G..

Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193

Klasik Trk Mziinde Ana Dizi Tartmas ve argah
Makam


The Debate of Basic Scale in Classical Turkish Music and
argah

N. Oya LEVENDOLU
G.. Gazi Eitim Fakltesi, Gzel Sanatlar Et. Bl. Mzik Et. Anabilim Dal,
Ankara-TRKYE

ZET
argah dizisi H. Sadettin Arel, Dr. Suphi Ezgi ve Salih Murat Uzdilek tarafndan klasik
Trk Mziinde ana dizi olarak kabul edilmitir. argahn ana dizi olarak saylmas
bir ok bakmdan tartmaya aktr. Arel-Ezgi-Uzdilek tarafndan tanmlanan argah
makamna uygun hibir eser yoktur. Mevcut repertuarda az sayda argah esere
rastlansa da bunlara Arel-Ezgi-Uzdilekin argahndan farkl yapdadr.
Anahtar Kelimeler: argah, Geleneksel Trk Sanat Mzii

ABSTRACT
argah scale has been accepted as the basic scale of classical Turkish music by H.
Sadettin Arel, Dr. Suphi Ezgi ve Salih Murat Uzdilek. There is a great deal of debate
about regarding argah as the basic scale. There is no composition in such a makam
described as argah by Arel-Ezgi-Uzdilek. A small repertoire of pieces does exist in a
makam called argah, but these are structurally different from the Arel-Ezgi-Uzdilek
argah.
Key words: argah Classical Turkish Music
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 182
1. Giri
argah Geleneksel Trk Sanat Mziinde en tartmal makamlardan biridir. H.
Sadettin Arel, Dr. Suphi Ezgi ve Salih Murat Uzdilek tarafndan ortaya atlan mzik
kuramnda argah makam dizisi ana dizi olarak kabul edilmitir. Ancak Arel-Ezgi
Uzdilek kuramnda argahn ana dizi saylmas baz alardan kabul grmemi ve
eletiriye uramtr. Tartmal noktalardan birisi Arelin ana dizi olarak ele ald
argahn Klasik Trk Mziinin dokusuna ne lde uygun bir karakter taddr.
Tartlan bir dier husus ise Arel- Ezgi- Uzdilek kuramnda ana dizi olarak alman
argahn eski ve yeni ekli arasndaki farkllktr. Ayrca argah gibi repertuarda ok
az kullanlan bir makamn niin ana dizi olarak seildii de eletiriye uramaktadr. Bu
almada, tartma ve eletirilere k tutabilmek amacyla argah makam yap,
tarihsel geliim ve repertuarda grnme skl gibi alardan ele alnacaktr.

2. Arel-Ezgi-Uzdilek Kuramnda Ana Dizi Olarak argah
Arel-Ezgi-Uzdileke gre argah makam dizisi, argah belisi ve argah drtls
olarak adlandrlan beli ve drtllerin bir araya getirilmesiyle elde edilmektedir

