Professional Documents
Culture Documents
Đ NG L C 3 0 PDF
Đ NG L C 3 0 PDF
ng lc 3.0
NG LC 3.0
publication@alphabooks.vn
copyright@alphabooks.vn
NG LC 3.0
Bn quyn ting Vit 2010 Cng ty Sch Alpha
Khng phn no trong xut bn phm ny c php sao chp hay pht hnh di bt k hnh thc
hoc phng tin no m khng c s cho php trc bng vn bn ca Cng ty Sch Alpha.
Ba: Nguyn V Thin Thanh
Bin tp vin Alpha Books: Trn Th Khuyn
ba
DanielH.Pink
ng lc
3.0
S tht kinh ngc v nhng ng c
thc y chng ta hnh ng
KimNgc,ThyNguytdch
NHXUTBNTHII
3
NG LC 3.0
U L NG LC
V NHU CU CA CON
NGI?
rongquntrhchini,vicxcnhcngc,
nglccaconngitrongcngvicgivaitrquan
trngvlbitonthenchtcaquntrnhns.Hnmt
thkqua,ccnhkhoahcrtnlcaranhiul
thuyt,giithchvnglccaconngi.
TrctincthknSigmundFreudngitmra
nhucu,nglcvphntchhnhvicaconngivi
l thuyt X. ng cho rng bn cht con ngi l li
bing. Con ngi ght lao ng v bi vy lun tm cch
trntrnhlmvic.Conngikhngcthamvng,khng
arabtksngkinnovtmcchntrnhmitrch
nhim.Ttcnhnggconngimunlsantoncho
bn thn v khng phi lm bt c iu g. Do vy, con
ngicncthng,cnbpbuc,cnbcnhcov
b pht. y chnh l trit l cy gy v c c rt trong
qunl.Nulthuytnycgitrthnhqunlsphi
lin tc qun thc cht ch nhn vin ca mnh nhng
ngi m h khng th tin tng v cng tc. Trong bu
4
L i ta
khngkhngtngtnhvy,ivicngiqunlv
ngi b qun l, khng c bt k c hi no cho thnh
cnghaysngtoc.
Hon ton tri ngc vi Freud, Douglas McGregor
(19061964)giosvquntrcaTrngKinhdoanh
SloantiihcMITlitinrngconngilunmun
hchivlhnhvithucvbnchtcanhnloi,
nh,h txydngtnh klutvtphttrin.L
thuyt Y ny cho rng con ngi khng coi trng phn
thng th hin bng tin bc m coi trng quyn t do
c ng u vi kh khn v thch thc. Cng vic
cangiqunllchpcnhchocnguyntpht
trinvhngchngtheonhucuchungcatchcl
hiuquvnngsuttia.
Liuiunycqultngcthtrthnhhin
thckhng?Vimtsngi,iunycthchiu
rng, l thuyt qun tr Y ng ngha vi qun l lng
lo v chm chp. iu ny khng ng v phn chng
minhnmtrongchicpudding,bigitrcalthuyt
nyckhngnhtiMcngnhnhiunikhc.
c c kt qu tt nht, nhn s c la chn cn
trngvhnhthnhccnhmngnht.Ngilnho
tibacanhmcthbinmttrongcccuchpca
nhm v nhng thnh vin cn li c th tho lun thoi
mivccvn,qua,giphchnlcvchunb
chosxuthinmtlnhomi.Ngilnhokhng
cn thm mun quyn lc na. Tng thnh vin c t
dophttrin,vthmchthchthquanstqutrnhpht
5
NG LC 3.0
L i ta
NG LC 3.0
L i ta
mntptrungvosthamnniticabnthnhot
ng . gii c bi ton nhn s hc ba, nhng
ngi ch doanh nghip cn phi hng bn thn cng
nhnhnvincngtychuyntLoiXsangLoiI.Cch
thcchuyninygmbaphnchnh:(1)Tnhtch
l kht khao c nh hng cho cuc i ca chnh
mnh;(2)Slmchlthithccngycngtrnn
tthn,giihnlnhvcnocnghaivibn
thn;v(3)Mcchlmongmiclmnhngg
phc v cho mc ch no cn cao c hn chnh bn
thnchngta.
Thngquacunschny,bnsthyrnghuhtcc
quannimcachngtavnglcukhnghnng.
Vnlchasccchdoanhnghipvnchatip
thu cch hiu mi v nhng th kch thch con ngi. C
qunhiutchcvnvnhnhdatrnccquannimv
timnngconngivnnglclmviccatngcnhn
lithi,lichackimnghimvchyubtngun
tphongtctpqunhnldatrncskhoahcchnh
xc. H tip tc theo ui nhng bin php nh cc k
hochkhuynkhchngnhnvchngtrnhthngtin
theoktqulmvic trong khi cng ngy cng c nhiu
bngchngchothycchlmnykhngnhngkhnghiu
qumcnctcdngngc.Cunschcngaramt
bdngccaloiIhuchnh:chnchinlcnhthc
ng lc ca bn, chn cch pht trin cng ty, vn phng
haynhmlmviccabn,chntnggipconci
L tc gi ca cun sch A Whole New Mind (Mt t
duyhontonmiThicanotri)rtthnhcngv
9
NG LC 3.0
cAlphaBooksdchvxutbn,mtlnna,vi
tcphmDrive(nglc3.0)camnh,nglimangn
nhngphntchvlplunmi
Xintrntrnggiithiutibnccuncmnangv
nglcmichothkXXIny!
Thng8nm2010
NGUYNCNHBNH
10
M c l c
Mc lc
GII THIU ............................................................................. 13
PHN I
MT H IU HNH MI
2A
BA THNH T
Lm ch ................................................................... 168
Mc ch ................................................................. 200
11
NG LC 3.0
PHN III
B DNG C CA LOI I
Loi I cho c nhn: Chn chin lc nh thc
ng lc ca bn ............................................................ 226
loi I cho doanh nghip: Chn cch pht trin
cng ty, vn phng hay nhm lm vic ca bn ........ 238
ngha thin mn ca s n b:
12
Gii thiu
Gii thiu
Nhng tr nh rc ri
ca Harry Harlow v Edward Deci
iathktrc,hainhkhoahctrthchin
nhng th nghim l ra thay i c th gii
nhngiulikhngxyra.
