Samo za internu upotrebu u okviru edukacije Autor: Sanela Agaevi

Sadraj:

Uvod
1. Registrovanje samostalne djelatnosti
1.1. Registrovanje obrta (vezani i posebni obrti, tradicionalni i stari zanati,
srodne djelatnosti, domaa radinost, sezonsko obavljanje djelatnosti)
1.1.1. Uslovi za obavljanje obrta (dopunsko i dodatno zanimanje, strani dravljanin
kao vlasnik obrta)
1.2. Registrovanje samostalne trgovinske djelatnosti
1.2.1. Uslovi za obavljanje samostalne trgovinske djelatnosti (Obrazac PI)
1.3. Registrovanje ugostiteljske samostalne radnje
1.3.1. Uslovi za obavljanje ugostiteljske djelatnosti
1.3.2. Sezonsko obavljanje ugostiteljske djelatnosti
2. Nemogunost obavljanja vie djelatnosti istovremeno u samostalnoj radnji
2.1. Obavljanje ugostiteljske djelatnosti
2.2. Obavljanje trgovinske djelatnosti



















Drutvo za ekonomske usluge i promet
Branilaca Bosne 2/A
72000 Zenica, Bosna i Hercegovina
Tel: 032 442 750, 202 580, 202 581
Fax: 032 442 751
e-mail chronos@bih.net.ba
www.chronoszenica.com
www.chronosedukacija.com
Uvod

Samostalni poduzetnici su jedna od osjetljivijih kategorija obveznika, upravo iz razloga to ih
se dotiu razliiti propisi. Pored injenice da predstavljaju najjednostavniji organizacioni
oblik poslovanja, njihova podjela u tri segmenta (obrt, trgovina i ugostiteljstvo) esto u praksi
dovodi do situacija koje poslovanje komplikuju i ini sloenijim nego to bi to trebalo biti.
Za poetak treba izdvojiti najznaajnije propise koji se tiu poslovanja samostalnih
poduzetnika:

Trgovinske djelatnosti:
Zakon o unutranjoj trgovini (Slubene novine FBiH, broj 40/10)
Pravilnik o obliku, sadraju i nainu voenja trgovake knjige (Slubene novine
FBiH, broj 28/06)

Ugostiteljske djelatnosti:
Zakon o ugostiteljskoj djelatnosti (Slubene novine FBiH, broj 32/09)
Zakon o turistikoj djelatnosti (Slubene novine FBiH, broj 32/09)

Obrtnike djelatnosti:
Zakon o obrtu i srodnim djelatnostima (Slubene novine FBiH, br. 35/09 i 42/11)
Uredbu o vezanim i posebnim obrtima (Slubene novine FBiH, broj 66)
Uredbu o zatiti tradicionalnih i starih obrta (Slubene novine FBiH, br. 66/09 i
16/12)
Pravilnik o vezanim obrtima i srodnim djelatnostima koje se mogu obavljati izvan
poslovnih i stambenih prostorija (Slubene novine FBiH, br. 61/09 i 12/12)
Pravilniko djelatnostima koje se mogu obavljati kao domaa radinost (Slubene
novine FBiH, br. 61/09 i 12/12)
Pravilnik o vezanim obrtima i srodnim djelatnostima koje se mogu obavljati sezonski
(Slubene novine FBiH, br. 61/09 i 12/12)

Poreski propisi koji se odnose na samostalne poduzetnike:
Zakon o porezu na dodanu vrijednost (Slubeni glasnik BiH br. 9/05, 35/05 i
100/08)
Pravilnik o primjeni zakona o porezu na dodanu vrijednost (Slubeni glasnik BiH,
br. 93/05, 21/06, 60/06, 6/07, 100/07, 35/08 i 65/10)
Zakon o doprinosima (Slubene novine FBiH, br. 35/98 i 54/00, 16/01, 37/01 i 1/02,
17/06 i 14/08)
Pravilnik o nainu obraunavanja i uplate doprinosa (Slubene novine FBiH, broj
64/08 i 81/08)
Zakon o porezu na dohodak (Slubene novine FBiH, br. 10/08, 9/10, 44/11 i 7/13)
Pravilnik o primjeni zakona o porezu na dohodak (Slubene novine FBiH, br. 67/08,
4/10, 86/10, 10/11, 53/11, 20/12 i 27/13)


1. REGISTROVANJE SAMOSTALNE DJELATNOSTI

Kao to je navedeno, samostalne djelatnosti su regulisane razliitim propisima, u zavisnosti o
kojoj se djelatnosti radi (obrt, trgovina ili ugostiteljstvo). U nastavku teksta e se prezentovati
osnovne karakteristike i uslovi za registraciju obrta, trgovinske i ugostiteljske djelatnosti.


1.1. Registrovanje obrta

Zakonom o obrtu i srodnim djelatnostima ureeni su uslovi, obavljanje obrtnike djelatnosti i
srodnih djelatnosti, registracije, poslovanje, zajedniko obavljanje i prestanak obavljanja obrta
i srodnih djelatnosti, obrazovanje i osposobljavanje obrta i srodnih djelatnosti, organizovanje
obrtnika i lica koja obavljaju srodne djelatnosti i nadzor.

lanom 2. Zakona istaknuta je osnovna razlika izmeu obrtnikih i srodnih djelatnosti, pa
tako u obrtnike djelatnosti spada samostalno i trajno obavljanje doputenih i registrovanih
privrednih djelatnosti u osnovnom, dopunskom ili dodatnom zanimanju, od fizikih lica sa
svrhom postizanja dobiti koja se ostvaruje proizvodnjom, prometom ili pruanjem usluga na
treitu, dok su srodne djelatnosti sve registrovane privredne i druge djelatnosti koje
obavljaju fizika lica prema pravilima obavljanja obrta, koje se ne smatraju obrtom.
Obrtnik i lice koje obavlja srodnu djelatnost je fiziko lice koje obavlja djelatnost u svoje ime
i za svoj raun, a pritom se moe koristiti i radom drugih lica sa kojima je u obavezi zakljuiti
ugovor o radu, u skladu sa Zakonom o radu i kolektivnim ugovorom. Broj uposlenika u
obrtnikim i srodnim djelatnostima nije ogranien.
Donoenjem Zakona o poljoprivredi (Slubene novine Federacije BiH; broj 88/07) kojim
su u lanu 3. Zakona poljoprivrednici, kao grupacija fizikih lica, jednostavno preseljeni u
obrtnike Zakon o obrtu ih je kao posebnu kategoriju svrstao u srodne djelatnosti. Naime, da bi
poljoprivredni proizvoai ostvarili pravo na poticaje za biljnu i ivotinjsku proizvodnju,
moraju biti registrirani, a Zakon o poljoprivredi nigdje nije predvidio nain i procedure
njihove registracije kao fizikih lica, ve je samo propisao da se poljoprivredna
proizvodnja moe registrirati kao obrt.
Zakon je podijelio obrt u nekoliko grupacija:

