7n hu41n v `( tWnh
thnhZ ng lot ti/n hnh &i.m st vi1c chp hnh ou7t Ot ai v : pht hi1n nhi5u vi phm t- vi1c "an hnh vQn "Hn tri
php lu7t /n cc hnh vi chu4.n nh!ng, ln chi/m tri phnp* dc "i1n php cGa 0m{ nh &hng ngh 4Iu cau hG4 "> cc
%u4/t nh cp t tri php lu7t, &i/n ngh &hXc phFc sa chAa vi phm, thu hi t /n %u4/t nh &h<i tD vF n hnh sM Di
v$i cc vi phm ou7t Ot ai nghiIm trUngR : gp phan to chu4.n "i/n ng &. trong vi1c l7p li &e cJng php lu7t trong
lEnh vMc t ai*
CuDc hi cNng c th. th4 !c nhAng hn ch/ trong hot ng l7p php cGa mnh th;ng %ua hot ng &i.m st tun th,o
php lu7t cGa 0m{ v &h;ng c hot ng no c th. c nhAng th;ng tin a4 G, phong phV v5 vn 5 n4 "bng hot ng &i.m
st*
@h : ni < trIn trong c;ng cuc #i m$i < n$c ta : 9ut hi1n nhi5u S &i/n 5 ngh 9,m 9nt li chcc nQng cGa 0m{ &hi 94
LMng î/n php (223* o7p lu7n chG 4/u cGa nhAng S &i/n n4 l sM chng chno chcc nQng giAa 0m{ v cJ %uan thanh tra*
@hAng S &i/n n4 5 ngh 0m{ chW thMc hi1n chcc nQng c;ng tD v #i 0m{ thnh 0d+* CuDc hi lVc : &h;ng chp nh7n
v î/n php (223 vsn giA ngu4In m; hnh 0m{ trong " m4 nh n$c*
î/n php (223 sa #i : thu h|p phm vi hot ng cGa 0m{ chW c=n 6thMc hnh %u45n c;ng tD v &i.m st cc hot ng t
php?* OJng nhiIn sM tha4 #i n4 : &no th,o sM giHm sVt v5 vai tr= cGa 0m{ trong @h n$c* +- chB !c î/n php nhn
nh7n nh l nhn tD chnh 6"Ho Hm cho php lu7t !c chp hnh nghiIm chWnh v thDng nht 6 th "4 gi hot ng cGa
0m{ chW l nhn tD 6gp phan? cho %u trnh m th;i* 0m{ th,o î/n php (223 sa #i : ti/n gan /n m; hnh 0d+ v
hot ng 8c trng nht cGa n l &i.m st tun th,o php lu7t trong lEnh vMc %uHn lS nh n$c &h;ng c=n nAa* {M &hc "i1t
giAa m; hnh 0m{ v 0d+ : " thu h|p ng &.*
@/u nhn 9u4In suDt %ua cc sM &i1n trIn th c th. th4 r 9u h$ng thu h|p, i5u chWnh Lan Lan chcc nQng cGa 0m{ ri /n
tha4 th/ m; hnh 0m{ "bng m; hnh 0d+* @/u i5u n4 thMc sM 9H4 ra th %u4 lu7t phG nh cGa phG nh : !c p LFng v$i
0m{* 0m{ : phG nh 0d+ v /n l!t mnh gi 4 n li " 0d+ phG nh* @/u nhn sM &i1n < gc nh mt %u trnh
th au tiIn l 0d+ Yt- (2]v_(2v2Z, ti/p th,o l 0m{ Yt- (2v2 /n na4Z v 3u3u si l 0d+* @h v74, sau ù nQm chVng ta li
si tr< li i.m 9ut pht "an au cGa mnh l 0d+* 074 4 thMc sM l "$c pht tri.n %ua4 li i.m 9ut pht "an au nhng
< tam cao hJn nh ng 9o4 tr;n Dc ha4 l v=ng tr=n lufn %ufn du trH li < 4 si tq4 thuc vo chBP 0d+ m chVng ta
ang ti/n /n c g &hc so v$i 0d+ : t-ng tn ti < n$c ta tr$c (2ù
+on " %u trnh tha4 #i v 9u h$ng ang Lihn ra < n$c ta liIn %uan /n 0m{ ang 8t ra mt sD vn 5 sau 4P
S.K
$$

(* {o snh 0d+ v 0m{ mt cch &hch %uan th &h c th. ni l m; hnh no tDi u hJn m; hnh no* gBi m; hnh 5u c
nhAng m8t tch cMc v hn ch/ cGa n* mh;ng c m; hnh no l lS t<ng* 0i1c hnh thnh, lMa chUn m; hnh n4 ha4 m; hnh
&hc < mBi %uDc gia l &/t %uH cGa %u trnh pht tri.n lch s lu Li, phF thuc vo rt nhi5u 4/u tD, i5u &i1n lch s &hc
nhau* @hng < &ha cnh lS lu7n &h c th. phG nh7n m; hnh 0m{ l m; hnh thch h!p hJn v$i cc %uDc gia 8t mFc tiIu
94 LMng nh n$c php %u45n* ôt ng cGa 0m{ chnh l c;ng cF thMc hi1n t t<ng nh n$c php %u45n, &hng nh
ngu4In tXc th!ng t;n php lu7t, l ngi "Ho v1 php lu7t %uan trUng nht cGa %uDc gia* î/n php (223 sa #i 9c nh mFc
tiIu 94 LMng nh n$c php %u45n < n$c ta* zo v74 i5u %uan trUng nht l chVng ta phHi a ra !c nhAng l7p lu7n . lS
giHi rbng 0d+ m$i ch thMc l ci m chVng ta can trong %u trnh 94 LMng nh n$c php %u45n chc &h;ng phHi l 0m{
@hAng l7p lu7n nh v74 cha c*
3* Cuan i.m cho rbng hot ng cGa 0m{ hon ton tr< nIn th-a &h;ng can thi/t &hi php lu7t : th-a nh7n %u45n cGa c;ng
Ln, t# chcc &h<i &i1n ti t=a n &hi th4 %u45n v l!i ch h!p php cGa mnh " 9m phm l &h;ng thu4/t phFc* dan th4
rbng trong 9: hi Ln chG th can c nhi5u &Inh "Ho v1 %u45n, l!i ch h!p php cGa cc chG th. %uan h1 php lu7t* ^nh thcc
"Ho v1 "bng t=a n &h;ng loi tr- &hH nQng cGa 0m{ trong lEnh vMc n4* ^Jn nAa trong nhi5u trng h!p vi phm php lu7t c
liIn %uan /n l!i ch chung cGa 9: hi, cGa sD ;ng th lVc n4 vai tr= cGa c nhn rt hn ch/ v thF ng* 0i1c &h<i &i1n cGa
c nhn . "Ho v1 l!i ch chung, trong c l!i ch cGa chnh mnh l i5u &h &hQn < nhi5u phJng Li1n nh &h &hQn v5 tm
lS, thu th7p chcng cc, ti chnh &hi tha &i1nR +h LF nh vF nh7p &hfu 9Qng pha ac,ton, "n cho ngi tiIu Lqng < cc tWnh
pha @am v-a %ua* gBi nQm ngi tiIu Lqng pha @am " mc tVi v]u te ng Lo cc hnh vi gian l7n thJng mi cGa cc c4
9Qng* +rong &hi mt trong nhAng c;ng t4 nh7p &hfu 9Qng Lau l$n l x,trolim,9 m$i chW "i thng t#ng cng c (] trng
h!p v$i t#ng sD ti5n &hoHng (] tri1u ng'3)* d;ng Ln c th. v nhi5u lS Lo &hc nhau &h;ng th. tM "Ho v1 "bng cch &h<i
&i1n ra t=a n !c nhng nh sM can thi1p cGa 0m{ m vi phm php lu7t !c ngQn ch8n, %u45n h!p php !c &h;i phFc*
dan pht tri.n hot ng cGa 0m{ nh mt hnh thcc "Ho v1 %u45n c;ng Ln hi1u %uH chc &h;ng phHi phG nh7n n*
[* +hu h|p phm vi hot ng &i.m st tun th,o php lu7t ho8c th7m ch l chu4.n #i m; hnh 0m{ sang m; hnh 0d+ trong
i5u &i1n hi1n na4 l mt %u4/t nh cha thMc sM thu4/t phFc < gc phJng php lu7n* +r$c 4Iu cau #i m$i ton Li1n
t n$c chVng ta c hai lMa chUn Di v$i 0m{P ô8c l thu h|p chcc nQng v ti/n t$i l chu4.n #i 0m{ thnh 0d+ ho8c l
phHi #i m$i t# chcc, phJng thcc hot ng cGa 0m{ cho phq h!p v$i nhAng tha4 #i trong 9: hi, trong n5n &inh t/* +hMc t/
cho th4 Lng nh chVng ta chW Jn giHn lMa chUn phJng n thc nht m &h;ng h5 %uan tm /n phJng n thc hai* oi1u
nh v74 c "i1n chcng ha4 &h;ng
Oi5u m chVng ta &h;ng th. "> %ua !c l Lq c nhAng tha4 #i g i nAa th @h n$c cGa chVng ta vsn l nh n$c &i.u
m$i v$i nhAng ngu4In tXc t# chcc %u45n lMc &hc v$i cc nh n$c phJng +4* och s th/ gi$i v lch s cGa chnh n$c ta
cho th4 m; hnh 0m{ lu;n gXn li5n v$i nh n$c &i.u m$i n4*
]* mhi chVng ta thu h|p chcc nQng ha4 chu4.n #i 0m{ thnh 0d+ th li1u i5u tDt |p g si 9H4 ra @hAng chcc nQng m
0m{ 9a na4 : v ang lm Lo nhu cau cGa 9: hi th "4 gi !c chu4.n giao cho ai ô8c l 9: hi, nh n$c &h;ng c=n
nhu cau v5 php ch/ thDng nht ho8c l nhu cau vsn tn ti &hch %uan th7m ch c=n 4Iu cau gQ4 gXt hJn nhng ai si tha4
th/ 0m{ . thMc hi1n v li1u thMc hi1n c tDt hJn 0m{ ha4 &h;ng @hAng vn 5 nh v74 cha c cu trH li trong dhi/n l!c
dHi cch t php* @hng thMc tihn th : trH li phan no* î/n php (223 Ysa #i nQm 3uu(Z "> chcc nQng m{d cGa 0m{ :
thMc sM to ra &hoHng trDng php lu7t v &h;ng mt cJ %uan nh n$c no !c chW nh tha4 th/ chcc nQng n4 cGa 0m{* 0
n/u c mt cJ %uan no !c î/n php chW nh th v5 lS thu4/t cNng &h c th. tha4 th/ !c 0m{* dc i "i.u CuDc
hi chu4In trch &h;ng th. tha4 th/ cho cH h1 thDng cJ %uan 0m{@z trong hJn ùu %u7n hu41n v `] tWnh thnh trong hot
ng gim st tnh h!p php cGa cc vQn "Hn %u4 phm php lu7t* dc cJ %uan t php a phJng cNng &h;ng c &hH nQng
* +r$c &ia chW tnh riIng 0m{ thnh phD ^Hi ph=ng mt nQm : nghiIn ccu vkk vQn "Hn pht hi1n `` vQn "Hn vi phm chG
4/u trong lEnh vMc ph v l1 ph, 9 pht hnh chnh ng thi pht hi1n (uu3t3][3 %u4/t nh hnh chnh c vi phm v5 thfm
%u45n, cQn cc p LFng*'[) +rong thi gian %ua vi1c "an hnh vQn "Hn %u4 phm php lu7t cGa cc K v cc a phJng hon
ton nbm ngoi sM &i.m sot cGa @h n$c* d [[ a phJng tM S "an hnh cc %u4 nh "# sung v5 u :i au t tri v$i
ou7t Oau t n$c ngoi v muDn thu hVt au t n$c ngoi v5 a phJng mnh* +hG t$ng dhnh phG "an hnh Cu4/t nh wu
v5 9 lS, sXp 9/p li nh, t thuc s< hAu nh n$c trIn a "n +x ^ dh ginh v 4Iu cau cc K &I &hai* d (w Jn v trMc
thuc trung Jng &h;ng &I &hai* O: pht hi1n &hoHng [ tri1u m3 nh t s LFng sai c;ng nQng* g8c Lq CuDc hi : c xhp
l1nh thMc hnh ti/t &i1m, dhnh phG c nh mcc tiIu chufn cF th. tri.n &hai t- nhi5u nQm, v74 m nQm 3uu3 vsn c=n ([t[[
", ngnh, ](t`( tWnh thnh chi mua ; t; v!t chufn nh mcc [[,w te ng* O4 chnh l nhAng "i.u hi1n cFc " a phJng,
"Hn v, thot l4 nh n$c trung Jng* +rong lEnh vMc 9 lS vi phm hnh chnh cNng v74* 0 &h;ng c sM tham gia cGa 0m{
trong lEnh vMc n4 nIn sM tq4 ti1n v lm LFng %u45n hn cGa cc cJ %uan nh n$c tr< nIn &h &i.m sot l i5u tt 4/u* m/t
%uH cGa vi1c thu h|p chcc nQng cGa 0m{ l g O l vi1c @h n$c mt i mt chB LMa %uan trUng "Ho v1 php ch/, "Ho Hm
tr7t tM &e cJng php lu7t v ngi Ln : mt i mt l chXn "Ho v1 %u45n, tM Lo cGa mnh*
v* +rong i5u &i1n hi1n na4 &hi u tranh chDng tham nhNng l 6%u4/t tm chnh tr cGa OHng ta nhbm 94 LMng mt " m4
l:nh o v %uHn lS trong sch, vAng mnh, &hXc phFc mt trong nhAng ngu4 cJ l$n , LUa sM sDng c=n cGa ch/ ta? ']) th
vi1c Lu4 tr v #i m$i hUat ng m; hnh 0m{ l hon ton phq h!p chc &h;ng phHi l m; hnh 0d+* 0d+ &h;ng phHi l m;
hnh thch cng cho u tranh chDng ti phm ni chung v tham nhNng ni riIng* g; hnh 0m{ c nhi5u u th/ hJn hn 0d+
trong lEnh vMc n4 v hai lS Lo sau 4P
+hc nht l 0m{ c nhi5u &hH nQng ph=ng ng-a, rQn , v chG ng trong u tranh chDng ti phm* mhi chVng ta "> hot
ng m{d v sXp t$i l chu4.n 0m{ thnh 0d+ v$i mong muDn . 0m{ Yha4 0d+Z t7p trung vo hot ng c;ng tD nng cao
hi1u %uH u tranh chDng ti phm th li1u i5u c 9H4 ra ha4 &h;ng 05 lS thu4/t l &h;ng* ôt ng cGa 0m{ trong cc
lEnh vMc &hc nhau c mDi %uan h1 hAu cJ v$i nhau nh mt th. thDng nht, hot ng n4 hB tr! cho hot ng &ia v ng!c
li* ôt ng %uHn lS &inh t/ hnh chnh l lEnh vMc Lihn ra nhi5u vi phm php lu7t nht* +rong nQm 3uu3 chW m$i &i.m tra
S.K
1%%

< mt sD a "n trUng i.m v5 %uHn lS s LFng t ai v au t 94 LMng cJ "Hn : pht hi1n (kv*u[] trng h!p vi phm
v$i sD Li1n tch sang nh!ng tri php lu7t l ([`*w`3 ha* dc vi phm %uHn lS &inh t/ : lm tht thot 3*k[2 te ng v
(3*v(3 ha t* ôt ng m{d &i.m st vi1c tun th,o php lu7t trong lEnh vMc %uHn lS nh n$c v5 &inh t/ hnh chnh c
tnh ph=ng ng-a, ngQn ch8n, rQn , ti phm rt cao v c mDi %uan h1 trMc ti/p /n hi1u %uH u tranh chDng ti phm v &hH
nQng pht hi1n ti phm rt l$n* +hMc tihn nhAng nQm %ua cho th4 mDi %uan h1 gan gNi giAa vi phm hnh chnh v ti phm*
oEnh vMc 9 lS vi phm hnh chnh lu;n l chB 6fn nu an ton? cho cc hnh vi c Lu hi1u ti phm* z$i v> "Uc 69 lS ni
"?, 69 lS hnh chnh? ngi ta Lh Lng ch4 ti, v; hi1u ha ngu4In tXc &h;ng trnh &h>i hnh pht cGa K lu7t ^nh sM* m/t
%uH hot ng &i.m st trong lEnh vMc %uHn lS nh n$c v5 &inh t/ v hnh chnh l mt &Inh th;ng tin v; cqng %uan trUng cho
0m{ %u4/t nh &h<i tD vF n, tru4 ccu trch nhi1m hnh sM cGa nhAng ngi phm ti, ngQn ch8n h7u %uH cGa ti phm mt
cch &p thi* K4 gi &Inh th;ng tin %uan trUng n4 cho phnp 0m{ chG ng trong u tranh chDng ti phm &h;ng c=n nAa
v 0m{ Yha4 0d+Z chW c=n cch thF ng ngi ch tin "o, tD gic ti phm Lo c;ng Ln, t# chcc gi /n* +h,o "o co cGa
+hanh tra dhnh phG v5 tnh hnh tri.n &hai thMc hi1n ou7t ph=ng chDng tham nhNng nQm 3uu` trong sD 3w ", ngnh v vw
tWnh th chW c ` K ngnh v (w tWnh "o co c pht hi1n vF vi1c tham nhNng < Jn v, 33 " ngnh v ]u tWnh c=n li "o co
&h;ng pht hi1n vF vi1c tham nhNng < Jn v mnh*
+hc hai l cc ngu4In tXc t# chcc v hot ng 8c thq cGa 0m{ : to cho 0m{ nhAng l!i th/ hJn hn "t &T cJ %uan nh
n$c no trong u tranh chDng tham nhNng* +ham nhNng thng gXn li5n v$i sM lm LFng %u45n hn, &h;ng thMc hi1n ho8c
thMc hi1n &h;ng Vng cc %u4 nh cGa lu7t trong hot ng cGa hnh php v t php v ng cJ trFc l!i* @/u th,o m; hnh
0d+ th cJ %uan n4 ho8c trMc thuc hnh php ho8c trMc thuc t php th tnh phF thuc cGa n vo mt trong hai nhnh
%u45n lMc n4 si hn ch/ hi1u %uH pht hi1n, tru4 tD cc vF n tham nhNng* 0$i m; hnh 0m{ th ng!c li* 0m{ l mt h1
thDng cJ %uan nh n$c c l7p v$i cc cJ %uan hnh php, t php* dc 0m{ cp L$i trong hot ng cGa mnh chW chu sM
l:nh o cGa 0i1n tr<ng 0m{ cp trIn v cGa 0i1n tr<ng 0m{@z+d, &h;ng phF thuc vo "t &T cJ %uan nh n$c a
phJng no* 0i1n tr<ng 0m{@z+d Lo CuDc hi "au, chW chu trch nhi1m v "o co hot ng cGa mnh tr$c CuDc hi*
âi lS Lo n4 cho phnp &/t lu7n l n/u chVng ta thMc sM muDn u tranh chDng tham nhNng hi1u %uH th lMa chUn Lu4 nht
Vng l m; hnh 0m{ chc &h;ng phHi l m; hnh 0d+*
]* m/t lu7n
î thHo 60d+ < chu u trong th/ &e 3(? : &/t lu7nP n/u chW c lEnh vMc hnh sM th %u hn ch/ Lo v74 nIn nhn nh7n vai
tr= cGa 0d+ trong lEnh vMc php lu7t Ln sM, thJng mi v 9: hi* ^Jn nAa, v$i mFc ch "Ho Hm sM phHn cng hi1u %uH
tr$c hi1n t!ng ti phm can nghiIn ccu &hH nQng hot ng cGa 0d+ trong lEnh vMc thu/, ti chnh, hnh chnh v cc lEnh
vMc &hcR?* d th. th4 sM tri ng!c v5 t Lu4 < 4 giAa ta v 6t4?* 6t4? ngi ta ang muDn m< rng phm vi hot
ng cGa 0d+ v!t ra ngoi phm vi tru45n thDng cGa n l ++^{ tcc l : nhn th4 nhAng hn ch/ cGa chnh m; hnh 0d+
v u vi1t cGa m; hnh 0i1n &i.m st* d=n < ta th li ang muDn thu h|p phm vi hot ng rng l$n cGa 0m{ v chu4.n #i
m; hnh 0m{ sang m; hnh 0d+*
dD ph chG tch CuDc hi l xhqng 0Qn +u : nh7n nh v5 vai tr= cGa 0m{ trong c;ng cuc "Ho v1 php ch/ thDng nht nh
sauP 6@/u 9nt v5 thMc t/ cuc u tranh chDng tham nhNng trong " m4 nh n$c, chDng tiIu cMc trong 9: hi nht l trong
lEnh vMc sHn 9ut &inh Loanh nhAng nQm v-a %ua th r rng l ngnh &i.m st : c nhAng ng gp tch cMc, gp phan pht
hi1n mt sD vF nghiIm trUng lm tht thot ti5n "c, v7t t ti sHn cGa @h n$cR dqng u tranh . l7p cho !c &e cJng
trong %uHn lS nh n$c, nht l trong lEnh vMc sHn 9ut &inh Loanh c=n Lihn "i/n rt ga4 go, %u4/t li1t* minh nghi1m t- chFc
nQm na4 cho th4 cuc u tranh n4 rt &h &hQn phcc tp v &h;ng phHi Jn thuan chDng "Un ti phm hnh sM ngoi 9: hi
m l cuc u tranh lm trong sch i ngN cn ", nng cao scc chi/n u cGa OHng, tQng cng hi1u lMc %uHn lS cGa @h
n$c* 074 li no trong cuc u tranh ga4 go %u4/t li1t, &h &hQn phcc tp n4 chVng ta li tM 9a i mt trong nhAng c;ng cF
u tranh : !c th thch v : t-ng thu !c nhAng &/t %uH hi.n nhiIn?*'v)
'() O5 n 6O#i m$i t# chcc v hot ng cGa cc cJ %uan t php < n$c ta? Lo ti.u "an j4 LMng O5 n dHi cch t php
son thHo ng4 (3t[t(22k*
'3) Ko xhp lu7t +hnh phD ^ dh ginh ng4 ((t(ut3uu` v Ko zoanh nghi1p ng4 3`t((t3uu`*
'[) Ko zihn n Loanh nghi1p ng4 u(t[t3uu(*
']) OHng dng sHn 0i1t @am, 0Qn &i1n Oi hi i "i.u ton %uDc lan thc j, @9" dhnh tr %uDc gia, ^ @i 3uu`*
'v) xhqng 0Qn +u, ]9y Q_ng, ho-n !hi>n Nh- nc 8- chp ,u#! ca Q9n, Qo Q9n 8- 8H Q9n 0 bi>! Nam, @9" dhnh tr %uDc
gia, ^ @i (222*
TP CH KHPL S 2(39)/2007
/1234 & H:4 T5(/1 Tc TW/1 H~/H S|
LX T4>/ 0Hz,
+h{* lu7t hUc, Oi hUc ou7t +x* ^ dh ginh
KHo v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa nhAng ngi tham gia tD tFng ni chung v ngi " hi ni riIng l mt trong nhAng ni
Lung %uan trUng trong nh h$ng cHi cch t php v hon thi1n h1 thDng php lu7t tD tFng hnh sM Y++^{Z < n$c ta hi1n
na4* K<i li ngi " hi l ngi m %u45n v l!i ch h!p php cGa hU " 9m hi n8ng n5 nht, l ngi chu thi1t th=i nhi5u
S.K
1%1

nht trong sD nhAng ngi tham gia tD tFng* 0 v74, ngi " hi can phHi !c "Ho v1 &p thi, th7m ch nga4 &hi hU " , LUa
g4 thi1t hi* gt trong nhAng c;ng cF php lS %uan trUng . "Ho v1 ngi " hi l php lu7t ++^{* +hMc t/ cho th4, v
nhi5u lS Lo &hc nhau m %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi cha !c "Ho v1 tDt v &p thi\ trong %u trnh giHi
%u4/t vF n hnh sM Lng nh cJ %uan c thfm %u45n cha 9,m ngi " hi nh mt "In cGa %u trnh tD tFng . c sM %uan
tm can thi/t* +hMc t/ trIn 4 "Xt ngun t- vn 5 nh7n thcc th/ no l ngi " hi, phm vi ngi " hi, ngi " hi 9ut
hi1n t- thi i.m no Û can !c "Ho v1 nh th/ no, %u4 nh php lu7t cNng nh thMc tihn p LFng Di v$i ngi " hi ra
saoR vsn cha c sM nh7n thcc v hnh ng thDng nht, Lsn /n nhi5u %u4 nh php lu7t 8c "i1t l php lu7t ++^{ ang
c=n "> ng> ho8c c %u4 nh nhng cha G nhAng phJng ti1n can thi/t . "Ho v1 cho ngi " hi* +rong phm vi "i vi/t
n4 chVng t;i si 5 c7p /n cc &ha cnh nIu trIn cGa vn 5 ngi " hi*
1. 6H vh_i nim ngJKi Nm h@i
xhp lu7t ++^{ cGa cc n$c &h;ng c sM thDng nht trong vi1c s LFng thu7t ngA ngi " hi* dhng hn lu7t ++^{ cGa
dng h=a xhp, oiIn "ang @ga ha4 0i1t nam Lqng thu7t ngA 6ngi " hi?, trong &hi lu7t ++^{ dng h=a nhn Ln +rung
ôa th Lqng thu7t ngA 6ngi tD co?* @goi ra ngi " hi c=n !c gUi l 6ngi " thi1t hi?, ha4 gUi l 6nn nhn?, ha4
6Ln sM ngu4In co?* dhVng t;i cho rbng s LFng thu7t ngA nh th/ no phHi th. hi1n !c "Hn cht, ni Lung, cc i5u &i1n
v sM ch8t chi cGa thu7t ngA, v v74 th,o chVng t;i s LFng thu7t ngA ngi " hi l phq h!p hJn cH* 0n 5 8t ra l th/ no
l ngi " hi
@gi " hi l mt &hi ni1m %u,n thuc trong &hoa hUc php lS v5 ++^{, Lng nh &h;ng can phHi lu7n "n* +u4 nhiIn th/
no l ngi " hi, phm vi ngi " hiRth cho /n na4 vsn cha c sM nh7n thcc thDng nht, cc S &i/n c=n &hc nhau* O.
c sM nh7n thcc a4 G v thDng nht v5 &hi ni1m ngi " hi th,o chVng t;i can ti/p c7n &hi ni1m n4 L$i nhAng gc
&hc nhauP
_ z$i gc ng;n ngA c th. hi.u ngi " hi l con ngi cF th. trong 9: hi, chu sM tc ng tiIu cMc cGa sM vi1c, hnh vi
ho8c "t &T sM tc ng no &hc &hc Lsn /n nhAng thi1t th=i, mt mt ha4 t#n thJng cho chnh hU* +t nhiIn sM tc ng
l tri v$i S muDn cGa ngi " hi v hU ti/p nh7n mt cch thF ng* +hi1t hi g4 ra cho ngi " hi c th. l thi1t hi v5
v7t cht ho8c phi v7t cht v &h;ng can phHi gi$i hn mcc thi1t hi*
_ z$i gc ng;n ngA php lS th ngJKi Nm h@i l 6ngi " thi1t hi v5 th. cht, v5 tinh than ho8c v5 ti sHn Lo ti phm g4
ra* @gi " hi chW c th. l th. nhn " ngi phm ti lm thi1t hi v5 th. cht, v5 tinh than ho8c v5 ti sHn chc &h;ng th. l
php nhn?*'()
_ z$i gc php lu7t thMc nhP Oi5u v( K lu7t ++^{ 0i1t @am %u4 nhP 6Ngi b5 h*i ,- ngi b5 !hi>! h*i 8 !hM chP!,
!inh !h1n, !-i Rn Qo !Ti ph*m g9y &a?* xhp lu7t mt sD n$c cNng c %u4 nh tJng tM* dhng hn, Oi5u v[ K lu7t ++^{
oiIn "ang @ga %u4 nhP 6Ngi b5 h*i ,- ngi b5 !Ti ph*m g9y !hi>! h*i 8 !inh !h1n, !hM chP! ho7c !-i Rn. Ngi !in h-nh
iu !&a, Q_ !hdm 8i$n, !hdm phn, !6a n &a quy! 5nh c=ng nh#n ,- ngi b5 h*i/* d=n &hoHn ( Oi5u ][ K lu7t ++^{ cGa
+i1p &hXc tr$c 4 %u4 nhP 6Ngi b5 h*i ,- ngi b5 !Ti ph*m g9y !hi>! h*i 8 ROc 2hXG ho7c !-i Rn, !inh !h1n ho7c nh+ng
!hi>! h*i 2hc?* K lu7t ++^{ umani cNng c %u4 nh tJng tM* Oi5u cho th4 php lu7t cc n$c c sM thDng nht trong
nh nghEa ngi " hiP @gi " hi l con ngi cF th.\ thi1t hi g4 ra l tinh than, th. cht, ti sHn ho8c nhAng thi1t hi
&hc\ nhAng thi1t hi Lo ti phm g4 ra* +u4 nhiIn nhAng %u4 nh trIn cha lm r nhAng vn 5 %uan trUng nhP thi1t
hi Lo ti phm g4 ra c "ao hm nhAng thi1t hi gin ti/p +hi1t hi c mDi liIn h1 nhn %uH v$i hnh vi phm ti +hi1t
hi c phHi Lo "t &T ti phm no g4 ra 0 c 9,m l ngi " hi &h;ng trong trng h!p hnh vi phm ti cha g4
thi1t hi g cho ngi 05 vn 5 n4 c S &i/n cho rbngP trong trng h!p phm ti cha t, tcc l cha g4 thi1t hi g th
&h;ng th. c;ng nh7n mt c nhn, t# chcc l ngi " hi*'3) +rong &hi S &i/n &hc li cho rbng &h;ng chW &hi ti phm :
hon thnh, m cH trong trng h!p phm ti cha t, &hi cha g4 ra thi1t hi g Lo nhAng ngu4In nhn &hch %uan ngoi S
muDn cGa &l phm ti, ngi c ngu4 cJ " 9m hi cNng !c gUi l ngi " hi*'[)
05 vn 5 n4 chVng t;i cho rbng can cQn cc vo cc loi cu thnh ti phm cNng nh tnh cht cGa sM thi1t hi . 9c nh
ngi " hi* +rong &hoa hUc lu7t hnh sM, ti phm c hai loi cu thnh cJ "Hn, l ti phm c cu thnh v7t cht v ti
phm c cu thnh hnh thcc*
ODi v$i cc loi ti phm c cu thnh v7t cht "Xt "uc phHi c h7u %uH 9H4 ra v h7u %uH thng l thi1t hi v5 th. cht v
v7t cht* +rong trng h!p n4 sM thi1t hi g4 ra cho ngi " hi phHi l nhAng thi1t hi cF th., thi1t hi phHi c tnh hi1n
ti v 9c nh\ sM thi1t hi &h;ng th. &h;ng cF th., cha 9c nh, ho8c c tnh cht mJ h, cha ho8c sXp 9H4 ra* {M thi1t hi
phHi l thi1t hi trMc ti/p Lo chnh ti phm g4 ra, thi1t hi phHi c mDi liIn h1 nhn %uH v$i hnh vi phm ti* Oi5u cJ
"Hn &hi 9c nh thi1t hi cGa ngi " hi l sM thi1t hi Lo mt ti phm !c ou7t hnh sM %u4 nh, 9m hi /n %u45n,
l!i ch h!p php v chnh ng cGa ngi " thi1t hi, cc %u45n !c php lu7t "Ho v1* Ong thi, sM thi1t hi m ngi "
hi phHi gnh chu &h;ng phHi c ngun gDc t- hnh vi &h;ng phq h!p php lu7t cGa ngi " thi1t hi* Oi5u n4 cNng ng
nghEa v$i vi1c &h;ng chp nh7n %uan i.m cho rbng thi1t hi Lo ti phm g4 ra cNng c th. l thi1t hi gin ti/p, thi1t hi
c th. &h;ng c mDi liIn h1 nhn %uH v$i hnh vi phm ti*
ODi v$i cc ti c cu thnh hnh thcc th thi1t hi g4 ra cho ngi " hi thng l thi1t hi v5 tinh than, v v74 thi1t hi c
th. &h;ng cF th., &h c th. nh l!ng !c* 0 v74 chVng t;i ng tnh v$i S &i/n cho rbng &h;ng chW trong trng h!p ti
phm : hon thnh, m cH trong trng h!p phm ti cha t, &hi cha g4 ra thi1t hi g Lo nhAng ngu4In nhn &hch %uan
ngoi S muDn cGa &l phm ti, ngi c ngu4 cJ " 9m hi cNng !c gUi l ngi " hi, ngi " hi phHi !c coi l "t &T
ngi no &hi m %u45n v l!i ch h!p php cGa hU l &hch th. cGa ti phm cho Lq ti phm cha hon thnh Lo nhAng
ngu4In nhn &hch %uan, ngoi S muDn cGa hU*
O. hi.u r hJn &hi ni1m ngi " hi, can phn "i1t v$i mt sD &hi ni1m ng nghEa ho8c gip ranh nhP ngi " hi v$i
nn nhn, ngi " hi v$i Di t!ng tc ng cGa ti phm* +h,o chVng t;i 4 l nhAng &hi ni1m gan nhau nhng &h;ng
ng nht v$i nhau*
S.K
1%2

BhO nhP!P @n nhn c phHi l ngi " hi &h;ng +rH li cu h>i n4 c %uan i.m cho rbng ngi " hi chnh l nn nhn
cGa ti phm* +h,o chVng t;i i5u Vng nhng cha G* @i Lung &hi ni1m ngi " hi c ni hm h|p hJn so v$i &hi
ni1m nn nhn cGa ti phm* @h : "i/t, hnh vi phm ti lu;n g4 ra ho8c , LUa g4 ra nhAng thi1t hi ng &. cho cc
%uan h1 9: hi !c ou7t hnh sM "Ho v1* O. g4 ra nhAng thi1t hi cho nhAng %uan h1 n4, hnh vi phm ti : tc ng g4
thi1t hi cho mt sD c nhn, t# chcc* +rong &hi 6N*n nh9n ca !Ti ph*m ,- nh+ng c nh9n, ![ chOc b5 h-nh 8i ph*m !Ti
!&_c !ip 39m h*i, g9y &a nh+ng !hi>! h*i 8 !hM chP!, 8 !inh !h1n, !-i Rn ho7c cc quyn, ,ei Dch hep php 2hc ?*']) @h v74,
nn nhn cGa ti phm ngoi c nhn c=n c th. l t# chcc, php nhn\ thi1t hi cGa nn nhn &h;ng chW v5 th. cht, v5 tinh
than, v5 ti sHn m c=n c th. "ao hm nhAng thi1t hi v5 cc %u45n v cc l!i ch h!p php &hc, thi1t hi c th. "ao gm
cH nhAng thi1t hi gin ti/p\ hJn nAa nn nhn chW &hi tham gia %uan h1 php lu7t ++^{ m$i !c 9,m l ngi " hi*
BhO haiP ODi t!ng tc ng cGa ti phm l mt " ph7n &hch th. cGa ti phm " hnh vi phm ti tc ng /n, g4 thi1t
hi ho8c , LUa g4 thi1t hi* ODi t!ng tc ng cGa ti phm &h;ng chW l con ngi m c=n "ao gm cc Di t!ng v7t cht
&hc v cc hot ng "nh thng cGa chG th.* +rong &hi con ngi nn nhn " ti phm 9m phm v5 th. cht, tinh
than v cc %u45n tM Lo Ln chG, hU chnh l mt trong sD cc Di t!ng tc ng cGa ti phm* @h v74 c th. &hng nh
rbng &hi ni1m ngi " hi, nn nhn, Di t!ng tc ng cGa ti phm m8c Lq c nhAng i.m tJng ng, chng lnR
nhng v5 "Hn cht, 8c trng cGa chVng l hon ton &hc nhau*
0n 5 can !c 8t ra . lu7n "n lP +rong trng h!p t# chcc ho8c php nhn " ti phm trMc ti/p g4 thi1t hi th hU c
phHi l ngi " hi &h;ng 0n 5 n4 th,o %uan st cGa chVng t;i : !c a ra tranh lu7n < cc Lihn n &hc nhau v :
c nhi5u S &i/n &hc nhau &hi 5 c7p /n vn 5 n4* mhi %ut li c hai loi S &i/n sau 4P
_ LI@i vion thi nhLt cho rbng ngi " hi chW c th. l th. nhn, mt con ngi cF th.\ t# chcc ho8c php nhn &h;ng th. l
ngi " hi* K<i li &hi ni1m 6ngJKi? < 4 l 5 c7p /n con ngi cF th.* @gi " hi l ngi " thi1t hi v5 th. cht, tinh
thanR Lo hnh vi phm ti g4 ra, m th. cht v tinh than th chW c v gXn li5n v$i con ngi, mt th. nhn cF th., thi1t hi
n4 &h;ng th. 9H4 ra Di v$i php nhn ha4 t# chcc* Oi 9a hJn, S &i/n n4 c=n cho rbng thi1t hi Lo ti phm g4 ra c th. g4
ra nhAng mt mt, au $n v5 tinh than, thi1t hi nghiIm trUng /n ti sHn cho ngi !h9n cGa ngi " hi nhng cNng &h;ng
th. 9,m ngi !h9n l ngi " hi* +ham &hHo %u4 nh trong K lu7t ++^{ cGa cc %uDc gia nh : vi1n Lsn trIn cho
th4 cc %uDc gia n4 5u %uan ni1m ngi " hi trong vF n hnh sM chW c th. l con ngi cF th. chc &h;ng phHi mt php
nhn, mt cJ %uan nh n$c ha4 mt t# chcc 9: hi, cho Lq thi1t hi g4 ra l thi1t hi trMc ti/p, v 4 cNng l %uan i.m cGa
cc nh lm lu7t 0i1t @am th. hi1n r trong Oi5u v( K lu7t ++^{ 0i1t @am*
] LI@i vion thi hai cho rbngP ngoi c nhn l ngi " hi, trong trng h!p t# chcc, php nhn " ti phm trMc ti/p g4
thi1t hi th phHi 9,m t# chcc ho8c php nhn l ngi " hi* dan phHi %uan ni1m &hi ni1m ngi " hi th,o nghEa rng
cGa t- n4* o7p lu7n cho lu7n i.m cGa mnh, nhAng ngi th,o %uan i.m n4 cho rbng trong thMc t/ hnh vi phm ti &h;ng
chW g4 ra thi1t hi cho c nhn, hnh vi phm ti trong thMc t/ c=n nhXm /n . g4 thi1t hi cho php nhn, t# chcc* +hi1t hi
Lo hnh vi phm ti g4 ra cho php nhn, t# chcc l rt a Lng, &h;ng thuan tV4 l thi1t hi v5 ti sHn* +rong thMc t/, t# chcc,
php nhn c th. " thi1t hi cH v5 v7t cht lsn thi1t hi v5 tinh than, chng hn mt Loanh nghi1p " giH mo v5 thJng hi1u, "
vu &hDng lm mt u4 tn trong &inh LoanhR 05 vn 5 n4, ti &hoHn ( Oi5u ]u K lu7t ++^{ Ka oan %u4 nhP ngi " hi
l ngi ho8c php nhn m l!i ch h!p php cGa hU " h7u %uH cGa ti phm trMc ti/p 9m hi ho8c " , LUa* Oi5u v[ K lu7t
++^{ ûngar4 cNng c %uan i.m tJng tM*
&i/n cho rbng ngi " hi chW c th. l c nhn, v74 t# chcc, php nhn " ti phm trMc ti/p 9m hi, php nhn, t# chcc
si tham gia tD tFng v$i t cch g +h,o %u4 nh cGa K lu7t ++^{ 0i1t @am th trong trng h!p n4 php nhn, t# chcc si
tham gia tD tFng v$i t cch l ngu4In Jn Ln sM &hi c Jn 4Iu cau* dhVng t;i cho rbng %u4 nh nh v74 l cha th7t sM
h!p lS, "<i liP
_ BhO nhP!P ODi v$i cc t# chcc, php nhn m ti sHn thuc s< hAu nh n$c &hi " ti phm g4 thi1t hi t# chcc, php nhn
&h;ng c Jn 4Iu cau th hU si tham gia tD tFng v$i t cch g +i sHn cGa nh n$c li1u c !c Hm "Ho
V BhO haiP ODi v$i cc Loanh nghi1p m ti sHn thuc s< hAu c nhn, cGa mt nhm ngi cqng gp vDn &inh Loanh Yc;ng t4
+@^^, c;ng t4 h!p LanhRZ trong %u trnh hot ng li " &l phm ti g4 thi1t hi, v74 . "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php
cGa mnh chG s< hAu ti sHn chW !c tham gia tD tFng v$i t cch l ngu4In Jn Ln sM, li1u c h!p lS oi1u c Hm "Ho sM
"nh ng trong &hi v5 thMc cht ti sHn 5u l cGa c nhn
_ BhO baP n/u cho rbng t# chcc, php nhn " &l phm ti tQB tiok 9m hi v5 ti sHn si tham gia tD tFng v$i t cch l ngu4In
Jn Ln sM th si &h;ng c sM phn "i1t v$i thi1t hi v5 ti sHn Lo hnh vi phm ti gin ti/p g4 ra* dhng hn &hi nh nhau
v$i K, ~ : g4 ra mt sD thi1t hi v5 ti sHn cGa d*
_ BhO !( n/u %uan ni1m rbng hnh vi g4 thi1t hi cho php nhn, t# chcc l thi1t hi v5 ti sHn nh nh nghEa ti Oi5u v3 K
lu7t ++^{ 0i1t @am th chVng ta phHi giHi thch nh th/ no &hi thi1t hi Lo ti phm g4 ra cho t# chcc, php nhn l thi1t hi
v5 thJng hi1u, v5 u4 tn trong &inh LoanhR
+hMc cht vn 5 c nIn th-a nh7n t# chcc, php nhn l ngi " hi trong trng h!p hU " ti phm trMc ti/p g4 thi1t hi :
!c 8t ra trong %u trnh sa #i, "# sung K lu7t ++^{ nQm (2ww vo nhAng nQm 3uuu* +u4 nhiIn, v nhi5u lS Lo &hc
nhau vn 5 n4 : tm gc li* dhVng t;i cho rbng 9: hi : c nhAng tha4 #i l$n th,o h$ng tch cMc, 9u h$ng hi nh7p
&hu vMc v th/ gi$i : tr< thnh 9u th/ tt 4/u* @hAng lS Lo cha ng tnh v$i %uan i.m cho rbng nIn 9,m t# chcc, php
nhn l ngi " hi &h;ng c=n lS Lo . tn ti, : /n lVc chVng ta can 9,m 9nt tt cH cc lS li . th-a nh7n t# chcc v php
nhn l ngi " hi nhbm gp phan Hm "Ho tDt hJn %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi*
+- nhAng l7p lu7n trIn chVng t;i 5 9ut &hi ni1m v5 ngi " hi nh sauP
.N.,-0 :; #/0 &< 2$ "#="> 2? @'A"> )B 2#C2 :; )#0D) #/0 9E )#F 2#G)> )0"# )#H"> )<0 IJ" 85 )0 %#/ .=K +AL7
mhi ni1m n4 "ao hm cc 8c i.m cGa ngi " hi nh sauP
_ +hc nht, v5 chG th., ngi " hi l c nhn, php nhn, cJ %uan nh n$c ho8c t# chcc &hc\
S.K
1%3

_ +hc hai, thi1t hi Lo ti phm g4 ra c th. l thi1t hi v5 th. cht, thi1t hi v5 tinh than, thi1t hi v5 v7t cht* +u4 nhiIn, can
lu S l h7u %uH cGa sM thi1t hi &h;ng phHi l i5u &i1n "Xt "uc trong tt cH cc trng h!p*
_ +hc "a, thi1t hi cGa ngi " hi phHi l Di t!ng tc ng cGa ti phm, tcc l phHi c mDi liIn h1 nhn %uH giAa hnh vi
phm ti v$i h7u %uH g4 ra cho ngi " hi* O4 l i5u &i1n %uan trUng . phn "i1t giAa ngi " hi v ngu4In Jn Ln sM
ha4 cc Jng sM &hc trong vF n hnh sM*
_ +hc t, ngi " thi1t hi chW !c tham gia tD tFng v$i t cch l ngi " hi &hi v chW &hi !c cJ %uan ti/n hnh tD tFng
c;ng nh7n*
2. ThB tQ@ng v mt s vion nghm gTk khwn MOm NOI PuGHn Bfa ngJKi Nm h@i
@h : "i/t, ti phm l hnh vi ngu4 hi.m cho 9: hi, hnh vi 9m hi /n tnh mng, scc &h>,, Lanh LM, nhn phfm v
ti sHn cGa ngi " hi, c th. l nhAng thi1t hi v; cqng l$n m ngi " hi phHi gnh chu, v v74 @h n$c can phHi c
"i1n php cF th. . "Ho v1 ngi " hi, &h;i phFc li trng thi "an au ho8c &p thi &hXc phFc thi1t hi Lo ti phm g4 ra
Di v$i hU* KIn cnh , ngi " hi l ngi "i/t !c cc tnh ti/t cGa vF n nIn hU cNng phHi c nghEa vF c;ng Ln trong
vi1c giVp cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng tm ra sM th7t &hch %uan cGa vF n* zo v74, &hi tham gia tD tFng, ngi " hi c mt
sD %u45n v phHi thMc hi1n mt sD nghEa vF nht nh*
î1n na4, %u45n v nghEa vF cGa ngi " hi !c %u4 nh ti Oi5u v( Ko++^{* +h,o %uan st cGa chVng t;i, php lu7t
++^{ v5 %u45n v l!i ch cGa ngi " hi %ua %u trnh tn ti v pht tri.n ng4 cng !c "# sung, sa #i a4 G v hon
thi1n hJn* dhng hn phm vi &hng co cGa ngi " hi &h;ng chW gi$i hn trong phm vi tQng n8ng hnh pht m c=n cho
phnp ngi " hi &hng co th,o h$ng giHm nh| hnh pht Di v$i " co\ ho8c ch/ nh &h<i tD vF n th,o 4Iu cau cGa ngi
" hi lan au tiIn !c %u4 nh trong K lu7t ++^{ nQm (2ww v ch/ nh n4 ng4 cng !c m< rngR @i Lung cc
%u45n v nghEa vF cGa ngi " hi v5 cJ "Hn l phq h!p v !c cc cJ %uan c thfm %u45n nghiIm chWnh chp hnh, gp
phan %uan trUng trong vi1c Hm "Ho %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi* +u4 nhiIn %ua %u trnh p LFng cNng : "c
l mt sD "t c7p trong cc %u4 nh php lu7t cNng nh thMc tihn p LFng* dF th. l cc vn 5 sau 4P
6Ln MH liun Puan Mon M@i in hk kh_k Bfa ngJKi Nm h@in
_ BhO nhP!, &hoHn v Oi5u v( K lu7t ++^{ %u4 nhP 6+rong trng h!p ".,-0 :; #/0 2#M) th ngi i Li1n h!p php cGa hU
c nhAng %u45n !c %u4 nh ti i5u n4?* @h v74 trng h!p ngi " hi l ".,-0 2#,A )#<"# "0N"> ".,-0 2O "#,P2
Q0F 9E )= )#H"> )#F 2#G) &hi tham gia tD tFng th i Li1n h!p php cGa hU c !c tham gia tD tFng v c !c h<ng cc
%u45n cGa ngi " hi &h;ng +h,o tinh than ni Lung Oi5u v( K lu7t ++^{ th ngi i Li1n h!p php cGa ngi " hi
trong trng h!p n4 !c tham gia tD tFng nhng &h;ng !c thMc hi1n cc %u45n cGa ngi " hi* +u4 nhiIn, th,o tinh than
cGa %u4 nh ti Oi5u v2 K lu7t ++^{ th ngi "Ho v1 %u45n l!i cho ngi " hi !c tham gia tD tFng . "Ho v1 %u45n v
l!i ch cGa ngi " hi* @i Lung cc %u45n cGa ngi n4 &h;ng &hc nhi5u so v$i ni Lung cc %u45n %u4 nh cho ngi "
hi YOi5u v(Z* 0 v74, thMc t/ g8p trng h!p n4 cJ %uan ti/n hnh tD tFng thng cho phnp i Li1n h!p php cGa ngi "
hi l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c i.m v5 tm than ho8c th. cht s LFng cc %u45n cGa ngi " hi nh tinh than
cGa &hoHn v Oi5u v( K lu7t ++^{* O. &hXc phFc "t c7p n4 th,o chVng t;i can thi/t phHi "# sung ni Lung n4 vo Oi5u v(
K lu7t ++^{*
_ BhO hai, K lu7t ++^{ chW %u4 nh trng h!p ngi " hi ch/t m cha %u4 nh trng h!p ngi " hi mt tch* 074
trng h!p ngi " hi !c 9c nh l mt tch th vn 5 ngi i Li1n h!p php cGa hU !c %u4 nh v giHi %u4/t nh
th/ no Û c !c phnp tham gia tD tFng v !c thMc hi1n cc %u45n cGa ngi " hi &h;ng +hMc tihn giHi %u4/t vF n
cho th4 cJ %uan ti/n hnh tD tFng giHi %u4/t &h;ng thDng nht v$i nhau* 0 v74, th,o chVng t;i K lu7t ++^{ can "# sung
trng h!p trIn th,o h$ng th-a nh7n ngi i Li1n h!p php cGa ngi " hi mt tch !c tham gia tD tFng v !c thMc
hi1n cc %u45n cGa ngi " hi*
V BhO ba, trong hai trng h!p nIu trIn cJ %uan ti/n hnh tD tFng &h;ng 9c nh !c ai l ngi i Li1n h!p php, ho8c
ngi " hi thMc t/ cNng &h;ng c=n ai l ngi i Li1n h!p php th giHi %u4/t nh th/ no @gi thn cGa ngi " hi c
!c tham gia tD tFng &h;ng v v$i t cch g 05 vn 5 n4 cha c sM nh7n thcc v p LFng thDng nht* î1n c nhi5u S
&i/n &hc nhau v5 vn 5 n4P @gi thn cGa ngi " hi cNng !c 9,m l ngi i Li1n h!p php'v)\ ngi thn cGa
ngi " hi l ngi c %u45n l!i, nghEa vF liIn %uan'`)\ ngi thn cGa ngi hi trong cc trng h!p trIn chnh l ngi "
hi v v$i t cch hU can phHi tham gia vo vF n'k)\ ngi thn cGa ngi " hi l ngi i Li1n cGa ngi " hi v l
ngi " hi*'w) dhVng t;i cho rbng 4 l vn 5 can !c nghiIn ccu "# sung vo K lu7t . Hm "Ho sM thDng nht trong
%u trnh p LFng cNng nh Hm "Ho cc %u45n cGa ngi " hi* +h,o chVng t;i ngi thn cGa ngi " hi cha thnh niIn,
ngi c nh!c i.m v5 tm than ho8c th. cht !c tham gia tD tFng v$i t cch l ngi i Li1n h!p php, &hi tham gia tD
tFng hU c cc %u45n cGa ngi " hi* +rng h!p ngi " hi &h;ng c=n ai l ngi thn th cJ %uan ti/n hnh tD tFng 4Iu
cau on lu7t s phn c;ng vQn ph=ng lu7t s c ngi "Ho v1 %u45n l!i cho hU*
_ BhO !, trong trng h!p ngi i Li1n h!p php cGa ngi " hi c %u45n v nghEa vF mu thusn v$i nhau th giHi %u4/t
nh th/ no dho /n na4 vn 5 n4 cha !c cJ %uan c thfm %u45n h$ng Lsn cF th. m chW !c th. hi1n trong &/t lu7n
cGa dhnh n +=a n @hn Ln tDi cao ti hi ngh t#ng &/t ngnh nQm (22u* 0 LFP chng gi/t v! m ngi v! c=n c "D, m|
v cc con cGa ngi v! n4 : thnh niIn* +h,o %u4 nh php lu7t th nhAng ngi n4 5u l ngi i Li1n h!p php cGa
ngi " hi* +u4 nhiIn "D, m| cGa ngi v! 4Iu cau +=a n phHi tu4In mcc n nghiIm &hXc Di v$i ngi con r. : gi/t con
rut cGa mnh, trong &hi nhAng ngi con li 4Iu cau +o n p LFng hnh pht nh| cho "D mnh* +rong trng h!p n4
m8c Lq vsn c S &i/n &hc nhau nhng th,o chVng t;i can 9c nh hU 5u l nhAng ngi i Li1n h!p php cGa ngi " hi
v hU c %u45n v nghEa vF tham gia tD tFng nh nhau* +u4 nhiIn, &hi tham tD tFng +=a n can 4Iu cau nhAng ngi c cqng
%u45n l!i c mt ngi tham gia, nhng +=a n can %u4/t nh riIng Di v$i t-ng ngi, nhAng ngi &h;ng tham gia tD tFng
phHi lm thG tFc G4 %u45n cho ngi tham gia tD tFng*
? 6Ln MH liun Puan Mon viB PuG Mmnh v thB hin B_B PuGHn Bfa ngJKi Nm h@in
S.K
1%4

