PSpice Simülasyonu

Hazırlayan : Arş. Gör. Cenk DİNÇBAKIR

Ekim 2007
1. Giriş

Bilgisayarla devre simülasyonu, elektronik devrelerin ve sistemlerin tasarımında en önemli

adımlardan biridir. Devre ve tümdevre simülatörlerinin elektronik sistem tasarım
mühendisliği alanında oldukça yararlı bir araç oldukları, bilgisayarların ve simülasyon
programlarının gelişip ortaya çıkmaya başladığı yıllardan beri bilinmektedir. Bilgisayar
destekli tasarımın veya elektronik devrelerin bilgisayar ile simüle edilmesinin sağladığı en
büyük yarar, tasarımcının laboratuar ortamında elde etmesinin imkansız olduğu sonuçların
simülasyon ile kolayca görebilmesidir. Devre tasarımcısı, bilgisayar kullanarak gerçek bir
devrede ölçü probunun yaptığı gibi devreyi yüklemeksizin akım ve gerilim dalga şekillerini
ve frekans cevabını izleyebilir; doğru gerilim seviyelerini bozmadan bir geribesleme
çevrimini açabilir, bir deney plaketinin getireceği parazitik etkiler olmaksızın elektronik bir
sistemin yüksek frekanslardaki davranışını inceleyebilir. Başka bir değişle tasarımcı,
laboratuar çalışmalarına geçmeden, tasarladığı devrenin davranışını bilgisayar yardımıyla
inceleme olanağı elde etmektedir. Buradan anlaşılacağı gibi, bilgisayar ile devre simülasyonu
bir anlamda en iyi ölçü yöntemi olmaktadır.

2. SPICE Giriş Dosyasında Elemanların Tanımlanması

Spice simülasyonu için, analizi yapılacak devrenin giriş dosyası üzerinden tanımlanması
gerekir. Devrenin programa tanıtılabilmesi için düğümlerin numaralanması ve elemanların
hangi düğümlerin arasında bulunduğunun belirtilmesi gerekir. Düğüm numaraları keyfi olarak
verilebilir. Referans düğümü “0” ile gösterilmelidir.

2.1 Ölçek ve birim kısaltmaları

P= 1x10−12
N= 1x10−9
U= 1x10−6
M= 1x10−3
K= 1x103
MEG= 1x106
G= 1x109
T= 1x1012

V: Volt
A: Amper
Hz: Hertz
Ohm: Ohm
H: Henry
F: Farad
DEG: Derece

2.2 Pasif Elemanlar (Direnç, Kondansatör, Endüktans)

Pasif elemanlar belirtilirken, sırasıyla elemanın türü ve ismi ya da numarası (R1, C22, L35
vb), pozitif (N+) ve negatif (N-) düğümler, en sonda da elemanın değeri belirtilir. N+ ile
gösterilen düğümün gerilimi N- ile gösterilen düğümün gerilimine göre daha yüksek kabul
edilir. Akımın N+ düğümünden N- düğümüne doğru aktığı varsayılır.

1
Direnç :
R(isim) N+ N- değeri
R1 1 0 10K

Kondansatör:
C(isim) N+ N- değeri
C5 10 15 100U

Endüktans:
L(isim) N+ N- değeri
L3 12 0 5M

2.3 Bağımsız Kaynaklar :

DC Kaynak
V-I(isim) N+ N- DC değeri
V1 1 0 dc 5v
I2 3 4 dc 2

AC Kaynak
V-I(isim) N+ N- AC değeri
Vac 3 6 ac 1v
Iac 2 8 ac 2ma

Sinüsoidal Kaynak
V-I(isim) N+ N- SIN(Voffset Vpeak Freq)
V1 1 0 SIN(0 5 1khz)

Darbe Kaynağı
V-I(isim) N+ N- PULSE(Vilk Vson Tdelay Trise Tfall PW PER)
V1 1 0 PULSE(0 5 0 1n 1n 0.5m 1m)

2.4 Yarıiletken Elemanlar

Diyot

D(isim) NA NK model ismi

biçiminde tanımlanır. NA anot ucu, NK ise katod ucunun bağlandığı düğümlerdir. Diyot
modeli Spice giriş dosyasında:

.MODEL model ismi D(diyot model parametreleri)

Bipolar Transistör (BJT)

Q(isim) NC NB NE model ismi

biçiminde tanımlanır.