a) Vezani i posebni obrti

U vezane i posebne obrte spadaju obrti za ije se obavljanje trai odgovarajua struna
sprema, dok se za obavljanje posebnih obrta, pored strune spreme trai i posebna
saglasnost za njegovo obavljanje.
Popis posebnih i vezanih obrta propisan je Uredbom o veznim i posebnim obrtima. Vezani
obrti mogu se obavljati u stambenim prostorijama, te izvan stambenih i poslovnih prostorija, a
popis djelatnosti koje se mogu obavljati na taj nain, te uslove za njihovo odvijanje propisao
je federalni ministar razvoja, poduzetnitva i obrta na prijedlog kantonalnih ministarstava
nadlenih za oblast obrtnitva Pravilnikom o djelatnostima koje se mogu obavljati u
stambenim prostorijama i Pravilnikom o djelatnostima koje se mogu obavljati izvan poslovnih
i stambenih prostorija.

b) Tradicionalni i stari zanati

Pod tradicionalnim i starim zanatima smatraju se obrti za koje je potrebno poznavanje
zanatskh vjetina i umijea u obavljanju djelatnosti sa pretenim udjelom runog rada.
S obzirom na to da su ove djelatnosti od 17. 10. 2003. godine zatiene i UNESCO
Konvencijom o zatiti nematerijalne kulturne batine, Zakon je predvidio mogunost da Vlada
Federacije, vlade kantona i jedinice lokalne samouprave propiu odgovarajue olakice, svako
iz svoje nadlenosti, koje bi stimulirale ouvanje tradicionalni i starih obrta i pojaale
interesovanje za njihvo obavljanje.
Popis tradicionalnih i starih zanata sadran je u Uredbi o zatiti tradicionalnih i starih zanata,
a odobrenje za obavljanje djelatnosti moe se dobiti samo za djelatnosti navedene u Uredbi.

c) Srodne djelatnosti

Srodne djelatnosti su djelatnosti za ije obavljanje se trai odgovarajua struna
sprema, ovisno o vrsti djelatnosti, propisana posebnim zakonom.
Srodne djelatnosti za ije obavljanje je dovoljno izuavanje u roku ne duem od tri mjeseca i
koje ne proizilaze iz nekog vezanog ili posebnog obrta mogu obavljati lica sa najmanje
zavrenom osnovnom kolom.
Srodne djelatnosti sadrane su u nekoliko pravilnika, ali u srodne djelatnosti spadaju i sve one
djelatnosti koje se nalaze u Klasifikaciji djelatnosti KD BIH 2010, ukoliko nisu zabranjene
zakonom ili regulirane posebnim propisom, a oznaavaju se pripadajuom ifrom djelatnosti
iz ove klasifikacije.

d) Domaa radinost

Domaa radinost predstavlja odreeni obrti i srodne djelatnosti izrade i dorade
predmeta kod kojih preovlauje runi rad i usluge u domainstvu, a moe se obavljati
samostalno ili uz pomo lanova zajednikog domainstva.
Popis ovih djelatnosti propisuje Pravilnik o djelatnostima koje se mogu obavljati kao domaa
radinost.

e) Sezonsko obavljanje djelatnosti

Sezonsko obavljanje obrta jeste obavljanje najdue devet mjeseci unutar jedne
kalendarske godine, a obrtnici i lica koja ih obavljaju, u vrijeme trajanja sezonskog
obavljanja djelatnosti, uspostavljaju svojstvo osiguranika ako nemaju ve zasnovan radni
odnos.
Popis djelatnosti koje se mogu obavljati sezonski sadran je u Pravilniku o djelatnostima koje
se mogu obavlajti sezonski.


1.1.1. Uslovi za obavljanje obrta

Uslovi za obavljanje djelatnosti se dijele na opte i posebne.
Fiziko lice moe obavlajti obrt kao osnovno zanimanje ako ispunjava slijedee opte uslove:
da je dravljanin Bosne i Hercegovine;
da je poslovno sposobno;
da udovoljava opim i posebnim zdravstvenim uslovima ako je to propisano posebnim
zakonom i
da mu pravomonom sudskom presudom, rjeenjem o praju ili upravnim aktom nije
izreena zatitna mjera zabrane obavljanja obrta dok traje ta mjera.
Fiziko lice moe obavljati obrt kao dopunsko ili dodatno zanimanje ako isunjava navedene
uslove i ako ima ve zasnovan radni odnos po bilo kom osnovu ili je korisnik penzije, u
skladu sa lanom 11.st. (2) i (3) Zakona, ukoliko posebnim zakonom nije drugaije propisano.
Fiziko lice moe obavljati vezani obrt ako uz ope uslove ispunjava i poseban uslov strune
spreme.
Vezane obrte mogu obavljati i lica sa odgovarajuim viim ili visokim obrazovanjem, a
kantonalni ministar nadlean za oblast obrazovanja, po predhodno obavljenom miljenu
kantonalne obrtnike komore i nadlenog kantonalnog ministarstva u spornim sluajevima,
odreuje koje je to vie ili visoko obrazovanje.
Vezani obrt moe obavljati i fiziko lice - izumitelj na osnovu ostvarenog patentnog prava za
patentirani proizvod ili uslugu ako ispunjava ope uslove, a ne ispunjava poseban uslov
strune spreme.
Fiziko lice koje ispunjava ope uslove za obavljanje obrta, a ne ispunjava poseban uslov
strune spreme moe obavljati vezani obrt ako uposli na tim poslovima uposlenika koji
udovoljava tom uslovu, to se utvruje rjeenjem kojim se odobrava obavljanje obrta.
Uslovi se razlikuju ukoliko se radi o dopunskom ili dodatnom zanimanju, ili pak
stranom dravljaninu koji obavlja obrtnike i druge djelatnosti.