_ BhO nhP!, phm vi thMc hi1n %u45n &hng co cGa ngi " hi* +i i.m , &hoHn 3 Oi5u v( K lu7t ++^{ %u4 nhP ngi "
hi c %u45n &hng co "Hn n, %u4/t nh cGa +=a n v5 phan "i thng cNng nh v5 phan hnh pht Di v$i " co* @h v74,
%u4 nh n4 chW cho phnp ngi " hi &hng co trong phm vi phan "i thng v phan hnh pht, nhAng phan &hc trong
"Hn n nhP phan Ln sM cNng nh vn 5 liIn %uan /n ti Lanh, /n &hung hnh phtR n/u &h;ng ng tnh v$i "Hn n v
%u4/t nh cGa +=a n th ngi " hi &h;ng c %u45n &hng co* +rong &hi ti Oi5u 3[( K lu7t ++^{ li %u4 nhP
@gi " hi v ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hng co "Hn n v %u4/t nh cGa +=a n* @h v74 th,o %u4 nh
n4 th ngi " hi c %u45n &hng co ton " "Hn n ho8c %u4/t nh sJ thfm* Oi5u lu7t &h;ng th. hi1n "t cc sM gi$i hn
no nh tinh than cGa Oi5u v( K lu7t ++^{* @h v74 phHi chQng ni Lung hai i5u lu7t li mu thusn v$i nhau v &hi g8p
trng h!p trIn +=a n si giHi %u4/t nh th/ no dho /n na4 cha c vQn "Hn no cGa cJ %uan c thfm %u45n h$ng Lsn p
LFng hai i5u lu7t trIn, v v74 mBi nJi p th,o cch hi.u riIng cGa mnh* O. &hXc phFc sM mu thusn, Hm "Ho sM thDng nht
trong %u trnh p LFng, cNng nh . "Ho v1 tDt hJn %u45n v l!i ch cGa ngi " hi th,o chVng t;i can thi/t phHi sa li ni
Lung Oi5u v( K lu7t ++^{ th,o h$ng cho phnp ngi " hi ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hng co ton
" "Hn n ho8c %u4/t nh cGa t=a n cp sJ thfm*
BhO hai, nghiIn ccu cc %u4 nh trong K lu7t ++^{ hi1n hnh cho th4 php lu7t ++^{ cha &hng nh ngi " hi l mt
"In trong tranh tFng, thMc hi1n chcc nQng "uc ti* +h,o chVng t;i c li 4 cNng l mt &hi/m &hu4/t cGa cc %u4 nh php
lu7t, thMc cht cqng v$i cc chG th. &hc nh &i.m st viIn, ngu4In Jn Ln sMR, ngi " hi cNng l mt "In trong tranh
tFng, hnh vi tD tFng cGa ngi " hi gp phan %uan trUng trong ti/n trnh i tm sM th7t cGa vF n, c;ng lS v sM c;ng "bng
cGa php lu7t, 8c "i1t l trong nhAng vF n m vi1c &h<i tD phHi Lo ngi " hi 4Iu cau* zo v74, . &hng nh v tr, vai tr=
v Hm "Ho c hi1u %uH cc %u45n cGa ngi " hi chVng t;i 5 nghP
{a li Oi5u (2( K lu7t ++^{ th,o h$ng &hng nhP trng h!p ti phiIn t=a ngi " hi ho8c ngi i Li1n h!p php
cGa hU vXng m8t th phHi ho:n phiIn t=a, tr- trng h!p nhAng ngi n4 4Iu cau ho8c ng S . +=a n 9nt 9 vXng m8t hU*
{M tham gia phiIn t=a cGa ngi " hi c mFc ch hon ton &hc v$i ngu4In Jn v " Jn Ln sM v v74 &h;ng th. ng
nht sM tham gia phiIn t=a cGa ngu4In Jn Ln sM, " Jn Ln sM v$i ngi " hi nh tinh than cGa Oi5u lu7t n4*
+hMc tihn 9 lS vF n hnh sM cho th4 &h;ng t trng h!p ngi " hi ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU " &l phm ti
ho8c nhAng ngi thn cGa ngi n4 &hDng ch/, , LUa, mua chuc, l-a LDi ho8c c nhAng thG on &hcR lm cho ngi "
hi ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU &h;ng th. tham gia tD tFng . "Ho v1 %u45n v l!i ch cGa mnh, &h;ng th. c m8t .
thMc hi1n vi1c &hai "o th,o 4Iu cau cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng v v; hnh chung hU li phm vo ti t- chDi &hai "o th,o
Oi5u [uw Ko^{* O. &hXc phFc tnh trng trIn, "In cnh %u4 nh v5 "Ho v1 ngi lm chcng, cNng can "# sung %u4 nh v5
"Ho v1 ngi " hi &hi ngi " hi 4Iu cau v cJ %uan ti/n hnh tD tFng c cJ s< cho rbng ngi " hi " , LUa*
+i &hoHn ] Oi5u v( K lu7t ++^{ %u4 nh nghEa vF &hai "o cGa ngi " hi v n/u ngi " hi &h;ng &hai "o m
&h;ng c lS Lo chnh ng c th. phHi chu trch nhi1m hnh sM th,o Oi5u [uw Ko^{* +h,o %uan st cGa chVng t;i, cho /n
na4 cha c ngi " hi no " tru4 ccu trch nhi1m v5 ti 6t- chDi &hai "o? th,o Oi5u [uw Ko^{\ cha c h$ng Lsn cGa cJ
%uan c thfm %u45n v5 trng h!p t- chDi &hai "o c lS Lo chnh ng v cNng chnh v v74 c nhi5u S &i/n cho rbng %u4
nh n4 l &h;ng thMc t/* g8t &hc, : l ngi " hi li c=n " tru4 ccu trch nhi1m hnh sM chW v hU t- chDi &hai "o, trong
&hi " can, " co l ngi " "uc ti t- chDi &hai "o li &h;ng phHi chu trch nhi1m g '2) nh v74 li1u c c;ng "bng
dhVng t;i cho rbng %u45n c;ng Ln "ao gi cNng i ;i v$i nghEa vF c;ng Ln, vi1c &hai "o cGa ngi " hi si gp phan tm
ra sM th7t cGa vF n v v74 &h c th. loi "> %u4 nh n4* +u4 nhiIn, lm th/ no . mt ti Lanh !c %u4 nh c phHi tnh
&hH thi 0i1c &h;ng tru4 ccu trch nhi1m hnh sM ngi " hi no v5 ti 6t- chDi &hai "o? l Lo chVng ta cha c h$ng Lsn
cF th. th/ no l 6&h;ng c lS Lo chnh ng? lm cQn cc p LFng v trong thMc t/ g8p trng h!p n4 cJ %uan c thfm %u45n
cha 9 lS nghiIm &hXc* 0 v74, cJ %uan c thfm %u45n can h$ng Lsn . &hXc phFc nhAng "t c7p nh : nIu*
V BhO ba, cJ ch/ th>a thu7n nh7n ti v "i thng thi1t hi giAa ngi " hi v " can, " co trong mt sD trng h!p l vn
5 !c p LFng &h ph# "i/n < cc n$c* , nh n$c cho phnp mt ngi phm ti c th. th>a thu7n nh7n ti v$i cJ %uan
c thfm %u45n v !c phnp th>a thu7n vi1c "i thng thi1t hi v$i ngi " hi* O4 cNng l vn 5 m$i < 0i1t @am, v v74
trong ti/n trnh cHi cch t php, hon thi1n cc cJ ch/ "Ho v1 %u45n cGa c;ng Ln trong tD tFng hnh sM, nIn chQng chVng ta
tri.n &hai nghiIn ccu cJ ch/ . tm &i/m &hH nQng ti/p thu v v7n LFng cho phq h!p v$i tnh hnh thMc tihn < n$c ta*
? 6Ln MH liun Puan Mon Bho Mmnh vhji t v _n theI Guu Bwu Bfa ngJKi Nm h@i.
mh<i tD vF n th,o 4Iu cau cGa ngi " hi Yha4 c=n gUi l t tDZ l mt ch/ nh &h;ng m$i, !c p LFng &h ph# "i/n trong
php lu7t cc n$c* 0i1t @am ch/ nh n4 lan au tiIn !c %u4 nh trong K lu74 ++^{ nQm (2ww* O4 l ch/ nh th.
hi1n tnh Ln chG, sM t;n trUng v cHm th;ng tr$c sM thi1t hi, mt mt, au $n cGa ngi " hi* g8c Lq ngu4In tXc cJ "Hn
trong tD tFng hnh sM 0i1t @am l ngu4In tXc c;ng tD, tcc l hnh vi phm ti phHi chu trch nhi1m tr$c @h n$c, @h n$c
: cam &/t si "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa mUi c;ng Ln "bng mt vQn "Hn php lS c gi tr cao nht, l î/n
php, "bng cH h1 thDng php lu7t v cJ ch/ Hm "Ho thMc hi1n* gUi hnh vi phm ti 9m hi /n cc %u45n v l!i ch h!p
php cGa c;ng Ln si " @h n$c 9 lS nghiIm &hXc* +u4 nhiIn, &hi 9 lS hnh vi phm ti, @h n$c c=n phHi %uan tm /n
ngu41n vUng v l!i ch chnh ng cGa ngi " hi* +hMc t/ cho th4 m8c Lq " thi1t hi Lo hnh vi phm ti g4 ra nhng
ngi " hi li &h;ng muDn a ra 9 lS v nh v74 si Hnh h<ng /n u4 tn, Lanh LM, tJng lai cGa hU, cNng c trng h!p
giAa ngi " hi v ngi g4 thi1t hi c nhAng mDi %uan h1 8c "i1t* Oi5u v( v Oi5u (uv K lu7t ++^{ : ghi nh7n 4Iu
cau cGa ngi " hi* Cu trnh p LFng cho th4 ch/ nh &h<i tD vF n th,o 4Iu cau cGa ngi " hi : pht hu4 hi1u %uH,
%u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi !c "Ho v1 tDt hJn*
+u4 nhiIn so v$i 4Iu cau Hm "Ho %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi, ch/ nh n4 cNng : "c l mt sD "t c7p*
dhng hnP +h,o %u4 nh ti &hoHn [ Oi5u v( K lu7t ++^{, trong trng h!p vF n !c &h<i tD th,o 4Iu cau cGa ngi "
hi %u4 nh ti Oi5u (uv K lu7t n4 th ngi " hi ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU trnh "4 li "uc ti ti phiIn t=a*
O4 l mt ni Lung : !c %u4 nh t- nhAng nQm (2ww, %ua cc lan sa #i, "# sung, K lu7t ++^{ vsn giA ngu4In %u4
S.K
1%

nh n4* +u4 nhiIn, cho /n na4 cha c h$ng Lsn cGa cJ %uan c thfm %u45n v5 vi1c ngi " hi trnh "4 li "uc ti "
co ti phiIn t=a nh th/ no* +rng h!p n/u ngi " hi trnh "4 li "uc ti th &i.m st viIn tham gia phiIn t=a c trnh
"4 li "uc ti nAa &h;ng oi "uc ti cGa ngi " hi c gi tr nh th/ no {M c m8t cGa ngi " hi trong trng h!p
n4 c "Xt "uc nh Di v$i &i.m st viIn &h;ng +hMc tihn 9nt 9 cho th4 mUi vi1c 5u Lo &i.m st viIn thMc hi1n, c=n
ngi " hi trong trng h!p n4 cNng &h;ng c g 8c "i1t so v$i ngi " hi trong cc vF n &hc* ^Jn nAa, "Hn thn %u4
nh n4 cNng cha th7t a4 G v phq h!p, chng hn trong giai on tr$c &hi m< phiIn t=a th ngi " hi c cc %u45n
hn cF th. no, cch thcc thMc hi1n cc %u45n ra sao cNng cha !c %u4 nh r* dhVng t;i cho rbng Di v$i vF n !c
&h<i tD th,o 4Iu cau cGa ngi " hi phHi &hc so v$i vF n th;ng thng, %u45n cGa ngi " hi !c th. hi1n trong suDt %u
trnh tD tFng chc &h;ng chW Jn thuan l trnh "4 li "uc ti ti phiIn t=a nh %u4 nh hi1n na4* +- thMc trng nIu trIn
chVng t;i 5 nghP
BhO nhP!, nghiIn ccu . m< rng hJn nAa phm vi cc ti m cJ %uan c thfm %u45n chW !c &h<i tD &hi c 4Iu cau cGa
ngi " hi* +h,o chVng t;i nIn m< rng Di v$i cc ti 9m phm s< hAu, cc ti 9m phm Lanh LM, nhn phfm v chW p
LFng Di v$i cc ti t nghiIm trUng*
BhO hai, nghiIn ccu . "# sung cc %u45n cGa ngi " hi trong giai on tr$c 9nt 9, th,o h$ng cho phnp ngi " hi
ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n thu th7p ti li1u, v7t, tnh ti/t liIn %uan /n vF n n/u &h;ng thuc " m7t
nh n$c . phFc vF cho vi1c "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi*
BhO ba, can %u4 nh cF th. thG tFc tD tFng riIng cho trng h!p &h<i tD th,o 4Iu cau cGa ngi " hi* +h,o chVng t;i thG tFc
n4 nIn %u4 nh th,o h$ng chW c ngi " hi m$i c %u45n a mt ngi ra 9nt 9 ti phiIn t=a, v tt nhiIn < 4 %u45n
c;ng tD &h;ng c=n nAa* {M tham gia phiIn t=a cGa vi1n &i.m st lVc n4 chW thMc hi1n chcc nQng gim st vi1c tun th,o php
lu7t chc &h;ng thMc hi1n chcc nQng "uc ti* +=a n a vF n ra 9nt 9 trIn cJ s< 5 ngh cGa ngi " hi* +i phiIn t=a
&i.m st viIn &h;ng Uc "Hn co trng m ngi " hi ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU trnh "4 li co "uc cGa mnh
tr$c &hi ti/n hnh 9nt h>i* mi.m st viIn cNng &h;ng trnh "4 li lu7n ti m si Lo ngi " hi ho8c i Li1n h!p php cGa
ngi " hi trnh "4* +rong trng h!p n4 ngi " hi, i Li1n h!p php cGa hU "Xt "uc phHi c m8t ti phiIn t=a, n/u
vXng m8t th phHi ho:n phiIn t=a, &i.m st viIn &h;ng "Xt "uc phHi c m8t ti phiIn t=a*
+t cH nhAng sa #i trIn 4 n/u !c chp nh7n si c th. Hm "Ho ch/ nh &h<i tD vF n th,o 4Iu cau cGa ngi " hi i
vo thMc cht, %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " hi m$i !c Hm "Ho*
'() +- i.n giHi thch thu7t ngA lu7t hUc, +rng Oi hUc ou7t ^ @i, @9" d;ng an nhn Ln, (222, tr* (2w*
'3) 0*g javit9&i, fhi ni>m ngi b5 h*i !hGo !W !;ng hHnh R_ ]= 8i!, gos&ova, (2`[, tr* (2*
'[) {*x K,&,s&o, )Hnh ,u#n )T ,u#! BW !;ng hHnh R_ nc aTng h6a )G,o&uRia, gins&, (2`w, tr* k]*
']) +ran Âu +rng, N*n nh9n h'c !&ong !Ti ph*m h'c bi>! nam S mT! RW 8Pn ,Z ,u#n 8- !h_c !ign, ou7n vQn thc sr lu7t hUc,
^ @i, 3uuu, tr* w*
'v) j,mP Oinh 0Qn Cu/, Bh !;c 34! 3h cc 8; n hHnh R_, @9" +x* ^ dh ginh, 3uu[, tr* 2]*
'`) 0i1n @h n$c v xhp lu7t, BTi ph*m h'c, \u#! hHnh R_ 8- \u#! BBH^ bi>! Nam, @9" dhnh tr %uDc gia, ^ @i, (22v, tr*
[w[*
'k) j,mP *O a&hunDp, Nh+ng ngi !ham gia ho*! Tng !W !;ng hHnh R_, gat9cJva, (2`(, tr* 33] v 0i1n @h n$c v xhp
lu7t, sL, tr* [w[*
'w) g*j jtr;g;vich, io trnh tD tFng hnh sM, t7p (, @9" 0Qn hUc php lS, gat9cJva, (2wu, tr* 3vw*
'2) j,mP Oinh 0Qn Cu/, Bh !;c 34! 3h cc 8; n hHnh R_, @9" +x* ^ dh ginh, 3uu[, tr* 2]*
TP CH KHPL S 1(38)/2007
0[/ 0 D CW/1 &47D DHD T:* 14<* x^g m^d 0d
Th@B s9 1iOng viun BhFnh TQJKng )H <n ninh nh`n `n
(* +m giam l mt trong nhAng "i1n php ngQn ch8n trong tD tFng hnh sM, Fng chm trMc ti/p /n %u45n l!i chnh tr, %u45n
tM Lo cGa con ngi* 0 v74, %u trnh p LFng "i1n php ngQn ch8n ni chung, "i1n php tm giam ni riIng cNng phHi v con
ngi* Oi5u th. hi1n < chB vi1c p LFng cc "i1n php ngQn ch8n phHi c mFc ch v cQn cc chc &h;ng th. tq4 ti1n, &h;ng
!c coi "i1n php ngQn ch8n l "i1n php cGa i5u tra* @gu4In tXc nhn o 9: hi chG nghEa =i h>i phHi lMa chUn "i1n php
ngQn ch8n p LFng cho phq h!p, c l!i cho Di t!ng " p LFng v t !c mFc ch ngQn ch8n, &h;ng nht thi/t trng h!p
no cNng p LFng "i1n php tm giam* 0i1c p LFng "i1n php tm giam phHi LMa vo cc cQn cc p LFng "i1n php ngQn ch8n
ni chung %u4 nh ti Oi5u k2, !c cF th. ha ti &hoHn (, Oi5u ww, K lu7t tD tFng hnh sM YKo++^{Z* dc i5u lu7t trIn
nIu ra hai cQn cc . 9,m 9nt &hi p LFng lP Di t!ng p LFng "i1n php tm giam phHi l " can, " co\ cQn cc vo tnh cht
hnh vi, nhn thn cGa " can, " co v 4Iu cau cGa vi1c ngQn ch8n*
05 4Iu cau cGa vi1c ngQn ch8n, Ko++^{ nIu ra hai trng h!pP
_ K can, " co phm ti rt nghiIm trUng v ti 8c "i1t nghiIm trUng*
_ K can, " co phm ti t nghiIm trUng ho8c ti nghiIm trUng m K lu7t hnh sM YKo^{Z %u4 nh hnh pht tq trIn hai nQm
v c cQn cc cho rbng ngi c th. trDn, cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 ho8c c th. ti/p tFc phm ti*
O. p LFng "i1n php tm giam trong trng h!p sau phHi c hai i5u &i1nP
S.K
1%!

_ 05 tnh cht hnh vi, ti phm m " can, " co : thMc hi1n phHi l ti t nghiIm trUng ho8c ti nghiIm trUng m Ko^{ %u4
nh hnh pht tq trIn hai nQm*
_ d cQn cc . cho rbng " can, " co c th. trDn, cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 ho8c c th. ti/p tFc phm ti*
dQn cc cho rbng " can, " co c th. trDn &h;ng !c %u4 nh trong lu7t* +u4 v74, thMc tihn u tranh chDng ti phm :
Vc &/t nhAng cQn cc chG 4/u can phHi LMa vo . 9,m 9nt lP +nh trng c trV cGa " can, " co Yd nJi c trV +hng
trV ha4 tm trV @/u tm trV th Li hn ha4 ngXn hn d &hai "o v$i chnh %u45n ha4 &h;ng @Ji c trV c < %u 9a nJi
ti/n hnh cc hot ng tD tFng ha4 &h;ngZ\ +nh trng ngh5 nghi1p Yd ngh5 nghi1p &h;ng om vi1c trong cJ %uan, t# chcc
ha4 lm ngh5 tM LoZ\ +nh cht hnh vi : thMc hi1n Yc$p, trm cXp, gi/t ngi ha4 l-a HoRZ\ @hn thn Yti5n n, ti5n sM,
hon cHnh gia nh, lch s "Hn thnRZ\ {M rng "uc v$i gia nh, %uI %un, cJ s< lm vi1c\ gDi tJng %uan v5 l!i ch giAa
vi1c "> trDn v$i vi1c chp nh7n " 9 lS tr$c php lu7t\ @hAng "i.u hi1n cF th. cGa " can, " co nh liIn h1 v$i ngi thn <
9a, mua vn i 9aR
mhi v7n LFng cc cQn cc . 9nt " can, " co c th. trDn can lu S l &h;ng phHi &hi no cNng c th. lm r !c tt cH cc ni
Lung trIn m tq4 thuc vo t-ng trng h!p cF th. v phHi "i/t cQn cc vo ni Lung no l chG 4/u* O. %u4/t nh vi1c tm
giam &h;ng nht thi/t phHi lm r tt cH cc ni Lung trIn, c th. chW mt ni Lung cNng : G . nh7n nh l Di t!ng si
trDn*
dQn cc cho rbng " can, " co cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9*
dHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 !c "i.u hi1n L$i nhi5u hnh thcc &hc nhau nh tiIu hG4 chcng cc, lm giH hi1n
trng, th;ng ng v$i nhau v5 nhAng li &hai gian LDi, mua chuc, &hDng ch/ ngi lm chcng, ngi " hi ho8c cc hnh
thcc &hc* dHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 l trng h!p 6g4 &h &hQn cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9? nhng < mcc
cao hJn mang tnh Di ph li vi1c ti/n hnh cc hot ng i5u tra, tru4 tD, 9nt 9*
0i1c 9c nh " can, " co cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 phHi LMa trIn nhAng cQn cc &hch %uan v phHi 9ut pht t-
4Iu cau cGa vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 chc &h;ng phHi sM su4 on chG %uan tq4 ti1n*
+- thMc tihn cuc u tranh chDng ti phm c th. rVt ra nhAng cQn cc can 9,m 9nt . nh7n nh " can, " co cHn tr< vi1c ti/n
hnh tD tFng thng lP
_ +nh cht, mcc ngu4 hi.m cho 9: hi cGa hnh vi phm ti m hU : thMc hi1n* @hAng " can, " co thMc hi1n hnh vi
phm ti g4 h7u %uH nghiIm trUng th thng ti/n hnh nhi5u hot ng Di ph hot ng tD tFng*
_ @hn thn ngi phm ti, nh loi Di t!ng lu manh, c;n thng c hnh ng , LUa, &hDng ch/ ngi lm chcng,
ngi " hi ho8c th;ng ng v$i ng "Un v5 nhAng li &hai gian LDi*
_ {M rng "uc v$i gia nh, cJ %uan, t# chcc ngh5 nghi1p*
_ +nh trng chcng minh l mcc lm r v5 hnh vi phm ti cGa " can, " co, Di v$i nhAng Di t!ng m hnh vi cGa hU
cJ "Hn : !c lm r th hnh vi Di ph hot ng tD tFng si hn ch/ v ng!c li*
_ @hAng "i.u hi1n cF th. cGa " can, " co nh tiIu hG4 chcng cc, tiIu thF ti sHn Lo phm ti m cR
mhi 9,m 9nt cc tnh ti/t trIn phHi phn tch t#ng h!p . trnh su4 on chG %uan v &h;ng nham hi1n t!ng v$i "Hn cht*
dQn cc cho rbng " can, " co ti/p tFc phm ti*
O. nh7n nh " can, " co ti/p tFc phm ti phHi LMa vo nhi5u tnh ti/t v 9,m 9nt nh gi mt cch t#ng h!p* @hAng tnh
ti/t thng lP +nh cht cGa ti phm m " can, " co : thMc hi1n\ @hn thn cGa " can, " co\ @hAng "i.u hi1n cF th.
cGa " can, " co nh , LUa, &hDng ch/, mua chuc ngi lm chcng, ngi " hi, s LFng thi gian "t minh, i li g8p gp
"Un ti phm*
jut pht t- tnh nhn o cGa php lu7t 9: hi chG nghEa ni chung v cGa lu7t tD tFng hnh sM ni riIng, Ko++^{ %u4 nh
mt sD trng h!p &h;ng p LFng "i1n php tm giam\ cc trng h!p lP K can, " co l phF nA c thai ho8c ang thi &T
nu;i con L$i [` thng tu#i\ ngi gi 4/u, ngi " "1nh n8ng* @hAng trng h!p trIn phHi c thIm mt i5u &i1n &hc l
c nJi c trV r rng* +rong trng h!p &h;ng c nJi c trV ho8c &h;ng 9c nh !c nJi c trV, c nhi5u nJi c trV, nJi c
trV %u 9a nJi ti/n hnh i5u tra ho8c trong trng h!p 8c "i1t th vsn phHi p LFng "i1n php tm giam* @hAng trng h!p
8c "i1t ni trIn th,o %u4 nh ti &hoHn 3, Oi5u ww gmP
_ K can, " co "> trDn v " "Xt th,o %u4/t nh tru4 n:\
_ K can, " co !c p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc nhng ti/p tFc phm ti ho8c cD S cHn tr< nghiIm trUng /n vi1c i5u
tra, tru4 tD, 9nt 9\
_ K can, " co phm ti 9m phm an ninh %uDc gia v c G cQn cc cho rbng n/u &h;ng tm giam Di v$i hU th si g4 ngu4
hi /n an ninh %uDc gia*
3* @ghiIn ccu cc %u4 nh cQn cc p LFng "i1n php tm giam v thMc tihn p LFng, th,o chVng t;i c th. rVt ra nh7n 9nt sauP
_ dQn cc p LFng "i1n php tm giam !c %u4 nh trong lu7t lm cJ s< cho vi1c thDng nht trong nh7n thcc v thDng nht
trong p LFng php lu7t, ng thi th. hi1n sM pht tri.n cGa &hoa hUc l7p php tD tFng hnh sM n$c ta* +u4 nhiIn, ni Lung
cc cQn cc tm giam %u4 nh trong Ko++^{ c=n c nhAng "t h!p lS, thi/u st nh cQn cc tm giam cha phHn nh !c "Hn
cht, mFc ch cGa "i1n php ngQn ch8n ni chung v "i1n php tm giam ni riIng* jnt v5 "Hn cht th tm giam l "i1n php
ngQn ch8n chc &h;ng phHi l "i1n php tr-ng pht* 0 v74, vi1c p LFng phHi 9ut pht t- 4Iu cau ngQn ch8n chc &h;ng phHi t-
4Iu cau tr-ng tr\ +nh cht, mcc ngu4 hi.m cGa hnh vi cao ha4 thp, mcc hnh pht m can phm c th. phHi chu l vn
5 can phHi lm r, l 4Iu cau can phHi t !c trong cc giai on hot ng tD tFng*
_ +hMc t/ p LFng php lu7t 8t ra mt sD trng h!p rt &h &hQn cho cJ %uan ti/n hnh tD tFng trong vi1c v7n LFng p LFng
"i1n php tm giam, lP
d cQn cc chcng t> " can, " co tM st* +rng h!p " can, " co phm ti t nghiIm trUng ho8c phm ti nghiIm trUng,
&h;ng c cQn cc chcng t> " can, " co ti/p tFc phm ti trDn trnh php lu7t nhng li c cQn cc cho rbng " can, " co tM st,
can phHi ngQn ch8n vi1c ngi tM st* 0i1c coi " can, " co tM st l trng h!p g4 &h &hQn cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt
S.K
1%"

9 ho8c l hnh ng trDn trnh php lu7t . p LFng "i1n php tm giam, th,o chVng t;i l &h;ng h!p lS v &h;ng phq h!p
v$i mFc ch cGa "i1n php tm giam*
+rng h!p " can, " co phm ti g4 cQm phsn Di v$i ngi " hi, gia nh, ngi thn cGa ngi " hi ho8c g4 cQm
phsn trong nhn Ln c th. Lsn /n vi1c %uan chVng tM pht 9 lS ngi phm ti* 0 LF nh vF @gu4hn 0Qn ^Hi, phng +n
^ng, %u7n k, +x* ^dg " tm giam v5 ti cD S lm tri, nh7n hDi l, l-a Ho chi/m ot ti sHn, " "Xt . tm giam, sau
!c 0i1n mi.m st nhn Ln +x* ^dg cho ti ngoi " %uan chVng phHn Di, ( ng4 sau &hi cho ti ngoi li "Xt . tm
giam(*
+rng h!p " can c thi &hai "o thnh &hfn v5 hnh vi phm ti cGa mnh v cGa ng "Un c th. " ng "Un , LUa
g4 thi1t hi v5 scc &h>,, tnh mng . "t au mDi, . rQn , " can, " co trong vi1c &hai "o sM th7t v5 hnh vi phm ti cGa
chVng, th,o chVng t;i can "Ho v1 " can, " co*
d S &i/n cho rbng Di v$i cc trng h!p trIn . "Ho v1 " can, " co, ngQn ch8n hnh vi 9m phm tnh mng, scc &h>, cGa
" can, " co, can thi/t phHi tm giam Di v$i hU* +h,o chVng t;i Di v$i cc trng h!p trIn &h;ng th. tm giam Di v$i "
can, " co, v n &h;ng phq h!p %u4 nh v5 "i1n php tm giam* +u4 nhiIn, Di v$i n$c ta trong giai on hi1n na4 vn 5
"Ho v1 " can, " co ang g8p &h &hQn v cha !c %u4 phm ha, cha c cJ ch/ thMc hi1n, th S &i/n trIn cNng c 4/u tD
h!p lS*
@goi ra Di v$i ngi " "Xt trong trng h!p ang " tru4 n:, th,o Oi5u w[, &hoHn 3 Ko++^{ hi1n hnh %u4 nh vi1c cJ
%uan i5u tra nh7n ngi " "Xt trong trng h!p ang " tru4 n:, tr$c &hi giao ngi " "Xt cho cJ %uan : ra l1nh tru4 n:
n/u 9nt th4 &h;ng th. giao nga4 ngi " "Xt cho cJ %uan : ra %u4/t nh tru4 n: th p LFng "i1n php tm giA* dJ %uan :
ra %u4/t nh tru4 n:, sau &hi nh7n !c th;ng "o v5 vi1c Di t!ng m mnh tru4 n: : " "Xt th phHi ra l1nh tm giam v
gi cho cJ %uan i5u tra : nh7n ngi " "Xt* +h,o %u4 nh n4 th ngi " "Xt th,o %u4/t nh tru4 n: c th. " p LFng
ng thi hai "i1n php ngQn ch8n, l "i1n php tm giA YLo cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt p LFngZ v "i1n php tm
giam YLo cJ %uan : ra %u4/t nh tru4 n: p LFngZ* +h,o chVng t;i Di v$i ngi " "Xt trong trng h!p ang " tru4 n:,
&h;ng nIn tm giA Di v$i hU, v thi hn tm giA %u ngXn, trng h!p nJi hU " "Xt %u 9a nJi ra l1nh tru4 n: hU, c th.
&h;ng G thi gian . cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt th;ng "o cho cJ %uan ra l1nh tru4 n: v5 vi1c "Xt v cJ %uan : ra
l1nh tru4 n: ti/p nh7n ngi " "Xt* 0 v74, chVng t;i cho rbng can phHi p LFng "i1n php tm giam Di v$i hU, ng thi %u4
nh r thi hn tm giam Di v$i ngi " "Xt trong trng h!p n4* 0 hU l ngi ang " tru4 n: nIn hU phHi l " can, "
co ho8c ngi ang thi hnh hnh pht th,o "Hn n : c hi1u lMc php lu7t v vi1c hU " tru4 n: chcng t> c cQn cc cho rbng
can phHi cch l4 hU ra &h>i 9: hi trong mt thi gian nht nh* 0i1c hU trDn, Lsn /n phHi tru4 n: : th. hi1n cQn cc tm giam
Di v$i hU*
NG TRN TP CH KHPL 2/2004
HJng ti hi thOI vhIa hAB & lut t tng hnh s { nhSng vLn MH Bwn sqa Mi9 N sung
4. 6H Pui Mmnh liun Puan Mon )iHu !9 "9 #9 #$ v $% &LTTHSn
1. 6H Pui Mmnh thf tB v thKi h@n BLk 10//&0n
TQIng thB to9 viB lut sJ { /gJKi NI BhSa tham gia t tng Me gk g ngJKi Nm t@m giS9 Nm Ban9 Nm B_I xviot tRt l
MJang sy Mang Nm t@m giS v t@m giam gk QLt nhiHu h@n Bho v vhT vhsn ngIi l I Ba Puan tion hnh t tng
xBhf Gou l Ba Puan MiHu tQay vhng t@I MiHu vin BhI lut sJ MJB Bhf Mng gk g MJang s m B^n BT h@n Bho vH Pui
Mmnh kh_k lut vH t@m giS v t@m giam hin naG vH thf tB v thKi gian Me BLk 1iLG Bhing nhn ngJKi NI BhSa xviot
tRt l 10//&0y.
TQIng thB to hin naG nai t@m giS9 t@m giam MJang s vhng thuB s PuOn l tQB tiok Bfa Ba Puan Puan tion hnh t
tng nI m thuB PuGHn PuOn l Bhung Bfa & 0ng an v & +uB kh^ng. 6iB MB lk nG BT t_B ng h@n Bho mt
khwn 0+THTT ttG tin hnh pq vi MJang s nhJng Bhng t@I Qa QLt nhiHu vhT vhsn BhI lut sJ vhi thB hin Bng
viB NI BhSa Bfa mnh9 vF n
] TheI hJng n Bfa H)TDT</CT0 vH viB BLk 10//&0 th /gJKi NI BhSa x viot tRt l /&0y I th`n nh`n
Bfa MJang s xMang Nm t@m giS9 t@m giamy mKi th khOi MJB s MEng Bfa BhFnh MJang s MT v BT the lut sJ tQB
tiok liun h vi MJang s hIB B_n N tâ _n hi MJang s vH BT MEng /&0 haG vhng nun mi nai thB hin mt vieu9
BT nai th Guu Bwu lut sJ vI tQB tiok tQ@i t@m giam Me lLG vion Bfa MJang s9 BT nai th Guu Bwu )iHu tQa viun xviot
tRt l )T6y9 Kiem s_t viun xviot tRt l KS6y hIB B_n N tâ _n vI tQ@i giam Me lLG vion Bfa MJang s.
/hJng viB lut sJ tQB tiok Mon tQ@i t@m giam Me gk MJang s l mt lm BB v vhT vhsn v QLt Ft tQJKng
hk thB hin MJB v vhng BT Pui Mmnh nI BhI khk. 0_B tQJKng hk gk MJB Bhf Gou l I Puan h B_ nh`n Bfa
lut sJ vi lnh M@I tQ@i t@m giam.
TQJKng hk I B_n N Bfa 0+THTT lLG vion Bfa MJang s th M`G l tQJKng hk Pu_ kh thuB v nou )T69
KS6 hIB 0&T< m vhng vI tQ@i t@m giam Me hi vion MJang s th thKi h@n BLk 10/&0 vhng the MJB MOm
S.K
1%#

NOI theI Pui Mmnh Bfa &LTTHS l %3 ngG. )T l BhJa ve tQJKng hk nhSng ngJKi nG BT the t_B Mng Me MJang s tr
Bhi lut sJ.
)e MOm NOI thKi h@n BLk 10//&0 BhI lut sJ9 )iHu 2" Bfa Lut Lut sJ M Pui Mmnh QLt MwG Mf v Bht Bh nhJng
vhng MJB B_B 0+THTT thB hin v BhI Qng Pui Mmnh nG vhng kht hk vi B_B vsn NOn hJng n &LTTHS. /ou
lut sJ BT sq ng PuGHn vhiou n@i th hwu nhJ Bhng vhng MJB giOi PuGot v viB vhng tQO lKi vhiou n@i nG vhng
thuB tQJKng hk vi kh@m nghium tQAng vH t tng9 hIB sau vhi vhiou n@i th lut sJ BT the Nm g`G vhT vhsn han tQIng
hI@t Mng t tng Bfa mnh.
CI MT MH sqa Mi N sung )iHu " nhJ saun
E ".#; IRA QB0 S#5J" 4 0E' T7 )#45 @'0 Q;"# 0E' 27 L'() L'() I, #5U2 2O T#!". ), &0N" );2# 2VA TWN3TC *
VKSN3TC * BTP * BCW 9< BXP #,Y". 8Z" 2[ )#F 9E )#V )[2 2G% GCNNBC "#, @'0 Q;"# )/0 0E' 27 LLS> IA' QO )+5".
@'$ )+\"# )#A .0A )] )[". "M' Q,?". I^ )_ 2#]0 &'() I, )#\ CXTHTT )#^2 #0D" 90D2 )#' #`0 GCNNBC )#45 @'0 Q;"# %#$%
&'()7
1. 2. 6H Pui Mmnh gk g tQaI Mi Bfa lut sJ vi MJang sn
)iem e vhIOn 2 )iHu # BhI khk /&0 MJB gk MJang s vhi Nm t@m giS9 t@m giam. TuG nhiun I Pui Mmnh t@i /)
#$d1$$# v /) $#d2%%2 th MJang s Bh MJB gk lut sJ v th`n nh`n vhi MJB s MEng Bfa 0+THTT. 0+)T th
vn ng Pui Mmnh t@i Miem a vhIOn 2 )iHu nG v BhI Qng lut sJ Bh MJB gk MJang s vhi BT mt )T6. 6 vG9 Ba
Puan t@m giS t@m giam vhng BhI /&0 gk g Qiung vi MJang s tQIng giai MI@n MiHu tQa m Bh MJB tham gia Btng
vhi BT mt )T6.
6iB /&0 vhng MJB gk Qiung MJang s tQIng giai MI@n MiHu tQa M h@n Bho QLt nhiHu PuGHn li Bfa MJang s vH
tQ_Bh nhim hnh s Bhng nhJ thB thi B_B PuGHn vH `n s9 B then
] CI Pui Mmnh t@i Miem N vhIOn 2 )iHu # &LTTHS th /&0 khOi MH nghm 0+)T N_I tQJB vH thKi gian v Mma
Miem hi Bung Nm Ban9 v vG 0+)T vhng BT tQ_Bh nhim thng N_I BhI /&0 nou nhJ vhng BT Guu Bwu v nou Bh
thng N_I m vhng khOi l thng N_I hk l Pua email9 nhRn tin9 ap hIB BhuGen vsn NOn Pua MJKng NJu Min th
/&0 nhiHu vhO nsng vhng nhn MJB thng N_I. *t vh_B Pui Mmnh nG Bh Guu Bwu thng N_I vH lmBh Hi Bung B^n
B_B hI@t Mng t tng vh_B th 0+)T vhng khOi thng N_I. /gIi Qa9 vhng Bh BT hI@t Mng lLG lKi vhai t@i giai MI@n
MiHu tQa m t@i giai MI@n tQuG t th KS6 Bhng BT the tion hnh hI@t Mng lLG lKi vhai xkhgB Bungy9 tion hnh Mi BhLt
vi MJang s nhJng &LTTHS vhng BT Pui Mmnh vH viB /&0 MJB thng N_I v MJB PuGHn tham gia hI@t Mng t
tng nG.
] TheI Pui Mmnh t@i /) #$d1$$# v /) $#d2%%2 th vhi /&0 gk Qiung MJang s Bh MJB %1giKd%1 lwn gk. +ui
Mmnh nG BhI thLG hIn tIn vhng kht hk vi thB to vh_Bh Puan v nhiHu tQJKng hk /&0 khOi viem tQa9 tQaI Mi
vi MJang s vH B_B ti liu Bhing Bi Bfa v _n hIB nhSng ti liu Bhing Bi mi thu thk MJB9 I MT nou mt ngG
/&0 lm thf tB pin gk Mon %2 lwn th Bhng Bh BT %2 giK lm viB. 0hng maG9 tQIng thB to Bh BT mt s Ba Puan t@m
giS t@m giam _k ng Pui Mmnh vH thKi gian nG Mi vi /&0.
] *t vLn MH nSa Bwn Mt Qa9 l vot thgB khiun tâ sa thm hIB khgB thm th /&0 BT MJB gk MJang s nSa
vhng v thf tB gi_m MB thm BT khOi l mt giai MI@n t tng haG vhng xv theI )iHu 2#% &LTTHS th Tâ _n BT
the tQiu tk /&0 tham gia khiun tâ gi_m MB thmy. TheI B_Bh hieu hin t@i Bfa B_B Ba Puan t@m giS t@m giam th
sau vhi vot thgB B_B khiun tâ nG th /&0 vhng MJB gk MJang s Mang Nm t@m giam nSa. /hJng theI Pui Mmnh t@i
vhIOn 4 )iHu 2" LLS th 10//&0 BT gi_ tQm tQIng B_B giai MI@n t tng v viB /&0 gk g tQaI Mi vi MJang s sau
vhi vot thgB B_B khiun tâ nG QLt Puan tQAng Me hA BT the PuGot Mmnh vh_ng B_I mt khwn hIB tIn N NOn _n Bhng
nhJ PuGot Mmnh vhiou n@i MH nghm pem pt gi_m MB thm NOn _n BT hiu lB kh_k lut nou nhn thLG BT s Ian sai9 v
tQJB MT hwu hot B_B MJang s BT s hieu Niot h@n Bho vH kh_k lut v vhi BhLk nhn lut sJ l hA Mt tIn N niHn tin
Bhng nhJ hG vAng Bfa mnh vI /&0 Me NOI BhSa v NOI v PuGHn li hk kh_k BhI hA. 6 vG9 Bwn BT Pui Mmnh l /&0
vn MJB gk MJang s ngaG sau vhi vot thgB khiun tâ sa thm v khgB thm thng Pua mt Thng tJ liun tmBh Bfa B_B
Ba Puan hSu Puan hJng n Lut Lut sJ v &LTTHS.
/hJ vG9 nhSng Pui Mmnh hin t@i Bfa &LTTHS v B_B vsn NOn hJng n thi hnh BT nhiHu h@n Bho Mi vi PuGHn Bfa
/&0 vH gk g tQaI Mi vi MJang s.
)H nghm sqa Mi nhJ saun
] K#5J" 1 0E' T8 Q,P2 2#0A )#<"# Q0F A 9< : )+5". QO Q0F : &< %#H" @'0 Q;"# Q]0 9Y0 2$2 )0 a= %#/ A" "0"#
@']2 .0A7
b G% Q0F A> :> 4 S#5J" 2 0E' T8 BLTTHS 9< @'0 Q;"# &< NBC Q,P2 .U% .c Q,?". I^> )#A .0A )G) 2J 2$2 #5/)
Q". )] )[". 9< Q,P2 @'KE" QU) 2$2 2=' #d0 QF &< I$". )d I^ )#() S#$2# @'A" 2VA 9[ $" Q]0 9Y0 Q,?". I^ e 9< Q,P2
)#!". :$5 #P% &D 9E )#-0 .0A"> Q;A Q0F If 80g" +A 2$2 #5/) Q". )] )[". "<K )+_ .0A0 Q5/" Q0E' )+A )#45 @'0 Q;"# )/0 Q0F :
S#5J" 1 "#, Qh QE ".#; "N' )+N"
3. 6H Pui Mmnh liun Puan Mon )iHu #$ &LTTHSn
TheI Pui Mmnh kh_k lut9 th MJang s vhi Nm t@m guS9 t@m giam Nm mt s h@n Bho vH nsng lB hnh vi `n s x6F
ntheI )iHu 12 t@i /) 13$d2%%" l NuB khOi fG PuGHn BhI ngJKi vh_B hIB Nm thaG tho vH BhiB v vhng MJB ing
Bq9 Nwu Bqy nhJng nhSng PuGHn vH `n s vh_B Bfa MJang s MJB thB hin QLt h@n Bho. TheI Pui Mmnh t@i /)
#$d1$$# v /) $#d2%%2 th MJang s khOi BT vsn NOn MH nghm gqi Mon &an lnh M@I TQ@i t@m giam Me pem pt giOi PuGot
v thB to QLt Ft vhi MJB thB thi v vhng BT vsn NOn hJng n thB thi B_B PuGHn nG nhJ tho nI.
)t Qa tQJKng hk9 nou tQJB vhi Nm t@m giS9 t@m giam m MJang s M tham gia mt giaI mBh `n s hIB sau vhi Nm
t@m giS9 t@m giam l ngJKi tham gia t tng tQIng v _n `n s hIB hnh BhFnh th viB thB thi PuGHn v ngha v
Bfa hA QLt vhT MJB thB hin. ) BT mt s tQJKng hk MJang s mun Guu Bwu lut sJ NI BhSa9 NOI v PuGHn li
S.K
1%$

hk kh_k BhI mnh Bhng QLt vhT vhsn nou nhSng ngJKi tion hnh t tng vhng ghi nhn Guu Bwu nG vI Niun NOn
hIB vhng thng N_I BhI th`n th`n Bfa hA v BhI Qng nou BT lut sJ tham gia th g`G thum vhT vhsn tQIng viB Bhing
minh ti kh@m.
)i vi B_B v _n `n s9 hnh BhFnh liun Puan Mon MJang s th viB lLG lKi vhai Bfa MJang s I thm kh_n MJB
kh`n Bng Bhf tAa tQIng v _n `n s hIB hnh BhFnh Mi vi MJang s Mang Nm t@m giS9 t@m giam Bhng QLt vhT vhsn9
nou tion hnh viB thB hin Mi BhLt hIB hâ giOi vi ngJKi vh_B th vhT thB hin han nhiHu. 6iB MJang s Bung BLk
ti liu Bhing Bi nhJ tho nI hIB MJang s fG PuGHn BhI ngJKi vh_B thB hin B_B PuGHn v ngha v Bfa mnh Pua
hk MEng Bng Bhing Bhng QLt vhT vhsn v BhJa BT Pui Mmnh B the v nou nhSng ngJKi tion hnh t tng vhng t@I
MiHu vin gigk M th hwu nhJ vhng the thB hin MJB.
TQIng Pui Mmnh t@i /) #$d1$$# v /) $#d2%%29 th vhng BT Pui Mmnh nI vH PuGHn Bfa MJang s Bhf Mng liun h tQB
tiok vi gia Mnh hIB lut sJ v Bhng ttG trng tQ@i t@m giam m MJang s BT the MJB gk th`n nh`n tQJB hIB sau
vhi pt pq sa thm. TtG vI tFnh Bhf Mng Bfa /&0 mun gk MJang s Me thB hin Bng viB m vhng BT tQJKng
hk nI MJang s MJB PuGHn thng N_I tQB tiok gk /&0.
CI MT9 MJang s Nm t@m giS9 t@m giam khOi BT PuGHn thng N_I tQB tiok BhI th`n nh`n hIB lut sJ Bfa hA Nng Min
thI@i hIB Nng thJ tFn. 6iB viem sI_t ni ung thJ tFn hIB Min thI@i Bfa MJang s BhI ngJKi th`n hIB lut sJ
thuB tQ_Bh nhim Bfa 0+THTT hIB Bfa Ba Puan t@m giS9 t@m giam. /ou h@n Bho viB thng Bung Bfa MJang s th
0+THTT hIB Bfa Ba Puan t@m giS9 t@m giam khOi BT khJang thB nI MT Me MJang s thng N_I BhI th`n nh`n hIB
lut sJ Me hA MJB Bhf Mng thB hin B_B PuGHn v ngha v Bfa mnh.
4. 6H Pui Mmnh liun Puan Mon )iHu $% &LTTHSn
TheI Pui Mmnh t@i vhIOn 2 v 3 )iHu nG th tQIng tQJKng hk ngJKi Nm t@m giS9 t@m giam BT nh hIB ti sOn vh_B m
vhng BT ngJKi tQng nIm9 NOI PuOn th Ba Puan Qa PuGot Mmnh t@m giS9 lnh t@m giam khOi _k ng B_B Nin kh_k
tQng nIm9 NOI PuOn thFBh M_ng v thng N_I BhI MJang s nhSng Nin kh_k M MJB _k ng.
/ou _k ng Mgng Pui Mmnh nG th viB _k ng B_B Nin kh_k tQng nIm9 NOI PuOn BT the thaG Mi liun tB I
0+)T96KS9 Tâ pt pq sJ thm v pt pq khgB thm MHu BT PuGHn _k ng B_B Nin kh_k. TQIng vhi MT PuGHn vH ti
sOn Bfa MJang s l@i vhng MJB hA t mnh PuGot Mmnh. 0T tQJKng hk9 nou MJang s BT PuGHn Mmnh MI@t ngaG nhSng
ti sOn Bfa mnh Me vhRB khB hu PuO nhJng vhng MJB PuGot Mmnh n Mon hu PuO vhng MJB vhRB khB ngaG lun
vhng MJB hJjng tnh tiot giOm nh m vn NuB khOi thi hnh _n B_B ti sOn nG vhi NOn _n BT hiu lB kh_k lut..
6 vG9 vhi /&0 Nm vI i thKi gian BLk 10//&09 Nm h@n Bho gk g MJang s tQIng giai MI@n MiHu tQa9 MJang s
vhng MJB tQB tiok liun h vi gia Mnh hIB /&0 v vhng MJB t mnh Mmnh MI@t ti sOn thuB PuGHn sj hSu Bfa
mnh th ngIi tQ_Bh nhim hnh s hA khOi g_Bh Bhmu th hA B^n Nm h@n Bho QLt nhiHu vH PuGHn MJB BT ngJKi NI BhSa9
Nm h@n Bho hIB thit h@i vH PuGHn `n s liun Puan Mon ti sOn.
)iHu MT9 BhI thLG Pui Mmnh Bfa )iHu $% &LTTHS vhng kht hk vi thB to v nou tQ_Bh nhim hnh s Bfa MJang s
liun Puan Mon NEi thJKng hIB Nm tmBh thu ti sOn9 kh@t tiHn th M BT Pui Mmnh t@i )iHu 14! &LTTHS vH vu Niun ti sOn.
CI MT9 MJang s khOi MJB Bhf Mng PuGot Mmnh v Mmnh MI@t vH ti sOn Bfa mnh m vhng kh thuB vI Ba Puan tion
hnh t tng xtQr tQJKng hk thuB )iHu 14! &LTTHSy.
)H nghm sqa Mi vhIOn 2 )iHu $% &LTTHS nhJ saun
N.,-0 :; )/ .0i> )/ .0A 2O "#< 9< )<0 IJ" S#!". )#'2 )+,-". #P% %#J0 SN :0N" )<0 IJ" )#45 @'0 Q;"# )/0 0E' 146 B
&'() "<K )#\ Q,P2 @'KE" )^ Q;"# Q5/) )#45 @'0 Q;"# %#$% &'() 8=" I^ #0D" #<"# 9< Q,P2 2? @'A" )0M" #<"# )] )[". )/5 Q0E'
S0D" QF )#^2 #0D" QHK QV 2$2 @'KE" 9< ".#jA 9[ &0N" @'A"7
TQJKng hk nou thLG Bwn thiot BT the N sung mt BhJang liun Puan Mon viB giOi PuGot B_B PuGHn li v ngha v Bfa
MJang s ngIi tQ_Bh nhim hnh s Me MOm NOI thB hin Mgng v MwG Mf MiHu 4 v MiHu " Bfa &LTTHS.
44. 6H Pui Mmnh Niun NOn v hE sa v _nn
1. 6H Pui Mmnh liun Puan Mon &iun NOnn
TheI Pui Mmnh t@i )iHu $9 129 1329 13!9 13#9 13$9 149 2%% Pui Mmnh vH &iun NOn B_B hI@t Mng t tng th Bh BT Pui
Mmnh t@i )iHu 132 v 2%% l BT Pui Mmnh N sung vH ghi `m v ghi hnh nhJng vhng p_B Mmnh viB ghi `m9 ghi hnh nG
BT t_B Mng g tQIng hI@t Mng t tng. /gIi Qa9 &LTTHS vhng Pui Mmnh vH lk Niun NOn t@i khiun tâ khgB thm xBh
BT tQIng hJng n Bfa H)TDT</CT0y.
TQIng thB to BT QLt nhiHu Nm B_I vhi Qa Tâ khOn Bung vi l I Nm k NuB9 Nm tng nhB hnh9 Nm Guu Bwu v vhng vI
Niun NOn hIB BT vi kh@m t tng I vhng BT ngJKi gi_m h9 /&0 tham gia vhi lLG lKi vhai nhJng t@i B_B khiun tâ th
hwu nhJ nhSng l I Bfa MJang s vhng MJB BhLk nhn v vhng BT g lm Nng Bhing.
Hin naG viB ghi `m v BT the ghi hnh B_B hI@t Mng t tng vhng vhT vhsn th B_B khJang tin v thut n sn v
pq ng. 6H vinh khF Me mua sRn B_B khJang tin nG Bhng vhng ln v tQIng thB to9 M khwn B_B tâ _n M MJB
lRk Mt B_B thiot Nm ghi `m v ghi hnh vH in Nion khiun tâ. Hin t@i tQIng hI@t Mng t tng hnh s Bfa mt s nJB
tiun tion BhI thLG B_B hI@t Mng t tng Bfa hA MwG MJB ghi `m Nng m_G BhuGun ng Me MOm NOI tFnh vh_Bh Puan9
tQung thB Bfa Pu_ tQnh MiHu tQa9 tQuG t v pt pq. )iHu MT the hin viB ghi `m l@i tIn N Pu_ tQnh hI@t Mng t tng
l BT the thB hin MJB v BT tFnh vhO thi BaI.
T@i B_B khiun tâ pt pq9 thJ v khiun tâ vhng the ghi Bhi tiot v MwG Mf MJB in Nion Bfa khiun tâ vH lKi vhai9 lKi
tQnh NG Bfa nhSng ngJKi tham gia t tng9 Bfa KS69 Bfa /&0 v ni ung Mi M_k Bfa B_B Nun. ThB to BT QLt Ft
tQJKng hk /&0 MJB M_k ing vH Guu Bwu pem Niun NOn khiun tâ ngaG sau vhi vot thgB v thJKng MJB Bhf tAa hn
sau thKi gian vi ngG mi MJB pem pt v BhI vion.
mt gTB M nI MT9 viB ghi &iun NOn thJKng mang Gou t Bhf Puan v Mmnh hJng Bfa ngJKi ghi9 I MT nT vhng the
khOn _nh MwG MwG Mf v BhFnh p_B ni ung M in Qa. 6 vG Bwn khOi ghi `m l@i tIn N in Nion Bfa s vin M in
S.K
11%

Qa Me viem Bhing vi Niun NOn ghi tQun giLG tQIng tQJKng hk BT ngJKi tham gia vhng MEng vi ni ung Bfa Niun
NOn v gTk khwn h@n Bho viB ttG tin Bhng nhJ MJa Gou t Bhf Puan Bfa ngJKi ghi vI Niun NOn.
6 vG9 Bwn MH nghm N sung vI vhIOn 1 )iHu $ nhJ saun
K#0 )0M" #<"# 2$2 #5/) Q". )] )[". )#\ 2k". 9Y0 90D2 .#0 :0N" :J" )#45 Z' )#\ %#J0 Q,P2 .#0 = 9< 2O )#F .#0 #\"# "M'
)#GK 2H" )#0M)> :J" .#0 = 9< .#0 #\"# 2$2 #5/) Q". )] )[". Qh 80g" +A Q,P2 &,' Sl 9Y0 #` I? 9[ $" QF Q]0 2#0M' 9Y02$2
)<0 &0D' 2VA 9[ $" S#0 2O KN' 2H'7
(* 2. 6H B_B Pui Mmnh liun Puan Mon lk hE sa v _nn
TQIng Pu_ tQnh tham gia hI@t Mng t tng hnh s BhI thLG M BT tQJKng hk Ba Puan tion hnh t tng vhng MJa
B_B ti liu thu thk MJB Bhng nhJ B_B Niun NOn lLG lKi vhai Bfa MJang s vI hE sa v _n nou nhn thLG Qng B_B ti
liu nG vhng kht hk vi Mmnh hJng NuB ti MJang s.
F #/" 2#M )]0 QA #<"# 90 "<K 2O )#F 80g" +A> 2H" 2O @'0 Q;"# 9E :\A #` I? 2VA )_". .0A0 Q5/" )] )[". .#0 &/0 QHK QV "#()
)+\"# &< 90D2 2VA 2? @'A" )0M" #<"# )] )[". QF a$2 Q;"# 2$2 )<0 &0D' )+5". #` I? 9[ $" Q,P2 )#' )#(% QHK QV 9< Qm". @'0
Q;"# 2VA B &'() )] )[". H\"# I^7
444. 6H nhSng Pui Mmnh vhng MJB thB thin
/hJ tQun M tQnh NG9 liun Puan Mon PuGHn li Bfa MJang s vH ti sOn v B_B PuGHn vh_B nhJng v l I vh_B nhau hA
vhng MJB thaG Mi Nin kh_k t@m giS9 t@m giam v Bhng vhng MJB _k ng Pui Mmnh t@i )iHu $3 vH )t tiHn hIB
ti sOn BT gi_ tQm Me MOm NOI.
0T mt s l I BhI Qng nou _k ng Pui Mmnh nG n ti vhng Nnh Mng vhi ngJKi BT tiHn th MJB thaG Mi Nin
kh_k t@m giam B^n ngJKi nghI th vhng thaG Mi Nin kh_k t@m giam v vhng BT tiHn Me MOm NOI9 nhJng l@i vhng
vn ng Pui Mmnh BT li BhI Nm Ban9 Nm B_I v tQun Nnh in kh_k l th nhSng ti sOn Mt MOm NOI Me thaG Mi Nin
kh_k t@m giam MHu l ti sOn hk kh_k v MJB kh_k lut NOI h.
/gIi Qa9 Bhng Bwn mj Qng Pui Mmnh )iHu $3 v theI Pui Mmnh Bfa vhIOn 1 )iHu nG th tiHn hIB ti sOn NOI MOm khOi
thuB PuGHn sj hSu Bfa MJang s tQIng vhi BT BT the BT ngJKi vh_B Ming Qa thB hin viB MOm NOI nG. *t vh_B Bwn
BT hJng n B the Me )iHu lut nG MJB _k ng tQIng hI@t Mng t tng hnh s v hwu nhJ tr tQJB Mon naG )iHu
lut nG vhng MJB _k ng tQIng thB to.
TQun M`G l mt s ni ung tng hk vion MTng gTk Bfa B_B lut sJ9 ngJKi tk s hnh nghH lut sJ Bfa 6sn kh^ng
pin vFnh gqi Mon &an 0hf nhim Me MTng gTk vion vi Hi thOI vhIa hAB vH sqa Mi N sung &LTTHS. KFnh mIng
Qng nhSng ni ung MTng gTk nuu tQun gTk MJB khwn nh N Me B_B Pui Mmnh Bfa &LTTHS MJB sqa Mi N sung
tQIng thKi gian ti nhm MOm NOI kh_k Bho p hi Bhf ngha Bhng nhJ PuGHn li hk kh_k Bfa ngJKi Nm t@m giS9 Nm Ban9
Nm B_I Bhng nhJ PuGHn v ngha v Bfa lut sJ MJB MOm NOI v tn tQAng.
TQ`n tQAng
Lut sJ 6h 0ng Chng
/guEnn TheI luatsuhanIi.vn
TH|0 T4=/ )4., T5<9 T5,- Tc9 T 6} TH4 H}/H / H~/H S| )c4 64 /1234 0H2< TH}/H /4X/
T#S7 n T#; P#,P".
K#5A L'() H\"# I^ T+,-". /0 #12 L'() H< N0
(* +hMc tihn thi hnh cc %ui nh v5 thG tFc tD tFng trong giai on &h<i tD, i5u tra, tru4 tD*
+- nQm (22k /n nQm 3uuk, < 0i1t @am c t#ng sD &hoHng 2u[*k3` ngi " &h<i tD, trong c ù*[]` ngi cha thnh
niIn t- G (] tu#i nhng cha G (w tu#i chi/m te l1 `,`w* @hn chung c;ng tc &h<i tD vF n hnh sM v &h<i tD " can l
ngi cha thnh niIn ng4 cng !c cHi thi1n* Oi5u tra viIn : chV S t$i vi1c ti/p nh7n tin "o, tD gic v5 ti phm, &i.m tra
tin "o, phDi h!p v$i cc cJ %uan, t# chcc, %uan chVng < a phJng trong vi1c thu th7p cc Lu hi1u cGa ti phm cGa ngi
cha thnh niIn* +i phm Lo ngi cha thnh niIn thMc hi1n chG 4/u trong lEnh vMc 9m phm s< hAu nhP +rm cXp ti sHn,
c$p ti sHn, c$p gi7t ti sHn, tng trA, mua "n tri phnp cc cht ma tuSR Oi5u &hng nh sD l!ng i5u tra cc vF n
m " can l ngi cha thnh niIn ng4 cng nhi5u hJn* +rong %u trnh i5u tra, nhi5u Oi5u tra viIn cNng : chV S /n cc
thG tFc 8c "i1t Lnh cho cc ,m nh c ngi i Li1n h!p php, ngi "o chAa tham gia, p LFng cc "i1n php ngQn ch8n,
giao " can cho cha m| ho8c ngi gim h gim stR {o v$i tr$c 4, trnh hi.u "i/t cGa Oi5u tra viIn v5 ngi cha
thnh niIn : !c nng lIn r r1t* Oi5u tra viIn : %uan tm hJn t$i %u4 cch lm vi1c, Di 9 v$i ngi cha thnh niIn
trong %u trnh i5u tra nh : phn "i1t !c cch h>i cung ngi cha thnh niIn v$i ngi thnh niIn, : hi.u v t;n trUng
hJn cc %u45n trl ,m, muDn tm ra cc i5u &i1n . gio LFc cc ,m* +rong giai on tru4 tD, 0m{ cc cp : thMc hi1n Vng
thfm %u45n cGa mnh trong vi1c 9 l n Lo ngi cha thnh niIn thMc hi1n th,o Vng %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[ v
Ko^{* @hAng nQm gan 4, v$i sM %uan tm 8c "i1t cGa OHng v @h n$c, cGa cc t# chcc 9: hi trong v ngoi n$c t$i
ngi cha thnh niIn ni chung v ngi cha thnh niIn phm ti ni riIng nIn nhn chung cht l!ng giHi %u4/t cc vF n
" can, " co l ngi cha thnh niIn cNng : !c nng lIn r r1t* +u4 nhiIn, trIn thMc t/ vi1c &h<i tD, i5u tra loi n n4
vsn c=n nhi5u vi phm, Hnh h<ng /n %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi cha thnh niIn* dc dCO+ chp hnh cc %u4
S.K
111

nh cGa php lu7t c=n mang tnh hnh thcc m cha chV S /n "Hn cht cGa cc %u4 nh * gt sD v$ng mXc, hn ch/ chG
4/u trong c;ng tc &h<i tD, i5u tra, tru4 tD, lP
i ìu !&a 8i$n 2hi !in h-nh iu !&a cc ,o*i n n-y cha cj 1y nh+ng hiMu bi! c1n !hi! 8 !9m ,D h'c, 8 2hoa h'c gio
Q;c cCng nh 8 ho*! Tng Pu !&anh ph6ng chWng !Ti ph*m ngi cha !h-nh ni$n.
î1u %uH cGa hot ng tD tFng trong nhAng vF n m " can, " co l ngi cha thnh niIn, hi1u %uH cGa c;ng tc ph=ng
ng-a ngi cha thnh niIn phm ti chW c th. t !c trIn cJ s< nhAng ngi ti/n hnh tD tFng nXm vAng !c nhAng 8c
i.m tm l, &hoa hUc gio LFc ngi cha thnh niIn* î1n na4, < 0i1t @am cha c mt i ngN chu4In trch giHi %u4/t
nhAng vF n m " can, " co l ngi cha thnh niIn* O4 l mt nh!c i.m rt &h &hXc phFc Lo vn 5 "iIn ch/ i ngN
cn " hi1n na4* zo sD l!ng n hnh sM ni chung, n Lo ngi cha thnh niIn thMc hi1n ni riIng mBi nQm tQng Lsn /n tnh
trng thi/u ngi ho8c mt ngi phHi &iIm giHi %u4/t nhi5u loi vi1c* zo %ui nh cGa php lu7t v5 tiIu chufn cGa nhAng
ngi ti/n hnh tD tFng giHi %u4/t nhAng vF n loi n4 c=n %u chung chung cho nIn trIn thMc t/ nhi5u dCO+ hau nh &h;ng
phn "i1t vF n c ngi cha thnh niIn ha4 &h;ng trong vi1c phn c;ng Oi5u tra viIn i5u tra vF n*
i bi>c phWi hep gi+a cc cL quan !in h-nh !W !;ng 2hi gii quy! ,o*i n Qo ngi cha !h-nh ni$n !h_c hi>n c6n h*n ch,
8kn !hGo !h !;c chung m- cha chl Z lng mOc n nh+ng !h !;c 7c bi>! gi-nh cho h'.
0 &h;ng !c trang " &i/n thcc a4 G v5 tm l, gio LFc ngi cha thnh niIn v phHi &iIm nhi5u loi vi1c cho nIn nhAng
ngi !c phn c;ng giHi %u4/t loi n n4 thng &h;ng 9c nh r !c l Di v$i loi n ngi cha thnh niIn can phHi
c sM chufn " &E cng hJn* zo v74 m cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng cha c sM phDi h!p tch cMc* KIn cnh , Lo Ko++^{
cha phn nh r rng trch nhi1m giAa cc dCO+ ha4 giAa dCO+ v$i 0m{ nIn Lsn /n nhi5u trng h!p cc cJ %uan n4
cqng &i.m tra, 9c minh ngun tin v %u4/t nh vi1c &h lUt ti phm v ngi phm ti* @hi5u Oi5u tra viIn cha chV S /n vi1c i5u tra
v5 ngu4In nhn, i5u &i1n phm ti, i5u &i1n sinh sDng, gio LFc cGa gia nh, nh trng* 0n 5 n4 c tnh ph# "i/n v
dCO+ m$i chW %uan tm /n m8t chcng cc, 9c nh c phm ti ha4 &h;ng, vi1c "> thi gian tm hi.u, nghiIn ccu v5 i5u
&i1n sinh sDng gio LFc cGa ngi cha thnh niIn cha !c chV trUng* +rong %u trnh h>i cung " can, vsn c=n nhAng Oi5u
tra viIn cha chV S /n 8c i.m tm sinh lS cGa ngi cha thnh niIn nIn vsn c=n 9H4 ra tnh trng , Lo, %ut mXng, nh
cc ,m g4 cho cc ,m tm lS s! h:i, cQng thng* 0i1c gio LFc, cHm ha ngi cha thnh niIn phm ti phHi !c thMc hi1n
nga4 trong %u trnh &h<i tD, i5u tra* +u4 nhiIn &h;ng phHi ngi ti/n hnh tD tFng no cNng nh7n thcc r i5u * gt trong
nhAng ngu4In nhn Lsn /n tnh trng n4 l Lo hU phHi giHi %u4/t mt l!ng n l$n trong mt thi gian nht nh nIn hU cha
c sM %uan tm Vng mcc /n tam %uan trUng trong vi1c gio LFc, giVp p t$i " can l ngi cha thnh niIn* g8t &hc Lo
cha c nhAng h$ng Lsn cF th. v5 &r thu7t h>i cung " can cha thnh niIn nIn nhi5u Oi5u tra viIn &h;ng c sM phn "i1t
giAa h>i cung " can thnh niIn v " can cha thnh niIn &hc nhau nh th/ no*
i bkn c6n !Hnh !&*ng aQ`B g9y 2hj 2hIn cho ngi b-o ch+a ho7c 2h=ng mi ngi *i Qi>n hep php, *i Qi>n gia Hnh,
!h1y gio, c= gio !ham gia !&ong cc 8; n m- b5 can ,- ngi cha !h-nh ni$n.
0i1c ngi "o chAa tham gia t- &hi c &h<i tD " can ho8c t- &hi c %u4/t nh tm giA, nht l Di v$i ngi " tm giA, "
can l ngi cha thnh niIn, l mt thG tFc v; cqng %uan trUng v n si "Ho v1 !c %u45n l!i cGa ngi cha thnh niIn, to
cho hU tm l "nh tEnh, tM tin trnh nhAng 9Vc ng, s! h:i* @goi ra c trng h!p li &hai "t l!i Lo " can vi/t ra lm cho
tnh th/ thIm ti t1 th mt lu7t s c m8t &hi vi/t li &hai si giVp ch trong vi1c trnh "4 vF n* î1n na4 : c nhi5u tha4 #i
trong nh7n thcc cGa nhAng ngi ti/n hnh tD tFng v5 nhAng vF n m " can, " co l ngi cha thnh niIn, chnh v th/ m
%u45n l!i cGa ngi cha thnh niIn cNng !c t;n trUng v "Ho v1 hJn, trong c %u45n "o chAa* gt sD nJi lu7t s c
m8t trong &hi l4 cung ho8c c nhAng lu7t s "o chAa cho " can, " co m &h;ng c thq lao* +u4 nhiIn, dCO+ &h;ng phHi
lVc no cNng t;n trUng nhu cau can c lu7t s cGa " can l ngi cha thnh niIn* xhan l$n cc dCO+, 0m{ &h;ng c Lanh
sch ou7t s s< ti ho8c cGa a phJng &hc ang hnh ngh5 trIn a "n thuc thfm %u45n cGa mnh . cho ngi " tm
giA, " can cha thnh niIn ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c th. lMa chUn, 4Iu cau ho8c thMc hi1n %u45n 4Iu cau tha4
#i, Lo cc dCO+ v 0m{ thng " ng &hi lMa chUn ngi "o chAa cho " can cha thnh niIn* gt sD cn " i5u tra
cho rbng sM tham gia cGa lu7t s rt Lh cHn tr< cho cuc i5u tra cho nIn hU &h;ng thch c lu7t s tham gia vo cc "u#i h>i
cung* Cu4 trnh . c mt lu7t s vo tri giam cNng rt phcc tp, =i h>i phHi c gi4 gi$i thi1u v gi4 phnp cGa c;ng an Lo
lu7t s muDn g8p " can nhng v ngi cc thG tFc hnh chnh phi5n h nIn cNng &h;ng g8p !c " can* 0i1c cp gi4
chcng nh7n cho ngi "o chAa cNng !c mBi a phJng thMc hi1n &hc nhau* d a phJng ngi "o chAa th;ng %ua
Oi5u tra viIn, c a phJng ngi "o chAa gi vQn "Hn /n cc tri giam nh l4 S &i/n cGa ngi " tm giA, tm giam* g8t
&hc, : v ang 9H4 ra tnh trng Oi5u tra viIn vi1n c$ . tr ho:n vi1c cp gi4 chcng nh7n ho8c g4 &h &hQn cho ngi "o
chAa &hi thMc hi1n nhi1m vF* dhnh t- thMc trng n4, "In cnh , . Hm "Ho %u45n "o chAa cGa ngi " tm giA, " can,
" co v to i5u &i1n thu7n l!i cho ngi "o chAa thMc hi1n %u45n v trch nhi1m cGa mnh, K d;ng an : c d;ng vQn sD
]vtd(`Yx`Z ng4 3`_u(_3uuk 4Iu cau l:nh o cc Jn v cc dCO+, Oi5u tra viIn phHi lu;n c nh7n thcc Vng Xn v5 vi1c
Hm "Ho %u45n l!i cGa ngi " tm giA, tm giam th,o lu7t nh* +rong trng h!p nhn thn cGa ngi " tm giA, tm giam
c Jn 4Iu cau lu7t s, ngi "o chAa th cc Jn v c liIn %uan nh +ri tm giam, nh tm giA, dCO+ can h$ng Lsn lu7t
s, ngi "o chAa gi Jn cGa hU &m th,o cc gi4 t c liIn %uan /n vi1c 9in cp 6gi4 chcng nh7n ngi "o chAa? /n
cJ %uan thF lS vF n* Oi5u tra viIn thF lS vF n c trch nhi1m ti/n hnh nga4 vi1c l4 S &i/n cGa ngi " tm giA, tm giam
v5 vi1c ng S ho8c t- chDi m$i lu7t s ho8c ngi "o chAa . 9,m 9nt* d;ng vQn cNng chW r v5 vi1c Oi5u tra viIn can to
i5u &i1n v thi gian . ngi "o chAa thMc hi1n nhi1m vF, trnh cc vi1c lm nhP 0i1n c$ " can ang " Dm, i5u tra viIn
ang "7n vi1c &hc, th;ng "o %u gp thi gian ti/n hnh h>i cungR ODi v$i trng h!p "Xt "uc phHi c ngi "o chAa
Y&hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{Z, dCO+ phHi chG ng thMc hi1n, 4 l vn 5 "Xt "uc* @/u &h;ng thMc hi1n th cc "iIn "Hn h>i
cung si &h;ng c gi tr php lu7t* +r$c 4, &hi pht hi1n c vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng v &h;ng c ngi "o
chAa cho " can l ngi cha thnh niIn t- giai on i5u tra th Ko++^{ nQm 3uu[ cNng cha c mt i5u &hoHn no rng
S.K
112