HarryF.Harlowlmtgioschuynngnhtm
l hc ti i hc Wisconsin. Vo nhng nm 1920,
ngthnhlpmttrongnhngphngthnghim
u tin trn th gii nhm nghin cu hnh vi ca
loilinhtrng.Mtngynm1949,Harlowcnghai
ng nghip tp hp tm con kh nu phcv
mt th nghim v hc tp ko di hai tun. Cc nh
nghincutramttrchichcnhtronghnh
di y. chi tr ny, ngi chi cn phi tri
qua ba bc: rt cy inh dc ra, tho mc v nhc
chic np c bn l ln. Vi ti v bn: iu ny d
nhnko,nhngvimtconkhnng6kgphng
thnghim:khoaiy.
13
NG LC 3.0
chicaHarlowtrngthibanu(bnphi)
vsaukhicgiiquyt(bntri).
Ccnhkhoahctnhngmnchinitrnvo
chungcalkhvquanstxemchngphnngra
saovcngchunbchochngtrckhithamgia
ccbikimtrannglcgiiquytvnvocuitun
thhai.Songgnnhngaylptc,mtiullng
xyra.Dkhnghbkchngbibtcyutngoi
cnh no cng nh chng phi ch cc nh khoa hc
thc bch, l kh bt u chi tr chi vi tt c s
chuyn ch, quyt tm v biu hin g gn nh l
nim thch th. V chng bao lu sau, chng dn
pht hin ra cch thc vn hnh ca c my n gin
ny. Khi Harlow st hch l kh n ngy th 13 v
14, cc anh em h nh linh trng t ra kh thun
thc.Chngxltrnhnycckthngxuyn
v nhanh nhn: 2/3 trong tng s ln chng tm ra li
giichsauchaysumigiy.
14
Gii thiu
Ch,chuynnyquchikquctht.Chatng
caidybnkhphirtinh,ychtvmnpnh
thno.Chatngcaithngchochngthcn,tnh
cm, hay thm ch ch l vi ting v tay khch l khi
chng thnh cng. V thc t tri ngc hon ton
vi nhng quan nim vn c chp nhn rng ri v
cchthchnhxcaccloilinhtrngbaogmc
nhm ng vt c b no ln hn, t lng l hn m
chngtavngilngi.
Thi y, cc nh khoa hc bit rng c hai ng
lc chnh thc y hnh vi. Th nht l ng lc sinh
hc.Conngivccloingvtkhcnkhalp
cni,ungchmdtcnkhtvgiaocutha
mnnhucusinhlcamnh.Songiukhngxy
ra y. Vic gii khng mang li thc n, nc
ung,haylcthtnhdc,Harlownhnxt.
Songnglccnlicngkhngthgiithchc
hnhvikhcthngcalkh.Nunhccnglc
sinhhccngungctthnthnglcthhainy
lixutphttbnngoinhngphnthngvhnh
phtmmitrngxungquanhmangtiilivic
hnhxtheonhngcchnhtnh.iunyhonton
ng vi con ngi, chng ta lun phn ng v cng
tinhnhytrcnhngyutngoicnhkiuny.Nu
anhhatnglng,chngtislmvicchmchhn.
Nu anh v ra vin cnh c nhn im 10 cho bi
kimtra,chngtishcchmchhn.Nuanhdas
phtchngtivimunhocvinkhngngmu
15
NG LC 3.0
n,chngtisnnggivnhdukhngst
mtno.Nhngncngchngphinguynnhndn
ti nhng hnh ng ca l kh. Nh Harlow vit
(thit tng bn cn c th nghe thy c ting ng v
ubttaina):Hnhvithuctcuciutrany
tranhngcuhilthivihcthuytng
lc,vqutrnhhctptcvsthcthi
cduytrmkhngphivintinhngnhntkch
thchngoicnh.
Vyncncthlcigy?
tr li cu hi ny, Harlow a ra mt gi thuyt
miyutcgilmtnglcthba:Bnthn
victhcthinhimvcungcpmtphnthngt
thn. L kh chi tr chi ch n gin l v chng cm
thyvuisngkhilmvic.Chngthchth.Nimvui
mnhimvnymanglichnhlphnthngvy.
Nu quan im trn l xc ng, th nhng chuyn
xyratiptheochkhisuthmnhngimcngy
hoang mang v tranh ci. C l ng lc mi c
khm ph ny Harlow gi n l ng c ni ti
thcstnti.Nulkhcthngbngnhokh!
khigiixongtr,thnchngscnlmtthn
na.Tuynhin,khiHarlowthcchtipcnny,lkh
li mc li nhiu hn v gii c tr km thng
xuynhn.Sxuthincathcntrongthnghim
hin ti, Harlow vit, ha ra li lm gin on qu
trnhthchin,mthintngchatngcboco
trongbtktiliuno.
16
Gii thiu
17
NG LC 3.0
Thayvutranhvicskinthcsncvthit
lpmtcinhntondinhnvnglc,Harlowli
bmcvnnghincucngynhiutranhciny,
v v sau, ng tr nn ni ting vi nhng nghin
cuvbnchtkhoahccatnhcmyumn.Khm
ph ca ng v ng lc th ba ni trn thi thong li
c nhc ti trong cc ti liu chuyn ngnh tm l.
Songvcbn,nvnngngoilcngnhkhoahc
hnh vi ln kho tng kin thc ca chng ta v con
ngi.Haithpktriqua,ricuicngmtnhkhoa
hckhccngxuthintiptclntheoumim
Harlow b li trn chic bn phng th nghim
Wisconsinngynogiabitbaonghihocvtm.
Mahnm1969,EdwardDeci,sinhvinttnghip
ngnh tm l hc ca i hc Carnegie Mellon, ang
tm kim mt ti cho lun vn ca mnh. Deci
nhncbngMBAcatrngWharton,vgiy,
anh li b hp dn bi vn ng lc song anh ng
rnggiihcgivdoanhnhnhiusain.Vyl,
anh mn tm mt trang trong cun s tay ca
Harlowvbttayvonghincutinyvisgip
sccamttrchinhkhc.
DecichntrxphnhSoma,mtsnphmthiby
gi ang rt thnh ca hng Parker Brothers. Nh c
YouTube, tr chi ny thu ht mt lng ngi
hmmtngingo.Nhccbncththy
diy,bxphnhbaogmbymnhghpnha
su mnh cu thnh t bn khi lp phng c kch
18
Gii thiu
BymnhghpcatrxphnhSomakhictchringr(bntri)
vsaukhicghpthnhmttrongvitriuhnhkhicth(bnphi).