Yukarda verilen bu dizi uyumlu bir dizidir ve gls beinci derece olan Rast
perdesidir. Seyrine, durak yada glden balar. argah belisinde gezindikten sonra
glde bir asma karar yapp tiz taraftaki argah drtlsnde gezinir ve geri dnp
argah perdesinde karar verir. (Arel, 1948a: 26; Ezgi, 1933: 50).
Arel ve Ezgi nazariyatnda argahn ana dizi olarak alnmas Ylmaz ztuna, Ferit
Sdal, smail Hakk zkan gibi pek ok yazar tarafndan kabul grmtr. (ztuna,
1969: 139; Sdal, 1985: 42; zkan, l994: 43)
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 183
Hseyin Sadettin Arel ana dizi olarak argahn tercih edilmesinin sebebini aklarken
Musiki Mecmuasnda yaynlanan Trk Musikisi Nazariyat Dersleri adl yazsnda,
u bilgileri vermitir.
argah dizisi sadece tanini ve bakiye aralklarndan yaplmtr ve notasnda
hibir diyezi ve bemol yoktur. Tanini ve bakiye aralklar ise teki aralklarn
elde edilmesine en msait olanlardr. Nitekim taniniden bir bakiye atmakla kk
mcennebi, taniniden bir koma atmakla byk mcennebi kolayca buluruz. Yine
byle bakiyeye bir koma katmakla kk mcennebi, bakiyeye bir bakiye
katmakla byk mcennebi buluvermek kabildir. Halbuki, kk mcennebi
byk mcenneb yapmak iin ona bir eksik bakiye eklememiz ve byk
mcennebi kk mcenneb yapmak iin ondan bir eksik bakiye karmanz
gerekir. Bu da bir eksik bakiye diyeziyle bir eksik bakiye bemolnn mevcut
iaretlere ilave edilmesi ihtiyacn dourur. Byk ve kk mcennebleri ihtiva
eden herhangi bir dizinin ana dizi saylmasnda gerek aralklarn hesap edilii,
gerek yazl bakmndan trl zorluklar vardr. argah makam dizisinin ana
dizi saylma sebeplerinden biri de basit makamlarn hepsini argah dizisinin
btn perdelerine nakledebilmemizdir. Hakikaten ne kadar basit makam varsa
hapsi argah dizisinin istisnasz btn perdelerine grlebilir. (Arel,
1948:25).
Benzer yaklam ve aklamalar Ezgide de grmek mmkndr.
Kullanmakta olduumuz eitli dizilerimizi yazmak iin onlardan birisinin esasi
ve tabii dizi itibar edilmesi lazmdr. nk tabii dizinin iaretsiz yazlacak olan
seslerine mukabil, dier diziler namelerinin tahriri tanini, byk mcennep,
kk mcennep, bakiye, fazla aralklarnn birbiriyle cemi veya yekdierinden
tarhile mmkn olmaktadr. Dizilerin kolay yazlmalarna ve en ok edlerini
yapmaya msait dizinin muntazam argah dizisi olduunu mtalaa ettik; bu
sebeple onu esasI ve tabii dizi itibar ettik. (Ezgi, 1933: 50)
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 184
Gerek H. Sadettin Arel, gerekse Dr. Suphi Ezginin aklamalarndan argahn arzasz
bir dizi olduu ve baz transpozisyon kolaylklar salad iin ana dizi olarak seildii
anlalmaktadr. Bu noktada Arel-Ezgi-Uzdilek argahna baz itiraz ve eletiriler
yneltilmitir. Arel tarafndan ana dizi olarak ele alnan argah makam dizisi her
eyden evvel aslnda tam beliler zincirine dayanan heptatonik Pythagoras dizisidir. Can
bu dizi hakknda u bilgileri vermektedir.
Bilinen en eski dizilerden biri olan yedi sesli diyatonik Pythagoras dizisinde
sesler ard arda all tane 3:2 orannda tam beli alnmasyla elde edilmekledir.
F notasndan balayarak diziyi C zerinde kurabilmek mmkndr.

Tam beli zinciriyle elde edilen bu sesler bir oktav iinde sralandnda yedi
sesli Pythagoras heptatonik dizisi meydana gelmektedir.

