Pathways To The Middle Class in Turkey (Turkish)

1
RESM OLMAYAN TERCMEDR

Trkiyede Orta Snfa Giden Yollar: Yoksulluun Azaltlmas ve Paylalan
Refahn Arttrlmas Nasl Yardmc Oldu?*

Joao Pedro Azevedo
+
ve Aziz Atamanov
+

18 Mart 2014

zet: Trkiye 2000li yllarda olduka istikrarl bir yoksulluu azaltma performans sergilemitir.
2003 ylndan bu yana ar ve orta derecedeki yoksulluk nemli lde azalmtr. 2002 ile 2011
arasnda ar yoksulluk yzde 13ten yzde 5e derken, orta derecedeki yoksulluk yar yarya
azalarak yzde 44ten yzde 22ye gerilemitir (Dnya Bankasnn Avrupa ve Orta Asya blgesi iin
srasyla 2,5 ve 5 ABD$/SAGP yoksulluk snrlar kullanlarak belirlenmitir). Yoksulluktaki bu
azalmann byk bir ksm (yzde 89) ECA lkelerinin oundaki performans ile tutarl bir ekilde
bymenin etkisiyle gereklemitir. Bu durum, yeniden datmn Trkiyeye gre yoksulluun
azaltlmasna yaklak drt kat daha fazla katkda bulunduu Latin Amerika gibi baka blgelerde
son zamanlarda gzlenen performanstan nemli lde farkllk gstermektedir. Trkiye ayn
zamanda dnyann resesyonda olduu dnemlerde bile nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin tketim
artn srdrmeyi baarmtr. Yoksulluun azaltlmas ve paylalan refahn arttrlmas konusunda
yukarda deinilen performans, orta snfn (uluslararas 10 ABD$/SAGP snr ile tanmlanan)
sistematik bir ekilde 20 yzdelik puan- ykseltilmesi ile desteklenmitir. Bu dokmanda 2002 ile
2011 yllar arasnda Trkiyede yoksulluun azaltlmasnn, paylalan refahn ve eitsizliklerdeki
deiimlerin balca itici etkenleri analiz edilmekte ve igc piyasalarnn, demografinin, emekli
maalarnn ve sosyal yardmlarn bu srete nemli bir rol oynad ortaya konulmaktadr. Ayrca bu
deiimleri salayan mekanizmalardan bazlar aratrlmaktadr.

* Birinci Versiyon: 22 Kasm 2013. Bu dokmanda yer alan bulgular, yorumlar ve sonular tamamen
yazarlarn bulgular, yorumlar ve karmlardr; Uluslararas mar ve Kalknma Bankas, Dnya Bankas
veya bal kurulular, Dnya Bankas cra Direktrleri veya temsil ettikleri hkmetlerin grlerini
yansttklar sonucu karlamaz. Yazarlar, Martin Raiser, Carolina Sanchez-Patamo, Marina Wes, Kamer
zdemir, William Wiseman, Jose Guilherme, Stephen Karam ve Cevdet adan grlerinden
yararlanmtr. Yazarlar, Ekim 2013te gerekletirilen ECA Yoksulluk Seminerinin, Ekim 2013te
gerekletirilen Trkiye lke Ekibi Seminerinin ve Kasm 2013te gerekletirilen Trkiye Sancak Gemisi
Seminerinin katlmclarna, TK, Kalknma Bakanl ve Hazine ile yaplan toplantlarn katlmclarna
grleri iin teekkr etmektedir. Son olarak, bu dokmann baskya hazr hale getirilmesindeki
katklarndan dolay Kimberly Bolcha ve Trkeye tercmesinin kontrol iin Tunya Celasin-Aydnalp ve
Altan Aldana teekkr etmektedir.

Bu dokmanda yer alan rakamlar, ECAPOV olarak bilinen ve resmi hanehalk anketlerinden elde edilen
bulgularn lkeler aras karlatrlabilirliini arttran blgesel veri uyumlatrma almasna
dayanmaktadr. Dolaysyla, burada yer alan rakamlar hkmetlerin ve ulusal istatistik kurumlarnn
aklad resmi rakamlardan farkllk gsterebilir. Her iki veri kmesi de birbirini tamamlayan amalara, yani
blgesel karlatrlabilirlik ve her bir lkenin gereklerinin mmkn olan en iyi ekilde temsili amalarna
hizmet ettiinden dolay, bu farkllklar herhangi bir ekilde bir metodolojik stnlk iddias olarak
yorumlanmamaldr. Genel feragat beyan geerlidir.

+ Yazarlar, Dnya Bankas Avrupa ve Orta Asya Blgesi Yoksulluk Azaltma ve Ekonomik Ynetim ekibi
(ECSP3) bnyesindeki Yoksulluk ve Eitlik birimindendir. Yazarlar ile irtibat iin e-post adresi:
jazevedo@worldbank.org

P
u
b
l
i
c

D
i
s
c
l
o
s
u
r
e

A
u
t
h
o
r
i
z
e
d
P
u
b
l
i
c

D
i
s
c
l
o
s
u
r
e

A
u
t
h
o
r
i
z
e
d
P
u
b
l
i
c

D
i
s
c
l
o
s
u
r
e

A
u
t
h
o
r
i
z
e
d
P
u
b
l
i
c

D
i
s
c
l
o
s
u
r
e

A
u
t
h
o
r
i
z
e
d
WPS6834
2

indekiler

Giri ........................................................................................................................................................................ 4
I. Byme, yoksulluk ve paylalan refah................................................................................................ 5
II. Trkiyede Kuak i (Snf) Hareketlilii .......................................................................................... 7
III. Yoksulluun azaltlmasndaki ve kuak iin hareketlilikteki belirleyiciler .................... 13
3.1 Yoksulluk, eitsizlik ve kuak iin hareketlilikteki deiikliklerin etkenleri ........... 13
3.2 gc piyasasnda yoksulluu azaltma mekanizmalar ................................................... 17
IV. Gelecee Bak .......................................................................................................................................... 21
Kaynaka ........................................................................................................................................................... 24
Ekler .................................................................................................................................................................... 26
A1. Dier ekiller ve tablolar ............................................................................................................... 26
A2. Kuak ii hareketlilii tahmin etmek amacyla sentetik panelin oluturulmas
iin kullanlan yntem ............................................................................................................................ 34
A.3 Gelir yoksulluu ayrm iin kullanlan yntem ................................................................ 35
A.4 Refah Toplamlar .............................................................................................................................. 40

ekiller
ekil 1.1: Seilen lkelerde kii bana den GSYHdaki art oranlar .................................... 5
ekil 1.2: Seilen lkeler iin paylalan refah gstergesi ................................................................ 6
ekil 1.3: Trkiyede yoksulluk ve eitsizlik, 2002-2011 ................................................................. 7
ekil 2.1: 2002-2011 Dneminde Trkiyedeki yoksul nfus, krlgan nfus ve orta snf,
% ................................................................................................................................................................... 8
ekil 2.2: Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hareketlilik ................................................ 10
ekil 2.3: Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki farkl gruplar arasnda ortalama kii
bana tketim, st snr ................................................................................................................... 11
ekil 2.4: Seilen lkelerde orta snfn oran ve SAGP baznda kii bana den GSYH,
yaklak olarak 1993 ve 2010 ........................................................................................................ 12
ekil 3.2: Gelir Gini ayrm, 2002-2011 ............................................................................................. 13
ekil 3.1: Gelir yoksulluu ayrm, 2002-2011 ............................................................................... 13
ekil 3.4b: Nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin refah artnn kaynaklar, 2002-2011,
% ................................................................................................................................................................ 15
ekil 3.4a: Snflar arasnda refah ........................................................................................................... 15
artnn kaynaklar, 2002-2011, % ....................................................................................................... 15
ekil 3.5: Cinsiyete gre gelir .................................................................................................................... 16
yoksulluunun ayrm, 2002-2011 ..................................................................................................... 16
ekil 3.8: Cinsiyete ve kamu/zel sektr cretlerine gre gelir Gini katsaysnn ayrm,
2002-2011, ............................................................................................................................................. 16
ekil 3.7: Cinsiyete ve kamu/zel sektr cretlerine gre gelir yoksulluunun ayrm,
2002-2011.............................................................................................................................................. 16
ekil 3.6: Cinsiyete gre gelir Gini katsays ayrm, 2002-2011 ............................................ 16
ekil 3.9: Sektrlere gre istihdam yaratma ve ekonomik byme, % .................................. 17
ekil 3.10: Avrupa lkelerinde asgari cret artlar, 2002-2011 ............................................. 18
ekil 3.12: gc kazanc sfrn zerinde olan alanlarn pay, % ....................................... 19
ekil 3.11: +15 istihdam yaps, % .......................................................................................................... 19
ekil 3.13: lkeler arasnda kadnlarn igcne katlm oranlar ve kii bana den
GSYH, 2011, % ...................................................................................................................................... 19
3
ekil 3.15: Erkekler iin deneyimin getirisi, 2002-2011 .............................................................. 20
ekil 3.14: Kadnlar iin deneyimin getirisi, 2002-2011 ............................................................... 20
ekil 3.17: Erkekler iin eitimin getirisi, 2002-2011 .................................................................... 20
ekil 3.16: Kadnlar iin eitimin getirisi, 2002-2011 .................................................................... 20
ekil 4.1: Trkiyenin 1,25, 2,50 ve 5 ABD$/SAGP yoksulluk snrlarna gre yoksulluu
azaltma performansnn karlatrlmas, 2008-2011, % ................................................. 21
ekil 4.2: Trkiye, ECA ve Euro blgesi lkelerinde finansal kurululara eriim, +15 ya
nfusun yzdesi olarak ..................................................................................................................... 22
ekil 4.3: Trkiyede farkl gelir dzeyindeki gruplar arasnda finansal kurululara
eriim, +15 ya nfusun yzdesi olarak .................................................................................... 22
ekil A1: Farkl refah toplamlar ve yllar iin paylalan refah gstergeleri, % ................. 26
ekil A2: Trkiye ve seilen AB ve LAC lkeleri iin kii bana den gelir Gini katsays
..................................................................................................................................................................... 26
ekil A3: Kii bana gelire dayal olarak 2002-2011 dneminde Trkiyedeki yoksul
kesim, krlgan kesim, orta snf, % .............................................................................................. 28
ekil A4: Trkiyede gelir ve kii bana tketim yoksulluu, % ............................................... 29
ekil A5: Yllara gre gelir yoksulluu ayrm ................................................................................ 30
ekil A6: Yllara gre Gelir Gini katsays ayrm ........................................................................... 30
ekil A7: Cinsiyet, ya gruplar ve yllar baznda evli bireylerin oran .................................... 31
ekil A8: Emeklilik maa miktarna ve emeklilerin payna gre gelir yoksulluu ayrm
..................................................................................................................................................................... 32
ekil A9: Toplam bamllk oran tahminleri ve projeksiyonlar, 1950-2065 .................... 32
ekil A10: Asgari cretlerin ortalama brt aylk kazanlarn ortalama deerine oran,
2012 .......................................................................................................................................................... 33

Tablolar
Tablo 2.1: Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr ......................................................................... 9
Tablo 2.2 Nfusun en alt yzde 40lk ve en st yzde 60lk kesimleri iin hareketlilik
matrisi ...................................................................................................................................................... 10
ekil 3.3: Kentsel ve krsal alanlarda refah artnn kaynaklar, 2002-2011, % ................ 14
Tablo A.1: 2002-2011 dnemindeki tm yllar iin dalm karlatrmasnn zeti ...... 27
Tablo A.2: Kii bana tketim modeli .................................................................................................. 27
Tablo A.3: Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, alt snr ...................................................................... 27
Tablo A.4a: Kentsel Alanlar iin Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr .......................... 28
Tablo A.4b: Krsal Alanlar iin Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr ............................. 28
Tablo A5. 2002 ve 2011 yllarnda kiisel zelliklere gre yoksul, krlgan veya orta
snfta olma olasl, % ..................................................................................................................... 29
Tablo A6. Seilen yllar iin nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki nfus profili .......... 30
Tablo A.7: Seilen yllar iin nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hanehalk profili 31
Tablo A.8: Gelir bileenleri......................................................................................................................... 40

Metin Kutular
Metin Kutusu 1. Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hareketlilik .................................. 10
Metin Kutusu 2. nerilen kii ba gelir ayrmnn emas ....................................................... 36
Metin Kutusu 3. Barros ve dierlerinin (2006) Metodolojisi ...................................................... 38
Metin Kutusu 4. Tek Olas Yol iin nerilen Yaklam.................................................................... 39
4
Giri

1. Trkiye st orta gelir grubunda yer alan bir lke olarak snflandrlmtr ve kii
bana den Gayrsafi Milli Geliri 18.190 ABD$dr (SAGP) (2012). Gayrsafi Yurtii
Haslas 789 milyar ABD$ (2012) olan Trkiye dnyadaki onyedinci byk ekonomidir.
Trkiye ayrca Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) yesidir ve AB yelii iin aday
lke statsne sahiptir. 1990lardaki istikrarsz dnem ve 2001 ylnda yaanan ekonomik kriz
sonrasnda, Trkiye ekonomisi istikrarl bir byme sergilemi ve enflasyon oran dmtr.
Her ne kadar son zamanlarda d dengesizlikler ile ilgili endielerin younlamas ile birlikte
byme nemli lde yavalam olsa da, Trkiye ECA blgesinde kresel ekonomik krizden
sonra en gl toparlanan lkelerden birisi olmutur.

2. Yksek ekonomik byme yoksullukta nemli lde tutarl bir azalmaya
dnmtr. 2002 ile 2011 arasnda ar yoksulluk yzde 13ten yzde 5e derken, orta
derecedeki yoksulluk yar yarya azalarak yzde 44ten yzde 22ye gerilemitir (Dnya
Bankasnn Avrupa ve Orta Asya blgesi iin srasyla 2,5 ve 5 ABD$/SAGP yoksulluk snrlar
kullanlarak belirlenmitir)
1
. Refahtaki bu sistematik art 2002-2011 dneminde Trkiyede
orta snfn nemli lde bymesi ile sonulanmtr.