NG LC 3.0
Ngy th hai
Ngy th ba
Nhm A
Khng c
phn thng
C phn thng
Khng c
phn thng
Nhm B
Khng c
phn thng
Khng c
phn thng
Khng c
phn thng
Gii thiu
hp, anh phi nhp thng tin v thi gian hon thnh
hnhghpcahvomtchicmyvitnh.Vbi
lvocuithpnin1960,nhngchicmyvitnhcng
knh vi b nh c th chon y mt cn phng vn
cn thng tr rng ri, cn cc my vi tnh c nhn th
phithmminmnamirai,nniunyng
nghavivicDecisphirangoimtlt.
Trc khi ri khi phng, anh ni: Ti s ra ngoi
vi pht, trong thi gian , bn c th lm g ty
thch.Songthtra,Decichnginhpsmnoht.
Thayvo,anhsangmtcnphngngaystvchvi
phng th nghim v c th quan st phng ny bng
mt tm knh mt chiu ln. Sau , trong ng tm
phttrn,anhquanstxemngithamgialmgkhi
b b li mt mnh. Liu h c tip tc nghch nhng
mnhghp,cthlcgngtitohnhkhitrnbn
vth bachnghn? Hay h lilmvic g khc lt
quamytrangtpch,xemnh,nhnvokhongkhng
haytranhthnhmtgic?
lt chi u tin, khng c g bt ng, hu nh
khngcmyskhcbitgianhnggccthnhvin
ca Nhm A v Nhm B lm trong khong thi gian
tmphttdobbmttheodi.Ccthnhvincac
hai nhm u loay hoay vi b xp hnh sut ba pht
rinbnpht,chngthcmthylmnhtht
racngcphnthv.
n ngy th hai, khi cc thnh vin ca Nhm A
ctrtinsaukhighp xongmthnhkhicn cc
21
NG LC 3.0
Gii thiu
thnnhiuchixphnhkhngchthnkhong
hai pht so vi ln c tr tin m cn km ti mt
phtsoviltchiutinkhihmicchitr
xphnh,vrrngtrathchthvin.
LplinhnggHarlowphthinthaithpk
trc,Decikhmphrarngngcthcycon
ngi dng nh vn hnh bi nhng quy lut i
ngclivinhnggmasccnhkhoahccng
nh ngi bnh thng vn tin tng. T vn phng
chotisnchi,chngtabitcigkhinconngi
phi ng chn ng tay. Phn thng nht l tin
ti,thcthtthngkhidynimhngkhivci
thin kt qu lm vic. iu Deci tm ra, v sau
cchngthctronghainghincumanhthchin
khng lu sau , li hu nh tri ngc hon ton.
Khi tin c dng lm phn thng ngoi sinh cho
mthotngnothccchthsnhmtnim
hngkhinitiivihotngny,anhvit.Cc
phnthngcthmanglimtskchthchngnhn
ging nh mt cht caffeine gip bn tnh to thm
vigi.Songhiungsnhtdnv,thnna,
n cn c th lm gim st ng lc tip tc cng
viccangitrongdihn.
Decichohay,loingicxuhngchumun
tm kim nhng iu mi l v cc th thch, nng
caovrnluynnnglcbnthn,khmphvhc
hi.Songnglcthbanylimongmanhhnhai
nglckia,ncnphicmitrngthchhpmi
23
NG LC 3.0
tntic.Nhngaiquantmnvicphttrinv
tng cng ng lc ni ti tr em, cng nhn, sinh
vin,v.vkhngnntptrungvocchthngkim
sotbnngoinhccphnthngbngtin,anhvit
trongtiliutnghpsau.limkhiucho
thstrthnhcuckimtmdilucaDecinhmlt
linguyndotisaochngtalilmnhngvicmnh
vnlmmtcuceouiikhitanhvothi
uviccngnghipcngchuynngnhtmlhc,
khin anh b mt trng kinh doanh sa thi, v thch
thcphngthcvnhnhcacctchckhpni.
l mt vn gy tranh ci rt nhiu, Deci
ni vi ti trong mt bui sng ma xun bn mi
nmsauthnghimSoma.Khngmtainghrngcc
phnthngcthmanglihiungtiucc.
YLCUNSCHvnglc.Tischoccbn
thyrnghuhtccquannimtrcnaycachngta
v vn ny u khng hn ng v rng nhng
kinthcmHarlowvDecibcukhaimtcch
yvithpktingnnchnlhnnhiu.Vn
l ch a s cc doanh nghip vn cha tip thu
cchhiuminyvnhngthkchthchchngta.C
qunhiutchcchngphichcngtythiu,m
c cc t chc chnh ph v phi li nhun cng vy
vnvnhnhdatrnccquannimvtimnngcon
ngivnnglclmviccatngcnhnlithi,
li cha c kim nghim v ch yu bt ngun t
24
Gii thiu
phongtctpqunhnldatrncskhoahcxc
ng.Htiptctheouinhngbinphpnhcck
hochkhuynkhchngnhnvchngtrnhthng
tintheoktqulmvic trong khi cng ngy cng c
nhiubngchngchothycchlmnykhngnhng
khnghiuqumcnhaygyratcdngngc.T
hnna,ccbinphpnyxmnhpvoctrng
hc,nichngtanhittnhdngcholclnglaong
tng lai nhng iPod, tin, v c phiu n pizza min
phkchthchchnghctp.yquciug
rtkhngn.
Tinttlgiiphplibyrangaytrcmtchngta
ytrongcngtrnhnghincucamtnhmccnh
khoahchnhvi,nhngngiktcnhngnlc
tinphongcaHarlowvDeci,lmvicmitmiv
thmlngsutnathkquamangtichochngta
mtcinhnlinhnghnvnhngnglcthcy
conngi.Lunayvnluntntitnhtrngbttng
xng gia mt bn l nhng iu khoa hc bit v bn
kia l nhng iu gii doanh nghip lm. Mc tiu ca
cunschnylkhcphcslchtng.