"uc trch nhi1m cGa dCO+, 0m{* zo , nhAng vi phm loi n4 vsn ti/p Lihn* d trng h!p Oi5u tra viIn, mi.m st viIn
thu4/t phFc " can l ngi cha thnh niIn v ngi i Li1n h!p php cGa hU 6t- chDi ngi "o chAa* {ong &h;ng chW l sM
nh7n thcc cha Vng Xn v5 v tr %uan trUng cGa ngi "o chAa trong cc vF n hnh sM t- pha cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng
m c=n t- pha ngi Ln* 0sn c=n nhi5u ngi cha c thi %u,n c cc lu7t s can thi1p trong cc vF n* d nhi5u trng
h!p l Lo hU &h;ng "i/t mnh c %u45n !c mi ngi "o chAa, cNng c trng h!p hU &h;ng "i/t !c %u4 nh cGa php
lu7t " can, " co l ngi cha thnh niIn th si !c dCO+ 4Iu cau Oon lu7t s c ngi "o chAa tham gia t- giai on
i5u tra n/u nh hU &h;ng mi* rng trong mt thi gian Li chVng ta &h;ng c nhAng %ui nh ch8t chi v5 trch nhi1m cGa
ngi ti/n hnh tD tFng trong trng h!p &h;ng 4Iu cau Oon lu7t s c ngi "o chAa cho " can, " co l ngi cha thnh
niIn* +hMc tihn cho th4, trong nhAng trng h!p ti giai on i5u tra, dCO+ &h;ng 4Iu cau Oon lu7t s 5 ngh 0Qn ph=ng
lu7t s c ngi "o chAa cho hU th trong giai on 9nt 9, +~ si chW nh ngi "o chAa cho " co* +u4 nhiIn, i5u n4
&h;ng Hm "Ho !c %u45n "o chAa cho ngi cha thnh niIn v vi phm nghiIm trUng v5 thG tFc tD tFng vsn cc ti/p Lihn*
O. &hXc phFc tnh trng n4, +~@z+d : c d;ng vQn 3`tm^jj ng4 3w_u3_3uuk : c h$ng Lsn nh sauP +rng h!p thF
lS . 9nt 9 sJ thfm, th +~ cQn cc vo i.m c &hoHn ( Oi5u (ku cGa Ko++^{ trH h sJ vF n cho 0m{ . i5u tra "# sung*
+rong nhAng vF n m " can, " co l ngi cha thnh niIn th sM tham gia cGa i Li1n h!p php, i Li1n gia nh v cc
t# chcc 9: hi cNng ng mt vai tr= 8c "i1t %uan trUng* zo %ui nh v5 vi1c tham gia tD tFng cGa gia nh, nh trng v t#
chcc 9: hi cNng c=n nhi5u "t c7p, &h;ng cF th., nIn Lh Lsn /n tnh trng cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng lm %u45n, &h;ng
muDn hU tham gia v$i l Lo can giA " m7t i5u tra* +rong mt sD trng h!p, ngi gim h " cm &h;ng !c ti/p 9Vc v$i
trl &hi trl ang " tm giA < trF s< c;ng an* gt sD ,m v ngi gim h cho "i/t cha m| &hi /n thQm con mnh < trF s< c;ng
an !c cho phnp ti/p t/ thMc phfm, nhng &h;ng !c phnp g8p v ni chu41n v$i trl* +hMc tihn cNng cho th4, c nhi5u ,m
c "D m| i cqng /n trF s< cJ %uan c;ng an ho8c /n thQm cc ,m < trF s< cJ %uan c;ng an &hi cc ,m " "Xt, nhng cha m|
&h;ng !c phnp c m8t trong "u#i h>i cung* gt sD gim h &hc &S vo "iIn "Hn h>i cung m8c Lq thMc t/ th hU &h;ng h5
c m8t trong "u#i h>i cung * mh;ng c trl ,m no c gio viIn ho8c i Li1n t# chcc %uan chVng c m8t trong %u trnh h>i
cung* ^Jn nAa, Di v$i nhAng " can, " co sDng lang thang, &h;ng c nJi c trV th %u4 nh nh trIn chW mang tnh hnh
thcc* gt sD cha, m| &S vo "iIn "Hn h>i cung m8c Lq thMc t/ hU &h;ng h5 c m8t trong "u#i h>i cung * mh;ng c ngi
cha thnh niIn no c gio viIn ho8c i Li1n t# chcc %uan chVng c m8t trong %u trnh h>i cung* zo tu#i c=n nh> v 8c
tnh Lh " t#n thJng, tm lS s! c;ng an nIn trl ,m rt nh4 cHm v$i vi1c np "uc hJn ngi thnh niIn, Lo Lh Lsn /n
nhAng li &hai &h;ng Vng, g4 "t l!i cho mnh* mhi Oi5u tra viIn vsn s LFng cc chi/n thu7t h>i cung nh h>i cung v$i "
can l ngi thnh niIn, li &h;ng c i Li1n gia nh cGa " can cha thnh niIn, si g4 nIn sM s! h:i, cQng thng cho trl ,m*
Oi5u &h;ng nhAng Hnh h<ng /n %u45n l!i cGa cc ,m m c=n Lsn /n vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng*
i bi ph*m ch yu !&ong giai o*n !&uy !W ,- bf^ !&uy !W ngi Qi 1m !u[i ho7c ngi Qi 1n !u[i cho ph*m !Ti D! nghi$m
!&'ng ho7c ph*m !Ti nghi$m !&'ng.
0m{ v$i chcc nQng, nhi1m vF v-a l cJ %uan trMc ti/p ti/n hnh tD tFng v-a l cJ %uan &i.m st vi1c tun th,o php lu7t trong
%u trnh tD tFng, cho nIn 0m{ c vai tr= rt l$n trong vi1c giHi %u4/t vF n hnh sM, "Ho Hm vi1c 9 l nghiIm minh Vng
ngi, Vng ti, nht l Di v$i " can l ngi cha thnh niIn* +rong v=ng (( nQm Yt- nQm (22k /n nQm 3uukZ, ngnh &i.m
st : 9 l ]]*(`w " can l ngi cha thnh niIn Ytrung "nh mBi nQm 9 l hJn ]uuu " can l ngi cha thnh niInZ trong
tru4 tD ]3*v[w " can chi/m 2`,((, nh chW (*`[u " can chi/m [,w2 Y9,m phF lFc sD `Z* {D " can cha thnh niIn "
nh chW c 9u h$ng giHm Lan trong nhAng nQm gan 4 : cho th4 cht l!ng i5u tra : !c cHi thi1n r r1t, t c nhAng
trng h!p &h<i tD &h;ng Vng ngi, Vng ti* {D " can " nh chW ho8c nh chW Lo mihn trch nhi1m hnh sM t hJn so v$i
tr$c 4* Oi5u n4 cNng cho th4 rbng dCO+ 6: th7n trUng hJn tr$c 4* @/u h sJ !c chufn " &h;ng a4 G ho8c
chcng cc ng nghi ng ho8c thi/u, c;ng an c th. " &e lu7t* zo , chW nhAng vF n : r m$i chu4.n i . tru4 tD v 9nt
9?* {ong cNng &h;ng phHi l tt cH cc h sJ cGa dCO+ chu4.n sang 5u c a4 G chcng cc ho8c !c chufn " mt cch
&r cng m ;i &hi 0m{ : &h;ng lm tr=n trch nhi1m cGa mnh* +hMc t/ cho th4, vsn c nhi5u hi1n t!ng nhAng h sJ vF
n Lo dCO+ chu4.n sang 0m{ 6&h;ng i5u chWnh !c t g?*
d rt nhi5u vF n sau &hi nh7n !c h sJ vF n cqng v$i "Hn &/t lu7n i5u tra cGa dCO+, 0m{ &h;ng nghiIn ccu &r h sJ
vF n m : ra %u4/t nh tru4 tD " can /n +~ Lsn /n +~ li trH h sJ . i5u tra "# sung v c=n thi/u nhAng chcng cc %uan
trUng Di v$i vF n ho8c c vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng*
2. Bh_c !ign !hi h-nh cc qui 5nh 8 !h !;c !W !;ng !&ong giai o*n 34! 3h
+rong v=ng (( nQm Y(22k_ 3uukZ, t#ng sD " co l ngi cha thnh niIn : " 9nt 9 sJ thfm trIn ton %uDc l ]3*32[ ngi
trong t#ng sD 2([*wku " co ni chung* @h v74 sD " co l ngi cha thnh niIn " a ra 9nt 9 sJ thfm chi/m ],`[
trong t#ng sD " co* Cua Lihn "i/n sD " co l ngi cha thnh niIn : " 9nt 9 sJ thfm cho th4, c sM tQng giHm &h;ng
ng 5u trong v=ng (( nQm tr< li 4* {D " co " a ra 9nt 9 nhi5u nht l vo nQm 3uuv v$i `*uv v sD l!ng !c
a ra 9nt 9 thp nht l nQm 3uu] v$i 3*kv* dNng giDng nh dCO+, 0m{, +~ &hi 9nt 9 sJ thfm nhAng vF n m " co l
ngi cha thnh niIn th ngoi vi1c phHi tun thG cc %u4 nh chung cGa Ko++^{ nQm 3uu[ c=n phHi Hm "Ho cho cc %u4
nh 8c "i1t Di v$i ngi cha thnh niIn !c thMc hi1n* g8c Lq Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nh v5 cc thG tFc 8c "i1t nh
sM tham gia cGa ngi "o chAa, cGa gia nh v cc t# chcc 9: hi, v5 thnh phan î ng 9nt 9, hnh thcc 9nt 9R rt cF
th., tu4 nhiIn trIn thMc t/, vi1c thMc hi1n nhAng %u4 nh n4 g8p &h;ng t &h &hQn* < mt sD a phJng vsn c=n tnh trng
vi phm php lu7t vsn 9H4 ra Lsn /n &hi 9nt 9 phVc thfm, +~ cp phVc thfm phHi hue n . i5u tra li ho8c 9nt 9 sJ thfm
li vF n
gt sD nhAng v$ng mXc thng g8p < cc +~ a phJng, lP
i bkn c6n !Hnh !&*ng 2h=ng cj ngi b-o ch+a, ngi *i Qi>n hep php !ham gia !&ong cc phi$n !o- RL !hdm, phlc !hdm.
S.K
113

KIn cnh sM thi/u hi.u "i/t c=n c tnh trng lm "-a, lm fu Lsn /n vi1c 9nt 9 " vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng
cGa nhAng ngi ti/n hnh tD tFng* +nh trng &h;ng c ngi "o chAa cho " co l ngi cha thnh niIn ti phiIn to vsn
9H4 ra < mt sD a phJng trong cH n$c*
d nhAng vF n m " co l ngi cha thnh niIn &h;ng c ngi i Li1n h!p php tham gia tD tFng* gt trong nhAng
ngu4In nhn chnh cGa nhAng vi phm n4 l cc %ui nh v5 ngi i Li1n h!p php trong Ko++^{ nQm 3uu[ vsn cha cF
th., r rng cho nIn &hi p LFng, cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng : &h;ng 4Iu cau ngi i Li1n h!p php tham gia . "Ho v1
%u45n l!i cho " co l ngi cha thnh niIn* +rong &hi 9nt 9 " co l ngi cha thnh niIn, c rt nhi5u vF n : &h;ng
c i Li1n gia nh v cc t# chcc 9: hi tham gia tD tFng, 8c "i1t l Di v$i nhAng vF n m " can, " co sDng lang thang,
&h;ng r l lch* 0i1c tham gia phiIn to cGa i Li1n gia nh, i Li1n cGa nh trng ho8c cc t# chcc 9: hi chG 4/u l chW
/n 9,m to 9nt 9 v ngh, to tu4In n* 0 nh v74 th vi1c tham gia cGa hU chW mang tnh hnh thcc v thF ng th,o %u4/t
nh cGa +~ . h!p php ho phiIn to v n/u &h;ng si vi phm nghiIm trUng thG tFc tD tFng Lsn /n hue n* Ko++^{ %u4
nh trong &hi 9nt 9 nhAng vF n m " co l ngi cha thnh niIn th î ng 9nt 9 phHi c mt î thfm nhn Ln l
gio viIn ho8c cn " Oon thanh niIn, nhng thMc t/ cho th4, cJ cu î thfm nhn Ln li &h;ng phq h!p, sD l!ng î
thfm l gio viIn, cn " Oon thanh niIn c=n t hJn so v$i 4Iu cau 9nt 9* +hIm vo , nhi5u ngi î thfm nhn Ln l
gio viIn, cn " Oon li &h;ng thMc hi1n a4 G chcc nQng, nhi1m vF cGa mnh v rt &h &hQn cho +~ &hi mi cc v î
thfm ni trIn tham gia 9nt 9, c th. v "7n c;ng tc nhng trong chXc chXn c ngu4In nhn thi/u nhi1t tnh v S thcc trch
nhi1m &h;ng cao* 0i1c mi î thfm nhn Ln cGa +~ cNng cha /n !c tt cH cc î thfm nhn Ln, m$i chW t7p trung <
mt sD î thfm c i5u &i1n thng 9u4In tham LM phiIn to* dNng chnh t- nhAng l Lo trIn m vi1c 9nt 9 mt sD vF n m
" can, " co l ngi cha thnh niIn < mt sD nJi : c nhAng vi phm nghiIm trUng v5 thG tFc tD tFng Lsn /n tnh trng
+~ cp trIn phHi hue n 4Iu cau 9 sJ thfm li t- auR
i bkn c6n nhiu Bhdm phn !hiu nh+ng hiMu bi! c1n !hi! 8 !9m ,Z h'c, 2hoa h'c gio Q;c Wi 8i b5 co ,- ngi cha
!h-nh ni$n 2hi 34! 3h.
mhi nh gi v5 sM tha4 #i trong nh7n thcc cGa +hfm phn thF l cc vF n m " can, " co l ngi cha thnh niIn, Ko
co l!ng gi LM n t php ngi cha thnh niIn a ra nh7n 9ntP +r$c 4 cc +hfm phn thng c &hu4nh h$ng rt
tri1t ., tun thG cc ngu4In tXc gi4 t th,o t-ng chA* K4 gi hU Di 9 v$i trl ,m "bng tnh thJng l$n hJn, v chV S /n
cc ,m hJn* d vl hU thMc "Fng cD gXng giVp p cc ,m* +h7m ch c vl nhi5u lVc, hU giVp cc ,m vi manh mDi . cc ,m
trnh "4 tnh huDng cGa mnh mt cch c l!i nht* O: c nhAng +hfm phn trong î ng 9nt 9 lu S v 8t cu h>i Jn
giHn, giHi thch c8n &i cho " co l ngi cha thnh niIn, nhng cNng c mt sD thfm phn c=n thi/u nhAng hi.u "i/t can
thi/t v5 tm lS ngi cha thnh niIn* O;i &hi cNng &h &hQn cho cc thfm phn giA trng thi, tinh than phq h!p v$i ngi
cha thnh niIn n/u cqng ng4 h;m thfm phn phHi 9nt 9 nhAng vF n m " co l ngi thnh niIn* d tnh trng lVng
tVng n4 l Lo mt phan l$n sD +hfm phn !c phn c;ng 9nt 9 nhAng vF n m " co l ngi cha thnh niIn &h;ng c
nhAng hi.u "i/t can thi/t v5 tm lS hUc, &hoa hUc gio LFc cNng nh hot ng u tranh ph=ng v chDng ti phm cGa ngi
cha thnh niIn* zo , vsn c=n nhAng +hfm phn th. hi1n thi nghiIm trUng v gi7n LA &hi thfm vn cc ,m lm cho cc
,m cHm th4 s! h:i, cQng thng* d th. nh7n th4 rbng, &h;ng &h trang nghiIm ti ph=ng 9 n, thi lnh lqng, %ut tho
cGa +hfm phn : Hnh h<ng tiIu cMc /n &hH nQng &hai "o hi1u %uH v tham gia a4 G vo %u trnh tD tFng cGa " co l
ngi cha thnh niIn* dc phiIn to 9nt 9 " co l ngi cha thnh niIn !c Lihn ra c;ng &hai, c nhi5u ngi Ln tham
LM, c rt t cc vF n !c 9nt 9 &n, trong &hi c nhi5u vF n c=n !c a ra 9nt 9 lu ng cNng lm tQng thIm cHm
gic s! h:i, lo lXng " &T th cGa cc ,m*
[* +hMc tihn thi hnh cc %ui nh v5 thG tFc tD tFng trong giai on thi hnh n
@hn chung trong nhAng nQm gan 4 vi1c %uHn lS, gio LFc ngi cha thnh niIn phm ti : !c chV S, coi trUng hJn
tr$c* dc cJ %uan c thfm %u45n thi hnh cc "i1n php t php, n tr,o, cHi to &h;ng giam giA : c nhi5u cD gXng trong
vi1c phDi h!p v$i cc t# chcc, chnh %u45n cJ s< . c nhAng "i1n php gio LFc phq h!p Di v$i ngi cha thnh niIn phm
ti* dc tri giam : cD gXng Hm "Ho vi1c thMc hi1n cc %ui nh cGa php lu7t v5 ch/ giam giA nh Qn uDng, hUc t7p, sinh
hot, vui chJi giHi tr, lao ng, &hm scc &hol nh &T cNng nh %uan tm /n c;ng tc 9nt giHm thi hn chp hnh hnh pht
tq, tm nh chW thi hnh hnh pht tq* {au &hi ngi cha thnh niIn phm ti tr< v5 a phJng, chnh %u45n cJ s< 5u c
gXng tm &i/m giHi php to vi1c lm, #n nh i sDng cho hU* +rIn cJ s< vi1c t# chcc ti/p nh7n, trnh "o, cc a phJng
thng phDi h!p v$i cc on th. ti/p thu tm t, ngu41n vUng cGa cc ,m . t- c &/ hoch giVp p, cF th. nh gi$i thi1u,
"D tr vi1c lm, cho va4 vDn . sHn 9ut &inh Loanh, pht tri.n &inh t/ gia nh* gt sD a phJng cNng c hot ng phDi h!p
v$i trung tm L4 ngh5, s< lao ng thJng "inh_ 9: hi L4 ngh5 mihn ph cho cc ,m* g8c Lq v74, c;ng tc thi hnh n hnh
sM Di v$i ngi cha thnh niIn vsn c=n nhAng hn ch/, v$ng mXc sauP
i a=ng !c !hi h-nh n !&Go, ci !*o 2h=ng giam gi+ Wi 8i ngi b5 2! n ,- ngi cha !h-nh ni$n cj ,lc, cj nLi 8kn c6n
bu=ng ,Xng, chDnh quyn cL R0 0 mT! RW 5a phLng 8kn cha !h_c R_ quan !9m R! Rao n 8Pn n-y.
î1n na4 te l1 ngi cha thnh niIn " cc +~ < 0i1t @am &/t n tq cho h<ng n tr,o cao hJn hn so v$i vi1c p LFng cc
loi hnh pht &hc* +u4 nhiIn chVng ta vsn cha c nhAng %u4 nh ch8t chi, cF th. v5 ch/ chp hnh n tr,o, Lo vi1c
thi hnh c=n cha nghiIm* KIn cnh , Lo &h;ng nXm !c cc %u4 nh cGa php lu7t v5 loi hnh pht n4 nIn ngi " &/t
n l ngi cha thnh niIn v i Li1n gia nh c nhAng hi.u nham, hi.u sai v5 ni Lung cGa n tr,o* Û cho rbng n tr,o
&h;ng phHi l hnh pht cho nIn Lsn /n tm l coi thng vi1c thMc hi1n "Hn n ho8c &h;ng "i/t thMc hi1n* +rong thi gian thi
hnh hnh pht tq cho h<ng n tr,o, Lo &h;ng !c gim st ch8t chi, gio LFc v sM %uan tm t- pha gia nh, chnh %u45n
a phJng v cc t# chcc 9: hi, &h;ng c sM phDi h!p th,o Li t- pha cc cJ %uan thi hnh n hnh sM nIn ngi cha thnh
niIn li ti/p tFc phm ti*
i @7c Qp RW ngi cha !h-nh ni$n chim !q ,> 2h cao !&ong cc !&*i giam nh+ng nIm g1n 9y nhng cc iu 2i>n giam gi+,
ch T Rinh ho*! ca ngi cha !h-nh ni$n cj nh+ng nLi 8kn cha ec m bo.
S.K
114

+h,o sD li1u thDng &I cGa dFc 03`, K d;ng an v5 sD l!ng ngi cha thnh niIn ang chp hnh hnh pht tq ti cc tri
giam cho th4, sD ngi cha thnh niIn " pht tq giam trIn cH n$c l rt l$n* +rong v=ng ` nQm Y(22w_3uuvZ, trIn cH n$c
c (k*3wk " co l ngi cha thnh niIn " 9 pht tq giam chi/m vw,2k trong t#ng sD " co l ngi cha thnh niIn "
a ra 9nt 9* +u4 nhiIn vi1c giam riIng ngi cha thnh niIn c=n t te l1 tJng Di thp* g8c Lq @h n$c v Kan gim th
cc tri giam : c nhi5u cD gXng song Lo i5u &i1n v7t cht cGa cc cJ s< giam giA, cHi to c=n hn ch/ nIn vi1c giam riIng
ngi cha thnh niIn " pht tq cha !c thMc hi1n tDt* dh/ Qn <, sinh hot < mt sD tri giam cha thMc sM Hm "Ho v1
sinh nIn vsn c=n tnh trng cc phm nhn mXc "1nh ngoi La, cc i5u &i1n chQm sc 4 t/ c=n nhi5u hn ch/, ngu4 cJ l4
nhihm ^0t~z{ trong cc tri giam &h l$n* Oi5u &i1n vui chJi giHi tr cGa phm nhn l ngi cha thnh niIn vsn cha
!c tDt, cha c c;ng cF, v7t LFng phFc vF giHi tr no &hc Ynh th vi1n, LFng cF th. thaoRZ cho phm nhn ni chung v
phm nhn l ngi cha thnh niIn ni riIng* zo i5u &i1n cJ s< v7t cht c=n %u ngho nn, thi/u trang thi/t " . hUc v
thMc hnh ngh5 nIn < mt sD tri giam vsn cha t# chcc !c vi1c hUc ngh5 cho ngi cha thnh niIn* Oa phan cc tri giam
m$i chW lo !c vi1c &i/m vi1c lm YchG 4/u l lao ng thG c;ng nh ng gch, phF 94, o ao hRZ v cc hot ng tQng
gia sHn 9ut mang tnh cht tM cp tM tVc trong "Hn thn cc tri giam nh nu;i l!n, trng rau, lm vnR m cha thMc hi1n
!c vi1c o to ngh5 mt cch thch h!p* 0i1c hUc vQn ho nhn chung : !c thMc hi1n a4 G cho phm nhn l ngi
cha thnh niIn trong cc tri giam th,o chJng trnh rVt gUn chW t7p trung vo mt sD m;n cJ "Hn* 05 vn 5 mihn giHm n
!c thMc hi1n &h tDt* 0i1c chufn " cho ngi cha thnh niIn h/t hn tq ti ho nh7p cng ng ti cc tri giam !c ti/n
hnh mt cch thF ng* gt sD a phJng, Kan gim th chW gi c;ng vQn cho chnh %u45n a phJng tr$c &hi ngi cha
thnh niIn !c trH tM Lo sau cp ti5n, tu 9, cho ngi cha thnh niIn tM v5 n/u &h;ng c ngi /n n* @gi cha
thnh niIn sau &hi !c trH tM Lo &h;ng !c "i/t v5 tnh hnh v &hH nQng n nh7n cGa a phJng nIn thng c tm l
hoang mang, lo lXng*
i bi>c p Q;ng cc bi>n php ! php c6n cha mang ,*i hi>u qu cao. ri+a Bs 8i tq ban nh9n Q9n 5a phLng, nh-
!&ng, ![ chOc ec giao nhi>m 8; gim R! 8- gio Q;c cha cj R_ phWi hep Jng bT.
@hi5u &hi vi1c tu4In n cGa +~ chW trong "Hn n cha !c e "an nhn Ln a phJng, nh trng, t# chcc 9: hi thMc hi1n
ho8c c thMc hi1n nhng &h;ng thng 9u4In, &h;ng 5u 8n, c chQng chW !c thMc hi1n < thi gian au* g8t &hc, cha c
sM phDi h!p ch8t chi giAa +~ v cJ %uan, t# chcc, chnh %u45n a phJng, nJi c trch nhi1m gim st, gio LFc ngi cha
thnh niIn phm ti* ODi v$i "i1n php 6a vo trng gio Lpng? hi1n na4 cNng c nhAng &h &hQn nht nh v5 cJ s< v7t
cht, i5u &i1n sinh hot, hUc t7p, vui chJi, giHi tr cho nIn cNng Hnh h<ng &h;ng nh> t$i cht l!ng gio LFc ngi cha
thnh niIn ti cc trng gio Lpng* 0n 5 n4 =i h>i sM %uan tm v au t hJn nAa cGa @h n$c v cc cJ %uan c thfm
%u45n*
@h v74, %ua nhAng sD li1u v &/t %uH i5u tra v5 thMc tihn p LFng cc %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[ v5 &h<i tD, i5u tra,
tru4 tD, 9nt 9 v thi hnh n hnh sM Di v$i nhAng vF n m " can, " co, ngi " &/t n l ngi cha thnh niIn, chVng t;i
th4, m8c Lq cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng : c nhi5u cD gXng thMc hi1n cc %u4 nh cGa Ko++^{ nhng < mt sD a
phJng vsn c=n nhAng hn ch/, tn ti, th7m ch c=n vi phm nghiIm trUng cc %ui nh cGa Ko++^{*
/H;/1 &UT 0D 6} H2/1 H(}/ TH47/ THV TW0 5T 1/ T5(/1 Tc TW/1 H~/H S| )D /1 -X,
0Z, 0'4 0'4 00H T2 DHD
HIng Thm *inh San
KhIa Lut Hnh s TQJKng )@i hAB Lut H /i
(* O. trnh tnh trng &no Li &h;ng can thi/t %u trnh i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 vF n hnh sM cNng nh tnh trng tn Ung n,
ng thi v$i mFc ch "Ho v1 &p thi %u45n v l!i ch chnh ng cGa nhAng ngi tham gia tD tFng th,o %u4 nh cGa php
lu7t, K lu7t +D tFng hnh sM YKo++^{Z : %u4 nh thG tFc rVt gUn ti chJng jjj0* 05 vn 5 n4, @gh %u4/t sD uw_
@Ct+ cGa K dhnh tr : 9c nhP 6@ghiIn ccu . %u4 nh v thMc hi1n thG tFc rVt gUn Di v$i nhAng vF n Jn giHn,
phm ti %uH tang, chcng cc r rng, h7u %uH t nghiIm trUng?* 0$i tinh than , Ko++^{ YK lu7t tD tFng hnh sMZ nQm 3uu[
: &h;i phFc thG tFc rVt ngXn tr$c 4 !c p LFng . i5u tra, tru4 tD v 9nt 9 Di v$i nhAng vF n hnh sM t %uan trUng,
phm ti %uH tang, Jn giHn, r rng,Y Z na4 gUi l thG tFc rVt gUn v ginh mt chJng %u4 nh v5 thG tFc n4 nhng hi1n na4
t !c cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng %uan tm, chV S /n vi1c p LFng . giHi %u4/t vF n hnh sM* dqng v$i c;ng cuc #i
m$i ton Li1n cGa t n$c trIn mUi lEnh vMc trong i5u &i1n 94 LMng @h n$c php %u45n v hi nh7p %uDc t/, @gh %u4/t
sD ]w_@Ct+ ng4 3vtvt3uuv v5 chi/n l!c 94 LMng hon thi1n h1 thDng php lu7t 0i1t @am /n nQm 3u(u, nh h$ng /n
nQm 3u3u v @gh %u4/t sD ]2_@Ct+ ng4 3t`t3uuv v5 chi/n l!c cHi cch t php /n nQm 3u3u : chW r vi1c can phHi ti/p
tFc sa #i, "# sung nhbm ti/p tFc hon thi1n Ko++^{, nng cao cht l!ng c;ng tc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 v thi hnh n
hnh sM cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* @hAng %u4 nh cGa Ko++^{ v5 thG tFc rVt gUn cNng can phHi !c nghiIn ccu sa
#i, "# sung . p cng 4Iu cau* @hn chung, p LFng thG tFc rVt gUn gp phan vo vi1c giHi %u4/t nhanh chng vF n hnh sM
v trnh tnh trng tn Ung n* Cu trnh tD tFng th,o thG tFc rVt gUn !c %u4 nh ti Ko++^{ nQm 3uu[ chW &no Li "a
mJi ng4 &. t- ng4 ra %u4/t nh &h<i tD vF n hnh sM, giVp cJ %uan tD tFng nhanh chng giHi %u4/t vF n hnh sM\ " can,
" co &h;ng phHi ch lu, &h;ng " tm giam &no LiR g8t &hc, vi1c p LFng thG tFc n4 c=n ti/t &i1m !c thi gian, chi
phR trong %u trnh giHi %u4/t vF n hnh sM* +h,o %u4 nh ti Oi5u [(2 Ko++^{ th, thG tFc rVt gUn chW !c p LFng &hi
S.K
11

c G "Dn i5u &i1n lP @gi thMc hi1n hnh vi phm ti " "Xt %uH tang\ sM vi1c phm ti Jn giHn, chcng cc r rng\ ti
phm : thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng\ ngi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng* +u4 nhiIn, thG tFc rVt gUn li chW
!c p LFng trong %u trnh i5u tra v tru4 tD chc &h;ng p LFng trong %u trnh 9nt 9* zo v74, ti phiIn to 9nt 9 Di v$i
nhAng vF n !c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn li !c ti/n hnh nh Di v$i cc vF n ti/n hnh th,o thG tFc
"nh thng*Y Z** 3* {au hJn "Dn nQm thi hnh Ko++^{ nQm 3uu[ Yt- ng4 (tkt3uu] /n na4Z, hau nh thG tFc n4 t !c p
LFng, th7m ch c cJ %uan ti/n hnh tD tFng < mt sD tWnh c nQm &h;ng c mt vF n no !c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o
thG tFc rVt gUn* 0i1c p LFng thG tFc n4 Lo v74 c=n nhi5u "t c7p can !c &hXc phFc* @gu4In nhn cGa sM &h;ng p LFng
thG tFc rVt gUn . giHi %u4/t vF n hnh sM l Lo ngi trch nhi1m\ nhAng %u4 nh cGa Ko++^{ v5 thG tFc rVt gUn cha !c
r rng, a4 G* g8t &hc li cha c vQn "Hn h$ng Lsn cF th. v5 vi1c p LFng nhAng %u4 nh cGa Ko++^{ v5 vi1c i5u tra,
tru4 tD th,o thG tFc rVt gUn* Oi5u n4 th. hi1n cF th. nh sauP +hi hn i5u tra th,o thG tFc rVt gUn chW !c ti/n hnh trong
thi hn (3 ng4* +rong thi hn cJ %uan i5u tra phHi ti/n hnh mt lot cc hnh vi tD tFng nhP a %u4/t nh &hi cung " can\
l4 li &hai cGa ngi chcngRv ti/n hnh cc thG tFc &hc nh nh gi ti sHn, trng cau gim nhRdhng hn, . ch &/t
%uH nh gi ti sHn th nhanh nht cNng phHi mt mt tuan, ch7m th hai tuan, c &hi &no Li hJn nAa* gt trong nhAng &h
&hQn ng ni nAa, l vi1c 9c minh lS lch, ti5n n, ti5n sM cGa " can* @/u l ngi a phJng th thng cNng mt mt
tuan lh . 9c minh nhn thn* @/u l ngi < tWnh &hc th thG tFc n4 cD gXng lXm cNng mt &hoHng mt thng* +hi hn
tru4 tD th,o thG tFc rVt gUn th,o %u4 nh ti i5u [3( Ko++^{ l "Dn ng4* @/u vF n !c ti/n hnh th,o thG tFc "nh
thng th, trong thi hn "a ng4 &. t- ng4 ra %u4/t nh tru4 tD " can tr$c to n "bng "Hn co trng th 0i1n &i.m st phHi
giao "Hn co trng cho " can* +rong trng h!p tru4 tD th trong thi hn "a ng4, &. t- ng4 %u4/t nh tru4 tD "bng "Hn co
trng, vi1n &i.m st phHi gi h sJ v "Hn co trng /n to n*Y Z +rong thG tFc rVt gUn li &h;ng %u4 nh v5 thi hn n4,
nhng n/u p LFng th,o thG tFc "nh thng cNng &h;ng #n, v thi hn nghiIn ccu h sJ . ra %u4/t nh tru4 tD li %u ngXn
so v$i thi hn gia %u4/t nh tru4 tD cho " can v chu4.n h sJ cho to n* +hi hn chufn " 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn
th,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u [3] Ko++^{ l "H4 ng4* @/u vF n !c ti/n hnh th,o thG tFc "nh thng th %u4/t nh
a vF n ra 9nt 9 phHi !c giao cho " co, ngi i Li1n h!p php cGa hU v ngi "o chAa ch7m nht l mi ng4
tr$c &hi m< phiIn to*Y Z ODi v$i thG tFc rVt gUn th Ko++^{ li &h;ng %u4 nh thi hn n4 nhng thi hn %u4 nh th,o
thG tFc th;ng thng th &h;ng th. p LFng !c* +h,o &hoHn ( Oi5u [3] Ko++^{ th, trong thi hn "H4 ng4 &. t- ng4
nh7n !c h sJ vF n, thfm phn !c phn c;ng chG to phiIn to phHi ra %u4/t nh a vF n ra 9nt 9Rchc &h;ng %u4
nh phHi giao %u4/t nh a vF n ra 9nt 9 cho " co trong thi hn "ao nhiIu ng4 &. t- ng4 ra %u4/t nh nh Di v$i vF
n "nh thng* @h v74, to n c th. giao %u4/t nh a vF n ra 9nt 9 cho " co "t cc thi i.m no mihn l tr$c &hi
m< phiIn to 5u !c coi l &h;ng vi phm* @/u giao %u4/t nh a vF n ra 9nt 9 c7n ng4 %u th " co &h;ng c thi
gian . mi ngi "o chAa* guDn "Ho v1 cho thn chG c hi1u %uH ngoi vi1c nghiIn ccu h sJ, sXp 9/p lch . tham gia
phiIn to, lu7t s c=n phHi g8p gp, trao #i v$i thn chG, trao #i, 5 9ut v$i cJ %uan ti/n hnh tD tFng &hi can thi/t* 0$i thi
gian i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn nh trIn th ngi "o chAa &h c th. lm thG tFc &p . "Ho v1 thn chG*
Oi5u n4 Lsn /n vi1c lVng tVng &hi thMc hi1n vi1c p LFng thG tFc rVt gUn* 0i1c p LFng thG tFc rVt gUn th,o %u4 nh cGa
Ko++^{ nQm 3uu[ li &h;ng phHi l "Xt "uc nIn m8c Lq vF n c G i5u &i1n . p LFng thG tFc n4 nhng cJ %uan ti/n
hnh tD tFng &h;ng p LFng th cNng &h;ng phHi l vi phm thG tFc tD tFng* mhoHn ( Oi5u [3u Ko++^{ %u4 nhP 6{au &hi
&h<i tD vF n, th,o 5 ngh cGa cJ %uan i5u tra ho8c 9nt th4 vF n c G cc i5u &i1n %u4 nh ti Oi5u [(2 cGa K lu7t n4,
0i1n &i.m st c th. ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn?* @h v74 c th. ni vF n c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o thG tFc
rVt gUn ha4 &h;ng hon ton phF thuc vo cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st chc &h;ng phF thuc vo to n* +u4 nhiIn, n/u
trng h!p 0i1n &i.m st trH h sJ . i5u tra "# sung ho8c tm nh chW vF n th,o %u4 nh ti i.m " v i.m c &hoHn (
Oi5u [3[ Ko++^{ th 0i1n &i.m st phHi ra %u4/t nh hue "> %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v vF n !c giHi %u4/t
th,o thG tFc chung* ô8c trong trng h!p to n trH h sJ . i5u tra "# sung ho8c tm nh chW vF n th,o %u4 nh ti i.m
" v i.m c &hoHn ( Oi5u [3] Ko++^{ th to n chu4.n h sJ cho 0i1n &i.m st v vF n !c giHi %u4/t th,o thG tFc chung*
d th. th4 rbng, Lo cha c %u4 ch/ phDi h!p ch8t chi giAa cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st v to n trong vi1c i5u tra, tru4
tD, 9nt 9 Di v$i nhAng vF n c G i5u &i1n . giHi %u4/t th,o thG tFc rVt gUn nIn vi1c p LFng thG tFc n4 trong thMc t/ c=n
hn ch/* Oi5u &i1n p LFng "i1n php ngQn ch8n !c %u4 nh trong Ko++^{ c=n c i.m cha h!p l* @goi "a i5u &i1n
!c %u4 nh ti i.m (,3,[ th i.m ] Oi5u [(2 Ko++^{ %u4 nh l 6ngi phm ti phHi c cQn c$c, lai lch r rng?*
jc minh cQn c$c, lai lch cGa ngi phm ti l trch nhi1m cGa cJ %uan i5u tra v trong trng h!p can thi/t cJ %uan i5u
tra c th. ue thc cho cJ %uan i5u tra &hcY Z ti/n hnh 9c minh cQn c$c, lai lch cGa ngi phm ti* +u4 nhiIn, thMc tihn
i5u tra cho th4, nhAng trng h!p n4 thng li rJi vo nhAng vF n m ngi phm ti li &h;ng nh$ r %uI %un, nJi c
trV ho8c hU cD tnh &hai &h;ng Vng %uI %un, nJi c trV 6nIn dJ %uan i5u tra Lq c ti/n hnh i5u tra, 9c minh l lch " can
cNng chW mang tnh hnh thcc, v 4 l vi1c m= &im 4 ". m &h;ng "ao gi c &/t %uH*Y Z zo v74, vi1c %u4 nh ngi phm
ti c cQn c$c, lai lch r rng l i5u &i1n . p LFng thG tFc rVt gUn chng nhAng &h;ng to i5u &i1n . cJ %uan i5u tra
ti/n hnh i5u tra vF n mt cch nhanh chng m c=n l mt trong nhAng %u4 nh lm hn ch/ cJ %uan ti/n hnh tD tFng
trong vi1c p LFng thG tFc rVt gUn . giHi %u4/t vF n hnh sM* Ko++^{ nQm 3uu[ m$i chW %u4 nh v5 vi1c &hi/u ni Di v$i
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn ti &hoHn [ Oi5u [3u nhng &h;ng %u4 nh cF th. h7u %uH cGa vi1c &hi/u niP Cu4/t nh
p LFng thG tFc rVt gUn c th. " &hi/u ni* K can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hi/u ni %u4/t nh p LFng
thG tFc rVt gUn\ thi hi1u &hi/u ni l "a ng4 &. t- ng4 nh7n !c %u4/t nh* mhi/u ni !c gi /n 0i1n &i.m st : ra
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v phHi !c giHi %u4/t trong thi hn "a ng4 &. t- ng4 nh7n !c &hi/u ni* @h v74,
n/u &hi/u ni !c chp nh7n ha4 &h;ng chp nh7n th vF n si !c giHi %u4/t th,o thG tFc no cNng cha !c %u4 nh r
rng* +u4 nhiIn, ai cNng hi.u rbng, n/u &hi/u ni !c chp nh7n th vF n phHi !c giHi %u4/t th,o thG tFc "nh thng
nhng thi hn i5u tra, tru4 tD si !c tnh nh th/ no . Hm "Ho cho vi1c ti/n hnh tD tFng Vng v$i tinh than cGa
S.K
11!

Ko++^{ m &h;ng Hnh h<ng g /n vi1c "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa nhAng ngi tham gia tD tFng* +hMc t/, n/u
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn " &hi/u ni v vi1c giHi %u4/t &hi/u ni Lq c &p thi, Vng %u4 nh cGa Ko++^{ th
cNng mt ` ng4, m thi hn tru4 tDi a chW l "Dn ng4, n/u &hi/u ni &h;ng !c chp nh7n* Ko++^{ cha c %u4 nh v5
sM tham gia cGa ngi "o chAa* @/u ngi "o chAa cc lm thG tFc tham gia "o chAa nh Di v$i cc vF n "nh thng th
hU &h c th. "o chAa &p thi v hi1u %uH, v thi hn i5u tra chW c (3 ng4 m vi1c " can ti/n hnh mi !c ngi "o
chAa, ngi "o lm thG tFc 9in !c cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa th cNng mt m4 ng4 ri* @goi nhAng l Lo trIn,
vi1c cJ %uan ti/n hnh tD tFng ngi, &h;ng p LFng thG tFc rVt gUn . giHi %u4/t vF n hnh sM, &. cH trng h!p c G i5u
&i1n . c th. p LFng* O l, nh7n thcc cGa cn " i5u tra trong vi1c p LFng thG tFc rVt gUn* d S &i/n cho rbng, &h;ng "
p lMc v5 l!ng n th &h;ng vi1c g phHi p LFng thG tFc rVt gUn mt cch gp gp nh v74* Û cho rbng, n/u thi gian ngXn
nh v74 th Lh Lsn /n sai st v n/u &h;ng ma4 li lm oan ngi v; ti th trch nhi1m rt l$n * zo , cc th,o thG tFc "nh
thng . i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cho cfn th7n vsn tDt hJn* [* +- vi1c phn tch nhAng "t cp nIu trIn cho th4, thG tFc rVt
gUn l mt trong nhAng vn 5 cJ "Hn can !c nghiIn ccu, sa #i, "# sung cho phq h!p v$i 9u th/ hi nh7p v ti/n trnh cHi
cch t php, . t- nQm 3uuk /n nQm 3u(u c th. th;ng %ua* @/u tu41t Di ho i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn nh hi1n
na4Rth hau nh &h;ng th. thMc hi1n !c*Y Z O. &hXc phFc nhAng "t c7p nIu trIn, th,o chVng t;i can sa #i, "# sung mt
sD %u4 nh cGa Ko++^{ th,o h$ng sauP ODi v$i thi hn p LFng thG tFc rVt gUnP O. Hm "Ho cho vi1c ti/n hnh cc hot
ng i5u tra, tru4 tD v 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn th,o c hi1u %uH, ng thi to i5u &i1n cho nhAng ngi tham gia tD tFng
nht l ngi " tm giA, " can, " co thMc hi1n tDt %u45n v nghEa vF cGa hU, can %u4 nh thi hn i5u tra, tru4 tD v 9nt 9
th,o thG tFc rVt gUn l ]v ng4 chc &h;ng chW l [u ng4 nh hi1n na4* ODi v$i thfm %u45n %u4/t nh p LFng thG tFc rVt
gUnP +h,o %u4 nh cGa Ko++^{ th, cJ %uan i5u tra chW c %u45n 5 ngh vi1n &i.m st ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn
chc &h;ng c %u45n %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn* 0i1c c p LFng thG tFc rVt gUn ha4 &h;ng li hon ton phF thuc v
0i1n &i.m st* +cc l trIn cJ s< 5 ngh cGa cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn* Oi5u n4
&h;ng nhAng &h;ng giHn l!c !c thG tFc m c=n phcc tp thIm* zo v74, th,o chVng t;i can %u4 nh th,o h$ng . cJ %uan
i5u tra c %u45n ra %u4/t nh p LFng "i1n php ngQn ch8n &hi vF n c G i5u &i1n . p LFng thG tFc rVt gUn* g8t &hc,
Ko++^{ li %u4 nhP mhi c G i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn th,o %u4 nh th 0i1n &i.m st cNng &h;ng "Xt "uc phHi ra
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn m c th. ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn ho8c &h;ng ra %u4/t nh* Cu4 nh n4 Lsn
/n tnh trng c nhi5u vF n G i5u &i1n . i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn nhng vsn !c ti/n hnh th,o thG
tFc th;ng thng* +- sM phn tch trIn, &hoHn ( Oi5u [3u can sa #i th,o h$ngP 6{au &hi &h<i tD vF n, cJ %uan i5u tra ra
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, n/u 9nt th4 vF n c G cc i5u &i1n %u4 nh ti Oi5u [(2 cGa K lu7t n4*? ODi v$i
i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUnP @h : phn tch trIn, chW can giA "a i5u &i1n %u4 nh ti cc i.m (,3,[ Oi5u [(2
Ko++^{ v "> %u4 nh 6ngi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng? l i5u &i1n . p LFng thG tFc rVt gUn* +u4 nhiIn,
cNng can ni thIm rbng, hi1n na4 Ko++^{ cGa chVng ta %u4 nh thG tFc rVt gUn chW p LFng Di v$i ti phm t nghiIm trUng
cNng can phHi !c cn nhXc v 9,m 9nt* Oi.m [ Oi5u [(2 %u4 nhP +hG tFc rVt gUn chW !c p LFng &hi c G cc i5u &i1n
sau 4P +i phm : thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng* +hMc tihn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cho th4, tnh phcc tp cGa vF n
li &h;ng phHi lVc no cNng phF thuc vo loi ti phm t nghiIm trUng, nghiIm trUng, rt nghiIm trUng ha4 8c "i1t nghiIm
trUng* zo v74 . Hm "Ho tnh &p thi v &hfn trJng trong %u trnh tD tFng nIn "# sung i.m [ Oi5u [(2 th,o h$ngP +hG
tFc rVt gUn chW !c p LFng &hi c G cc i5u &i1n sau 4P +i phm : thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng, nghiIm trUng*
ODi v$i vi1c &hi/u ni %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUnP can "# sung thIm %u4 nh vo Oi5u [3u Ko++^{ trong %u4
nh r thi hn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 trong trng h!p &hi/u ni !c chp nh7n ho8c &h;ng !c chp nh7n* ODi v$i vn
5 tham gia tD tFng cGa ngi "o chAa trong thG tFc rVt gUnP O. to i5u &i1n cho ngi " tm giA, " can, " co "Ho v1
%u45n v l!i ch h!p php cGa mnh cNng nh ngi "o chAa tham gia tD tFng c hi1u %uH, can "# sung thIm mt i5u lu7t
%u4 nh v5 vn 5 n4 v$i ni Lung giHn l!c mt sD thG tFc . ngi "o chAa c th. tham gia mt cch &p thi nh, n/u
!c " can ho8c thn nhn cGa hU 4Iu cau mi lu7t s v " can : ng S th lu7t s &h;ng can phHi 9ut trnh gi4 chcng
nh7n ngi "o chAa nga4 m chW can gi4 gi$i thi1u cGa 0Qn ph=ng lu7t s, 9ut trnh thl lu7t s l c th. tham gia tD tFng
nhng ch7m nht l [ ng4 lu7t s phHi 9ut trnh gi4 chcng nh7n ngi "o chAa* @hAng ngi ti/n hnh tD tFng Di v$i
vF n !c giHi %u4/t th,o thG tFc rVt gUn cNng can phHi !c chu4In nghi1p ho . p cng 4Iu cau cGa vi1c giHi %u4/t vF n
th,o thG tFc n4* î1n na4 Lo cha c h$ng Lsn cF th. v5 vi1c p LFng thG tFc rVt gUn v trong Ko++^{ c=n c nhAng %u4
nh %u chung chung, cha r rng nIn phan l$n cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng &h;ng %uan tm /n vi1c p LFng thG tFc n4*
@/u c mt i ngN i5u tra viIn, &i.m st viIn, thfm phn !c phn c;ng chu trch nhi1m v5 thG tFc n4 th hU m$i %uan
tm /n vi1c p LFng n trong thMc t/* ODi v$i thnh phan hi ng 9nt 9P +hG tFc rVt gUn &h;ng c nghEa l chW rVt ngXn
thi hn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 m n c=n giHn l!c mt sD thG tFc* +h,o %u4 nh cGa Ko++^{ hi1n hnh th, trong giai on
i5u tra, &hi &/t thVc i5u tra, cJ %uan i5u tra &h;ng phHi lm "Hn &/t lu7n i5u tra m ra %u4/t nh 5 ngh tru4 tD v gi h
sJ cho vi1n &i.m st* +rong giai on tru4 tD, vi1n &i.m st &h;ng phHi lm "Hn co trng m ra %u4/t nh tru4 tD " can tr$c
to n "bng %u4/t nh tru4 tD* +rong giai on 9nt 9 sJ thfm th ngoi vi1c rVt ngXn thi hn chufn " 9nt 9, mUi thG tFc 5u
ti/n hnh nh Di v$i cc vF n th;ng thng* dhVng t;i cho rbng Ko++^{ nIn %u4 nh thnh phan hi ng 9nt 9 sJ thfm
th,o thG tFc rVt gUn chW can mt thfm phn m &h;ng can phHi c thIm hai hi thfm nh Di v$i cc vF n !c a ra 9nt 9nt
9 th,o thG tFc th;ng thng* Cu4 nh th,o h$ng n4 v-a to i5u &i1n cho to n chG ng trong vi1c sXp 9/p lch 9nt 9
ng thi &hXc phFc tnh trng thi/u hi thfm tham gia phiIn to nhng vsn Hm "Ho !c cht l!ng 9nt 9* 05 vi1c giao
cc %u4/t nh tD tFng cho " can, " co* O. "Ho Hm %u45n v l!i ch h!p php cGa " can, " co v p LFng thDng nht
nhAng %u4 nh v5 thG tFc rVt gUn trong vi1c giHi %u4/t vF n hnh sM, Ko++^{ can "# sung %u4 nh v5 thi hn giao %u4/t
nh tru4 tD cho " can, %u4/t nh a vF n ra 9nt 9 cho " co* @goi ra, can c %u4 nh . Hm "Ho sM phDi h!p v ch/
$c giAa cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st v to n trong vi1c p LFng thG tFc rVt gUn* @/u vF n c G i5u &i1n p LFng thG
tFc rVt gUn m &h;ng !c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o thG tFc n4 th phHi coi 4 l trng h!p vi phm nghiIm trUng thG
S.K
11"

tFc tD tFng* ]* +hG tFc rVt gUn c nhi5u tnh u vi1t, thVc f4 %u trnh giHi %u4/t vF n !c nhanh chng, ngi phm ti
!c rVt ngXn thi gian " tm giam trong mt sD trng h!p, &hXc phFc tnh trng tn Ung n &no Li chnh v v74 m
Ko++^{ nQm 3uu[ : &h;i phFc thG tFc n4* +u4 nhiIn, . vi1c p LFng thG tFc n4 c hi1u %uH, nhAng %u4 nh cGa
Ko++^{ nQm 3uu[ v5 thG tFc rVt gUn can !c ti/p tFc nghiIn ccu . &hXc phFc nhAng "t c7p v sa #i, "# sung . p
cng 4Iu cau cGa vi1c giHi %u4/t vF n th,o thG tFc n4 !c nhanh chng, &p thi nhng phHi Hm "Ho Vng ngi, Vng ti,
Vng php lu7t, ng thi p cng 4Iu cau cHi cch t php trong giai on hi1n na4 < n$c ta*
+,-./ 6} /1H< 6W 0V< /1234 &}( 0H;< T5(/1 Tc TW/1 H~/H S|
HJng ti hi thOI vhIa hAB & lut t tng hnh s { nhSng vLn MH Bwn sqa Mi9 N sung
TH<* L,/
QUYN V NGHA VU CA NGUI BO CHA
+@ + +@ ^@^ {
\u#! R. Nguygn bIn ahin
chj ah nhi>m ò-n \u#! R Bh-nh phW H- NTi
4. *B )FBh
gFc ch %uan trUng cGa vi1c sa #i Ko++^{ 3uu[ lan n4 l 5 cao trch nhi1m v 9c nh r chcc nQng, nhi1m vF cGa cc
cJ %uan v ngi ti/n hnh tD tFng, nht l 9c nh trch nhi1m cF th. cGa t-ng chcc Lanh tD tFng, phn nh r thfm %u45n
hnh chnh v thfm %u45n tD tFng nhbm nng cao trch nhi1m cGa nhAng ngi ti/n hnh tD tFng* Ong thi 9c nh r hJn
%u45n v nghEa vF cGa nhAng ngi tham gia tD tFng* â4 ni cch &hc, can phHi tm ra ngu4In nhn nhAng %u4 nh n4 cGa
Ko++^{ v sao : c thMc tihn p LFng hJn v nQm %ua nhng vsn cha p cng !c 4Iu cau cGa nhAng @gu4In tXc cJ "Hn
!c %u4 nh cF th. ti dhJng 0 K lu7t nhbm tm ra giHi php &hXc phFc trong lan sa #i lan n4*
0$i S nghEa %uan trUng , chVng t;i rt Gng h cuc tUa m cGa Kan hUc t7p Oon lu7t s ^ @i v5 chG 5P 6Cu45n v
nghEa vF cGa ngi ti/n hnh tD tFng v tham gia tD tFng hnh sM phFc vF vi1c gp S sa #i K lu7t ++^{ 3uu[* ^4 vUng
cuc tUa m si t7p trung !c tr tu1, &inh nghi1m %uS "u cGa cc Lihn giH lu7t s . gp thIm ti/ng ni %uan trUng vo c;ng
tc cHi cch t php hi1n na4 cGa OHng v @h n$c ta*
44. +uGHn v ngha v t tng Bfa ngJKi NI BhSa.
+rong tham lu7n n4, chVng t;i 9in ng gp mt vi S &i/n v5 %u45n v nghEa vF tD tFng cGa ngi "o chAa*
+rong (v i5u cGa dhJng v5 @gi ti/n hnh tD tFng, chW c mt i5u %u4 nh v5 trch nhi1m cGa dJ %uan ti/n hnh tD
tFng giHi thch v "Ho Hm thMc hi1n cc %u45n v nghEa vF cGa ngi tham gia tD tFng* (] i5u c=n li, nhbm "Ho Hm thMc
hi1n a4 G hJn cc %u45n cGa ngi tham gia tD tFng, gp phan nng cao trch nhi1m cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng* +- &hi
nhAng %u4 nh n4 !c sa #i "# sung nhAng %u4 nh cN c=n thi/u v cha a4 G cGa Ko++^{ (2ww nhbm nng cao v
th/ v vai tr= cGa ngi "o chAa trong tD tFng hnh sM nhng thMc t/ c=n nhi5u "t c7p Lo &h;ng c cJ ch/ Hm "Ho gim st
thMc thi nhAng %u4 nh n4 cGa lu7t* +hMc t/ hJn v nQm thi hnh K lu7t ++^{ nhng cho /n na4 cc ngnh hAu %uan vsn
cha "an hnh !c mt th;ng t liIn tch . Hm "Ho sM h$ng Lsn thDng nht trong %Va trnh thMc thi lu7t m8c Lq nh n$c
cNng : phHi "> ra nhi5u ti5n "c chi ph cho cc cuc î thHo . "n v5 LM thHo th;ng t liIn tch n4 nhng &h;ng thnh*
+- thMc t/ 4, ti/n t$i gp S cho vi1c sa #i K lu7t lan n4, can c %u4 nh cF th. hJn trch nhi1m cGa cc cJ %uan +^++ v
ngi +^++, th,o %u45n cGa lu7t s v nhAng ngi tham gia tD tFng &hc si !c %u4 nh cF th. hJn v c tnh php lS
"Xt "uc cao hJn*
1. 0_B ni ung sqa Mi9 N sung liun Puan Mon ngJKi NI BhSan
Oi5u v` K lu7t tD tFng hnh sM nQm 3uu[ YKo++^{Z %u4 nh ngi "o chAa c th. lP YaZ ou7t s\ YY"Z @gi i Li1n h!p
php cGa ngi " tm giA, " can, " co\ v YcZ Ko chAa viIn nhn Ln*
@h v74, v5 m8t php lS, "o chAa viIn nhn Ln v @gi i Li1n h!p php cGa ngi " tm giA, " can, " co l mt chG
th. t php c t cch cGa ngi "o chAa trong tD tFng hnh sM* +u4 nhiIn, trong thMc tihn tD tFng hnh sM < 0i1t @am, vi1c
9,m 9nt thG tFc chcng nh7n t cch ngi "o chAa, cc ngu4In tXc, phm vi tham gia tD tFng li cha !c h$ng Lsn v %u4
nh chi ti/t, Lsn /n cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng cc cp g8p rt nhi5u &h &hQn trong vi1c Hm "Ho thMc hi1n cc %u45n v
nghEa vF cGa hU giDng ha4 &hc lu7t s < mcc no
g8c Lq c mt sD ngi tham gia v$i t cch "o chAa viIn nhn Ln c nhAng ng gp nht nh trong vi1c "Ho v1 %u45n l!i
cho " can, " co l thnh viIn t# chcc g8t tr7n, nhng nhn chung cht l!ng hnh ngh5 cGa phan ;ng nhAng ngi n4
&h;ng cao, g8p rt nhi5u cHn ngi, v$ng mXc Lo nhAng hn h|p v5 &i/n thcc php lu7t, li &h;ng !c o to chu4In su v5
cc &r nQng hnh ngh5 trong tranh tFng vF n hnh sM, &h;ng !c t7p sM trong cc t# chcc hnh ngh5 lu7t s chu4In nghi1p*
+hMc tihn 9nt 9 nhAng ngi n4 tham gia tD tFng rt hn ch/, h:n hAu m$i c ngi !c +=a n chp nh7n tham gia* +rong
giai on i5u tra, tru4 tD th hon ton vXng "ng hU, v thMc t/ lu7t s tham gia c=n rt &h &hQn* zo , th,o %uan i.m cGa
chVng t;i, ch/ nh "o chAa viIn nhn Ln v ngi &hc : hon thnh sc m1nh lch s cGa n* î1n na4, cqng v$i vi1c thMc
thi ou7t ou7t s nQm 3uu`, oiIn =an lu7t s 0i1t @am ra i : &hng nh sM l$n mnh v v th/ cGa i ngN lu7t s 0i1t
@am, h$ng t$i vi1c 94 LMng mt i ngN lu7t s chu4In nghi1p thMc hi1n cc phm vi hnh ngh5 t vn, tranh tFng v cung
cp cc Lch vF php lS phG &n cc m8t cGa i sDng 9: hi v i sDng t php9 nun Bhsng Bwn pem pt l@i v N Bho Mmnh
NI BhSa viun nh`n `n l ngJKi NI BhSa tQIng &LTTHS sqa Mi9 N sung sRk ti * dc nh l7p php can t7p trung %u4
nh c hi1u lMc v5 hot ng "o chAa trong tD tFng hnh sM vo chG th. t php Lu4 nht c G phfm cht, &r nQng v o
S.K
11#