3. Trkiyenin ekonomik performans ve sosyal kazanmlar, zellikle Orta Dou ve
Kuzey Afrika lkeleri olmak zere dier lkelerin byk lde ilgisini ekmitir. Bu
durum, bu baar yksnn ardndaki faktrleri aklayan analitik almalara olan talebi de
arttrmaktadr. Trkiyede igc piyasas ve istihdam, kamu maliyesi, tasarruflar ve ekonomik
byme ile ilgili olarak yaynlanm baz nemli almalar mevcuttur (Grun ve dierleri, 2013;
Dnya Bankas, 2010; Dnya Bankas, 2011; Dnya Bankas, 2013a; Dnya Bankas, yaknda
yaynlanacak), ancak yoksulluun azaltlmas, paylalan refah ve kuak ii hareketlilik ile ilgili
analitik almalar olduka snrldr. Bildiimiz kadaryla, Dnya Bankas (2005), Ajwad ve
dierleri (2013) ve Dnya Bankas (2013) dnda getiimiz on ylda Trkiyede yoksulluun
azaltlmasnn, paylalan refahn ve eitsizliin temel etkenleri ile ilgili kapsaml bir alma
bulunmamaktadr.

4. Bu alma bu bilgi boluunun kapatlmasna katkda bulunmaktadr ve 2002-2011
dneminde Trkiyede yoksulluun azaltlmas, paylalan refah ve kuak ii
hareketlilik ile ilgili biimlendirilmi bilgiler sunmaktadr. Sz konusu dnemde
yoksulluun azaltlmasnda ve kuak ii hareketlilikte hangi faktrlerin etkili olduunu tespit
etmek amacyla, farkl ekonometrik ve istatistiksel teknikler kullanlarak bu deiimlerin
ardndaki etkenler nicelletirilmitir. Yoksulluun azaltlmasnn temel etkenlerinin altnda
yatan baz mekanizmalar da bu almada incelenmektedir.

5. Bu alma u ekilde yaplandrlmtr: (i) byme, yoksulluk ve paylalan refah
arasndaki ilikilerin aklanmas, (ii) kuak ii snf hareketlilii ile ilgili biimlendirilmi
bilgiler, (iii) yoksulluktaki azalmann ve kuak ii hareketliliin belirleyicilerinin incelenmesi,
(iv) Trkiyenin yoksulluu azaltma ve paylalan refah konularnda gelecekte karlaabilecei
zorluklarn ksa bir tartmas.

1
Her ne kadar Trkiye statistik Kurumu (TK) farkl bir refah toplam kullansa ve bu sebeple altta
yatan eilimlerin seviyesi ayn olmasa da, bu eilim TK tarafndan retilen ve web sitesinde
yaynlanan ulusal resmi yoksulluk azaltma istatistikleri ile de tutarldr.
5
I. Byme, yoksulluk ve paylalan refah

6. Getiimiz on yldaki salam makroekonomik politikalar ve yapsal reformlar
Trkiyede gl bir ekonomik byme salamtr. Trkiyenin 2000-2012 dnemindeki
ortalama byme oran yzde 3 olmakla birlikte, bu ortalama farkl zaman dilimlerindeki
nemli deikenlikleri maskelemektedir (ekil 1.1). 2001 ylnda yaanan i kriz sebebiyle,
2000-2002 dneminde ortalama byme oran negatiftir. Daha sonra 2002-2007 dneminde
yaklak yzde 5,5lik bir ortalama byme oran ile hzl bir ekonomik byme yalanmtr.
2007-2009 arasnda ise dnyadaki ekonomik kriz sebebiyle yine bir negatif byme sreci
yaanmtr. Bu ikinci kriz sonrasnda, Trkiyede tekrar gl bir ekonomik byme sreci
balamtr ve bu kez 2009 - 2012 yllar arasndaki ortalama byme oran yzde 5,3 olarak
gereklemitir.

7. Dnyadaki dier lkeler ile karlatrldnda, Trkiyenin byme dnemlerindeki
performans orta ve st-orta gelir grubundaki lkelerde gzlenen byme performans
ile benzer, OECD ve AB lkelerinde gzlenenden ise ok daha iyi olmutur. Bununla
birlikte, Trkiye ortalama olarak st-orta gelir grubundaki lkelerden ok daha ar bir ekilde
etkilenmitir. 2007-2009 dnemindeki resesyon seviyesi, kii bana den GSYH dzeyleri ok
daha yksek olan AB ve OECD lkeleri ile benzer, hatta daha yksek olmutur. 2007-2009
dneminde daha byk resesyon yaayan tek lke Meksika olmutur.

8. Ekonomik bymenin faydalar Trkiyede yaygn bir ekilde paylalmtr. Nfusun
en alt yzde 40lk kesimi ekonomik bymeden ortalama nfus kadar faydalanmtr (ekil
1.2). Nfusun en alt yzde 40lk kesiminin tketimi (Dnya Bankas tarafndan kullanlan
paylalan refah gstergesi) tm alt dnemler boyunca ve farkl refah toplamlar arasnda
pozitiftir (baknz ekteki ekil A.1). Dnyadaki dier lkeler ile karlatrldnda, Trkiyenin
paylalan refah alanndaki performans ortalama lde ve Kolombiya ve Bulgaristanda
gzlenen dzeylere yakn bir ekilde gereklemitir.

ekil 1.1: Seilen lkelerde kii bana den GSYHdaki art oranlar
O
r
t
a
l
a
m
a

y
l
l
k

b
a
z
a

g
e
t
i
r
i
l
m
i

k
i
i

b
a
n
a

d
e
n

G
S
Y
H

a
r
t

o
r
a
n
,

S
A
G
P
,

2
0
0
5
,

%

T
r
k
i
y
e

B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n

R
o
m
a
n
y
a

e
k

C
u
m
.

H
r
v
a
t
i
s
t
a
n

i
l
i

K
o
l
o
m
b
i
y
a

G
n
e
y

A
f
r
i
k
a

E
n
d
o
n
e
z
y
a

M
e
k
s
i
k
a

B
r
e
z
i
l
y
a

R
u
s
y
a

F
e
d
.

i
n

E
C
A

(
t
m

g
e
l
i
r

d
z
.
)

E
C
A

(
s
a
d
e
c
e

g
e
l
i
e
n
)

A
v
r
u
p
a

B
i
r
l
i
i

Y
k
s
e
k

G
e
l
i
r
l
i
:

O
E
C
D

O
r
t
a

g
e
l
i
r
l
i

s
t

o
r
t
a

g
e
l
i
r
l
i

D
n
y
a

Kaynak: WDI, yazarlarn hesaplamalar.
Notlar: Kii bana den GSYH, SAGP, 2005 sabit fiyatlar ile. Yllk ortalama m=(GSYHt2/GSYHt1)^
1/(t2-t1
)-1 forml kullanlarak
geometrik ortalama olarak hesaplanmtr. Burada m byme oran, t2 ikinci dnem ve t1 birinci dnemdir. WDI verilerine
16 Ekim 2013 tarihinde eriilmitir.
6

9. Trkiye 2002-2011 dneminde yoksulluun azaltlmas konusunda gl bir
performans sergilemitir. 2002-2011 dneminde yoksulluk (5 ABD$/SAGP 2005 blgesel
yoksulluk snr kullanlarak tanmlanan) yzde 44ten yzde 22ye dmtr. ou ECA
lkesindeki performans ile tutarl bir ekilde yoksulluktaki bu azalmann byk bir ksm
(yzde 89) bymenin etkisi ile gereklemitir. Bu durum, yeniden datmn Trkiyeye gre
yoksulluun azaltlmasna yaklak drt kat daha fazla katkda bulunduu Latin Amerika gibi
baka blgelerde son zamanlarda gzlenen performanstan nemli lde farkllk
gstermektedir (Azevedo ve dierleri, 2013). Trkiyede yoksulluktaki azalma, 2007-2008
dneminde dnyadaki yoksulluk ile ilgili deiimler iin kayt altna alnan tm zaman
dilimlerindeki en st yzde 10luk performans iinde yer almaktadr. Trkiyenin zelliklerine
(yani balangtaki yoksulluk dzeyi, nfus ve kii bana den GSYH) bal olarak, Trkiyenin
performans kresel olarak en st bete birlik dilime girmektedir ve bu da nemli bir
baardr
2
.

2
Kyaslama metodolojisi Newman ve Azevedo (2013)te aklanmaktadr. Hesaplama Minh Cong
Nguen ve Joao Pedro Azevedonun Stata Ado program kullanlarak yaplmtr. Kaynak: WDI
(2013), wbopendata kullanlarak indirilmitir. Hesaplamalar ve grseller ECA statistik
Gelitirme Ekibi tarafndan retilmitir.
ekil 1.2: Seilen lkeler iin paylalan refah gstergesi
Toplam nfus
En alt yzde 40
B
m
e

O
r
a
n
,

%

Kaynak: Paylalan refah ile ilgili Geici Dnya Bankas Verileri, 25 Ekim 2013 itibariyle . Refah toplam, dayankl tketim mallar,
salk ve kira dahil olmak zere kii bana den tketimdir.
Notlar: Paylalan refah, nfusun en alt yzde 40lk kesiminin yllk baza getirilmi kii bana tketim art olarak llmtr.
Yllk baza getirilmi ortalama geometrik ortalama olarak hesaplanmtr.
7

3

10. 2007-2009 dnemindeki resesyon yoksulluun azaltlmasnda gzlenen kalplar
nemli lde deitirmemitir. 2008 ve 2009 yllarndaki keskin ekonomik yavalamaya
karn, 2009 ylnda yoksulluk sadece marjinal lde artmtr ve nfusun en alt yzde 40lk
kesiminin ortalama tketim art 2007-2009 dneminde halen pozitif kalmtr. Daha endie
verici bir durum, kriz sonrasnda (2008 sonras) eitsizlikte gzlenen kademeli arttr (ekil
1.3b)

11. u anda Trkiyedeki yoksulluk seviyesi ECA blgesindeki dier st-orta gelir grubu
lkelerin bazlarnda gzlenen seviye ile benzerdir. rnein, 2001 ylnda Trkiyedeki
yoksulluk oran (yzde 22) (5 ABD$/SAGP 2005 yoksulluk snr kullanlarak tanmlanan)
Bulgaristann 2007 ylndaki yoksulluk oranndan (yzde 17) daha yksek, Romanyann 2011
ylndaki yoksulluk orannda (yzde 35) daha dktr. Yoksulluk oran Trkiyenin krsal
blgelerinde halen yksektir ve krsal alanlarda yoksulluun azaltlmas performans kentsel
alanlara gre daha geridedir. Eitsizlik ile ilgili olarak, Trkiye Latin Amerika ve Karayipler
(LAC) blgesinde eitsizliin en dk olduu ve Avrupa Birliinde eitsizliin en yksek
olduu lkeler ile benzer bir performansa sahiptir (baknz ekteki ekil A.2).

II. Trkiyede Kuak i (Snf) Hareketlilii

12. Yoksul saysndaki azalmaya paralel olarak, refahtaki yaygn ekilde paylalan ve
sistematik artlar 2002-2011 dneminde Trkiyede orta snfn nemli lde

3
lkeler aras karlatrlabilirlik iin yetikin bana tketim edeeri yerine kii bana tketim
kullanlmtr. Ayrca, aratrma topluluunda ve yoksulluk ekonomistleri arasnda edeerlik lei iin
hangi parametrelerin kullanlmas gerektii konusu olduka fazla tartlmaktadr (bu yoksulluk
tahminlerini nemli lde etkileyebilir). Kii bana tketime gre yetikin bana tketim edeerinin
(deitirilmi OECD lei) istatistiksel stnln kontrol ettik (baknz Tablo A1). Tm yllar iin,
yetikin edeeri tketimin kii bana tketime gre birinci derece ve ikinci derece stnl olduu
grlmtr. Bir baka deyile, her trl yoksulluk snr iin, kii ba tketime dayal yoksulluk oran,
yetikin bana tketim edeerine dayal yoksulluk oranndan daima daha yksek olacaktr.
ekil 1.3: Trkiyede yoksulluk ve eitsizlik, 2002-2011
a) Yoksulluk oranlar, krsal ve kentsel
5 ABD$/SAGP 2005 yoksulluk snr
krsal kentsel
lke
N
f
u
s

y
z
d
e
s
i

b) Gini katsays, kii bana tketim ve gelir
Kii bana gelir
Kii bana tketim (+salk, dayankl
tketim mallar ve kira)
Kaynak: ECAPOV verilerine dayal olarak yazarlarn hesaplamalar.
Notlar: Yoksulluk snr gnlk 5 ABD$/SAGP. Refah toplam
salk, dayankl tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii
bana tketimdir
3
.
Kaynak: ECAPOV verilerine dayal olarak yazarlarn
hesaplamalar.
Notlar: Refah toplam salk, dayankl tketim mallar ve kira
dahil olmak zere kii bana tketimdir.
8
artmasna yol amtr. 2002-2011 dneminde Trkiyedeki orta snfn (Lopez-Calva ve
Oritz-Juarez, 2011de belirlenen ve Ferreria ve dierleri, 2013te de kullanlan uluslararas 10
ABD$/SAGP 2005 yoksulluk snr kullanlarak tanmlanan) bykl iki kat artla yzde
21den yzde 41e ykselmitir. Krlgan grubun (kii bana tketimi 5-10 ABD$/SAGP 2005
arasnda olan nfus olarak tanmlanan) bykl nfusun yzde 36s dzeyinden yzde 37si
dzeyine ykselmitir. Yoksul kesimin byklnde ise byk deiiklik yaanm ve yzde
44ten yzde 22ye dmtr (ekil 2.1)
4
.

13. Krsal nfusta yoksulluk olasl daha yksek iken, kentsel nfusta orta snfta olma
olasl daha yksektir. Ekteki Tablo A.3a ve bde grld gibi, orta snfta yer alma
olasl kentsel nfusta krsal nfusa gre iki kat daha fazla iken, krsal yoksulluk kentsel
yoksulluktan daha yksektir. Bununla birlikte, Trkiyede gzlenen ehirleme sreci
sebebiyle, mutlak bazda yoksullarn, krlgan kesimlerin ve orta snfn ounluu kentsel
alanlarda younlamaktadr.