Cunschnygmbaphn.PhnIsxemxtnhng
khim khuyt trong hthng thngpht ca chng ta
v xut mt li t duy mi v ng lc. Trong ,
chng 1 s kim chng xem cch nhn nhn ph bin
hinnayvnglcangtrnnngycngkmtng
thchvinhiukhacnhadngcakinhdoanhcng
nhcucsngngthirasao.Chng2shlby
25
NG LC 3.0
ldotisaonhngngilunpdngbinphpkch
thch ng lc ngoi sinh kiu ccrtvcy gy li
thng nhn c nhng kt qu tri ngc vi mong
mun ban u ca mnh. (Ni tip ngay sau l mt
phnphlc,Chng2a,mtmtvitrnghpc
bit khi phng php ccrtvcygy thc s c
hiuqu.)Chng3sgiithiuthmtigilhnh
viLoiI,mtlitduy,ngthilmtcchtipcn
lnhvckinhdoanhdatrncskhoahcchthcv
nglcthcyconngivctipthmscmnh
nh ng lc th ba ca chng ta nhu cu bm sinh
munciukhincucsngcachnhmnh,mun
hchivkintonhngthmim,vmunvnln
nhngtmcaomi,vtquachnhbnthnmnhvth
giixungquanh.
PhnIIskimnghimbanhntcahnhviLoiI
vmtcccnhnvtchcangvndngnhng
nhn t nhm ci thin kh nng lm vic v nng
caomchilngrasao.Trong,chng4skhm
ph thc t tr, ni cch khc l khao kht ca mi
chngtamongctquytnhcucsngcamnh.
Chng5snghincuvshonthin,haybnnng
thithcchngtakhngngngnlcthchintt
hnnanhngvicmnhlm.Chng6stmhiuv
mcch,tclcmuncachngtactrthnh
phncamtciglnhnchnhbnthnmnh.
PhnIII,BcngcLoiI,lmttphpycc
ngun lc gip bn to ra hon cnh ni hnh vi
26
Gii thiu
27
NG LC 3.0
P h n I
Mt h iu hnh
mi
28
T h nh suy c a ng lc 2 .0
1
Thnh suy ca ng lc 2.0
htngtnglnm1995.Bnngicnhmt
nh kinh t hc mt gio s trng kinh doanh
cotobibncbngTinskinht.Bnnivi
ctarng:Ticmtqucuphalcththusut
milmnmtrongtnglai.Timunkimtranng
lcdbocacxemsao.
Ctatvnghihoc,songvnquytnhchiutheo
bn.
Tismthaibbchkhoatonthmimtb
vamirai,cnbkiasxutuldintrongvi
nmti.Cphitinonxemnnm2010bnos
thnhcnghn.
c,anhcnii,ctap.
B th nht l sn phm ca Microsoft. Nh c
bit,Microsofthinlmtcngtylnanglmnrt
phtt.VvisxuthincaWindows95,nstr
29
NG LC 3.0
thnhgkhnglcathiiny.Microsoftsngra
ti tr cho b bch khoa ton th ny. Tp on s tr
tin cho cc tc gi v bin tp vin chuyn nghip
son tho cc bi vit v hng ngn ti khc nhau.
Ccnhqunlnlngcaochutrchnhimgimst
d n m bo cng vic hon thnh ng tin
cng nh trong phm vi ngn sch nh. Sau ,
Microsoft s bn b bch khoa ton th di dng a
CDROMtrc,richuynsangbntrctuyn.
Bbchkhoatonththhaikhngcngungc
tmtcngtynoc.Nsctolpbihngchc
nghnconngi,nhngngicoivicvitvbintp
ccbivitlmtthvui.Nhngngilmvictheo
sthchkhngcnphicbtcthbngcp,hc
vgcbitmicthamgiavocngvicny.V
cngkhng ai ctrmtngno vithay bin
tp cc bi vit. Nhng ngi tham gia s phi cng
hinsclaongcamnhikhilntihaimiv
bamitingmttunhontonminph.Bbch
khoatonthscngtitrctuyn,minph
bt c ai s dng n u khng phi tr mt khon
tinnoht.
No, bn ni vi nh kinh t hc, hy ngh ti
mi lm nm sau. Theo qu cu pha l ca ti, vo
nm 2010, mt trong s hai b bch khoa ton th ni
trnstrthnhbbchkhoatonthlnnhtvph
binnhttrnthgii,bcnlischtyu.Kchin
thnglaivngichinbilai?
30
T h nh suy c a ng lc 2 .0
NG LC 3.0
Songbnbitktqurasaoriy.
Ngy 31 thng 10 nm 2009, Microsoft quyt nh
khaitMSNEncarta,baogmcbbchkhoatonth
trnaCDvtrnmng,vntntitrnthtrng
sutmisunmtri.Trongkhi,Wikipediahnh
mu th hai li tr thnh b bch khoa ton th ln
nhtvphbinnhtthgii.Chtmnmktngy
choi,Wikipediatnquym13triubivit
bng260thting,ringtingAnhchimti3triubi.
Chuyngxyravynh?Nuvndngccht
duy thng thng v ng lc thc y con ngi th
ktqunyqulmtnskhnhn.
T h nh suy c a ng lc 2 .0
vtrangoikhnnggnhvccahiuhnh.Vy
lchicmyvitnhcachngtabtuchytmtch.
Chngtathanth,phnnn.Vrinhngchuyngia
pht trin phn mm thng minh sng lng, nhng
ngivngnbvinghvvusachaccchng
trnh,bnngixungvitramtbphnmmmi
tthnhnmtphinbnnngcp.
X hi cng c h iu hnh ca n. Nhng lut l,
phongtcxhi,ktcukinhtmchngtagpgtip
xchngngynmmttrncngcamtlpchdn,
giaothcvginhvcchthcthgiivnhnh.V
phnlnhiuhnhxhicachngtabaogmmt
bginhlinquannhnhvicaconngi.
Tthuskhaitilrtskhai,nmminghn
nmtrcchnghnginhngmnvhnhvica
conngirtnginvchnhxc.Chngtaanggng
sctnti.Tlangbtkhpccngcthulm
thcnchontmcchchuibnhibikhimtconh
rngkimlltinn,thnglcdnhnghu
ht cc hnh vi ca chng ta. Hy gi h iu hnh
nguynthylnglc1.0.
N khng c g c bit tinh xo, cng chng my
khcbitsovictnhcalkhnukiahaytinhtinh
v nhiu loi ng vt khc. Song n vn p ng tt
nhucucachngta.Nvnhnhtrichychonkhi
khngcncnhthna.