a) Dopunsko zanimanje

Fiziko lice moe obavljati obrt kao dopunsko zanimanje iskljuivo samostalnim radom
najdue 20 sati sedmino, uz plaanje poreza iju visinu propisuje organ nadlean za poreze.
Korisnik starosne penzije, koji je penziju ostvario sa 65 godina ivota ili sa 40 godina
penzijskog staa, moe istovremeno koristiti penziju i obavljati obrt kao dopunsko zanimanje.
U tom sluaju ogranienje rada na 20 sati se ne promjenjuje. Ovo se odnosi i na korisnike
penzije koji su svoja prava ostvarili u skaldu sa propisima iz oblasti borako-invalidske
zatite.

b) Dodatno zanimanje

Fiziko lice moe obavljati obrt kao dodatno zanimanje iskljuivo preko uposlenika koji mora
biti u radom odnosu kod vlasnika obrta i ispunjavati ope i posebne uslove propisane ovim
zakonom.

c) Strani dravljani koji obavlju obrtnike i srodne djelatnosti

Strani dravljanin moe obavljati obrt ili srodnu djelatnost ako ispunjava ope i posebne
uslove iz Zakona, osim odredbe da je dravljanin Bosne i Hercegovine. Rjeenje kojim se
odobrava obavljanje obrta ili srodne djelatnosti stranom dravljaninu postaje pravno valjano
izdavanjem radne dozvole u skladu sa Zakonom o zapoljavanju stranaca, i vrijedi za period
za koji je ta dozvola izdata.
To znai da se rjeenje o odobravanju obavljanja djelatnosti moe izdati strancu, ali u izreci
rjeenja ili obrazloenju treba stajati da je rejeenje pravno valjano tek nakon dobijanja radne
dozvole i da vai onoliki period koliko traje i radna dozvola.
Uslovi koje treba da ispuni prije zasnivanja radnog odnosa su:
- Otii u ured za strance, da dobije bijeli karton (boravak 3 mjeseca);
- Zatim otii u nadleni Biro za zapoljavanje da ga evidentiraju na spisak nezaposlenih
Obrazac OZ1;
- Prikupiti dokumentaciju koju trai Biro i dati obrazloenje zato se BA stranac
zapoljava;
- Po dobijanju radne dozvole ide se u Ured za strance i prikupe dokumenti za prijavu u
radni odnos;
- Podnosi se obrazac za dodjelu matinog broja u Poreznu upravu, zbog plaanja
poreza, doprinosa i oszalih naknada;
Potrebi dokumenti za radnu dozvolu za stranca, prema trenutno vaeim propisima, su:
zahtjev za odobrenje produenje privremenog boravka u BiH
100 KM administrativne takse za odobrenje produenje privremenog boravka
jedna fotografija (samo kada se zahtjev predaje prvi put),
ovjeren fotokopij pasoa (generalije, posljednji ulaz u BiH , viza za BiH) iji rok
vaenja pasoa treba biti dui najmanje tri mjeseca od perioda na koji se trai
odobrenje privremenog boravka,
fotokopija kartona prijave boravka stranca (samo kada se zahtjev predaje prvi put ili
kada je dolo do promjene adrese stranca u toku boravka)
fotokopija posljednjeg rjeenja o odobrenom privremenom boravku -(samo kada
predaje zahtjev za produenje privremenog boravka)
rjeenje o registraciji firme (ovjerena fotokopija),
radna dozvola izdata od nadlene filijale Zavoda za zapoljavanje,(original ili ovjerena
fotokopija),
ugovor o radu (original ili ovjerena fotokopija), dostavlja se Slubi TC najkasnije tri
dana od dana prijema odobrenja privremenog boravka.
potvrda o zaposlenju
prijava kod Fonda PIO (M2 obrazac i prijava na zdravstveno osiguranje (ZO2
obrazac),
dokaz o solventnosti firme izdat od nadlene banke,
ljekarsko uvjerenje (original i fotokopija) iz kojeg je vidljivo da stranac ne boluje
od bolesti koje predstavljaju prijetnju javnom zdravlju u BiH, (original ili ovjerena
fotokopija uvjerenja ovlatene zdravstvene ustanove za obavljanje ljekarskog
pregleda na podruju nadlene optine,
dokaz o obezbjedjenom smjetaju (dokaz o posjedovanju nekretnine (kue ili stana) ili
ugovor o zakupu kue ili stana, ili drugi ekvivalent) original ili ovjerena fotokopija,
potvrda uvjerenje da se protiv stranca ne vodi krivini postupak, koju izdaje
nadleni organ drave, gdje stranac ima uobiajeno mjesto boravka,
potvrda uvjerenje da stranac nije kanjavan za krivino djelo koju izdaje nadleni
organ drave, gdje stranac ima uobiajeno mjesto boravka,

Minimalni tehniki i drugi uslovi za obavljanje obrtnikih i srodnih djelatnosti su
propisani Pravilnikom o minimalnim tehnikim i drugim uslovima za obavljanje obrtnikih i
srodnih djelatnosti (Slubene novine Federacije BiH, broj 47/09 i 72/11).

Nakon podnoenja dokumentacije, organ nadlean za oblast obrtnitva, na teritoriju na kojem
e biti sjedite obrta, duan je, u skladu sa Zakonom o upravnom postupku, u roku od 15 dana
od dana prijema urednog zahtjeva, donijeti rjeenje kojim se odobrava obavljanje obrta ili
rjeenje kojim se zahtjev odbija.
Rjeenje kojim se odobrava obavljanje posebnog obrta postaje pravno valjano tek nakon
izdavanja saglasnosti za obavljanje posebnog obrta.
To znai da se rjeenje o odobravanju obavljana posebnog obrta moe izdati stranci, ali u
izreci rejeenja ili obrazloenju treba stajati da je rjeenje pravno valjano tek nakon izdavanja
saglasnosti za obavljanje posebnog obrta.
Po konanosti rijeenja po kojem se odobrava obavljanje obrta, odnosno posebnog obrta,
organ nadlean za oblast obrtnitva vri upis u Obrtni registar i obrtniku izdaje obrtnicu.

ta je Obrtnica?