NC kolektör, NB baz ve NE emetör ucunun bağlandığı düğümlerdir. Transistör modeli :

.MODEL model ismi eleman tipi(NPN-PNP)(transistör model parametreleri)

2
MOS Transistör

M(isim) ND NG NS NB model ismi L=… W=…

ND drain, NG gate, NS source, NB bulk ucunun bağlandığı düğümleri gösterir. L kanal boyu,
W ise kanal genişliğidir.

.MODEL model ismi eleman tipi(NMOS-PMOS)(MOS transistör model parametreleri)

2. 5 Analiz Komutları

DC Analiz

.DC kaynak_adı başlangıç değeri son değer adım

şeklinde tanımlanır. Bu durumda giriş işareti başlangıç değerinden son değere kadar girilen
adım aralıklarıyla tarama yapar. Her bir giriş gerilim değeri için devre analiz edilip sonuçlar
kaydedilmektedir. Devrenin DC transfer karakteristiğinin çıkartılmasında kullanılır.

AC Analiz

lin
. AC oct nokta sayısı başlangıç değeri son değer
dec

şeklinde tanımlanır. Analiz, frekansın belirli bir aralıkta lineer (lin) arttırılmasıyla
yapılabileceği gibi oktav’lık (oct) veya dekat’lık (dec) artımlarla da yürütülebilir. Lineer
değişimlerde toplam nokta sayısı, oktav’lık veya dekat’lık değişimlerde ise bir oktav veya
dekat boyunca alınacak nokta sayısı verilir. AC tarama ile devrenin frekans cevabı
çıkartılabilir ya da empedansın frekansla değişimi incelenebilir.

Zaman Bölgesi Analizi

.TRAN Tstep Tstop

Şeklide tanımlanır. Zaman bölgesi analizi her zaman t=0 dan başlar ve kullanıcının verdiği
adımlarla Tstop değerine yapılır. Zaman bölgesi analizi ile devrelerin sinüsoidal ya da darbe
gibi giriş sinyallerine karşılık verdiği çıkışlar incelenebilir (örn. doğrultucu, kırpıcı,
kuvvetlendirici vb.)

NOT : Spice giriş dosyası her zaman ;

.END

ifadesiyle sonlandırılır..

3
Örnek :

1) RC Devresi_ DC simülasyon
v1 1 0 dc 5v
r1 1 2 1k
c1 2 0 100uf
.dc v1 0 10 0.5
.probe
.end
10V

5V

SEL>>
0V
V(1)
10V

5V

0V
0V 1V 2V 3V 4V 5V 6V 7V 8V 9V 10V
V(2)
v1

2) RC Devresi_ AC simülasyon
v1 1 0 ac 1v
r1 1 2 100
c1 2 0 10uf
.ac dec 100 1hz 1meg
.probe
.end
0d

-50d

-100d
P(V(2))
1.0V

0.5V

(1.0000K,157.177m)

SEL>>
0V
1.0Hz 10Hz 100Hz 1.0KHz 10KHz 100KHz 1.0MHz
V(2)
Frequency

4
3)

RC Devresi_ TRANSIENT simülasyon

v1 1 0 sin(0 1 1khz)
r1 1 2 100
c1 2 0 10uf
.tran 1us 10ms 0 1u
.probe
.end

1.0V

0.5V
(8.4749m,157.209m)

0V

-0.5V

-1.0V
8.0ms 8.2ms 8.4ms 8.6ms 8.8ms 9.0ms 9.2ms 9.4ms 9.6ms 9.8ms 10.0ms
V(2) V(1)
Time

3. Kaynaklar

1. M. H. Rashid,; SPICE for Circuits and Electronics Using Pspice, Prentice Hall, 1995.
2. H. Hakan Kuntman, Ali Toker, Sadri Özcan,; Sayısal Elektronik Devreler, Sistem
Yayıncılık, 1996.
3. http://bwrc.eecs.berkeley.edu/Classes/IcBook/SPICE/