14. 2002-2011 dneminde yukar doru snf geileri hakim olmutur. Tablo 2.1, sz
konusu dnemde nfusun ne kadarlk bir ksmnn farkl snflar arasnda hareket ettiini
gsteren hareketlilik matrisinin st snrn gstermektedir. En az tutucu tahminler (st snr)
2002 ile 2011 arasnda yoksullarn yzde 40nn krlgan kesime getiini, yoksullarn yzde
20sinin ve krlgan kesimin yzde 40nn orta snfa getiini gstermektedir. Bu dnemde
orta snfn sadece yzde 6s yoksul kesime gemitir ve bylelikle orta snf kategori
arasnda en istikrarl kesim olmutur. Daha tutucu alt snr tahminleri kullanldnda
hareketlerin bykl deimektedir, ancak nitel olarak durum ayn kalmaktadr:
yoksulluktan kanlarn mutlak ounluu tekrar yoksul kesime dnmemitir (baknz ekteki
Tablo A2). Ayn durum krlgan kesimden kanlar iin de geerlidir.

ekil 2.1: 2002-2011 Dneminde Trkiyedeki yoksul nfus, krlgan nfus ve orta snf, %
5

4
Potansiyel olarak en st kazan snfndakileri (kii bana tketimi gnlk 50 ABD$ / SAGP 2005
zeri olan hanehalklar) orta snftan ayrmaya alabilirdik, ancak hanehalk anketleri zellikle en st
kazan grubunu ayrt etmekte iyi olmadndan dolay (Trkiyedeki nfusun sadece yzde 1inin kii
ba tketimi bu snrn zerindedir), bunu yapmadk.
5
Kii bana gelire gre farkl snflarn byklkleri ekteki ekil A.3te sunulmutur.
yoksul krlgan orta snf
N
f
u
s

y
z
d
e
s
i

Notlar: Refah toplam salk, dayankl tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir. Kullanlan snr deerler
gnlk 5 ve 10 ABD$/SAGP 2005tir.
9

Tablo 2.1: Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr

Balang
(2002)
Snflara Geiler (2011)
Yoksul Krlgan Orta Snf Toplam
Yoksul 43 40 40 20 100
Krlgan 37 17 42 40 100
Orta Snf 20 6 26 68 100
Toplam 100 22 38 40 100
Notlar: Gei matrisi 2002-2011 dnemine ait bir sentetik panele dayaldr. Refah toplam salk, dayankl
tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir. rneklem: 25-55 ya aras hanehalk yeleri.
Kii bana tketimi tahmin eden regresyonun ayrntl sonular ekteki Tablo A.2de sunulmutur.
Metodolojik ayrntlar Ek-A2de sunulmutur.

15. Kentsel alanlarda yukar doru gl bir hareketlilik gzlenirken, krsal nfus iin
yoksullua dme olasl ok daha yksektir. Ekteki Tablo A.3a ve b kentsel ve krsal
alanlar iin st snr hareketlilik matrislerini gstermektedir. Kentsel alanlardaki yoksullarn
orta snfa geme ans ihmal edilemez dzeyde iken, tekrar yoksullua dme olaslklar
dktr: kentsel alanlarda 2002 ylndaki yoksullarn yzde 25i 2011 ylnda orta snfa
geerken, sadece yzde 5i tekrar yoksullua dmtr. te yandan, krsal yoksullarn orta
snfa geme olasl daha dk iken, tekrar yoksullua dme olaslklar daha yksektir.
Krsal alanlarda 2002 ylndaki yoksullarn yzde 14 2011 ylnda orta snfa gemi, orta
snfn yzde 16s tekrar yoksul snfa gemitir. Tarmn nemli bir rol oynad krsal
alanlardaki gelir getirici faaliyetlerin zellii gz nne alndnda bu mantksz deildir.

16. Ya, eitim ve igc durumu ekonomik snflar iin nemli tahmin unsurlar olarak
grnmektedir. Tablo A.5 nfus iinde farkl bireysel zelliklere sahip yoksul ve krlgan
kesimlerin ve orta snfn paylarn gstermektedir. Daha nce de belirtildii gibi, kentsel
alanlarda yaayanlarn orta snfta olma olaslklar krsal alanlarda yaayanlara gre daha
yksektir. Yksek renim grm bireyler orta snfta olma olasl en yksek olan
bireylerdir. 5-15 ya aras ocuklar yoksulluk olasl en yksek grup olurken, zellikle 50-65
ya aras olmak zere emekli kesim orta snfta yer alma olasl en yksek kesimdir. leriki
blmlerde ele alnaca gibi, emeklilik maalar (hem miktardaki hem de kapsamdaki art)
nfusun tm kesimleri iin refah artnda ok nemli bir rol oynamtr.

17. Nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin de tutarl bir refah art gzlenmitir. Tablo
2.2de grld gibi, 2002-2011 dneminde Trkiyede nfusun en alt yzde 40lk kesiminde
yksek bir hareketlilik olmutur
6
. 2002 ylnda nfusun en alt yzde 40lk kesiminde olanlarn
yzde 14 ile 42si (tahminin st veya alt snrlarna bal olarak) 2011 ylnda nfusun en st
yzde 60lk kesimine geerken, nfusun en st yzde 60lk kesiminde olanlarn yzde 9 ile
28i en alt yzde 40lk kesime gemitir. Ancak bu alkantya ramen, genel hareketlilik
pozitiftir. ekil 2.2 paylalan refahn iki bileene ayrlmasna yardmc olmaktadr: (i) iki
dnemde de en alt yzde 40lk kesimde kalan hanehalklarnn (istikrarl grup) ortalama
tketimi ve (ii) en alt yzde 40lk kesimden kanlarn veya bu kesime yeni girenlerin ortalama
tketimi. ekil 2.3te grld gibi, iki dnemde de en alt yzde 40lk dilimde kalan nfus
kesiminin ortalama refahnda bir art gereklemitir. Ayrca, bu kesime yeni girenlerin
ortalama tketimi bu kesimden kanlarn ortalama tketiminden daha yksektir (tanmlar iin

6
Metin Kutusu 1 nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki alkantlar iin potansiyel senaryolar
aklamaktadr.
10
baknz Metin Kutusu 1). Genel olarak, bu tm dalm genelinde refah kazanmlarna ve
nfusun en alt yzde 40lk kesiminde pozitif tketim artna yol amtr.

Tablo 2.2 Nfusun en alt yzde 40lk ve en st yzde 60lk kesimleri iin hareketlilik matrisi
a) Alt Snr b) st Snr
2011 2011
2002 st 60 Alt 40 Toplam 2002 st 60 Alt 40 Toplam
st 60 43 17 60 st 60 54 6 60
Alt 40 17 23 40 Alt 40 6 34 40
Toplam 60 40 100 Toplam 60 40 100
Notlar: Gei matrisi 2002-2011 dnemine ait bir sentetik panele dayaldr. Refah toplam salk, dayankl tketim
mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir. rneklem: 25-55 ya aras hanehalk yeleri. Kii bana tketimi
tahmin eden regresyonun ayrntl sonular ekteki Tablo A.2de sunulmutur. Metodolojik ayrntlar Ek-A2de
sunulmutur.

Metin Kutusu 1. Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hareketlilik
Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki kii bana tketim artn len paylalan refah gstergesi
anonim bir gstergedir. Bir baka deyile, yllar arasnda ayn bireyleri nfusun en alt yzde 40lk
kesiminde gzlenmesine dair bir gvence yoktur. zellikle, baz potansiyel senaryolar gerekleebilir.
lk olarak, iki dnemde ayn bireyler nfusun en alt yzde 40lk kesiminde grlebilir [ekil 2.2deki
(1)]. kinci olarak, lk dnemde nfusun en alt yzde 40lk kesiminde olanlar ikinci dnemde en st
yzde 60lk kesime geebilirler (kanlar) [ekil 2.2deki (3)]. nc olarak, birinci dnemde en st
yzde 60lk kesimde olanlar ikinci dnemde en alt yzde 40lk kesime geebilirler (girenler) [ekil
2.2de (2)]. Nfusun en st yzde 60lk kesiminin her iki dnemde de ayn kald drdnc senaryo, en
alt yzde 40lk kesimin incelendii bu analiz iin anlaml deildir [ekil 2.2de (4)]. Bu alkantnn genel
etkisi bu hareketlerin byklne bal olacaktr.

Aklanan senaryolar grmek iin birka seenek bulunmaktadr. Birinci seenek panel verileri
kullanarak insanlarn hareketliliini takip etmektir. Bu belirli bir dnemde ayn insanlarn takibine
olanak tanyacaktr. kinci seenek tekrarlanan kesit verilerine dayal olarak sentetik panel yaklamn
kullanmaktr (bu yntemin ayrntlar iin baknz Ek A2). Bu, ikinci dnemdeki tketimleri ile ilgili
bilgileri ve kalc hanehalk zelliklerini kullanarak hanehalklarnn ilk dnemdeki tketimlerini tahmin
etme olana sunar. Bu almada ikinci yaklam kullanlmtr.

ekil 2.2: Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hareketlilik
Dnem T Dnem T+1
st
60
st
60
Alt
40
Alt
40
Kaynak: Yazarlarn izimi
11

18. Getiimiz on ylda nfusun en alt yzde 40lk kesimi hem bireysel hem de
hanehalk zelliklerini gelitirmitir. En alt yzde 40lk kesimdeki bireylerin krsal
alanlarda yaama ve daha az eitimli olma olaslklar daha yksektir. Bamllk oran daha
yksek hanehalklarnda yaamaktadrlar ve daha ok kendi ilerini yapmaktadrlar. Ayn
zamanda, getiimiz on ylda, en alt yzde 40lk kesimdeki kiiler daha eitimli ve daha ehirli
hale gelmitir ve serbest meslekten cretli ie gemilerdir (baknz ekteki Tablo A.5 ve A.6).

19. Kuak ii hareketlilikteki tm ilerlemeye ramen, dier lkelerdeki orta snf
byklne nazaran Trkiye ekonomik kalknma dzeyi gz nne alndnda halen
geridedir. ekil 2.4 iki zaman diliminde (yaklak olarak 1993 ve 2010) SAGP baznda kii
bana den GSYH dzeylerine gre seilen dnya lkeleri arasnda orta snf byklklerini
karlatrmaktadr. Hzla byyen bir orta snfa ramen, Trkiye halen benzer kalknma
dzeylerindeki baz lkelerin gerisindedir. rnein, 2010 ylnda Trkiyedeki orta snf toplam
nfusun yzde 42sini olutururken, bu oran Malezyada ve ilide yzde 47, Letonyada yzde
52dir.

ekil 2.3: Nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki farkl gruplar arasnda ortalama kii bana tketim, st
snr
En alt yzde 40lk kesim
(istikrarl grup)
A40tan 60a
(kanlar)
60tan A40a
(girenler)
A
B
D
$
,

S
A
G
P

2
0
0
5

Notlar: Refah toplam salk, dayankl tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir.
12

ekil 2.4: Seilen lkelerde orta snfn oran ve SAGP baznda kii bana den GSYH, yaklak olarak
1993 ve 2010
Kaynak: POVCALNET verilerine dayal olarak yazarlarn hesaplamalar. POVCALNET Dnya Bankas Kalknma Aratrmalar
Grubu tarafndan gelitirilen online bir yoksulluk lm aracdr. http://iresearch.worldbank.org/PovcalNet/index.htm
Notlar: Orta snf eik deeri 10 ABD$/SAGP kii bana tketimdir. Her lkenin orta snf verilerinin ait olduu dnem veri
mevcudiyetine gre farkllk gsterebilmektedir. Trkiyenin 2010 ylndaki orta snf ECAPOV 2011 verilerine dayaldr.
Refah toplam salk, dayankl tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir.
O
r
t
a

s
n

p
a
y
,

%

Kii bana den GSYH, SAGP
13
III. Yoksulluun azaltlmasndaki ve kuak iin hareketlilikteki belirleyiciler

20. Bu blmde yoksulluk, eitsizlik ve paylalan refah ile ilgili biimlendirilmi
verilerden, refahta ve kuak ii hareketlilikte gzlenen deiikliklerin
belirleyicilerinin analizine geilmektedir. Farkl faktrlerin, snflar, blgeler ve
cinsiyetler aras refah ve eitsizlik deiiklilerine katksnn nicelletirilmesi iin gelir
yoksulluu ayrmlar kullanlmaktadr. Trkiyede yoksulluktaki azalmann en
nemli etkeni olarak igc piyasasnn katks tespit edildiinden dolay, bu etkinin
ardndaki mekanizmalar inceliyoruz.

3.1 Yoksulluk, eitsizlik ve kuak iin hareketlilikteki deiikliklerin etkenleri

21. gc piyasas 2000li yllarda Trkiyede yoksulluun azaltlmasnda etkili
olan en nemli faktr olmutur. Trkiyede gelir ve tketim yoksulluu eilimleri
ok benzer olduundan dolay, farkl faktrlerin yoksulluktaki azalmaya katksnn
nicelletirilmesi iin gelir yoksulluu ayrm kullanlmtr (baknz ekteki ekil A.4).
ekil 3.1de grld gibi, 2002 ile 2011 yllar arasnda genel gelir yoksulluu 30
puan dmtr. Bu azalmann 18 puanlk blmnden igc piyasas (kazan ve
ilave alan etkisi
7
) sorumludur ve bu anlamda en byk katkda bulunan faktrdr.
7 puanlk bir katks ile emekli maalarnn da nemli bir rol olurken, demografi
(yetikinlerin pay) ve sosyal yardmlar da yoksulluktaki azalmada 3er puanlk
katkya sahip olmutur.

22. Farkl faktrlerin yoksulluun azaltlmasna nispi katks kentsel ve krsal
alanlarda ayn olmamtr. Sosyal yardmlar, emeklilik maalar ve ilave alan
etkisi greceli olarak krsal alanlarda daha nemli bir rol oynamtr. rnein,
emeklilik maalar krsal alanlarda yoksulluun azaltlmasnda te birden fazla bir
katkya sahip olurken, kentsel alanlardaki katks yzde 20 olmutur. te yandan,
kentsel alanlarda igc kazanlar daha nemli bir rol oynamtr. gc kazanlar
yoksulluun azaltlmasnda kentsel alanlarda yzde 42lik bir katkda bulunurken,
krsal alanlarda yzde 28lik bir katkda bulunmutur (ekil 3.3).