cc hnh ngh5 l lu7t s* Oi5u cNng phq h!p v$i 9u th/ pht tri.n &hch %uan cGa ngh5 lu7t s v chG trJng cHi cch t
php < 0i1t @am hi1n na4*
_ Cu4 nh ngi " tm giA, " can, " co Ydc i5u ]w,]2, vuZ, can %u4 nh cF th. v5 %u45n cGa hU !c giHi thch
%u45n c lu7t s nga4 &hi " "Xt v c %u45n im l8ng &hi &h;ng c sM tham gia cGa lu7t s "o chAa*
_ Cu45n cGa ngi "o chAa !c tham gia tD tFng t- &hi Cu4/t nh tm giA, &hu c1n !hi! cho vi1c "o chAa\ 9,m cc "iIn "Hn v5 hot ng tD tFng &hi c m8t cGa hU v 9,m cc %u4/t nh tD tFng c
liIn %uan /n ngi m hU "o chAa\ !c th;ng "o tr$c v5 thi gian,a i.m l4 li &hai cGa ngi " "Xt, ngi " tm
giA, " can, " co v nhAng ngi thn thch cGa hU cNng nh nhAng cJ %uan t# chcc n/u &h;ng thuc " m7t @h n$c ho8c
" m7t c;ng tc Ycc i5u v`, vw, `vZ*
0n 5 t- chDi ngi "o chAa !c %u4 nh ti on 3 &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[ can hon thi1n thIm v %u4 nh
nh v74 c=n c "t c7p, &h;ng h!p lS* 0i1c &h;ng phn "i1t %u45n t- chDi ngi "o chAa cGa hai nhm Di t!ng !c %u4
nh ti i.m a v i.m " &hoHn 3 i5u lu7t n4 l mt sM &h;ng ch8t chi v5 m8t lS lu7n* ODi t!ng !c %u4 nh ti i.m a
hon ton &hc v$i Di t!ng %u4 nh ti i.m "* @hAng Di t!ng !c %u4 nh ti i.m a nh7n thcc !c Vng Xn v a4
G hnh vi t- chDi ngi "o chAa cGa mnh v hU "i/t !c &hH nQng v h7u %uH c th. 9f4 ra &hi hU t- chDi ngi "o chAa*
0 v v74 . cho hU c %u45n chG %uan tu41t Di t- chDi ngi "o chAa l h!p lS*
d=n nhAng Di t!ng !c %u4 nh ti i.m " l nhAng Di t!ng cha G trnh pht tri.n v5 th. cht cNng nh tinh than
ho8c l nhAng ngi " &hi/m &hu4/t v5 th. cht ho8c &hi/m &hu4/t v5 tm than th li1u hU c nh7n thcc !c a4 G v Vng
Xn v5 hnh vi t- chDi ngi "o chAa cGa mnh ha4 &h;ng
0$i nhAng S &i/n ni trIn, t;i cho rbng can phHi sa #i, "# sung on 3 &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ nQm 3uu[ nh sauP
6Nh+ng !&ng hep ec quy 5nh !*i iMm a 2hon 2 iu n-y Rau 2hi ,u#! R !ham gia b-o ch+a b5 can, b5 co 8kn cj quyn
y$u c1u !hay [i ho7c !u chWi ,u#! R b-o ch+a. a6n Wi 8i nh+ng !&ng hep ec quy 5nh !*i iMm b 2hon 2 iu n-y !hH
b5 can, b5 co 8- *i Qi>n hep php ca h' Rau 2hi ,u#! R !ham gia b-o ch+a 8kn cj quyn y$u c1u !hay [i ,u#! R b-o ch+a
8- nu h' !u chWi ,u#! R !hH cL quan !in h-nh !W !;ng phi ,#p bi$n bn ghi &v ,Z Qo !u chWi !&c 2hi quy! 5nh/.
)$n c*nh j c1n m0 &Tng ph*m 8i b-o ch+a b%! buTc Wi 8i b5 can, b5 co b5 3h ,Z 8 !Ti cj 2hung hHnh ph*! ,$n n 2U nIm
!p.
6H )iHu # xPuGHn v ngha v Bfa ngJKi NI BhSay
î1n na4 K co phHn cung v$i lS Lo " "cc cung, np m$m, nhFc hnhR l vn 5 rt "cc 9Vc trong cc phiIn t=a < 0i1t @am ,
lm giHm u4 tn cGa cJ %uan i5u tra, tru4 tD* dhG tUa cXt &h;ng cho hU ni th " 9,m l mt Ln chG, &h;ng &hch %uanR {<
LE c tnh trng trIn mt phan l Lo K lu7t tD tFng cha c %u4 nh cJ ch/ ccng to i5u &i1n cho lu7t s tham gia t- giai
on i5u tra, c m8t ti cc "u#i h>i cung " can* âu h/t %u trnh i5u tra lu7t s chW !c tham gia mt vi "u#i l4 l1, a
sD cc "u#i h>i cung &hc &h;ng c m8t lu7t s* 05 ngu4In tXc, &hi lu7t s tham gia : !c cp gi4 chcng nh7n ngi "o
chAa v c vQn "Hn 5 ngh !c tham gia tt cH cc "u#i h>i cung v cc hot ng i5u tra &hc th nhAng hot ng n4 "Xt
"uc phHi c lu7t s m$i c gi tr php lS* @hng thMc t/ K lu7t ++^{ hi1n hnh c %u4 nh rt mu thusn v to ra nhAng
ro cHn* 0 LFP ou7t s muDn h>i " can phHi !c i5u tra viIn ng S* xhiIn t=a 9nt 9 trl v thnh niIn &h;ng c lu7t s "o
chAa th phHi ho:n, "Hn n tu4In trong i5u &i1n th phHi hG4, nhng "Hn cung "uc ti ghi li &hai cGa " can v thnh niIn
vXng m8t lu7t s Ym8c Lq Oi5u [uv Ko++^{ %u4 nh cJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi chW nh lu7t sZ nhng hU &h;ng thMc
hi1n ho8c tm cch "Ho " can vi/t Jn t- chDi lu7t s trong &hi hU cha h5 thMc hi1n Oi5u lu7t l chW nh lu7t s th "Hn cung
li !c chp nh7n l h!p php, KHn &/t lu7n i5u tra v KHn co trng vsn c gi tr php lS "uc ti* +;i nghE 4 l lB h#ng
l$n m lan sa #i K lu7t +D tFng hnh sM t$i 4 phHi 8c "i1t %uan tm, giHi %u4/t thu o*
O. &hXc phFc, t;i cho rbng lu7t can chi ti/t th,o h$ng ngoi i.m i5u lu7t : %u4 nh i5u tra viIn th;ng "o cho lu7t s
thi gian, a i.m h>i cung " can\ cch thcc trao #i, liIn h1 . th;ng "o v$i lu7t s, nhAng ngu4In tXc v trch nhi1m "Ho
m7t th;ng tin i5u tra* mhi tham gia h>i cung, lu7t s !c h>i sau mBi vn 5, ni Lung i5u tra viIn h>i* ou7t s c %u45n
giHi thch php lu7t cho " can v5 %u45n trH li ho8c &h;ng trH li vn 5 i5u tra viIn h>i* ou7t s c %u45n phHn Di cu h>i
m$m cung, "cc cung cGa i5u tra viIn\ 9,m 9nt v c S &i/n v5 ni Lung "iIn "Hn h>i cung c Vng ni Lung trH li cGa " can
ha4 &h;ng\ 9c nh tnh trng scc &h>, v tm than cGa " can &hi h>i cung* Oi.m , &hoHn 3 Oi5u vw can "# sung th,o tinh
thanP lu7t s c %u45n g8p riIng lm vi1c v$i ngi " tm giA," can, " co &hi can thi/t* trong trng h!p 8c "i1t, mt sD ti
cF th. lu7t s c %u45n lm vi1c v$i " can trong tam nhn nhng &h;ng trong tam ngh, cGa cn " tD tFng* mh;ng " hn ch/
v5 sD l!ng lan g8p v thi gian g8p chc &h;ng phHi %u4 nh chung chung l !c g8p . trnh nhAng sM g4 &h &hQn t-
pha cJ %uan v ngi thi hnh tD tFng chW cho g8p mt cch hnh thcc v hn ch/ thi gian !c g8p*
dan "# sung %u4 nh li &hai cGa " can trong %u trnh i5u tra, tru4 tD m &h;ng c sM tham gia cGa lu7t s th &h;ng !c
c;ng nh7n l chcng cc* {M "# sung n4 hon ton &hH thi trong i5u &i1n hi1n na4 cGa n$c ta* nhAng n$c c n5n Ln chG
t php pht tri.n, " can, " co c %u45n t- chDi cung &hai n/u vXng m8t lu7t s* {M c m8t cGa lu7t s trong cc "u#i l4
cung c 3 S nghEaP gim st, &h;ng . 9H4 ra vi1c m$m cung, "cc cung, nhFc hnh\ v &h;ng . 9H4 ra tnh trng phHn cung,
"c li &hai ti cJ %uan i5u tra, vi1n &i.m st "<i vi1c l4 cung : c ngi thc "a chcng &i/n*
O. %u4 nh v5 nghEa vF cGa ngi "o chAa hon chWnh hJn, t;i cho rbng can "# sung vo &hoHn ] cGa Oi5u vw cFm t- 6n/u
ti/t l " m7t i5u tra v? vo sau cFm t- 6ngi "o chAa? nhbm Hm "Ho cho vi1c giA " m7t i5u tra m ngi "o chAa "i/t
!c &hi tham gia tD tFng* Oi5u n4 Lsn t$i tnh &hH thi cGa sM cho phnp ngi "o chAa tham gia s$m hJn trong cc vF n
9m phm an ninh %uDc gia v cc vF n 8c "i1t nghiIm trUng* @/u vsn %u4 nh chung chung l &h;ng !c ti/t l " m7t
i5u tra m &h;ng &m th,o %u4 nh &hH nQng p LFng ch/ ti n/u c sM vi phm th cJ %uan i5u tra , ngi v cho vi1c giA "
m7t i5u tra l ci c$ . &h;ng to i5u &i1n lu7t s tham gia lm cho %u4 nh thi/u tnh &hH thi*
S.K
11$

ou7t &h;ng %ui nh cF th. cJ %uan tD tFng phHi chu ch/ ti th/ no n/u &h;ng to i5u &i1n cho lu7t s hnh ngh5 nIn nhi5u
%u45n cGa ngi "o chAa &h;ng !c thMc hi1n v hau nh " vi phm* ou7t can %u4 nh cc ch/ ti cF th. Di v$i cc hnh
vi cHn tr< cGa O+0 cNng nh dC O+ Di v$i sM tham gia cGa lu7t s*
2. *t vi nhn pt
{i l &h;ng %u n/u ni rbng nhAng i5u lu7t 6ch/t? trong Ko++^{ hi1n hnh v5 %u45n v nghEa vF cGa ngi "o chAa si
!c lm sDng li v$i nhAng sa #i "# sung cF th. hJn o l thIm n;i Lung ghi nh7n tnh php lS t- &hi ngi "o chAa tham
gia tD tFng v$i a4 G cc thG tFc gi4 t th,o %u4 nh ti Oi5u 3k ou7t ou7t s th vi1c h>i cung " can chW c gi tr php lS
&hi c lu7t s tham LM* @hAng hot ng tD tFng &hc cJ %uan +i/n hnh tD tFng &h;ng !c t- chDi sM tham gia cGa l7t s &hi
lu7t s c 4Iu cau !c tham gia* @h v74 @Kd si c 6t? nga4 trong ou7t . thMc hi1n %u45n v nghEa vF cao cH cGa mnh
l "Ho v1 php ch/ v "Ho v1 %u45n l!i h!p php cGa ngi " tm giA, " can, " co*
+u4 nhiIn, mt sM sa #i, "# sung ? cJ "Hn v ton Li1n ? nhAng %u4 nh v5 %u45n v nghEa vF cGa ngi "o chAa nh
phm vi, mFc ch, 4Iu cau cGa ngi tham gia tD tFng l lu7t s chVng ta L5u 9ut pht t- thMc tihn tD tFng nIn can phHi gp
S, phn tch mt cch &hoa hU, a4 G cH v5 lS lu7n v thMc tihn . chcng minh rbng ngi "o chAa c vai tr= rt %uan trUng
trong tD tFng hnh sM, hU l mt mXt 9ch %uan trUng trong cJ ch/ gim st hot ng tD tFng cGa cJ %uan v ngi ti/n hnh tD
tFng, l ngi giVp cho ch/ Ln chG trong mt 9: hi vQn minh, ti/n " !c thMc thi, giVp cho %u45n con ngi !c t;n
trUng, gp phan 94 LMng thnh c;ng nh n$c php %u45n cGa chVng ta* Oi5u n4 l &hng nh thDng nht S &i/n, %uan i.m
cGa gi$i lu7t s ni chung v ng lDi thDng nht 9u4In suDt trong ni Lung cHi cch t php m OHng v nh n$c ta : 5
ra* @/u thMc t/ chVng ta cha th4 h/t !c vai tr= %uan trUng cGa lu7t s l tranh tFng . Hm "Ho %u45n cJ "Hn cGa " can, "
co nhbm trnh oan sai v hn ch/ vi phm trong hot ng cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng th nhi1m vF gp phan "Ho v1
php ch/ v 94 LMng thnh c;ng nh n$c php %u45n cGa gi$i lu7t s chVng ta si &h;ng th. hon thnh*
+u4 nhiIn c=n c nhi5u S &i/n cho rbng, 8i>c m0 &Tng cc quyn ca ngi b-o ch+a Rw g9y nhiu .2hj 2hIn/ cho cc cL
quan !in h-nh !W !;ngx +h,o %uan i.m cGa chVng t;i, i5u chW Vng mt phan nh> &hi < phJng Li1n l ngi ti/n hnh tD
tFng nQng lMc v trnh c=n hn ch/ < m4 nQm tr$c &hi sa #i Ko++^{ nQm 3uu[* @a4 . p cng 4Iu cau cHi cch ng
" h1 thDng cc cJ %uan t php th i ngN cn " t php : !c tQng cng v5 nQng lMc chu4In m;n v nh7n thcc ngh5
nghi1p . p cng 9u th/ hi nh7p cGa t n$c* O/n na4 phHi ni rbng vn 5 n4 &h;ng c=n l hn ch/ &h;ng th. &hXc phFc
m chVng ta phHi coi l nhAng .2hj 2hIn c1n !hi!/ . "Ho Hm mt n5n t php trong sch, gp phan chDng oan sai trong
i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cc vF n hnh sM, v chnh S nghEa v mFc ch l$n lao th chVng t;i cho rbng t- vi1c m< rng
%u45n cGa ngi "o chAa < lan sa #i, "# sung K lu7t ++^{ nQm 3uu[ th na4 can %u4 nh thIm cJ ch/ Hm "Ho %u45n
nga4 trong lu7t "bng cch %u4 nh sM tham gia cGa lu7t s l "Xt "uc* Cu4 nh n4 si &hXc phFc sM phn "i1t v h$ng Lsn
&h;ng "nh ng cGa mBi cJ %uan +^++ v5 vi1c Hm "Ho %u45n cGa lu7t s trong trng h!p lu7t s mi &hc lu7t s chW
nh* dan phHi nhn nh7n mt thMc t/ tch cMc l c sM tham gia cGa lu7t s trong cc hot ng tD tFng th ngi +^++ phHi
th7n trUng v &r cng hJn trong mUi hot ng cGa mnh* g8t &hc, lu7t s l ngi hi.u lu7t, th;ng tho v5 tD tFng nIn si l
nh 6t vn? %uan trUng cho cJ %uan v ngi +^++ mBi &hi hU 6lm th,o thi %u,n? ho8c Lo %u "7n m 6lp %uIn? %u4 nh
cGa Ko++^{ m &h;ng thMc hi1n Vng trnh tM "Xt "uc cGa %u4 trnh tD tFng* @h v74, sM sa #i , "# sung th,o h$ng phn
tch trIn si l to i5u &i1n thu7n l!i hJn cho cJ %uan v ngi ti/n hnh tD tFng thMc hi1n tDt nhi1m vF cGa mnh ng thi
Hm "Ho %u45n cGa ngi tham gia tD tFng*
+u4 nhiIn, K lu7t ++^{ hi1n hnh vsn c=n hn ch/ %u45n thu th7p chcng cc cGa ngi "o chAa* Cu4 nh cGa lu7t hi1n
hnh cho phnp lu7t s chW thu th7p chcng cc t- ngi " "Xt, " tm giA, " can, " co v nhAng ngi thn thch cGa hU\ t- cJ
%uan, t# chcc n/u &h;ng thuc " m7t %uDc gia, " m7t c;ng tc* @hng thMc t/ chcng cc &h;ng chW tn ti < nhAng ngi v
cc cJ %uan, t# chcc nIu trIn m c=n tn ti < nhAng ngi &hc c lu giA ho8c "i/t v5 nhAng tnh ti/t liIn %uan c l!i cho
hU*
K lu7t %u4 nh ngi "o chAa c %u45n c m8t &hi l4 li &hai cGa ngi " "Xt, ngi " tm giA, &hi h>i cung " can v
n/u !c i5u tra viIn ng S th !c h>i nhAng ngi n4 l %u4 nh %u45n nhng &h;ng Hm "Ho %u45n cho lu7t s* 0
v74 can %u4 nh lu7t s tham gia h>i cung !c h>i " can v nhAng ngi &hc Yn/u l Di chtZ sau &hi cn " i5u tra :
h/t cu h>i nh trnh tM h>i ti phiIn t=a l phq h!p* +hMc t/ hi1n na4 Oi5u vw Ko ++^{ hi1n hnh : %u4 nh %u45n cGa
ngi "o chAa c %u45n c m8t trong cc hot ng i5u tra &hc ? %u45n c m8t**? n4 cGa ngi "o chAa chW l ngi
6chcng &i/n? nhng cNng &h;ng !c Hm "Ho* 074 ti sao sM 6chcng &i/n? cGa lu7t s li &h &hQn nh v74 trong &hi lu7t s
. sn sng tham gia* rng &hi %u4 nh cho lu7t s %u45n n4 nh lm lu7t phHi 9ut pht t- ngu4In tXc chung l Hm "Ho
%u45n cGa " can trong mUi hot ng v mUi giai on tD tFng hU 5u c %u45n c lu7t s* Ong thi sM c m8t cGa lu7t s
nhbm Hm "Ho hn ch/ sM vi phm tD tFng cGa cJ %uan +^++ Lq < "t cc giai on no*
K lu7t ++^{ 3uu[ : m< rng %u45n cGa ngi "o chAa nhng nh+ng quy 5nh m bo cho cc quyn Py ec !h_c hi>n
!&$n !h_c ! 8kn cho ,- ,Z !huy!* Oi5u `3 %u4 nh v5 trch nhi1m cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng giHi thch v "Ho Hm thMc
hi1n cc %u45n v nghEa vF cGa ngi tham gia tD tFng v cH dhJng jjj0 %u4 nh v5 &hi/u ni, tD co trong tD tFng hnh
sM chG 4/u vsn cho ,- nh+ng quy 5nh 8 !h !;c, cha cj nh+ng ch !-i c; !hM 3h ,Z nh+ng ngi !in h-nh !W !;ng cW Z 2h=ng
!h_c hi>n cc y$u c1u, 2in ngh5 hep php j ca ngi b-o ch+a* @hAng %u4 nh ch/ ti n4 2h=ng cho cho ,- nh+ng .quy
5nh ng-nh/ cho nh+ng ngi !in h-nh !W !;ng bi! m- c1n phi ec quy 5nh c; !hM !&ong )\BBH^ M nh+ng ngi !ham
gia !W !;ng cCng bi! 8- !h_c hi>n 8ai !&6 gim R! ca mHnh mT! cch hi>u qu hLn*
dhVng ta : c @gh Cu4/t sD [ww v na4 : !c cF th. ha vn 5 "i thng oan sai vo ou7t "i thng nh n$c* 074
nhAng vn 5 Lo cJ %uan tD tFng, ngi ti/n hnh tD tFng &h;ng thMc thi a4 G trch nhi1m cGa mnh Lsn /n h sJ phHi trH i
trH li, phiIn t=a ho:n, hG4 &no Li g4 tDn &nm, thi1t hi /n ti sHn cGa nh n$c, %u45n l!i cGa " can v lu7t s th trch
nhi1m th/ no
S.K
12%

+m li, v$i nhAng ni Lung nIu trIn m$i chW l mt phan nh> nhAng "t c7p trong thMc tihn p LFng Ko ++^{ trong v nQm
%ua liIn %uan /n %u45n cGa lu7t s v trch nhi1m cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* dhVng t;i mong muDn ng gp mt sD
S &i/n nhbm gp phan hon thi1n K lu7t tD tFng hnh sM cGa 0i1t @am trong thi gian t$i, Hm "Ho n5n t php 0i1t @am 9:
hi chG nghEa*
jin cm Jn %uS v : chV S lXng ngh,
+,-./ 0V< L,T S2 KH4 0Z/ 1-D 1 & 0</9 & 0( )</1 & T:* 14<* &4 *\T 6W / KH0 {
/H;/1 62/1 *80 6} H2/1 14'4 +,->T
L'() I, LN T+'". S?"
Vo" %#p". &'() I, V0D) Tq"
+rong vF n hnh sM, lu7t s tham gia v$i vai tr= l ngi "o chAa cho " can, " co* +h,o , lu7t s !c thMc hi1n
nhAng %u45n th,o %u4 nh cGa php lu7t, trong c %u45nP 68p ngi " tm giA, g8p " can, " co ang " tm giam?*
Oi5u n4 si !c thMc hi1n &hi lu7t s c G i5u &i1n th,o %u4 nh cGa php lu7t nhP c i4 chcng nh7n "o chAa cGa cJ
%uan tD tFng, 9ut trnh thl lu7t s* O l trng h!p Di v$i " can, " co chW phm mt ti, " tm giam "<i l1nh tm giam
cGa cJ %uan tD tFng ang ti/n hnh cGa vF n * dJ %uan ti/n hnh tD tFng n4 l ngi ra l1nh tm giam " can, " co v
cNng l ngi cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho lu7t s nIn &hi lu7t s 9ut trnh gi4 chcng nh7n "o chAa cho cJ %uan c;ng
an tri giam th " ph7n nghi1p vF si Lh Lng tm !c h sJ cGa " can " co v thMc hi1n thG tFc cho lu7t s g8p " can, "
co* +u4 nhiIn, trIn thMc t/ c &h;ng t trng h!p " can, " co phm nhi5u ti v vi1c " "Xt tm giam th chW c mt cJ %uan
tD tFng ti/n hnh, nh v74 si 9H4 ra tnh huDng, " can, " co " cJ %uan tD tFng cGa a phJng ho8c cp tD tFng n4 "Xt v ra
l1nh tm giam v ti ~ nhng trong %u trnh tm giam th " cJ %uan tD tFng cGa a phJng &hc ho8c cp tD tFng &hc &h<i
tD v tru4 tD v5 ti K* @h v74, lu7t s tham gia "o chAa cho " co < ti K &hi !c cJ %uan tD tFng cp gi4 chcng nh7n "o
chAa c !c g8p gp " can, " co ang " tm giam "<i ti ~ ha4 &h;ng
*t vF Mien hnh m thB to lut sJ M gk khOi nhJ saun
xhm 0Qn g c hnh vi 6dD S g4 thJng tch? " d;ng an +x ^ &h<i tD, "Xt tm giam* +rong %u trnh " tm giam,
g " cJ %uan tD tFng %u7n O &h<i tD v tru4 tD v5 ti 6gua "n tri phnp cht ma tuS?* ia nh g : mi lu7t s "o chAa
cho g v5 ti mua "n tri phnp cht ma tuS* ou7t s : liIn h1 v$i +o n %u7n O . lm thG tFc "o chAa cho " co v !c
to n cp gi4 chcng nh7n "o chAa* {au &hi c gi4 chcng nh7n "o chAa, lu7t s : /n liIn h1 g8p " co < tri tm giam*
+i 4, sau &hi tra ccu h sJ, cn " tri giam cho "i/tP &h;ng c " can, " co no tIn g " tm giam v5 ti mua "n tri
phnp cht ma tuS cH* {au mt hi &i.m tra th cn " tri giam m$i cho "i/t cJ %uan tri giam chW !c l1nh giam g v5 ti 6dD
S g4 thJng tch? v %u4/t nh tm giam !c "an hnh "<i 0m{ thnh phD ^ v nh v74, n/u &h;ng c gi4 chcng nh7n
"o chAa cGa 0m{ thnh phD ^ cp th tri giam &h;ng th. giHi %u4/t cho lu7t s g8p !c " co* O,m v$ng mXc n4 trnh
"4 v$i l:nh o 0m{ thnh phD ^ th lu7t s chW nh7n !c sM chia sl, cHm th;ng m &h;ng c h$ng giHi %u4/t "<i 6ou7t
&h;ng %u4 nh v &h;ng c vQn "Hn cF th. h$ng Lsn v5 vn 5 n4?* Cuan i.m cGa 0m{ cho rbng, th,o c;ng vQn 5 ngh
cGa +o n %u7n O th 0m{ : ra vQn "Hn chp thu7n cho +o n %u7n O !c trch 9ut " co . 9nt 9 Yth,o cc cJ %uan tD
tFng th 4 l trng h!p m!n " can, " coZ Lo v74 v5 ngu4In tXc trong thi gian chufn " 9nt 9 cGa to n, to !c ton
%u45n trch 9ut " co . phFc vF cho c;ng tc tD tFng, chnh v v74, to : cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho lu7t s th
Jng nhiIn lu7t s si !c g8p " co ti tri tm giam Ytu4 nhiIn, 4 cNng chW l %uan i.m riIngZ* +rong &hi , pha tri
tm giam th cho rbng, c;ng vQn cGa 0m{ thnh phD ^ chW cho phnp trch 9ut " co . 9nt 9 m th;i* zo v74, chW &hi no 9nt
9 th tri m$i thMc hi1n l1nh trch 9ut c=n lu7t s th chW &hi no c gi4 chcng nh7n "o chAa cGa 0m{ thnh phD ^ th m$i
!c thMc hi1n %u45n cGa mnh* +u4 nhiIn, 0m{ thnh phD ^ chW thMc hi1n %u45n tD tFng cGa mnh Di v$i ti Lanh 6dD S g4
thJng tch? c=n Di v$i ti Lanh 6gua "n tri phnp cht ma tuS? th &h;ng thuc thfm %u45n, Lo v74 &h;ng th. cp gi4
chcng nh7n "o chAa v5 ti Lanh n4 cho lu7t s !c* duDi cqng th lu7t s &h;ng th. g8p !c " co cho /n ng4 9nt 9R
+h,o %u4 nh cGa ou7t ou7t s thP
.\u#! R ec cL quan !in h-nh !W !;ng cPp giPy chOng nh#n ngi b-o ch+a, giPy chOng nh#n ngi bo 8> quyn ,ei ca
Lng R_ !&ong 8; n hHnh R_ ho7c giPy chOng nh#n ngi bo 8> quyn, ,ei Dch hep php ca Lng R_ !&ong 8; 8i>c Q9n R_,
8; n h-nh chDnh yRau 9y g'i chung ,- giPy chOng nh#n !ham gia !W !;ng ca ,u#! Rz.
riPy chOng nh#n !ham gia !W !;ng ca ,u#! R cj gi !&5 !&ong cc giai o*n !W !;ng, !&u !&ng hep b5 !hu hJi, ,u#! R b5 !hay
[i ho7c 2h=ng ec !ham gia !W !;ng !hGo quy 5nh ca php ,u#!.
fhi c1n ,i$n h> 8i c nh9n, cL quan, ![ chOc M !h_c hi>n quyn, nghFa 8; 8- cc ho*! Tng cj ,i$n quan n 8i>c b-o ch+a,
bo 8> quyn ,ei ca 2hch h-ng, ,u#! R 3uP! !&Hnh Bh{ ,u#! R 8- giPy chOng nh#n !ham gia !W !;ng ca ,u#! R./
K lu7t tD tFng hnh sM cNng %u4 nh rP .B&ong !hi h*n N ng-y 2M !u ng-y nh#n ec ngh5 ca ngi b-o ch+a 2|m !hGo
giPy ! ,i$n quan n 8i>c b-o ch+a !hH aL quan iu !&a, bi>n 2iMm R!, Bo- n, phi 3Gm 34! M cPp giPy chOng nh#n b-o
ch+a cho h' M h' !h_c hi>n 8i>c b-o ch+aK/.
@h v74, n/u 9nt v5 m8t lS lu7n th &hi c gi4 chcng nh7n "o chAa, lu7t s si !c thMc hi1n cc %u45n cGa mnh
th,o %u4 nh cGa php lu7t trong c vi1c g8p gp " can, " co ang " tm giam* @hng thMc t/ th i5u n4 &h;ng phHi lVc
no cNng !c thMc hi1n, nh tnh huDng : nIu < trIn*
074, thMc t/ v$ng mXc n4 can !c giHi %u4/t nh th/ noP
S.K
121

+h,o chVng t;i, mt l, can "# sung mt i5u lu7t trong K lu7t tD tFng hnh sM %u4 nh r v5 vn 5 n4* âi l, phHi c mt
vQn "Hn liIn tch cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, trong %u4 nh r sM phDi h!p v h!p %u45n hn giAa cc cJ %uan tD
tFng v$i nhau trong trng h!p cJ %uan tD tFng cGa vF n n4 thMc hi1n %u45n tD tFng cGa mnh Di v$i " can, " co " tm
giam v5 mt ti &hc cGa cJ %uan tD tFng &hc*
*t s vion sqa Mi9 N sung & lut t tng hnh s 2%%3
\^. `: Ng'c Quang
a=ng !y \u#! BNHH Quang @inh Nam
m} Ho-ng Ng'c chch, `Wng à, H- NTi
xhp lu7t tD tFng hnh sM ni chung v K lu7t tD tFng hnh sM YKo++^{Z ni riIng giA vai tr= rt %uan trUng trong vi1c th. ch/
ho nhAng %u4 nh cGa î/n php, cc vQn "Hn php lu7t v5 t# chcc " m4 nh n$c v phHn nh ti/n trnh Ln chG ho cuc
sDng 9: hi th,o h$ng nh n$c c p cng cc 4Iu cau cGa nh n$c php %u45n thMc sM cGa nhn Ln, Lo nhn Ln v v
nhn Ln* zo v74, vi1c t-ng "$c sa #i, hon thi1n Ko++^{, vDn !c hUc t7p v p LFng th,o m; hnh nh n$c trong h1
thDng cc n$c 9: hi chG nghEa tr$c 4, ti i5u &i1n &inh t/ th trng, hi nh7p v$i cc n$c trong &hu vMc v th/ gi$i
hi1n na4 l h/t scc can thi/t*
xhHi th-a nh7n, so v$i Ko++^{ nQm (2ww, Ko++^{ nQm 3uu[ : c nhAng tha4 #i v5 thG tFc tD tFng th,o h$ng tQng thfm
%u45n cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng cp hu41n, 9c nh chnh 9c hJn v5 %u45n hn, nghEa vF, trch nhi1m cGa nhAng
ngi ti/n hnh tD tFng, m< rng hJn %u45n cGa cJ %uan, t# chcc, c;ng Ln tham gia vo hot ng tD tFng hnh sM v*vR * +u4
nhiIn, Ko++^{ nQm 3uu[ v$i nhAng %u4 phm php lu7t phHn nh tD tFng hnh sM n$c ta mang 7m Lu n cGa hnh thcc tD
tFng thfm vn "bng vi1c 94 LMng, s LFng h sJ vF n v$i cc chcng cc vi/t . 9nt 9 l 8c trng cJ "Hn\ phJng php tm
&i/m chcng cc . "uc ti ngi " nghi thMc hi1n ti phm chG 4/u "bng vi1c "Xt, tm giA, tm giam . thi/t l7p h sJ vF n
chc &h;ng phHi c a4 G chcng cc "uc ti ri m$i "Xt, tm giA, tm giam\ cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng c %u45n hn l$n
trong vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 "bng vi1c c ton %u45n %u4/t nh &h<i tD, tru4 tD, 9nt 9 ngi phm ti ra tr$c to n\
mUi hnh vi cGa nhAng ngi tham gia tD tFng 5u phHi chu sM cho phnp cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng v*vR *
+t nhiIn, hnh thcc tD tFng thfm vn n4 c nhAng u i.m nht nh, nh to th/ chG ng cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng
chcng minh ti phm v ngi phm ti nhbm gp phan %uan trUng trong giA gn an ninh, tr7t tM t n$c* @hng nh!c i.m
cJ "Hn cGa hnh thcc tD tFng n4 l thi gian giHi %u4/t vF n thng &no Li YLsn /n vi phm thi hn tD tFngZ\ cha to cJ
hi . nhAng ngi tham gia tD tFng a ra !c nhAng chcng cc chcng minh v5 vi1c mnh " "uc ti, 9nt 9\ vai tr= cGa lu7t
s, cGa nhAng ngi tham gia tD tFng &hc cha !c t;n trUng, "Ho v1 v " chi phDi "<i cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, ngi
ti/n hnh tD tFng\ vi1c "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa nhAng ngi tham gia tD tFng, nht l ngi " tm giA, " can, "
co " hn ch/\ vi1c tranh tFng thng cha !c "Ho Hm Lsn /n tnh trng, cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng v nhAng ngi
ti/n hnh tD tFng chufn " tr$c cc %u4/t nh cGa mnh liIn %uan /n %u trnh giHi %u4/t vF n v*vR * Oi5u n4 lm cho tD
tFng hnh sM n$c ta mang tnh hnh thcc, cha p cng !c 4Iu cau cHi cch t php !c th. hi1n trong @gh %u4/t ]2_
@Ct+ ng4 3 thng ` nQm 3uuv cGa K dhnh tr v5 dhi/n l!c dHi cch t php /n nQm 3u3u YgUi tXt l @gh %u4/t ]2Z,
nh hon thi1n chnh sch, php lu7t hnh sM v Ln sM phq h!p v$i n5n &inh t/ th trng nh h$ng 9: hi chG nghEa, 94
LMng @h n$c php %u45n 9: hi chG nghEa 0i1t @am cGa nhn Ln, Lo nhn Ln, v nhn Ln\ hon thi1n cc thG tFc tD tFng
t php, "Ho Hm tnh ng ", Ln chG, c;ng &hai, minh "ch, t;n trUng v "Ho v1 %u45n con ngi\R @h!c i.m l$n nht
trong Ko++^{ 3uu[ l thi/u vXng nhAng %u4 phm php lu7t i5u chWnh hot ng tD tFng "Ho Hm tnh c;ng &hai, Ln chG\
ho8c cha c nhAng %u4 phm php lu7t i5u chWnh sM tranh tFng giA "In "uc ti v "In "o chAa trong "Ho v1 %u45n v l!i
ch h!p php cGa " can, " co* dho nIn c th. ni, Ko++^{ nQm 3uu[ c rt nhi5u ni Lung can !c "# sung, sa #i th,o
h$ng m< rng tnh c;ng &hai, Ln chG trong tD tFng hnh sM* zo phm vi cGa mt "i vi/t hi thHo m tc giH chW 5 c7p mt
sD ni Lung chnh sau 4*
+hc nht, vn 5 liIn %uan /n lu7t s v hot ng cGa lu7t s*
(* Ko++^{ 3uu[ v ou7t lu7t s 3uu` 5u %u4 nh rt r, ngi " tm giA, " can, " co c %u45n tM "o chAa ho8c nh
ngi &hc "o chAa* dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n c nhi1m vF "Ho Hm cho ngi " tm giA, " can, " co thMc
hi1n %u45n "o chAa cGa hU th,o %u4 nh cGa K lu7t tD tFng hnh sM YOi5u (( Ko++^{Z\ ngi "o chAa Lo ngi " tm
giA, " can, " co ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU lMa chUn Y&hoHn ( Oi5u vk Ko++^{Z* ou7t s !c cJ %uan ti/n hnh
tD tFng cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa, gi4 chcng nh7n ngi "Ho v1 %u45n l!i cGa Jng sM trong vF n hnh sM &hi
9ut trnh G gi4 t can thi/t, trong c gi4 4Iu cau lu7t s cGa &hch hng* +hi hn cp gi4 chcng nh7n tham gia tD tFng
cGa lu7t s &h;ng %u "a ng4, &. t- ng4 nh7n G gi4 t, tr- trng h!p php lu7t c %u4 nh &hc YOi5u 3k ou7t lu7t sZ*
+rong thi hn "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c 5 ngh cGa ngi "o chAa &m th,o gi4 t liIn %uan /n vi1c "o chAa, dJ
%uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n phHi 9,m 9nt, cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa . hU thMc hi1n vi1c "o chAa* @/u t-
chDi cp gi4 chcng nh7n th phHi nIu r lS Lo Y&hoHn ] Oi5u v` Ko++^{Z*
+u4 nhiIn trong thMc t/, vi1c cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho lu7t s &h;ng phHi l i5u Jn giHn* +h,o phHn nh cGa nhi5u
lu7t s, trong c S &i/n cGa ngu4In dhG nhi1m Oon lu7t s ^ @i xhm ^ng ^Hi gi Kan @i chnh trung Jng, th cc
S.K
122

cJ %uan ti/n hnh tD tFng, chG 4/u l dJ %uan i5u tra, cHn tr< hot ng cGa lu7t s trong tD tFng hnh sM* {M cHn tr< n4 th.
hi1n t- vi1c cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho lu7t s* an nh (uu cc trng h!p &h;ng "ao gi !c cp gi4 chcng
nh7n "o chAa Vng thi hn [ ng4, c trng h!p &no Li ( nQm* g8t &hc, cJ %uan i5u tra =i h>iP gi4 4Iu cau lu7t s cGa
&hch hng phHi l cGa chnh " can chc &h;ng phHi cGa ngi i Li1n h!p php cGa " can lMa chUn* Oi5u n4 Lsn /n, trong
trng " can ang " tm giam . i5u tra th lm sao lu7t s c th. ti/p 9Vc . l4 !c gi4 4Iu cau lu7t s t- chnh " can,
m phHi th;ng %ua dJ %uan i5u tra* @hi5u trng h!p, sau &hi th;ng %ua dJ %uan i5u tra th lu7t s thng nh7n !c cu
trH li lP " can t- chDi lu7t s, ho8c " can &h;ng c S nh mi lu7t s, ho8c " can : nh7n r: ti trng cGa mnh nIn &h;ng
m$i lu7t s v*vR, trong &hi c G cQn cc 9c nh " can muDn nh lu7t s "o chAa cho mnh* 0i1c c ngi "o chAa Di
v$i " can ang " tm giam trong giai on i5u tra : l &h &hQn th lm sao c !c ngi "o chAa Di v$i ngi " tm
giA, &hi m thi hn tm giA, &. cH 3 lan gia hn tm giA chW c 2 ng4*
zo v74, trong K lu7t tD tFng hnh sM can "# sung th,o h$ng m< rng hJn thi hn cp gi4 chcng nh7n "o chAa, m &h;ng
" h|p chW [ ng4 v %u4 nh r hJn vi1c cp gi4 chcng nh7n "o chAa Di v$i " can ang " tm giam* 0 LF, sa &hoHn ]
Oi5u v` o++^{ lP 6+rong thi hn mi ng4, &. t- ng4 nh7n !c 5 ngh cGa ngi "o chAa &m th,o gi4 t liIn %uan
/n vi1c "o chAa, dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n phHi 9,m 9nt, cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa . hU thMc hi1n
vi1c "o chAa* @/u t- chDi cp gi4 chcng nh7n th phHi nIu r lS Lo?* K# sung &hoHn ( Oi5u vk Ko++^{ P 6@gi "o chAa
Lo " can, " co lMa chUn* +rong trng h!p ngi " tm giA, " can, " co ang " tm giA, tm giam th ngi i Li1n h!p
php cGa hU lMa chUn?
3* K lu7t tD tFng hnh sM %u4 nh, ngi "o chAa c %u45n, g8p " can, " co ang " tm giam\ c m8t h>i cung " can\ c
%u45n 5 ngh dJ %uan i5u tra "o tr$c v5 thi gian v a i.m h>i cung " can . c m8t &hi h>i cung " can\ c m8t trong
nhAng hot ng i5u tra &hc YOi5u vw Ko++^{Z* +u4 nhiIn, vi1c g8p " can ang " tm giam l i5u &h;ng Jn giHn, phF
thuc vo Oi5u tra viIn c thi gian i cqng lu7t s vo tri giam ha4 &h;ng . i5u tra viIn vi/t i4 trch 9ut " can, trong
&hi i5u tra viIn th "7n %uanh nQm* 0i1c g8p !c " can ang " tm giam : hi/m, nhng n/u ngi "o chAa g8p !c
" can ang " tm giam th "ao gi cNng 5u c m8t i5u tra viIn ngi cnh . gim st cuc g8p gp n4, m8c Lq php lu7t
&h;ng %u4 nh* d=n nhAng %u4 nh &hc cGa php lu7t tD tFng hnh sM nh dJ %uan i5u tra "o tr$c v5 thi gian v a
i.m h>i cung " can . ngi "o chAa c m8t &hi h>i cung " can\ ho8c ngi "o chAa c %u45n c m8t trong mt sD hot
ng i5u tra &hc v*vR 5u chW mang tnh hnh thcc v &h;ng thMc hi1n !c* oS Lo cJ "Hn vsn l dJ %uan i5u tra &h;ng
muDn ngi "o chAa c m8t trong cc hot ng i5u tra v hU s! rbng, ngi "o chAa si c nhAng hnh vi cHn tr< hot ng
i5u tra L$i mUi hnh thcc* O4 c li l hn ch/ l$n nht tnh c;ng &hai, Ln chG trong hot ng tD tFng ti giai on i5u tra*
0i1c g8p " can, " co ang " tm giam, c m8t h>i cung " can\ 5 ngh dJ %uan i5u tra "o tr$c v5 thi gian v a i.m
h>i cung " can . c m8t &hi h>i cung " can\ c m8t trong nhAng hot ng i5u tra &hc v*vRl %u45n cGa ngi ngi "o
chAa* zo v74, . ngi "o chAa c th. thMc hi1n !c cc %u45n cGa mnh th,o php lu7t tD tFng hnh sM : %u4 nh, can "#
sung, sa #i K lu7t tD tFng hnh sM th,o h$ngP
_ dJ %uan i5u tra th;ng "o cho ngi "o chAa tr$c k ng4 v5 thi gian, a i.m h>i cung " can . ngi "o chAa c m8t
trong "u#i h>i cung " can\
_ @gi "o chAa c %u45n g8p " can ang " tm giam ch7m nht l (u ng4 &. t- &hi " can c l1nh tm giam\ i5u tra viIn
&h;ng !c c m8t trong u#i g8p cGa ngi "o chAa v$i " can\
_ im th tri tm giam c trch nhi1m trch 9ut " can . ngi "o chAa g8p " can ti ph=ng g8p cGa tri giam\
_ mhi ngi "o chAa 5 ngh ho8c &hi th4 can thi/t, cJ %uan i5u tra th;ng "o . ngi "o chAa c m8t trong nhAng hot
ng i5u tra &hc*
+hc hai, vn 5 v5 p LFng "i1n php ngQn ch8n trong tD tFng hnh sM*
Cu4 nh cGa php lu7t tD tFng hnh sM v5 nhAng "i1n php ngQn ch8n l can thi/t, "Ho Hm cho hot ng tD tFng !c thu7n
l!i v ngQn ch8n ngi phm ti ti/p tFc phm ti* O. trnh sM lm LFng, K lu7t tD tFng hnh sM &h;ng chW %u4 nh chung v5
cQn cc p LFng "i1n php ngQn ch8n, m c=n c nhAng cQn cc p LFng trong t-ng "i1n php cF th.* +u4 nhiIn, thMc t/ p LFng
cc "i1n php ngQn ch8n cho th4 c nhi5u vn 5 can !c "# sung, sa #i* dF th.P
_ dQn cc %u4 nh p LFng "i1n php ngQn ch8n c=n rt chung chung hi.u th/ no cNng !c nIn : to nhAng cJ s< cho cc
cJ %uan ti/n hnh tD tFng lm LFng "i1n php ngQn ch8n* 0 LF, hi.u nh th/ no l &hi c cQn cc chcng t> " can, " co si
g4 &h &hQn cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 ho8c si ti/p tFc phm ti . dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n p LFng
mt trong nhAng "i1n php ngQn ch8n nh %u4 nh ti Oi5u k2 Ko++^{* +rong &hi li ang c sM mu thusn %u4 nh v5
cQn cc p LFng "i1n php ngQn ch8n YOi5u k2Z v$i cQn cc "Xt, tm giam YOi5u ww Ko++^{Z* +h,o %u4 nh ti Oi5u k2
Ko++^{ v5 cQn cc p LFng "i1n php ngQn ch8n th &hi c mt trong cc cQn cc Y. &p thi ngQn ch8n ti phm\ ho8c &hi c
cQn cc chcng t> " can, " co si g4 &h &hQn cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9\ ho8c &hi c cQn cc chcng t> " can, " co si
ti/p tFc phm ti\ ho8c &hi can Hm "Ho thi hnh nZ th m$i p LFng "i1n php ngQn ch8n* +rong &hi , ti Oi5u ww Ko++^{
li %u4 nh, tm giam p LFng v$i " can, " co trong nhAng trng h!p " can, " co phm ti 8c "i1t nghiIm trUng\ phm
ti rt nghiIm trUng* @h v74, vi1c " can, " co phm ti 8c "i1t nghiIm trUng\ ho8c phm ti rt nghiIm trUng, m8c Lq "
can, " co &h;ng c "i.u hi1n trDn, ho8c si g4 &h &hQn cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9\ ho8c &h;ng ti/p tFc phm ti th
vsn c th. " "Xt . tm giam* rng, giAa %u4 nh chung v5 cQn cc p LFng "i1n php ngQn ch8n v %u4 nh cGa th. cQn
cc p LFng "i1n php tm giam mu thusn nhau* dc cJ %uan ti/n hnh tD tFng thng lMa chUn "i1n php "Xt, tm giam .
ti1n cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 v cNng &h;ng tri v$i %u4 nh cGa php lu7t* @hng n/u thMc hi1n nh th/ th &h;ng t
!c mFc ch cGa vi1c p LFng "i1n php ngQn ch8n l "i1n php n4 chW p LFng . phFc vF cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt
9* â4 hi.u ng!c li l, n/u vsn c th. t !c mFc tiIu i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th &h;ng can phHi p LFng "i1n php ngQn
ch8n*
S.K
123

_ dc "i1n php ngQn ch8n tm giA, tm giam !c %u4 nh trong K lu7t tD tFng hnh sM 5u c %u4 nh v5 thi hn tm giA,
tm giam* +rong trng h!p ngi " &/t n pht tq th thi hn tm giA !c tr- vo thi hn tm giam v thi hn tm giam
!c tr- vo thi hn pht tq* +u4 nhiIn, Di v$i ngi " p LFng "i1n php ngQn ch8n cm i &h>i nJi c trV th li &h;ng
!c tr- vo thi hn chp hnh hnh pht tq trong trng h!p hU " &/t n pht tq*
+hMc ra, n/u so snh th &h;ng !c chnh 9c, nhng ti Oi5u [( K lu7t hnh sM c %u4 nh v5 hnh pht cHi to &h;ng giam
giA* mhi ngi " &/t n hnh pht cHi to &h;ng giam giA th hU !c giao cho cJ %uan, t# chcc nJi ngi lm vi1c ho8c
chnh %u45n a phJng nJi ngi thng trV . gim st, gio LFc* ia nh ngi " &/t n c trch nhi1m phDi h!p v$i
cJ %uan, t# chcc, chnh %u45n a phJng trong vi1c gim st, gio LFc ngi * +rong &hi , " can, " co " p LFng "i1n
php cm i &h>i nJi c trV !c giao cho chnh %u45n 9:, phng, th trn . %uHn lS, th,o Li hU* +rong trng h!p " can,
" co c lS Lo chnh ng phHi tm thi i &h>i nJi c trV th phHi !c sM ng S cGa chnh %u45n 9:, phng, th trn nJi
ngi c trV v phHi c gi4 phnp cGa cJ %uan : p LFng "i1n php ngQn ch8n * rng, " can, " co " p LFng "i1n
php cm i &h>i nJi c trV cNng " hn ch/ cc %u45n c;ng Ln gan giDng nh hnh pht cHi to &h;ng giam giA* +h/ th
YOi5u [( K lu7t hnh sM %u4 nh, ngi " &/t n hnh pht cHi to &h;ng giam giA, n/u : " tm giA, tm giam th thi gian
tm giA, tm giam !c tr- vo thi gian chp hnh hnh pht cHi to &h;ng giam giA, cc mt ng4 tm giA, tm giam "bng "a
ng4 cHi to &h;ng giam giAZ, ti sao &h;ng %u4 nh, " can, " co " p LFng "i1n php cm i &h>i nJi c trV, n/u &/t " &/t
n pht tq li &h;ng !c tr- th,o h$ngP cc [ ng4 cm i &h>i nJi c trV "bng mt ng4 tq* O4 l i5u "t h!p lS, phHi
chQng php lu7t tD tFng hnh sM coi ngi " p LFng "i1n php cm i &h>i nJi c trV l "nh thng, &h;ng Hnh h<ng g /n
%u45n cJ "Hn cGa c;ng Ln*
zo , can "# sung trong K lu7t tD tFng hnh sM lan n4 th,o h$ngP " can, " co " p LFng "i1n php cm i &h>i nJi c
trV, n/u &/t " &/t n pht tq !c tr-P cc [ ng4 cm i &h>i nJi c trV "bng mt ng4 tq*
_ K lu7t tD tFng hnh sM %u4 nh v5 cc "i1n php tm giA, tm giam 5u c thi hn, tuT thuc vo tnh cht cGa ti phm
thuc loi t nghiIm trUng, nghiIm trUng, rt nghiIm trUng ho8c 8c "i1t nghiIm trUng* +u4 nhiIn, "i1n php cm i &h>i nJi
c trV !c p LFng v$i " can, " co li &h;ng !c ghi v5 thi hn nIn &h;ng "i1t &hi no &/t thVc p LFng "i1n php ngQn
ch8n n4* +h;ng thng, dJ %uan i5u tra ra %u4/t nh cm i &h>i nJi c trV Di v$i " can, nhng &hi hU !c chu4.n sang
giai on tru4 tD, 9nt 9 th %u4/t nh cm i &h>i nJi c trV vsn c hi1u lMc* 0 v74, mt l1nh cm i &h>i nJi c trV !c s
LFng suDt trong %u trnh i5u tra, tru4 tD, 9nt 9* mh;ng c trng h!p no cJ %uan ti/n hnh tD tFng p LFng li ra %u4/t nh
hue "> "i1n php ngQn ch8n n4* +hMc t/ : 9H4 ra trng h!p " can " p LFng "i1n php cm i &h>i nJi c trV v " nghi
phm ti v5 mt ti phm t nghiIm trUng* @hng : hJn v nQm v %ua nhi5u lan i5u tra "# sung, tru4 tD, 9nt 9, sau L li
Li5u tra "# sung nIn cho /n na4 vsn " p LFng "i1n php ngQn ch8n n4 "bng mt %u4/t nh cGa cJ %uan i5u tra*
@h v74, can thi/t %u4 nh trong K lu7t tD tFng hnh sM v5 thi hn p LFng "i1n php cm i &h>i nJi c trV trong t-ng giai
on tD tFng YgiDng nh thi hn tm giamZ, . &hi chu4.n giai on tD tFng, n/u th4 can thi/t th cJ %uan ti/n hnh tD tFng
&hc %u4/t nh c ha4 &h;ng p LFng ho8c &h;ng p LFng "i1n php ngQn ch8n n4*
+hc "a, vn 5 v5 &h<i tD vF n hnh sM
(* @hAng vn 5 v5 &h<i tD, i5u tra vF n hnh sM v %u4/t nh tru4 tD !c %u4 nh ti xhan thc hai cGa K lu7t tD tFng
hnh sM* +rong &hoa hUc t php hnh sM phn nh giai on &h<i tD, i5u tra nbm ti giai on c;ng tD thuc chcc nQng cGa
dJ %uan i5u tra, 0i1n mi.m st* dhnh Oi5u 3[ Ko++^{ %u4 nh, 0i1n &i.m st thMc hnh %u45n c;ng tD trong tD tFng hnh
sM, %u4/t nh vi1c tru4 tD ngi phm ti ra tr$c +o n* +rIn cJ s< &/t %uH c;ng tD, +o n ti/n hnh 9nt 9 vF n hnh sM v
a ra "Hn n, %u4/t nh* +rong @gh %u4/t ]2 cGa K dhnh tr c=n 8t ra 4Iu cau "Ho Hm vi1c phn %u4/t cGa to n phHi
cQn cc chG 4/u vo &/t %uH tranh tFng ti phiIn to, trIn cJ s< 9,m 9nt a4 G, ton Li1n cc chcng cc, S &i/n cGa &i.m st
viIn, cGa ngi "o chAa, " co, nhn chcng, ngu4In Jn, " Jn v nhAng ngi c %u45n, l!i ch h!p php . ra nhAng "Hn
n, %u4/t nh Vng php lu7t, c scc thu4/t phFc v trong thi hn php lu7t %u4 nh*
@h v74, +o n &h;ng phHi l trUng ti, nhng l chG th. cng giAa . 9,m 9nt tranh tFng ti phiIn to giAa &i.m st viIn, cGa
ngi "o chAa, " co, nhn chcng, ngu4In Jn, " Jn v nhAng ngi c %u45n, l!i ch h!p php R trong 9nt 9 vF n hnh
sM* Oi5u n4 cng &hng nh, nhAng hnh vi tD tFng liIn %uan /n hot ng c;ng tD thuc trch nhi1m cGa dJ %uan i5u tra,
0i1n &i.m st chc &h;ng phHi cGa +o n*
+u4 nhiIn, ti Oi5u (u] Ko++^{ li giao %u45n cho î ng 9nt 9 ra %u4/t nh &h<i tD n/u %ua vi1c 9nt 9 ti phiIn t=a
m pht hi1n !c ti phm ho8c ngi phm ti m$i can phHi i5u tra\ %u4/t nh &h<i tD cGa î ng 9nt 9 phHi !c gi
t$i 0i1n &i.m st . 9,m 9nt, %u4/t nh vi1c i5u tra* 0i1c %u4 nh nh th/ Lng nh lm cho +o n mt i tnh &hch
%uan trong vi1c 6cng giAa? . 9,m 9nt &/t %uH tranh tFng ti phiIn to giAa &i.m st viIn, cGa ngi "o chAa, " co, nhn
chcng, ngu4In Jn, " Jn v nhAng ngi c %u45n, l!i ch h!p php R trong 9nt 9 vF n hnh sM, v +o n Lng nh
v!t ro sang lm c;ng vi1c &h %u4 nh n4 ti Oi5u (u] Ko++^{ m chW nIn %u4 nhP 6î ng 9nt
9 4Iu cau 0i1n &i.m st &h<i tD vF n hnh sM n/u %ua vi1c 9nt 9 ti phiIn t=a m pht hi1n !c ti phm ho8c ngi phm
ti m$i can phHi i5u tra\ 4Iu cau &h<i tD cGa î ng 9nt 9 !c gi cho 0i1n &i.m st . 9,m 9nt, %u4/t nh vi1c &h<i
tD?*
+hc t, vn 5 tha4 #i ti Lanh trong %u4/t nh &h<i tD " can
3* Oi5u (3k Ko++^{ %u4 nh, &hi ti/n hnh i5u tra, n/u c cQn cc 9c nh hnh vi phm ti cGa " can &h;ng phm vo ti
: " &h<i tD ho8c c=n hnh vi phm ti &hc th dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ra %u4/t nh tha4 #i ho8c "# sung %u4/t
nh &h<i tD " can* +u4 nhiIn, vi1c "# sung %u4/t nh &h<i tD " can th &h;ng c g phHi "n v " can phm nhi5u ti chc
&h;ng phHi mt ti* iIng Di v$i vi1c tha4 #i %u4/t nh &h<i tD " can th can phHi "n thIm*
S.K
124