Khi con ngi cng ngy cng xy dng nhng x
33
NG LC 3.0
hiphctphn,tipxcvinhiungixalvcn
phihptcvinhauhonthnhcngvic,thmt
h iu hnh ch n thun da trn c s ng lc
sinh hc s khng cn ph hp na. Thc ra, i khi
chng ta cn rt cn nhng bin php gip kim ch
thnglcnyngntikhichnschbati
caanhvcnanhkhngcpmtvti.Vtriqua
mtqutrnhchuynivnha,chngtadndn
thay th nhng g mnh ang c bng mt phin bn
mi, tng thch hn vi phng thc chng ta sng
vlmvic.
Ctlicahiuhnhminngcpnylmtgi
nhccibinvcngchnhxchn:Conngi
khng ch l mt tp hp ca nhng ham mun sinh
hc. ng lc u tin vn gi mt v tr rt quan
trng hn ri song n khng hon ton quyt nh
bn cht ca chng ta. Chng ta cn c mt ng lc
th hai na l tm kim phn thng v n trnh
hnh pht mt bnh din rng hn. V chnh t nn
tng kin thc ny m mt h iu hnh mi gi l
nglc2.0hnhthnh.(Ttnhin,ccloing
vt khc cng phn ng li vi phn thng v hnh
pht, song ch c con ngi mi bc l kh nng vn
dngloinglcnyphttrinmithtlutk
kthpngchoticccahngtindng.)
Cng cuc khai thc ng lc th hai ny ng
vai tr then cht trong tin trnh kinh t ca ton th
gii,cbitltronghaithkvaqua.Xtringcuc
34
T h nh suy c a ng lc 2 .0
NG LC 3.0
thigianrtdi.Thccht,nnsubnrvoi
sngcachngtanniaschngtakhngnhnra
rngn ctnti.Tngy xangy xa,chngta
nhhnhcctchcvxydngcucsngcamnh
xung quanh gi nh nn tng rng: Cch thc ci
thin hiu qu hot ng, tng nng sut v khuyn
khch s n lc l tng thng cho iu tt v trng
phtiuxu.
Mcdcktcutinhviphctphnvcngbao
hm nhiu tham vng ln lao hn song ng lc 2.0
cngkhngcgqucaosiu.Tmli,nchorngloi
ngichng khcmy sovi loi nga rng cch
btchnginghnglnhbngmtccrtti
ri ngon gin trc mi chng hoc th sn mt cy
gy. Tuy h iu hnh ny cn thiu tnh khai sng,
songblinrthiuqu.Nvnhnhttcck
ttnalngkhc.Chonkhikhngcncnh
thna.
Khi th k XX dn tri qua, cc nn kinh t pht
trinngymtphctphn,vnhngconngitn
ti trong lng n phi trin khai nhng k nng mi,
tinhvihn,thcchtipcnkiunglc2.0btu
vp phi t nhiu tr ngi. Vo nhng nm 1950,
Abraham Maslow, mt cu sinh vin ca Harry
Harlow ti trng i hc Wisconsin, pht trin
mngtmlhcnhnvn,ngnhhcnytranghi
vniviquanimchornghnhvicaconngi
chnthunlstheouinhngtcnhntchcc
36
T h nh suy c a ng lc 2 .0
vntrnhnhngtcnhntiucc.Nm1960,gios
quntrMIT,DouglasMcGregor,ngdngmts
tng ca Maslow vo th gii kinh doanh.
McGregor thch thc gi nh rng loi ngi c tnh
tr tr c hu rng nu thiu vng cc phn thng
vhnhphtngoisinhthchngtachngthlmnn
trtrngg.Conngicncnhngnglckhc,
cao c hn, ng ni. V nhng ng lc ny c th
lm li cho cc doanh nghip nu cc nh qun tr v
lnh o doanh nghip bit trn trng chng. Cng
mtphnnhbivitcaMcGregormcccngty
tin ha thm mt cht. Quy nh v trang phc
cnilng,thigianbiutrnnlinhhothn.Rt
nhiu t chc tm kim nhng phng thc nhm
traochonhnvincamnhquyntqunlnhnv
gip h pht trin. Nhng ci tin ni trn khc
phccmtviimyu,songnmichdng
mcmtscibinkhimtnchkhngphilmt
bnnngcptondinnicchkhclnglc2.1.
Vy l phng php tip cn ny v c bn khng
thayichtgbiv,nichocng,ndhiu,gim
st n gin v ng dng li nhanh gn. Song qua
mi nm u ca th k mi ny mt giai on
ngthtvngtrongtintrnhphttrinxhi,cng
nghvkinhdoanhchngtakhmphrarngh
iu hnh c k, vng chi ny khng cn hot
ng tt nh trc na. N hng hc thng xuyn,
trong nhng hon cnh khng th lng trc. N
buc con ngi phi ch ra nhng gii php thay th
37
NG LC 3.0
BA VN BT TNG THCH
ng lc 2.0 vn phc v tt mt s mc tiu. N ch
thiu tin cy m thi. i khi n hot ng tt nhng
nhiulclikhng.Vichiucnhngnhcim
ca n s gip chng ta quyt nh xem nn b phn
novgiphnnokhixydngbnnngcp.Nhng
imtrctrcrivobamngln.Hiuhnhhin
ticachngtatrnnkmtngthchtrmtrng,
thm ch c nhng lc hon ton i nghch vi: cch
chngtatchcvicmnhlm,cchchngtasuyngh
vvicmnhlm;vcchchngtalmvicmnhlm.
T h nh suy c a ng lc 2 .0
hchnhvi.
Nu nh b bch khoa ton th tontnhnguyn
vin, tondnkhngchuyn kia ch l mt v d c
nhtvnhkhixtgianhngchthcngnhm,th
chngtacthgtnsangmtbn,coinhmt
i tng khc thng, mt trng hp ngoi l.
Nhngkhng.Thayvo,Wikipedialiidincho
hnh mu kinh doanh mi c sc mnh gh gm nht
cathkXXI:ngunm.
Thbtchicmyvitnhnhbnlnxem.Khibn
vowebxemdbothitithoctmuavii
giymm,cthbnangdngFirefox,mttrnh
duytwebmngunmminphcxydnggn
nhchnhvocngsccacctnhnguynvintrn
ton th gii. Nhng ngi lao ng khng cng li
chu hy sinh sn phm m hi nc mt ca mnh ?
Cch lm chc chn khng th bn vng c. C
s khuyn khch hnh ng cng sai lm na. y
vymngynay,Firefoxchn150triungis
dngriy.