7
lave alan etkisi (alanlarn pay) sfr d igc geliri olan hanehalk yelerinin etkisi ler.
ekil 3.1: Gelir yoksulluu ayrm, 2002-2011 ekil 3.2: Gelir Gini ayrm, 2002-2011
5 ABD$/SAGP 2005
Y
o
k
s
u
l
l
u
k
t
a
k
i

a
z
a
l
m
a
,

%

p
u
a
n

G
i
n
i

D
e
i
m
i

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y

k
a
z
a
n
c

S
o
s
y
a
l

y
a
r
d
m

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a
l
a
r

T
a
r
m
s
a
l

g
e
l
i
r

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y

k
a
z
a
n
c

S
o
s
y
a
l

y
a
r
d
m

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a
l
a
r

T
a
r
m
s
a
l

g
e
l
i
r

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Notlar: Yoksulluk snr gnlk 5 ABD$/SAGP. Refah toplam kii
bana gelirdir. Metodolojik ayrntlar Ek A3te sunulmutur.

Kaynak: ECAPOV verilerine dayal olarak yazarlarn
hesaplamalar. Notlar: Refah toplam kii bana gelirdir. Daha
yksek Gini daha yksek eitsizlik anlamna gelir. Metodolojik
ayrntlar Ek A3te sunulmutur.

14
23. Yoksulluktaki azalmann etkenleri ekonomik snflar arasnda farkllk
gstermektedir; igc kazanlar, sosyal yardmlar ve emeklilik maalar
krlgan ve yoksul kesimler ile nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin daha
nemli bir rol oynamaktadr. Yoksul, krlgan ve orta snf gruplar arasnda farkl
faktrlerin ekonomik refaha katklar ekil 3.4a ve bde sunulmaktadr. gc piyasas
farkl dzeylerde de olsa tm snflar iin en nemli faktr olmaya devam etmektedir.
gc kazanlar zellikle yoksul ve krlgan gruplar iin daha nemli iken, ilave
alan etkisi orta snf iin daha nemlidir. Bu bulgular ile tutarl olarak, gelir artnn
gruplara gre ayrm sosyal yardmlarn, emeklilik maalarnn ve igc
kazanlarnn nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin daha nemli olduunu
gstermektedir.

24. 2007-2009 dneminde, igc kazanlar ekonomik krizin olumsuz etkileri iin ana
gei mekanizmas olmutur, ancak istihdam ve sosyal yardm etkileri bunlar
dengelemitir. Farkl alt donemlere gre gelir yoksulluu ayrm 2007-2009 kriz
dneminde cretlerin yoksullukta bir arta sebep olduunu gstermitir (baknz ekteki ekil
A.5). te yandan, pozitif ilave alan etkisi (muhtemelen aileler dier aile fertlerinin de igc
piyasasna katlmas konusunda gl bir tevikle kar karya kalmtr) ve mevcut sosyal
yardm paketleri bu etkiyi dengelemitir.

25. gc piyasasnn eitsizliin azaltlmasna katks olduka karmaktr.
Yoksulluun azaltlmasndaki durumun aksine, igc piyasasndan sadece kazanlar
eitsizlikte azalmaya katkda bulunmutur (ekil 3.2). lave alan etkisi 2002-2011
dneminde Gini katsaysn ykseltmitir; bu orta snf refah artna istihdamn daha fazla
katlda bulunmas ile tutarldr. Bunun olas bir aklamas, iyi eitim, alar, vs. gibi igc
piyasasn giri nndeki engeller sebebiyle yoksullarn kaytl ilerdeki arttan yeterince
yararlanamam olmas olabilir (yapsal deiiklikler Blm 3.2de daha ayrntl olarak
tartlmaktadr)
8
. cretlerin yan sra, emeklilik maalar da sz konusu dnemdeki ikinci en

8
Bu hipotez, kriz sonras dnemdeki ilerin ounun niversite eitimi gerektiren kaytl iler olduunu
gsteren Grun ve dierlerinin (2013) bulgular ile desteklenmektedir.
ekil 3.3: Kentsel ve krsal alanlarda refah artnn kaynaklar, 2002-2011, %
Gnlk 5 ABD$/SAGP 2005
Krsal Kentsel
%

p
u
a
n

Yetikinlerin pay
Sosyal yardmlar
Tarmsal gelir
alanlarn pay
Emeklilik maalar
Dier gelir
gc kazanlar
Dviz transferleri
Kaynak: ECAPOV verilerine dayal olarak yazarlarn hesaplamalar. Notlar: Refah toplam kii bana gelirdir. Negatif pay refaha negatif katk
anlamna gelir. Metodolojik ayrntlar Ek A3te sunulmutur.

15
nemli dengeleyici faktr olmutur. Hanehalknda yetikinlerin pay ve sosyal yardmlar da
Gini katsaysnn dmesine katkda bulunmutur.

26. Kadnlarn yoksulluun ve eitsizliin azaltlmasna katks olduka snrldr.
Cinsiyetler aras gelir yoksulluu ayrm, kadnlarn igc piyasas, yetikinlerin pay ve
emeklilik maalar yoluyla yoksulluun azaltlmasna katksnn erkeklere gre daha dk
olduunu gstermektedir (ekil 3.5). Ayrca, kadnlarn kazanlar ve ilave alan etkisi
eitsizlii arttrmaktadr (ekil 3.6). Bunun sebebi, daha iyi eitimli kadnlarn igc
piyasasna giriten yararlanmalar ve daha yksek cretler almalar olabilir. Kadn
yetikinlerin paynn yoksulluun azaltlmasna katksnn daha dk olmasnn olas bir
aklamas, kadnlarn genellikle erkeklerden daha erken evlenmeleri ve hanehalkndan
ayrlmalar olabilir. Ayrca, erkekler daha ge yalarda evlenme eilimi gstermektedir
(baknz ekteki ekil A.7)

ekil 3.4a: Snflar arasnda refah
artnn kaynaklar, 2002-2011, %
ekil 3.4b: Nfusun en alt yzde 40lk kesimi iin
refah artnn kaynaklar, 2002-2011, %
Yetikinlerin pay
gc kazanlar
Emeklilik maalar

alanlarn pay
Sosyal yardmlar
Dviz transferleri
Yoksul
Krlgan Orta Snf
Toplam Nfus
En alt %40
alanlarn pay
Sosyal yardmlar
Dviz transferleri
Yetikinlerin pay
gc kazanlar
Emeklilik maalar
Notlar: Refah toplam kii bana gelirdir. Negatif pay refaha negatif katk anlamna gelir. Yoksul, krlgan kesimler ve orta snf iin eik
deerler gnlk 5 ve 10 ABD$/SAGP 2005. Metodolojik ayrntlar Azevedo ve Nguyen (20014)te sunulmutur.

16

27. Yoksullukta kazanlardan kaynaklanan azalmann mutlak ounluu zel sektrden
gelmitir. ekil 3.7de sunulan cinsiyete ve kamu/zel sektr kazancna gre gelir yoksulluu
ayrm, yoksulluktaki azalmann sadece zel sektr kazanlar ile ilikili olduunu, kamu
sektr kazanlar ile ilikili olmadn gstermektedir. Ayrca, kamu cretleri hem kadnlar
hem de erkekler iin eitlii bozucu bir etkiye yol amtr (ekil 3.8).

28. Hem kapsam hem de miktar, yoksullukta emeklilik maalarndan kaynaklanan
azalmann altnda yatan nemli faktrlerdir. Ekteki ekil A.8de grld gibi,
emeklilerin payndaki art ve emekli maalarnn miktarndaki ykselme, 2002-2011
dneminde yoksulluun azaltlmasnda neredeyse eit dzeyde bir rol oynamtr: srasyla 3
ve 4 puan. Bu durum, artan kapsam ile birlikte emeklilik primlerinin 2000 ylndan bu yana
arttn gsteren Dnya Bankas almas (yaknda yaynlanacak) ile uyumludur. Trkiyede
sosyal harcamalarn GSYHdaki paynn, demografik yaps ve kalabalk ve gen alan nfusu
gz nne alndnda yksek olduu ortaya konulmutur. Bunun sonucunda, ekonomi
genelindeki ortalama kazanca gre yzdesi bakmndan emeklilik yardmlarnn bykl
OECD lkeleri arasnda Yeni Zelandann ardndan ikinci srada gelmektedir.

ekil 3.5: Cinsiyete gre gelir
yoksulluunun ayrm, 2002-2011
ekil 3.6: Cinsiyete gre gelir Gini katsays
ayrm, 2002-2011
ekil 3.7: Cinsiyete ve kamu/zel sektr cretlerine
gre gelir yoksulluunun ayrm, 2002-2011
ekil 3.8: Cinsiyete ve kamu/zel sektr cretlerine
gre gelir Gini katsaysnn ayrm, 2002-2011,
Kadn Erkek
Cinsiyet ayrm yok
Kadn Erkek
Cinsiyet ayrm yok
Kadn Erkek Cinsiyet ayrm yok
Kadn Erkek Cinsiyet ayrm yok
Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y

k
a
z
a
n
c

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y

k
a
z
a
n
c

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y
z
e
l

s
e
k
t
r

k
a
z
a
n
c

K
a
m
u

s
e
k
t

k
a
z
a
n
c

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y
z
e
l

s
e
k
t
r

k
a
z
a
n
c

K
a
m
u

s
e
k
t

k
a
z
a
n
c

E
m
e
k
l
i
l
i
k

m
a
a

D
i
e
r

g
e
l
i
r

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y

Y
o
k
s
u
l
l
u
k

d
e
i
m
i
,

%

p
u
a
n

Y
o
k
s
u
l
l
u
k

d
e
i
m
i
,

%

p
u
a
n

Notlar: Yoksulluk snr gnlk 5 ABD$/SAGP. Refah toplam kii
bana gelirdir. Metodolojik ayrntlar Ek A3te sunulmutur.

Notlar: Refah toplam kii bana gelirdir. Metodolojik ayrntlar Ek
A3te sunulmutur.

17
3.2 gc piyasasnda yoksulluu azaltma mekanizmalar

29. 2002-2010 dneminde Trkiye ekonomisinde nemli yapsal deiiklikler
gereklemitir. ekil 3.9da grld gibi, tarmsal istihdamdan sanayi ve hizmetler
istihdamna doru nemli bir gei olmutur. Ayrca, tarm sektrndeki ortalama ekonomik
byme, inaat, sanayi ve hizmetler sektrlerindeki ekonomik bymenin gerisinde kalmtr.
Trkiyede tarm sektrndeki igc retkenlii tm sektrler arasndaki en dk igc
retkenlii dzeyini oluturduundan dolay, bu yapsal deiiklikler ekonomik bymeyi
arttrmaktadr (Grun ve dierleri, 2013).

30. Asgari cretteki nemli art yapsal deiiklikleri desteklemitir. Yoksulluun
azaltlmasnda igc kazanlarnn neminin aklamalarndan birisi Trkiyede asgari
cretteki art ile ilikilendirilebilir. ekil 3.10da grld gibi, 2002-2011 dneminde
Trkiyede asgari cretteki art, ister Avro baznda isterse satn alma gc paritesi baznda
llsn; dier Avrupa lkelerine gre olduka yksek olmutur. Trkiyedeki asgari cretin
en azndan kaytl sektrde balayc olabilecei ynnde kantlar mevcuttur (baknz Dnya
Bankas, 2013b) ve dier OECD lkeleri ile karlatrldnda ortalama cretlere gre yksek
grnmektedir (baknz ekil A.10). Dolaysyla, asgari cretteki artlar hem dorudan (asgari
cretle alanlarn kazanlarndaki art) hem de dolayl (tm cretleri daha yksek bir
seviyeye palayarak) olarak ortalama kazanc etkileyebilmektedir. te yandan, asgari cretin
yksek olmas kayt dln artmasna da yol aabilmektedir; dolaysyla hanehalk gelirleri
zerindeki nihai etkisi belirsizdir.

31. Ekonomideki yapsal deiiklikler kaytl istihdamda arta yol amtr, ancak
kadnlar bundan erkekler kadar yararlanamamtr. Hizmetler ve sanayi sektrlerinin
bymesi istihdam serbest almadan daha fazla kaytl ve cretli almaya ynlendirmitir.
Bu durum, sfr kazan bildiren alanlarn payndaki azalma (kadnlar iin zellikle belirgin)
ile tutarldr. Bu olumlu deiikliklere ramen, kadnlarn igcne katlm halen dktr,
dolaysyla kadnlarn sadece kk bir oran bu iyilemelerden yararlanabilmektedir. ekil
3.13te grld gibi, Trkiyede kadnlarn igcne katlm oran 2011 itibariyle yaklak
yzde 28dir ve bu oran benzer kii bana GSYH dzeylerine sahip lkeler ile
karlatrldnda ok dktr (2011 ylndan sonra yzde 31e kadar ykselmitir, ancak
yine de greceli olarak dktr).
ekil 3.9: Sektrlere gre istihdam yaratma ve ekonomik byme, %
Hizmetler
Sanayi
naat
Tarm
stihdam art, 2002-2010
o
r
t
a
l
a
m
a

y
l
l
k

k
a
t
m
a

d
e
e
r

a
r
t
,

2
0
0
0
-
2
0
1
0

Kaynak: LFS ve TK verilerine dayal olarak yazarlarn hesaplamalar.
Not: Baloncuklarn bykl istihdam saysn temsil etmektedir.

18

32. gc piyasasnda beceri arznda iyileme olmutur, ancak bununla birlikte
eitimin ve deneyimin getirileri azalmtr. 2002-2011 dneminde Trkiyedeki alanlar
daha eitimli hale gelmitir. Sz konusu dnemde, yksek renim grm alanlarn oran
erkeklerde yzde 10dan yzde 16ya, kadnlarda ise yzde 19dan yzde 24e ykselmitir.
Eitim ve becerilerin getirisi bakmndan ise, bu getiriler hem kadnlar hem de erkekler iin
azalmtr (ekil 3.14-3.17). Bu azalmann ardndaki sebeplerin tespit edilebilmesi iin daha
fazla ihtiya duyulmaktadr, ancak bu igc piyasasndaki olumlu deiimlerin
srdrlebilirliini olumsuz ynde etkileyebilir.

33. Trkiyede erkekler lehine olan cret farknda hafif bir daralma olmakla birlikte bu
fark halen yksektir. 2002 ylnda koulsuz cinsiyet cret fark yzde 97, koullu cinsiyet
cret fark ise yzde 86 idi
9
. Dokuz yl sonrasnda ise, koulsuz fark yzde 81e indi ve aradaki
fark kayboldu. Yani, 2011 ylnda 2011 yl itibariyle mevcut cinsiyet cret fark erkekler ve
kadnlar arasndaki gzlenebilir zelliklerdeki farkllklar ile aklanamaz ve baka faktrler
ile ilikili hale gelmitir.