Za obavljanje posebnih i vezanih obrta, obrtnik mora imati obrtnicu, koja je, u smislu
Zakona, odobrenje za rad. Obrtnica se izdaje u dvije veliine od kojih je ve duan izloiti
obrtnik u sjeditu obrta, na vidnom mjestu.
Sadraj i oblik obrtnice propisan je Pravilnikom o sadraju i obliku obrtnice, sadraju i obliku
saglasnosti za obavljanje posebnog obrta i sadraju obliku odobrenja za obavljanje srodne
djelatnosti.
Za obavljanje posebnih obrta obrtnik mora, pored obrtnice, imati i saglasnost za
obavljanje posebnih obrta.
Saglasnost za obavljanje posebnih obrta izdaje nadleno ministarstvo ovisno o vrsti obrta u
roku od 15 dana od dana prijema urednog zahtjeva.
O izdavanju saglasnosti stranka je duna obavijestiti organ nadlean za oblast obrnitva, koji
to upisuje u Obrni registar.
Sadraj i oblik saglasnosti za obavljanje posebnog obrta propisan je Pravilnikom o sadraju i
obliku obrtnice, sadraju i obliku saglasnosti za obavljanje posebnog obrta i sadraju i obliku
odobrenja za obavljanje srodne djelatnosti.

ta ako nadleni organ ne donese Rjeenje u roku od 15 dana?

Ako u roku od 15 dana organ nadlean za oblast obrtnitva ne donese rjeenje kojim se
odobrava obavljanje obrta ili rjeenje u kome se zahtjev odbija, obrtnik moe, ako je podnio
ovjerenu pisanu izjavu o ispunjavanju minimalnih tehnikih i drugih uslova za obavljanje
obrtnikih i srodnih djelatnosti, zapoeti sa obavljanjem obrta, ali o tome je duan
prethodno pisano izvjestiti organ nadlean za oblast obrtnitva.
Organ nadlean za oblast obrtnitva duan je donijeti rjeenje kojim se odobrava obavljanje
obrta ili rjeenje kojim se zahtjev odbija u roku od 30 dana od dana prijema navedene
obavijesti.
Ako organ nadlean za oblast obrtnitva utvrdi da se navodi izjave o ispunjavanju minimalnih
tehnikih i drugih uslova za obavljanje obrtnikih i srodnih djelatnosti neistiniti, a obrtnik je
zapoeo sa radom na osnovu nje i dostavljene pisane obavijesti o poetku obavljanja obrta,
smatrat e se da se obrt obavlja protivno odredbama Zakona.
Da bi se izbjegla eventualna utnja administracije, kada organ nadlean za oblast obrtnitva
ne donose rjeenje kojim se odobrava obavljanje obrta ili rjeenje kojim se zahtjev odbija,
omogueno je obrtnicima da uz prethodno pisano obavjetenje organa nadlenog za oblast
obrtnitva, uz priloenu ovjrenu pisanu izjavu o ispunjavanju minimalnih tehnikih i drugih
uslova za obavljanje obrtnikih i srodnih djelatnosti, zaponu sa obavljanjem obrta.
Ovom odredbom se eli samo ubrzati donoenje rjeenja u sluajevima nepravednog
kanjenja, a ukoliko obrtnici zloupotrijebe ovu odredbu (utvrivanje neistinosti navoda
u izjavi) Zakon je predvidio odgovarajue sankcije.
Obrtnik je duan otpoeti sa obavljanjem djelatnosti najkasnije u roku od 30 dana od dana
konanog rijeenja o odobravanju obavljanja obrta. Od dana konanosti rijeenja obrtniku
poinju tei prava i obaveze u skladu sa Zakonom i drugim propisima.
Ukoliko obrtnik ne zapone obavljati djelatnost u propisanom roku, rjeenje prestaje vaiti i
u tom sluaju bi se procedura izdavanaj rjeenja morala ponoviti.
Firma je ime pod kojim posluje obrt, a sadri naziv obrta, ime obrta, ime i prezime
obrtnika i sjedite. Obrtnik, odnosno uposlenik ili privremeni uposlenik duan je istaknuti
firmu na ulazu u sjedite obrta i izdvojene prostore u kojima se obavlja obrt.
Obrtnik je duan prijaviti promjenu naziva i oznake obrta nadlenom organu koji o tome
donosi rijeenje.
Mjesto naznaeno na obrtnici je sjedite obrta. Ako obrtnik mijenja sjedite obrta na teritoriju
iste opine ili na teritoju druge opine u istom kantonu, duan je podnijeti prijavu organu
nadlenom za oblast obrtnitva na ijoj teritoriji e se nalaziti novo sjedite obrta, uz koju je
obavezan priloiti obrtnicu.
Ako obrtnik mijenja sjedite obrta na teritoriju iste opine, po konanosti rijeenja o promjeni
sjedita, ovu promjenu je duan unijeti u obrtnicu organ nadlean za oblast obrtnitva.
Ako obrtnik mijenja sjedite obrta na teritoriju drugog kantona, duan je podnijeti prijavu
organu nadlenom za oblast obrtnitva tog kantona, uz koju je obavezan priloiti obrtnicu.
Organ nadlean za oblast obrtnitva koji je donio rijeenje o promjeni sjedit obrta duan je,
po konanosti tog rijeenja, izdati obrtniku novu obrtnicu sa novim brojem i novim sjeditem
obrta i o tome obavijestiti sve one kojima je, inae, duan dostaviti rjeenje, kao i organ
nadlean za oblast obrtnitva koji je predhodno izdao obrtnicu ako se radi o promjeni sjedita
na teritoriju druge opine ili drugog kantona.
Obrtnik moe obavljati samo one obrte koji su obuhvaeni obrtnicom, ali i druge
djelatnosti koje slue obavljanju djelatnosti koje su obuhvaene obrtnicom ili se
uobiajeno obavjaju uz djelatnost obuhvaenu obrtnicom i za te djelatnosti se ne mora
ispunjavati uslov strune spreme.
Kada se radi o posebnim obrtima obrtnik moe obavljati samo one djelatnosti za koje je dobio
saglasnost za obavljanje posebnih obrta.

