Planine svijeta i Evrope

Planine ili gore su u geografskom smislu uzdignuti dijelovi Zemljine kore,vei od 500 m.Prema
starosti i geolokoj grai djelimo ih na stara i mlada gorja.Mlada gorja su uglavnom strmija i
via,a stara blaa i nia.Planine nastaju i oblikuju se tektonskim procesima koje dijelimo na
endogene ili unutarnje (seizmika i vulkanska aktivnost) i egzogene ili vanjske
(erozija-odnoenje zemlje uzrokovano kretanjem voda,denudacija-ogoljivanje stijena zbog
razlika temperatura i atmosferilija ili irenja korijena biljaka,korazija (ne korozija!) mehaniko
oblikovanje stijena i dr.)

Najvei planinski lanci svijeta su: Himalaja sa najviim vrhom svijeta Mt. Everestom ili
Chomolugmom (8848 m) te jo 13 vrhova viih od 8000 metara (K-2,Cho Oyu,Lhoste i
dr.),Kordiljeri (Rocky Mountains),Ande s najviim vrhom Aconcaguom,Alpe,Klimimanjaro i dr.



Najvii planinski vrhovi po kontinentima:



Evropa:

1 / 7
Planine svijeta i Evrope


Najvii vrh Evrope je Elbrus (5642 m) u masivu Kavkaza.Na zapadu Evrope dominiraju
Alpe,iji su najvii vrhovi Mont Blanc (4807),Monte Rosa,Matterhorn,Jungfrau,Grossglockner i
dr.Meu evropskim planinskim lancima istiu se jo Pirineji,Apenini,Tatre i Dinaridi.





Azija:





Monut Everest (takoer tib. Chomolungma,nep. Sagarmatha),najvia planina na Zemlji-njezin
vrh nalazi se 8848 metara iznad nivoa mora.Planina,koja je dio divovskog masiva Himalaje u
Aziji,locirana je na granici izmeu zone Sagarmatha u Nepalu,i autonomne regije Tibet u
Kini.Britanska je expedicija sa planinarima,Novozelananinom Edmundom Hillaryjem i
nepalskim Sherpom Tenzingom Norgayem prva se popela na vrh u 11:30 po lokalnom
vremenu,29.maja,1953. godine rutom preko junog prevoja.U to doba,obojica su uspijeh priznali
timskim naporima cijele expedicije,ali nekoliko godina kasnije Tenzing je otkrio da je Hillary prvi
zakoraio na vrh.
2 / 7
Planine svijeta i Evrope





Afrika:





Kilimanjaro (Kilima Njaro Bijelo brdo ili Snijeno brdo) je najvii planinski masiv u
Africi,smjeten u sjevero istonoj Tanzaniji.Sastoji se od tri vulkana Shira (4006 m),Mawenzi
(5355 m) i Kibro (5895 m) s najviim vrhom Uhuru Peak-om,koji ima nekoliko lednjaka.Na
planini se smjenjuju razliite klimatske zone.Dok u podnoju vlada tropska klima,na vrhu je to
alpska.Kilimanjaro se nalazi u blizini Ekvatora.Snjena granica se nalazi na visini od nekih
4.600 metara.Od 1987. godine je Klilimanjaro pod zatitom UNESCO-a.



Sjeverna Amerika:



3 / 7
Planine svijeta i Evrope


Mount McKinley (Aljaska) je najvii planinski vrh sjevernoamerikog kontinenta,visok 6194
m.Smjeten je na jugu Aljaske,u Nacionalnom parku Denali i nalazi se pod stalnim snjenim
pokrivaem.





Juna Amerika:





Aconcagua (Ande) je najvii vrh obiju Amerika,a i najvii vrh june hemisfere.Visina planine je
6.962 m,vrh je planinskog lanca Anda,a nalazi se u Argentini.Rijeka istog imena tee s planine
pravo prema jugu,a zatim skree na zapad te se ulijeva u Tihi okean u ileu.Ande i Aconcgua
su mlae nabrano gorje,nastalo podvlaenjem geoloke ploe Nazca ispod junoamerike
ploe.Ime Aconcagua dolazi od domorodakih rijei Aconca-Hue to oznaava kamenog
straara.Na samu planinu nebi se bilo teko popeti jer je njezin sjeverni prilazi planinarski
jednostavan,da nije smanjenog atmosferskog pritiska (na vrhu je 40% pritiska to vlada pri
povrini mora) i razrijeenog zraka ipak nisu potrebne boce s kisikom.Na vrh se prvi popeo
vicarac Matthias Zurbriggen 11.januara 1897. godine.
4 / 7
Planine svijeta i Evrope





Australija i Oceanija:





Carstensz piramida (u Indoneziji,vrh Jaya = Summit pobjede,a tada nazvana Djalaspitze) je
4884 metara,najvia planina u Oceaniji i na taj nain najvea planina izmeu Himalaja i Anda,ali
i na svijetu najvia planina na otoku.Nalazi se direktno uz najvei rudnik zlata u svijetu,Grasberg
rudnik u Papui.Planina je nastala poniranjem Pcifike ploe pod Indo-australsku
plou.Razmatra se da li Carstensz piramida kao predstavnica Australije i Oceanije pripada u
Sedam samita ili ne.Politiki gledano,ta planina pripada Indoneziji pa samim tim i Aziji.S druge
strane,Carstensz Piramida nalazi se na Australijskoj kontinentalnoj masi te time geografski
pripada Euroaziji.





Antartika:
5 / 7
Planine svijeta i Evrope





Mount Vinsons (takoer Vinsonov Masiv) je sa visinom 4892 m (takoer esto prikazivan sa
5140 m),najvea planina Antartike zbog toga se ubraja u Sedam samita.Planina je dobila ime
po amerikom senatoru Carl Vinsonu,koji je zalagao za prouavanje antartike.Na jednom letu
U.S Air Force kroz Sentinel Range 1957. godine otrivena je ta planina.Prvo osvajanje je bilo 17.
Decembra 1966. od strane jedne expedicije Amerikog alpinistikog kluba finansijski
podranu od strane Nacional Geographic Society i uz pomo amerike mornarice.Potekoe
penjanja,osim visoke cijene,ne lee u tehnici penjanja,ve su uzrokovane zbog extremnog
stajalita (udaljenost od junog pola je oko 1200 km,koje uzrokuju hladnou i oluje).





Najvii vrhovi Alpa:

Mont Blanc........................................................ 4808 m

Dufourspitze (Monte Rosa)............................... 4634 m

Nordend............................................................ 4609 m
6 / 7
Planine svijeta i Evrope

Dom................................................................... 4545 m

Lyskamm............................................................ 4527 m

Weisshorn.......................................................... 4506 m

Taschhorn........................................................... 4491 m

Matterhorn (Monte Cervino)............................. 4478 m
7 / 7