Hocthinphngcngnghthngtincamt
cngtylnbtkniutrnthgiivxinc
tham quan mt vng. Rt c th my ch ca cng ty
angchytrnnnLinux,phnmmcthitk
bimtinglptrnhvinlmvickhnglngv
ccungcpminph.Tnhnnay,cbnmych
catponthcmtmydngLinux.Rihynh
39
NG LC 3.0
40
T h nh suy c a ng lc 2 .0
41
NG LC 3.0
thchthcnhimgiltriudng.Tngt,ba
nh kinh t hc ngi ccng nghin cu cc d n
ngun m trn khp th gii v h cng khm ph ra
nhn tthc ynhngngithamgia l mtnhm
ccnglcnitichimuthvttricbitl
nim vui... khi vt qua th thch ca mt vn
phnmmnovkhaokhtmuntraotngcng
ng lp trnh vin mt mn qu. ng lc 2.0 dnh
rtttsngchonhngkiulcynhvy.
Thm na, ngun m ch l mt cch m con ngi
angs dngnhmti ccunhng gmnhlmcho
ph hp vi cc phng thc t chc mi v trn nn
tngmtcsnglckhc.Tahychuyntaht
phn mm sang a ht php l. Lut l hu ht cc
qucgiaphttrinuthanhnhailoitchckinh
doanhcbnlinhunvphilinhun.Mtlmra
tinca,cnmtlmnhngcngvictthin.Vmt
thnhphnnitricaloithnhtlcngtycphn
thuc quyn s hu ca cc c ng v c iu
hnhbiccnhqunldisgimstcamthi
ngquntr.Ccnhqunlvgimcphignh
vctrngtrchquantrngsmt:ltiahathu
nhpcacng.Nhngkiutchckinhdoanhkhc
cngclolibinhngnguyntchtnhvy.V
d,tiM,cclindoanh,cngtyS2,cngtyC3,cngty
42
T h nh suy c a ng lc 2 .0
trchnhimhuhnvccloihnhdoanhnghipkhc
uhngtimtmctiuchung.Mcchcanhng
ngi iu hnh cc t chc ny mt cch thc tin,
hpphpvthmchcnmangtnhocltia
halinhun.
Chophptigilitndngnhitlit,chnthnh,
vbitntinhngloihnhkinhdoanhtrncngcc
quc gia bit nhn xa trng rng to iu kin cho
cng dn ca mnh to dng nn chng. Thiu chng,
cucsngcachngtaskmgiuc,kmkhomnh
vkmhnhphchngpvnln.Songtrongvinm
qua,mtsngitrnkhpthgiibtuthayi
cng thc v nho nn ra nhng kiu t chc kinh
doanhmi.
Vd,vothng4nm2008,Vermonttrthnhbang
utincancMcpphpchomtloihnhdoanh
nghip mi gi l cng ty trch nhim hu hn li
nhun thp (lowprofit limited liability corporation).
cgnchocitnL3C,thcthnylmtcngty
song khng phi nh chng ta vn thng ngh. Theo
hocthn.Theolutnh,cngtySchngcclichnhmt
cng ty trch nhim hu hn nhng li c tnh thu ging nh cc
cngtyhpdanh.
TheoquynhcaSThuvM,cngtyC(Ccorporation)lloi
hnhcngtychngchnhschthutheotiuchngCthuc
Chng 1 ca b lut thu. Cc cng ty S thng c s lng c
ng khng hn ch. Do tt c cc cng ty i chng u c
xpvocngtyC.
3
43
NG LC 3.0
cchgiithchcamtboco,mtL3Cvnhnhnh
mtdoanhnghipvlinhun,ncngtorachtl
mtkhonlinhunkhimtn,songmctiuchcht
can[l]manglinhngphclixhitoln.Cc
bang khc M cng r nhau noi gng Vermont.
Chng hn, mt L3C ti North Carolina ang mua li
cc nh my sn xut ni tht b b khng trong
vng, nng cp chng bng cch ng dng cc cng
nghxanh,vchoccnhsnxutnithtkhcthuli
vi gi thp. D n ny hy vng s sinh li, song mc
tiuthcscanlgiptisinhmtngnhangphi
nhcnhnvtlntnti.
Cnglc,MuhammadYunus,ngitngtgii
NobelHabnh,bttayvotodngcimnggi
ldoanhnghipxhi.lnhngcngtycnghuy
ngvn,phttrinsnphmvbnsnphmtrnth
trngmsonghlmnhngvicnynhmphcv
mtsmnhxhilnlaohnhocnhcchnica
ng,nguyntctiahalinhuncthch
bngnguyntclichxhi.Mnglikhuvcth
t (the Fourth Sector Network) ti M v an Mch
angymnhvicqungbchotchcvlich
mtdnglaighpidinchomtloitchcmiva
ckhnngtduytrhotngvmtkinhtliva
ckchthchbimtmctiucngcng.Mtvd:
Mozilla, ch th em li cho chng ta Firefox, cng
c c cu nh mt t chc v li ch. V ba nh
doanh nghip M pht minh ra Cng ty B, mt
44
T h nh suy c a ng lc 2 .0
danhhiuihicccngtysaiquychcamnh
saochoccnhntkchthchutingitrdihnv
tcngxhithayvlichkinhtngnhn.
Tt nhin, c cc sn phm ngun m ln nhng
doanh nghip khng ch hot ng v li nhun m
trcchaaitngnghtivnchaphttrinnr.
Vchngcngskhngycccngtycphnrabi
rc.Songstridycachngnhnnhvichngta
iu g rt quan trng v ni chng ta ang hng
n. C mt tro lu ln ang thnh hnh song vn
cha c nhn nhn nh mt tro lu, mt lut s
chuynvcctchcvlichnivitNewYork
Timesnhvy.Mtnguynnhncthlvccdoanh
nghip truyn thng l nhng t chc ti a ha li
nhun,cchhotngcanhontontngthchvi
nglc2.0.Nhngchthminylilcctchc
tiahamctiunrtkhngphhpvihiu
hnhcvnphnhnchnhnhngnguynlcnbn
cahiuhnh.
GeorgeSmithPattonJr.(18851945):Lmtthngtng,nhchhuy
qunsnitingcaLcqunHoaKtrongChintranhthgiiln
thhaitrongccchindchBcPhi,Sicily,Phpvc.