Ukoliko obrtnik obavlja vie djelatnosti koje su po prirodi posla srodne jedna drugoj, sve te
djelatnosti sa pripadajuim iframa moraju biti navedene u rijeenja kojim se odobrava
obavljanje djelatnosti i u obrtnici.
U suprotnom e se smatrati da se obavlja protivzakonito neka od djelatnosti koja nije
navedena.

Vezani obrt moe vodit obrtnik sam ili preko uposlenika koji mora biti u radnom
odnosu kod obrtnika i ispunajvati ope i posebne uslove iz Zakona.
Iznimno, obrtnik koji obavlja obrt u dodatnom zanimanju obrt moe voditi iskljuivo preko
uposlenika koji mora biti u radnom odnosu kod obrtnika i ispunjavati ope i posebne uslove iz
Zakona.
Obrtnik voenje obrta preko uposlenika obavezno prijavljuje organu nadlenom za oblast
obrtnitva na teritoriju na kojem se nalazi sjedite obrta, a taj organ rjeenjem utvruje
voenje obrta preko uposlenika i upisuje to u Obrtni registar.
Uposlenik vodi obrt u ime i na raun obrtnika. Ako uposlenik postupi protivno odredbama
Zakona, za tetu nastalu takvim djelovanjem odgovara u skladu sa odredbama o naknadi tete
ugovora o radu koji je zakljuio sa obrtnikom.
lanovi zajednikog domainstva mogu pomagati obrtniku u obavljaju obrta.
lanovima zajednikog domainstva smatraju se:brani drug, djeca, roditelji, usvojenici i
usvojitelji, pastorad i lica koja je obrtnik duan izdravati.
Ovo je vano zbog inspekcijskih organa, kako se pri inspekcijskom pregledu navedeni lanovi
zajednikog domainstva ne bi smatrali neprijavljenim uposlenicima.
Obrtnik odgovara cjelokupnom svojom imovinom za obaveze koje nastanu u obavljanju
obrta, za zakonitost obavljanja obrta i za zakonitost rada uposlenika koje upoljava.

Ovom odredbom se obrtnici dovode u neravnopravan odnos prema vlasnicima privrednih
drutava koji odgovaraju samo ulogom koji uplauju pri registraciji privrednog drutva ili
temeljnim kapitalom privrednog drutva koji je upisan u sudu. Ipak, imajui u vidu da obrtnici
pri registraciji ne uplauju nikakav novani polog niti upisuju temeljni kapital, ova odredba je
bila logina sa aspekta zatite interesa korisnika obrtnikih usluga.




Uslovi za obavljanje srodnih djelatnosti

Fiziko lice moe obavljati srodne djelatnosti ako uz ope uslove propisane Zakonom
ispunjava i uslov odgovarajue strune spreme, ovisno o vrsti djelatnosti, propisanu posebnim
zakonom.
Ukoliko je za obavljanje srodne djelatnosti dovoljno izuavanje u roku ne duem od tri
mjeseca i ta srodna djelatnost ne proizilazi iz nekog vezanog ili posebnog obrta, mogu je
obavljati lica sa najmnjee zavrenom osnovnom kolom.
Za obavljanje poljoprivredne djelatnosti od fizikog lica dovoljno je ispunjavati ope uslove
propisane zakonom.
Srodne djelatnosti koje se mogu obavljati u stambenim prostorijama, te srodne djelatnosti
koje se mogu obavljati izvan poslovnih i stambenih prostorija i uslovi za njihovo obavaljanje
propisane su Pravilnikom o djelatnostima koje se mogu obavljati u stambenim prostorijama i
Pravilnikom o djelatnostima koje se mogu obavljati izvan poslovnih i stambenih prostorija.


1.2. Registrovanje samostalne trgovinske djelatnosti

Registrovanje trgovinske djelatnosti je regulisano Zakonom o unutranjoj trgovini.
Pod trgovinom se u smislu Zakona o unutranjoj trgovini smatraju se kupovina i prodaja robe
i obavljanje trgovakih usluga. Meutim, Zakon o trgovini se podjednako odnosi i primjenjuje
i na:
a) pravna i fizika lica koja se bave trgovinom mimo registracije, odnosno odobrenja za
obavljanje trgovine,
b) pravna i fizika lica registrirana za obavljanje djelatnosti proizvodnje i pruanja usluga
kada svoje proizvode i usluge prodaju na tritu,
c) fizika lica koja se bave poljoprivrednom proizvodnjom kada svoje poljoprivredne
proizvode prodaju na trnici na malo,
d) fizika lica koja na osnovu ugovora sa trgovcem obavljaju za trgovca trgovinu na
malo izvan prodavnice,
e) fizika lica - graani koji se bave trgovinom bez odobrenja za obavljanje trgovine
organa grada, odnosno opine nadlenog za oblast trgovine.
Trgovina na malo je definisana kao prodaja robe krajnjim potroaima radi
zadovoljavanja njihovih linih i porodinih potreba ili potreba domainstva.
Trgovina na malo obavlja se u prodavnicama ili izvan prodavnica, ako su za takav nain
prodaje ispunjeni uvjeti propisani ovim zakonom i drugim propisima. Ako trgovac ispunjava
uvjete po posebnom propisu da u prodavnici pored trgovake obavlja i neku drugu djelatnost,
prostor namijenjen toj djelatnosti mora biti fiziki odvojen od dijela prodavnice namijenjenog
trgovakoj djelatnosti.
Trgovac moe u svojoj prodavnici dodatno obraivati hranu, uz ispunjavanje uvjeta
propisanih posebnim propisom tako da bude primjerena za upotrebu, ali je zabranjena
konzumacija hrane i pia u prodavnici.
U prodavnici su doputene besplatne degustacije pojedinih vrsta robe na kojima je istaknuta
oznaka za tu svrhu.
Propisi koji su relevantni za oblast trgovine, u smislu dobijanja potrebnih dozvola za rad i
obavljanja djelatnosti su:
Zakon o unutranjoj trgovini (Slubene novine FBiH, broj 40/10)
Uputstvo o formi i sadraju izjave da prodajni objekat ispunjava zakonom propisane
uslove za obavljanje trgovake djelatnosti (Slubene novine FBiH, broj 64/10)
Pravilnik o obliku, sadraju i nainu voenja trgovake knjige (Slubene novine
FBiH, broj 28/06)
Pravilnik o uslovima minimalne tehnike o premljenosti poslovnih prostora za
obavljanje trgovine (Slubene novine FBiH, br.12/05, 60/05 i 15/08)
Pravilnik o obliku, sadraju i nainu voenja registra trgovakih radnji (Slubene
novine FBiH, broj 66/05)