Yedi sesli diyatonik Pythagoras dizisi hem teorik olmak hem teorik olarak hem de
uygulamada mzikte eskiden beri byk nem tamtr. lkada eski Grek
matematikisi Euclide (M 330-275) mal edilen Sectio Canonis adli eserde iki
oktavlk bir ses alannda diyatonik Pythagoras skalasn veren tel blnmeleri
bildirilmitir. Boethius, Guido ve Oda gibi yazarlar Ortaa boyunca monokort
ad verilen alet zerinde hep bu dizinin tel boyu oranlarn vermilerdir.
(Can,2001:106).
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 185
Heptatonik Pythagoras dizisinden baka bir ey olmayan Arel-Ezgi-Uzdilek argahnn
niin Klasik Trk Mziinde ana dizi olarak ele alnd en ok itiraz edilen
noktalardan biri olmutur.
Ekrem Karadeniz, Trk Musikisinin Nazariye ve Esaslar adl kitabnda, nereden
baklrsa baklsn ana dizi olma vasfn tamayan argah dizisinin zerinde fazla
durmaya bile gerek grmyoruz diyerek Dr. Suphi Ezgiyi eletirir ve ana dizi olarak
Rast nerir (Karadeniz, ?: 8).
Bestecilik Bakmndan Trk Mzii ve Armonisi adl kitabn yazar Kemal lerici ise
ana dizi olarak Hseyni makam dizisini seer ve buna gereke olarak u drt nedeni
ileri srer.
1. Btn Trk dizilerini kendisinden (Hseyni dizisinden) retebiliriz 2. Btn
aralklarmz kendisinde ve deiik biimlerinde vardr. 3. Mziimizle ilgili
ezgisel ve uygusal btn sorunlarmz kendisi ile zebiliriz. 4. Ulusumuzun
karakterinin bir aynas olup, ulusa beenilmi; sevilmi uzun ve krk havalarn
ounluu onunla seslendirilmitir. (lerici, 1981: 1).

3. Tarih inde argah Makam
Arel-Ezgi-Uzdilek tarafndan ortaya atlan argah makam eski kaynaklarda yer alan
argah makamndan farkl bir yapya sahiptir. argahn aadaki ksa tarihsel gemii
bu farkll aka ortaya koymaktadr.
argah, Ortaa slam dnyasnda yazlm mzik yazmalarna kadar uzanan eski
makamlardan biridir Drrett- Tac isimli eserin sahibi olan XIV. yzyl
mzikilerinden Kutbuddin Mahmut iraziye gre argah, dokuz ubeden
ncsdr ve dizisi aadaki gibidir.


G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 186

Wright, bu dizi zerinde do notas vurgulanrsa kan etkinin Rst, re notas
vurgulanrsa etkinin Dgh olacan ifade etmitir (Wright, 1978: 175). XV. yzyl
yazarlarndan Fethullah irvanide ise argahn yirmidrt ubeden ncs olduu
bilgisinden baka bir bilgiye rastlanmamaktadr (Akdoan, 1996: 191-269). Safiyuddin
sistemini takip eden dier nemli mzikilerden Abdlkadir Meragi (1350-1435),
Aliah bin Hac Bke (. 1500) ve Ladikli Mehmet elebi (XV. yy) gibi isimler de
argaha eserlerinde yer vermiler ve dizisini o dnemde kullanlan ebced notasyonuyla
gstermilerdir. argah bu dnemde yirmidrt ubeden ncs olup ebced
sembollerine gre A D V H perdelerinden ve T C C aralklarndan olumutur Bu drt
perdeyi u ekilde gnmz notasna aktarmak mmkndr.

Bu kuramclarn tariflerine gre yukardaki perdelerden oluan argahn bu ekli ayn
zamanda Rast makamnn oluumunda kullanlan pest drtlyle ayndr.
1
Ladikli
Mehmet elebi Zeynl-Elhannda bu benzerlii vurgular ve argah makamnn
seyrinin ebced notasna gre H perdesinden balayp A perdesinde son bulduunu
belirtir. Ladikliye gre argahn tarifi yledir.
Bu dahi rst gibi zl-erbnn ksm- rbidr. ll bu kadar vardur ki rsun
mebde-i eskali olduu ecilden intikali habiti dahi mtimildr ve bunun mebde-i
ahaddi olduundan tr intikal saidi mtemildr fakat misali
H V D A
C C T
Bu mensubdur nara buna argh- zl-erb dahi dirler (Ldikli, 1484:82a)