4
45
NG LC 3.0
gipchngtilmrmtimrtquantrngtrckhi
c v ng bng quan u tin ln bng en. C gii
thch, kinh t hc khng phi khoa hc v tin. N l
khoa hc v hnh vi. Ch ni trong thi gian mt ngy,
mingilunphitnhtonchiphvlichilinvi
nhnghnhngcamnhvriaraquytnhxem
sphihnhngrasao.Ccnhkinhthcnghincu
nhnggconngilm,chkhngphinhnggchng
tani,vchngtaslmiugclinhtchobnthn.
Chngtalnhngkcnongomlichkinhtca
bnthnmnhmtcchyltr.
Khititheohclutvinmsau,mtquanim
tngtlixuthin.Ngnhluthcvkinhthc
mi thnh thi y cho rng chnh v chng ta l nhng
ktnhtonlichcnhnvcngxutsc,chonncc
lutlvquynhthngngncn,thayvchophp,
nhng kt qu hp l v chnh xc. Ti tr li
trng lut vi s imkhngti cng nh khm ph
ramtcubachthndiuvmangpdngnvo
ccbithi:Trongmtthgiicathngtinhonho
v chi ph giao dch thp, cc ch th s thng lng
vinhauitimtktqutiahacaci.
Thri,khongmtthpksau,mtlotskink
dlintipxyrakhintikhngkhihoangmangv
nhng g mnh lm v chu gnh nhng mn n
khng l hc c. Nm 2002, Qu Nobel trao
giithngkinhthcchomtngithmchkhng
philnhkinhthc.Vhtngngtaphnthng
46
T h nh suy c a ng lc 2 .0
caoqunhttrongngnhchyuvngphthinra
rngkhngphilcnochngtacnglnhngktnh
ton li ch kinht cnhnmt cch ltrv rngcc
chththngkhngthnglngtnmtkt
qutiahacaci.DanielKahneman,nhtmlhc
ngiM,ginhgiiNobelkinhthcnmcho
cng trnh nghin cu m ng thc hin cng Amos
TverskymtngiIsrael,giptoramtsthay
i cng bc trong cch chng ta suy ngh v vic
mnhlm.Vmttrongnhngnghangmncali
tduyminylntranghivnivirtnhiu
ginhcanglc2.0.
Kahneman cng nhiu nh nghin cu khc thuc
chuyn ngnh kinh t hc hnh vi u ng tnh vi
gioscatiimkinhthclkhoahcvhnhvi
kinh t ca con ngi. H ch ra rng chng ta qu
ch trng n phn kinh t m cha quan tm y
n phn con ngi. Con ngi vi u c tnh ton
siultrkhngctht.Anhtachlmtshcu
tinlimthi.
Mibnhycngtichimttrchi,ritisc
gngminhhachoquanimnitrn.Giscai
ati10lavbotihychiastinchobn
mtphn,ttc,hockhngngnoc.Nubnchp
nhn ngh ca ti, c hai chng ta u c gi li
mntin.Nubntchi,thchaichngtaurav
taytrng.Nutiabn6la(tichgili4
la),liubnclykhng?Chcchnlc.Nutia
47
NG LC 3.0
T h nh suy c a ng lc 2 .0
cnhthvvhpdnvkinhthchnhvi.
imphintoiiviccmctiucachngtal
chnglc2.0ginhrngchngtalnhngk
tiahacacimtcchmymcgingnhnhng
gticdycchyvithpk.Thccht,cs
ca cc bin php kch thch ngoi sinh l gi thit
chngtalunphnngvichngmtcchltr.Song
thm ch a phn cc nh kinh t hc cng khng cn
tin vo quan im ny na. i khi, nhng nhn t
khuyn khch vn pht huy tc dng. Thng l
khng. V trong nhiu trng hp, chng cn gy ra
nhng thit hi ngoi mun. Ni tm li, cch thc
mi m cc nh kinh t hc suy ngh v vic chng ta
lmkhcthtngthchvinglc2.0.
Hn na, nu con ngi hnh ng v nhng l do
ng ngn, li thi, th ti sao chng ta li khng th
hnhngvnhngldolnlao,caop?Nuchng
talphiltrtheocchcthdbocvrrng
lththtisaochngtalikhngthkitxuttheo
cchcthdboc?
Nu ni nh vy c v qu cng iu, th hy th
nghnmttrongvvnnhnghnhvikqucca
chng ta m xem. Chng ta t b nhng cng vic
lngcaobnghunhnnhngcngvicvimc
lngchtisonglicmcchrrnghn.Chng
ta tp luyn mit mi nhng ngy cui tun chi
clarinet cho tht hay d chng mong hng kim c
49
NG LC 3.0
T h nh suy c a ng lc 2 .0
bncnnhngichngtagpchngtrcch?
v ng ta ang th thm vo tai bn. Cng vic,
Taylorkhlmrm,vcbnbaogmnhngnhim
vngin,khngcgcbitthv.Cchduynht
btngikhcthchinnlkhuynkhchhbng
phng php ng v gim st h cn thn. Nhng
nmucathpnin1900,quanimcaTaylorcng
c l. Ngy nay, nhiu ni trn th gii, n km
ng n hn nhiu. Phi, i vi mt s ngi, cng
vicvnchlmtthiquen,khngctnhththchv
c dn dt bi nhng ngi khc. Song vi mt
lngngingo,thcngvictrnnphctp
hn,thvhnvctnhtchhn.Loicngvic
tramtthchthctrcdinivinhngginh
canglc2.0.
Hy khi u vi tnh phc tp. Cc nh khoa hc
hnh vi thng phn chia nhng g chng ta lm lin
quanncngvichochctptrngthnhhailoi:
thuttonvtnghim.Mtnhimvkiuthut
ton lnhimvtrong bn phituntheomtlot
cc ch dn c sn i n kt lun trn mt con
ngduynhtdn.Tclcmtthuttongipgii
quyt n. Mt nhim v kiu t nghim li hon ton
tri ngc. Chnh v khng tn ti mt thut ton no
chon,nnbnphithcckhnngvtxydng
mtgiiphpmi.Lmvicvtrnhnvinthungn
ca mt ca hng tp ha v c bn mang tnh thut
ton.Bnchyulmilmlinhngcngvicging
51
NG LC 3.0
nhautheomtcchnhtnh.Xydngmtchindch
qungcolimangnngtnhtnghim.Bnphia
racthgmim.