9
Kontrol deikenleri arasnda eitim ve deneyim bulunmaktadr.
ekil 3.10: Avrupa lkelerinde asgari cret artlar, 2002-2011
Asgari cret Art, Avro Asgari cret Art, SAGP
Y
l
l
k

b
a
z
a

g
e
t
i
r
i
l
m
i

a
r
t

o
r
a
n

,

A
v
r
o

Y
l
l
k

b
a
z
a

g
e
t
i
r
i
l
m
i

a
r
t

o
r
a
n

,

S
A
G
P

SAGP, 2002_II Avro, 2002_II
Kaynak: Yazarlarn aylk asgari cretlere dayal hesaplamalar -19.11.2013 tarihinden itibariyle 6 aylk Eurostat verileri
Not: Art oranlar, yllarn ikinci yarlarnn geometrik ortalamas kullanlarak hesaplanmtr
19

ekil 3.11: +15 istihdam yaps, % ekil 3.12: gc kazanc sfrn zerinde olan
alanlarn pay, %
N
f
u
s
u
n

%
s
i
,

+
1
5

a
l
a
n
l
a
r
n

%
s
i

Erkek Kadn
Kaynak: Trkiye statistik Kurumu Kaynak: Yazarlarn ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar
D
z
e
n
l
i

v
e

y
e
v
m
i
y
e
l
i

a
l
a
n

v
e
r
e
n

S
e
r
b
e
s
t

m
e
s
l
e
k

c
r
e
t
s
i
z

a
i
l
e

i
i
s
i

ekil 3.13: lkeler arasnda kadnlarn igcne katlm oranlar ve kii bana den GSYH, 2011, %
Kaynak: Yazarlarn hesaplamalar, WDI
20

ekil 3.14: Kadnlar iin deneyimin getirisi, 2002-
2011
ekil 3.15: Erkekler iin deneyimin getirisi, 2002-
2011

k
a
z
a
n
c

l
o
g
a
r
i
t
m
a
s

k
a
z
a
n
c

l
o
g
a
r
i
t
m
a
s

Kaynak: Yazarlarn ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar
Not: Deneyimsizler baz kategoriyi oluturmaktadr
ekil 3.16: Kadnlar iin eitimin getirisi, 2002-2011 ekil 3.17: Erkekler iin eitimin getirisi, 2002-2011

k
a
z
a
n
c

l
o
g
a
r
i
t
m
a
s

k
a
z
a
n
c

l
o
g
a
r
i
t
m
a
s

Kaynak: Yazarlarn ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar
Not: Eitimsizlik/ilkokul eitimi baz kategoriyi oluturmaktadr
Orta retim
alt
Genel orta
retim
zel
orta retim
Yksek
retim
Orta retim
alt
Genel orta
retim
zel
orta retim
Yksek
retim
21
IV. Gelecee Bak

34. Trkiyenin 2008-2011 dnemindeki yoksulluu azaltma performans
karlatrldnda koullu performansnn koulsuz performansndan daha iyi olduu
grlmektedir. Bu u anlama gelmektedir: balangtaki yoksulluk dzeyi, ayn dnemdeki
kresel byme ve lkenin byme oranlar gibi bir dizi gzlenebilir zellik dnldnde,
zellikle 2,5 ABD$-SAGP yoksulluk snr iin Trkiyenin performans beklenen deere gre
daha iyi olmutur (ekil 4.1). Buradaki soru, Trkiyenin ayn yolda ayn hzla devam
edebilmesi iin gerekli koullarn mevcut olup olmaddr. En yoksul ve krlgan gruplar da
dahil olmak zere toplumun kesimleri kapsanmadan adil bir toplumu salayacak kapsayc
ekonomik bymeyi baarmak zordur. Bir toplum, cinsiyet, doum yeri, anne-babann gemii
gibi dsal koullar dikkate almakszn insan ve retim potansiyelini en st dzeye
karabilmelidir. Bu blmde Trkiyenin yoksulluu azaltmada ve paylalan refah
arttrmada karlaabilecei zorluklar ksaca tartlmaktadr.

35. Trkiyenin yoksulluu azaltma ve paylalan refah arttrma alanlarnda son
zamanlarda elde ettii kazanmlarn srdrmenin anahtar igc
piyasasndadr. Trkiye kresel ekonomik kriz sonrasnda yeni istihdam yaratmada
nemli bir baar yakalamtr ve bu durum refah artlarnm srekliliine katkda
bulunmutur. Bununla birlikte, demografik deiimler gz nne alndnda,
Trkiyenin istihdam yaratma ve retkenlii arttrma hzn korumas gerekecektir; ve
eer daha fazla kadn igc piyasasna girmeye balarsa bu daha da gerekli hale
gelecektir. Trklerin eitim dzeyi ykselmektedir ve kantlar eitimin getirilerinin
Trkiyede halen yksek olduunu gstermektedir. Bununla birlikte, getiimiz on ylda
eitim getirilerindeki azalma bir endie kaynadr ve bu durum genler arasnda
ekil 4.1: Trkiyenin 1,25, 2,50 ve 5 ABD$/SAGP yoksulluk snrlarna gre yoksulluu azaltma
performansnn karlatrlmas, 2008-2011, %
Gnlk 1,25 ABD$-SAGP
Gnlk 2,50 ABD$-SAGP
Gnlk 5 ABD$-SAGP
Tm (3 yllk aralk)
rneklem: kresel
Y
l
l
k

b
a
z
a

g
e
t
i
r
i
l
m
i

y
o
k
s
u
l
l
u
k

a
z
a
l
m
a
s

lkelerin performansnn yzdelik dilimlerdeki yeri
(koulsuz dalm)
(koulsuz dalm)
(koulsuz dalm)
Koulsuz yzdelik dilim Koullu yzdelik dilim Koulsuz yzdelik dilim Koullu yzdelik dilim Koulsuz yzdelik dilim Koullu yzdelik dilim
Karlatrma: Trkiye
Beta: Kresel; Yoksulluk snr; Tm; Model; 3 yllk aralk
Gnlk 1,25 ABD$-SAGP
(2008-2011)
ECA (tm gelir dzeyleri), Trkiye
Gnlk 2,50 ABD$-SAGP
(2008-2011)
Gnlk 5 ABD$-SAGP
(2008-2011)
Not: Koullu deikenler: FGT0, kii bana den GSYH, denize kys olmama, krlganlk, kresel byme oran, lke byme oran. Karlatrma
metodolojisi: Newman, John L., Joo Pedro Azevedo (2013) "Setting reasonable performance targets for public service delivery," Policy Research
Working Paper Series 6385, The World Bank.
(http://ideas.repec.org/p/wbk/wbrwps/6385.html). Hesaplamada Minh Cong Nguyen ve Joao Pedro Azevedonun Stata ADO program
kullanlmtr. Veriler: ECA rakamlar iin ECAPOV verileri, dier tm blgeler iin 3 Mart 2014 itibariyle WDIdan alnan POVCALNET verileri
kullanlmtr. Hesaplamalar ve grseller Joao Pedro Azevedo ve Minh Nguyen (ECA statistik Gelitirme Ekibi) tarafndan hazrlanmtr..

22
becerilerine uygun i bulma konusundaki zorluklarn habercisi olmas bakmndan
zellikle nemlidir. Dolaysyla, iyi iler yaratmak hem byme hem de paylalan refah
iin zorlu bir grevdir (Grun ve dierleri, 2013).

36. Bu analizde ortaya konulduu gibi, Trkiyede kadnlarn igcne katlm
ok dktr ve yoksulluun ve eitsizliin azaltlmasna kadnlarn katks
olduka snrldr. Uraz ve dierlerine (2010) gre, kadnlarn igcne katlm
orannn bu kadar dk olmas, aadaki gzlemlerin ortaya koyduu farkl arz ve
talep faktrlerinin bir bileimi ile ilikilendirilebilir: (i) beceri dzeyi dk erkekler ile
kadnlar arasnda kazan bakmndan byk bir fark mevcuttur ve bu durum igc
piyasasna girmek iin tevik unsurlarn azaltmaktadr; (ii) beceri dzeyi dk kentsel
kadnlar, ucuz ocuk bakm olanaklarnn bulunmamas sebebiyle almalar halinde
yksek bir frsat maliyeti ile karlamaktadrlar; (iii) hanehalk zenginlii arttka ve
aile reisinin eitim dzeyi ykseldike beceri dzeyi dk kentsel kadnlarn alma
olasl dmektedir. Kadnlarn ekonomiye katlmlarn arttrmak, paylalan refah
arttrmann ve yoksulluu azaltmann nemli faktrlerinden birisi olabilir. lk olarak,
daha fazla eitimli kadn, dolaysyla daha fazla orta snf hanehalk zaman iinde de olsa
kadnlarn igcne katlmndaki arttan ve eitime eriimdeki eitsizliklerin
azaltlmasndan yararlanabilecektir. Dolaysyla, bu alandaki politikalar hem byme
hem de sosyal kapsayclk iin nemlidir.

37. Srdrlebilir ve paylalan ekonomik bymenin n koullarndan birisi
piyasalara eit eriimdir. Finansal kapsayclk verilerinin de gsterdii gibi,
Trkiyede (banka hesaplarna ve krediye eriim ile llen) finansal hizmetlere eriim
ECA ortalamasnn biraz zerindedir. Bununla birlikte, Avrupa Birlii ile
karlatrldnda Trkiyede finansal hizmetlere eriim daha dk dzeydedir.
rnein, Trkiyedeki 15 ya zeri nfusun yzde 58i kaytl finansal kurulularda
hesap sahibi iken, ECA ortalamas yzde 45, AB ortalamas ise yzde 91dir.

38. Farkl gruplar arasnda finansal hizmetlere eit olmayan eriim, finansal
araclk dzeyinden daha nemli bir sorundur. Banka hesaplarna eriim
bakmndan erkekler lehine ok byk bir cinsiyet uurumu bulunmaktadr. zellikle,
15 ya zeri erkeklerin yzde 82sinin finansal hesaplara eriimi varken, bu oran
kadnlar iin sadece yzde 33tr (ekil 4.2). Bu uurum farkl gelir dzeyindeki gruplar
arasnda da mevcuttur. Nfusun en st yzde 60lk kesiminde finansal hesaplara eriim
oran yzde 63 iken, en alt yzde 40lk kesiminde sadece yzde 51dir (ekil 4.3).
Dolaysyla, gelecekte paylalan refahn srdrlebilmesi iin finansal kapsayclk
nemli bir politika gndemi olmaldr.
ekil 4.2: Trkiye, ECA ve Euro blgesi lkelerinde
finansal kurululara eriim, +15 ya nfusun
yzdesi olarak
ekil 4.3: Trkiyede farkl gelir dzeyindeki gruplar
arasnda finansal kurululara eriim, +15 ya
nfusun yzdesi olarak
Kadn
Erkek
Hesap Kredi
Kredi Hesap
En alt %40
En st %40
+
1
5

y
a
f
u
s
u
n

y
z
d
e
s
i

+
1
5

y
a
f
u
s
u
n

y
z
d
e
s
i

Kaynak: Findex
Kaynak: Findex
23
39. Trkiyede yoksulluun daha fazla azaltlmas sadece kuak ii snf
hareketliliine deil ayn zamanda kuaklar aras hareketlilie de nemli lde
bal olacaktr. Hentschel ve dierleri (2010) kuaklar aras eitsizlik geiinin
Trkiyenin bugnk gen kuan gl bir ekilde etkilediini ortaya koymutur.
Yazarlar, bireyin tek bana deitiremeyecei koullarn veya faktrlerin Trkiyede
yaam anslarnn ok nemli belirleyicileri olduunu gstermektedir. zellikle, bir
kiinin doduu blge veya anne-babasnn eitim gibi faktrler lkede varlk dalm
ile ilgili frsat eitsizliinin te ikisini aklamaktadr. Ailelerin sosyoekonomik gemii,
eitimde frsat eitsizlii bakmndan da nemli bir belirleyici faktrdr. Trkiye eitim
sonularnda sosyoekonomik gemiin neminin azaltlmasnda ilerleme kaydetmekle
birlikte (baknz OECD, 2013), OECD lkeleri arasnda halen bu faktrlerin bireysel
baar zerinde en fazla etkiye sahip lkelerden birisi konumundadr. Erken ocukluk
eitimi ve zellikle dezavantajl blgelerdeki ve ehirlerdeki okullarda eitimin
kalitesinin ykseltilmesine ynelik nlemler, son zamanlardaki iyilemelerin
srdrlmesi ve hzlandrlmas bakmndan nemlidir.

40. Trkiye demografik avantajndan yararlanmaya devam edecektir ancak 2025
ylndan sonra bu durum nemli lde deiecektir. Ekteki ekil A:9da grld
gibi, Trkiye 1980 ylndan bu yana demografik frsat penceresinden yararlanmaktadr.
ocuklarn ve yallarn oran derken alma andaki nfusun oran artmaktayd;
alma andaki nfusun oran 2020li yllarda en yksek seviyeye kacaktr. Ancak
bu pencerenin kapanmas ile birlikte, Trkiye yalanma sorunu ile kar karya
kalacaktr. Yallar yoksulluktan en fazla etkilenen kesim iinde yer almamakla
(ocuklar en fazla risk altnda olan gruptur) ve emekli maalar nfusun en alt yzde
40lk kesiminde gelir artna nemli lde katkda bulunmakla birlikte, emeklilik
yann dk olduu ve nispeten cmert aylk balama oranlar gz nnde
bulundurulduunda emeklilik sisteminin nemli aklar vermeye devam edecei
ngrlmektedir. Artan salk hizmeti maliyetleri de yalanmann mali ykn
arlatracaktr. Bu maliyetlerin ynetilebilmesi ve kaynaklarn yallkta krlganln
azaltlmas zerinde younlatrlabilmesi iin, daha uzun alma srelerinin
zendirilmesi nemli olacaktr.