1.2.1. Uslovi za obavljanje samostalne trgovinske djelatnosti

Trgovinu na malo moe obavljati trgovac u svojstvu fizikog lica (samostalni poduzetnik), ali
samo u jednom prodajnom objektu, odnosno na jednom prodajnom mjestu.
Od posebnih uslova mogu se izdvojiti sljedei:
Uposleni u trgovakoj radnji moraju imati najmanje III stepen strune spreme.
Trgovac moe bez upisa u registar obavljati i druge poslove u manjem obimu koji
slue uspjenom obavljanju trgovine, a uobiajeno se obavljaju uz ovu djelatnost kao
to su poslovi utovara, prijevoza i istovara robe, poslovi dostavljanja robe kupcu i
slino, a obavljanje tih poslova ne predstavlja redovnu djelatnost trgovca.
Trgovac je duan na svakom prodajnom objektu kao i pri prodaji robe izvan
prodavnice istaknuti firmu pod kojom je upisan u registar kod nadlenog organa.
Trgovac je duan utvrditi pisana pravila o uvjetima prodaje (cijena, nain plaanja i
isporuka, bonifikacija i sl.) i na prikladan nain uiniti ih kupcu dostupnim i
pridravati se tih uvjeta.
Trgovac je duan formirati i istai cijenu robe koju stavlja u promet u domaoj valuti
u apoenima novanica koje su u opticaju u BiH i izdati raun za prodatu robu.
Da bi zapoeo sa obavljanjem djelatnosti, potrebno je da preda dokumentaciju koja dokazuje
sljedee:
dravljanin je Bosne i Hercegovine,
poslovno je sposoban,
posjeduje najmanje III stepen strune spreme,
zdravstveno je sposoban ako je za obavljanje trgovine na malo odreenim robama iz
predmeta poslovanja trgovake radnje zdravstvena sposobnost propisana kao poseban
uvjet,
u vlasnitvu, posjedu ili zakupu ima poslovni prostor koji ispunjava ope i posebne
uvjete,
da nema zasnovan radni odnos ili da nije ostvario prava po osnovu radnog odnosa,
nema ve osnovanu trgovaku radnju,
pravomonom odlukom nije mu izreena mjera zabrane obavljanja ove djelatnosti.
Ispunjenost uvjeta provjerava nadlena inspekcija, svaka u okviru svoje nadlenosti, u roku
od 30 dana od dana dostavljanja konanog rjeenja kojim se odobrava obavljanje trgovake
djelatnosti.
Za obavljanje trgovine na veliko i trgovine na malo trgovac je duan osigurati prodajni objekt
ili drugo prodajno mjesto koje ispunjava propisane uvjete. Prodajni objekt je prostor u kojem
se obavlja trgovina i mora biti izgraen u skladu sa vaeim urbanistiko - graevinskim
propisima kao poslovni prostor za obavljanje odgovarajue trgovake djelatnosti, to utvruje
nadleni organ rjeenjem o upotrebnoj dozvoli.

Trgovac nije duan dokazivati ispunjavanje uvjeta u trenutku poetka rada prodajnog
objekta, ali su ova lica duna dostaviti ovjerenu pisanu izjavu (Obrazac PI) nadlenom
organu kojom potvruju da prodajni objekt ispunjava zakonom propisane uvjete.























Nadleni organ u roku od 15 dana od dana podnoenja urednog zahtjeva izdat e rjeenje o
odobrenju za osnivanje trgovake radnje, ako su ispunjeni svi uvjeti.
Rjeenje kojim se odobrava osnivanje trgovake radnje po konanosti upisuje se u Registar
trgovakih radnji. Trgovcu poinju tei prava i obaveze od dana upisa u Registar, a trgovaka
radnja je duna poeti raditi najkasnije u roku od tri mjeseca od dana izdavanja rjeenja.
Rjeenje o odobrenju za osnivanje trgovake radnje ne moe se prenijeti na drugo lice,
kao to je sluaj sa obrtom.


1.3. Registrovanje ugostiteljske samostalne radnje

Ugostiteljsku djelatnost mogu obavljati fizika lica koja su registrirana za obavljanje
ugostiteljske djelatnosti i koja ispunjavaju propisane uvjete.
Ugostitelj moe obavljati i druge djelatnosti koje slue obavljanju ugostiteljske djelatnosti, a
koje se uobiajeno obavljaju uz ugostiteljsku djelatnost (prodaja novina i asopisa, duhanskih
preraevina, pruanje usluga bilijara, boanja, kuglanja, tenisa i sl.) u skladu sa posebnim
propisima.
Pravno i fiziko lice mogu organizirati usluge smjetaja i prehrane za svoje radnike,
penzionere, lanove ue porodice svojih radnika i penzionera u objektima zatvorenog tipa
(odmaralite, objekt za prehranu i sl.).
Odredbe ovog Zakona ne primjenjuju se na pruanje usluga prehrane i smjetaja u objektima
ustanova socijalne pomoi, zdravstva, odgoja, obrazovanja i drugih slinih ustanova, vojske,
policije, ako te usluge pruaju njihovi radnici iskljuivo svojim radnicima, pripadnicima i
korisnicima.
Ne smatra se ugostiteljskom djelatnou pripremanje i posluivanje toplih i hladnih napitaka,
bezalkoholnih pia i jednostavnih jela koje pravno i fiziko lice organizuju za potrebe svojih
radnika i lanova u svojim poslovnim prostorijama i prostorima.
Propisi koji su relevantni za oblast ugostiteljstva, u smislu dobijanja potrebnih dozvola
za rad i obavljanja djelatnosti su:
Zakon o ugostiteljskoj djelatnosti (Slubene novine FBiH, broj 32/09)
Pravilnik o razvrstavanju i minimalnim uslovima ugostiteljskih objekata iz skupina
restorani, barovi, catering objekti i objekti jednostavnih usluga (Slubene
novine FBiH, broj 40/10)
Pravilnik o razvrstavanju, minimalnim uvjetima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata
u seljakom domainstvu (Slubene novine FBiH, br. 35/10 i 53/10)
Pravilnik o razvrstavanju, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih
objekata iz skupine hoteli (Slubene novine FBiH, br. 32/10, 53/10 i 46/11)
Pravilnik o razvrstavanju, minimalnim uslovima i kategorizaciji objekata u kojima se
pruaju ugostiteljske usluge u domainstvu (Slubene novine FBiH, br. 35/10, 53/10
i 46/11)
Pravilnik o upisnicima ugostiteljskih objekata i o upisnicima o pruanju ugostiteljskih
usluga u domacinstvu i seljakom domacinstvu (Slubene novine FBiH, broj 40/10)
Pravilnik o razvrstavanju, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih
objekata kampova iz skupine kampovi i druge vrste ugostiteljskih objekata za
smjetaj (Slubene novine FBiH, broj 70/10)