@/u nh &h<i tD vF n hnh sM l &h<i tD v5 mt sM vi1c, sM &i1n, hnh vi phm ti nIn n/u &h<i tD cha chnh 9c cNng &h;ng
Hnh h<ng g* d=n &h<i tD " can l &h<i tD v5 mt con ngi " nghi thMc hi1n mt ti phm nIn %u4/t nh n4 liIn %uan /n
hng lot cc hnh vi tD tFng Fng chm /n %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " &h<i tD nh vi1c p LFng "i1n php ngQn
ch8n Di v$i ngi \ " &hm 9nt nJi < a i.m\ " phong toH th;ng tin liIn lc\ " tm nh chW chcc vF v &h;ng !c lm
nhAng c;ng vi1c nht nh v*vR * dho nIn, vi1c &h<i tD " can phHi h/t scc th7m trUng lm sao . &h<i tD Vng ngi, Vng
ti* +t nhiIn, Lo giai on i5u tra vsn l giai on tm &i/m, thi/t l7p chcng cc m c th. vi1c &h<i tD " can cha th. chnh
9c nga4 v5 ti Lanh php lu7t tD tFng hnh sM cho phnp, 6&hi ti/n hnh i5u tra, n/u c cQn cc 9c nh hnh vi phm ti cGa
" can &h;ng phm vo ti : " &h<i tD th dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ra %u4/t nh tha4 #i %u4/t nh &h<i tD " can? l
h!p lS*
+u4 nhiIn, tha4 #i %u4/t nh &h<i tD " can &h;ng th. tuT ti1n v c nhi5u loi ti phm v$i tnh cht, mcc &hc nhau*
0i1c @gu4hn 0Qn ~ " &h<i tD v5 ti cD S g4 thJng tch ho8c g4 t#n hi cho scc &hol cGa ngi &hc YOi5u (u] Ko^{Z Lsn
/n ch/t ngi Y&hoHn ]Z, nhng %ua %u trnh i5u tra th4 rbng, @gu4hn 0Qn ~ phm ti gi/t ngi chc &h;ng phHi ti Lanh
: &h<i tD "an au* +rong trng h!p n4, vi1c tha4 #i ti Lanh l can thi/t v h!p lS v hai ti phm n4 c cqng &hch th.
loi m "an au, cJ %uan i5u tra cha 9c nh chnh 9c ti Lanh* @hng n/u @gu4hn 0Qn K " &h<i tD v5 ti "u;n l7u YOi5u
(v[ Ko^{Z, nhng %ua %u trnh i5u tra th cJ %uan i5u tra tha4 #i ti Lanh thnh ti tham ; YOi5u 3kw Ko^{Z th can phHi
9,m li vi1c tha4 #i ti Lanh n4 v hai ti n4 &hc nhau v5 &hch th. loi !c 9/p < hai chJng &hc nhau cGa K lu7t hnh
sM* +i "u;n l7u YOi5u (v[ Ko^{Z 8t ti chJng j0 6dc ti 9m phm tr7t tM %uHn lS &inh t/?* d=n ti tham ; YOi5u 3kwZ
!c 8t ti chJng jj 6dc ti phm v5 chcc vF? ti mFc cc ti phm v5 tham nhNng* +Jng tM nh th/ c trng h!p mt
" can " &h<i tD v5 ti !c 9/p < chJng cc 9m phm tr7t tM %uHn lS hnh chnh, nhng sau cJ %uan i5u tra tha4 #i
thnh ti !c 9/p < chJng cc ti 9m phm an ninh %uDc gia v*vR *
0i1c cJ %uan i5u tra !c %u45n ra %u4/t nh tha4 #i ti Lanh l can thi/t . phq h!p v$i hnh vi phm ti cGa " can* +u4
nhiIn, vi1c tha4 #i ti Lanh chW nIn L-ng li < nhm ti c cqng &hch th. loi, ho8c nhAng ti Lanh c nhAng %u4 nh v5
hnh vi phm ti gan nhau m "an au cJ %uan i5u tra &h c th. nh ti chnh 9c* zo v74, Oi5u (3k Ko++^{ can sa #i
th,o h$ngP
_ mhi ti/n hnh i5u tra, n/u c cQn cc 9c nh hnh vi phm ti cGa " can &h;ng phm vo ti : " &h<i tD, m phm ti
&hc c cqng &hch th. th dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ra %u4/t nh tha4 #i %u4/t nh &h<i tD " can*
+rong trng h!p 9c nh hnh vi phm ti cGa " can &h;ng phm vo ti : " &h<i tD, m phm vo ti &hc &h;ng c cqng
&hch th. th dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st ra %u4/t nh nh chW i5u tra Di v$i " can v5 ti Lanh : &h<i tD, ra %u4/t nh
&h<i tD " can v5 ti Lanh m$i . ti/n hnh i5u tra*
_ mhi ti/n hnh i5u tra, n/u c cQn cc 9c nh hnh vi phm ti cGa " can c=n hnh vi phm ti &hc th dJ %uan i5u tra,
0i1n &i.m st ra %u4/t nh "# sung %u4/t nh &h<i tD " can*
+hc nQm, vn 5 v5 thi hn trong cc giai on cGa tD tFng hnh sM*
+hi hn trong tD tFng hnh sM l thi hn i5u tra, thi hn i5u tra "# sung, i5u tra li\ thi hn phFc hi i5u tra\ thi hn
tru4 tD, thi hn chufn " 9nt 9 v*vR * +rong %u trnh giHi %u4/t vF n hnh sM, cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ni chung
thng vi phm nhng %u4 nh v5 thi hn, chG 4/u t7p trung vo vi1c trH li h sJ i5u tra "# sung nhi5u lan*
+rong &hi Oi5u ((2 Ko++^{ %u4 nh v5 thi hn i5u tra, thi hn gia hn i5u tra Di v$i ti phm t nghiIm trUng, nghiIm
trUng, rt nghiIm trUng v 8c "i1t nghiIm trUng v ti &hoHn ` Oi5u ((2 %u4 nh, &hi : h/t thi hn gia hn i5u tra m
&h;ng chcng minh !c " can : thMc hi1n ti phm th dJ %uan i5u tra phHi ra %u4/t nh nh chW i5u tra, nhng Oi5u (``
Ko++^{, &hi %u4 nh thi hn tru4 tD, thi hn gia hn thi hn tru4 tD Di v$i ti t nghiIm trUng, nghiIm trUng, rt nghiIm
trUng v 8c "i1t nghiIm trUng th li &h;ng %u4 nh, &hi h/t thi hn tru4 tD m &h;ng ra !c mt trong nhAng %u4/t nhP
aZ Cu4/t nh tru4 tD " can tr$c +=a n "bng "Hn co trng\ "Z Cu4/t nh trH h sJ . i5u tra "# sung, th 0i1n mi.m st
phHi ra %u4/t nh nh chW vF n* Oi5u n4 Lsn /n &h;ng t vF n " &no Li %u thi hn tru4 tD, m8c Lq : !c gia hnh
thi hn tru4 tD*
+i Oi5u (3( Ko++^{ %u4 nh v5 thi hn i5u tra "# sungP trong trng h!p vF n Lo 0i1n &i.m st trH li . i5u tra "#
sung th thi hn i5u tra "# sung &h;ng %u hai thng\ n/u Lo +o n trH li . i5u tra "# sung th thi hn i5u tra "# sung
&h;ng %u mt thng* 0i1n &i.m st ho8c +o n chW !c trH li h sJ . i5u tra "# sung &h;ng %u hai lan* +u4 nhiIn, trong
K lu7t tD tFng hnh sM li &h;ng %u4 nh r 0i1n &i.m st ho8c +o n trH li th l 0i1n &i.m st ho8c +o n cp no ha4
0i1n &i.m st v +o n ni chung trong %u trnh giHi %u4/t mt vF n hnh sM chW !c trH li h sJ . i5u tra "# sung &h;ng
%u hai lan* Oi5u n4 : Lsn /n trong thMc t/ giHi %u4/t vF n, c trng h!p +o n c ` lan v 0i1n &i.m st c 2 lan ra
%u4/t nh trH h sJ i5u tra "# sung lm cho vF n hnh sM v5 ti Lanh thuc loi t nghiIm trUng, nhng hJn v nQm cha giHi
%u4/t 9ong, g4 thi1t hi nghiIm trUng v5 %u45n v l!i ch h!p php cho " can, " co*
K lu7t tD tFng hnh sM cNng &h;ng %u4 nh r, &hi h/t thi hn i5u tra "# sung m &h;ng hon thnh !c 4Iu cau i5u tra
"# sung th 0i1n &i.m st, +o n c %u45n ra %u4/t nh nh chW vF n hnh sM ha4 &h;ng nIn vF n thng " qn f4 %ua li
giAa dJ %uan i5u tra, 0i1n mi.m st, +o n v lm cho vF n hnh sM " &no Li &h;ng c cch giHi %u4/t Lct i.m*
+- i5u n4 cho th4 can thi/t "# sung, sa #i K lu7t tD tFng hnh sM v5 thi hn trong cc giai on tD tFng hnh sM th,o
h$ngP
_ mhi h/t thi hn tru4 tD m 0i1n mi.m st &h;ng ra !c %u4/t nhP +ru4 tD " can tr$c +=a n "bng "Hn co trng\ ho8c
%u4/t nh trH h sJ . i5u tra "# sung th 0i1n &i.m st phHi ra %u4/t nh nh chW ho8c tm nh chW vF n\
_ +rong trng h!p vF n Lo 0i1n &i.m st trH li . i5u tra "# sung th thi hn i5u tra "# sung &h;ng %u hai thng\ n/u Lo
+o n trH li . i5u tra "# sung th thi hn i5u tra "# sung &h;ng %u mt thng* 0i1n &i.m st ho8c +o n chW !c trH li
h sJ . i5u tra "# sung &h;ng %u hai lan* @/u %u thi hn n4 m m 0i1n &i.m st &h;ng ra !c %u4/t nh tru4 tD "
S.K
12

can tr$c +=a n "bng "Hn co trng, ho8c +o n &h;ng ra !c %u4/t nh a vF n ra 9nt 9 th tuT thuc vo h sJ vF n
ang < cJ %uan no, cJ %uan phHi ra %u4/t nh nh chW vF n*
+rIn 4 l mUt sD S &i/n tham gia vo vi1c "# sung, sa #i K lu7t tD tFng hnh sM nQm 3uu[* jin chn thnh cm Jn*
*\T Sc 6U/ ). 6. &'( )'* +,-./ &}( 0H;< 0V< & 0( T5(/1 14<4 )(:/ T S TH* 6W
/ H~/H S|
NCS7 N.'Kg" N.12 K#A"#
T+,-". /0 #12 L'() H< N0
(* KHo Hm %u45n "o chAa cGa " can, " co trong tD tFng hnh sM l mt ngu4In tXc hi/n nh, !c %u4 nh ti Oi5u ([3
î/n php (223 cGa n$c dng ho 9: hi chG nghEa 0i1t @am v !c ghi nh7n ti Oi5u (( K lu7t tD tFng hnh sM l mt
trong nhAng ngu4In tXc cJ "Hn cGa tD tFng hnh sM* Oi5u (( K lu7t +D tFng hnh sM YKo++^{Z %u4 nhP
6Ngi b5 !*m gi+, b5 can, b5 co cj quyn !_ b-o ch+a ho7c nh ngi 2hc b-o ch+a.
aL quan iu !&a, bi>n 2iMm R!, Bo- n cj nhi>m 8; bo m cho ngi b5 !*m gi+, b5 can, b5 co !h_c hi>n quyn b-o ch+a
ca h' !hGo quy 5nh ca )T ,u#! n-y?*
gFc ch cGa %u4 nh n4 nhbm "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa ngi " tm giA, " can v " co trong tD tFng
hnh sM* O. "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa mnh, ngi " tm giA, " can, " co c %u45n tM "o chAa "bng vi1c
a ra cc chcng cc v 4Iu cau Di v$i cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ho8c nh ngi &hc "o chAa cho mnh* +h,o %u4 nh
cGa Oi5u v` Ko++^{, ngi "o chAa cho ngi " tm giA, " can, " co c th. l lu7t s, ngi i Li1n h!p php cGa ngi
" tm giA, " can, " co v "o chAa viIn nhn Ln* mh;ng chW ghi nh7n %u45n "o chAa cGa ngi " tm giA, " can, " co,
Oi5u (( Ko++^{ c=n %u4 nh trch nhi1m cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng l phHi "Ho Hm cho ngi " tm giA, " can, "
co thMc hi1n %u45n "o chAa cGa mnh th,o %u4 nh cGa Ko++^{*
+hMc tihn tD tFng hnh sM 0i1t @am nhAng nQm %ua cho th4, m8c Lq %u45n "o chAa cGa ngi " "uc ti !c ghi nh7n
trong î/n php v Ko++^{, song trIn thMc t/, trong nhi5u vF n hnh sM, %u45n cJ "Hn n4 cGa ngi " "uc ti, 8c "i1t l
%u45n !c nh ngi &hc "o chAa &h;ng !c Hm "Ho thMc hi1n* +h,o " + +h ginh oS, dFc tr<ng cFc +r! giVp php
lS YK + phpZ, hJn ku phiIn to Y"ao gm cH phiIn to hnh sM, Ln sM, &inh t/RZ &h;ng c lu7t s tham gia*'() iIng Di
v$i cc vF n hnh sM, th,o "o co cGa K + php, sD vF n c ngi "o chAa tham gia chi/m &hoHng 6hLn 1U~ Ro 8i ![ng
8; n m- cc Bo- n " 34! 3h?*'3) @gu4In nhn Lsn /n tnh trng trIn, th,o " + +h ginh oS l Lo 6RW 8; n nhiu, !&ong
2hi j RW ,u#! R h-nh ngh !hH D!, Wi !eng phi &a !o- !hng ngh|o ho7c cha !in c#y ,u#! R?*'[) +h,o %uan st cGa chVng
t;i, ngoi nhAng ngu4In nhn &. trIn c=n phHi &. /n cc ngu4In nhn &hc nhP trnh hi.u "i/t php lu7t cGa ngi Ln
ni chung c=n thp, trong nhi5u vF n hnh sM, " can, " co &h;ng "i/t mnh c %u45n nh lu7t s "o chAa cho mnh\ cc %u4
nh cGa php lu7t v5 vn 5 n4 c=n c nhAng "t c7p\ v S thcc cGa nhAng ngi ti/n hnh tD tFng trong vi1c Hm "Ho %u45n
"o chAa cGa ngi " "uc ti cha cao* +rong "i vi/t n4 chVng t;i 9in 5 c7p /n mt sD vn 5 v5 Hm "Ho %u45n "o
chAa cGa " co trong cc giai on 9nt 9 vF n hnh sM* dF th. l Hm "Ho sM tham gia tD tFng cGa ngi "o chAa trong giai
on 9nt 9 sJ thfm vF n hnh sM v vi1c Hm "Ho thMc hi1n cc %u45n nQng tD tFng cGa ngi "o chAa ti phiIn to*
(* iai on 9nt 9 sJ thfm vF n hnh sM !c 9c nh t- thi i.m +o n thF lS h sJ vF n Lo 0i1n &i.m st chu4.n
sang* iai on n4 !c chia thnh hai "$cP chufn " 9nt 9 v 9nt 9 ti phiIn to* +u4 Ko++^{ &h;ng c %u4
nh cF th. v5 vi1c thi i.m tham gia tD tFng cGa ngi "o chAa trong giai on 9nt 9 sJ thfm nhng th,o tinh
than mhoHn 3, Oi5u vw Ko++^{, c th. hi.u ngi "o chAa Jng nhiIn c %u45n tham gia tD tFng trong suDt giai
on 9nt 9 sJ thfm vF n hnh sM* +h,o %u4 nh ti i.m g, &hoHn 3 Oi5u lu7t n4, &. t- thi i.m vi1c i5u tra &/t
thVc, ngi "o chAa c %u45n Uc, ghi chnp v sao chFp nhAng ti li1u trong h sJ vF n liIn %uan /n vi1c "o
chAa* dc cJ %uan ti/n hnh tD tFng Y"ao gm 0i1n &i.m st < giai on tru4 tD v +o n < giai on 9nt 9Z c
trch nhi1m to i5u &i1n cho ngi "o chAa thMc hi1n %u45n nQng n4 cGa mnh* +u4 nhiIn, thMc tihn nhAng nQm
%ua cho th4, trong nhi5u trng h!p cn " +o n &h;ng to i5u &i1n cho ngi "o chAa ti/p 9Vc h sJ &hi vF n
ang trong giai on chufn " 9nt 9* oS Lo hU a ra c th. l ngi %uHn lS h sJ "7n vi1c ho8c i vXng ho8c cha
!c sM ng S cGa l:nh o* @gi "o chAa cNng c th. g8p rXc rDi v5 thG tFc 9in cp gi4 chcng nh7n l ngi "o
chAa trong vF n hnh sM* +h,o tinh than &hoHn ] Oi5u v` Ko++^{, muDn tr< thnh ngi "o chAa trong vF n hnh
sM, ngi "o chAa phHi gi t$i cJ %uan ti/n hnh tD tFng 6 ngh5 2|m !hGo giPy ! ,i$n quan n 8i>c b-o ch+a?* ODi
v$i lu7t s, 6giPy ! ,i$n quan n 8i>c b-o ch+a? !c hi.u l thl lu7t s v %u4/t nh cGa cJ s< hnh ngh5 lu7t s
phn c;ng lu7t s tham gia tD tFng v$i t cch l ngi "o chAa* +u4 nhiIn, &hi lu7t s np cho +o n cc 6vQn "Hn
liIn %uan? trIn, trong nhi5u trng h!p lu7t s vsn " cn " +o n g4 &h Lh, 8c "i1t l t- &hi c 6%u4/t nh
mi1ng? cGa xh dhnh n +o n nhn Ln tDi cao O8ng Cuang xhJng ti mt î ngh t7p hun Ko++^{ !c t#
chcc nQm 3uu]* +rong "i pht "i.u cGa mnh, ;ng O8ng Cuang xhJng chW oP 6`M ec cPp giPy chOng nh#n
ngi b-o ch+a, ngo-i 8i>c cj !h{ ,u#! R, 8In bn ph9n c=ng ca 8In ph6ng ,u#! R, cc ,u#! R c1n phi !&Hnh !h$m
S.K
12!

hep Jng Q5ch 8; php ,Z gi+a ,u#! R 8i 2hch h-ng?*']) dhW o n4 nga4 l7p tcc !c nhi5u to n a phJng
6%un tri1t?, g4 phi5n toi cho lu7t s &hi hU muDn tham gia tD tFng v$i t cch l ngi "o chAa trong vF n hnh
sM "<i th;ng thng, h!p ng Lch vF php lS !c &S &/t giAa &hch hng v cJ s< hnh ngh5 lu7t s chc &h;ng &S
trMc ti/p v$i lu7t s* dJ s< hnh ngh5 lu7t s si cQn cc vo h!p ng Lch vF php lS v 4Iu cau cGa &hch hng
cNng nh &hH nQng cGa lu7t s thnh viIn . phn c;ng lu7t s tham gia tD tFng* mhi lu7t s 9in gi4 chcng nh7n
ngi "o chAa, lu7t s chW can np cho +o n vQn "Hn phn c;ng cGa cJ s< hnh ngh5 lu7t s chc hU &h;ng can
6!&Hnh? cho +o n h!p ng Lch vF php lS &S &/t v$i &hch hng nhn Lanh cJ s< hnh ngh5 lu7t s* 0i1c cc to
n 4Iu cau lu7t s 6!&Hnh? h!p ng Lch vF php lS &hi 9in chcng nh7n ngi "o chAa g4 "t "nh trong gi$i lu7t
s* Oon lu7t s +hnh phD ^ dh ginh : c vQn "Hn &i/n ngh sD `[tOo{ gi dhG tch n$c, e "an +hng vF,
e "an xhp lu7t cGa CuDc hi, cc cJ %uan +o n, 0i1n &i.m st tDi caoR cho rbng 6cc cL quan !W !;ng hiMu cha
&v 8 hep Jng Q5ch 8; php ,Z, b0i hep Jng Q5ch 8; php ,Z cho ,- mT! hep Jng Q9n R_ ec giao 2! gi+a 2hch
h-ng 8- 8In ph6ng ,u#! R, nj 2h=ng nm !&ong quy 5nh !W !;ng hHnh R_ ho7c Q9n R_, Qo j cc cL quan !in h-nh !W
!;ng 8- ngi !in h-nh !W !;ng 2h=ng cj quyn y$u c1u ,u#! R 3uP! !&Hnh hep Jng n-y?*'v) Oon lu7t s +x^dg
&i/n ngh cc cJ %uan c thfm %u45n can 9,m 9nt chW o v p LFng thDng nht trong cH n$cP &hi tham gia tD tFng,
lu7t s chW can 9ut trnh gi4 gi$i thi1u cGa vQn ph=ng lu7t s v thl lu7t s* +rIn thMc t/, mt sD cJ s< hnh ngh5
lu7t s gan 4 a ra 6phi/u 4Iu cau lu7t s? ho8c 6gi4 mi lu7t s?* mhi &hch hng &S &/t h!p ng Lch vF php
lS v$i cJ s< hnh ngh5 lu7t s, hU cNng ng thi !c 4Iu cau i5n th;ng tin vo phi/u 4Iu cau lu7t s ho8c gi4
mi lu7t s . to i5u &i1n thu7n l!i cho lu7t s tham gia tD tFng* dhVng t;i cho rbng, cc cJ %uan chcc nQng can
phHi c h$ng Lsn thDng nht v5 vn 5 n4* O. to i5u &i1n thu7n l!i cho lu7t s tham gia tD tFng, th,o chVng t;i,
chW can 4Iu cau lu7t s 9ut trnh thl lu7t s v %u4/t nh phn c;ng tham gia tD tFng cGa cJ s< hnh ngh5 lu7t s*
ODi v$i lu7t s hnh ngh5 v$i t cch c nhn, th,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u ]2 ou7t ou7t s 3uu`, hU &h;ng c
con Lu, cNng &h;ng thuc sM %uHn lS cGa cJ s< hnh ngh5 lu7t s no th h!p ng Lch vF php lS c chA &S cGa
lu7t s v &hch hng v thl lu7t s !c coi l nhAng vQn "Hn can thi/t . cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng LMa vo
cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa*
0n 5 thc hai chVng t;i 9in 5 9ut liIn %uan /n sM tham gia cGa ngi "o chAa trong giai on chufn " 9nt 9 l &hi
ngi "o chAa : !c cp gi4 chcng nh7n ngi "o chAa, cn " +o n can phHi h/t scc to i5u &i1n cho ngi "o chAa
!c ti/p 9Vc h sJ vF n, &h;ng th. ni nhAng lS Lo 6v; th<ng v; pht? . ngQn cHn ngi "o chAa thMc hi1n nhi1m vF cGa
mnh nh phan trIn : 5 c7p* mh;ng riIng g trong nhAng vF n hnh sM, trong cc vF n Ln sM, &hi lu7t s muDn ti/p 9Vc h
sJ trong %u trnh chufn " 9nt 9, trong nhi5u trng h!p hU cNng " cn " to n 6hnh?* 0 LF nh trong vF lu7t s +* tham
gia "Ho v1 %u45n l!i cGa mt "In trong vF tranh chp ti +~@z th 9: K au nQm 3uuk* +rong &hi vF n ang trong giai on
chufn " 9nt 9, v lu7t s 5 ngh +o cho phnp !c sao chFp h sJ, thfm phn ni v$i lu7t s 6muWn ch;p hJ RL !hH !_ mang
my pho!o n ch;p chO !o- 2h=ng ,-m !hay 8i>c cho ,u#! R?* 0 lu7t s n4 v5 nh mang m4 photo /n to nhng li " v
thfm phn "Xt "l 62h=ng ec Rh Q;ng i>n ca !o-?* oan sau /n to, v lu7t s nh phHi mang th,o chi/c m4 Hnh &r thu7t
sD . sao chFp h sJ*'`) +h,o chVng t;i, ngnh to n can phHi c nhAng h$ng Lsn cF th. v5 vn 5 n4 . to i5u &i1n
thu7n l!i cho ngi "o chAa Ytrong tD tFng hnh sMZ v ngi "Ho v1 %u45n l!i cGa Jng sM Ytrong tD tFng Ln sMZ thMc hi1n
nhi1m vF cGa mnh trong giai on chufn " 9nt 9*
gt vn 5 &hc liIn %uan /n vi1c thMc hi1n nhi1m vF cGa ngi "o chAa trong giai on chufn " 9nt 9 l vi1c ti/p 9Vc
v$i " co ang " tm giam* Oi.m ,, &hoHn 3 Oi5u vw Ko++^{ %u4 nh ngi "o chAa c %u45n 6g8p ngi " tm giA, "
can, " co ang " tm giam?* O4 l mt %u45n nQng tD tFng cGa ngi "o chAa . hU thMc hi1n nhi1m vF cGa mnh* Kan
gim th tri tm giam c trch nhi1m to i5u &i1n cho lu7t s thMc hi1n %u45n nQng n4 cGa mnh* +u4 nhiIn, trIn thMc t/, &hi
ngi "o chAa muDn g8p " co ang " tm giam, ;i &hi hU g8p phHi nhAng &h &hQn g4 ra "<i cn " tri tm giam nh
&h;ng "D tr a i.m g8p ho8c hn ch/ thi gian g8p* O4 cNng l mt trong nhAng 4/u tD Hnh h<ng /n cht l!ng hot
ng cGa ngi "o chAa trong tD tFng hnh sM* dhVng t;i cho rbng ngnh d;ng an can c vQn "Hn chW o cn " trong ngnh
nghiIm tVc thMc hi1n nhi1m vF cGa mnh Vng php lu7t, Hm "Ho %u45n cGa ngi " tm giam v to i5u &i1n cho ngi "o
chAa thMc hi1n tDt nhi1m vF cGa mnh*
(* +h,o %u4 nh cGa Oi5u (2u Ko++^{, ngi "o chAa c nghEa vF tham gia phiIn to . "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p
php cGa " co* +rong trng h!p &h;ng th. c m8t ti phiIn to, ngi "o chAa c th. gi tr$c "Hn "o chAa cho
+o n* @/u ngi "o chAa vXng m8t +o n vsn m< phiIn to* +rong trng h!p "Xt "uc phHi c ngi "o chAa
th,o %u4 nh ti &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{ m ngi "o chAa vXng m8t th î ng 9nt 9 phHi ho:n phiIn to* +i
phiIn to, ngi "o chAa "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa mnh "bng vi1c tham gia 9nt h>i v tranh lu7n v$i
0i1n &i.m st v nhAng ngi tham gia tD tFng &hc* d th. ni ti phiIn to, vai tr= cGa ngi "o chAa th. hi1n r
nnt hJn "ao gi h/t* Ki v$i " co v nhAng
ngi tham gia tD tFng &hc v tham gia tranh lu7n nhbm lm sng t> cc tnh ti/t c l!i cho " co* +u4 nhiIn, trIn
thMc t/, &hi tham gia phiIn to, &h;ng phHi lVc no ngi "o chAa cNng !c to i5u &i1n thu7n l!i . thMc hi1n
chcc nQng cGa mnh* Û thng vp phHi nhAng cHn tr< t- pha ngi ti/n hnh tD tFng, 8c "i1t l thfm phn chG to
phiIn to*
[*(* TQIng thf tB pt hi* mhoHn 3 Oi5u 3uk Ko++^{ %u4 nh v5 trnh tM 9nt h>i nh sauP 6fhi 34! hXi !ung ngi, ch
!'a phi$n !6a hXi !&c &Ji n cc HTi !hdm, Rau j n fiMm R! 8i$n, ngi b-o ch+a, ngi bo 8> quyn ,ei ca Lng
R_. Nh+ng ngi !ham gia phi$n !6a cCng cj quyn ngh5 8i ch !'a phi$n !6a hXi !h$m 8 nh+ng !Hnh !i! c1n ,-m Rng !X.
Ngi gim 5nh ec hXi 8 nh+ng 8Pn cj ,i$n quan n 8i>c gim 5nh?*
+h,o %u4 nh ti &hoHn 3 Oi5u 3uk Ko++^{, &hi 9nt h>i, ngi c %u45n 8t cu h>i au tiIn l +hfm phn, sau /n î
thfm, ri /n mi.m st viIn* dhW sau &hi nhAng ngi ti/n hnh tD tFng &/t thVc vi1c 9nt h>i th ngi "o chAa v ngi "Ho
S.K
12"

v1 %u45n l!i cGa Jng sM m$i c %u45n 8t cu h>i* +rIn thMc t/, cc cu h>i Di v$i ngi " 9nt h>i i a sD !c 8t ra
"i, th;ng thng chG to phiIn to &h;ng
&hDng ch/ v5 m8t thi gian nhng &hi ngi "o chAa 8t cu h>i v$i ngi " 9nt h>i, hU thng " chG to phiIn to ngXt li
v hn ch/ thi gian h>i*'k) gt cu h>i 8t ra < 4 lP vai tr= cGa +hfm phn Yv cH î thfmZ trong thG tFc 9nt h>i ni riIng,
ti phiIn to ni chung l g Û l nhAng ngi 6trUng ti? cng ra phn 9 giAa "In "uc ti v "In gp ti ha4 hU l nhAng
ngi 9nt h>i @hAng ngi Gng h h1 thDng tD tFng 9nt h>i c th. "i1n h rbng, ti phiIn to, +hfm phn ng vai tr= l trUng
ti nhng vi1c hU c %u45n 9nt h>i &h;ng mu thusn v$i vi1c hU thMc hi1n vai tr= cGa ngi trUng ti* mh;ng nhAng th/, vi1c
9nt h>i c=n c th. giVp hU a ra !c %u4/t nh Vng Xn v5 vi1c giHi %u4/t vF n* +u4 nhiIn, th,o %uan i.m cGa chVng t;i,
%u4 nh n4 cha thMc sM h!p lS* +h,o chVng t;i, thG tFc 9nt h>i ti phiIn to can c sM cHi ti/n* 'w) an 4, trong &hoa hUc
lu7t tD tFng hnh sM 0i1t @am, mt sD tc giH : 5 9ut sa #i cc %u4 nh cGa Ko++^{ v5 thG tFc 9nt 9 th,o h$ng %u4
nh chG th. cGa vi1c 9nt h>i chW l mi.m st viIn v ngi "o chAa, ngi "Ho v1 %u45n l!i cGa Jng sM* '2) +hfm phn v
hi thfm &h;ng tham gia 9nt h>i m chW 8t cu h>i &hi th4 can thi/t lm sng t> cc cu trH li cGa ngi " 9nt h>i* dhVng
t;i ng S v$i 5 9ut n4* dF th., chVng t;i &i/n ngh sa #i trnh tM 9nt h>i ti phiIn to Y&hoHn 3 Oi5u 3ukZ th,o h$ng %u4
nh &hi 9nt h>i mi.m st viIn h>i tr$c ri /n ngi "o chAa v ngi "Ho v1 %u45n l!i cGa Jng sM* +hfm phn v î
thfm chW 8t cu h>i &hi th4 can lm r cc tnh ti/t trong li &hai cGa ngi " 9nt h>i*
[*3* TQIng thf tB tQanh lun. d th. ni, vai tr= cGa ngi "o chAa trong vi1c "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa "
co ti phiIn to !c th. hi1n t7p trung nht trong thG tFc tranh lu7n ti phiIn to* +h,o %u4 nh ti Oi5u 3(k Ko++^{, sau
&hi mi.m st viIn trnh "4 li lu7n ti, n/u " co c ngi "o chAa th ngi "o chAa trnh "4 "Hn "o chAa cGa mnh cho
" co* K co c %u45n "# sung S &i/n "o chAa* +h,o %u4 nh cGa Oi5u 3(w Ko++^{, ngi "o chAa c %u45n trnh "4 S
&i/n cGa mnh v5 "Hn lu7n ti cGa mi.m st viIn v a ra 5 ngh cGa mnh* Û c %u45n p li S &i/n cGa mi.m st viIn v
cGa nhAng ngi tham gia tranh lu7n &hc* mhi mi.m st viIn, ngi "o chAa v nhAng ngi tham gia tranh lu7n &hc tranh
lu7n, chG to phiIn to &h;ng !c hn ch/ thi gian tranh lu7n, to i5u &i1n . ngi tham gia tranh lu7n trnh "4 h/t S &i/n
nhng c %u45n cXt nhAng S &i/n &h;ng liIn %uan /n vF n* O. Hm "Ho vi1c tranh lu7n ti phiIn to, Oi5u 3(w Ko++^{ %u4
nh chG to phiIn to c %u45n 5 ngh mi.m st viIn phHi p li nhAng S &i/n c liIn %uan /n vF n cGa ngi "o chAa v
nhAng ngi tham gia tD tFng &hc m nhAng S &i/n cha !c mi.m st viIn tranh lu7n*
+hMc tihn tD tFng hnh sM 0i1t @am nhAng nQm %ua cho th4, &. t- &hi @gh Cu4/t uwt@C_+ ng4 u3 thng u( nQm 3uu( cGa
K dhnh tr 6v5 mt sD nhi1m vF trUng tm c;ng tc t php trong thi gian t$i? v @gh %u4/t ]2_@Ct+ ng4 u3t`t3uuv
cGa K dhnh tr 6v5 chi/n l!c cHi cch + php /n nQm 3u3u? !c "an hnh, thG tFc tranh tFng ti phiIn to hnh sM !c
coi trUng hJn rt nhi5u so v$i tr$c 4 v ngi "o chAa !c to i5u &i1n tDt hJn . tham gia tranh tFng v$i mi.m st viIn
v nhAng ngi tham gia tD tFng &hc ti phiIn to* +u4 nhiIn, thMc tihn cNng cho th4, vi1c p LFng cc %u4 nh cGa
Ko++^{ v5 thG tFc tranh tFng ti phiIn to c=n tn ti mt sD "t c7p* dF th. lP
+hc nht, &hi ngi "o chAa trnh "4 "Hn "o chAa cGa mnh, hU c th. " chG to phiIn to hn ch/ v5 m8t thi gian* 0 LF,
trong phiIn 9 Kqi +i/n zNng ng4 [ thng w nQm 3uuk, chG to phiIn to hn ch/ mBi ngi "o chAa chW !c ni trong (u
phVt* ou7t s xhm ^ng ^Hi cng L74 pht "i.uP 6+h,o %u4 nh, chG to &h;ng !c hn ch/ thi gian tranh lu7n cGa cc
lu7t s* d=n n/u tnh trng n4 ti/p tFc, chVng t;i si &h;ng tham LM ti/p?*'(u)
+hc hai, c nhAng trng h!p, &hi ngi "o chAa trnh "4, hi ng 9nt 9 to i5u &i1n cho hU trnh "4 nhng sau
tu4In "D 6&h;ng chp nh7n S &i/n cGa ngi "o chAa? m &h;ng nIu lS Lo &h;ng chp nh7n* +h,o &/t %uH &hHo st nQm
3uu`,'(() &. t- &hi @gh %u4/t uwt@C_+ !c "an hnh, tnh trng n4 &h;ng c=n nhi5u song thWnh thoHng vsn 9H4 ra trong
thMc t/*
+hc "a, &hi ngi "o chAa a ra vn 5 4Iu cau tranh lu7n v$i mi.m st viIn, trong nhi5u trng h!p, mi.m st viIn &h;ng
p li S &i/n cGa ngi "o chAa v chG to phiIn to cNng &h;ng 4Iu cau mi.m st viIn Di p v$i ngi "o chAa* '(3)
+h,o %u4 nh ti Oi5u 3(w Ko++^{, chG to phiIn to c %u45n 5 ngh mi.m st viIn phHi p li S &i/n cGa ngi "o chAa
n/u S &i/n cha !c mi.m st viIn tranh lu7n* +u4 nhiIn, v 4 l %u45n cGa chG to phiIn to nIn chG to phiIn to c
th. thMc hi1n, c th. &h;ng* +h,o chVng t;i lu7t nIn %u4 nh 4 v-a l %u45n v-a l nghEa vF cGa chG to phiIn to, c nghEa
l &hi ngi "o chAa ho8c ngi tham gia tranh lu7n &hc a ra vn 5 4Iu cau tranh lu7n v$i mi.m st viIn, n/u vn 5
cha !c tranh lu7n m mi.m st viIn &h;ng tM ngu41n tham gia tranh lu7n, chG to phiIn to phHi 4Iu cau mi.m st viIn p
li S &i/n cGa ngi "o chAa ho8c ngi tham gia tranh lu7n &hc* d nh v74 m$i Hm "Ho vi1c tranh lu7n c;ng &hai ti
phiIn to th,o tinh than cHi cch t php*
O. nng cao hi1u %uH 9nt 9 ni chung, hi1u %uH cGa thG tFc tranh tFng ti phiIn to ni riIng, chVng t;i &i/n nghP Oi5u 3(w
can sa #i th,o h$ng %u4 nh &hi ngi "o chAa v nhAng ngi tham gia tD tFng &hc a ra cc tnh ti/t 4Iu cau mi.m
st viIn tranh lu7n, mi.m st viIn c nghEa vF phHi p li S &i/n n/u nhAng S &i/n cha !c mi.m st viIn tranh lu7n
v giao trch nhi1m cho chG to phiIn to phHi Hm "Ho vi1c Di p giAa mi.m st viIn v ngi "o chAa v nhAng ngi
tham gia tD tFng &hc*
]* d th. ni rbng, thi gian gan 4, &. t- &hi @gh Cu4/t uw cGa K chnh tr !c "an hnh nQm 3uu(, vai tr= cGa ngi "o
chAa trong tD tFng hnh sM ni chung, trong giai on 9nt 9 sJ thfm hnh sM ni riIng Lan Lan !c nh gi cao hJn* @gi
"o chAa !c to i5u &i1n tDt hJn . tham gia tD tFng "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa " can, " co* +rong giai on
9nt 9, nht l trong nhAng vF n i.m !c ti/n hnh th,o tinh than cHi cch t php, ti/ng ni cGa ngi "o chAa Lng nh
c trUng l!ng hJn tr$c 4 rt nhi5u* O l mt trong nhAng thXng l!i cGa @gh %u4/t uw* +u4 nhiIn, thMc tihn tD tFng hnh
sM nhAng nQm %ua cNng cho th4, trong nhi5u vF n, &hi tham gia thG tFc tD tFng ti phiIn to, ngi "o chAa vsn g8p phHi
nhAng tr< ngi nht nh* +nh trng 9H4 ra Lo nhi5u ngu4In nhn nh cc %u4 nh v5 thG tFc 9nt h>i cha h!p lS, %u4 nh
v5 trch nhi1m cGa chG to phiIn to trong thG tFc tranh lu7n cha ch8t chi* 0 trIn h/t l S thcc cGa thfm phn trong vi1c to
i5u &i1n cho ngi "o chAa !c tham gia cc thG tFc tD tFng trong giai on 9nt 9* dhVng t;i 5 9ut cc cJ %uan c thfm
S.K
12#

%u45n can c nhAng vQn "Hn h$ng Lsn cF th. nhbm to i5u &i1n thu7n l!i cho ngi "o chAa tham gia tD tFng trong giai
on chufn " 9nt 9 v sa #i mt sD %u4 nh cGa Ko++^{ v5 thG tFc 9nt h>i YOi5u 3ukZ v tranh lu7n ti phiIn to YOi5u
3uuwZ nhbm 5 cao hJn nAa vai tr= cGa ngi "o chAa ti phiIn to v to i5u &i1n cho hU thMc hi1n chcc nQng cao cH cGa
mnh l "Ho v1 cc %u45n v l!i ch h!p php cGa " co*
/H;/1 KH KH[/ 62/1 *80 T5(/1 6470 D CW/1 00 &47/ DHD /1[/ 0H-/ TH( +,- )/H
0V< &\ L,T Tc TW/1 H~/H S| /[* 2%%3 6} K4>/ /1H S< )4 & S,/1
)@i t_9 D1S9 TS /guGn )iB Thun { & 0ng an
K lu7t +D tFng hnh sM YKo++^{Z cGa n$c ta Lnh mt dhJng trong phan 6@hAng %u4 nh chung? . %u4 nh v5
cc "i1n php ngQn ch8n YKx@dZ* 0i1c %u4 nh cc Kx@d trong Ko++^{ gp phan Hm "Ho cho c;ng tc i5u tra, tru4 tD,
9nt 9 !c thMc hi1n t hi1u %uH Vng %u4 nh cGa php lu7t* +u4 nhiIn, trong nhAng nQm %ua, vi1c thMc hi1n %u4 nh cGa
Ko++^{ nQm (2ww v5 cc Kx@d : g8p nhAng &h &hQn nht nh Lo cha !c %u4 nh cF th. v5 trnh tM thG tFc ti/n hnh
Di v$i mt sD trng h!p* dhng hn, v5 thG tFc "Xt ngi < a i.m &h;ng phHi l nJi lm vi1c ho8c nJi c trV cGa ngi "
"Xt, v5 thi gian phI chufn cGa 0m{, v5 Di t!ng p LFng v trnh tM thG tFc p LFng Kx@d "Ho lEnh, cm i &h>i nJi c trV,
8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . Hm "Ho* Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nh v5 cc Kx@d v5 cJ "Hn : &hXc phFc !c nhAng &h
&hQn v$ng mXc nIu trIn* @hng %ua mt thi gian thMc hi1n, chVng t;i th4 vsn c=n c nhAng &h &hQn v$ng mXc nht
nh, =i h>i phHi ti/p tFc nghiIn ccu . c %u4 nh phq h!p thMc t/, Hm "Ho cho c;ng tc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cc vF n
hnh sM t hi1u %uH*
1. TQJB hot l vH N BB sRk pok B_B ni ung Bfa &LTTHS BT liun Puan Mon Bho Mmnh B_B &D/0n
gt trong nhAng 4Iu cau Di v$i %u4 nh cGa php lu7t l phHi r rng, cF th., Lh hi.u v phq h!p thMc t/ . mUi c;ng Ln
5u Lh Lng nXm "Xt v chp hnh* 0i1c p LFng Kx@d, nht l Kx@d "Xt ngi, ngoi %u4 nh cGa Ko++^{, Di v$i mt sD
trng h!p cF th. c=n phHi cQn cc vo %u4 nh cGa cc o lu7t &hc ho8c vQn "Hn h$ng Lsn cGa cc cJ %uan c thfm %u45n
c liIn %uan /n Di t!ng "Xt* @ga4 trong Ko++^{, vi1c p LFng Kx@d &h;ng chW !c %u4 nh trong dhJng 6dc "i1n
php ngQn ch8n? m c=n !c %u4 nh < mt sD i5u lu7t thuc cc dhJng &hc cGa K lu7t, nhng trong dhJng cc
Kx@d &h;ng c ni Lung no chW Lsn v5 mDi liIn %uan . ngi p LFng Lh Lng thMc hi1n* dhng hn, vi1c p LFng cc
Kx@d Di v$i ngi cha thnh niIn !c %u4 nh ti dhJng [3 xhan 6+hG tFc 8c "i1t? cGa Ko++^{\ v5 thi hn tm
giam &h;ng !c %u4 nh < dhJng cc Kx@d m li %u4 nh ti dhJng 2 6@hAng %u4 nh chung v5 i5u tra?*
0i1c %u4 nh trIn 4 g4 &h &hQn tr$c h/t cho chnh i ngN nhAng ngi ti/n hnh tD tFng trong %u trnh thMc hi1n v tt
nhiIn cNng si l &h &hQn cho tt cH nhAng ai ang " p LFng ch/ nh cc Kx@d trong Ko++^{* ODi v$i cn " t php c=n
g8p &h &hQn nh v74, Di v$i ngi Ln trnh hn ch/ th lm sao hU c th. hi.u r . thMc hi1n v "Ho v1 %u45n l!i cGa
mnh, nht l Di v$i cc trng h!p " oan, sai Lo hnh vi ho8c %u4/t nh tD tFng cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng*
+hMc t/ c;ng tc i5u tra, 9 lS ti phm cho th4 vsn c=n c mt sD cn " 5 9ut p LFng Kx@d chW cQn cc %u4 nh cGa
Ko++^{ trong dhJng cc Kx@d*
O. &hXc phFc tnh trng trIn, can nghiIn ccu sa #i, "# sung Ko++^{ th,o h$ng tt cH cc ch/ nh v5 Kx@d phHi !c
%u4 nh trong dhJng cc Kx@d, trng h!p can phHi ti/p tFc cF th. < cc i5u lu7t &hc th trong i5u lu7t gDc nbm trong
dhJng cc Kx@d phHi c ni Lung chW Lsn . Hm "Ho tnh l;gc giAa cc dhJng, i5u trong Ko++^{* dhng hn, nIn
chu4.n i5u lu7t %u4 nh v5 thi hn tm giam v5 dhJng cc Kx@d nga4 sau i5u %u4 nh v5 tm giam nh cch "D tr cGa
Ko++^{ nQm (2ww\ trong cc i5u lu7t %u4 nh v5 "Xt, tm giA, tm giam can c mt on nIu rP 60i1c p LFng Di v$i
ngi cha thnh niIn !c p LFng th,o %u4 nh cGa Oi5u n4 v Oi5u [u[ cGa K lu7t n4?
2. 6H ni ung PuG Mmnh &D/0 tQIng &LTTHSn
g8c Lq : c nhi5u ti/n " so v$i %u4 nh cGa Ko++^{ nQm (2ww, nhng %ua mt sD nQm thMc hi1n chVng t;i th4 vsn c=n
mt sD &h &hQn v$ng mXc v "t c7p Lo %u4 nh cGa php lu7t*
+r$c h/t, Di v$i %u4 nh v5 vi1c "Xt ngi, %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[ : &hXc phFc !c mt sD &h &hQn v$ng
mXc Lo %u4 nh tr$c 4 cGa Ko++^{ nQm (2ww, nhng trIn thMc t/ vsn thng 9f4 ra trng h!p mang l1nh "Xt &hfn cp
i "Xt Di t!ng nhng &h;ng "Xt !c nga4 v nhi5u ngu4In nhn &hch %uan* ODi v$i vi1c "Xt " can, " co . tm giam
cNng g8p trng h!p tJng tM* g8c Lq : c l1nh "Xt " can ho8c " co . tm giam, nhng &hi tri.n &hai "Xt th li &h;ng "Xt
!c v " can, " co lfn trDn, c trng h!p phHi sau mt thi gian Li m$i "Xt !c*
+rong cH hai trng h!p nIu trIn, thi hn "Xt th,o l1nh &h;ng phHi l v; t7n m phHi c hn nh* 074 thi hn l "ao nhiIu
ng4 can phHi !c %u4 nh cF th. trong Ko++^{* +hi gian tr$c 4 msu l1nh "Xt " can . tm giam ghi r thi gian tm
giam tnh t- ng4 ra l1nh, nhng v &h;ng "Xt !c nga4 Di t!ng nIn vi1c ghi thi hn trong l1nh l &h;ng Vng thMc t/, Lo
v74 msu n4 : !c sa #i ghi thi hn tm giam " can !c tnh t- &hi "Xt !c " can* +u4 nhiIn, th,o chVng t;i can phHi
S.K
12$

%u4 nh mt thi hn nht nh chc &h;ng th. &no Li /n &hi h/t thi hn i5u tra, v vn 5 n4 c=n c liIn %uan /n ch/
nh tru4 n: " can*
î1n na4 cJ %uan i5u tra cc cp vsn ang Lqng msu l1nh "Xt, tm giam " can . "Xt " can v trong l1nh n4 ghi cH thi hn
tm giam " can, trong &hi 6"Xt " can, " co . tm giam? v 6tm giam? l hai "i1n php ngQn ch8n !c l7p, m8c Lq c
mDi %uan h1 ch8t chi v$i nhau* d S &i/n cho rbng trong trng h!p trIn phHi Lqng 3 msu l1nh, l 6 l1nh "Xt " can . tm
giam? v 6l1nh tm giam " can?, tcc l sau &hi "Xt !c " can m$i ra l1nh tm giam " can* dhVng t;i th4 S &i/n trIn Hm
"Ho tnh &hoa hUc v r rng trong vi1c p LFng php lu7t nhng li g8p &h &hQn l 0i1n &i.m st Y0m{Z &h;ng th. phI chufn
l1nh tm giam " can tr$c &hi cJ %uan i5u tra "Xt !c " can v &h;ng "i/t thi hn tm giam tnh t- ng4 no\ trng h!p
"Xt !c " can ri m$i ra l1nh tm giam v 9in phI chufn cGa 0m{ th phHi c %u4 nh cGa lu7t ++^{ v5 thi hn phI chufn
l1nh tm giam v trong thi gian ch phI chufn cGa 0m{, " can cha th. " tm giam th 9 lS nh th/ no zo v74, vi1c thMc
hi1n l1nh 6&np? nh hi1n na4 l phq h!p thMc tihn, chW can %u4 nh thIm v5 hi1u lMc thi gian cGa l1nh n4*
KXt ngi trong trng h!p &hfn cp v "Xt " can, " co . tm giam l cc "i1n php ngQn ch8n\ vi1c thi hnh cc l1nh "Xt l
hot ng tD tFng nhng n/u &h;ng c "i1n php nghi1p vF th nhi5u trng h!p g8p rt nhi5u &h &hQn v Di t!ng " "Xt
thng lfn trDn v tm cch chDng trH nhAng ngi thi hnh l1nh "Xt, nht l nhAng ngi phm vo cc ti v5 tr7t tM 9: hi*
+h;ng thng, nhAng ngi thi hnh l1nh "Xt phHi tm cch " m7t, "t ng ti/p c7n Di t!ng, &h;ng . Di t!ng &p thi
ch4 trDn, th7m ch c trng h!p phHi nhanh chng s LFng c;ng cF hB tr! nh &ho sD w . &ho ta4, &h;ng . Di t!ng c
thi cJ chDng trH, sau m$i Uc l1nh "Xt tr$c sM chcng &i/n cGa nhAng ngi c m8t th,o lu7t nh* +h/ nhng, trong
Ko++^{ chW %u4 nh c tnh chung nht l 6ngi thi hnh l1nh phHi Uc l1nh, giHi thch l1nh, %u45n v nghEa vF cGa ngi "
"Xt?, c=n Uc l1nh tr$c ha4 sau &hi "Xt th &h;ng %u4 nh r* +rIn thMc t/ rt t trng h!p Di t!ng " "Xt chu cng im .
ngh, Uc l1nh "Xt m tr$c cn " thi hnh l1nh "Xt &h;ng phHi p LFng cc "i1n php chi/n thu7t, nghi1p vF*
Oi5u wu Ko++^{ %u4 nh v5 "Xt " can, " co . tm giam nhng m$i chW %u4 nh v5 thfm %u45n ra l1nh, v5 n;i Lung l1nh
"Xt, v5 trnh tM thG tFc "Xt v thi i.m "Xt\ cha c %u4 nh v5 i5u &i1n Di v$i " can, " co " "Xt . tm giam, c nghEa l
cha %u4 nh v5 nhAng trng h!p cF th. no th " can, " co c th. " "Xt . tm giam* mhi p LFng "i1n php ngQn ch8n
n4, cJ %uan ti/n hnh tD tFng li phHi cQn cc %u4 nh ti &hoHn (, &hoHn 3 Oi5u ww Ko++^{ %u4 nh v5 i5u &i1n Di v$i "
can, " co c th. " tm giam, trong &hi ti Oi5u wu &h;ng c vi1n Lsn v5 i5u &i1n Di v$i " can, " co c th. " "Xt .
tm giam !c %u4 nh ti Oi5u ww Ko++^{* @h v74 l &h;ng c sM liIn h1 l;gc giAa cc i5u lu7t m "uc ngi thMc
hi1n phHi tM nghiIn ccu tm hi.u trong K lu7t*
ODi v$i vi1c "Xt ngi trong trng h!p &hfn cp, %u4 nh ti Oi5u w( Ko++^{ v5 cc trng h!p "Xt cJ "Hn l phq h!p v$i
thMc tihn, nhng trong %u trnh thMc hi1n vsn c=n 9f4 ra oan ho8c sai nIn vsn c=n nhAng trng h!p 0m{ &h;ng phI chufn*
gt trong nhAng ngu4In nhn 9f4 ra "Xt oan ho8c sai l Lo &h;ng hi.u Vng Xn v5 %u4 nh cGa php lu7t v v7n LFng &h;ng
Vng* dhng hn, &h;ng hi.u Vng nh th/ no l hnh vi ang chufn " thMc hi1n ti phm, &h;ng Hm "Ho a4 G cc i5u
&i1n "Xt trong t-ng trng h!p %u4 nh ti Oi5u w( Ko++^{ : ra l1nh "Xt* O. &hXc phFc tnh trng n4 can phHi c h$ng
Lsn cF th. v tQng cng t7p hun nng cao trnh php lu7t cho i5u tra viIn*
mhoHn 3 Oi5u w( Ko++^{ %u4 nh v5 thfm %u45n ra l1nh "Xt ngi trong trng h!p &hfn cp, trong c ngi chW hu4 tu
"a4, tu "i.n &hi tu "a4, tu "i.n : ri &h>i sn "a4, "/n cHng* mhoHn [ Oi5u w( Ko++^{ %u4 nh v5 ni Lung l1nh "Xt v
vi1c thi hnh l1nh "Xt phHi th,o Vng %u4 nh ti &hoHn 3 Oi5u wu Ko++^{, nhng < trIn tu "a4, tu "i.n th &h;ng th. c G
thnh phan chcng &i/n nh &hoHn 3 Oi5u wu Ko++^{ %u4 nh* mhoHn ] Oi5u w( Ko++^{ %u4 nh thfm %u45n 9nt phI
chufn l1nh "Xt &hfn cp l 0m{ cqng cp, nhng Di v$i l1nh "Xt &hfn cp cGa ngi chW hu4 tu "a4, tu "i.n th 0m{ cqng
cp l 0m{ no cNng &h;ng !c %u4 nh r trong lu7t* g8c Lq liIn ngnh cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng < +rung Jng ho8c
t-ng ngnh : c h$ng Lsn nhng . Hm "Ho tnh h!p php v thDng nht trong vi1c thi hnh th phHi !c %u4 nh cF th.
trong Ko++^{*
ODi v$i vi1c "Xt ngi phm ti %uH tang, tr$c &hi c Ko++^{, php lu7t n$c ta %u4 nh c "Dn trng h!p !c "Xt, na4
Ko++^{ %u4 nh ngi phm ti %uH tang l 6ngi ang thMc hi1n ti phm ho8c nga4 sau &hi thMc hi1n ti phm th " pht
hi1n ho8c " u#i "Xt?* 05 thfm %u45n, "t &T ngi no cNng c %u45n "Xt ngi phm ti %uH tang v giHi nga4 /n cJ %uan
d;ng an, 0m{ ho8c K@z nJi gan nht* dc cJ %uan n4 phHi l7p "iIn "Hn v giHi nga4 ngi " "Xt /n cJ %uan i5u tra c
thfm %u45n*
Cu4 nh nh v74, v5 cJ "Hn l phq h!p, nhng trIn thMc t/ c mt sD &h &hQn v$ng mXc trong %u trnh thMc hi1n* dF th.
lP
_ 0i1c 9c nh mt ngi no ang phm ti %uH tang ha4 vi phm hnh chnh, Di v$i trnh hi.u "i/t php lu7t cGa
ngi Ln trong nhi5u trng h!p &h;ng 9c nh !c, Lo v74 c trng h!p chW l vi phm hnh chnh nhng cNng " u#i
"Xt v giHi /n cJ %uan d;ng an, 0m{ ho8c K@z* @/u cn " cGa cc cJ %uan n4 m cNng &h;ng nh7n thcc Vng l phm
ti ha4 phm php %uH tang th l7p "iIn "Hn cNng &h;ng Vng* @g!c li, n/u thMc t/ mt ngi no : thMc hi1n hnh vi
phm ti th phHi l7p "iIn "Hn "Xt giA ngi phm ti %uH tang, sau m$i p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giA !c, n/u
&h;ng nh7n thcc Vng Yho8c thi i.m "Xt giA cha 9c nh !c l thMc hi1n hnh vi phm ti, chW l phm php th;ng
thngZ m chW l7p "iIn "Hn phm php %uH tang th sau &h;ng th. p LFng "i1n php tm giA th,o %u4 nh cGa Ko++^{
!c, v tm giA chW c th. !c p LFng Di v$i ngi " "Xt trong trng h!p &hfn cp, phm ti %uH tang, ngi phm ti tM
thV, au thV ho8c Di v$i ngi " "Xt th,o %u4/t nh tru4 n:, &h;ng !c p LFng Di v$i ngi phm php %uH tang Yvi
phm hnh chnhZ*
_ thnh phD, th 9:, rt t trng h!p c;ng Ln "Xt ngi phm ti %uH tang v giHi /n K@z nJi gan nht, m thng giHi
/n cJ %uan d;ng an nJi gan nht* chnh %u45n cp 9: th d;ng an 9: thng nbm trong trF s< K@z 9: cho nIn n/u c
ngi giHi ngi phm ti %uH tang /n K@z th K@z li giao cho d;ng an 9: giHi %u4/t* g8c Lq %u4 nh cho c;ng Ln
giHi ngi phm ti %uH tang /n cJ %uan d;ng an nJi gan nht . Hm "Ho tnh nhanh chng &p thi, nhng thMc t/ 9f4 ra
S.K
13%

cc trng h!p &hi giHi ngi /n cJ %uan d;ng an, tr$c h/t cn " trMc "an phHi h>i v5 a i.m 9f4 ra vF vi1c* @/u 9f4 ra
< a "n phng, 9: &hc th thng !c h$ng Lsn c;ng Ln giHi ngi /n cJ %uan d;ng an ho8c 0m{ ho8c K@z
phng ho8c 9: %uHn lS a "n 9f4 ra vF vi1c* o7p lu7n v5 vn 5 n4 cn " lm c;ng tc thMc t/ cho rbng thfm %u45n giHi
%u4/t vF vi1c phHi th,o l:nh th# v5 a gi$i hnh chnh*
ODi v$i vi1c "Xt ngi ang " tru4 n: th t 9f4 ra tnh trng nh trIn, m8c Lq lu7t %u4 nh thfm %u45n "Xt v trnh tM thG tFc
"Xt ngi phm ti %uH tang ho8c ang " tru4 n: l nh nhau v !c %u4 nh chung trong mt i5u lu7t*
ODi v$i %u4 nh v5 "i1n php ngQn ch8n tm giAP
g8c Lq Oi5u w( Ko++^{ : %u4 nh r rng cc Di t!ng c th. " p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giA, trong &h;ng c
" can, nhng trong thMc t/ p LFng vsn c=n c ngi hi.u lam v cho rbng c th. p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giA Di v$i
" can trong trng h!p chW can p LFng "i1n php ngQn ch8n trong mt thi gian ngXn* @hAng ngi l7p lu7n rbng tm
giam l "i1n php ngQn ch8n nghiIm &hXc nht c=n c th. p LFng Di v$i " can, cho nIn tm giA cNng c th. !c p LFng
Di v$i " can* dhVng t;i cho rbng %u4 nh hi1n hnh cGa Ko++^{ v5 Di t!ng p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giA l phq
h!p v th,o %u4 nh cGa Ko++^{ nQm 3uu[ nhAng ngi c %uan i.m hi.u nh trIn l &h;ng Vng %u4 nh cGa php lu7t*
gt thMc t/ nAa c liIn %uan /n "i1n php ngQn ch8n tm giA l thi i.m p LFng Di v$i ngi " "Xt trong t-ng trng h!p
&hfn cp* g8c Lq hi1n na4 +h;ng t liIn tch sD uv ng4 ukt2t3uuv cGa 0m{@z +Di cao K d;ng an K CuDc ph=ng :
%u4 nh cho dJ %uan i5u tra !c p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giA Di v$i ngi " "Xt &hfn cp tr$c &hi c sM phI
chufn cGa 0m{* Cu4 nh n4 : to i5u &i1n thu7n l!i cho nhAng ngi c thfm %u45n ra l1nh "Xt ngi trong trng h!p
&hfn cp* +u4 nhiIn, th,o %u4 nh ti Oi5u w( v Oi5u w[ cGa Ko++^{ nQm 3uu[, chVng t;i cho rbng vi1c tm giA chW !c
p LFng Di v$i ngi " "Xt trong trng h!p &hfn cp sau &hi c sM phI chufn cGa 0m{* +rong thi gian phI chufn cGa 0m{,
cJ %uan i5u tra vsn c %u45n %uHn lS v l4 li &hai cGa ngi " "Xt ti cJ %uan i5u tra trong v=ng 3] gi &. t- &hi "Xt !c
Di t!ng v thi hn 9nt phI chufn ho8c &h;ng phI chufn cGa 0m{ chW !c phnp trong thi hn (3 gi &. t- &hi nh7n !c
5 ngh 9nt phI chufn tcc l nbm trong thi hn 3] gi m cJ %uan i5u tra phHi ra mt trong hai %u4/t nh l tm giA Yn/u
!c phI chufnZ v trH tM Lo cho ngi " "Xt Yn/u &h;ng !c phI chufnZ* +rng h!p th,o %u4 nh cGa +h;ng t liIn tch
sD uv ni trIn, n/u cJ %uan i5u tra ra %u4/t nh tm giA m 0m{ &h;ng phI chufn vi1c "Xt &hfn cp th ngi ra l1nh "Xt
&h;ng th. trH tM Lo nga4 cho ngi " "Xt th,o %u4 nh ti &hoHn ] Oi5u w( Ko++^{ !c m phHi th,o %u4 nh ti &hoHn [
Oi5u w` Ko++^{, tcc l 0m{ phHi ra %u4/t nh hue "> %u4/t nh tm giA v sau ngi ra %u4/t nh tm giA m$i trH tM
Lo cho ngi " tm giA* Oi5u cho th4 h$ng Lsn cGa liIn ngnh trong +h;ng t liIn tch sD uv v5 thi i.m p LFng "i1n
php ngQn ch8n tm giA Di v$i ngi " "Xt &hfn cp : lm chng chno v mu thusn &hi p LFng v5 thfm %u45n cGa 0m{
v ngi c thfm %u45n ra l1nh "Xt &hfn cp !c %u4 nh ti &hoHn ] Oi5u w( v &hoHn [ Oi5u w` Ko++^{*
05 thi hn tm giA, &hoHn [ Oi5u wk Ko++^{ %u4 nh 6+rong &hi tm giA, n/u &h;ng G cQn cc &h<i tD " can th phHi trH tM
Lo nga4 cho ngi " tm giA? nhng li &h;ng %u4 nh v5 thfm %u45n trH tM Lo v thG tFc trH tM Lo* +rng h!p sau &hi :
tm giA h/t thi hn th,o lu7t nh m vsn cha c G cQn cc . &h<i tD " can Di v$i ngi " tm giA th tt nhiIn phHi trH tM
Lo cho ngi " tm giA, nhng i5u lu7t n4 cha %u4 nh cF th.*
gt vn 5 nAa liIn %uan /n vi1c tm giA l %u4 nh thi gian tm giA !c tr- vo thi hn tm giam* g8c Lq lu7t %u4 nh
nh v74 nhng cch tr- th/ no cho /n na4 vsn c nhi.u cch hi.u* ^$ng Lsn m$i nht nIu trong +h;ng t liIn tch sD uv
ng4 ukt2t3uuv ang !c cc a phJng thMc hi1n, nhng vsn c=n c nhi5u ngi cho rbng h$ng Lsn nh v74 cha h!p lS*
Cu4 nh trIn 4 c=n lm pht sinh sM phcc tp th7m ch c th. lm nf4 sinh tiIu cMc, vi phm trong vi1c giHi %u4/t ch/ Qn
uDng cGa ngi " tm giA v " can trong tri tm giam v c thi gian tm giA nbm trong thi gian tm giam*
O. Lh thMc hi1n, chVng t;i 5 ngh "> %u4 nh ti &hoHn ] Oi5u wk Ko++^{, tha4 vo can 5 9ut %u4 nh cF th. trong
xhp l1nh thi hnh n pht tq l thi gian " tm giA v thi gian " tm giam !c tr- vo thi gian thi hnh n pht tq*
+rng h!p &h;ng " &h<i tD ho8c : " &h<i tD, tm giam nhng sau !c nh chW Lo " oan th thi gian tm giA v tm
giam !c "i thng th,o @gh %u4/t [ww ng4 (kt[t3uu[ cGa K+0 CuDc hi*
ODi v$i %u4 nh v5 "i1n php ngQn ch8n tm giam, v5 cJ "Hn chVng t;i th4 phq h!p thMc t/, nhng thMc hi1n chG trJng cHi
cch t php t- na4 /n nQm 3u3u, chVng t;i th4 can chG ng nghiIn ccu . s$m %u4 nh li th,o h$ng hn ch/ tm giam
" can, " co trong %u trnh i5u tra, tru4 tD, 9nt 9*
ODi v$i %u4 nh v5 "Xt, tm giA, tm giam " can l ngi cha thnh niIn, thMc t/ cho th4 %u4 nh cGa Ko++^{ hi1n hnh
c nhi5u "t c7p, &h;ng st thMc t/ v g4 &h &hQn trong %u trnh i5u tra, 9 lS ti phm* +h,o tm lS hUc lca tu#i th
tu#i t- (] /n (` l rt hi/u ng, l mt trong nhAng ngu4In nhn Lsn /n lm cho mt sD ngi c hnh vi vi phm php lu7t
ni chung v phm ti ni riIng* Cua nghiIn ccu cc sD li1u thDng &I ti phm cGa cc cJ %uan chcc nQng thuc K d;ng an
cho th4 sD Di t!ng phm ti thuc lca tu#i n4 &h;ng nhAng chi/m te l1 cao m c=n c nhAng hnh vi phm ti rt manh
ng, c trng h!p g4 h7u %uH thi1t hi l$n cho 9: hi* 0i1c p LFng "i1n php ngQn ch8n "Xt, tm giA, tm giam Di v$i
nhAng Di t!ng c hnh vi phm ti thuc lca tu#i n4 l rt can thi/t . &p thi ngQn ch8n ti phm* @hi5u Di t!ng thuc
lca tu#i t- (] /n L$i (` phm ti nghiIm trUng Lo cD S nhng th,o %u4 nh ti Oi5u [u[ Ko++^{ th &h;ng !c "Xt, tm
giA, tm giam m phHi . ti ngoi . i5u tra* Cu4 nh nh v74 si to i5u &i1n cho Di t!ng cHn tr< i5u tra, ch, giu ti
phm, tiIu hue v7t chcng cGa vF n* +rng h!p phHi p giHi . phFc vF c;ng tc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cNng chW !c Lihn ra
trong ng4, sau Di t!ng &h;ng /n ti/p ho8c "> trDn th cNng &h;ng !c "Xt v Lq c "Xt !c cNng &h;ng !c tm giA,
tm giam*
zo v74, Di v$i cc Di t!ng n4 n/u l " can cGa vF n, chVng t;i 5 ngh sa #i, "# sung Oi5u [u[ Ko++^{ th,o h$ng
tJng tM nh %u4 nh ti i.m a, i.m " &hoHn 3 Oi5u ww Ko++^{, c nghEa l n/u "> trDn v " "Xt th,o %u4/t nh tru4 n:
ho8c : !c p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc nh cho "Ho lEnh, cm i &h>i nJi c trV nhng li ti/p tFc phm ti ho8c cD S
g4 cHn tr< cho vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th si " p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giam*
S.K
131