41. zetleyecek olursak, Trkiye yoksulluun azaltlmas ve paylalan refahn
arttrlmas bakmlarndan dikkat eken bir performans gstermitir. Sonu olarak,
lkede orta snf byten gl bir yukar ynl kuak ii hareketlilik olmutur. Bu
olumlu deiimlerin balca etkenleri igc piyasasndan, sosyal yardmlardan ve
emeklilik maalarndan kaynaklanmtr. Bununla birlikte, ayn yolda ilerlenebilmesi
iin, baz zorluklarn almas gerekecektir: (i) cinsiyet uurumunun ve kentsel/krsal
uurumlarnn daraltlmas zerinde odaklanarak piyasalara erilimin arttrlmas; (ii)
kadnlarn igc piyasasna katlmlarnn arttrlmas; (iii) bireylerin sorumlu
tutulamayaca koullar ile sosyoekonomik sonular arasndaki balantlarn
zayflatlmas yoluyla kuaklar aras eitsizliin azaltlmas.

24
Kaynaka

Antman, Francisca, and David McKenzie. 2007. Earnings mobility and measurement
error: a pseudo-panel approach. Economic Development and Cultural Change, 56(1):
125-161.

Azevedo, Joao Pedro, Davalos, Maria Eugenia, Diaz-Bonilla, Carolina, Atuesta, Bernardo
and Raul Andres, Castaneda. 2013. "Fifteen years of inequality in Latin America how
have labor markets helped ?," Policy Research Working Paper Series 6384, The World
Bank.

Azevedo, Joao Pedro, Minh Cong Nguyen, and Viviane Sanfelice. 2012. Shapley
Decomposition by Components of a Welfare Aggregate. Washington, DC: World Bank.
Mimeo.

Azevedo, Joao Pedro, Minh Cong Nguyen, and Viviane Sanfelice. 2012. "Adecomp: Stata
module to estimate Shapley Decomposition by Components of a Welfare Measure,
Statistical Software Components S457562, Boston College Department of Economics.

Azevedo; Joao Pedro, Inchauste, Gabriela, Olivieri, Sergio, Saavedra, Jaime and Hernan
Winkler. 2013. Is Labor Income Responsible for Poverty Reduction? A Decomposition
Approach. Policy research working paper 6414. The World Bank.

Azevedo, Joao Pedro and Minh Cong Nguyen (2014) Understanding shared-prosperity:
A decomposition Washington, DC: World Bank. Mimeo.

Barros, Ricardo Paes, Mirela de Carvalho, Samuel Franco, and Rosane Mendoa. 2006.
UmaAnlise das Principais Causas da Queda Recente na Desigualdade de Renda
Brasileira. In: Revista Econmica 8 (1): 117147. Rio de Janeiro: Universidade Federal
Fluminense. http://www.uff.br/revistaeconomica/V8N1/RICARDO.PDF

Essama-Nssah, B. 2012. Identification of Sources of Variation in Poverty Outcomes.
World Bank Policy Research Working Paper 5954.

Ferreira, Francisco H. G., Julian Messina, Jamele Rigolini, Luis-Felipe Lpez-Calva, Maria
Ana Lugo, and Renos Vakis. 2013. Economic Mobility and the Rise of the Latin American
Middle Class. Washington, DC: World Bank. doi: 10.1596/978-0-8213-9634-6. License:
Creative Commons Attribution CC BY 3.0

Fortin, Nicole, Thomas Lemieux and Sergio Firpo. 2011. Decomposition Methods in
Economics. In: Ashenfelter Orley and Card David (eds) Handbook of Labor Economics,
Vol. 4A , pp. 1-102. Northolland, Amsterdam.

Grun, Rebekka, Cristobal Ridao-Cano, Sinem Capar, Victoria Levin, Meltem Aran, Carola
Gruen, Levent Yener and Tolga Cebeci. 2013. Good Jobs in Turkey Programmatic
Economic Sector Work. Washington, DC: World Bank.

Hentschel, Jesko, Meltem Aran, Raif Can, Francisco H. G. Ferreira, Jrmie Gignoux, and
Arzu Uraz. 2010. Life Chances in Turkey Expanding Opportunities for the Next
Generation. The World Bank.

Juhn, Chinhui, Kevin Murphy, and Brooks Pierce. 1993. Wage Inequality and the Rise of
Returns to Skill. Journal of Political Economy 101 (3): 410442.

25
Lanjouw, Peter, Jill Louto, and David McKenzie. 2011. Using Repeated Cross-Sections to
Explore Movements in and out of Poverty. World Bank Policy Research Working Paper
5550.

Lopez-Calva, Luis F. and Ortiz-Juarez, Eduardo, 2011. "A vulnerability approach to the
definition of the middle class," Policy Research Working Paper Series 5902, The World
Bank.

Mohamed Ihsan, Ajwad, Meltem, A. Aran, Mehtabul Azam and Jesko S. Hentschel. 2013. A
methodology Note on the Employment and Welfare Impacts of the 2007-08 Financial
Crisis. Development Analytics.

Newman, John and Joao Pedro, Azevedo. 2013. Setting reasonable performance targets
for public service delivery. Policy Research Working Paper Series 6385. The World
Bank.

OECD, 2013. The 2013 PISA Assessment. Paris.

Shapley, Lloyd. 1953. A value for n-person games. In,Contributions to the Theory of
Games, ed. H. W. Kuhn and A. W. Tucker 2. Princeton, N.J.: Princeton University Press.

Shorrocks Anthony. 1999. Decomposition Procedures for Distributional Analysis: A
Unified Framework Based on Shapley Value. University of Essex and Institute for Fiscal
Studies. Mimeo.

Shapley, L. 1953. A value for n-person games. In,Contributions to the Theory of Games,
ed.H. W. Kuhn and A. W. Tucker 2. Princeton, N.J.: Princeton University Press.

Uraz, Arzu and Aran, Meltem A. and Hu samog lu, Mu erref and Okkal analm, Dilek
and Capar, Sinem, 2010. Recent Trends in Female Labor Force Participation in Turkey.
Working paper 2. State Planning Organization of the Republic of Turkey and World
Bank. Welfare and Social Policy Analytical Work Program.

World Bank. 2005. Turkey Joint Poverty Assessment Report. Two volumes. Report No.
29619-TU. Washington DC : World Bank.

World Bank. 2010. Turkey Country Economic Memorandum (CEM). Sustaining High
Growth: The Role of Domestic Savings. Synthesis Report. Report No. 66301-TR.
Washington, DC: World Bank.

World Bank. 2011. Turkey Country Economic Memorandum Informality: Causes,
Consequences, Policies. Report No. 48523-TR. Washington DC: World Bank.

World Bank. 2013a. Economic crisis affecting the welfare of families in Turkey.
Washington DC: World Bank.

World Bank. 2013b. Turkey: Managing Labor Markets Through the Economic Cycle.
Report No: 70130 TR. World Bank and Ministry of Economic Development.

World Bank. forthcoming. Turkey Public Finance Review Turkey in Transition: Fiscal Policy
for Sustainable Economic Growth.

26
Ekler

A1. Dier ekiller ve tablolar

ekil A1: Farkl refah toplamlar ve yllar iin paylalan refah gstergeleri, %
a) Kii bana tketim b) Kii bana tketim (+salk,
dayankl tketim mallar ve kira)
c) Kii bana gelir
en alt % 40lk kesimde art
toplam nfustaki art
toplam nfustaki art
toplam nfustaki art
Kaynak: Dnya Bankas personelinin ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar
Notlar: Yllk baza getirilmi art oran geometrik ortalama kullanlarak hesaplanmtr
ekil A2: Trkiye ve seilen AB ve LAC lkeleri iin kii bana den gelir Gini katsays
Trkiye Uruguay Arjantin Litvanya Letonya
spanya
talya
AB-15
AB-11
Kaynak: ECATSD ekibinin ECA lkelerine ilikin hesaplamalar . LAC lkeleri iin kaynak: Azevedo, Davalos, Diaz-Bonita,
Atuesta, Castaneda (2013).
Notlar: AB ve Trkiye iin kaynak: EU-SLIC
27

Tablo A.1: 2002-2011 dnemindeki tm yllar iin dalm karlatrmasnn zeti

Karlatrma Gruplar
Ortalama Pen parade Genelletirilmi
Lorenz erisi
Kii bana tketimin yetikin bana tketim edeeri
ile karlatrmas, 2002-2012
Aada Aada Aada
Kaynak: Dnya Bankas personelinin ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar.
Notlar: Daha dk Pen Parade deeri birinci derece istatistiksel stnlk anlamna gelir. Daha dk Genelletirilmi
Lorenz Erisi deeri ikinci derece istatistiksel stnlk anlamna gelir. Joao Azevedo ve Samuel Franco tarafndan yazlan
Alorenz ado kullanlmtr. ndirmek iin Statada ssc install alorenz yazn.

Tablo A.2: Kii bana tketim modeli
Katsay
Kadn aile reisi -0,159***
Okuryazar 0,107***
lkokul 0,318***
lkokul mezunu 1,673***
Ortaokul 0,462***
Mesleki 0,616***
Lise 0,542***
Meslek lisesi 0,781***
2-yllk yksek renim 0,886***
4-yllk yksek renim 1,216***
Yksek lisans 1,333***
6 ya alt ocuk says -0,294***
7-15 ya aras ocuk says -0,260***
6 ya alt ocuk says, kare 0,016***
7-15 ya aras ocuk says, kare 0,011***
Krsal alan -0,441***
Krsal kukla deikeni ile eitimin etkileimi Evet
Doum tarihi grubu Evet
Doum tarihi gruplar ve eitim Evet
Rkare=0.41.7
Kaynak: Yazarlarn ECAPOV verilerine dayal hesaplamalar.
Notlar: Tketim toplam, salk, dayankl tketim mallar ve kira dahil kii bana tketimdir. rneklem: 25-55 ya
aras hanehalk reisleri. Eitim iin baz kategori okuryazar olmayanlar.
***Yzde 1de anlaml

Tablo A.3: Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, alt snr
Balang
(2002)
Yoksul 43 58 41 0 100
Krlgan 37 1 58 40 100
Orta Snf 20 0 2 98 100
Toplam 100 22 38 40 100
Notlar: Gei matrisi 2002-2011 dnemine ait bir sentetik panele dayaldr. Refah toplam salk,
dayankl tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir. rneklem: 25-55 ya aras
hanehalk reisleri. Kii bana tketimin tahmin edilmesi iin kullanlan regresyonun ayrntl sonular
ekteki Tablo A.1de sunulmutur.

28

Tablo A.4a: Kentsel Alanlar iin Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr

Balang
(2002)

Her bir grubun
2011 ylnda
toplam nfus
iindeki pay
Yoksul 39 29 46 25 100 58
Krlgan 37 12 42 46 100 72
Orta Snf 24 5 25 69 100 91
Toplam 100 15 38 48 100 72
Tablo A.4b: Krsal Alanlar iin Hareketlilik Matrisi, 2002-2011, st snr

Balang
(2002)

Her bir grubun
2011 ylnda
toplam nfus
iindeki pay
Yoksul 52 55 31 14 100 58
Krlgan 35 30 44 26 100 72
Orta Snf 13 16 35 50 100 91
Toplam 100 42 37 22 100 72
Notlar: Gei matrisi 2002-2011 dnemine ait bir sentetik panele dayaldr. Refah toplam salk, dayankl
tketim mallar ve kira dahil olmak zere kii bana tketimdir. rneklem: 25-55 ya aras hanehalk reisleri. Kii
bana tketimin tahmin edilmesi iin kullanlan tahminin ayrntl sonular ekteki Tablo A.1de sunulmutur.

ekil A3: Kii bana gelire dayal olarak 2002-2011 dneminde Trkiyedeki yoksul kesim, krlgan kesim,
orta snf, %
Yoksul Krlgan Orta Snf
29

Tablo A5. 2002 ve 2011 yllarnda kiisel zelliklere gre yoksul, krlgan veya orta snfta olma
olasl, %

2002 2011
Yoksul Krlgan Orta Snf Toplam Yoksul Krlgan Orta Snf Toplam
Yaanlan yer
Kentsel 53,1 27,2 19,8 100 18,2 34,7 47,1 100
Krsal 59,7 29,2 11,2 100 40,1 34,2 25,7 100
Eitim, 15+
Yok/<1-4 67,25 25,13 7,62 100 38,97 27,18 23,85 100
Tamamlamam, 5-12 53,78 31,6 14,62 100 21,49 38,91 39,6 100
Genel ortaretim 33,44 35,96 30,6 100 10,66 32,92 56,42 100
zel ortaretim 30,11 35,64 34,25 100 8,36 29,63 62,01 100
Yksek retim 9,68 24,79 65,53 100 2,21 11,22 86,57 100
Cinsiyet, 15+
Kadn 49,9 31,6 18,5 100 19,34 34,41 46,25 100
Erkek 51,39 29,84 18,77 100 21,64 34,41 43,94 100
Medeni Durum, 15+
Evli 50,0 31,3 18,8 100 20,1 35,6 44,3 100
Hi evlenmemi 52,8 29,9 17,3 100 22,0 32,5 45,6 100
Dul 50,6 29,4 20,1 100 22,0 30,5 47,5 100
Boanm/ayr 44,0 20,6 35,4 100 11,1 28,2 60,8 100
gc durumu, 15+
alan 8,7 29,4 22,0 100 12,4 30,5 57,1 100
Hi Kendi iini yapan 50,7 31,4 17,9 100 26,2 33,2 40,5 100
siz 67,8 23,5 8,7 100 33,6 34,1 32,3 100
Emekli 27,3 39,0 33,7 100 5,9 35,3 58,9 100
renci 46,0 33,2 20,8 100 22,4 37,3 40,4 100
Yevmiyeli 54,3 30,0 15,7 100 26,4 38,2 35,4 100
Ya Gruplar
<5 66 23 11 100 34 37 28 100
5-15 69 21 10 100 40 34 26 100
15-50 54 29 17 100 22 34 44 100
50-65 38 37 25 100 13 33 54 100
65+ 46 36 18 100 20 40 40 100
Not: Farkl snflar belirlemek iin kii bana gelir kullanlmtr. Snflara gre refah ayrm ile tutarllk iin tketim
yerine gelir kullanlmtr.
ekil A4: Trkiyede gelir ve kii bana tketim yoksulluu, %
N
f
u
s
u
n