1.3.1. Uslovi za obavljanje ugostiteljske djelatnosti

Fiziko lice, samostalni poduzetnik, moe dobiti odobrenje za osnivanje ugostiteljske radnje
samo za jedan ugostiteljski objekt na teritoriju FBiH.
Nadleni organ izdat e rjeenje kojim se odobrava osnivanje ugostiteljske radnje licu koje
ispunjava sljedee uvjete:
dravljanin je Bosne i Hercegovine,
poslovno je sposobno,
posjeduje najmanje trei stepen strune spreme,
udovoljava propisanim zdravstvenim uvjetima,
pravomonom sudskom presudom, rjeenjem o prekraju ili upravnim aktom nije mu
izreena zatitna mjera zabrane obavljanja ugostiteljske djelatnosti,
nema zasnovan radni odnos, odnosno nema ve osnovanu ugostiteljsku radnju,
ima poslovni prostor za koji ima dokaz o pravu vlasnitva ili ugovor o zakupu
poslovnog prostora, te dokaz da je za poslovni prostor izdata upotrebna dozvola i da
taj poslovni prostor ispunjava propisane minimalne uvjete.
Rjeenje se moe izdati i licu koje ne ispunjava navedene uvjete, ako zaposli lice koje
ispunjava taj uvjet.
Takoe, strani dravljanin moe obavljati ugostiteljsku djelatnost pod uvjetom da ima radnu
dozvolu, i ispunjava gore navedene uslove, uz primjenu principa uzajamnosti / reciprociteta.
Nadleni organ u roku od 15 dana od dana podnoenja zahtjeva izdat e rjeenje kojim se
odobrava osnivanje ugostiteljske radnje, ako su ispunjeni navedeni uvjeti.
Ako nadleni organ ne donese rjeenje u roku od 15 dana od dana prijema urednog zahtjeva,
rad u ugostiteljskom objektu moe poeti o emu je ugostitelj duan prethodno pisanim putem
obavijestiti nadleni organ ukoliko je za graevinu u kojoj se nalazi ugostiteljski objekt, u
skladu sa posebnim propisom, pribavio odgovarajui akt prema kojem se graevina smije
koristiti.
Ugostiteljska djelatnost je ostala jedina za koju je potreban izlazak posebne komisije
koja pregleda objekat, sainjava zapisnik i na osnovu ega nadleni organ (uglavnom
opinski) donosi Rjeenje o poetku obavljanja djelatnosti.


1.3.2. Sezonsko obavljanje ugostiteljske djelatnosti

Ugostiteljska djelatnost se moe obavljati sezonski, to je propisano lanom 10. Zakona o
ugostiteljstvu:
Ugostitelj posluje tokom cijele godine ili sezonski.
Ugostitelj moe poslovati i povremeno (za vrijeme manifestacija, sajmova, prigodnih priredbi
i sl.).
Takoe, lanom 19. istog Zakona je propisano da Rjeenje kojim se odobrava osnivanje
ugostiteljske radnje sadri:
a) ime i prezime, jedinstveni matini broj i adresu prebivalita podnosioca zahtjeva,
b) naziv ugostiteljske radnje,
c) mjesto, ulicu i broj objekta u kojem se prua usluga,
d) vrstu usluge koja se prua,
e) povrinu objekta, odnosno prostora u kojem se obavlja ugostiteljska djelatnost,
f) naznaku o pruanju usluga tokom cijele godine ili sezonski.


2. (NE)MOGUNOST OBAVLJANJA VIE DJELATNOSTI
ISTOVREMENO U SAMOSTALNOJ RADNJI

Nerijetko se javlja interes za obavljanjem vie djelatnosti u jednom objektu, ili jo ee u
jednom prostoru. Da li se moe vie razliitih djelatnosti obavljati u jednom prostoru?


2.1. Obavljanje ugostiteljske djelatnosti

Zakon o ugostiteljstvu je propisao generalne uslove za obavljanje ugostiteljske djelatnosti:
osnivanje i prestanak rada, uslove koje mora da ispunjava poslovni prostor, razvrstavanje
ugostiteljskih objekata i dr.

Jedna od znaajnijih razlika izmeu ugostitelja samostalnog poduzetnika i privrednog
drutva jeste da samostalni ugostitelj moe registrovati i djelatnost obavljati samo u
jednom objektu, tj. na jednoj lokaciji, dok privredno drutvo moe u vie objekata ili
lokacija (lan 14. Zakona).