05 "i1n php ngQn ch8n cm i &h>i nJi c trV, Lo %u4 nh cGa Ko++^{ nQm (2ww &h;ng %u4 nh r Di t!ng p LFng cho
nIn trong thMc t/ : c trng h!p nham lsn, p LFng Di v$i cH ngi cha " &h<i tD v5 hnh sM*
Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nh v5 "i1n php ngQn ch8n n4 : r rng hJn, nIu cF th. v5 Di t!ng p LFng, thfm %u45n ra
%u4/t nh p LFng, trnh tM thG tFc p LFng v mDi %uan h1 tD tFng giAa cJ %uan ti/n hnh tD tFng v$i chnh %u45n a phJng
nJi " can, " co c trV trong vi1c p LFng "i1n php ngQn ch8n n4 cho nIn vi1c p LFng c nhi5u thu7n l!i, Lh Lng* +u4
nhiIn, &hoHn ( Oi5u 2( Ko++^{ nQm 3uu[ m$i chW %u4 nh i5u &i1n Di v$i " can, " co c th. !c p LFng "i1n php
ngQn ch8n n4 l c nJi c trV r rng nhbm Hm "Ho c sM %uHn lS cGa chnh %u45n a phJng* +rng h!p " can, " co c
S nh "> trDn th chnh %u45n a phJng nJi ngi c trV &h c th. %uHn lS v ngQn ch8n !c, Lo can phHi lu S
thIm v5 i5u &i1n nhn thn cGa " can, " co* 0 li , chVng t;i 5 ngh phHi %u4 nh cF th. hJn v5 i5u &i1n nhn thn "
can v tnh cht mcc hnh vi phm ti cGa " can, " co . %u4/t nh p LFng "i1n php ngQn ch8n n4* mhoHn [ Oi5u 2(
Ko++^{ can %u4 nh cF th. hJn l 6" can, " co vi phm l1nh cm i &h>i nJi c trV si " p LFng "i1n php tm giam?,
&h;ng nIn %u4 nh chung chung l si " p LFng Kx@d &hc*
ODi v$i "i1n php ngQn ch8n KHo lEnh, m8c Lq Ko++^{ nQm 3uu[ : %u4 nh v5 i5u &i1n Di v$i " can c th. !c p LFng
"i1n php ngQn ch8n n4 tha4 cho "i1n php tm giam, ng thi %u4 nh v5 tiIu chufn Di v$i ngi nh7n "Ho lEnh cho "
can, nhng trIn thMc t/ vsn c=n 9f4 ra cc trng h!p sau &hi nh7n "Ho lEnh mt thi gian th " can, " co "> trDn v ngi
cng ra "Ho lEnh cNng chW " nhXc nh<, &h;ng " &e lu7t ho8c " 9 lS nghiIm &hXc* {< LE c tnh trng trIn, mt trong nhAng
ngu4In nhn l Lo %u4 nh cGa Ko++^{ c=n cha !c ch8t chi* O. &hXc phFc tnh trng trIn, tr$c h/t can phHi %u4 nh
ch8t chi hJn v5 %u4 nh cho "Ho lEnh, &h;ng nIn %u4 nh chung chung nh trong Ko++^{ hi1n hnh* dhng hn, Di v$i "
can, " co phm ti rt nghiIm trUng, 8c "i1t nghiIm trUng th &h;ng !c "Ho lEnh\ Di v$i " can phm ti nghiIm trUng
nhng : c ti5n n ho8c phm ti c tnh cht c;n hung h:n, s LFng "o lMc, hung &h . phm tiR th &h;ng cho "Ho
lEnh* mhi : %u4 nh ch8t chi v5 i5u &i1n cho "Ho lEnh th phHi %u4 nh trch nhi1m Di v$i chG th. c %u45n ra %u4/t nh
cho "Ho lEnh trong trng h!p &h;ng G i5u &i1n th,o lu7t nh m vsn cho "Ho lEnh Lsn /n h7u %uH " can, " co trDn* Ong
thi phHi %u4 nh ch8t chi hJn v5 trch nhi1m Di v$i c nhn, t# chcc nh7n "Ho lEnh cho " can, " co trong trng h!p . "
can, " co trDn g4 h7u %uH nghiIm trUng* oiIn %uan /n ch/ nh n4, 5 ngh "# sung K lu7t hnh sM thIm ti Lanh 6thi/u
trch nhi1m . ngi !c "Ho lEnh trDn g4 h7u %uH nghiIm trUng?* ODi v$i t# chcc cng ra nh7n "Ho lEnh th ngi tha4 m8t
t# chcc nh7n "Ho lEnh cho " can, " co phHi chu trch nhi1m trong trng h!p vi phm nghEa vF : cam oan*
ODi v$i " can, " co !c "Ho lEnh m "> trDn ho8c vi phm nghEa vF m c nhn, t# chcc nh7n "Ho lEnh : cam oan th phHi
" p LFng "i1n php tm giam chc &h;ng nIn nIu cF th. l si " p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc*
ODi v$i "i1n php 8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . Hm "Ho, m8c Lq : !c %u4 nh cF th., r rng hJn tr$c 4 v : c
vQn "Hn h$ng Lsn thMc hi1n nhng trIn thMc t/ vsn c=n c &h &hQn, v$ng mXc*
O. Hm "Ho tnh &hH thi v trnh tiIu cMc, tuT ti1n, chVng t;i 5 ngh phHi %u4 nh cF th. v5 cc loi ti Lanh &h;ng !c cho
8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . Hm "Ho sM c m8t cGa " can, " co* ODi v$i cc loi ti Lanh m " can, " co c th. !c
8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . "Ho Hm th phHi %u4 nh cF th. &hoHng mcc ti5n cho t-ng loi ho8c nIu r giao cho cJ %uan
chcc nQng no h$ng Lsn v5 mcc ti5n ho8c ti sHn can phHi 8t tJng cng v$i t-ng trng h!p phm ti*
+rIn 4 l mt sD vn 5 v5 thMc tihn p LFng cc "i1n php ngQn ch8n phFc vF c;ng tc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 th,o %u4 nh
cGa Ko++^{ nQm 3uu[* +rong sD nhAng &h &hQn v$ng mXc tn ti nIu trIn c nhAng vn 5 thuc v5 nh7n thcc v S thcc
chp hnh php lu7t nhng cNng c nhAng &h &hQn Lo %u4 nh cGa php lu7t* dhVng t;i 9in trao #i . cc ng ch tham
&hHo, phFc vF c;ng tc nghiIn ccu, sa #i "# sung Ko++^{ nQm 3uu[*t*
/guEnn T@k BhF Lut hAB s th_ng "]2%%#
H(}/ TH47/ *\T Sc +,- )/H 0V< &\ L,T Tc TW/1 H~/H S| 6. THV TW0 5T 1/
T#S7 Vr G0A L=
K#5A L'() H\"# I^ T+,-". /0 #12 L'() H< N0
+hG tFc rVt gUn l mt trong nhAng thG tFc 8c "i1t !c %u4 nh trong Ko++^{ nQm 3uu[* {o v$i thG tFc th;ng thng, thG
tFc n4 c mt sD i.m &hc "i1t, lP Cu4 nh v5 thi hn ti/n hnh tD tFng : !c rVt ngXn ng &.\ mt sD thG tFc tD
tFng : !c giHn l!c . vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 !c nhanh chng m vsn Hm "Ho cho vi1c giHi %u4/t vF n Vng Xn,
&hch %uan*
Cu4 nh v5 thG tFc rVt gUn : 9c l7p cJ s< php lS . cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng giHi %u4/t nhanh chng mt sD l!ng l$n
cc vF n v5 ti phm t nghiIm trUng, phm ti %uH tang, chcng cc Jn giHn, r rng, vi1c i5u tra tru4 tD, 9nt 9 &h;ng mt
nhi5u thi gian m t- tr$c /n na4 vsn !c giHi %u4/t th,o thG tFc th;ng thng, gp phan hn ch/ l!ng n tn Ung hng
nQm ti cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng < a phJng YchG 4/u l < cp hu41nZ* +u4 nhiIn, %ua nghiIn ccu cc %u4 nh cGa
Ko++^{ v5 thG tFc n4, chVng t;i th4 vsn c=n mt sD vn 5 can trao #i . ti/p tFc hon thi1n ch/ nh php lu7t rt ti/n "
n4*
S.K
132

1. a1n Rha [i quy 5nh ca ìu N2U 8- ìu N22 )T ,u#! !W !;ng hHnh R_ 8 8i>c quy! 5nh p Q;ng !h !;c &l! g'n 8- 8i>c
!*m gi+, !*m giam M iu !&a, !&uy !W
Oi5u [(2 Ko++^{ %u4 nh thG tFc rVt gUn chW !c p LFng &hi c G cc i5u &i1n sau 4P
_ @gi thMc hi1n hnh vi phm ti " "Xt %uH tang\
_ {M vi1c phm ti Jn giHn, chcng cc r rng\
_ +i phm : thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng\
_ @gi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng\
+h,o tinh than cGa Oi5u [(w, chJng [] Ko++^{ nQm 3uu[, &hi 9nt 9 nhAng vF n c cc i5u &i1n %u4 nh ti Oi5u [(2 th
vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 sJ thfm !c p LFng th,o %u4 nh cGa chJng n4, ng thi th,o nhAng %u4 nh &hc cGa
Ko++^{ &h;ng tri v$i nhAng %u4 nh cGa chJng n4* 05 vi1c %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, &hoHn ( Oi5u [3u
Ko++^{ %u4 nhP
.âu 2hi 2h0i !W 8; n, !hGo ngh5 ca cL quan iu !&a ho7c 34! !hPy 8; n cj cc iu 2i>n quy 5nh !*i ìu N19 ca
)T ,u#! n-y, bi>n 2iMm R! cj !hM &a quy! 5nh p Q;ng !h !;c &l! g'n/.
Cu4 nh nh trIn c nghEa l, chW &hi : c %u4/t nh &h<i tD vF n hnh sM, LMa vo cc ti li1u : thu th7p !c, 0i1n &i.m
st m$i c i5u &i1n . 9,m 9nt, 9c nh vF n c G i5u &i1n . p LFng thG tFc rVt gUn ha4 &h;ng +h;ng thng, Di v$i
nhAng vF n loi n4, cqng v$i vi1c ra %u4/t nh &h<i tD vF n, cJ %uan c thfm %u45n : c G cQn cc . ra nga4 %u4/t nh
&h<i tD " can, Lo cng to i5u &i1n thu7n l!i cho vi1c %u4/t nh c p LFng ha4 &h;ng p LFng thG tFc rVt gUn !c chnh
9c* +u4 nhiIn, th,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u [3u Ko++^{, chW can c %u4/t nh &h<i tD vF n l 0i1n &i.m st : c th.
9,m 9nt . %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn m cha can phHi c %u4/t nh &hn hep php
ca h' !&ong !hi h*n 2m gi, 2M !u 2hi &a quy! 5nh p Q;ng !h !;c &l! g'n. +h,o %u4 nh ti Oi5u Ko++^{, %u4/t nh
&h<i tD " can phHi !c gi cho vi1n &i.m st . 9nt phI chufn, n/u vi1n &i.m st &h;ng phI chufn th &h;ng th. ti/n hnh
i5u tra Di v$i " can v thMc t/ si &h;ng c " can* @h v74, trong &hoHng thi hn 3] gi t- thi i.m ra %u4/t nh p LFng
thG tFc rVt gUn, li1u c hon thnh !c thG tFc &h<i tD " can, phI chufn %u4/t nh &h<i tD " can . c th. giao %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn cho " can, i Li1n h!p php cGa hU nh %u4 nh cGa i5u lu7t hi1n hnh &h;ng +h,o chVng t;i, i5u
n4 l &h thMc hi1n !c ho8c &h;ng can thi/t phHi lm nh v74 m nIn %u4 nh sau &hi c %u4/t nh &h<i tD vF n, cJ
%uan i5u tra ra nga4 %u4/t nh &h<i tD " can ri m$i 5 ngh vi1n &i.m st p LFng thG tFc rVt gUn* @ghEa l tr$c &hi ra
%u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, ngoi %u4/t nh &h<i tD vF n : c %u4/t nh &h<i tD " can, vi1n &i.m st %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn ng thi v$i vi1c phI chufn %u4/t nh &h<i tD " can* zo v74, &hoHn ( Oi5u [3u can phHi !c "# sung
cho r rng th,o h$ng l sau &hi ra %u4/t nh &h<i tD vF n, &h<i tD " can, cJ %uan i5u tra 5 ngh vi1n &i.m st ra %u4/t
nh p LFng thG tFc rVt gUn* @goi ra, v thi hn i5u tra th,o thG tFc rVt gUn %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u [3(chW c (3 ng4 &.
t- ng4 ra %u4/t nh &h<i tD vF n, chc &h;ng phHi t- ng4 vi1n &i.m st %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn* 0 v74, can phHi
%u4 nh mt thi hn rt ngXn . 0i1n &i.m st nghiIn ccu . ra %u4/t nh n4, nhbm Hm "Ho G thi gian . ti/n hnh cc
hot ng i5u tra 9c nh chnh 9c ti phm, ngi phm ti* +h,o chVng t;i can "# sung vo Oi5u [3u mt &hoHn v5 thi
hn 0i1n &i.m st 9,m 9nt . ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn ha4 &h;ng p LFng thG tFc n4 th,o 5 ngh cGa cJ %uan
i5u tra, &hoHng thi gian n4 l 3] gi &. t- &hi nh7n !c 5 ngh cGa cJ %uan i5u tra cqng cc ti li1u &hc c liIn %uan*
0i1c p LFng thG tFc rVt gUn, ngoi vi1c Jn giHn ho %u trnh tD tFng YthG tFc tD tFngZ c=n rVt ngXn thi hn ti/n hnh tD tFng
nhbm giVp dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n giHi %u4/t nhanh chng vF n, cho nIn cNng can thi/t phHi c %u4 nh phq
h!p giVp " can, " co "Ho v1 %u45n v l!i ch h!p php cGa mnh, nht l Hm "Ho %u45n "o chAa* zo v74, " can, ngi i
Li1n h!p php cGa hU can !c giHi thch r rng v &p thi v5 thG tFc rVt gUn . hU "i/t nhAng %u45n v nghEa vF cGa mnh*
@/u hU &h;ng !c giHi thch a4 G v5 thG tFc rVt gUn c th. Lsn /n tnh trng &h;ng tin t<ng vo nQng lMc, trnh cGa
ngi ti/n hnh tD tFng ha4 cc %u45n l!i cGa hU si &h;ng !c "Ho Hm nh &hi p LFng cc thG tFc th;ng thng, v hU si
!c "i/t rbng trong &hoHng thi hn rt ngXn cGa thG tFc n4, cJ %uan ti/n hnh tD tFng si giHi %u4/t tt cH nhAng vn 5 cGa
vF n c liIn %uan /n %u45n l!i cGa hU . n/u &h;ng ng S ho8c ng S v$i %u4/t nh p LFng thG tFc tD tFng n4, hU c th.
thMc hi1n %u45n &hi/u ni ha4 &h;ng &hi/u ni Di v$i %u4/t nh p LFng n4* KIn cnh , &hi !c giHi thch v5 %u45n v
nghEa vF th,o thG tFc rVt gUn, hU si s$m c thi gian chufn " v5 tm l cNng nh nhAng i5u &i1n . "Ho v1 %u45n v l!i ch
cGa mnh tr$c cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* 0n 5 Hm "Ho %u45n "o chAa cGa " can, " co l vn 5 rt %uan trUng
&h;ng chW 8t ra trong cc thG tFc tD tFng th;ng thng m nga4 cH < thG tFc 8c "i1t n4 cng can !c Hm "Ho* guDn thMc
hi1n !c i5u n4 can "# sung vo &hoHn 3 Oi5u [3u %u4 nh vi1c &hi nh7n !c %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, cJ
%uan i5u tra phHi giHi thch cho " can, ngi i Li1n h!p php cGa hU cc %u4 nh cGa thG tFc rVt gUn cNng nh %u45n v
nghEa vF cGa " can . hU c th. thMc hi1n s$m cc %u45n cGa mnh nht l %u45n lMa chUn ngi "o chAa*
+i chJng [] %u4 nh v5 vi1c p LFng "i1n php tm giA, tm giam th,o thG tFc rVt gUn v5 cQn cc, thfm %u45n v thG tFc p
LFng cc "i1n php n4 cNng giDng nh th,o thG tFc chung* O4 l vn 5 %uan trUng v n liIn %uan trMc ti/p t$i %u45n tM Lo
thn th. v cc %u45n l!i &hc cGa " can, " co* zo , %u4 nh ch8t chi v5 thi hn, thG tFc tm giA, tm giam phq h!p v$i
8c i.m cGa thG tFc rVt gUn l rt can thi/t* dhnh v v74 m Oi5u [33 Ko++^{ nQm 3uu[ %u4 nhP
1. aIn cO, !hdm quyn 8- !h !;c !*m gi+, !*m giam ec p Q;ng !hGo quy 5nh ca )T ,u#! n-y
2. Bhi h*n !*m gi+ 2h=ng ec qu ba ng-y, 2M !u ng-y cL quan iu !&a nh#n ngi b5 b%!.
N. Bhi h*n !*m giam M iu !&a, !&uy !W 2h=ng ec qu mi Ru ng-y/*
Cu4 nh nh trIn c nghEa l cc cQn cc, thfm %u45n, thG tFc p LFng "i1n php tm giA, tm giam th,o thG tFc rVt gUn phHi
tun thG cc %u4 nh ti Oi5u k2, Oi5u w` v Oi5u ww Ko++^{* +u4 nhiIn, . phq h!p v$i thi hn i5u tra, tru4 tD v tnh
cht cGa thG tFc rVt gUn m Ko++^{ %u4 nh thi hn tm giA, tm giam th,o thG tFc n4 ngXn hJn so v$i thi hn tm giA,
tm giam th,o thG tFc thong thng* +h,o %u4 nh chung th thi hn tm giam . i5u tra &h;ng ng nht v$i thi hn i5u
S.K
133

tra v c nhi5u trng h!p sau &hi c %u4/t nh &h<i tD vF n cha th. 9c nh !c nga4 ai l ngi thMc hi1n ti phm .
&h<i tD " can* 0 th/, thi hn tm giam < giai on i5u tra !c %u4 nh ngXn hJn so v$i thi hn i5u tra, c=n Di v$i thG
tFc rVt gUn, %u4/t nh &h<i tD " can !c ra nga4 sau &hi ra %u4/t nh &h<i tD vF n v ngi phm ti " "Xt %uH tang, chcng
cc r rng, v v " "Xt %uH tang nIn cc Di t!ng n4 thng " p LFng "i1n php tm giA, cho nIn thi hn tm giam .
i5u tra th,o thG tFc n4 !c %u4 nh "bng thi hn i5u tra l phq h!p* +u4 nhiIn, &hi &h<i tD v5 hnh sM mt ngi no ,
muDn tm giam hU th l1nh tm giam phHi !c vi1n &i.m st cqng cp phI chufn, nhng &hi p LFng "i1n php ngQn ch8n tm
giam th,o thG tFc rVt gUn, thi hn m vi1n &i.m st phI chufn %u4/t nh tm giam cGa cJ %uan i5u tra l "ao nhiIu lu li
cha !c %u4 nh r trong i5u lu7t K<i v thi hn tm giam th,o thG tFc rVt gUn !c rVt ngXn hJn so v$i trng h!p "nh
thng trong &hi thi hn . vi1n &i.m st phI chufn ha4 &h;ng phI chufn %u4/t nh tm giam cGa cJ %uan i5u tra th,o
nh %u4 nh hi1n hnh vsn l [ ng4* @/u p LFng Vng thi hn n4, cJ %uan i5u tra si phHi ch !i vi1n &i.m st hon trH
h sJ sau &hi &/t thVc vi1c 9nt phI chufn th si mt rt nhi5u thi gian, hU &h;ng th. chG ng i5u tra vF n trong thi hn
tDi a chW c (3 ng4 &. t- &hi ra %u4/t nh &h<i tD vF n* zo , chVng t;i cho rbng can c %u4 nh cF th. hJn v5 thi hn
m vi1n &i.m st phI chufn %u4/t nh tm giam th,o thG tFc rVt gUn l "ao nhiIu gi Yha4 "ao nhiIu ng4Z* +h,o chVng t;i, .
vi1c p LFng "i1n php n4 !c &p thi, chnh 9c can "# sung thIm %u4 nh cho cJ %uan i5u tra n/u th4 cQn cc th ra
l1nh tm giam Di v$i " can nga4 sau &hi ra %u4/t nh &h<i tD " can, ng thi gi cqng v$i %u4/t nh &h<i tD vF n, &h<i tD
" can v 5 ngh p LFng thG tFc rVt gUn cho vi1n &i.m st 9,m 9nt %u4/t nh trong cqng mt thi hn l 3] gi &. t- &hi
nh7n !c 5 ngh p LFng thG tFc rVt gUn v cc %u4/t nh &m th,o* ODi v$i cc "i1n php ngQn ch8n &hc nhP cm i &h>i
nJi c trV, "Ho lEnh ha4 8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . "Ho Hm th,o thG tFc rVt gUn, chVng t;i cho rbng nIn ti/p tFc p LFng
th,o %u4 nh chung cGa Ko++^{*
+- nhAng lS Lo : phn tch trIn 4 v cNng . Hm "Ho sM thDng nht trong cc %u4 nh php lu7t v5 thG tFc rVt gUn, chVng
t;i 5 9ut sa #i, "# sung Oi5u [3u v Oi5u [33 Ko++^{ nh sauP
)iHu 32%. Cu4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn
(* {au &hi &h<i tD vF n, 2h0i !W b5 can, th,o 5 ngh cGa cJ %uan i5u tra ho8c 9nt th4 vF n c G cc i5u &i1n %u4 nh ti
Oi5u [(2 cGa K lu7t n4, 0i1n &i.m st c th. ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn*
3* B&ong !hi h*n 2m gi 2M !u 2hi nh#n ec ngh5 ca aL quan iu !&a, bi>n 2iMm R! phi &a quy! 5nh p Q;ng !h !;c
&l! g'n, ph$ chudn quy! 5nh 2h0i !W b5 can 8- ph$ chudn ,>nh !*m giam b5 can ynu cjz. Cu4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn
phHi !c gi cho cJ %uan i5u tra v " can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU trong thi hn 3] gi, &. t- &hi ra %u4/t
nh*
[* âu 2hi nh#n ec quy! 5nh p Q;ng !h !;c &l! g'n, cL quan iu !&a phi gii !hDch cc quy 5nh 8 !h !;c &l! g'n cho
b5 can 8- ngi *i Qi>n hep php ca b5 can ynu cjz. K can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hi/u ni %u4/t
nh p LFng thG tFc rVt gUn !&ong !hi h*n ba ng-y, &. t- ng4 nh7n !c %u4/t nh* mhi/u ni !c gi /n vi1n &i.m st :
ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v phHi !c giHi %u4/t trong thi hn "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c &hi/u ni*
)iHu 322. +m giA, tm giam . i5u tra, tru4 tD
(* dQn cc, thfm %u45n v thG tFc tm giA, tm giam !c p LFng th,o %u4 nh cGa K lu7t n4\
3* +hi hn tm giA &h;ng !c %u "a ng4, &. t- ng4 cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt*
[* Ngay Rau 2hi cj quy! 5nh 2h0i !W 8; n, 2h0i !W b5 can, nu 34! !hPy cj cIn cO p Q;ng bi>n php !*m giam, cL quan iu
!&a &a ,>nh !*m giam Wi 8i b5 can 8- ghi ,>nh n-y cpng 8i quy! 5nh 2h0i !W 8; n, 2h0i !W b5 can M 8i>n 2iMm R! 34! ph$
chudn. +hi hn tm giam . i5u tra, tru4 tD &h;ng !c %u mi su ng4*
27 CH" )0M% )[2 ".#0N" 2C' QF @'K Q;"# s +". %#/ 90 $% 8[". )#V )[2 +m) .1"
Cu4 nh ti Oi5u [(w v &hoHn v Oi5u [3] Ko++^{ nQm 3uu[ : &hng nh thG tFc rVt gUn chW !c p LFng < giai on 9nt
9 sJ thfm* +u4 nhiIn, hi1n na4 c nhi5u S &i/n cho rbng thG tFc rVt gUn nIn !c p LFng cH < giai on 9nt 9 phVc thfm
Di v$i loi n : !c p LFng thG tFc rVt gUn < giai on sJ thfm* +h,o chVng t;i, cc S &i/n n4 can phHi 9,m 9nt, cn nhXc
mt cch nghiIm tVc . n/u c tnh &hH thi th &p thi c sM tha4 #i, "# sung vo Ko++^{ v mt sD lS Lo sauP
BhO nhP!, vi1c "Hn n, %u4/t nh sJ thfm " &hng co, &hng ngh &h;ng lm cho tnh cht cGa vF n phcc tp thIm so v$i
thi i.m vi1n &i.m st ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, v chW &hi vF n Hm "Ho cc i5u &i1n %u4 nh ti Oi5u [(2
Ko++^{, cJ %uan i5u tra m$i 5 ngh p LFng thG tFc rVt gUn v vi1n &i.m st phHi nghiIn ccu &r cng tr$c &hi ra %u4/t
nh p LFng thG tFc n4* 0i1c &hng co cGa " co, &hng ngh cGa vi1n &i.m st trong thG tFc n4 c th. si t sH4 ra v sM
vi1c phm ti : r rng, a sD cc trng h!p " co : nh7n ti ho8c c a4 G chcng cc 9c nh ti phm, ngi phm ti,
Lo ngi n4 " "Xt %uH tang, ng thi vi1n &i.m st : cn nhXc &r cng tr$c v sau &hi %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn
Di v$i vF n\
BhO hai, vi1c 9nt 9 phVc thfm trong trng h!p n4 &h;ng =i h>i nhi5u thi gian nh trong cc vF n p LFng thG tFc tD tFng
th;ng thng < giai on sJ thfm* K<i li, ngoi vi1c . !c p LFng thG tFc rVt gUn cc vF n thng t " can, " co, tnh
ti/t vF vi1c r rng, trong %u trnh tD tFng < giai on sJ thfm, n/u c nhAng tnh ti/t Lihn "i/n lm phcc tp thIm tnh cht
cGa vF n th cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng < cp sJ thfm : c nhAng %u4/t nh can thi/t . &h;ng ti/p tFc p LFng thG tFc
rVt gUn Di v$i vF n n4 nAa\
BhO ba, giH s c nhAng sai lam ho8c vi phm < cp sJ thfm &hi/n cho vF n " 9nt 9 sai th vi1c lm r . sa chAa nhAng
sai lam, vi phm 4 cNng &h;ng mt nhi5u thi gian so v$i cc trng h!p th;ng thng, Lo nhAng i5u &i1n p LFng thG tFc
rVt gUn Di v$i vF n cho phnp nhanh chng 9c nh cc tnh ti/t thMc t/ cGa n* g8t &hc, &hi 9nt 9 phVc thfm, n/u to n
cp phVc thfm 9nt th4 c sM vi phm nghiIm trUng cc %u4 nh cGa Ko++^{ v5 cc i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn cNng
nh cc %u4 nh chung &hc, î ng 9nt 9 c %u45n ra %u4/t nh hue "Hn n sJ thfm, trH h sJ cho cp sJ thfm i5u tra
li . 9nt 9 vF n th,o thG tFc th;ng thng*
S.K
134

+- nhAng lS Lo : phn tch < trIn, chVng t;i 5 9ut sa #i, "# sung Oi5u [(w, Oi5u [3] Ko++^{ th,o h$ng m< rng
phm vi p LFng thG tFc n4 nh sauP
)iHu 31#. xhm vi p LFng thG tFc rVt gUn
+hG tFc rVt gUn Di v$i vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 sJ thfm, phlc !hdm !c p LFng th,o %u4 nh cGa chJng n4, ng thi
th,o nhAng %u4 nh &hc cGa K lu7t n4 &h;ng tri v$i nhAng %u4 nh cGa chJng n4*
dhVng t;i cNng 5 ngh "> %u4 nh < &hoHn v Oi5u [3] on ni v5 .bi>c 34! 3h phlc !hdmK Wi 8i 8; n " 34! 3h RL !hdm
!hGo !h !;c &l! g'n ec !in h-nh !hGo !h !;c chung/ v tch &hoHn n4 ra thnh hai &hoHn &hc nhau v$i ni Lung nh sauP
)iHu 324. 0i1c 9nt 9
R*
. bi>c 34! 3h phlc !hdm Wi 8i 8; n " 34! 3h RL !hdm !hGo !h !;c &l! g'n ec !in h-nh !&ong !hi h*n mi ng-y 2M !u
2hi nh#n hJ RL 8; n..
n. bi>c 34! ,*i bn n, quy! 5nh " cj hi>u ,_c php ,u#! !hGo !h !;c gim Wc !hdm, !i !hdm Wi 8i 8; n " 34! 3h RL
!hdm, phlc !hdm !hGo !h !;c &l! g'n ec !in h-nh !hGo !h !;c chung.

HfG _n v vhng mKi ngJKi khiun mBh
+i phiIn sJ thfm, " co ni vanh vch "bng ti/ng 0i1t* O/n phiIn phVc thfm, " co =i hG4 n v 6&h;ng hi.u ti/ng vi1t?YZ*
+~@z +x*^dg v-a hG4 "Hn n sJ thfm 9 mt vF t# chcc nh "c, giao h sJ v5 cho cp sJ thfm i5u tra, 9nt 9 li v
&h;ng c ngi phiIn Lch cho mt " co ngi 0i1t gDc ôa* +rong &hi , cp sJ thfm li &hng nh l &h;ng can phiIn
Lch "<i " co n4 ngh,, hi.u v ni rt si ti/ng 0i1t
n nh hTa Qa khiB t@k
+hng k_3uuw, d;ng an %u7n (( "Xt %uH tang @gu4hn +h +hV4 {Jng ang giao phJi 5 cho oa 0Qn @am ti mt cQn nh <
phng (]* g< rng i5u tra, c;ng an "i/t @am chW l 6chn r/t? giao phJi li cho +ran + Yngi 0i1t gDc ôaZ thau . h<ng
hoa hng* mhm 9nt nJi < cGa +, cJ %uan i5u tra thu !c nQm t phJi 5 c gi tr t#ng cng hJn (] tri1u ng* K "Xt, +
&hai mnh chW thu phJi 5 th,o 4Iu cau cGa mt phF nA &h;ng r lai lch . h<ng hoa hng ( sD ti5n ghi 5R
j sJ thfm hi thng [, +~@z %u7n (( : pht + "a nQm tq, hai " co c=n li t- mt nQm n tr,o /n mt nQm tq v5 ti t#
chcc nh "c* {au , + &hng co 9in !c h<ng n tr,o*
O/n ng4 9 phVc thfm, + t nhiIn 4Iu cau phHi c ngi phiIn Lch v 6&h;ng hi.u ti/ng 0i1t? Lq tr$c trong suDt %u
trnh i5u tra, tru4 tD lsn 9nt 9 sJ thfm, + &h;ng h5 nhXc /n vi1c n4* K co &hai v$i t=a phVc thfm l mnh " oan v ni
rbng tt cH li &hai ti cJ %uan i5u tra l Lo cn " i5u tra ghi, c=n < phiIn sJ thfm th " co &hai nhngR &h;ng hi.u g*
dH i Li1n 0m{ lsn lu7t s cGa + 5u cho rbng vi1c cp sJ thfm &h;ng mi phiIn Lch cho " co : vi phm Oi5u 3] K lu7t
+D tFng hnh sM, can phHi hG4 n . i5u tra, 9nt 9 li* +=a ng tnh nhng cNng nh7n nh thIm rbng + l thau 5 th;ng %ua
cc 6chn r/t? ghi 5 giao li* duDi ng4, cQn cc vo &/t %uH 9# sD, n/u ai trVng 5, + giao ti5n cho cc 6chn r/t? . hU trMc
ti/p chi trH* @h v74, + l ngi trMc ti/p Qn thua v$i ngi mua sD 5, c Lu hi1u phm ti nh "c chc &h;ng phHi t# chcc
nh "c*
DhOi lm Bht Bh
0n 5 php lS ng chV S t- vF n n4 l trong trng h!p no th cJ %uan tD tFng phHi mi ngi phiIn Lch cho " can, "
co
mi.m st viIn cao cp 0m{@z tDi cao @gu4hn +hanh {Jn cho "i/t th,o lu7t, cJ %uan tD tFng phHi mi phiIn Lch n/u " can,
" co l ngi n$c ngoi\ ngi Ln tc t ngi &h;ng "i/t ti/ng 0i1t\ ngi 0i1t " &hu4/t t7t cm, i/c "fm sinh* d=n
trng h!p ngi 0i1t c gDc n$c &hc nh ngi 0i1t gDc ôaR th can linh hot th,o t-ng trng h!p* gt sD ngi 0i1t
gDc ôa trong m;i trng sDng hbng ng4 vsn s LFng ng;n ngA ti/ng gDc cGa hU nIn &hi ti/n hnh tD tFng can 9c nh r hU
c s LFng ti/ng 0i1t thnh tho ha4 &h;ng* @/u &h;ng, cJ %uan tD tFng phHi mi phiIn Lch . Hm "Ho %u45n l!i cho hU
trong suDt %u trnh tD tFng*
+h,o ;ng {Jn, php lu7t hnh sM c ch/ ti rt nghiIm &hXc, Hnh h<ng v hn ch/ rt l$n /n %u45n con ngi nIn thG tFc tD
tFng can phHi !c ch8t chi . 9 Vng ngi, Vng ti, Hm "Ho cc %u45n l!i h!p php, chnh ng cGa " can, " co* 0
th/, n/u cJ %uan i5u tra lm ch8t chi nga4 t- au th si &h;ng 9H4 ra trng h!p /n ng4 9 phVc thfm, " co "Bng nhH4
LMng lIn =i phiIn Lch . ri n " hG4*
z$i gc 9nt 9, xh dhnh t=a hnh sM +~@z +x*^dg 0N xhi oong nh7n nh trong vF n trIn cp sJ thfm c thi/u st
can rVt &inh nghi1m* O l &h;ng l7p "iIn "Hn vi1c " co &h;ng can mi phiIn Lch ha4 t- chDi phiIn Lch* }ng oong &hng
nh Lq &hi 9nt 9 mt " co ngi n$c ngoi, hU ni mnh am hi.u ti/ng 0i1t, &h;ng can phiIn Lch th cNng can phHi c
"iIn "Hn th. hi1n S ch cGa hU &hi m< phiIn t=a* Ong thi, ;ng nhn mnh rbng &h;ng c trng h!p no l &h;ng can thi/t
mi phiIn Lch m phHi 9c nh cho "bng !c l cc " co n4 c 4Iu cau ngi phiIn Lch ha4 &h;ng* K<i li php lu7t tD
tFng hnh sM n$c ta cho phnp cc " co !c %u45n s LFng ti/ng ni, chA vi/t cGa Ln tc mnh &hi tham gia tD tFng*
S.K
13

/guEnn TheI Dh_k lut tk HE 0hF *inh Inline
Tsng BJKng NOI MOm B_B PuGHn t I `n Bhf Bfa Bng `n tQIng B_B giai MI@n t tng
T#t %#$" L/0 Vo" T+\"#
P#O C#$"# $" TpA $" "#=" 8=" @'(" 10
T#<"# %#] H` C#q u0"#
KHo Hm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln l mt trong nhAng ni Lung v cNng l mFc ch cGa 94 LMng @h n$c php
%u45n 9: hi chG nghEa < n$c ta* dhQm lo /n con ngi, to mUi i5u &i1n thu7n l!i cho con ngi pht tri.n ton Li1n trong
thMc hi1n cc chnh sch &inh t/ 9: hi, trong cc hot ng @h n$c l nhAng %uan i.m cJ "Hn !c th. hi1n trong cc vQn
"Hn cGa OHng v @h n$c ta, nht l trong nhAng nQm gan 4*
ôt ng tD tFng hnh sM, 8c "i1t l hot ng 9nt 9 l mt m8t hot ng cGa @h n$c liIn %uan rt ch8t chi v$i %u45n tM
Lo, Ln chG cGa c;ng Ln* ôt ng tD tFng hnh sM l nJi cc "i1n php cpng ch/ @h n$c !c p LFng ph# "i/n nht, v
v v74 l nJi %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln c ngu4 cJ Lh " 9m hi nht* +hMc tihn tD tFng nhAng nQm %ua cho th4 rbng
cNng c=n nhi5u trng h!p cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng, ngi ti/n hnh tD tFng c nhAng vi phm cc %u45n c;ng Ln , nht
l trong vi1c p LFng cc "i1n php ngQn ch8n* @hAng vi phm 9H4 ra l Lo nhi5u ngu4In nhn, trong c "t c7p, hn ch/
cGa php lu7t, c nh7n thcc, thi cGa ngi ti/n hnh tD tFngR 0 v74, c th. ni, tQng cng vi1c "Ho Hm cc %u45n tM Lo
Ln chG cGa c;ng Ln trong tD tFng hnh sM ni chung\ trong 9nt 9 vF n hnh sM ,nht l vi1c p LFng cc "i1n php ngQn
ch8n ni riIng, t- gc l7p php cNng nh p LFng php lu7t c vai tr= rt %uan trUng trong vi1c thMc hi1n nhi1m vF 94
LMng @h n$c php %u45n 9: hi chG nghEa < n$c ta*
+h,o %u4 nh cGa Ko++^{ th +o n c thfm %u45n p LFng cc "i1n php ngQn ch8n tm giam, cm i &h>i nJi c trV, "Ho
lEnh v 8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . "Ho Hm*
Cua nghiIn ccu thMc trng p LFng "i1n php ngQn ch8n trong giai on 9nt 9 vF n hnh sM, t- gc "Ho v1 %u45n tM Lo
Ln chG cGa c;ng Ln, chVng t;i th4 c=n mt sD i.m hn ch/, "t c7p nh sauP
BhO nhP!, th,o chVng t;i c tnh trng %u lm LFng "i1n php tm giam* +e l1 " can, " co " tm giam chi/m te l1 &h
cao* dQn cc tm giam cha !c th. hi1n cF th.* @hn chung trong %u trnh i5u tra vF n, &hi 5 ngh 0i1n &i.m st phI
chufn %u4/t nh tm giam, a sD cc trng h!p trong c;ng vQn 4Iu cau 5u ghi cQn cc chung chung nh 6. Hm "Ho cho
c;ng tc i5u tra, 9 lS?, 6th4 rbng can thi/t phHi tm giam " can, &h;ng . " can trDn?, 6&h;ng . " can ti/p tFc phm ti?,
m t a ra !c nhAng cQn cc cF th.* dNng &h;ng loi tr- trng h!p dJ %uan i5u tra s LFng tm giam nh l "i1n php
nghi1p vF . "uc " can &hai nh7n ti* g8c Lq Oi5u (kk Ko++^{ %u4 nh sau &hi nh7n h sJ vF n, dhnh n ho8c xh
chnh n %u4/t nh p LFng, tha4 #i ho8c hue "> "i1n php tm giam, nhng trIn thMc t/, sau &hi thF lS h sJ th;ng thng
+o n ti/p tFc p LFng "i1n php ngQn ch8n tm giam m dJ %uan i5u tra v 0i1n &i.m st : p LFng\ rt t trng h!p +o
n tha4 #i ho8c hue "> "i1n php tm giam : p LFng tr$c , c th. . cho thu7n ti1n ti/n hnh tD tFng, ho8c . Hm "Ho
thu7n l!i cho thi hnh n pht tq sau n4, c=n n/u &h;ng " pht tq th ch tu4In n trH tM cho " co lu;n*
0i1c %u lm LFng "i1n php ngQn ch8n tm giam nhi5u &hi g4 nIn scc np tm lS &h;ng ng c Di v$i vi1c 9nt 9 cGa
+o n\ nht l sau &hi c @gh %u4/t sDP [ww cGa e "an +hng vF CuDc hi v5 vi1c "i thng thi1t hi cho nhAng ngi "
oan Lo ngi c thfm %u45n ti/n hnh tD tFng g4 ra trong hot ng tD tFng hnh sM\ chng hnP
+nh trng tm giam l mt trong nhAng ngu4In nhn Lsn /n +o n ngi tu4In v; ti &hi 9nt 9 m8c Lq c G cQn cc .
lm i5u * zo s! " nh gi l %u4/t nh "Xt giam oan, sai cho nIn +o n thng &h;ng Lm tu4In " co v; ti, m
thng trH h sJ . i5u tra "# sung . dJ %uan i5u tra ho8c 0i1n &i.m st nh chW _+m giam nhi5u cNng c th. l ngu4In
nhn Lsn /n te l1 ngi " &/t n " pht tq giam < n$c ta %u cao* +o n rt hn ch/ cho " co " tm giam h<ng n tr,o
ho8c p LFng cc hnh pht &hc &h;ng phHi tq nh cHi to &h;ng giam giA, pht ti5n, cHnh coR m8c Lq c G i5u &i1n th,o
%u4 nh cGa Ko^{\ trong nhAng trng h!p n4 +o n thng 9 pht tq v$i thi hn "bng thi hn " co : " tm giam*
Oi5u n4 Hnh h<ng rt l$n /n l!i ch cGa ngi " &/t n*
0i1c %u lm LFng "i1n php tm giam cNng th. hi1n trong trng h!p p LFng &hoHn 3 Oi5u 33w Ko++^{ "Xt giam " co
nga4 sau &hi tu4In n* @hi5u trng h!p î ng 9nt 9 %u4/t nh "Xt " co ti ngoi " 9 pht tq nga4 sau &hi tu4In n
chW v$i nh7n nh chung chung &i.u nh 69nt th4 " co c th. trDn?, 69nt th4 . Hm "Ho thi hnh n?R m &h;ng c cQn cc
cF th.\
BhO hai, Ko++^{ %u4 nh cha r rng, nIn cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ni chung, +o n ni riIng ang lVng tVng
trong vi1c p LFng thi hn tm giam trong trng h!p ng phm m cc " can, " co phm ti thuc cc loi &hc nhau,
cho nIn thi hn tD tFng cNng !c %u4 nh &hc nhau* +hMc tihn hi1n na4 i th,o h$ng thi hn tD tFng ni chung, tm
giam ni riIng !c thMc hi1n th,o ti n8ng nht trong vF n * 0 LFP hai " can ~ v K ng phm cD S g4 thJng tch cho
ngi &hc v$i mcc thJng t7t l ]v, K phm ti trong trng h!p ti phm ngu4 hi.m\ nh v74 ~ " tru4 ccu trch
nhi1m hnh sM th,o &hoHn 3 Oi5u (u] Ko^{ Yti nghiIm trUngZ, K " tru4 ccu trch nhi1m hnh sM th,o &hoHn [ Oi5u (u]
Ko^{ Yti rt nghiIm trUngZ* +rong trng h!p n4, thng th cJ %uan i5u tra cQn cc vo Oi5u (3u Ko++^{, +o n cQn cc
vo &hoHn 3 Oi5u (k`, Oi5u (kk Ko++^{ . 9c nh thi hn tm giam trong giai on chufn " 9nt 9 Di v$i cH hai " can
S.K
13!

trIn cJ s< ti m K thMc hi1n Ytcc l ti rt nghiIm trUngZ* @h v74, ~ chW phm ti nghiIm trUng, nhng li phHi " p LFng
"i1n php cpng ch/ tD tFng v5 ti rt nghiIm trUng* Oi5u n4, th,o chVng t;i l &h;ng h!p lS t- gc php ch/ cNng nh
"Ho Hm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln* dhVng t;i rt nht tr v$i h$ng Lsn cGa î ng +hfm phn +o n nhn Ln tDi
cao l trong trng h!p n4 6thi hn tm giam Di v$i t-ng " can &h;ng !c %u thi hn chufn " 9nt 9 Di v$i ti phm
n8ng nht m " can " tru4 tD?\
BhO ba, cc "i1n php ngQn ch8n vhng giam giS rt t !c p LFng trIn thMc t/* Ki1n php 8t ti5n ho8c ti sHn c gi
tr . "Ho Hm hau nh &h;ng !c p LFng Di v$i " can, " co l ngi 0i1t @am*
+rong i5u &i1n tm lS 9: hi < n$c ta hi1n na4, &hi mt ngi v lS Lo no m " "Xt, tm giA, tm giam th si Hnh h<ng
l$n /n u4 tn, Lanh LM, v v v74 rt &h . c th. t !c hi1u %uH trong hot ng &inh Loanh, hot ng 9: hi* 0 v74,
+h,o chVng t;i vi1c %u lm LFng cc "i1n php ngQn ch8n "Xt, giam giA, tm giam m coi nh| cc "i1n php ngQn ch8n &hc
si g4 ra &h;ng chW h7u %uH php lS, m cH h7u %uH 9: hi &h;ng c l!i\ Hnh h<ng /n %u45n, l!i ch h!p php cGa c;ng Ln,
/n sM pht tri.n, ti/n " cGa con ngi\
BhO !, hau nh (uu " can, " co " p LFng "i1n php ngQn ch8n* Ki nJi c trV, 8t ti5n ho8c ti sHn c gi tr . "Ho Hm v5 ni
Lung, cho nIn a sD nhAng ngi ti/n hnh tD tFng, trong c dhnh n, xh chnh n, +hfm phn %uan ni1m rbng : l "
can, " co trong vF n hnh sM th phHi " p LFng "i1n php ngQn ch8n no * 0 v74, &hi &h, m chW giA ngu4In ho8c tha4 #i "i1n php ngQn ch8n : !c p
LFng "bng "i1n php ngQn ch8n &hc* @h7n thcc nh v74 l &h;ng Vng v$i tinh than cGa Ko++^{* @gh %u4/t sD
u]t3uu]t@C_Ô+x ng4 uv_((_3uu] cGa î ng +hfm phn +o n nhn Ln tDi cao h$ng Lsn thi hnh mt sD %u4 nh
trong phan thc "a 6jnt 9 sJ thfm? cGa Ko++^{ nQm 3uu[ cNng : &hng nh rbng dhnh n ho8c xh dhnh n c th.
%u4/t nh hue "> "i1n php tm giam Di v$i " can, " co ang " tm giam, nhng 9nt th4 &h;ng can thi/t ti/p tFc tm
giam ngi v cNng &h;ng can thi/t p LFng "i1n php ngQn ch8n &hc* @h v74, &h;ng nht thi/t : l " can, " co trong
vF n hnh sM th phHi p LFng "i1n php ngQn ch8n*
]*t s giOi kh_k tsng BJKng viB NOI MOm B_B PuGHn t I `n Bhf Bfa Bng `n tQIng viB _k ng B_B Nin kh_k
ngsn Bhn j giai MAan pt pq
v H5<" )#0D" %#$% &'() T] )[". #\"# I^
Cua phn tch nhAng vn 5 lS lu7n v nghiIn ccu thMc tihn 9nt 9 cGa cc +o n, chVng t;i th4 rbng vi1c t;n trUng v
"Ho v1 cc %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln trong tD tFng hnh sM ni chung c=n c nhAng hn ch/ l Lo nhAng "t c7p trong
cc %u4 nh cGa Ko++^{ v h$ng Lsn p LFng thDng nht Ko++^{* 0 v74, vi1c hon thi1n cc %u4 nh cGa Ko++^{ c
liIn %uan v tQng cng h$ng Lsn p LFng cc %u4 nh cGa Ko++^{ trong 9nt 9 vF n hnh sM l mt trong nhAng giHi
php %uan trUng "Ho Hm cho vi1c 9nt 9 cGa +o n chnh 9c, &hch %uan, l nhAng i5u &i1n %uan trUng . thMc hi1n vi1c
t;n trUng v "Ho v1 cc %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln*
? HIn thin B_B PuG Mmnh Bfa &LTTHSn
_ {a #i cc Oi5u [w, Oi5u [2, Oi5u (kk Ko++^{ th,o h$ng giao cho +hfm phn !c phn c;ng chG to phiIn to thfm
%u45n %u4/t nh Di v$i "i1n php ngQn ch8n tm giam* o ngi trMc ti/p nghiIn ccu h sJ vF n, +hfm phn l ngi hi.u
r hJn ai h/t trng h!p no can p LFng, tha4 #i ha4 hue "> cc "i1n php ngQn ch8n Di v$i " can, " co* +rIn thMc t/,
th,o %u4 nh cGa Ko++^{ hi1n na4 th vi1c %u4/t nh p LFng, hue ">, tha4 #i "i1n php tm giam cGa dhnh n, xh
dhnh n cNng Lo +hfm phn 5 9ut* g8t &hc, giao cho +hfm phn thfm %u45n n4 si nng cao trch nhi1m cGa +hfm phn
trong chufn " 9nt 9\ trnh !c tnh trng LMa Lsm, qn f4 nhau trong vi1c %u4/t nh p LFng, hue "> ha4 tha4 #i "i1n
php n4 v chu trch nhi1m v5 %u4/t nh * 0$i cc i5u &i1n "# nhi1m !c tiIu chufn ho hi1n na4 Yc trnh i hUc
lu7t, !c o to nghi1p vF 9nt 9, c &inh nghi1m lu nQm trong c;ng tc php lu7t, p cng cc tiIu chufn chnh tr, o
cc*Z, +hfm phn +o n hon ton c G i5u &i1n . giao cho thfm %u45n %u4/t nh "i1n php ngQn ch8n tm giam*
_ {a #i &hoHn ( Oi5u ww Ko++^{ v5 cQn cc p LFng tm giam th,o h$ng tm giam chW c th. !c p LFng Di v$i " can,
" co n/u c cQn cc B the vhng Mmnh rbng hU c th. ti/p tFc phm ti, c th. "> trDn ho8c cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt
9 ho8c thi hnh n* @h v74, . p LFng "i1n php tm giam, ngi c thfm %u45n phHi c cQn cc cF th. &hng nh " can,
" co c th. ti/p tFc phm ti, c th. "> trDn ho8c cHn tr< vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 ho8c thi hnh n* 0$i sa #i nh v74,
%u4 nh cGa Oi5u ww Ko++^{ m$i phq h!p v$i Oi5u k2 Ko++^{, trnh !c sM tuT ti1n trong p LFng cc "i1n php "Xt,
tm giA, tm giam, nhAng "i1n php cpng ch/ nghiIm &hXc nht trong tD tFng hnh sM n$c ta\
_ {a #i on 3 &hoHn 3 Oi5u 2] Ko++^{ nh sauP 6`Wi 8i nh+ng bi>n php ngIn ch7n Qo bi>n 2iMm R! ph$ chudn !hH 8i>c
huq bX ho7c !hay !h !&ong giai o*n iu !&a, !&uy !W phi Qo bi>n 2iMm R! quy! 5nh/* K "i1n php ngQn ch8n,
trong c cc "i1n php ngQn ch8n Lo dJ %uan i5u tra p LFng* Cu4 nh cGa &hoHn 3 Oi5u 2] Ko++^{ l tri v$i "Hn cht
sM vi1c v mu thusn v$i Oi5u (kk Ko++^{\
_ @ghiIn ccu sa #i &hoHn ( Oi5u [u[ Ko++^{ v5 cQn cc "Xt, tm giA, tm giam Di v$i ngi cha thnh niIn t- G (] tu#i
/n L$i (` tu#i phm ti th,o h$ng thu h|p phm vi p LFng cc "i1n php ngQn ch8n nghiIm &hXc n4 Di v$i ngi cha
thnh niIn phm ti, p cng chnh sch nhn o cGa @h n$c ta v ngu4In tXc coi trUng gio LFc, ph=ng ng-a Di v$i ngi
cha thnh niIn phm ti* @ghiIn ccu Oi5u (3 Ko^{ v Oi5u [u[ Ko++^{, chVng t;i th4 cQn cc p LFng "Xt, tm giA, tm
giam Di v$i ngi cha thnh niIn t- G (] tu#i /n L$i (` tu#i phm ti !c %u4 nh ti &hoHn ( &h;ng c g &hc v$i
ngi : thnh niIn\ "<i v ngi cha thnh niIn t- G (] tu#i /n L$i (` tu#i chW phHi chu trch nhi1m hnh sM v5 ti phm
rt nghiIm trUng Lo cD S ho8c ti phm 8c "i1t nghiIm trUng* @h v74, ngi cha thnh niIn t- G (] tu#i /n L$i (` tu#i
: phm ti l c th. " "Xt, tm giA, tm giam trong mUi trng h!p m &h;ng c hn ch/ g* +rong &hi , ngi cha thnh
niIn t- G (` tu#i /n L$i (w tu#i phHi chu trch nhi1m hnh sM v5 mUi ti phm, nhng th,o &hoHn 3 Oi5u [u[ Ko++^{ hU
S.K
13"

chW c th. " "Xt, tm giA, tm giam trong trng h!p phm ti nghiIm trUng Lo cD S, phm ti rt nghiIm trUng ho8c phm ti
8c "i1t nghiIm trUng\

? Tsng BJKng hJng n _k ng &LTTHSn
O. "Ho Hm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln, cqng v$i vi1c hon thi1n Ko++^{ . sa #i nhAng %u4 nh c=n "t c7p, "#
sung nhAng %u4 nh m$i nhbm Hm "Ho cho hot ng tD tFng !c chnh 9c, &hch %uan v thMc hi1n nhi1m vF "Ho v1
%u45n, l!i ch h!p php cGa c;ng Ln, can phHi tQng cng vi1c h$ng Lsn p LFng thDng nht cc %u4 nh cGa Ko++^{ cGa
cc cJ %uan c thfm %u45n*
+h,o chVng t;i, tr$c mXt cc cJ %uan c thfm %u45n can t7p trung h$ng Lsn mt sD vn 5 sau 4P
_ ^$ng Lsn v5 vi1c p LFng cc "i1n php ngQn ch8n &h;ng giam giA nh "Ho lEnh, cm i &h>i nJi c trV, 8t ti5n ho8c ti
sHn c gi tr . "Ho Hm nhaDm giVp cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ni chung, +o n ni riIng tQng cng p LFng cc
"i1n php n4* î1n na4 trong thMc tihn c %uan i.m sai lam cho rbng : l " can, " co trong mt vF n th phHi p LFng
"i1n php ngQn ch8n\ %uan ni1m nh v74 c Vng &h;ng cNng can phHi thDng nht* dan h$ng Lsn p LFng thDng nht Oi5u 2[
Ko++^{ v5 mcc ti5n phHi 8t, thfm %u45n v thG tFc sung %ur @h n$c sD ti5n 8t . cc +o n c th. tQng cng p LFng
"i1n php ngQn ch8n n4 v*vR\
v N=". 2A5 "o". &^2> )+\"# Q> "#(" )#C2 2VA T#t %#$" H0 )#t7
zq php lu7t c %u4 nh cF th. /n u th hi1u %uH cGa n phF thuc rt nhi5u vo %uan i.m, nh7n thcc cGa ngi p LFng
php lu7t trong t-ng trng h!p cF th.* O8c "i1t, trong Ko++^{ nhi5u %u4 nh !c p LFng ha4 &h;ng li tuT thuc vo
nh gi chG %uan cGa ngi c thfm %u45n* 0 LFP cQn cc . p LFng "i1n php tm giam th,o i.m " &hoHn ( Oi5u ww,
&hoHn 3 Oi5u 33w Ko++^{ phF thuc vo nh gi chG %uan Ytu4 nhiIn trIn cJ s< cc tnh ti/t &hch %uanZ v5 &hH nQng ">
trDn, &hH nQng ti/p tFc phm ti cGa " can, " co* 0i1c p LFng cc %u4 nh php lu7t mang tnh cpng ch/ cNng phF thuc
nhi5u vo %uan i.m, cch nhn nh7n cGa ngi c thfm %u45n p LFng* 0 LFP th,o i.m a &hoHn ( Oi5u ww Ko++^{ th
ngi no phm ti rt nghiIm trUng, ti 8c "i1t nghiIm trUng 5u c cQn cc . tm giam\ nhng vi1c c p LFng "i,Un php
tm giam ha4 &h;ng trong t-ng trng h!p cF th. li phF thuc vo %uan i.m YnghiIm &hXc ha4 &hoan hngZ cGa ngi c
thfm %u45n*
0 v74, c th. ni tQng cng nh7n thcc, trnh chu4In m;n nghi1p vF cGa +hfm phn, î thfm l giHi php %uan trUng
Hm "Ho cho hot ng 9nt 9 cGa +o n p cng 4Iu cau t;n trUng v "Ho v1 cc %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln* +h,o
chVng t;i, . thMc hi1n giHi php n4 can ti/n hnh cc "i1n php sau 4P
_ +Qng cng t7p hun, "i Lpng chu4In m;n, nghi1p vF cho i ngN +hfm phn, î thfm cc +o n\
_ +Qng cng gio LFc chnh tr t t<ng, chnh sch php lu7t, nht l chnh sch nhn o cGa @h n$c ta Di v$i ngi
phm ti, %uan i.m "Ho v1 %u45n con ngi trong @h n$c php %u45n 9: hi chG nghEa cho cn " +o n cc cp\
v H5<" )#0D" 2#M Q )+$2# "#0D
@ng cao trch nhi1m cGa @h n$c tr$c c;ng Ln l giHi php %uan trUng trong vi1c "Ho Hm thMc hi1n cc %u45n tM Lo Ln
chG cGa c;ng Ln* @h n$c &h;ng chW c trch nhi1m trong vi1c "an hnh php lu7t v Lu4 tr . php lu7t v5 %u45n tM Lo Ln
chG cGa c;ng Ln !c thMc hi1n trIn thMc t/, m c=n 9 lS cc vi phm php lu7t "bng cc ch/ trch nhi1m &hc nhau* 0
v74, vi1c hon thi1n ch/ trch nhi1m cGa ngi ti/n hnh tD tFng cNng l giHi php can thi/t . "Ho Hm %u45n tM Lo Ln
chG cGa c;ng Ln trong 9nt 9 vF n hnh sM ni chung, trong p LFng cc "i1n php ngQn ch8n ni tiIng*
_ +r$c h/t can hon thi1n cc %u4 nh v5 trch nhi1m hnh sM Di v$i cc hnh vi 9m phm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng
Ln trong hot ng t php* +h,o chVng t;i, can "# sung vo dhJng jj Ko^{ mt i5u lu7t %u4 nh ti thi/u trch
nhi1m g4 h7u %uH nghiIm trUng trong hot ng t php\ "<i v, trong Ko^{ m$i chW c ti thi/u trch nhi1m . ngi "
giam, giA trDn YOi5u [u(Z\ c=n n/u p LFng Oi5u 3wv Ko^{ . 9 lS cc hnh vi thi/u trch nhi1m th &h;ng th7t h!p lS*
_ ôn thi1n %u4 nh v5 "i thng thi1t hi trong trng h!p oan, sai* dhVng t;i cho rbng : /n lVc e "an +hng vF
CuDc hi can "an hnh ngh %u4/t v5 "i thng thi1t hi &h;ng chW trong trng h!p oan, m cH trong trng h!p sai* K<i v,
trong thMc t/ c trng h!p ti/n hnh tD tFng sai c th. g4 ra thi1t hi l$n hJn, g4 h7u %uH nghiIm trUng hJn trng h!p "
oan* ^Jn nAa, Oi5u [u Ko++^{ %u4 nh "Ho Hm %u45n !c "i thng thi1t hi Lo cJ %uan ho8c ngi c thfm %u45n ti/n
hnh tD tFng g4 l mt trong nhAng ngu4In tXc cGa tD tFng hnh sM\
_ ôn thi1n ch/ &e lu7t Di v$i hnh vi 9m phm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln trong tD tFng hnh sM* @hAng hnh vi
cGa ngi c thfm %u45n ti/n hnh tD tFng 9m phm %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln cha /n mcc tru4 ccu trch
nhi1m hnh sM th tuT tnh cht, mcc phHi !c 9 lS &e lu7t mt cch h!p lS\ phHi !c nh gi . ":i mihn ho8c &h;ng
ti "# nhi1m cc chcc Lanh chu4In m;n* O8c "i1t l nhAng ngi &h;ng G nQng lMc p cng 4Iu cau ng4 cng cao cGa hot
ng t php, : c nhAng vi phm nghiIm trUng %u45n tM Lo Ln chG cGa c;ng Ln th &h;ng nIn giao ti/p tFc thMc hi1n cc
nhi1m vF tD tFng n8ng n5 8t ra*