1
Ebced notasna gre Rast; A D V H YA YC Yh YH
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 187
Ladikli Mehmet elebi nin yeni bilginlere gre verdii buna benzer makam tariflerinde
makamn balang ve karar perdesi gsterilerek ebced notas ile bir eit melodik seyir
grafii izilmitir (Levendolu, 2002: 212). argahn ebced notasyonuyla verilen bu
tariflerinin yan sra szel olarak verilen tarifleri de mevcuttur. Hzr bin Abdullah,
Yusuf bin Nizameddin Krehri, Bedri Dilad gibi yazarlarn eselerinde drt ubeden
drdncs olan argah XVI. yzyl mzikilerinden Seydinin verdii szel tarifte
yledir. Seydi, argahn argah perdesinden balayp Rsta kadar indiini syler.
Ancak bu yazarda da makamn karar perdesi yada kulland dier perdeler hakknda bir
bilgi bulunmamaktadr (Seydi, 1504: 11b). Kimlii ve yaad dnem tartmal olan
Kadzadeye maledilen Risale-i Musiki isimli eserde de argahn seyri anlatlrken, bu
ubenin argah perdesinden balayp Segah ve Dgah perdelerini kullanarak Rsta
indii ifade edilmitir. Ayrca Tireviye gre, argahdan balayp Rst kadar inen bu
seyir tekrar ayn perdelerle argaha ulatktan sonra Saba
2
perdesi ile Hseyniye kadar
kar ve tekrar geri dnp argahda karar verir. argah, Zenglenin bir ksmdr
(Trevi, ?:19). Tirevi nin argah Zengle makamnn bir ksm olarak aklamasnn
nedenini bu makamn tarifinde bulmak mmkndr. Tireviye gre Zengle, seyrine
tpk argah makamnda olduu gibi argah perdesinden balar ve Segah, Dgah ile
Rsta kadar iner. argahdan yukar kmak iin yine ..pengah hanesi argah
hanesine karib olub... eklinde ifade ettii bugnn Saha veya Hicaz perdesine karlk
gelebilecek olan perdeyi kullanarak Hseyni, Evc, Gerdaniye ve Muhayyere kar.
Ayn perdelerle geri dnp argahda karar verir. (Tirevi, ?: 10)
Bu tarifte grld gibi argah, Zengle makamnn Rast ve Hseyni arasndaki
perdelerini aynen kullanan bir makamdr. Tirevinin verdii tarife gre argah
makamnn dizisini u ekilde gnmz notasna aktarmak mmkndr.


2
Bu perdeyi Trevi, . Pengah hanesine karib olmutu ol perdeye urayp andan
yukaru hseyni hanelerin seyr idb eklinde ifade etmitir.
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 188

Kantemirolunun da gerek eski edvara gre gerekse yeni edvarna gre verdii tarif
Tirevinin tarifi ile benzerdir. Makam snflamalarnda ve tariflerindeki yeniliki
araylar ile Trk Mzii Tarihinde bir dnm noktas olan Kantemiroluna gre
argah, kaln sesli tam perdelerin makamlar olarak snflandrlan yedi makamdan
beincisidir ve tam perde olarak adlandrlan btn perdelerde gezinebilir
3
. Makamn en
nemli perdesi argahdr ve yine bu perdede karar verir. Ancak, Kantemirolu
argahn kullanm alannn ok dar olduunu, dier makam ve terkiplerle uyumad
iin de zerinde bestelenmi ok az eser bulunduunu syler. Kantemirolunda argah
ile Nihavend-i Sairin dnda bu perdede karar veren baka makam da yoktur.
(Kantemirolu, c. 1700; 30) Nayi Osman Dedenin (1652- 1729) Rabt- Tabirat-
Musiki adl eserinde argah, oniki makamdan drdncsdr ve o da tarifini Seydinin
slubuna benzer bir biimde beyitlerle yapmtr. Bu edvarda yer alp birka perde
isminden oluan tarif yledir.
Bundan sonra argh beyan ettim, kendi perdesi ile ona balamay iste.
Sonra Segh ve sonra Dgh, arkasndan Segh; bylece argh perdesinde
tamam oldu (Erguner, 1991:120).
Esseyyid Mehmed Emin tarafndan yazlan Der Beyan- Kavaid-i Name-i Perde-i
Tanbur isimli musiki risalesinde ve Hzr Aann Tefhiml-Makamatnda ise
argahn tarifi yaplmamtr (Esseyyid, c. 1760: 1b-9b; Hzr Aa, c. 1740: 1b-20b).
Marmarinos ise argahn tarifini verirken makamn argah perdesinden seyrine
balayp Gerdaniye kadar ktn syler. Buradan Acem, Hseyin, Saba perdelerini
kullanarak tekrar argaha gelen makam bu perdede kallar yapar. argahdan Rsta
kadar indikten sonra perde yine argaha ular ve burada karar verir. (Judetz., Sirli,
2000: 100)