%
s
i

Gnlk 5 ABD$-SAGP
tketim (+salk, dayankl tketim
mallar ve kira) yoksulluu
gelir yoksulluu
30

Tablo A6. Seilen yllar iin nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki nfus profili

En alt yzde 40lk kesim En st yzde 60lk kesim
2002 2007 2009 2011 2002 2007 2009 2011
Yaanlan yer
Kentsel 50,1 57,9 56,1 57,0 64,0 77,5 77,4 75,4
Krsal 49,9 42,1 43,9 43,0 36,0 22,5 22,6 24,6
Eitim, 15+
Yok/<1-4 28,4 29,0 29,2 29,4 13,9 11,8 12,5 11,7
Tamamlamam, 5-12 63,9 58,5 59,2 58,0 58,0 54,1 53,2 51,8
Genel ortaretim 5,7 9,2 6,1 6,8 14,9 18,3 12,9 12,3
zel ortaretim 1,6 2,2 4,2 4,1 5,2 5,6 8,5 9,1
Yksek retim 0,5 1,1 1,3 1,6 7,9 10,2 12,8 15,1
Cinsiyet, 15+
Kadn 52,9 52,0 52,8 52,5 51,9 50,4 49,9 50,0
Erkek 47,1 48,0 47,2 47,5 48,2 49,6 50,1 50,0
Medeni Durum, 15+
Evli 66,5 68,0 68,2 66,7 67,6 68,5 68,1 68,0
Hi evlenmemi 27,1 25,3 24,8 26,1 25,4 24,4 24,3 24,7
Dul 5,7 5,7 5,7 5,6 6,0 5,4 5,7 5,2
Boanm/ayr 0,7 1,0 1,3 1,6 1,1 1,8 1,9 2,1
gc durumu, 15+
alan 17,7 22,6 21,8 26,0 25,0 31,1 31,0 35,1
Hi Kendi iini yapan 32,2 21,2 25,7 20,7 22,5 14,9 18,7 16,1
siz 6,0 4,8 6,8 5,2 3,3 2,4 4,4 3,5
Emekli 2,4 4,0 2,8 3,3 7,4 10,5 8,8 9,0
renci 5,3 6,5 6,4 6,7 7,9 6,1 6,8 7,0
Yevmiyeli 36,5 41,0 36,4 38,1 33,9 35,1 30,4 29,4
Toplam 100 100 100 100 100 100 100 100
Not: Nfusun en alt yzde 40lk ve en st yzde 60lk kesimlerinin tespiti iin kii bana tketim (+salk, dayankl
tketim mallar ve kira) kullanlmtr.

ekil A5: Yllara gre gelir yoksulluu ayrm
Gnlk 5 ABD$-SAGP
ekil A6: Yllara gre Gelir Gini katsays ayrm
%

P
u
a
n

Yetikinlerin pay
gc kazanc
Emeklilik maa
Tarmsal gelir
Yetikinlerin pay
gc kazanc
Emeklilik maa
Tarmsal gelir
alanlarn pay
Sosyal yardm
Dviz transferleri
Dier gelir
alanlarn pay
Sosyal yardm
Dviz transferleri
Dier gelir
Not: Yoksulluk snr gnlk 5 ABD$-SAGP. Refah toplam kii bana
gelir.
Not: Refah toplam kii bana gelir.
31

Tablo A.7: Seilen yllar iin nfusun en alt yzde 40lk kesimindeki hanehalk profili

En alt yzde 40lk kesim En st yzde 60lk kesim
2002 2007 2009 2011 2002 2007 2009 2011
Hanehalkndaki ocuk says
0-1 31,0 34,6 35,6 37,1 65,7 70,0 71,4 73,2
2 25,5 26,6 28,8 28,6 22,9 21,9 21,2 20,1
3 20,3 18,8 18,3 16,8 7,4 6,3 5,6 4,9
4 11,5 8,8 8,2 7,5 2,6 1,3 1,1 1,4
5+ 11,8 11,3 9,2 10,0 1,4 0,5 0,8 0,5

Bamllk Oran 0,43 0,43 0,42 0,41 0,3 0,3 0,3 0,3
Hanehalk Bykl
1 0,4 0,3 0,7 0,8 1,4 1,5 2,0 2,3
2 3,0 2,8 3,9 3,7 10,7 11,9 13,2 14,8
3 6,0 8,8 8,9 9,2 18,6 23,1 23,6 24,8
4 17,4 19,9 21,3 21,7 31,5 31,2 30,5 30,2
5 18,1 21,5 20,5 20,6 18,4 16,3 16,2 15,2
6-10 47,3 38,5 39,8 37,6 18,4 15,0 13,8 12,2
10+ 7,9 8,2 5,0 6,4 1,1 1,0 0,7 0,7
Hanehalk Eitim Durumu
Yok/<1-4 27,0 22,0 23,2 21,9 8,2 6,7 7,9 7,8
Tamamlamam, 5-12 67,1 67,2 67,3 67,0 62,7 60,2 56,7 54,3
Genel ortaretim 3,8 7,4 4,4 5,2 12,3 15,0 10,6 10,1
zel ortaretim 1,7 2,2 4,1 4,2 6,2 5,8 9,8 9,9
Yksek retim 0,5 1,3 1,0 1,7 10,6 12,3 15,0 17,9
Hanehalk gc Durumu
alan 35,7 43,7 36,8 43,6 43,7 47,4 45,5 49,4
Hi Kendi iini yapan 41,7 30,3 33,8 29,8 33,9 25,1 27,2 24,8
siz 5,0 4,4 7,6 5,2 1,6 1,1 3,4 2,0
Emekli 6,5 8,8 6,6 7,5 14,1 19,7 15,6 16,3
renci 0,0 0,0 0,2 0,0 0,1 0,2 0,3 0,3
Yevmiyeli 11,1 12,8 14,9 13,8 6,7 6,6 8,1 7,2
Not: Nfusun en alt yzde 40lk ve en st yzde 60lk kesimlerinin tespiti iin kii bana tketim (+salk, dayankl
tketim mallar ve kira) kullanlmtr.

ekil A7: Cinsiyet, ya gruplar ve yllar baznda evli bireylerin oran
E
v
l
i

b
i
r
e
y
l
e
r
i
n

%
s
i

Kadn Erkek
Kadn Erkek
32

ekil A8: Emeklilik maa miktarna ve emeklilerin payna gre gelir yoksulluu ayrm
Not: Gelir toplam kii bana gelirdir.
5 ABD$ / SAGP 2005
%

p
u
a
n

Y
e
t
i
k
i
n
l
e
r
i
n

p
a
y
a
l
a
n
l
a
r
n

p
a
y
c
r
e
t
l
e
r

E
m
e
k
l
i
l
e
r
i
n

p
a
y

E
m
.

m
a
a

m
i
k
t
a
r

S
o
s
y
a
l

y
a
r
d
m

D
v
i
z

t
r
a
n
s
f
e
r
l
e
r
i

T
a
r
m
s
a
l

g
e
l
i
r

D
i
e
r

g
e
l
i
r

ekil A9: Toplam bamllk oran tahminleri ve projeksiyonlar, 1950-2065
Yllar
T
o
p
l
a
m

b
a
m
l
k

o
r
a
n

(
%
)

Kore Cum.
Bat Avrupa
Trkiye
L. Amerika ve Karayipler
Kaynak: Birlemi Milletler, Ekonomik ve Sosyal ler Blm, Nfus Dairesi (2013): Dnya Nfus Beklentileri: 2012 Revizyonu.
New York
Not: Toplam bamllk oran, 0-19 ya ve 65+ ya gruplarndaki nfus toplamnn 20-64 ya grubundaki toplam nfusa orandr.
33

M
a
l
t
a

Y
u
n
a
n
i
s
t
a
n
(
2
)

S
l
o
v
e
n
y
a

F
r
a
n
s
a

(
2
)

L
k
s
e
m
b
u
r
g

B
e
l
i
k
a

(
3
)

M
a
c
a
r
i
s
t
a
n

L
e
t
o
n
y
a

H
o
l
l
a
n
d
a

(
2
)

P
o
r
t
e
k
i
z

r
l
a
n
d
a

(
2
)

L
i
t
v
a
n
y
a

P
o
l
o
n
y
a

n
g
i
l
t
e
r
e

S
l
o
v
a
k
y
a

B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n

H
r
v
a
t
i
s
t
a
n

s
p
a
n
y
a

R
o
m
a
n
y
a

E
s
t
o
n
y
a

e
k

C
u
m
.

T
r
k
i
y
e

(
3
)

A
B
D

(1) NACE Rev. 2 Blm B-S; Danimarka, Almanya, talya, Kbrs, Avusturya, Finlandiya ve sve: yasal asgari cret yok.
(2) 2011. (3) 2010. Kaynak: Eurostat (online veri kodu: earn_mw_avrg2)
ekil A10: Asgari cretlerin ortalama brt aylk kazanlarn ortalama deerine oran, 2012
34
A2. Kuak ii hareketlilii tahmin etmek amacyla sentetik panelin oluturulmas
iin kullanlan yntem

ki turdan oluan bir enlemesine anketimiz (tur 1 ve tur 2 olarak adlandrlmtr) olduunu
varsayn. Her bir turdaki tketim ve gelirin dorusal bir modeli aadaki formller ile elde
edilebilir:

Burada i hanehalknn 1 nolu turdaki tketimi veya geliridir; i hanehalknn 2 nolu
turdaki tketimi veya geliridir; i hanehalknn dnem 1de hem birinci hem de ikinci
turda gzlenen zamanla deimeyen zelliklerinin vektrdr; ve i hanehalknn dnem
2de hem birinci hem de ikinci turda gzlenen zamanla deimeyen zelliklerinin vektrdr.

Enlemesine veriler kullanarak hareketlilik almas yapmadaki zorluk, iki turda ayn
hanehalklar iin tketimi veya geliri gzlemlemiyor olmamzdr. Dang ve dierleri (2011) bu
sorunu amak iin iki yntem sunmaktadr. Bu yntemler, ile arasndaki korelasyon
hakkndaki varsaymlar haricinde benzerdir. Bu yntem drt admda zetlenebilir:

ADIM 1: Yukardaki model 1 ve 2nin tahmin edilmesi ve her iki tur iin artk
deerlerin oluturulmas.

Burada stsimge yaplan gzlemlerin turunu belirtir; i hanehalknn dnem 1de birinci
turdaki gzleme dayal tketimi veya geliridir; i hanehalknn dnem 2de ikinci turdaki
gzleme dayal tketimi veya geliridir; i hanehalknn dnem 1de birinci turdaki gzleme
dayal olarak gzlenen zamanla deimeyen zellikleridir; i hanehalknn dnem 2de
ikinci turdaki gzleme dayal olarak gzlenen zamanla deimeyen zellikleridir; in OLS
(sradan en kk kareler) tahminidir; nin OLS tahminidir; ve ile artk deerlerdir.

ADIM 2: kinci turdaki gzlemler kullanlarak birinci tur tketimin tahmin edilmesi.

Burada i hanehalknn dnem 1de ikinci turdaki gzleme dayal tketimi veya geliridir;
i hanehalknn dnem 1de ikinci turdaki gzleme dayal olarak gzlenen zamanla
deimeyen zellikleridir. nin kkeni ve ile ilgili varsaymlara dayanmaktadr.
ve arasnda pozitif bant olmasn bekleriz; yani hanehalknn sabit etkileri veya geiken
olmayan tketim oklar. Yazarlar iki alternatif nermektedir:

a. st snr tahmin: Bu yntemde ile arasnda sfr bant varsaylr. Bu
varsaym altnda, yazarlar nin birinci tur tahminlerindeki artk deerlerin ampirik
dalmndan yerletirme ile rastgele ekilerek elde edilmesini nermektedir. Bu
yntemde tahminlerin hareketlilii olduundan fazla gstermesi olasdr.

35
b. Alt snr tahmin: Bu yntemde ile arasndaki bantnn 1e eit olduu
varsaylr. Bu varsaym altnda, ikinci turdaki artk deer tahminleri, yani ,
kullanlarak elde edilebilir. Bu yntemde tahminlerin hareketlilii olduundan az
gstermesi olasdr.

ADIM 3: , ve p yoksulluk snr kullanlarak yoksullua giri ve klarn
hesaplanmas. rnein, yoksulluktan k olasl aadaki gibi bulunur:

ADIM 4: st snr tahmin iin, adm 1, 2 ve 3n R defa tekrarlanmas.

Bu teknik gerek panel verilerinin yerini tutmaz, ancak panel veri tabanlar ile ilikili ampirik
zorluklarn almasna yardmc olur. Birinci zorluk, panel verilerini ynetmenin maliyetli ve
karmak olmasdr. Sentetik panel kullanm enlemesine verisi olan tm lkeler iin
kolaylkla tekrarlanabilir. kinci olarak, rassal olmayan ypranma sonularda nemli lde
yanlla sebep olabilir (Antman ve McKenzie, 2007).

A.3 Gelir yoksulluu ayrm iin kullanlan yntem

Bu yntem Azevedo ve dierlerinin (2013) almasndan alnmtr. Her bir faktrn
yoksulluun azaltlmasna katksnn ayrtrlabilmesi iin, her bir faktrn yoksulluktaki
toplam deiime katksn lmemize olanak tanyacak bir ereveye ihtiya duyarz. Bu
ileme Barros ve dierlerinin (2006) yntemi ile balyoruz ve kii bana geliri u ekilde
modelliyoruz:

Kii bana gelir, her bir bireyin gelirlerinin toplamdr; hanehalk yelerinin saysna
(n)baldr. Sadece 15 ya zerindeki bireylerin aile gelirine katkda bulunduunu kabul
edersek, kii bana den gelir ailedeki yetikinlerin saysna (nA) baldr. Dolaysyla, kii
bana den gelir u ekilde yazlabilir:

Yetikin bana gelir igc gelirini( ) ve igc d geliri ( ) ierir; igc d gelir kamu
sosyal transferlerini, emekli maalarn, dviz transferlerini ve dier gelirleri ierir:

Son olarak, hanehalkndaki tm yetikinler almyor olabilir ve hanehalk igc geliri
alan yetikinlerin gelirine baldr. Dolaysyla, alan yetikin bana igc gelirini u
ekilde ayrtrabiliriz:

Burada no alan yetikinlerin saysdr.