1i_m Mmnh kh_k G t`m thwn { vLn MH MiHu tQm NRt NuB
T+H" Vo" C,-".
TB 2#C2 .0$ Q;"# %#$% K )= )#H" )+'". ,?".
S.K
13#

rim 5nh php y !9m !h1n ,- mT! chuy$n ng-nh R9u !&ong !9m !h1n h'c. B&ong 8ai !&6 b[ !&e quan !&'ng cho 8i>c 34! 3h, gim
5nh php y !9m !h1n 2h=ng nh+ng gjp ph1n bo 8> R_ !&ong Rng ca ,u#! php 8- c6n bo 8> quyn ,ei ngi b>nh !9m !h1n.
`M !h_c hi>n cc quy 5nh iu !&5 b%! buTc ,u#! hHnh R_ y2UUnz !*i iu 1N, iu mN iu mm.
\u#! !W !ung hHnh R_ y2UUz !*i iu N11 iu N1 iu N1. Bh=ng ! ,i$n !5ch RW UNBB\B ng-y 2m 9 199 ,u#! bo 8> ROc
2ho{ nh9n Q9n iu 29 " cj nh+ng quy 5nh 2h 1y . âu 9y !=i cho 2hi qu! ![ng hep 8- Qign gii !h$m 8 nh#n !hOc
8i ! cch mT! gim 5nh 8i$n php y !9m !h1n.
4. )i tJng MiHu vin v thm PuGHn _k ng Nin kh_k NRt NuB BhSa Nnh
(* ODi t!ng " p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh
+h,o i5u ([ v i5u ][ cGa K lu7t hnh sM th Di t!ng p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh "ao gmP
_ @gi : thMc hi1n hnh vi ngu4 hi.m cho 9: hi trong &hi ang mXc "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng
nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh*
_ @gi phm ti trong &hi c nQng lMc trch nhi1m hnh sM nhng tr$c &hi " &/t n ho8c tu4 " &/t n nhng cha thi hnh
"Hn n m " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh*
_ @gi ang chp hnh hnh pht tq m " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc t$i mcc mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng
i5u &hi.n hnh vi cGa mnh*
3* Oi5u &i1n p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh, %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh Di v$i Di t!ng sau
&hi : c &/t lu7n cGa î ng gim nh php 4 tm than v5 tnh trng mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n
hnh vi cGa hU*
[* +hfm %u45n p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh*
+rong giai on i5u tra v tru4 tD, vi1c p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh Lo 0i1n tr<ng 0i1n mi.m sot cqng cp v$i cJ
%uan i5u tra ang thF lS vF n %u4/t nh*
_ +rong giai on 9nt 9, vi1c p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh Lo dhnh n, xh chnh n +o n nhn Ln v +o n
%un sM cc cp ang thF lS vF n ho8c thfm phn +o n nhn Ln ha4 +o n %un sM cp %un &hu tr< lIn !c phn c;ng
lm dhG to phiIn to %u4/t nh*
_ +rong giai on thi hnh n pht tq, vi1c p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh Lo dhnh n +o n nhn Ln cp tWnh ho8c
to n %un sM cp %un &hu nJi ngi " &/t n pht tq ang ti ngoi c trV ho8c nJi c tri giam ha4 tri giam ang giam giA
ngi " &/t n %u4/t nh*
44. Thf tB _k ng Nin kh_k NRt NuB BhSa Nnh
1. 1iai MI@n MiHu tQa
mhi c nghi ng Di t!ng "t thng v5 tm than cJ %uan i5u tra thF lS vF n phHi trng cau gim nh php 4 tm than* @/u
î ng gim nh &/t lu7n hU &h;ng " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u
&hi.n hnh vi cGa mnh th vsn ti/n hnh tD tFng th,o thG tFc chung* +rong trng h!p î ng gim nh &/t lu7n hU " "1nh
tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th cJ %uan i5u tra gi
4Iu cau p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh cqng &/t lu7n gim nh Lo 0i1n &i.m st cung cp* dQn cc vo &/t lu7n cGa
î ng gim nh v 4Iu cau cGa cJ %uan i5u tra* 0i1n mi.m st ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh*
Cu4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh phHi !c gi cho cJ %uan i5u tra thF lS vF n . t# chcc ho8c phDi h!p
v$i tri tm giam Ytrong trng h!p Di t!ng ang " tm giamZ a ngi " "Xt "uc chAa "1nh /n cJ s< chu4In &hoa 4 t/
nIu trong %u4/t nh* @h7n !c %u4/t nh "Xt "uc chAa "1nh cGa 0i1n &i.m sot, cJ %uan i5u tra thF lS vF n phHi ra %u4/t
nh tm nh chW i5u tra Di v$i " can : c %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh Yn/u : &h<i tDZ*
2. 1iai MI@n tQuG t
+r$c &hi "Hn co trng v h sJ vF n ang gi cho +o, n/u c nghi ng Di t!ng c "1nh thng v5 tm than 0i1n &i.m st
phHi trng cau gim nh php 4 tm than* @/u î ng gim nh &/t lu7n " can &h;ng " "1nh tm than ho8c mt "1nh
&hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th vsn ti/n hnh tD tFng th,o thG tFc chung*
+rong trng h!p î ng gim nh &/t lu7n " can mXc "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc
ho8c &hH nQng i5u &hi.n cGa hnh vi cGa mnh, th cQn cc vo &/t lu7n cGa î ng gim nh cGa &/t lu7n " can mXc "1nh
tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th cQn cc vo &/t lu7n
cGa î ng gim nh 0i1n &i.m sot ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh* Cu4/t nh p LFng "i1n php
"Xt "uc chAa "1nh phHi !c gi cho cJ %uan i5u tra : i5u tra vF n . t# chcc ho8c phDi h!p v$i tri tm giam Ytrong
trng h!p Di t!ng ang " tm giamZ a ngi " "Xt "uc chAa "1nh /n cJ s< chu4In &hoa 4 t/ nIu trong %u4/t nh*
0i1c t# chcc a ngi " "Xt "uc chAa "1nh /n chu4In &hoa 4 t/ th,o %u4/t nh cGa 0i1n &i.m st %un sM cc cp thMc
hi1n th,o %u4 nh cGa K %uDc ph=ng*
3. 1iai MI@n pt pq
{au &hi to n nh7n !c "Hn co trng, h sJ vF n Lo 0i1n &i.m st gi /n v trong suDt thi gian chufn " 9nt 9 v 9nt 9
cNng nh thi gian "Hn n cha c hi1u lMc php lu7t, cha c %u4/t nh thi hnh n* @/u c nghi ng Di t!ng c "t thng
v5 tm than, th to n phHi trng cau gim nh php 4 tm than* @/u î ng gim nh &/t lu7n hU &h;ng " "1nh tm than
ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th vsn ti/p tFc ti/n hnh tD tFng
th,o thG tFc chung* +rong trng h!p î ng gim nh &/t lu7n hU " "1nh tm than ho8c mt "1nh lm mt &hH nQng nh7n
thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th cQn cc vo &/t lu7n cGa î ng gim nh, to n ra %u4/t nh p LFng
"i1n php "Xt "uc chAa "1nh ng thi ra %u4/t nh nh chW ho8c tm nh chW vF n Di v$i ngi " "Xt "uc chAa "1nh
YcQn cc vo t-ng trng h!p cF th. %u4 nh ti i5u ([ K lu7t hnh sMZ* Cu4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh .
t# chcc ho8c phDi h!p v$i tri tm giam Ytrong trng h!p Di t!ng ang " tm giamZ a ngi " "Xt "uc chAa "1nh /n
cJ s< chu4In &hoa 4 t/ %u4 nh . i5u tr*
S.K
13$

4. 1iai MI@n thi hnh _n
_ ODi v$i trng h!p ngi " pht tq ang ti ngoi Y"ao gm cH ngi cha c %u4/t nh thi hnh n ho8c c %u4/t nh thi
hnh n\ ngi !c ho:n ho8c !c tm nh chW thi hnh n pht tqZ m c nghi ng hU " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc
lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh th cJ %uan i5u tra thuc c;ng an tWnh, thnh phD
ho8c thuc trung Jng nJi ngi " &/t n ang ti ngoi c trV trng cau gim nh php 4 tm than*
_ ODi v$i trng h!p ngi " &/t n ang " tm giam, ang thi hnh n < phn tri %uHn lS phm nhn ho8c tri giam m c
nghi ng hU " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th
gim th tri giam, tr<ng tri giam 5 ngh dFc %uHn lS tri giam, cJ s< gio LFc, trng gio Lpng cGa K d;ng an trng
cau gim nh php 4 tm than* ODi v$i cc tri giam, tri tm giam %un sM th 5 ngh cJ %uan i5u tra hnh sM cp %un &hu,
%un on* dFc i5u tra hnh sM cGa K %uDc ph=ng %uHn lS trMc ti/p cc tri giam, tri tm giam trng cau gim nh php
4 tm than*
_ @/u î ng gim nh &/t lu7n nhAng Di t!ng trIn &h;ng mXc "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng
nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u &hi.n hnh vi cGa mnh, th cc cJ %uan c trch nhi1m vsn thMc hi1n th,o cc %u4 nh trong
K lu7t hnh sM, K lu7t tD tFng hnh sM* xhp l1nh thi hnh n pht tq . %uHn lS, giam giA, gio LFc, cHi to hU* +rong trng
h!p î ng gim nh &/t lu7n hU " "1nh tm than ho8c mt "1nh &hc lm mt &hH nQng nh7n thcc ho8c &hH nQng i5u
&hi.n hnh vi cGa mnh, th cJ %uan trng cau gim nh php 4 tm than phHi gi 4Iu cau p LFng "i1n php "Xt "uc chAa
"1nh v &/t lu7n gim nh cGa to n nhn Ln cp tWnh* +o n %un sM cp %un &hu nJi ngi " &/t n pht tq ang ti
ngoi c trV ho8c nJi c tri giam ha4 tri tm giam ang giam giA ngi " &/t n* dQn cc vo &/t lu7n cGa î ng gim
nh v 4Iu cau cGa cJ %uan trng cau gim nh php 4 tm than, to n ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh*
+rong %u4/t nh phHi chW r cJ s< chu4In &hoa gi cho cJ %uan i5u tra thuc c;ng an tWnh, thnh phD trMc thuc trung Jng
nJi ngi " &/t n pht tq ang ti c trV ho8c cho tri giam ha4 tri tm giam nJi ang giam giA ngi " &/t n . t# chcc
a hU /n cJ s< chu4In &hoa 4 t/ !c nIu trong %u4/t nh*
. Thf tB Bhung
mhi a ngi " "Xt "uc chAa "1nh t$i cJ s< chu4In &hoa 4 t/ Ytrong tt cH nhAng trng h!p !c %u4 nhZ phHi c %u4/t
nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh cGa 0i1n &i/m sot ho8c to n, "Hn sao &/t lu7n cGa î ng gim nh v h sJ
scc &hol Yn/u cZ* dJ s< chu4In &hoa 4 t/ c trch nhi1m thi hnh %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh &h;ng
!c t- chDi ti/p nh7n ngi " "Xt "uc chAa "1nh n/u c G cc vQn "Hn ni trIn* 0i1c giao nh7n phHi !c l7p thnh "iIn
"Hn* @ga4 sau &hi ti/p nh7n ngi " "Xt "uc chAa "1nh, cJ s< chu4In &hoa 4 t/ phHi th;ng "o "bng vQn "Hn cho 0i1n &i.m
st ho8c to n : ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh phHi th;ng "o nga4 cho thn nhn ngi " "Xt "uc
chAa "1nh*
+rong thi gian v ng4P &. t- ng4 nh7n !c th;ng "o "bng vQn "Hn cGa cJ s< chu4In &hoa 4 t/ ho8c Jn 4Iu cau cGa thn
nhn ngi " p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh ho8c 4Iu cau cGa 0i1n &i.m sot v5 vi1c ngi "Xt "uc chAa "1nh :
&h>i "1nh* 0i1n &i.m st ho8c to n : ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh trng cau gim nh php 4 tm
than . 9c nh tnh trng "1nh t7t cGa hU Ytr- trng h!p ngi " "Xt "uc chAa "1nh : chp hnh 9ong hnh pht tqZ* @/u
î ng gim nh &/t lu7n ngi " "Xt "uc chAa "1nh : &h>i "1nh th trong thi gian uv ng4 &. t- ng4 nh7n !c &/t
lu7n gim nh vi1n &i.m st ho8c to n ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh ra %u4/t nh nh chW thMc hi1n
"i1n php "Xt "uc chAa "1nh, ng thi c th. %u4/t nh phFc hi tD tFng : " tm nh chW th,o thG tFc chung Lo php lu7t
%u4 nh* Cu4/t nh nh chW thMc hi1n "i1n php "Xt "uc chAa "1nh v phFc hi tD tFng : " tm nh chW phHi !c gi
cho cJ %uan : a ngi " "Xt "uc chA "1nh /n cJ s< chu4In &hoa 4 t/ v cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng c liIn %uan . thi
hnh*
+rong thi gian uv ng4 &. t- ng4 nh7n !c %u4/t nh nh chW thMc hi1n "iIn php "Xt "uc chAa "1nh, cJ %uan : a
ngi " "Xt "uc chAa "1nh /n cc cJ s< chu4In &hoa 4 t/ phHi /n nh7n hU li* {au (v ng4 &. t- ng4 cJ s< chu4In &hoa 4
t/ nh7n !c %u4/t nh nh chW thMc hi1n "i1n php "Xt "uc chAa "1nh m cJ %uan c trch nhi1m &h;ng /n nhn ngi "
"Xt "uc chAa "1nh : &h>i "1nh v &h;ng c th;ng tin g &hc th cJ s< chu4In &hoa 4 t/ lm thG tFc 9ut vi1n "nh thng
cho ngi " "Xt "uc chAa "1nh*
+hG tr<ng cJ %uan c trch nhi1n /n nh7n ngi, nhng &h;ng /n ho8c &h;ng /n Vng thi hn nIu trIn, phHi tru4 ccu
trch nhi1m tr$c php lu7t*
444. 6iB PuOn l v MiHu tQm ngJKi Nm NRt NuB BhSa Nnh
(* +h,o i5u 33k K lu7t tD tFng hnh sM, th &. t- thi i.m nh7n ngi " "Xt "uc chAa "1nh, cJ s< chu4In &hoa 4 t/ c
trch nhi1m %uHn lS v i5u tr ngi " "Xt "uc chAa "1nh* 0i1c %uHn lS i5u tr ngi " "Xt "uc chAa "1nh !c thMc hi1n
th,o %u4 nh riIng !c tM Lo i li sinh hot trong &hu i5u tr nhng &h;ng !c ra ngoi gia nh c th. /n thQm nu;i
nhng L$i sM gim st cGa nhn viIn 4 t/ &h;ng !c i phnp*
3* K ni vF c trch nhi1m phDi h!p v$i " 4 t/ o to, 9nt Lu41t, tu4.n chUn cn " nhn viIn "Ho v1 < cc cJ s< chu4In
&hoa 4 t/, i ngN cn " nhn viIn "Ho v1 nbm trong "iIn ch/ cGa cJ s< chu4In &hoa 4 t/*
[* mhi c ngi " "Xt "uc chAa "1nh trDn, cJ s< "Xt "uc chAa "1nh phHi t# chcc nga4 cc "i1n php . tru4 tm nhng Di
v$i ngi " "1nh tm than &hc v "o cho cJ %uan c;ng an cp tWnh nJi c cJ s< chu4In &hoa 4 t/ "i/t . cqng phDi h!p tru4
tmP ng thi "o cho vi1n &i/m st ho8c to n : ra %u4/t nh p LFng "i1n php "Xt "uc chAa "1nh "i/t . th;ng "o cho
thn nhn cGa hU*
]* mhi c ngi " "Xt "uc chAa "1nh ch/t, cJ s< chu4In &hoa 4 t/ phHi "o nga4 cho cJ %uan i5u tra thuc c;ng an tWnh,
thnh phD trMc thuc trung Jng,0i1n &i.m st nJi c cJ s< chu4In &hoa 4 t/ /n l7p "iIn "Hn . 9c nh ngu4In nhn ch/t,
lm thG tFc &hai t v$i chnh %u45n cJ s<, ng thi th;ng "o cho thn nhn ngi ch/t "i/t tr$c &hi t# chcc vi1c ch;n ct*
S.K
14%

{au 3] gi, &. t- &hi nhn !c th;ng "o v5 ngi " "Xt "uc chAa "1nh ch/t m cJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st &h;ng /n,
cNng nh thn nhn ho8c gia nh ngi " "Xt "uc chAa "1nh &h;ng c 5 ngh a hU v5 gia nh t# chcc ch;n ct,th cJ s<
chu4In &hoa 4 t/ t# chcc th,o %u4 nh chung*
{au &hi t# chcc vi1c ch;n ct, cJ s< chu4In &hoa 4 t/ phHi gi th;ng "o cho 0iIn &i.m st ho8c to n : ra %u4/t inh "Xt
"uc chAa "1nh v cho tri tm giam Y n/u ngi ch/t tr$c &hi a vo cJ s< chu4In &hoa 4 t/ l ngi " &/t n ang chp
hnh pht tqZ*
46. 0ho M sn9 j9 sinh hI@t9 thsm gk
@gi " "Xt "uc chAa "1nh < cJ s< chu4In &hoa 4 t/ !c nh n$c Hm "Ho Qn,<, sinh hot v chAa "1nh th,o %u4 nh cGa
K y t/*
+hn nhn cGa ngi " "Xt "uc chAa "1nh !c /n thQm, nu;i Lpng chQm sc ngi " "Qt "uc chAa "1nh th,o %u4 nh
cGa " 4 t/ v cJ s< chu4In &hoa 4 t/*
6. T BhiB Ba sj BhSa Nnh NRt NuB
(* dJ s< chu4In &hoa 4 t/ !c t# chcc ti "1nh vi1n tm than Di v$i cc trng h!p " "1nh tm than th /n cc cJ s< tm
than . i5u tr YLo K 4 t/ %u4 nh Z gUi l cJ s< i5u tr "Xt "uc*
La BhAn v Bh Mmnh ngJKi NI BhSa BhI ngJKi Nm t@m giS9 Nm Ban9 Nm B_I BhJa thnh niun tQIng B_B v _n hnh s
T#S7 N.'Kg" HJ0 N0"#
K#5A L'() H\"# I^ T+,-". /0 #12 L'() H< N0
1. 6iB la BhAn ngJKi NI BhSa BhI Nm Ban9 Nm B_I BhJa thnh niun
BhO nhP!( dhG th. c %u45n lMa chUn ngi "o chAa trong trng h!p " can, " co l ngi cha thnh niIn*
mhoHn ( Oi5u vk Ko++^{ %u4 nhP 6@gi "o chAa Lo ngi " tm giA, " can, " co ho8c i Li1n h!p php cGa hU lMa
chUn?*
@h v74 th,o %u4 nh trIn %u45n lMa chUn ngi "o chAa thuc v5 mt trong hai chG th.P " can, " co cha thnh niIn ho8c
i Li1n h!p php cGa hU* +u4 nhiIn th,o h$ng Lsn ti @gh %u4/t sD u[t3uu]t@C_Ô+x ng4 u3 thng (u nQm 3uu] cGa î
ng thfm phn +~@z+d 6ODi v$i " can, " co l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c i.m v5 tm than ho8c th. cht,
th hU v ngi i Li1n h!p php cGa hU 5u c %u45n !c lMa chUn ngi "o chAa?*
@h v74, th,o h$ng Lsn %u45n lMa chUn ngi "o chAa cho " can, " co cha thnh niIn !c %u4 nh ng thi cho cH
hai chG th. l " can, " co cha thnh niIn v ngi i Li1n h!p php cGa hU* Cu45n n4 cGa cc chG th. l %u45n c l7p
YgiDng nh %u45n &hng co phVc thfm cGa " can, " co cha thnh niIn v ngi i Li1n h!p php l %u45n c l7p %u4
nh ti Oi5u 3[( Ko++^{Z* 0$i h$ng Lsn nIu trIn si &h;ng c mu thusn nH4 sinh trIn thMc t/ &hi hai chG th. n4 ng
thu7n v$i nhau trong vi1c lMa chUn ngi "o chAa* 0n 5 pht sinh trIn thMc t/ si 9ut hi1n &hi &h;ng c sM ng thu7n giAa
hai chG th. n4*
+rng h!p ngi i Li1n h!p php lMa chUn ngi "o chAa nhng " can, " co &h;ng ng S v muDn lMa chUn ngi
&hc "o chAa cho mnh giAa hai chG th. c th. trao #i v i /n thDng nht*
+rng h!p ngi i Li1n h!p php cGa " can, " co li 6lMa chUn? chnh mnh l ngi "o chAa cho " can, " co trong
&hi " can, " co li &h;ng muDn ngi i Li1n h!p php tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa cho mnh Yc th. Lo
&h;ng 4In tm v5 trnh php lu7t cGa ngi i Li1n h!p php, c th. Lo ngi i Li1n h!p php c nhAng %u45n l!i i
ng!c li v$i chnh l!i ch cGa " can, " coZ th dJ %uan ti/n hnh tD tFng c cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho ngi i
Li1n h!p php cGa " can, " co ha4 &h;ng*
@/u " can, " co &h;ng ng S cho ngi i Li1n h!p php "o chAa cho mnh v$i lS Lo %u45n l!i cGa hU si &h;ng !c
"Ho Hm Lo vn 5 mu thusn v5 l!i ch th trong trng h!p n4 c th. 9c nh l trng h!p " can, " co muDn tha4 #i
ngi "o chAa v cJ %uan ti/n hnh tD tFng nIn t;n trUng %u45n !c 6lMa chUn? ngi "o chAa cGa " can, " co* @/u "
can, " co &h;ng mi !c Lo nhAng ngu4In nhn &hc nhau th dJ %uan ti/n hnh tD tFng c th. chW nh ngi "o chAa
cho hU*
jut pht t- thMc t/ c th. ngi i Li1n h!p php cGa " can, " co tham gia tD tFng &h;ng v l!i ch cGa " can, " co YLo
hU l ngi i Li1n th,o php lu7tZ m chW chnh " can, " co m$i "i/t !c nIn ngoi trng h!p " can, " co t- chDi
ngi i Li1n h!p php tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa c=n c th. 9H4 ra trng h!p " can, " co &h;ng muDn
hU l ngi i Li1n h!p php cGa mnh*
05 vn 5 n4 trong d;ng vQn sD ((kt3uu]tm^jj ng4 33 thng k nQm 3uu] cGa +~@z+d lu SP 6dan nghiIn ccu nXm chXc
cc %u4 nh ti cc i5u v` v vk Ko++^{ v nhAng vQn "Hn c liIn %uan . 9c nh Vng trng h!p no th !c c;ng
nh7n l ngi i Li1n h!p php cGa " co v !c tham gia tD tFng v$i t cch l ngi "o chAa cho " co?* @h v74 d;ng
vQn m$i chW lu S . 9c nh 6Vng? ngi i Li1n h!p php cGa " co c=n cha c giHi thch, h$ng Lsn cF th. . Hm "Ho
&hi tham gia tD tFng ngi i Li1n h!p php si v l!i ch cGa ngi m mnh i Li1n* d th. tham &hHo php lu7t tD tFng hnh
sM mt sD n$c . nghiIn ccu*
S.K
141

Ko++^{ dng ho liIn "ang @gaP
mhoHn ( i5u ]2 %u4 nh 6ou7t s !c tham gia tD tFng v$i t cch cGa ngi "o chAa* +h,o %u4/t nh cGa +o n "In
cch lu7t s th mt trong sD nhAng ngi hU hng thn thch cGa " can ho8c ngi &hc th,o 4Iu cau cGa " can c th. !c
chp nh7n l ngi "o chAa?
Oi5u ]3` %u4 nhP 6(*@hAng ngi i Li1n h!p php cGa ngi " tnh nghi, " can l ngi cha thnh niIn !c tham gia
vF n trIn cJ s< %u4/t nh cGa mi.m st viIn, zM thfm viIn, nhn viIn i5u tra "an au t- thi i.m l4 li &hai ngi " tnh
nghi lan au tiIn v$i t cch ngi " tnh nghi ho8c " can* R]* @gi i Li1n h!p php c th. " t- chDi tham gia vo vF n
n/u c cQn cc cho rbng hnh vi cGa hU g4 thi1t hi cho l!i ch cGa ngi " tnh nghi, " can l ngi cha thnh niIn?
mhoHn 3 i5u ]3wP 6+h,o %u4/t nh cGa +o n ngi i Li1n h!p php c th. " t- chDi tham gia vo %u trnh 9nt 9 n/u c
cQn cc cho rbng hnh vi cGa hU g4 thi1t hi cho l!i ch cGa ngi " tnh nghi, " can l ngi cha thnh niIn?
Cu4 nh trMc ti/p ni Lung n4 vo trong Ko++^{ to i5u &i1n thu7n l!i hJn rt nhi5u cho dJ %uan ti/n hnh tD tFng &hi p
LFng v c tnh cht t7p trung* 0 v74 4 cNng chnh l 5 9ut m tc giH muDn 5 c7p nghiIn ccu thIm . "# sung cho
Ko++^{ 3uu[*
BhO hai( +hi i.m ngi i Li1n h!p cGa " can, " co cha thnh niIn &hi tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa*
jc nh thi ngi i Li1n h!p php tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa c S &i/n cho rbng P 6@gi i Li1n h!p
php cGa ngi " tm giA, " can, " co l ngi cha thnh niIn c th. ng thi l ngi "o chAa n/u ngi " tm giA, "
can, " co l ngi cha thnh niIn v ngi i Li1n h!p php cGa hU &h;ng mi ngi "o chAa ho8c &h;ng chp nh7n
ngi "o chAa m vQn ph=ng lu7t s c?'()* 0i1c ngi i Li1n h!p php cGa ngi " tm giA, " can, " co l ngi cha
thnh niIn c th. ng thi l ngi "o chAa l &h;ng tri v$i %u4 nh cGa Ko++^{* +u4 nhiIn can 9c nh cF th. thi
i.m hU si tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa* +h,o S &i/n nIu trIn th hU si tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o
chAa 6n/u ngi " tm giA, " can, " co l ngi cha thnh niIn v ngi i Li1n h!p php cGa hU &h;ng mi ngi "o
chAa ho8c &h;ng chp nh7n ngi "o chAa m vQn ph=ng lu7t s c?* @h v74 c th. hi.u ngi i Li1n h!p php si c t
cch ngi "o chAa &hi "Hn thn hU v ngi m hU i Li1n &h;ng mi ngi "o chAa ho8c t- chDi ngi "o chAa Lo vQn
ph=ng lu7t s c* mh;ng th. hi.u mt ngi si c t cch ngi "o chAa Jng nhiIn &hi c sM &i1n php lS 9H4 ra nh v74
v th,o %u4 nh ti Oi5u v` Ko++^{ ngi !c 9c nh tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa phHi c mt %u4/t nh
php lS hnh thcc l gi4 chcng nh7n "o chAa Lo cJ %uan ti/n hnh tD tFng cp*
05 vn 5 n4 c th. 9c nh nh sauP @gi " tm giA, " can, " co l ngi cha thnh niIn c th. 4Iu cau ngi i Li1n
h!p php tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa* dJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho hU .
hU thMc hi1n %u45n "o chAa cGa mnh* mhi hU si tham gia tD tFng v$i hai t cchP ngi i Li1n h!p php v ngi "o
chAa*
dNng c S &i/n cho rbng 6&h;ng nIn %u4 nh ngi "o chAa l ngi i Li1n h!p php cGa ngi " tm giA, " can, "
coR?
Y'3)Z
v cho rbng nhAng ngi n4 &h;ng hi.u phHi v7n LFng nhAng %u4 nh no cGa php lu7t . thMc hi1n %u45n "o
chAa ng thi cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng cNng l!i LFng %u4 nh n4 . cp gi4 chcng nh7n tuT ti1n cho ngi i Li1n
h!p php v l ci c$ . cJ %uan ti/n hnh tD tFng nn trnh lu7t s*
+c giH &h;ng ng S v$i lS Lo thc hai trong S &i/n trIn v &h;ng th. v vi1c v7n LFng &h;ng Vng cGa ngi ti/n hnh tD tFng
m tha4 #i %u4 nh cGa php lu7t Ytrong trng h!p n4 . &hXc phFc tnh trng nn trnh lu7t s cGa cJ %uan ti/n hnh tD
tFng can phHi nng cao S thcc trch nhi1m cGa ngi ti/n hnh tD tFng "bng gio LFc, "bng cc "i1n php ch/ tiRZ* 05 lS Lo
&h;ng nIn %u4 nh ngi i Li1n h!p php l ngi "o chAa Lo hU &h;ng c &i/n thcc can thi/t v5 php lu7t &h;ng c scc
thu4/t phFc* @gi " tm giA, " can, " co c th. mi ngi &hc l lu7t s "o chAa cho mnh cqng v$i ngi i Li1n h!p
php* +rong nhi5u trng h!p hU muDn ngi i Li1n h!p php "o chAa cho mnh v c th. l ngi hi.u hU nht, sM tham
gia cGa ngi i Li1n h!p php to tm lS tDt cho hU trong %u trnh tD tFng* g8t &hc, t cch i Li1n cGa hU si chm Lct
&hi ngi m hU i Li1n thnh niIn, &hi hU vsn tham gia tD tFng cqng ngi m hU "Ho v1 %u45n l!i h!p php v$i t cch
l ngi "o chAa* 0 v74 . "Ho v1 !c ngi cha thnh niIn phm ti, giVp cJ %uan ti/n hnh tD tFng giHi %u4/t vF n
!c Vng Xn vsn nIn %u4 nh ngi "o chAa c th. l ngi i Li1n h!p php cGa ngi " tm giA, " can, " co*
î1n na4 cc lu7t s ang hnh ngh5 c nh7n 9nt &hi !c mi tham gia "o chAa vi1c 9in cp gi4 chcng nh7n g8p rt nhi5u
&h &hQn* 0 v74 nIn "> %u4 nh v5 vi1c phHi c gi4 chcng nh7n "o chAa* 05 S &i/n n4, tc giH c S &i/n sauP @/u lu7t %u4
nh chW c lu7t s tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa th vi1c "> thG tFc cp gi4 chcng nh7n "o chAa l can thi/t
nhbm to thu7n l!i cho cc lu7t s &hi tham gia tD tFng* +u4 nhiIn ngoi lu7t s, c=n c ngi i Li1n h!p php, "o chAa
viIn nhn cNng !c lu7t %u4 nh c th. tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa, n/u &h;ng c gi4 chcng nh7n "o
chAa, vi1c tham gia tD tFng cGa cc chG th. n4 si g8p rt nhi5u &h &hQn Y&hi muDn g8p " can, " co ang " tm giam n/u
&h;ng c gi4 chcng nh7n "o chAa th phHi c gi4 t no . hU c th. thMc hi1n !c %u45n n4 ng thi &h;ng lm Hnh
h<ng /n %u trnh giHi %u4/t vF nZ*
oiIn %uan /n thi i.m 9c nh t cch ngi "o chAa can c chWnh sa ni Lung %u4 nh trong Ko++^{ ti &hoHn ] i5u
v`* mhoHn ] i5u v` %u4 nh 6 +rong thi hn [ ng4, &. t- ng4 nh7n !c 5 ngh cGa ngi b-o ch+a &m th,o gi4 t liIn
%uan /n vi1c "o chAa, dJ %uan i5u tra, 0i1n &i.m st, +o n phHi 9,m 9nt, cp gi4 chcng nh7n "o chAa . hU thMc hi1n
vi1c "o chAa?, tha4 cFm t- 6ngi "o chAa? trong %u4 nh trIn thnh cFm t- 6nhAng ngi %u4 nh ti &hoHn ( cGa i5u
n4? m$i chnh 9c v thi i.m 9in cp gi4 chcng nh7n hU cha phHi l ngi "o chAa*
2. 0h Mmnh ngJKi NI BhSa BhI Nm Ban9 Nm B_I BhJa thnh niun hIB BT nhJB Miem vH the BhLt9 t`m thwn.
+h,o %u4 nh ti i5u vk Ko++^{ trong trng h!p " can, " co l ngi cha thnh niIn, ngi c nh!c i.m v5 tm than
ho8c th. cht n/u " can, " co ho8c i Li1n h!p php cGa hU &h;ng mi ngi "o chAa th dJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi
chW nh ngi "o chAa cho " can, " co*
S.K
142

@/u th,o %u4 nh trIn c th. hi.u dJ %uan ti/n hnh tD tFng si chW nh ngi "o chAa cho " can, " co cha thnh niIn &hi
mt trong hai chG th. trIn &h;ng mi ngi "o chAa*
+u4 nhiIn th,o h$ng Lsn ti @gh %u4/t sD u[t3uu]t@C_Ô+x ng4 u3 thng (u nQm 3uu] cGa î ng thfm phn
+~@z+d 6trng h!p " can, " co, ngi i Li1n h!p php cGa hU &h;ng mi ngi "o chAa v th,o 4Iu cau cGa +o nR
: c ngi "o chAa cho hUR? th cNng c th. hi.u dJ %uan ti/n hnh tD tFng chW nh ngi "o chAa &hi cc chG th. trIn
&h;ng mi ngi "o chAa*
@h v74 c th. hi.u vi1c "o chAa chW nh !c dJ %uan ti/n hnh tD tFng ti/n hnh &hi " can, " co cha thnh niIn &h;ng
c ngi "o chAa*
mhoHn 3 i5u vk Ko++^{ %u4 nh 6Rn/u " can, " co ho8c i Li1n h!p php &h;ng mi ngi "o chAa th dCO+, 0m{,
+~ phHiR c ngi "o chAa cho hU?* +h,o %u4 nh cGa php lu7t 6@gi "o chAa Lo ngi " tm giA, " can, " co ho8c
i Li1n h!p php cGa hU lMa chUn? nh v74 " can, " co c th. mKi chnh ngi i Li1n h!p php cGa mnh l ngi "o
chAa* @/u nh v74 th trong trng h!p n4 c th. hi.u " can, " co &h;ng c=n rJi vo trng h!p dJ %uan ti/n hnh tD tFng
phHi chW nh ngi "o chAa*
+u4 nhiIn trong trng h!p ngi i Li1n h!p php cGa " can, " co %u4/t nh tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa
Ytcc lMa chUn chnh mnhZ nhng " can, " co cha thnh niIn muDn cJ %uan ti/n hnh tD tFng chW nh ngi "o chAa th dJ
%uan ti/n hnh tD tFng c chp nh7n ha4 &h;ng*
@gh %u4/t sD u[t3uu]t@C_Ô+x ng4 u3 thng (u nQm 3uu] cGa î ng thfm phn +~@z+d " can, " co cha thnh
niIn v ngi i Li1n h!p php cGa hU cqng c %u45n lMa chUn ngi "o chAa* 0 v74, n/u mt chG th. : lMa ngi "o
chAa, mt chG &hc li c 4Iu cau "o chAa chW nh th trong trng h!p n4 th,o %uan i.m cGa tc giH, . "Ho Hm %u45n
l!i cho " can, " co cha thnh niIn ho8c c nh!c i.m v5 th. cht tm than th trong trng h!p n4 n/u " can, " co c
4Iu cau dJ %uan ti/n hnh tD tFng si chW nh ngi "o chAa cho hU* +rong trng h!p n4 " can, " co si c nhi5u ngi
cqng tham gia "o chAa* dch giHi %u4/t n4 &h;ng tri v$i %u4 nh cGa php lu7t, trnh !c tnh trng cc dJ %uan ti/n
hnh tD tFng l!i LFng %u4 nh cGa php lu7t cp gi4 chcng nh7n "o chAa cho ngi i Li1n h!p php v nn trnh lu7t s
ng thi cNng "Ho Hm %u45n cGa " can, " co c th. c nhi5u ngi "o chAa cho mnh*
Y'()Z* OB +h xh!ng , 6gt sD vn 5 v5 vi1c p LFng i5u [u` trong Ko++^{ 3uu[?, +p ch lu7t hUc Y(3Z, ^ @i, 3uu`
Y'3)Z* xhm ginh +u4In 6gt sD van 5 v5 "Ho Hm %u45n "o chAa cGa ngi " tm giA, " can, " co trong lu7t tD tFng
hnh sM nQm 3uu[?* +p ch +~@z, sD 3(, nQm 3uuk
*t s vion nghm h@n Bho viB khOi BhuGen tr thf tB Qgt gAn sang thf tB Bhung Me giOi PuGot v _n
TS7 P#A" T#; T#A"# uA0
K#5A L'() H\"# I^ T+,-". /0 #12 L'() H< N0
+hG tFc rVt gUn l thG tFc 8c "i1t cGa tD tFng hnh sM !c p LFng . giHi %u4/t nhAng vF n hnh sM Di v$i ti phm t
nghiIm trUng, c tnh cht %uH tang, Jn giHn, chcng cc r rng, ngi thMc hi1n hnh vi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng*
+hG tFc n4 c sM rVt ngXn v5 thi gian, Jn giHn v5 thG tFc nhbm giHi %u4/t nhanh chng vF n hnh sM, gp phan u tranh
ph=ng, chDng ti phm nhanh chng, hi1u %uH\ ng thi Hm "Ho cc %u45n v l!i ch h!p php cGa c;ng Ln trong tD tFng
hnh sM*
+rong sD cc thG tFc 8c "i1t !c %u4 nh trong Ko++^{ 0i1t @am, thG tFc 8c "i1t c nhAng 8c thq riIng* +hG tFc tD tFng
Di v$i ngi cha thnh niIn v thG tFc p LFng "i1n php chAa "1nh "Xt "uc l nhAng thG tFc 8c "i1t !c p LFng Di v$i
" can, " co l nhAng Di t!ng 8c "i1t, c=n thG tFc rVt gUn &h;ng p LFng Di v$i " can, " co l Di t!ng 8c "i1t m p
LFng trong nhAng i5u &i1n nht nh* +hG tFc tD tFng Di v$i ngi cha thnh niIn v thG tFc p LFng "i1n php chAa "1nh
"Xt "uc l nhAng thG tFc 8c "i1t m cc thG tFc 5u th,o h$ng c l!i cho " can, " co\ chV S /n vi1c Hm "Ho cc
%u45n v l!i ch h!p php cGa cc Di t!ng 8c "i1t n4* +hG tFc rVt gUn li ti5m fn nhAng i5u &i1n Lsn /n hn ch/ vi1c
Hm "Ho cc %u45n v l!i ch h!p php cGa " can, " co* 0 v74, can phHi cn nhXc, th7n trUng trong vi1c %u4 nh v thi hnh
thG tFc n4*
+hG tFc rVt gUn c S nghEa php lS v 9: hi su sXc trong tnh hnh hi1n na4* +hG tFc n4 l cJ s< php lS . cc cJ %uan ti/n
hnh tD tFng giHi %u4/t nhanh chng, &p thi nhi5u vF n thuc loi t nghiIm trUng, c tnh cht %uH tang, Jn giHn, r rng\
p cng 4Iu cau cGa cuc u tranh ph=ng chDng ti phm &p thi v sXc "nn, gp phan giHi %u4/t tnh trng tn Ung n &no
Li v cc vi phm cc %u4 nh cGa Ko++^{ v5 thi hn c 9u h$ng gia tQng\ &hXc phFc tnh trng %u tHi trong cc tri tm
giam v nhAng &h &hQn trong t# chcc tm giA, tm giam* 0i1c giHi %u4/t vF n nhanh chng si to i5u &i1n . nhAng thi1t
hi Lo hnh vi phm ti g4 ra nhanh chng !c &hXc phFc, gp phan Hm "Ho l!i ch @h n$c, %u45n v l!i ch h!p php
cGa t# chcc v c;ng Ln* +hG tFc rVt gUn c=n to i5u &i1n cho cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng ti/t &i1m !c thi gian, ti5n "c,
c;ng scc trong vi1c giHi %u4/t vF n nhAng vF n Jn giHn, r rng, t nghiIm trUng, t7p trung vo vi1c giHi %u4/t nhAng vF n
nghiIm trUng, phcc tp hJn\ ng thi cNng ti/t &i1m !c thi gian v chi ph cho nhAng ngi tham gia tD tFng v giVp hU
nhanh chng #n nh cuc sDng v tham gia vo cc %uan h1 php lu7t &hc* +hG tFc n4 cNng p cng 4Iu cau cGa nhn Ln
S.K
143

v5 vi1c 9 lS &p thi, nhanh chng, chnh 9c cc hnh vi phm ti v ngi phm ti, %ua nhanh chng pht hu4 tc LFng
gio LFc S thcc php lu7t trong nhn Ln th;ng %ua hot ng 9nt 9, gp phan vo vi1c ph=ng ng-a ti phm*
+u4 nhiIn, mFc ch v S nghEa cGa thG tFc rVt gUn chW thMc sM t !c n/u vF n : p LFng thG tFc rVt gUn &h;ng phHi ti/p
tFc p LFng thG tFc chung . giHi %u4/t* @/u vF n : p LFng thG tFc rVt gUn, sau cJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi p LFng
thG tFc chung . giHi %u4/t th si &h;ng rVt ngXn !c v5 thi gian, &h;ng Jn giHn !c v5 thG tFc, th7m ch c=n lm cho
trnh tM tD tFng &no Li v phcc tp hJn n/u chW p LFng thG tFc chung . giHi %u4/t* 0 v74, can phHi c nhAng "i1n php hn
ch/ nhAng trng h!p cJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi p LFng thG tFc chung . giHi %u4/t vF n tr$c : p LFng thG tFc rVt
gUn*
+h,o ni Lung !c %u4 nh ti cc Oi5u [(w, &hoHn 3 Oi5u [33, &hoHn v Oi5u [3] Ko++^{ nQm 3uu[, thG tFc rVt gUn chW
!c p LFng Di v$i vi1c i5u tra, tru4 tD v 9nt 9 sJ thfm* 0i1c 9nt 9 phVc thfm, gim Dc thfm, ti thfm Di v$i vF n :
9nt 9 sJ thfm th,o thG tFc rVt gUn !c ti/n hnh th,o thG tFc chung* +rong trng h!p trH h sJ . i5u tra "# sung ho8c tm
nh chW vF n th 0i1n &i.m st phHi ra %u4/t nh hue "> %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v vF n !c giHi %u4/t th,o thG
tFc chung* < giai on 9nt 9 sJ thfm, trong trng h!p trH h sJ . i5u tra "# sung ho8c tm nh chW vF n th +o n
chu4.n h sJ cho 0i1n &i.m st v vF n !c giHi %u4/t th,o thG tFc chung* +rong nhAng trng h!p n4, nhAng i5u &i1n .
p LFng thG tFc rVt gUn &h;ng c=n a4 G, tnh cht cGa vF n : tr< nIn phcc tp, v v74 can p LFng thG tFc chung . giHi
%u4/t* O. hn ch/ nhAng trng h!p phHi chu4.n sang p LFng thG tFc chung . giHi %u4/t Di v$i nhAng vF n tr$c : p
LFng thG tFc rVt gUn thMc cht l can hn ch/ nhAng trng h!p phHi trH h sJ . i5u tra "# sung, tm nh chW ho8c nh chW
vF n\ "Hn n, %u4/t nh sJ thfm " &hng co ho8c &hng ngh th,o thG tFc gim Dc thfm, ti thfm* O. gp phan thMc hi1n
!c mFc ch n4, chVng t;i &i/n ngh sa #i, "# sung mt sD %u4 nh php lu7t v5 thG tFc rVt gUn nh sauP
1. Sqa Mi9 N sung PuG Mmnh vH MiHu vin _k ng thf tB Qgt gAn.
+h,o %u4 nh ti Oi5u [(2 Ko++^{, thG tFc rVt gUn chW !c p LFng &hi c G cc i5u &i1n sau 4P
_ @gi thMc hi1n hnh vi phm ti " "Xt %uH tang\
_ {M vi1c phm ti Jn giHn, chcng cc r rng\
_ +i phm !c thMc hi1n l ti phm t nghiIm trUng\
_ @gi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng*
@hAng %u4 nh v5 i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn ti Oi5u [(2 Ko++^{ nQm 3uu[ v5 cJ "Hn l thDng nht v$i nhAng %u4
nh v5 i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn trong cc vQn "Hn php lu7t tr$c 4 nh +h;ng t sD ([2_++g ng4 3wtvt(2k] cGa
+hG t$ng chnh phG h$ng Lsn v5 thG tFc i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 cc vF n phm php %uH tang\ +h;ng t sD (u_+~+d ng4
wtkt(2k] cGa +~@z+d v5 thG tFc rVt ngXn trong vi1c i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 mt sD vF n hnh sM t nghiIm trUng, phm php
%uH tang, Jn giHn, r rng\ dhW th sD 2v]_dx ng4 (ktwt(2k] cGa K d;ng an h$ng Lsn v5 vi1c p LFng thG tFc rVt ngXn Di
v$i cc vF n hnh sM t nghiIm trUng\ +h;ng t liIn ngnh sD (3t++o@ ng4 [(t(3t(22u cGa +~@z+d, 0m{@z+d, K ni
vF h$ng Lsn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 Di v$i mt sD loi ti phm* @hAng %u4 nh n4 : !c &i.m nghi1m %ua thMc tihn p
LFng, v5 cJ "Hn l h!p lS v &hH thi* +u4 nhiIn, th,o chVng t;i, %u4 nh v5 i5u &i1n p LFng thG tFc rVt gUn ti Oi5u [(2 vsn
can hon thi1n hJn*
BhO nhP!, vi1c s LFng thu7t ngA 6ngi thMc hi1n hnh vi phm ti? ti &hoHn ( v 6ngi phm ti? < &hoHn [ i5u n4 l
&h;ng phq h!p v$i ngu4In tXc &h;ng ai " coi l c ti v phHi chu hnh pht &hi cha c "Hn n &/t ti cGa +o n : c hi1u
lMc php lu7t? !c %u4 nh ti Oi5u (u Ko++^{* O4 &h;ng chW l ngu4In tXc tD tFng !c 0i1t @am v cc n$c trIn th/
gi$i ghi nh7n m c=n l mt trong nhAng %u45n cJ "Hn cGa c;ng Ln !c %u4 nh trong cc c;ng $c %uDc t/ nh +u4In
ng;n th/ gi$i v5 nhn %u45n ng4 (ut(3t(2]w YOi5u ((Z\ d;ng $c %uDc t/ v5 cc %u45n Ln sM v chnh tr ng4 (`t(3t(2``
Y&hoHn 3 Oi5u (]Z*
Y'()Z
0o thi i.m 0i1n &i.m st 9,m 9nt i5u &i1n . p LFng thG tFc rVt gUn th ngi m 0i1n &i.m st p
LFng thG tFc rVt gUn Di v$i hU cha " coi l ngi c ti* 0 v74, . Hm "Ho ngu4In tXc tD tFng, Hm "Ho %u45n c;ng Ln,
trnh nhAng nh &i/n cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng Di v$i " can c th. Lsn /n nhAng sai lam trong vi1c 9c nh sM th7t cGa
vF n, th,o chVng t;i can tha4 cc thu7t ngA 6ngi thMc hi1n hnh vi phm ti? ti &hoHn ( v 6ngi phm ti? < &hoHn [
Oi5u [(2 "bng thu7t ngA 6" can? cho chnh 9c v Vng t cch tD tFng cGa hU*
0n 5 &i/n ngh s LFng t- 6" can? < Oi5u [(2 Ko++^{ nh : trnh "4 li liIn %uan /n vi1c %u4/t nh p LFng thG tFc
rVt gUn %u4 nh ti Oi5u [3u Ko++^{* Oi5u [3u Ko++^{ %u4 nh vi1c p LFng thG tFc rVt gUn !c %u4/t nh sau &hi &h<i
tD vF n, sau gi cho " can ho8c i Li1n h!p php cGa hU trong thi hn 3] gi m &h;ng 5 c7p /n vi1c &h<i tD " can
tr$c &hi ra %u4/t nh* +h,o chVng t;i, trong trng h!p phm ti %uH tang, sM vi1c phm ti Jn giHn, r rng th &hi : c
cQn cc &h<i tD vF n cNng ng thi c cQn cc . &h<i tD " can nIn &hi %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn phHi l &hi : &h<i
tD " can ri, n/u cha ra !c %u4/t nh &h<i tD " can th &h;ng th. coi l sM vi1c Jn giHn, r rng . p LFng thG tFc rVt
gUn* g8t &hc, n/u sau &hi %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn m$i &h<i tD " can th si &h thMc hi1n Vng thi hn giao %u4/t
nh p LFng thG tFc rVt gUn trong thi hn 3] gi th,o %u4 nh cGa php lu7t Lsn /n vi phm thi hn tD tFng v phHi
chu4.n sang giHi %u4/t th,o thG tFc chung* 0 v74, chVng t;i &i/n ngh "# sung &hoHn ( Oi5u [3u nh sauP 6{au &hi &h<i tD vF
n, 2h0i !W b5 can, th,o 5 ngh cGa cJ %uan i5u tra ho8c 9nt th4 vF n c G cc i5u &i1n %u4 nh ti Oi5u [(2 cGa K lu7t
n4, 0i1n &i.m st c th. ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn?* {au &hi : &h<i tD " can m$i 9,m 9nt vi1c %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn th vi1c Lqng t- " can < Oi5u [(2 l hon ton h!p lS*
BhO hai, &hoHn ] Oi5u [(2 chW 5 c7p /n i5u &i1n ngi phm ti c cQn c$c, lai lch r rng* +h,o chVng t;i n/u chW %u4
nh nh v74 l cha a4 G m can phHi %u4 nh thIm i5u &i1n 69c nh Lh Lng, nhanh chng?* d nhAng ni Lung trong
cQn c$c lS lch cGa " can l r rng nhng . &i.m tra, 9c minh li can nhi5u thi gian trong &hi thi hn i5u tra, tru4 tD,
9nt 9 li rt ngXn th cNng &h;ng &hH thi . p LFng thG tFc rVt gUn* @/u 0i1n &i.m st : %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn,
sau Lo vi1c 9c minh lS lch " can can nhi5u thi gian nIn vi phm thi hn i5u tra, tru4 tD th si l vi phm nghiIm trUng
thG tFc tD tFng\ n/u . Hm "Ho thi hn m vi1c i5u tra &h;ng a4 G th li c th. thi/u nhAng chcng cc &h;ng th. "# sung
S.K
144

ti phiIn to* dH hai trng h!p 5u l cQn cc . trH h sJ . i5u tra "# sung v phHi giHi %u4/t th,o thG tFc chung, v v74,
vi1c %u4 nh "# sung i5u &i1n 9c nh cQn c$c, lai lch nhanh chng, Lh Lng l mt i5u &i1n php lS can thi/t . hn ch/
vi1c phHi chu4.n t- thG tFc rVt gUn sang thG tFc chung . giHi %u4/t vF n* +r$c 4, +h;ng t sD (3t++o@ ng4 ng4
[(t(3t(22u cGa +~@z+d, 0m{@z+d, K ni vF h$ng Lsn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 Di v$i mt sD loi ti phm cNng : %u4
nh vi1c 6&l phm ti c cQn c$c r rng\ &h;ng can phHi mt nhi5u thi gian . 9c minh v5 nhn thn cGa hU? l mt i5u
&i1n . p LFng thG tFc rVt ngXn v5 thi gian*
BhO ba, php lu7t hi1n hnh &h;ng %u4 nh i5u &i1n phHi c sM ng S lMa chUn p LFng thG tFc rVt gUn cGa " can m chW c
%u4 nh v5 %u45n &hi/u ni cGa hU Di v$i %u4/t nh n4* d mt sD S &i/n cho rbng Lo vQn ho php lS, m8t "bng hi.u "i/t
php lu7t cGa nhn Ln c=n nhi5u hn ch/ nIn vi1c a i5u &i1n n4 vo Ko++^{ l cha thMc sM phq h!p v$i thMc t/ cGa
0i1t @am hi1n na4*
Y'3)Z
@g!c li, nhi5u S &i/n cho rbng can "# sung i5u &i1n ngi thMc hi1n hnh vi phm ti ng S lMa
chUn p LFng thG tFc thG tFc rVt gUn* o7p lu7n cho S &i/n n4 l thG tFc rVt gUn v$i vi1c rVt ngXn thi gian v rVt gUn mt sD
thG tFc tD tFng nIn phan no Hnh h<ng /n %u45n cGa " can, " co, 8c "i1t l %u45n "o chAa* g8t &hc, si l &h;ng c;ng
"bng n/u mt ngi thMc hi1n hnh vi phm ti t nghiIm trUng, tnh cht Jn giHn, r rng li " 9 lS th,o mt thG tFc t
nhi5u mang tnh hn ch/ hJn so v$i nhAng trng h!p phm ti nghiIm trUng, phcc tp* +- , c th. ni rbng vi1c %u4 nh
" can c %u45n lMa chUn hnh thcc th;ng thng ha4 rVt gUn Di v$i vF n cGa mnh l hon ton can thi/t, "<i %u45n !c 9nt
9 v$i mt thG tFc a4 G th,o lu7t tD tFng hnh sM l %u45n cJ "Hn cGa c;ng Ln* O4 l 4Iu cau can thi/t . Hm "Ho %u45n
con ngi trong i5u &i1n 94 LMng nh n$c php %u45n < n$c ta hi1n na4*
Y'[)Z
dhVng t;i ng S v$i %uan i.m v nhAng l7p
lu7n n4 v "# sung thIm mt sD S &i/n . lm r sM can thi/t phHi %u4 nh thIm i5u &i1n n4*
+h,o %u4 nh ti &hoHn [ Oi5u [3u Ko++^{, " can ho8c ngi i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hi/u ni %u4/t nh p
LFng thG tFc rVt gUn, thi hi1u &hi/u ni l "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c %u4/t nh* mhi/u ni !c gi /n 0i1n &i.m st :
ra %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v phHi !c giHi %u4/t trong thi hn "a ng4, &. t- ng4 nh7n !c &hi/u ni* Cu4 nh
n4 : phan no Hm "Ho %u45n cGa " can v i Li1n h!p php cGa hU c %u45n cGa mnh Di v$i vi1c p LFng thG tFc rVt
gUn, tu4 nhiIn l %u45n c tnh cht thF ng tr$c %u4/t inh cGa cJ %uan ti/n hnh tD tFng m &h;ng phHi %u45n lMa chUn
mt cch chG ng* 0 v74 %u4 nh n4 Lsn /n h7u %uH php lS &h giHi %u4/t thoH ng &hi c &hi/u ni cGa " can v i
Li1n h!p php cGa hU* Oi5u lu7t &h;ng %u4 nh r l 0i1n &i.m st phHi giHi %u4/t nh th/ no nIn c th. hi.u l ni Lung
&hi/u ni cGa " can ho8c i Li1n h!p php cGa hU c th. !c chp nh7n ho8c &h;ng chp nh7n* +rong trng h!p chp nh7n
&hi/u ni, 0i1n &i.m st hue %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn v vF n !c chu4.n sang giHi %u4/t th,o thG tFc chung*
+rong trng h!p &h;ng chp nh7n &hi/u ni, vF n vsn !c giHi %u4/t th,o thG tFc rVt gUn th &hH nQng " can ho8c i Li1n
h!p php cGa hU &hng co "Hn n sJ thfm l rt cao* mhi " can v i Li1n h!p php cGa hU : &h;ng chp nh7n thG tFc rVt
gUn th th;ng thng hU cNng si &h;ng tin t<ng vo &/t %uH cGa vi1c 9nt 9 nIn hU si t7n LFng %u45n &hng co cGa mnh .
phHn Di &/t %uH 9nt 9 ni riIng cNng nh &/t %uH cGa %u trnh tD tFng th,o thG tFc rVt gUn ni chung* ^7u %uH php lS cGa
vi1c &hng co Lsn /n vi1c phHi 9nt 9 phVc thfm vF n th,o thG tFc chung, n/u +o n cp phVc thfm hue "Hn n sJ thfm .
i5u tra 9nt 9 li th vi1c i5u tra 9nt 9 li cNng !c ti/n hnh th,o thG tFc chung* @h v74, trong cH hai trng h!p chp
nh7n ho8c &h;ng chp nh7n &hi/u ni v5 %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn cNng 5u c th. Lsn /n h7u %uH vF n phHi
chu4.n sang giHi %u4/t th,o thG tFc chung, lm cho thG tFc giHi %u4/t vF n tr< nIn phcc tp v &no Li hJn n/u chW p LFng
thG tFc chung* {i l h!p lS hJn n/u nh tha4 v %u4 nh cho " can v i Li1n h!p php cGa hU c %u45n &hi/u ni %u4/t nh
p LFng thG tFc rVt gUn "bng %u4 nh chW p LFng thG tFc rVt gUn &hi " can v i Li1n h!p php cGa hU ng S lMa chUn giHi
%u4/t vF n "bng thG tFc rVt gUn* +r$c &hi %u4/t nh p LFng thG tFc rVt gUn, cJ %uan i5u tra th;ng "o cho " can v i
Li1n h!p php cGa hU vi1c vF n thuc trng h!p c th. p LFng thG tFc rVt gUn, giHi thch r cho hU v5 thG tFc n4 v %u45n
cGa hU trong vi1c lMa chUn vi1c p LFng thG tFc chung ha4 thG tFc rVt gUn . giHi %u4/t vF n m trong mnh l " can*
ou7t tD tFng hnh sM cGa nhi5u n$c c p LFng nhAng thG tFc c tnh cht rVt gUn thG tFc v rVt ngXn thi gian Yv$i nhAng tIn
gUi &hc nhau v nhAng %u4 nh cF th. cNng &hc nhauZ cNng coi vi1c " can, " co ng S lMa chUn thG tFc 8c "i1t l
mt i5u &i1n &h;ng th. thi/u . p LFng* 0 LF, Oi5u ]`3 Ko++^{ @h7t KHn %u4 nh 4Iu cau cGa c;ng tD viIn 4Iu cau to
giHn l!c ra l1nh 9 pht th,o thG tFc giHn l!c phHi &m th,o vQn "Hn ng S cGa ngi " tnh nghi\
Y'])Z
Oi5u [(] Ko++^{
oiIn "ang @ga %u4 nh " can c %u45n tu4In "D ng S v$i ni Lung "uc ti hU v 4Iu cau ra "Hn n m &h;ng can ti/n
hnh 9nt 9 v vi1c a ra 4Iu cau l tM ngu41n\
Y'v)Z
thG tFc m8c cH thV ti < gr v mt sD n$c YthMc cht cNng l thG tFc 8c
"i1t c tnh cht rVt gUn th,o trnh tM tD tFng &h;ng a4 GZ =i h>i phHi c sM Ln 9/p giAa " co, ngi "o chAa v$i cJ %uan
ti/n hnh tD tFng\ th,o Ko++^{ Occ %u4 nh v5 %u4/t nh 9 pht Y&h;ng %ua phiIn to 9nt 9Z, c;ng tD viIn c th. 9o ">
tD tFng n/u nh " co ng S trH mt &hoHn ti5n cho mt t# chcc t- thi1n ha4 nh n$c\ th,o lu7t ++^{ talia, " co c th.
4Iu cau 9nt 9 rVt gUn Yc=n gUi l "i1n php tha4 th/ 9nt 9Z, thfm phn phHi %u4/t nh c 9nt 9 th,o thG tFc n4 ha4 &h;ng\
th,o lu7t tD tFng hnh sM +4 Kan @ha, chW p LFng thG tFc rVt gUn n/u cH " co v c;ng tD viIn ng S v$i thG tFc n4
Y'`)Z
R
+- nhAng phn tch trIn, chVng t;i &i/n ngh sa #i, "# sung Oi5u [(2 Ko++^{ nh sauP
.ìu N19. ìu 2i>n p Q;ng !h !;c &l! g'n(
Bh !;c &l! g'n cho ec p Q;ng 2hi cj cc iu 2i>n Rau(
(* 1. )5 can b5 b%! !&ong !&ng hep ph*m !Ti qu !ang
K
m. )5 can cj cIn cc, ,ai ,5ch &v &-ng, cj !hM 3c 5nh nhanh chjng, Qg Q-ng.
(* . )5 can 8- *i Qi>n hep php ca b5 can Jng Z ,_a ch'n p Q;ng !h !;c &l! g'n.
2. 0wn N sung PuG Mmnh vH viB Ba Puan tion hnh t tng khOi Guu Bwu )In lut sJ Bq ngJKi NI BhSa BhI Nm Ban9 Nm
B_I tQIng v _n _k ng thf tB Qgt gAn nou hA v gia Mnh hA vhng mKi ngJKi NI BhSa.
mhi p LFng thG tFc rVt gUn, mt trong nhAng vn 5 can 8c "i1t %uan tm, l vi1c Hm "Ho %u45n "o chAa cGa " can, "
co* mhi thi hn i5u tra, tru4 tD, 9nt 9 rVt ngXn nh v74, vi1c " can, " co chufn " cho vi1c tM "o chAa ha4 liIn h1 v mi
S.K
14

ngi "o chAa cho mnh l rt &h &hQn v &h c th. cfn th7n, &r lpng* Cu45n "o chAa cGa " can, " co &h;ng !c Hm
"Ho si c Hnh h<ng /n vi1c giHi %u4/t Vng Xn vF n, ng thi lm cho " can, " co &h;ng 4In tm, &h;ng thoH m:n v$i
&/t %uH giHi %u4/t cGa +o n, Lh Lsn /n vi1c &hng co phVc thfm* 0 v74, vi1c Hm "Ho %u45n "o chAa trong thG tFc rVt
gUn can phHi !c %u4 nh h!p lS* dhVng t;i ng S v$i %uan i.m cho rbng, 6can coi 4 Ytrng h!p " can, " co " p
LFng thG tFc rVt gUnZ l trng h!p "Xt "uc c ngi "o chAa tham gia vF n?*
Y'k)Z
O4 c th. coi l mt trong nhAng trng
h!p m " can, " co &h;ng c a4 G i5u &i1n . c th. thMc hi1n a4 G %u45n "o chAa cGa mnh, n/u nh " can, " co
cha thnh niIn ho8c c nh!c i.m v5 th. cht ho8c tm than &h;ng a4 G i5u &i1n v5 m8t chG %uan . thMc hi1n %u45n
"o chAa th " can, " co " p LFng thG tFc rVt gUn &h;ng a4 G Li5u &i1n &hch %uan . thMc hi1n %u45n n4* 0 v74, th,o
chVng t;i, can "# sung %u4 nh v5 vi1c cJ %uan ti/n hnh tD tFng phHi 4Iu cau Oon lu7t s c ngi "o chAa cho " can, "
co trong vF n p LFng thG tFc rVt gUn n/u hU v gia nh hU &h;ng mi ngi "o chAa* 05 &r thu7t l7p php, can "# sung
mt i5u riIng trong dhJng jjj0
.ìu N2Ub. )-o ch+a
Ngi b-o ch+a Qo b5 can, b5 co ,_a ch'n. B&ong !&ng hep b5 can, b5 co 2h=ng ,_a ch'n ec ngi b-o ch+a !hH aL quan
iu !&a, bi>n 2iMm R!, Bo- n phi y$u c1u ò-n ,u#! R ph9n c=ng 8In ph6ng ,u#! R ch ngi b-o ch+a cho h' ho7c
ngh5 uq ban m7! !&#n B[ quWc bi>! Nam, ![ chOc !h-nh 8i$n ca m7! !&#n ch ngi b-o ch+a cho !h-nh 8i$n ca ![ chOc mHnh/.
Ong thi %u4 nh "# sung thIm trng h!p n4 thnh i.m c &hoHn 3 Oi5u vk Ko++^{P
ìu . \_a ch'n 8- !hay [i ngi b-o ch+a
1. K
2. K
c. )5 can, b5 co !&ong cc giai o*n !W !;ng cj p Q;ng !h !;c &l! g'n.
3. 0wn n`ng BaI tFnh BhuGun mn tQIng hI@t Mng pt pq9 PuG Mmnh Bh Bwn mt thm kh_n pt pq sa thm9 vhng BT s
tham gia Bfa Hi thm.
+h,o lu7t tD tFng hnh sM mt sD n$c th vi1c 9nt 9 th,o thG tFc rVt ngXn thng Lo mt thfm phn ti/n hnh v vi1c 9nt 9
rt Jn giHn v nhanh chng* d S &i/n cho rbng phJng n n4 l lS t<ng v rt tDt nhng cha th. p LFng trong i5u &i1n
cGa chVng ta hi1n na4 v vi phm ngu4In tXc 9nt 9 t7p th. v i5u &i1n c=n nhi5u hn ch/, tiIu cMc trong 9nt 9 c=n nhi5u*
Y'w)Z
d S &i/n li cho rbng nIn %u4 nh vi1c 9nt 9 phVc thfm chW Lo mt thfm phn 9nt 9 v$i l7p lu7n . giHn l!c "$t thG tFc
v cho rbng %u4 nh n4 cNng &h;ng vi phm ngu4In tXc 9nt 9 c hi thfm tham gia v ngu4In tXc n4 vsn c nhAng ngoi
l1, &h;ng %u4 nh "Xt "uc phHi c î thfm trong î ng 9nt 9 phVc thfm, &hi vi1c 9nt 9 =i h>i cht l!ng cao* +u4
nhiIn cNng can c nhAng i5u chWnh h!p lS ngu4In tXc n4 v ngu4In tXc 9nt 9 t7p th.*
Y'2)Z
dhVng t;i cNng ng S v$i %uan
i.m n4 v ng thi 9,m 9nt vn 5 < &ha cnh &hc, l vi1c &h;ng c î thfm tham gia 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn si
nng cao cht l!ng 9nt 9 v hn ch/ "Hn n " &hng co, &hng ngh Lsn /n vi1c phHi chu4.n sang thG tFc chung . giHi
%u4/t* gFc ch cGa vi1c %u4 nh v p LFng thG tFc rVt gUn l nhbm giHi %u4/t vF n nhanh chng nhng vsn phHi Hm "Ho
vi1c 9 lS Vng Xn vF n* @/u &h;ng Hm "Ho cht l!ng, hi1u %uH c;ng tc 9nt 9 th vi1c "Hn n sJ thfm " &hng co,
&hng ngh phVc thfm ho8c &hng ngh th,o thG tFc gim Dc thfm, ti thfm l i5u &h trnh &h>i* O. Hm "Ho vi1c 9nt 9
Vng, mt trong nhAng i5u &i1n cJ "Hn l nhAng ngi ti/n hnh 9nt 9 phHi hi.u r php lu7t v tinh th;ng nhAng &r nQng
9nt 9 i5u n4 &h;ng th. =i h>i < î thfm* @/u î ng 9nt 9 sJ thfm vsn gm mt thfm phn, hai î thfm nh thG
tFc chung v "i.u %u4/t th,o a sD th S &i/n cGa nhAng ngi &h;ng c chu4In m;n v nghi1p vF 9nt 9 li chi/m a sD, &h
Hm "Ho cht l!ng 9nt 9* 0 v74, th,o chVng t;, vi1c %u4 nh vi1c 9nt 9 th,o thG tFc rVt gUn &h;ng c î thfm tham gia
l h!p lS, &h;ng chW Hm "Ho 9nt 9 nhanh chng m c=n Hm "Ho cht l!ng cGa hot ng 9nt 9*
Y'()Z* Ûc vi1n chnh tr %uDc gia ^ dh ginh, +rung tm nghiIn ccu %u45n con ngi, ac 8In 2i>n quWc ! 8 quyn con
ngi, @9" +hnh phD ^ dh ginh, tr* 3[ v tr* ((]*
Y'3)Z* @gu4hn 0Qn î5n, Bh !;c &l! g'n !&ong php ,u#! !W !;ng hHnh R_ bi> Nam, @9" + php, ^ @i, 3uu], tr*]v*
Y'[)Z* dhJng trnh m^j^ cp nh n$c, 5 ti ai cch cc cL quan ! php, ho-n !hi>n h> !hWng cc !h !;c ! php, n9ng
cao hi>u qu 8- hi>u ,_c 34! 3h ca Bo- n !&ong nh- nc php quyn ]HaN ca Q9n, Qo Q9n 8- 8H Q9n, ^ @i, 3uu`, tr*[u]*
Y'])Z* K lu7t tD tFng hnh sM @h7t KHn, "Hn Lch ti/ng 0i1t cGa 0m{@z+d, ^ @i, (22[, tr* kv*
Y'v)Z* K lu7t tD tFng hnh sM oiIn "ang @ga nQm 3uu3, "Hn Lch ti/ng 0i1t cGa 0m{@z+d, ^ @i, 3uu3, tr* ([(*
Y'`)Z* +ru45n thDng lu7t Ln sM dhu u, gr oa tinh v dhu , Lch t- ngu4In "Hn ti/ng ~nh 6th, civil la traLitionP ,urop,,
latin am,rica anL ,ast asia?, "Hn Lch cGa 0i1n &hoa hUc &i.m st 0m{@z+d* ^ @i (22w, tr* 3`\32\vw,`3*
Y'k)Z* 0i1n &hoa hUc &i.m st, 0m{@z+d, Nh+ng 8Pn ,Z ,u#n 8- !h_c !ign cPp bch ca !W !;ng hHnh R_ bi>! Nam, Y@gu4hn
0Qn ôn, g4 S &i/n v5 thG tFc rVt ngXnZ, ^ @i, (22v, tr* vv*
Y'w)Z* {L, tr* v[*
Y'2)Z* 0m{@z+d, chu4In 5 hi thHo lu7t tD tFng hnh sM , @gu4hn Occ gai, Bh !;c &l! ng%n !&ong !W !;ng hHnh R_, ^ @i,
(22k\ dhJng trnh m^j^ cp nh n$c, 5 ti ai cch cc cL quan ! php, ho-n !hi>n h> !hWng cc !h !;c ! php, n9ng
cao hi>u qu 8- hi>u ,_c 34! 3h ca Bo- n !&ong nh- nc php quyn ]HaN ca Q9n, Qo Q9n 8- 8H Q9n, ^ @i, 3uu`, tr*[uv*
S.K
14!