3
Kantemiroluda tam perdeler: Yegh, Airan, Irak, Rst, Dgh, Segh, argh,
Nev, Hseyni, Evc, Gerdniye, Muhayyer, Tiz Segh, Tiz argh, tiz Nea, Tiz
Hseyni.
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 189
Bu tarife gre makamn perdelerinin gnmz notasna aktarmn yle gstermek
mmkndr.

Mehmed Hafid Efendinin ed- Drerinde verilen tarifte argah, terkip olarak
snflanm ve dier musiki yazmalarnda verilen bilgilerden farkl olarak karar perdesi
Rst olarak gsterilmitir. (Mehmed Hafid Efendi, 1783: 5) Ancak eserde, argah
makamnn seyri ile ilgili bir tarif bulunmamaktadr.
Abdlbaki Nasr Dedenin (1765- 1821) Tedkik u Tahkik isimli eserinde argah,
yzotuzalt terkipten krk sekizincisidir ve Nasr Dede bu terkibin argh, Acem,
Gerdaniye, Muhayyer perdesinde ska gezindiini ve Saba gstererek argah
perdesinde karar verdiini belirtir. Ona gre bu makamn tarifi hakknda btn
mzikiler ayn grtedir. (Abdlbaki Nasr Dede, 1794: 26a)
Haim Bey Mecmuasnda ve Tanburi Cemil Beyin Rehber-i Musikisinde de argah
ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadr. (Haim Bey, 1864: 1-87; Tanburi Cemil Bey, c
1900: 1-79)
Kazm Uzun Musiki Istlahatnda ise seyrine nce Dgah, Segah, argah
perdelerinden balayp sonra Saba enisi ile argahda karar vermektedir (Uz, 1964:15).
Grld gibi, Arel-Ezgi-Uzdilek kuramndaki argah makam, eski kaynaklarda yer
alan argahdan tamamen farkl bir yapya sahiptir. Klasik Trk Mzii kuramna ait
yazl kaynaklarda, Arelin verdii argah eklini destekleyen herhangi bir tarihsel bilgi
mevcut deildir.
4. Klasik Trk Mzii Repertuarnda argah
Arel-Ezgi-Uzdilek kuramnda, Klasik Trk Mzii repertuarnda argah makam gibi
ok az kullanlan bir makamn dizisinin ana dizi olarak kabul edilmesi bir baka
tartma konusudur. Geni bir koleksiyon olan TRT szl eserler repertuarnda sadece
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 190
yirmidrt argah eser yer almaktadr (TRT, 1995: 46) Bu repertuarda yer alan ilk be
makamdaki eser saylan aadaki tablodan incelendiinde argah eserlerin azl
dikkat ekicidir (Saer, 1998:251).
Sra Makam Ad Eser Says
1 Hicaz 1623
2 Nihavend 1450
3 Hzzam 987
4 Krdilihicazkar 875
5 Rast 851
TRT szl eserler repertuarnda yer alan Arel-Ezgi-Uzdilek argahna uygun eserlerin
ou da zaten Arelin kendi bestelemi olduu eserlerdir.
Repertuardaki azlnn yan sra argah makam dizisini oluturan perdelerin bir
blm icrada da ok az kullanlmaktadr. Deiik makamlardan 1000 eserin notalar
zerinde perdelerin kullanm sklklar hakknda yaplan istatistiksel bir incelemeden
(Can, 2001) elde edilen aadaki sonular, argah dizisindeki perdelerin ne lde
kullanldn saysal olarak ortaya koymaktadr.
Perdeler Ks(%) Sr(%)
1 Kaba argh 0,006 0,004
2 Yegh 0,131 0,142
3 Hseyniairn 0,138 0,129
4 Acemairn 0,327 0,449
5 Rst 4,551 5,283
6 Dgh 7,239 8,637
7 Bselik 1,086 0,983
8 argah 11,300 10,821
TOPLAM 24,778 26,448