36
Baz lkelerde resmi yoksulluk oranlar hanehalk gelirine dayal olarak hesaplanmaktadr;
ayrca tketim ve gelir yoksulluu sklkla ayn eilimi gstermektedir. Bu gibi durumlarda,
demografik faktrlerin, igc gelirinin ve igc d gelirin yoksullukta gzlenen azalmaya
katklarn ayrtrmak iin denklem (5) yeterlidir.

Bu erevede, daha nce tartlan demografik, igc ve igc d bileenleri ayrabiliriz.
Kii bana den gelirin belirleyicilerin Metin Kutusu 2de zetlenmektedir.

Metin Kutusu 2. nerilen kii ba gelir ayrmnn emas

Kaynak: Yazarlarn Barros ve dierlerinin (2006) almasndan uyarlamas.

Yoksulluun azaltlmasna katklarn llmesi

F(.) refah dalmnn kmlatif younluk fonksiyonu olsun. Yoksulluk oranlar F(.)ye
bal olduundan dolay, her bir hanehalkndaki hanehalk tketimini denklem (6)daki
faktrlere ayrtrabiliriz. Sonu olarak, tm yoksulluk lleri bu bileenlerin bir
fonksiyonu olarak yazlabilir. Dolaysyla, her bir bileenin yoksulluktaki veya
dalmdaki deiime katks, balang ve biti dnemlerinde bu gstergelerin bir
fonksiyonu olarak ifade edilebilir.

Barros ve dierlerine (2006) gre, herhangi bir zamanda bu bileenlerin her birini
deitirerek refah dalmn simle edebiliriz. yoksulluk, eitsizlik veya baka bir
dalmsal istatistiin ls olsun. Bu durumda, bu l kmlatif younluk fonksiyonu
F(.)nin bir fonksiyonu olacaktr ve F(.) de yukardaki faktrlerin her birine bal
olacaktr:

Burada;

ve

K
i
i

B
a
n
a

D
e
n

G
e
l
i
r

Yetikinlerin
Pay
Yetikin Bana
Den Gelir
Yetikin Bana
Den gc Geliri
Yetikin Bana Den
gc D Gelir
alan Yetikinlerin
Pay
alan Yetikin
Bana gc Geliri
Yetikin Bana
Emeklilik Maa
Yetikin Bana Den
Sosyal Transferler
Yetikin Bana Den
Dviz Transferleri
Yetikin Bana Den
Dier Gelirler
37
Dnem 0 ve Dnem 1 iin kii bana gelirin dalmnn bilindii dnldnde,
Dnem 0daki gstergelerin gzlenen seviyelerini tek tek kararak Dnem 1 iin
karolgusal dalmlar oluturabiliriz. Her bir karolsugal dalm iin, yoksulluk
llerini hesaplayabiliriz ve bu karolgusal deerleri ilgili gstergede deiiklik
olmad durumda gerekleecek olan yoksulluk olarak yorumlayabiliriz. rnein, alan
yetikinlerin payndaki deiimin etkisi grmek iin, y hesaplayabiliriz; burada dnem
0da gzlenen deeri yerine dnem 1de gzlenen deeri alrz. Daha sonra, alan
yetikinlerin paynn etkisi, dnem 1de gzlenen ile tahmin edilen karolgusal
arasndaki fark olacak ekilde u hesaplamay yapabiliriz:

Benzer ekilde, yoksulluktaki deiime katklarnn hesaplanabilmesi iin, dnem 1deki
kii bana gelir dalmnn dier bileenlerin her biri dnem 0daki deerleri ile
deitirilebilir.

Elimizde panel veriler bulunmadndan dolay, dnem 1deki hanehalklarn dnem 0da
gzlemlemiyoruz. Dolaysyla, birinci dnem zelliklerini ikinci dneme aktarmak iin
sra-koruyucu dntrme yntemi kullanyoruz. Bu yntem ilk olarak Juhn, Murphy ve
Pierce (1993) tarafndan nerilen bir fikre dayanmaktadr. Buna gre, herhangi bir
eitsizlik lsn kullanarak igc gelir eitsizliini blme ayrtrmay mmkn
klan Mincer tr Sradan En Kk Kareler (OLS) regresyonunu altrarak
cretlerdeki deiiklikler ayrtrlmaktadr. Bunlardan birincisi, eitim ve deneyim gibi
gzlenebilir alan zelliklerinin dalmn gsteren miktar etkileridir ve denkleme
regresr olarak dahil edilirler. kincisi, regresyonun katsaylar yoluyla gzlenen
zelliklerin getirilerindeki deiimleri gsteren fiyat etkileridir. ncs ise, eitim ve
deneyim gruplarnda eitsizlikteki deiimleri yanstan regresyon artk deeridir
(gzlenemeyen zellikler). Miktar etkilerinin kar olgular, bir dnemdeki ortalama
gzlenebilir zellikler dier dneme aktararak oluturmak mmkn olmakla birlikte,
analizi tamamlamak iin yazarlarn her bir dnemdeki artklara bir deer vermesi
gerekmitir. Bylelikle, hanehalklarn her bir dnemdeki gelirlerine gre sralayarak ve
daha sonra birinci dnemden her bir yzde 20lik dilimdeki ortalama artk deeri alp
ikinci dnemde ayn yzde 20lik dilimdeki hanehalklarna bu deeri vererek bir kar
olgu oluturmulardr.

Bu durumda, Mincer modelini altrmak yerine, hanehalklarn toplam hanehalk
gelirlerine gre sralayarak ve daha sonra 0 dneminde her bir yzde 20lik dilim iin
denklem (5)teki her bir zellie ait ortalama deeri alp 1 dneminde ayn yzde 20lik
dilimdeki her bir hanehalkna vererek kar olgular oluturduk. rnein, eer igc
gelirinin etkisini ayrtryorsak, 0 ve 1 dnemlerinde gzlenen toplam hanehalk
gelirlerine gre hanehalklarn yzde 20lik dilimler halinde sralandrrz. Daha sonra
dnem 1deki her bir yzde 20lik dilim iin, dnem 1 igc gelirini, dnem 0da ayn
yzde 20lik dilimdeki hanehalklarnn ortalama igc geliri ile deitiririz.

38
Metin Kutusu 3. Barros ve dierlerinin (2006) Metodolojisi

Barros ve dierleri (2006) her bir kar olgusal simlasyonu i-ie bir ekilde
hesaplamaktadr (Metin Kutusu 3). ncelikle bir deiken alt kmesinin ortak etkisini
hesaplayarak ve daha sonra her bir deikenin marjinal etkisini tek tek kararak
deikenler arasndaki etkileimlerin yoksulluun azaltlmasna katksn tespit
etmektedirler. rnein, Metin Kutusu 3teki 2. admda, ncelikle birinci dneme ait hem
yetikinlerin paynn hem de yetikin bana gelirin ikinci dnemdeki dalma
aktarlmasnn ortak etkisini hesaplamaktadrlar. Daha sonra, sadece yetikinlerin payn
deitirmenin etkisi hesaplayarak, yetikinlerin payn deitirmenin dalm zerindeki
marjinal etkisini tahmin etmek iin bu iki simlasyonun farkn almaktadrlar. Ancak 4.
admda tek bana yetikin bana den gelirin etkisini hesaplamak yerine, hem yetikin
bana igc gelirini hem de igc d geliri deitirmenin etkisini hesaplamaktadrlar.
Bunu yapmalarnn sebebi, esas olarak, igc geliri ile igc d gelirin toplamnn
deien yetikin bana gelire eit olmas gerektiidir. Bununla birlikte, bu iki
simlasyonun sonular farkldr ve igc gelirinin simlasyonu ak bir ekilde
yaplmamaktadr, daha ziyade kmlatif etkilerin toplamnn toplam dalmsal deiime
eit olmasn salamak iin 8. admda bir artk deer olarak ortaya kmaktadr.

Bu prosedr ekilde deitiriyoruz: (1) refah ls olarak tketim zerinde
odaklanyoruz; (2) her seferinde tek deiken ekleyerek bir kmlatif kar-olgusal
dalm hesaplyoruz; (3) her bir bileenin Shapley-Shorrocks tahminlerini hesaplyoruz.
Barros ve dierlerinin (2006) yaklamnn aksine, bu yntemde gzlenen dalmsal
deiikliklerde deikenler arasndaki etkileimin katks belirlenmemektedir; herhangi
bir deikeni deitirmek potansiyel olarak dier tm deikenleri etkileyebilecei
dnldnde, bu ksmen en iyi yaklamdr. Bunun yerine, her bir deikendeki ve
dier tm deikenlerle etkileimindeki deiikliklerin etkisi, kmlatif kar olgular
arasndaki fark olarak hesaplanmaktadr. Metin Kutusu 4te olas bir yolun rnei
sunulmaktadr. rnek amacyla igc d gelir emeklilik maalarndan, transferlerden,
sermaye gelirlerinden ve dier gelirlerden olumaktadr.

Hanehalkndaki yetikinlerin paynn katks

Balang yoksulluk oran
gc d gelirin katks
alan yetikinlerin paynn katks
Yetikinlerin pay ile yetikin bana den gelir
arasndaki etkileimin katks
gc geliri ile igc d gelir arasndaki
etkileimin katks
gc geliri ile alan yetikinleri pay arasndaki
etkileimin katks
Nihai yoksulluk oran . gc gelirinin katks,
, artk deer olarak hesaplanr:
39
kinci metodolojik deiiklik, mikro ayrtrma literatrndeki ou almada olduu
gibi bu metodolojinin yola baml olma sorununu gidermeye yneliktir. Bir baka
deyile, kmlatif etkilerin hangi sra ile hesapland nemlidir
10
. Bu almann nemli
katklarndan birisi yola bamllk sorununa kar bilinen en iyi zm uygulamamzdr;
yani olas tm yollarda ayrmn hesaplanmas ve daha sonra Azevedo, Nguyen ve
Sanfelice (2012)
11
tarafndan nerilen yntem takip edilerek bunlar arasndaki
ortalamann alnmas. Bu olas her srada kmlatif ayrmn hesaplanmasn ve daha
sonra her bir bileen iin sonularn ortalamasnn alnmasn iermektedir. Sekiz
deikenimiz olduu iin, bu 40.320 olas ayrm yolu anlamna gelmektedir (8 deiken
iin sonu!). Her bir deikenin ortalama etkisi ayn zamanda her bir bileenin Shapley-
Shorrocks tahmini olarak da bilinmektedir
12
.

Bu yaklam iin bir uyar yaplmas gerekiyor: Bu ayrmlarn dayand kar-olgusal
gelir dalmlarnda denge tutarszl bulunmaktadr. Her seferinde sadece tek bir geyi
deitirdiimizden dolay, kar olgular bir ekonomik denge sonucu deil, daha ziyade her
seferinde tek bir faktr deitirebileceimizi ve dier tm faktrlerin sabit kaldn
varsaydmz kurmaca bir uygulamann sonucudur.

Metin Kutusu 4. Tek Olas Yol iin nerilen Yaklam

10
Yola bamllk mikro ayrm literatrnde yaygndr. Son literatr incelemeleri iin, baknz
Essama-Nssah (2012), Fortin ve dierleri (2011), ve Ferreira (2010).
11
Azevedoi Sanfelice ve Nguyen tarafndan hazrlanan bir Stata ado dosyas bu yaklam
uygulamaktadr. Dosyay indirmek iin, Stat iinde ssc install adecomp yazn.
12
Baknz Shapley (1953) ve Shorrocks (1999).
Balang eitsizlik oran
alan yetikinlerin
paynn katks
Transferlerin katks

Dier igc d gelirlerin
katks
Hanehalkndaki
yetikinlerin paynn katks

Emekli maalarnn katks

Sermaye gelirlerinin katks

Nihai eitsizlik oran. gc
gelirinin katks
40

A.4 Refah Toplamlar

Bu almada hem gelir hem de tketim refah toplamlar kullanlmtr. Bunlarn ana
kayna ECAPOV veri tabandr. ECAPOV veri taban, hanehalk bte anketlerine (HBA)
ve Yaam Standard lm Anketlerine (YSA) dayal olarak ECA lkeleri iin
uyumlatrlm bir veri kmesi sunmaktadr. Uyumlatrlm tketim toplamlarnn
oluturulmas iin zel bir metodoloji gelitirilmi ve uygulanmtr. ECA veri bankas
tketim toplam hanehalklarnn gda, giyim, elektrik-su-gaz, ulam, eitim, iletiim,
seyahat, elence ve eitli giderlerini iermektedir. Toplamda salk, kira ve dayankl
tketim mal giderleri yer almamaktadr. Toplamda lkeler aras blgesel fiyat
farkllklar ve TFE dzeltmesi dikkate alnmtr.

Bu almada tketim toplam salk ve dayankl tketim mal harcamalarn
iermektedir. Gelir toplam unlar iermektedir: igc piyasas kazanlar, emeklilik
maalar, sosyal yardmlar, dviz transferleri, tarmsal gelir ve dier gelirler (her bir
bileenin ayrntl aklamas Tablo A8de verilmitir). Gelir toplam kii bana olarak
ifade edilmitir. Yllar aras karlatrma iin, tketim ve gelir toplamlar, SAGP 2005
tketim dntrme faktr kullanlarak tutarl bir kmeye dntrlmtr.

Tablo A.8: Gelir bileenleri
Gelir Toplam bileenler
gc kazanlar Maalar, i geliri, ayni ve nakdi haklar, telif hakk
gelirleri, vs.
Emeklilik Maalar Kamu ve zel sektr emeklilik maalar, dul ve yetim
aylklar
Sosyal yardmlar Nakdi ve ayni yardmlar, elektrik-gaz-su denekleri,
kira, ulam, yakt, vs. yardm,
Tarmsal gelir Tarmsal rnlerden ve hayvanclk rnlerinden
elde edilen net gelir
Dviz transferleri Yurtdndaki hanehalk yelerinden ve
arkadalardan gelen transferler
Dier Menkul-Gayrmenkul geliri (tahvil, dviz, arazi,
ulam, kar pay), isizlik yardmlar*
Not: (*) Yazarlar isizlik yardmn da ayr bir bileen olarak ele almtr, ancak sonular nitel olarak farkl
kmamtr.

Pathways To The Middle Class in Turkey (Turkish)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pathways To The Middle Class in Turkey (Turkish)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

RESM OLMAYAN TERCMEDR

You might also like