SutthkXX,huhtcccngvicumangtnh
thuttonvkhngchlnhngcngvicihi
bnphingxoayinhvnctheongmtccht
sngchti u.Ngay ckhichng ta chuynt cng
viclaongchntaysangcngviclaongtrcth
nhng nhimv ta phi honthnh thngvnmang
tnhtpqun.Tcl,chngtacthcngphnln
nhng g mnh lm thuc lnh vc k ton, lut, lp
trnhmyvitnh,vnhngngnhkhcnatrongmt
bn tm tt, mt bn v k thut, mt cng thc, hay
mt lot cc bc dn ti kt qu ng. Song ngy
nay,huhtccvngtiBcM,Tyu,Nht,Hn
Quc v Australia, nhng cng vic lao ng tr c c
tnhtpqunangdnbinmt.Chnguanhauchy
sang nc ngoi, ti nhng ni c chi ph thc hin r
mtnht.n,Bulgaria,Philippinesvccqucgia
khc,cngnhnctrlngthphnmnhnqu
trnhchyccthutton,tmracutrlingvlp
tc chuyn n t my vi tnh ca mnh sang cho ai
sngcchanhtachngsunghndm.
Song thu lm nc ngoi ch to ra mt p lc
chocccngvictngha,gnlinviccllut,
quy tc nhm chn. Cng ging nh my xc v my
nng thay th lao ng chn tay n gin, my vi
tnhangtngbcthaythlaongtrcngin.
52
T h nh suy c a ng lc 2 .0
Vvymcdtroluthulmbnngoimichbt
unr,songccphnmmcthhonthnhrt
nhiu chc nng chuyn mn da trn cc quy tc c
sntthn,nhanhhnvrhnsovichngta.iu
cnghalnganhhcabncthcchngch
CPA5 git lng y, nhng nu ch ch yu lm cc
cng vic c tnh tp qun, th anh ta s phi i mt
vi sc p cnh tranh khng ch t cc nhn vin k
ton nhn mc lng 500 la mt thng Manila
thiu,mcntccchngtrnhtnhthumbt
k ai cng c th ti xung my vi tnh ca mnh ch
vi30la.HngtvnMcKinsey.ctnhrng
ti nc M, ch c 30% tng trng vic lm n t
mng cng vic thut ton, 70% cn li n t mng
cngvictnghim.Mtnguyndocnct:Cngvic
ctnhtpquncth cthungoihoctng
ha; cn vi cng vic c tnh phi tp qun, cm tnh
hocnghthut,nhnchungkhcthvndngcch
lmnitrn.
Ni hm ca ng lc rt rng ln. Cc nh nghin
cu nh Teresa Amabile thuc Trng kinh doanh
Harvard pht hin ra rng nhng phn thng v
hnhphtngoisinhccrtvcygycthpht
huy hiu qu ng k i vi nhng nhim v thut
5CPA:vitttcaCertifiedPublicAccountant,lmtdanhhiuchuyn
mn,dnhchongitriquacckxttuynvthihnhnghk
tonvinchuynnghip,hotngtrongcccngtyktonkimton
lHivincaHiphingnhnghktonkimtonmiqucgia.
53
NG LC 3.0
ton.Songchngcthgytnhighgmnuc
dng cho cc nhim v t nghim. Nhng kiu thch
thc nh vy gii quyt nhng vn mi m hoc
sngtorathgmthgiikhngbitnangb
qua ph thuc cht ch vo ng lc th ba ca
Harlow. Amabile gi l nguyn l ng lc ni ti
caqutrnhsngto,nguynlnychorng:ng
lc ni ti rt c li cho sng to; cn ng lc ngoi
sinh mang tnh kim sot rt c hi cho sng to. Ni
cchkhc,nhngnguynltrungtmcanglc2.0
thc cht c th lm suy km qu trnh thc thi nhng
cng vic sng to, t nghim m cc nn kinh t hin
iangphitrngcyrtnhiu.
Phnvcccngvictrnnsngtohnvkm
my mc hn, thm na, n cng ang tr nn th v
hn. Thc t li cng lm kh cc gi nh ca
nglc2.0.Hiuhnhnydatrnnimtinrng
cngviccnbnkhngthvchnhvldonym
chngtaphimangccphnthngraddnhhv
dng hnh pht e nt h. Nh tm l hc Mihaly
Csikszentmihalyi,ngichngtasgplichng5,
khmphramtiubtng,lnhiungiby
trnghdttinhngtringhimnhimkhi
lmvichnlkhinghngi.Songnucngviccng
ngycngtrnnlthvinhiungihn,thnhng
binphpkhchlngoisinhnmctlicanglc
2.0.lithnhratcnthithn.Thnna,nhDeci
btuphthinratcchybnchcnm,thvic
54
T h nh suy c a ng lc 2 .0
tthmmtsloiphnthngngoisinhnhtnh
voccnhimvvnlthsnlithngbomn
nglcvlmgimstnnglclmvic.
Mt ln na, mt s khi nim nn tng t nhin
tr nn km vng chc. Hy th xt v d k l v
nhng k ngh hc ngh (Vocation Vacation). y
mingisbranhngngtinmmnhm
hi,sincmtmikimc...ililclm
mt cng vic khc. H dnh thi gian ngh ngi
thscnhnglnhvcnh:trthnhmtubp,
iuhnhmtcahngbnxephocqunlmt
tri cu h ng vt. S bng n ca ngnh kinh
doanh ny, cng nh nhiu kiu d n l lng khc
cho thy rng cng vic th m cc nh kinh t hc
vn lun coi l mt i tng phi tha dng (th
chngtathngntrnh,trphictrtinthc
hin), li ang tr thnh mt i tng tha dng
(th chng ta c gng theo ui d khng thu c
mtsbinhuhnhno).
Cuicng,vcngvicbcholthnhmchn,nn
nglc2.0nhnmnhrngconngicnphic
gim st cht ch khng tr nn chy li. Ngay c
quan im ny cng ngy cng t xc ng hn v xt
trn nhiu phng din, t c kh nng xy ra hn. V
d,tnhringncMhinnaychn18triun
vmPhngthngkMgildoanhnghipkhng
c ch l nhng doanh nghip khng c mt nhn
vin lm cng n lng no c. V nhng ngi lm
55
NG LC 3.0
T h nh suy c a ng lc 2 .0
57