G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 191
Tabloda son iki stunda Arel-Ezgi-Uzdilek2in argah dizisindeki perdelerin toplam
kullanm skl (Ks) ve sre (Sr) deerleri yer almaktadr.
Ekrem Karadeniz ve Kemal lerici tarafndan ana dizi olarak nerilen Rst ve Hseyni
dizilerinde perdelerin kullanm sklklar ise aada grlmektedir.
RAST HSEYN
Perdeler Ks(%) Sr(%) Perdeler Ks(%) Sr(%)
1 Rst 4,551 5,283 Dgh 7,239 8,637
2 Dgh 7,239 8,637 Segh 6,654 6,390
3 Segh 6,654 6,390 argh 11,300 10,821
4 argh 11,300 10,821 Nev 15,465 15,592
5 Nev 15,465 15,592 Hseyni 8,334 8,272
6 Hseyni 8,334 8,272 Evi 4,848 4,295
7 Evi 4,848 4,295 Gerdniye 9,813 10,720
8 Gerdniye 9,813 10,720 Muhayyer 6,309 7,409
Toplam 68,204 70,010 Toplam 69,962 72,136
Tablolarda yer alan saysal deerlerin de ortaya koyduu gibi Rast ve Hseyni dizilerine
gre argah dizisindeki perdelerin kullanm sklndaki nemli ldeki dklk
dikkat ekicidir. Bu sonu Arel-Ezgi-Uzdilekin argah dizisinin Klasik Trk
Mziinde dier iki makam dizisine gre daha az kullanlan perdelerden meydana
geldiini ortaya koymaktadr.
5. Sonu
Arel-Ezgi-Uzdilek tarafndan ana dizi olarak ele alnan argah dizisi aslnda yedi sesli
bir Pythagoras dizisinden baka bir ey deildir. Klasik Trk mziinde tarih ierisinde
argah ad altnda byle bir dizi kullanlmamtr. Eskiden kullanlan argah dizisi
Arel-Ezgi-Uzdilek argahndan farkldr. Arel-Ezgi-Uzdilek tarafndan ana dizi olarak
kabul edilen Pythagoras dizisi Klasik Trk Mziinde icrada az kullanlan perdelerden
olumaktadr. Mevcut repertuarda da argah eser says dikkat ekici oranda dktr.
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 192
Kaynaklar
Abdlbaki, Nasr Dede, Tedkik u Tahkik, Sleymaniye Ktphanesi, Nafz Paa Blm,
Nr. 1242.
Akdoan, B. (1996). Fethullah irvni ve Mecelletn fil-Msika, (Ek olarak
Mecelletn fil-Msikann fotokopisi mevcuttur)Yaymlanmam Doktora
Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara.
Anonim, Milli Ktphane, FB 563.
Arel, H.S. (1991). Trk Msikisi Nazariyat Dersleri, (Hazrlayan, Onur Akdou),
Ankara: Kltr Bakanl Yaynlar.
Arel, H.S. (1948). Trk Musikisi Nazariyat Dersleri. Musiki Mecmuas, 10.
Arel, H.S. (l948a) Trk Musikisi Nazariyat Dersleri, Musiki Mecmuas, 5.
Bardak, M. (1986). Maragal Abdlkadir, stanbul: Pan Yaynclk.
Bardak, M. (2000). Dervi Es-Seyyid Mehmed Eminin Tanbur Perdeleri Risalesi.
Musikiinas. stanbul: Boazii niversitesi Trk Mzii Kulb Yayn
Bozkurt Y. (2000). Milli Ktphanedeki FB563 Nolu Mzik Yazmasnn zerine Bir
Aratrma. (Ek olarak FB563de kaytl anonim yazma ile Kadzade Tireviye
ait Risale-i Msildnin fotokopisi mevcuttur)Yaymlanmam Yksek Lisans
Tezi, Gazi niversitesi, Ankara.
Can, M. C. (2001). Mzikte Tam Beli Zincirleri ve Pythagoras Dizileri, G, Gazi