&in kh_k ngsn Bhn t@m giS tQIng Lut t tng hnh s 6it /am
1. K#$0 "0D 2#'".
jut pht t- 8c trng cGa %uan h1 9: hi l Di t!ng i5u chWnh cGa lu7t ++^{* O l nhAng %uan h1 lu;n c ( "In l %u45n
lMc cJ %uan @h n$c c trch nhi1m v %u45n hn giHi %u4/t cc vF n hnh sM, m8t &hc ti phm l hnh vi ngu4 hi.m
&h;ng chW cho riIng mt c nhn no m hnh vi ngu4 hi.m cho 9: hi, ngu4 hi.m cho l!i ch chung cGa cng ng, Lo v74
trong tD tFng hnh sM cc cJ %uan c thfm %u45n c %u45n p LFng cc "i1n php c<ng ch/ . tc ng t$i Di tM!ng* O8c
i.m chung cGa cc "i1n php c<ng ch/ l sM tc ng mt chi5u &h;ng phF thuc vo S tr cGa "In " tc ng 9ut pht t-
nhAng cQn cc i5u &i1n Lo php lu7t %u4 nh*
+q4 thuc vo mFc ch p LFng, Di t!ng p LFng ho8c nhAng tiIu chufn &hc m cc nh lm lu7t phn chia cc "i1n php
cpng ch/ thnh nhAng nhm &hc nhau v trong mBi nhm li c nhAng "i1m php &hc nhau, vi nhAng trnh tM thG tFc &hc
nhau P "ao gm 3 nhm chnh* @hm cc "i1n php ngQn ch8n v nhm cc "i1n php i5u tra*
@hAng "i1n php cpng ch/ i5u tra c mFc ch nhbm thu th7p chcng cc cGa vF n lm cQn cc 9,m 9nt vi1c tru4 ccu +^^{
Di v$i ngi phm ti, v LF nh "i1n php &hm 9nt c th. p LFng Di v$i &hm ngi, &hm v7t, th tn, &hm ch# <,
a i.m ho8c nh "i1n php &I "iIn ti sHn, tm giA v7t, ti li1uR th,o Oi5u k2 Ko++^{ 3uu[ "ao gm cc "i1n php sauP
KXt Y "ao g "Xt ngi trong trng h!p &hfn cp, "Xt ngi trong trng h!p phm ti %uH tang, "Xt ngi " tru4 n: v "Xt "
can " co . tm giA, tm giam cm i &h>i nJi c trV, "Ho lEnh 8t ti5n ho8c ti sHn . "Ho Hm, nh v74 tm giA l mt trong
nhAng "i1n php ngQn ch8n !c %u4 nh trong Ko++^{ hi1n hnh* 0n 5 8t ra l "i1n php tm giA !c p LFng v$i
nhAng trng h!p no*
A7 ]0 ),P". )/ .0i
Oi5u w` Ko++^{ 3uuu %u4 nh v5 Di t!ng, cQn cc v thfm %u45n p LFng Ki1n php ng8n ch8n tm giA* +h,o %u4 nh
cGa i5u lu7t n4 th tm giA l vi1c cJ %uan v ngi c thfm %u45n ra %u4/t nh tm thi hn ch/ tM Lo trong trng h!p
phm ti %uH tang ho8c trng h!p &hfn cp*
gFc ch cGa Kx@d tm giA l nhbm ngQn ch8n hnh vi phm ti ho8c hnh vi cHn tr< vi1c i5u tra &hm ph ti phm cGa
ngi "i nghi l thMc hi1n hnh vi phm ti, to i5u &i1n cho cJ %uan c thfm %u45n G thi gian . 9c nh tnh cht, mcc
cGa hnh vi, nhn thn cGa ngi thMc hi1n hHnh vi ngu4 hi.m cho 9: hi . t- c th. %u4/t nh &h<i tD vF n hnh sM,
&h<i tD " can ho8c &h;ng &h<i tD vF n hnh sM, &h<i tD " can ho8c cc %u4/t nh %uHn lS can thi/t &hc nh, tm giA p
LFng cc "i1n php ngQn ch8n &hc ha4 trH tM Lo cho ngi " "Xt*
@hn chung Di t!ng " tm giA l ngi " "Xt trong trng h!p &hfn cp ho8c phm ti %uH tang, tu4 nhiIn i5u lu7t cNng
&h;ng %u4 nh "Xt "uc trong tt cH mUi trng h!p "Xt 5u phHi tm giA, m trong mt sD trng h!p "Xt ngi phm ti
%uH tng, n/4 9nt th4 hnh vi phm ti nh>, tnh cht t nghiIm trUng li c nJi c trV r rng &h;ng c cJ s< . ch t-ng ngi
c th. trDn ho8c cHn tr< vi1c i5u tra trong cc trng h!p &h;ng can thi/t phHi tm giA hU* Oi5u w` Ko++^{ 3uu[ cNng
&h;ng %u4 nh cF th. cc cQn cc p LFng Kx@d tm giA, m cQn cc . tm giA !c hi.u l n/u vi1c "Xt &hfn cp ho8c "Xt
%uH tang &hi c G cQn cc %u4 nh ti Oi5u w( v w3 Ko++^{ nQm 3uu[ th cNng chnh l cQn cc . p LFng "i1n php tm
giA* Oi5u lu7t cNng %u4 nh nhAng ngi c thfm %u45n ra %u4/t nh tm giA l nhAng ngi c %u45n ra l1nh "Xt &hfn cp
th,o %u4 nh ti Oi5u w( Ko++^{ 3uu[*
mhoHn ( Oi5u w` Ko++^{ 3uu[ %u4 nh 6 !*m gi+ cj !hM p Q;ng Wi 8i nh+ng ngi b5 b%! !&ong !&ng hep 2hdn cPp
ho7c ph*m !Ti qu !ang, ngi ph*m !Ti !_ !hl, 1u !l ho%c Wi 8i ngi b5 b%! !hGo quy! inh !&uy n"/* @h v74, vi1c tm
giA c th. p LFng v$i nhAng ngi " "Xt trong trng h!p &hfn cp ho8c phm ti %uH tang %u4 nh ti cc Oi5u w( v w3
cGa Ko++^{, tcc l cc i5u lu7t %u4 nh v5 "Xt ngi trong trng h!p &hfn cp, "Xt ngi phm ti %uH tang v "Xt ngi
ang " tru4 n: cNng nh Di v$i phm ti tM thV ho8c au thV* @h7n thcc v5 %u4 nh n4 cho th4 "i1n php tm giA c th.
!c p LFng v$i cc Di t!ng " "Xt &hfn cp, "Xt %uH tang, "Xt tru4 n:, ngi au thV, tM thV chc &h;ng "Xt "uc, ni cch
&hc, sau &hi " "Xt trong cc trng h!p nIu trIn, ngi " "Xt c th. " tm giA ho8c &h;ng " tm giA* +inh than n4 : !c
%u4 nh ti Oi5u w[ cGa Ko++^{* mhoHn ( Oi5u w[ %u4 nh . âu 2hi b%! ho7c nh#n ngi b5 b%! !&ong !&ng hep 2hdn
cPp, ho7c ph*m !Ti qu !ang, cL quan iu !&a phi ,Py ,i 2hai ngay !&ong !hi h*n 2m gi phi &a quy! 5nh !*m gi+ ho7c !&
!_ Qo cho ngi b5 b%!/* @h v74, "i1n php tm giA l mt Kx@d c l7p, vi1c %u4 p LFng "i1n php n4 phHi c nhAng cQn
cc nht nh chc &h;ng phF thuc vo "i1n php "Xt, ni cch &hc, "i1n php tm giA &h;ng phHi l "i1n php ngQn ch8n "Xt
"uc phHi p LFng sau &hi "Xt ngi* 0n 5 8t ra l &hi no cJ %uan c thfm %u45n c th. ra %u4/t nh tm giA d=n &hi
no &h;ng can thi/t tm giA zo v74 nIn chQng can %un triIt mFc ch cGa tm giA trong ++^{* g8c Lq trong Ko++^{
&h;ng %u4 nh r mFc ch cGa vi1c tm giA nhng %ua cc i5u lu7t v5 tm giA cho th4 vi1c tm giA ngi " "Xt trong
trng h!p &hfn cp ho8c phm ti %uH tang, ngi tM thV, au thV l nhbm c i5u &i1n . ti/p tFc 9c minh thIm v5 hnh vi
phm ti cGa ngi " "Xt, ngi ra tM thV, au thV . lm r thIm cQn cc cGa vi1c &h<i tD vF n cNng nh &h<i tD " can Di
v$i ngi hU* +inh than n4 cNng : !c th. hi1n %ua cc %u4 phm ti cc Oi5u nh Oi5u w[ Oi5u wk cGa Ko++^{* mhoHn [
Oi5u wk %u4 nhP 6 B&ong 2hi !*m gi+, nu 2h=ng cIn cO 2h0i !W b5 can !hH phi !& !_ Qo cho ngi b5 !*m gi+/. @h v74
sau &hi " "Xt trong trng h!p &hfn cp ho8c phm ti %u tang , ho8c &hi ngi phm ti ra au thV, tM thV th hU &h;ng th.
&h;ng " tm giA trong cc trng h!p sau 4P
_ dc cJ %uan c thfm %u45n 9c inh !c nga4 vi1c "Xt &hfn cp ho8c "Xt %uH tang Di v$i hU l &h;ng c cQn cc*
S.K
14"

_ @ga4 sau &hi "Xt ngi &hfn cp ho8c "Xt ngi phm ti %uH tang, nga4 sau &hi c ngi ra tM thV, au thV cc cJ %uan c
thfm %u45n : 9c nh !c a4 G cQn cc . c th. &h<i tD Di v$i ngi " "Xt, ngi tM thV, au thV nIn : ra cc %u4/t
nh &h<i tD can thi/t v cNng : 9c nh !c nga4 cQn cc . c th. tm giam Di v$i hU nIn : gia l1n tm giam v$i " can
m &h;ng can tm giA* ô8c nga4 sau &hi "Xt &hfn cp ho8c phm ti %uH tang, nga4 sau &hi c ngi ra tM thV, au thV : 9c
nh a4 G cQn cc . &h<i tD vF n v &h<i tD " can nIn cJ %uan c thfm %u45n &h;ng ra %u4/t nh tm giA, ri sau &hi : ra
%u4/t nh &h<i tD can thi/t nhng 9nt th4 &h;ng can thi/t phHi tm giam " can nIn cJ %uan i5u c thfm %u45n . cho "
!c ti ngoi m &h;ng can thi/t phHi tm giam " can*
@goi cc trng h!p nIu trIn, n/u sau &hi "Xt &hfn cp ho8c "Xt %uH tang, cJ %uan c thfm %u45n : gi l1nh "Xt cho 0i1n
&i.m st . 0i1n &i.m st &i.m st vi1c "Xt v 0i1n &i.m st : &h;ng phI chufn vi1c th cNng &h;ng !c a ra %u4/t
nh tm giA Di v$i ngi " "Xt* gt vn 5 8t ra v5 Di t!ng c th. " p LFng "i1n php tm giA, l nhAng trng h!p
mt ngi ang " tru4 n:, " "Xt li nhng a i.m "Xt < 9a nJi cJ %uan ti/n hnh tD tFng c thfm %u45n giHi %u4/t vF n4*
+rong thi gian th;ng "o cho cJ %uan c thfm %u45n /n . nh7n li "i can, " co m hU tru4 n: th cJ %uan : "Xt !c "
can, " co c %u45n ra %u4/t nh tm giA ha4 tm giam ha4 &h;ng 05 ngu4In tXc th &h;ng mt ai c th. " "Xt, giA m
&h;ng c %u4/t nh cc cJ %uan c thfm %u45n* +h,o h$ng Lsn cGa +h;ng t sD u[ ng4 kt(t(22v giAa +=a n nhn Ln tDi
cao 0i1n &i.m st nhn Ln tDi cao K ni vF Yna4 l K c;ng an Z c nhAng h$ng Lsn i5u chWnh nh sauP
+h,o %u4/t nh ti i5u `], `v Ko++^{ nQm (2ww th cJ %uan c;ng an, 0i1n &i.m st ho8c 4 "an nhn Ln "Xt !c ho8c
nh7n !c ngi " tru4 n: th phHi l7p "iIn "Hn v giHi nga4 ngi " "Xt t$i cJ %uan i5u tra c thfm %u45n < a "n * {au
&hi l4 li &hai, cJ %uan i5u tra phHi th;ng "o nga4 cho cJ %uan : ra %u4/t nh tru4 n: "i/t v giHi nga4 ngi /n tri
tm giam nJi gan nht* @ga4 sau &hi nh7n !c th;ng "o v5 vi1c : "Xt !c ngi " tru4 n:, cJ %uan i5u tra : ra %u4/t
nh tru4 n: phHi "o cho 0i1n &i.m st ho8c +=a n : c 4Iu cau tru4 n: "i/t* 0i1n &i.m st ho8c +=a n : c trch nhi1m
thMc hi1n th,o Vng h$ng Lsn ti i.m ( ho8c i.m 3 cGa +h;ng t n4* Y Oi.m ( v Oi.m 3 cGa +h;ng t sD u[ c tinh than
chung l %u4 nh dJ %uan i5u tra nJi "Xt ngi " tru4 n: phHi ti/n hnh l4 li &hai cGa ngi " "Xt v sau ra l1nh tm
giA Di v$i " can v giHi nga4 ngi /n tri giam nJi gan nht* +ri giam c trch nhi1m ti/p nh7n v tm giA " can*
+rong thi hn 3] gi &. t- &hi nh7n !c th;ng "o cGa cJ %uan i5u tra v5 &/t %uH tru4 n: l : "Xt !c " can th vi1n &i.m
st ho8c +=a n : 4Iu cau tru4 n: phHi ra %u4/t nh tm giam Di v$i " can v ti/p tFc ti/n hnh nhAng c;ng vi1c th,o thG
tFc chung nhbm "Ho Hm vi1c %u4 nh cGa php lu7t Z* +rong trng h!p tr$c ng4 h/t thi hn tm giA Y tDi a l 2 ng4 Z
m tri tm giam vsn &h;ng nh7n !c %u4/t nh tam giam cGa 0i1n &i.m st ho8c cGa +=a n : c 4Iu cau tru4 n: Di v$i
ngi " "Xt th tri tm giam can "o nga4 cho cJ %uan i5u tra nJi : "Xt !c ngi " tru4 n:* @ga4 sau &hi nh7n !c
th;ng "o cGa tri tm giam, cJ %uan i5u tra nJi : "Xt !c ngi " tru4 n: c trch nhi1m 4Iu cau cJ %uan i5u tra : ra
%u4/t nh tru4 n: /n nh7n nga4 ngi " "Xt ho8c tM mnh p giHi ngi " "Xt /n cJ %uan i5u tra : ra %u4/t nh tru4 n:*
+h,o tinh than cGa +h;ng t sD u[ ni trIn th vi1c tm giA c th. p LFng Di ngi " "Xt tru4 n:, tcc l ngi c p LFng Di
v$i " can, " co, ngi " thi hnh n m trDn trnh, ni cch &hc, Di t!ng c th. p LFng "i1n php tm giA &h;ng chi l
nhAng ngi " "Xt trong trng h!p &hfn cp ho8c phm ti %uH tang m c th. p LFng cH Di v$i ngi " "Xt th,o l1nh tru4
n:* +t nhiIn trong trng h!p n4 th mFc ch cGa "i1n php tm giA l nhbm to i5u &i1n v5 thi gian . cJ %uan nJi : ra
l1nh tru4 n: /n nh7n li ngi " "Xt th,o l1nh ho8c th,o 4Iu cau tru4 n: cGa hU* rng vi1c tm giA ngi trong trng h!p
n4 l can thi/t v vn 5 n4 : !c "# sung vo trong %u4 nh cGa Ko++^{ 3uu[*
:7 VE )#t @'KE" +A @'KM) Q;"# )/ .0i7
mhoHn 3 Oi5u w` Ko++^{ %u4 nh 6 Nh+ng ngi cj quyn &a ,>nh b%! 2hdn cPp quy 5nh !*i 2hon 2 ìu }1 ca )T ,u#!
n-y, aho huy !&0ng 8png cnh R! biMn cj quyn &a quy! 5nh !*m gi+/* +h,o &hoHn 3 Oi5u w` %u4 nh v5 thfm %u45n ra
l1nh "Xt ngi trong trng h!p &hfn cp th c "Dn nhm ngi c %u45n ra l1nh "Xt &hfn cp, gm nhm ngi sau 4P
_ +hG tr<ng, ph thG tr<ng cJ %uan i5u tra cc cp Y cJ %uan i5u tra trong c;ng an nhn Ln, cJ %uan i5u tra trong %un
i nhn Ln, cJ %uan i5u tra cGa 0i1n &i.m st nhn Ln tDi caoR Z
_ @gi chW hu4 Jn v %un i c l7p cp trung on v tJng Jng \ ngi chW hu4 n "iIn ph=ng < hHi Ho v "iIn gi$i*
_ @gi chW hu4 tu "a4, sn "a4, tu "i.n &hi tu "a4, tu "i.n : ri sn "a4, "/n cHng*
_ dhW hu4 tr<ng vqng cHnh st "i.n*
@h v74 th,o %u4 nh Ko++^{ 3uu[ th cJ %uan i5u tra cp hu41n tr< lIn c %u45n ra %u4/t nh tm giA* +hMc hi1n %u4/t
nh n4, &hi nh7n ngi " "Xt trong t-ng trng h!p phm ti %uH tang ho8c ang " tru4 n: th K@z phng, 9:, th trn
phHi ti/n hnh l7p "iIn "Hn phm ti %uH tang, "iIn "Hn "Xt ngi ang " tru4 n: v giHi %u4/t nga4 t$i cJ %uan thfm %u45n*
@h v74, nhAng ngi c %u45n ra %u4/t nh tm giA &h;ng hon ton l nhAng ngi i Li1n cGa cc cJ %uan ti/n hnh tD
tFng m "ao gm cH nhAng ngi cGa cc cJ %uan @h n$c &hc ho8c trong lMc l!ng vN trang*
27 VE )#-0 #/" )/ .0i
+h,o Oi5u wk Ko++^{, thi hn tm giA &h;ng !c %Va "a ng4, &. t- &hi cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt* +rong trng
h!p can thi/t, ngi ra %u4/t nh tm giA c th. ra hn tm giA nhng &h;ng !c %u "a ng4* +rong trng h!p 8c "i1t,
ngi ra %u4/t nh tm giA c th. gia hn tm giA lan thc hai nhng cNng &h;ng !c %u "a ng4* gUi trng h!p gia hn
tm giA phHi !c 0i1n &i.m st cqng cp phI chufn* +rong &hi tm giA, n/u &h;ng G cQn cc &h<i tD " can th phHi trH tM Lo
nga4 cho ngi : " tm giA* +hi hn tm giA !c tnh vo thi hn tm giam* 0i1c tm giA Di v$i ngi cha thnh niIn
phm ti &h;ng c %u4 nh &hc v5 thi hn tm giA*
+h,o cc %u4 nh nIu trIn, cch tnh thi hn trong ++^{ : %u4 nh &hi tnh thi hn th,o ng4 thng th thi hn si h/t
vo lVc 3] gi, Lo v74 trong cch tnh thi han tm giA, thi i.m ra l1nh tm giA chW c S nghEa . tnh ng4 " tm giA chc
&h;ng c S nghEa tnh gi " tm giA, ni cch &hc m8c Lq cc cJ %uan c thfm %u45n ra %u4/t nh tm giA vo lVc m4 gi
nhng thi hn tm giA chW h/t vo lVc 3] gi cGa ng4 h/t hn* 0i1c Ko++^{ %u4 nh hai lan c th. gia hn tm giA nhbm
"Ho Hm tnh c cQn cc v can thi/t cGa vi1c tm giA, hn ch/ hi1n t!ng tm giA trn ln, gp phan "Ho Hm %u45n v l!i ch
S.K
14#

h!p php cGa ngi " tm giA, Lo v74 =i h>i ngi p LFng php lu7t phHi nh7n thcc r vn 5 n4 . "Ho Hm p LFng php
lu7t !c tDt*
+rong %u4 nh cNng nh nh7n thcc v5 thi hn tm giA cNng pht sinh mt sD vn 5 =i h>i can c nh7n thcc thDng nht* gt
sD vn 5 can giHi thch &p thi*
BhO nhP!( +h,o %u4 nh cGa Oi5u wk, thi hn tm giA !c tnh t- thi i.m cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt* 05 &hi
ni1m chVng ta th4 rbng, trong Ko++^{ chW Lung &hi ni1m dJ %uan i5u tra . chW cc cJ %uan i5u tra sauP dJ %uan i5u tra
cGa lMc l!ng cHnh st, dJ %uan i5u tra cGa lMc l!ng c;ng an nhn Ln, dJ %uan i5u tra trong Cun i v dJ %uan i5u tra
cGa 0i1n &i.m st* @/u thi hn tm giA chW !c tnh t- &hi 6cJ %uan i5u tra? nh7n ngi " "Xt th si pht sinh hi1n t!ng
c nhAng cJ %uan v ngi c thfm %u45n ra %u4/t nh tm giA Y nh chW hu4 Jn vi %un i c l7p cp trung on, ngi
chW hu4 n "iIn ph=ng < hHi Ho v "iIn gii, ngi chW hu4 m4 "a4, tu "a4 trIn "i.n &hi m4 "a4 tu "i.n : ri &h>i sn
"a4 "/n cHng Z nhng %u4/t nh tm giA cGa nhAng cJ %uan v nhAng ngi li &h;ng !c tnh thi hn, %u4/t nh tm
giA cGa hU chW "Xt au &hi hU !c giao ngi " "Xt v v " tm giA cho 6dJ %uan i5u tra? c thfm %u45n* @h v74 < 4
pht sinh hi1n t!ng c cJ %uan ra %u4/t nh tm giA, c ngi " tm giA nhng %u4/t nh tm giA cGa hU &h;ng !c php
lu7t i5u chWnh v5 m8t thi hn* Cu4 nh nh Oi5u wk Ko++^{ (2ww r rng m$i chW i5u chWnh thi hn tm giA cGa mt
trong "Dn nhm ngi c thfm %u45n ra %u4.t nh tm giA chc cha "ao %ut h/t cH "Dn nhm ngi ra %u4/t nh tm giA*
BhO hai( mhoHn ] Oi5u wk %u4 nh thi hn tm giA !c tnh vo thi hn tm giam* gt ng4 tm giA !c tnh "bng mt
ng4 tm giam* Cu4 nh n4 c mFc ch nhn o, Lo v74 cho phnp n/u sau ngi " tm giA " &h<i tD " can v hU tm
giam th !c tr- i thi hn hU : " tm giA vo thi hn tam giam* +u4 nhiIn sau n4, n/u nh ngi phm ti " +=a n &/t
n tq c thi hn th php lu7t 0i1t @am vsn cho phnp tr- thi hn tm giA, tm giam vo thi hn hU phHi chp hnh hnh pht
tq* Oi5u [[ Ko^{ (222 %u4 nh 6Bhi gian !*m gi+, !*m giam ec !&u 8-o !hi h*n chPp h-nh hHnh ph*! !p, cO mT! ng-y
!*m gi+, !*m giam bng mT! ng-y !p/. O4 l %u4 nh m$i r rng hJn cGa so v$i Ko^{ nQm (2wv* zo v74 vi1c p LFng lu7t
can !c %un tri1t . p LFng Vng lu7t*
87 VE )#V )[2 )/ .0i
Ko++^{ %u4 nh muDn tm giA ngi phHi c %u4/t nh cGa ngi c thfm %u45n* Cu4/t nh n4 &h;ng =i h>i phHi c sM
phI chufn cGa 0m{ tr$c &hi thi hnh* +rong thi hn (3 gi, %u4/t nh n4 phHi !c gi cho 0i1n &i.m st cqng cp* Cu4/t
nh tm giA phHi ghi r lS Lo tm giA, ng4 h/t hn tm giA v phHi giao cho ngi " tm giA mt "Hn*
dQn cc nhAng %u4 nh ti Oi5u w` Ko++^{ v 9ut pht t- thMc tihn p LFng Kx@d tm giA, l trIn thMc t/ : pht sinh
thIm mt sD Di t!ng nhP nhAng ngi ang " tru4 n: &hi " "Xt, ngi phm ti ttM thV, au thV cNng can phHi tm giA .
ch 9 lS, v cNng pht sinh thIm mt loi chG th. can c thfm %u45n ra %u4/t nh tm giA, l chW hu4 tr<ng vqng cHnh
st "i.n, cNng nh nghiIn ccu v5 thfm %u45n, thG tFc, mFc ch tm giA th c th. a ra &hi ni1m v5 Kx@d n4 nh
sauP .B*m gi+ ,- bi>n php ngIn ch7n !&ong !W !;ng hHnh R_, Qo cL quan 8- ngi cj !hdm quyn !hGo php ,u#! p Q;ng Wi
8i nh+ng ngi b5 b%! !&ong !&ng hep 2hdn cPp, !&ng hep ph*m !Ti qu !ang ho7c ngi ang b5 !&uy n", ngi ph*m !Ti
!_ !hl, 1u !hl nhm ngIn ch7n !Ti ph*m, !*o iu 2i>n cho 8i>c 3h ,Z !Ti ph*m ec chDnh 3c cao 25p !hi/
0i1n &i.m st ra %u4/t nh hG4 "> l1nh tm giA trong nhAng trng h!p sau 4P
_ @gi " tm giA &h;ng phHi l ngi " "Xt %uH tang trong trng h!p &hfn cp, trng h!p phm ti %uH tang ho8c ang "
tru4 n: v &h;ng phHi l ngi phm ti tM thV, au thV*
_ @gi " tm giA chW c nhAng vi phm nh>, tnh cht ngu4 hi.m cho 9: hi &h;ng ng &., cha /n mcc phHi tru4 ccu
trch nhW1m hnh sMP
_ @gi " tm giA trong trng h!p phm ti %uH tang nhng sM vi1c phm ti nh>, tnh cht t nghiIm trUng, ngi " tm giA
c nJi c trV r rng v &h;ng c "i.u hi1n si trDn ho8c cHn tr< c;ng vi1c i5u tra*
074 &hoHn 3 Oi5u w` Ko++^{ 3uu[ : "# sung %u4 nh chW hu4 tr<ng vqng cHnh st "i.n c %u45n ra %u4/t nh tm giA*
27 N#i". :G) 2(% 2p" )`" )/0 )+5". 90D2 @'K Q;"# 9E :0D" %#$% )/ .0i )+5". BLTTHS 2003
+u4 Ko++^{ 3uu[ : c sa #i "# sung rt nhi5u so v$i Ko++^{ (2ww, v : c sM ch8t chi hJn* +u4 nhiIn thMc tihn p
LFng cc %u4 nh v5 "i1n php tm giA vsn c=n nhW5u "t c7p, : g4 &h;ng t &h &hQn cho nhAng hot ng p LFng cc
%u4 nh trIn*
A7 VE Q]0 ),P". :; $% 8[". Q]0 9Y0 :0D" %#$% )/ .0i7
+h,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u w` Ko++^{ 3uu[ th tm giA c th. p LFng Di v$i ngi phm ti tM thV, au thV* g nh
chVng ta : "i/t, ngi phm ti tM thV, au thV &h;ng phHi l ngi phm ti v " "Xt m hU tM ngu41n trnh Li1n &hai "o
hnh vi phm ti* Û &h;ng phHi l ngi " "Xt* dhnh v v74, vi1c &hoHn ( Oi5u w` %u4 nh 6B*m gi+ cj !hM p Q;ng Wi 8i
ngi ph*m !Ti !_ !hl, 1u !hl ho7c ngi b5 b%! !hGo quy! 5nh !&uy n"/. 0; hnh chung : coi ngi phm ti tM thV, au
thV l ngi " "Xt, i5u n4 l &h;ng h!p lS*
:7 VE )#t @'KE" +A &D"# )/ .0iw
+h,o &hoHn 3, Oi5u w` Ko++^{ 3uu[ %u4 nh 6nh+ng ngi cj quyn &a ,>nh b%! 2hdn cPp quy 5nh !*i 2hon 2, ìu }1
ca bT ,u#! n-y. aho huy !&0ng 8png cnh R! biMn cj quyn &a ,>nh !*m gi+/
0i1c i5u lu7t %u4 inh "# sung thIm thfm %u45n ra l1nh tm giA cho dhW hu4 tr<ng vqng cHnh st "i.n * Oi5u n4 l hon
ton h!p lS* jut pht t- 8c thq c;ng vi1c v a "n hot ng v th/ lMc l!ng cHnh st "i.n trong mt sD trng h!p !c
giao thfm %u45n i5u tra th +hG tr<ng vqng cHnh st "i.n c %u45n ra l1nh tm giA* +u4 nhiIn, hi1n ti php lu7t cha c %u4
nh cF th. v5 vi1c dhW hu4 tr<ng vqng cHnh st "i.n c thfm %u45n %u4/t nh tm giA trong nhAng trng h!p no 0$i
nhAng Di t!ng no dhnh v v74, v5 lS lu7n cNng nh trong thMc t/ p LFng c=n v$ng mXc, can sM %u4 nh r rng*
27 VE )#-0 #/" )/ .0i
+h,o &hoHn ( Oi5u wk Ko++^{ 3uu[ %u4 nh 6 !hi h*n !*m gi+ 2h=ng ec qu ba ng-y, 2M !u 2hi cL quan iu !&a nh#n
ngi b5 b%!/
S.K
14$

O. t !c mFc tiIu cGa tm giA, thi i.m tnh thi hn tm giA &h;ng phHi l thi i.m "Xt ngi* g8t &hc, . hn ch/
vi1c giA ngi tri php lu7t th thi i.m tnh thi hn tm giA cNng &h;ng !c tnh t- &hi ra l1nh tm giA m !c tnh t-
&hi cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt* +u4 nhiIn, trong thMc t/ p LFng th vi1c %u4 nh nh trIn vsn c=n nhi5u v$ng mXc
BhO nhP!( +h,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u wk Ko++^{ th thi hn tm giA !c tnh t- &hi cJ %uan i5u tra nh7n ngi "
"Xt* g th,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u w` Ko++^{ th tm giA c th. p LFng Di v$i ngi phm ti tM thV, au thV* 0 nh
chVng ta : "i/t ngi phm ti tM thV au thV &h;ng phHi l ngi " "Xt m hU tM ngu41n trnh Li1n, &hai "o hnh vi phm
ti* Û &h;ng phHi l ngi " "Xt* 074 cu h>i 8t ra < 4 l P thi hn tm giA Di v$i hU !c tnh t- thi i.m no Oi5u
n4 cha !c php lu7t %u4 nh*
BhO hai( +h,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u wk Ko++^{ th thi hn tm giA &h;ng !c %u "a ng4* 074 cu h>i 8t ra l t-
6ng4? trong cFm t- 6"a ng4? !c hi.u nh th/ no d "ao gm cH ng4 v Im l 3] gi ha4 chW l (3 gi Oi5u lu7t n4
cha c %u4 nh r , can c sM %u4 nh r rng hJn*
BhO ba( +h,o %u4 nh ti &hoHn ( Oi5u wk Ko++^{ th thi hn tm giA &h;ng !c %u "a ng4 &. t- ng4 cJ %uan i5u tra
nh7n ngi " "Xt* Oi5u n4 c nghEa l thi i.m tm giA !c tnh t- ng4 cJ %uan i5u tra nh7n ngi " "Xt* g th,o %u4
nh ti i.m d, Oi5u w( Ko++^{ th\ @gi chW hu4 tu "a4, tu "i.n &hi tu "a4, tu "i.n : ri sn "a4, "/n cHng m$i c
%u45n ra l1nh "Xt trong trng h!p &han cp, v c %u45n ra %u4/t nh tm giA th,o &hoHn 3 Oi5u w` Ko++^{* +u4 nhiIn cu
h>i 8t ra l P +rong trng h!p tu "a4 th c th. &p thi hn . giao hn . giao ngi " tm giA cho cJ %uan i5u tra,
nhng trong mt sD trng h!p tu "i.n th &h c th. v5 &p thi hn . giao ngi " tm giA cho cJ %uan i5u tra* 074 trong
trng h!p n4 thi hn tm giA si !c tnh nh th/ no Oi5u n4 cha !c lu7t %u4 nh*
87 VE .0A #/" )/ .0i
+h,o &hoHn 3 Oi5u wk Ko++^{ %u4 nhP 6 !&ng hep c1n !hi!, ngi &a quy! 5nh !*m gi+ cj !hM gia h*n !*m gi+ nhng
2h=ng ec qu N ng-y !&ong !&ng hep 7c bi>!, ngi &a quy! 5nh !*m gi+ cj !hM gia h*n !*m gi+ hai ,Pn nhn 2h=ng
ec qu N ng-yK/
Cu4 nh n4 si giVp cho ngi hot ng i5u tra c hi1u %uH hJn* +u4 nhiIn lu7t can nIu rP +rong trng h!p can thi/t 5
ra %u4/t nh tm giA l nhAng trng h!p no gcc cF th. ra sao zo lu7t cha c %u4 nh r i5u n4 nIn trong thMc
tihn p LFng c th. Lsn t$i sM p LFng &h;ng thDng nht %u4 inh nH4 trong vi1c gia hn tm giA*
g8t &hc can %u4 nh r hJn 6 !&ong !&ng hep 7c bi>!, ngi &a quy! 5nh !*m gi+ cj !hM gia h*n !*m gi+ hai ,1n nhng
2h=ng ec qu ba ng-y/ * @/u %u4 nh nh trIn th nIn hi.u 6 hai ,1n/ mBi lan &h;ng !c %u "a ng4 ha4 nIn hi5u 6 hai
,1n/ nhng t#ng thi gian hai lan l &h;ng %u "a ng4 +rong thMc t/ si c nhW5u ngi hi.u sai l1ch %u4 nh cGa lu7t* zo
v74 chVng ta can c %u4 nh r hJn*
47 V0D2 )+J )^ 85 2#5 ".,-0 :; )/ .0i
+h,o &hoHn [ Oi5u wk Ko++^{ 3uu[ %u4 nhP 6 !&ong 2hi !*m gi+, nu 2h=ng cIn cO 2h0i !W b5 can !hH phi !& !_ Qo cho
ngi b5 !*m gi+./
0i1c lu7t %u4 nh trH tM Lo nga4 cho ngi " tm giA n/u &h;ng c G cQn cc &hi lP trong trng
h!p ngi phHi trH tM Lo cho ngi " tm giam th ai c thfm %u45n trH tM Lo cho hU xhHi chQng l nhAng ngi c thfm
%u45n ra l1nh "Xt tm giA th,o &hoHn 3 Oi5u w` th cNng l ngi c thfm %u45n ra l1nh trH tM Lo cho ngi tm giA ha4 l
mt chG th. &hc* 0 thG tFc trH tM Lo lu7t can c %u4 nh r*
S.K
1%

PHN II: MQT S THI THAM KHO
MUC 1: THI CA TRUNG I HQC LUAT TPHCM
E )#0 !" TTHS1
LY% XT31B
T#-0 .0A" 60x
,P2 IR 8[". )<0 &0D'
0ù 4 x4 Miemy
{u4 on v; ti l g dho "i/t thMc trng Hm "Ho ngu4In tXc su4 on v; ti cho ngi " "uc ti trong ++^{ < 0@*
0ù 2 x! Miemy
@h7n nh
(* C^xo ++^{ pht sinh t- &hi pht hi1n Lu hi1u ti phm*
3* @gi " tm giA, " can v " co l nhAng ngi %u45n &hai "o*
[* oi &hai "o cGa ngi lm chcng l ngun chcng cc*
]* +=a n c %u45n hG4 "i1n php tm giam Lo 0m{ p LFng*
E )#0 !" TTHS1
LY% XT31B
T#-0 .0A" 60x
,P2 IR 8[". )<0 &0D'
0ù 4 x4 Miemyn @h7n nh
(* +rong mt sD +^ lu7t nh ngi " hi c %u45n 4Iu cau &h<i tD 0~^{*
3* dhW c dCO+ m$i c %u45n &h<i tD " can*
[* dc hot ng i5u tra chW !c ti/n hnh sau &hi c %u4/t nh &h<i tD vF n*
]* +i phiIn t=a phVc thfm ngi &hng co, &hng ngh &h;ng c %u45n "# sung &hng co, &hng ngh th,o h$ng "t l!i
cho " co*
0ù 44 x3 Miemy _ @Iu h$ng giHi %u4/t v %u4/t nh tD tFng a ra cGa 0m{ trong cc tnh huDngP
(* jc nh !c " can c=n phm mt ti &hc*
3* K can " "1nh tm than*
S.K
11

0ù 444 x3 Miemy _ @Iu h$ng giHi %u4/t v %u4/t nh tD tFng a ra cGa Ôjjx+ trong cc tnh huDngP
(* d a4 G chcng cc 9c nh " co phm ti &hc n8ng hJn ti : " t=a n sJ thfm &/t n*
3* d a4 G chcng cc 9c nh " co c=n phm mt ti &hc*
E )#0 L'() T] )[". #\"# I^ 17
T#-0 .0A"w 7Tx
,P2 IR 8[". )<0 &0D'
du P 0$i nhAng &i/n thcc cGa mnh v5 ch/ nh "o chAa chW nh, anh ch h:4 nh gi thMc trng p LFng ch/ nh n4
trong thMc tihn tD tFng hnh sM < 0i1t @am* Y[ Z
du P @h7n nh sau 4 Vng ha4 sai, ti sao
(* Cuan h1 php lu7t tD tFng hnh sM pht sinh &hi cJ %uan c thfm %u45n ra %u4/t nh tm giA* Y( Z
3* dhW 0i1n &i.m st m$i c %u45n tha4 th/ ho8c hG4 "> nhAng "i1n php ngQn ch8n Lo hU p LFng*
[* o1nh cm i &h>i nJi c trV cGa dJ %uan i5u tra phHi c sM phI chufn cGa 0m{ tr$c &hi thi hnh*
]* @gi c nh!c i.m v5 tm than ho8c th. cht &h;ng !c tham gia tD tFng v$i t cch l ngi lm chcng*
v* KiIn "Hn phm php %uH tang Lo +r<ng c;ng an phng l7p l ngun cGa chcng cc*
`* @gi thn thch cGa " can, " co !c tham gia tD tFng v$i t cch ngi "o chAa*
k* 07t chcng c th. !c trH li cho chG s< hAu ho8c ngi %uHn lS h!p php trong %u trnh giHi %u4/t vF n
E )#0 !" T] )[". #\"# I^ yy
T#-0 .0A"w 7Tx
,P2 IR 8[". )<0 &0D'
du (P ^:4 9c nh nh7n nh sau 4 Vng ha4 sai, ti sao
a* +rong mt sD trng h!p lu7t nh ngi " hi c %u45n &h<i tD vF n hnh sM*
"* +i phiIn t=a phVc thfm n/u ton " &hng co, &hng ngh " rVt th vF n !c nh chW*
c* 0m{ c %u45n hG4 cc %u4/t nh &h<i tD vF n hnh sM &h;ng c cQn cc cGa cc cJ %uan c thfm %u45n &h<i tD vF n hnh
sM*
L* +hG tFc 9nt 9 phVc thfm vF n hnh sM pht sinh &hi c &hng co, &hng ngh*
du 3P ^:4 nIu h$ng giHi %u4/t v chW r cQn cc php lS . p LFng cGa 0m{ sau &hi nh7n h sJ v 5 ngh tru4 tD cGa dJ
%uan i5u tra m pht hi1nP
a* Cu4/t nh &h<i tD vF n hnh sM cGa dHnh st "i.n &h;ng c cQn cc*
"* d ngi &hc : thMc hi1n hnh vi phm ti trong cqng vF n cha " &h<i tD*
c* Oi5u tra viIn l ngi thn thch cGa " can*
du [P ^:4 nIu h$ng giHi %u4/t v chW r cQn cc php lS . p LFng cGa î ng 9nt 9 phVc thfm trong cc trng h!pP
a* jc nh !c cQn cc giHm mcc "i thng Di v$i " co : " &hng co tQng n8ng hnh pht*
"* K co " "1nh tm than
d* jc nh !c cQn cc giHm nh| hnh pht Di v$i " co &h;ng &hng co v &h;ng " &hng co, &hng ngh
E )#0 !" w T] )[". H\"# I^ (#12 %#H" 1)
LY% C!". Q5<" 2W (&H" 1)
T#-0 .0A" w 7T %#m)
,P2 IR 8[". )<0 &0D'
du _ Y[ Z*
+i sao &h;ng !c Lqng lm chcng cc nhAng tnh ti/t Lo ngi lm chcng trnh "4 n/u hU &h;ng th. ni r v sao "i/t !c
tnh ti/t
S.K
12

du _ @h7n nh Vng sai* +i sao
aZ "Ho lEnh c th. !c p LFng tv " can, " co phm ti 8c "i1t nghiIm trUng Y(Z*
"Z @gi " hi, " can, " co c %u45n nh ngi "o chAa "Ho v1 %u45n l!i cho mnh Y(Z*
cZ li nh7n ti cGa " can, " co l chcng cc Y(Z*
LZ "i1n php cm i &h>i nJi c trV &h;ng !c p LFng tv " can, " co l ngi n$c ngoi phm ti ti 0@ Y(Z*
,Z trong ++^{ chW c 0m{ m$i c %u45n thMc hi1n chcc nQng "uc ti Y(Z*
Z +h &S t=a n phHi ti/n hnh t- chDi tD tFng ho8c " 5 ngh tha4 #i n/u l ngi thn thch cGa &i.m st viIn thMc hnh
%u45n c;ng tD trong cqng vF n Y(Z*
gZ mUi tnh ti/t, sM &i1n c th7t !c phHn nh trong ngun cGa chcng cc 5u !c coi l chcng cc Y(Z*
z THy L{|T TTHS (H12 %#H" 1 b P#H" 2#'".)
LY% XT3 b LH" 1
bbb5}5bbb
du P ~ thMc hi1n hnh vi c$p gi7t, nga4 sau : " %uan chVng nhn Ln u#i th,o v "Xt !c* ~ " Lsn giHi /n trF s<
d;ng an %u7n vo lVc (u gi sng* ^>iP
(* +h,o %u4 nh hi1n hnh cGa ou7t ++^{ 0i1t @am, thG tFc tm giA ~ !c thMc hi1n nh th/ no Yu,v i.mZ
3* +hi hn tm giA ~ !c tnh t- thi i.m no ~ c th. " tm giA tDi a l "ao lu Yu,v i.mZ*
+nh ti/t "# sung thc nhtP
[* dCO+ ra %u4/t nh &h<i tD " can Di v$i ~ th,o &hoHn ( i5u ([` Ko^{, th dCO+ c th. ra l1nh tm giam ~ !c
&h;ng Y( i.mZ*
+nh ti/t "# sung thc haiP
]* iH s trong %u trnh tm giam, pht hi1n ~ l ngi " "1nh n8ng v c ngi G i5u &i1n "Ho lEnh th +hG tr<ng dCO+
c th. ra %u4/t nh tha4 th/ "bng "i1n php "Ho lEnh &h;ng +i sao Y( i.mZ
du P @hAng nh7n nh sau 4 l Vng ha4 sai +i sao
(Z @gi thn thch cGa " can, " co c th. tham gia tD tFng v$i t cch l ngi lm chcng* Y( i.mZ
3Z dJ %uan c %u45n ra %u4/t nh trng cau gim nh l cJ %uan ti/n hnh tD tFng* Y( i.mZ
[Z +m giam &h;ng p LFng Di v$i " can, " co cha thnh niIn phm ti t nghiIm trUng* Y( i.mZ
]Z Cuan h1 php lu7t tD tFng hnh sM pht sinh &hi cJ %uan c thfm %u45n ra %u4,/t nh &h "i1n php ngQn ch8n : p LFng 5u phHi Lo 0m{ %u4/t nh* Y( i.mZ
`Z +hfm %u45n 9 lS v7t chcng chW thuc v5 cc cJ %uan ti/n hnh tD tFng* Y( i.mZ
kZ +rong 0~^{ c th. &h;ng c ngi tham gia v$i t cch l ngi " hi* Y( i.mZ
z THy u~Nw L{|T T TNG HNH S
KH}W KyNH T * y HC X{C GyW
bbbbbb
du (P ^:4 9c nh nhAng nh7n nh sau 4 Vng ha4 sai +i sao
a* +rng h!p "o chAa "Xt "uc &h;ng p LFng Di v$i ngi " tm giA*
"* Cuan h1 giAa " can v ngi " hi thuc Di t!ng i5u chWnh cGa ou7t ++^{
c* +=a n cp phVc thfm chW sa n sJ thfm th,o h$ng tQng n8ng &hi c cQn cc v c &hng co, &hng ngh th,o h$ng *
L* zn thng phm ti Lo t=a n nhn Ln 9nt 9*
du 3P 0i1n &i.m st giHi %u4/t nh th/ no trong trng h!p sauP
a* dJ %uan i5u tra &h;ng Hm "Ho c ngi "o chAa cho " can l ngi cha thnh niIn*
"* d cQn cc cho rbng " can phm ti &hc*
du [P +=a n giHi %u4/t nh th/ no trong cc trng h!p sau 4P
a* xht hi1n ti phm, ngi phm ti m$i tr$c &hi m< phiIn t=a sJ thfm*
"* xht hi1n ti phm, ngi phm ti m$i trong &hi 9nt 9*
S.K
13

z THy u~Nw L{|T T TNG HNH S
KH}W KyNH T * y HC X{C GyW
bbbbbb
du (P ^:4 9c nh nhAng nh7n nh sau 4 Vng ha4 sai +i sao
a* +rong ++^{, nghEa vF chcng minh chW thuc v5 cJ %uan ti/n hnh tD tFng*
"* +rong cqng mt vF n, ngi ti/n hnh tD tFng chW c th. tham gia v$i mt t cch tD tFng*
c* oi &hai cGa ngi lm chcng l chcng cc*
L* +rong mUi trng h!p l1nh "X4 ngi cGa cJ %uan i5u tra phHi !c 0m{ cqng cp phI chufn*
,* +hG tFc 9nt 9 phVc thfm pht sinh &hi c &hng co, &hng ngh
* +=a n chW 9nt 9 " co th,o ti Lanh m 0m{ tru4 tD*
du 3P ^:4 nIu cch giHi %u4/t vF n cGa t=a n cp sJ thfm trong trng h!pP
a* 0m{ rVt %u4/t nh tru4 tD*
"* î thfm vXng m8t ti phiIn t=a
*W0 2n ). TH4 0V< T523/1 ):4 H0 L,T H} /\4
). TH4 */ L,T TTHS ] )H L,T H} /\4
)H %n x MH panhy
(* xhn tch a v php lS cGa ngi " hi*
3* xhn tch %u4/t nh trH h sJ i5u tra "# sung cGa t=a n trong giai on chufn " 9nt 9*
^>i thImP
a* iai on chufn " 9nt 9 h sJ vF n nbm i thImP
_ @gu4In tXc < cu ( Lc %u4 nh < u Yî/n php, Ko++^{Z O!c 94 LMng LMa trIn ngu4In tXc no
_ +hfm %u45n ra %u4/t nh nh chW vF n trong giai on chufn " 9nt 9 thuc v5 ai
_ +rong giai on chufn " 9nt 9 m +hfm phn nh7n th4 " co &o phm ti th si 9 lS th/ no
MH s "
so snh ngi " hi v ngu4In Jn Ln sM trong "ltths
phn tch %ui nh cGa "ltths v5 nhAng ng-oi can c m8t ti phiIn t=a sJ thfm
h>i thImP
l4 v LF v5 trng h!p ngu4In Jn Ls l c nhn " thi1t hi v5 th. cht
trng h!p no "Xt "uc phHi c ngi "o chAa
trng h!p "Xt "uc c ngi "o chAa m &o c ngi "o chAa th th/ no
S.K
14

phn tch thfm %u45n i5u tra cGa cJ %uan iu tra v&s nL tc
phn tch cc ngun chcng cc
)H $ xMy
du (P xhn tch vi1c &h<i tD vF n hnh sM th,o 4Iu cau cGa ngi " hi*
du 3P {o snh trnh tM thG tFc cGa phiIn t=a sJ thfm v phiIn t=a phVc thfm*
xhFP
(* @/u sau &hi tu4In "Hn n sJ thfm, " co &hng co, c=n ngi " hi rVt Jn, th t=a phVc thfm giHi %u4/t th/ no
3* +i sao php lu7t li %u4 nh v5 cJ "Hn thG tFc cGa t=a sJ thfm v phVc thfm l giDng nhau
(* xhn "i1t i5u tra li v i5u tra "# sung
3*~i c thfm %u45n ra %u4/t nh i5u tra li v i5u tra "# sung
[* Cu45n 8c thq cGa ngi " hi
)H 2!.
du (* xhn tch ngu4In tXc php ch/ j^d@ trong php lu7t +D tFng hnh sM 0i1t @am*
du 3* {o snh ho:n thi hnh n pht tq v nh chW thi hnh n pht tq*
du h>i thImP
_ nghEa cGa ngu4In tXc php ch/ j^d@* dc "i1n php "Ho Hm thMc hi1n ngu4In tXc*
d ho:n thi hnh n nhi5u lan !c &h;ng YcZ* @/u ho:n nhi5u lan m lm h/t thi hn thi hnh n th giHi %u4/t nh th/
no +hfm %u45n nh chW thi hnh n
*W0 3n *\T Sc 0z, H4 / TD
uT S C{ Hy ~N T|P
(* xhn tch ngu4In tXc "Ho Hm %u45n "o chAa cGa ngi " tm giA, " can, " co
3* xhn tch ngu4In tXc "Ho Hm %u45n "nh ng tr$c +=a n
[* xhn tch ngu4In tXc +hfm phn v î thfm 9nt 9 c l7p v chW tun th,o php lu7t
]* xhn tch ngu4In tXc 9c nh sM th7t vF n
v* xhn tch &hi ni1m giai on tD tFng hnh sM v mDi %uan h1 giAa cc giai on
`* xhn tch ngu4In tXc "Ho Hm php ch/ j^d@ trong tD tFng hnh sM
k* K can, " co tham gia vo nhAng giai on no cGa tD tFng hnh sM
w* xhn tch a v php lS cGa ngi " hi trong tD tFng hnh sM
2* {o snh &hi ni1mP ngi " hi v ngu4In Jn Ln sM trong tD tFng hnh sM
(u* {o snh nghEa vF cGa ngi lm chcng v$i nghEa vF cGa ngi " hi* +i sao c sM giDng, &hc nhau
((* xhn tch cc %u4 nh cGa lu7t tD tFng hnh sM v5 tha4 #i thfm phn
(3* xhn tch a v php lS cGa ngi lm chcng
([* xhn "i1t &hi ni1m " can, " co v$i &hi ni1m ng c ti
(]* Cu45n "o chAa cGa " can, " co !c thMc hi1n < nhAng giai on no cGa tD tFng hnh sM
(v* xhn tch a v php lS cGa ng "o chAa trong tD tFng hnh sM
(`* xhn tch nhAng %u4 nh cGa ou7t tD tFng hnh sM v5 v7t chcng
S.K
1

(k* xhn tch &hi ni1m chcng cc v cc thuc tnh cGa chcng cc
(w* @Iu cc loi chcng cc* dho v LF v5 cc loi chcng cc
(2* xhn tch phJng ti1n chcng minhP li &hai cGa " can, " co
3u* xhn tch nhAng vn 5 can phHi chcng minh th,o %u4 nh ti i5u `[ Ko++^{
3(* xhn "i1t "i1n p "Xt " can, " co . tm giam
33* x+ "p "Xt " can, " co . tm giam
3[* {{ "p ngQn ch8n, "Xt ng m ti %uH tang vs "Xt ng trong trng h!p &hfn cp*
3]* x+ "p ngQn ch8n tm giam
3v* x+ cc %u4 nh xo v5 tha4 #i m{+ ti iIn to
3`* x+ "p tm giA trong ++^{
3k* dg &h<i tD vF n hnh sM l ( giai on tD tFng c l7p
3w* x+ %u4 nh cGa " lu7t ++^{ v5 vi1c &h<i tD vF n th,o 4Iu cau cGa ng " hi
32* x+ cJ s< &h<i tD vF n hnh sM
[u* x+ cc cQn cc & c &h<i tD vF n hqnh sM th,o %u4 nh O(uk
[(* x+ %u4 nh cGa " lu7t ++^{ v5 nh chW i.u tra
[3* x+ cc trng h!p "Xt "uc Hi trng cau gim nh %u4 nh ti &hoHn [ O(vv
[[* x+ %u4 nh cGa " lu7t ++^{ v5 nh chW vF n trong giai on c" 9nt 9 sJ thfm
[]* x+ hot ng &hm nghi1m hiIn trng, ti sao hot ng n4 Lihn ra tr$c &hi &h<i tD vF n
[v* @Iu thfm %u45n i5u tra vF n cGa cc cJ %uan i5u tra th,o %u4 nh " lu7t ++^{
[`* xhn "i1t i5u tra li vs i5u tra "# sung
[k* dhcng minh i5u tra vF n l ( giai on tD tFng c l7p
[w* x+ cc %u4 nh xo v5 h>i cung " can
[2* {o snh &h<i tD vF n vs &h<i tD " can
]u* {o snh hot ng &hm ng vs hot ng 9,m 9nt Lu v/t trIn thn th.
](* x+ %u4 nh xo v5 nh chW vF n trong giai on tD tFng c l7p
]3* x+ %u4 nh cGa ++^{ v5 i5u tra "# sung trong giai on tru4 tD
][* x+ %u4 nh cGa xo v5 vi1c 0m{ rVt %u4/t nh tru4 tD
]]* x+ %u4 nh xo v5 nhAng ng c m8t ti iIn to sJ thfm
]v* x+ cc %u4/t nh cGa +~ trong &hi chufn " 9nt 9 sJ thfm
]`* x+ thfm %u45n 9nt 9 sJ thfm th,o sM vi1c cGa +~@z cp hu41n v +~C{ &hu vMc
]k* x+ gi$i hn cGa vi1c 9nt 9 z(2`
]w* x+ thfm %u45n 9nt s sJ thfm th,o Di t!ng v th,o l:nh th#
]2* {o snh thG tFc iIn to sJ thfm v phVc thfm
vu* @Iu sM &hc nhau v5 thnh an hi ng 9nt 9 sJ thfm, Vc thfm, gim Dc thfm* +i sao c sM &hc nhau
v(* x+ %u4 nh v5 nhAng ng tham gia iIn t=a Vc thfm
v3* x+ cc %u4 nh xo ++^{ v5 &hng ngh th,o thG tFc Vc thfm
v[* x+ %u4 nh xo v5 &hng co
v]* x+ m vi 9nt 9 Vc thfm
vv* x+ thfm %u45n cGa +~ Vc thfm
v`* x+ thG tFc thi hnh n hnh
vk* so snh vi1c ho:n thi hnh n t t- vs tm nh chW thi hnh n t tq
vw* x+ %u4 nh cGa xo v5 &hng ngh th,i thG tFc gim Dc thfm
v2* x+ thfm %u45n cGa hi ng ti thfm
ù* x+ thfm %u45n cGa hi ng gim Dc thfm
S.K
1!

Tổng Hợp Tài Liệu, Đề Thi, Câu Hỏi TTHS

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tổng Hợp Tài Liệu, Đề Thi, Câu Hỏi TTHS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ti liu mn Lut T Tng Hnh S sinhvienluat.

Ti liu mn Lut T Tng Hnh S sinhvienluat.vn

Ti liu mn Lut T Tng Hnh S sinhvienluat.vn

You might also like