Eilim Fakltesi Dergisi, 21(2), 143-159.
Can, M C. (2001). Geleneksel Trk Sanat Mziinde Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sistemi ve
Uygulamada Kullanlmayan Baz Perdeler, G.., Gazi Eitim Fakltesi
Dergisi,
akr, A. (1999). Aliah bin Hac Bke (?-1500)nin Mukaddimetl-Usl Adl Eseri,
(Ek olarak Mukaddimetl-Usln fotokopisi mevcuttur) Yaymlanmam
Doktora Tezi, Marmara niversitesi, stanbul. (Ek olarak Mukaddimetl-Us
fotokopisi mevcuttur)
Erguner, S. (1991). Kutb-i Nayi Osman Dede ve Rabt- Tabirat-. Msiki,
Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Marmara niversitesi, stanbul.
Esseyyid, M.E. (??) Der Beyan- Kavaid-i Name-i Perde-i Tanbur Milli Ktp., No.
131/3, Ankara
Ezgi, S. (1933). Nazari Amali Trk Musikisi, Milli Mecmua Matbaas, c. 1
Haim Bey, (1864). Msiki Mecmuas. stanbul: Kayolzade Mehmed Matbaas
Hzr bin Abdullah (??). Kitabl-Edvar, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Yazmalar,
Nr. 1728
G.. Gazi Eitim Fakltesi Dergisi Cilt 23, Say 2 (2003) 181-193 193
lerici, K. (1981). Bestecilik Bakmndan Trk Mzii ve Armonisi, stanbul
Judetz, E.P. ve Sirli, A.A. (2000), Sources of l8th Centuy Music, stanbul: Pan
Yaynclk.
Kantemirolu, (2001), Kitab- ilml-Musiki Ala Vechil-Hurfat, (Hazrlayan, Yaln
Tura) c. 1, stanbul.
Karadeniz, E., Trk Musikisinin Nazariye ve Esaslar. Ankara: Trkiye i Bankas
Kltr Yaynlar
Krehri Yusuf bin Nizameddin, (1424). Risale-i Musiki, Bibliotheque Nationale. Paris:
Suppl, Turc.
Ladikli, Mehmed elebi (??). Zeynl-Elhin, stanbul Universitesi Ktphanesi, Trke
Yazmalar Nr. 4380
Mehmed Halid Efendi, (1783). Mehmed Halid Efendinin ed-Drerl mntebahatl
menuresinden, Musiki, stanbul niversitesi Merkez Ktphanesi, Nr. 3381
zkan, . H. (1994). Trk Musikisi Nazariyat ve Usulleri, Kudm Velveleleri, (4. Bask).
stanbul: tken Neriyat.
ztuna, Y. (1969). Trk Musikisi Ansiklopedisi. stanbul: Milli Eitim Basmevi.
Saer, T. (1998). Okul Mzii erevesinde Geleneksel Trk Sanat Mzii Makam
Sistemi zerine Bir inceleme, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi
niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Ankara
Seydi (??). Malta, Topkap Saray Ktphanesi., III. Ahmet Blm, Nr. 3459
Sidal, F. (1985). Trk Musikisi Nazariyat. Ankara: TRT Yaynlar.
Tanburi, Cemil Bey, (1993). Rehber-i Musiki. (eviri yazm ve Yorum, M. Hakan
Cevher), zmir: Ege niversitesi Basmevi
TRT, (1995). TRT Kurumu Trk Sanat Mzii Szl Eserler Repertuar, Ankara.
Uslu, R. (2001). Mehmed Halid Efendi ve Musiki. stanbul: Pan Yaynclk.
Uz, K. (1964), Musiki Istlahat, (Hazrlayan, Gltekin Oransay). Ankara: K Yayn.
Wright, O. (1978), The Moral System of Arab and Persian Music A.D. 1250-1300.
Londra: Oxford University Press.