Bez obzira na oblik organizovanja, i pravna i fizika lica duna su prije poetka obavljanja
djelatnosti ugostiteljstva dobiti rjeenje opinskog, odnosno drugog nadlenog organa uprave,
prema mjestu sjedita.
Ukoliko ugostitelj eli sa ugostiteljskim uslugama kombinovati trgovinu ili neke druge
djelatnosti, u istom objektu, ta mogunost nije decidno iskljuena, ali isto tako nije izriito ni
predviena. U ovom dijelu su propisi, ali i nadleni organi (koji donose propise, kontroliu,
daju odobrenja i dr.) prilino konzervativno usmjereni, bez tendencije mijenjanja propisa u
smislu otvaranja novih mogunosti poduzetnicima.
Naime, lanom 3. stav 3. Zakona predvieno je da ugostitelj moe obavljati i druge djelatnosti
koje slue obavljanju ugostiteljske djelatnosti, a koje se uobiajeno obavljaju uz ugostiteljsku
djelatnost. Kao primjer je navedena prodaja novina i asopisa, duhanskih preraevina,
pruanje usluga bilijara, boanja, kuglanja, tenisa i sl., ali sve u skladu sa posebnim
propisima. Tu se zavrava sva pria u vezi sa kombinovanjem ugostiteljstva i trgovine.
Dodue, Zakon u odreenim lanovima nagovjetava mogunost kombinacije sa drugim
djelatnostima, ali samo nagovjetava. Tako se u lanu 7. stav 1. i 2. propisuje da se
ugostiteljska djelatnost obavlja u poslovnom objektu, prostoriji i na prostoru namijenjenom,
ureenom i opremljenom za pruanje ugostiteljskih usluga. Meutim, ugostiteljska djelatnost
se moe obavljati i u poslovnom objektu, prostoriji i na prostoru gdje se obavlja neka druga
djelatnost, ako su za obavljanje ugostiteljske djelatnosti ispunjeni uvjeti propisani ovim
Zakonom, propisima donesenim na osnovu ovog Zakona i drugim propisima.
Zakon o ugostiteljstvu se ovdje naslanja na druge propise i uslove u ovom smislu, ali koji
nisu uope navedeni ili precizirani.
Za obavljanje ugostiteljske djelatnosti u ugostiteljskom objektu moraju biti ispunjeni
minimalni uslovi za tu vrstu u pogledu ureenja i opreme ugostiteljskih objekata, usluga, kao i
drugi uslovi propisani Zakonom, kao i podzakonskim aktima donesenim na osnovu Zakona.
Pored toga, ugostiteljski objekt mora ispunjavati i uslove u pogledu projektovanja, graenja i
odravanja graevine, zatite na radu, zatite od poara, zatite od buke, zatite i unapreenja
okolia, kao i druge uvjete propisane posebnim propisima.
U pogledu ispunjavanja uslova za obavljanje ugostiteljske djelatnosti na snazi je Pravilnik o
razvrstavanju i minimalnim uslovima ugostiteljskih objekata iz skupina restorani,
barovi, catering objekti i objekti jednostavnih usluga (Sl. novine FBiH, broj
40/10), koji je zamijenio Pravilnik o razvrstavanju, minimalnim uslovima i kategorizaciji
ugostiteljskih objekata (Sl. novine FBiH, br. 23/96, 46/98, 27/00 i 36/02).
Prema lanu 2. stav 1. ovog Pravilnika ugostiteljski objekt je objekt koji u poslovnom i
funkcionalnom pogledu ini cjelinu, te graevinsku cjelinu ukoliko je objekt smjeten u
graevini ili zasebnom dijelu graevine.
Ova odredba ve ograniava ugostiteljsku uslugu na odreenu, samo za tu djelatnost
predvienu povrinu, odnosno prostor.
Ograniavanje prostora (prostorije) u kojoj se obavlja ugostiteljska djelatnost ogleda se i u
lanu 19. Zakona o ugostiteljstvu, koji propisuje obavezan sadraj Rjeenja kojim se odobrava
osnivanje ugostiteljske radnje:
ime i prezime, jedinstveni matini broj i adresu prebivalita podnosioca zahtjeva,
naziv ugostiteljske radnje,
mjesto, ulicu i broj objekta u kojem se prua usluga,
vrstu usluge koja se prua,
povrinu objekta, odnosno prostora u kojem se obavlja ugostiteljska
djelatnost,
naznaku o pruanju usluga tokom cijele godine ili sezonski.

Na osnovu navedenog se moe zakljuiti da propisi koji reguliu obavljanje ugostiteljske
djelatnosti ostavljaju mogunost kombinacije sa trgovakom djelatnou samo u dijelu
prodaje novina i asopisa, duhanskih preraevina, pruanje usluga bilijara, boanja, kuglanja,
tenisa i sl., (u skladu sa posebnim propisima).
Kombinacija sa drugim oblicim trgovine je nedozvoljena, na nain da se iz istog objekta
u kojem se obavljaju ugostiteljske usluge vri prodaja trgovake robe.


2.2. Obavljanje trgovinske djelatnosti

Obavljanje trgovinske djelatnosti je prvenstveno regulisano Zakonom o unutranjoj trgovini u
dijelu: obavljanja i uslova za obavljanje trgovine, osnivanje i prestanak rada trgovake radnje,
posebni oblici obavljanja trgovine i dr.
Za razliku od propisa koji reguliu ugostiteljsku djelatnost, trgovina ima neto iri opseg.
lanom 2. stav 3. taka b) je propisano da se Zakon o unutranjoj trgovini, izmeu ostalog,
analogno primjenjuje i za pravna i fizika lica registrovana za obavljanje djelatnosti
proizvodnje i pruanja usluga, kada svoje proizvode i usluge prodaju na tritu. S obzirom da
se ugostiteljstvo u dijelu pripreme hrane smatra proizvodnjom, zakljuiti bi se moglo da
ugostitelji koji vre prodaju vlastitih proizvoda (hrana, kolai i dr. za ponijeti) trebaju
evidentirati u skladu sa propisima o trgovini.
U kontekstu ovo teme je veoma bitan lan 7., stav 3. do 5. koji propisuje da, ukoliko trgovac
ispunjava uslove po posebnom propisu u prodavnici pored trgovake obavlja i neku drugu
djelatnost, prostor namijenjen toj (drugoj) djelatnosti mora biti fiziki odvojen od dijela
prodavnice namijenjenog trgovakoj djelatnosti.
Takoe, trgovac moe u svojoj prodavnici dodatno obraivati hranu, uz ispunjavanje
uslova propisanih posebnim propisom tako da bude primjerena za upotrebu, ali je zabranjena
konzumacija te hrane i pia u prodavnici. Izuzetno, dozvoljene su samo besplatne degustacije
pojedinih vrsta robe na kojima je istaknuta oznaka za tu svrhu.

Navedeni dio Zakona o unutranjoj trgovini decidno odbacije mogunost da se u istom
prostoru uz trgovaku djelatnost obavlja neka druga djelatnost, odnosno, propisuje da se ta
druga djelatnost moe obavljati, ali samo u drugom, fiziki odvojenom prostoru.
Na osnovu toga se namee zakljuak da je mogue obavljati trgovinu i ugostiteljstvo zajedno,
pod istim krovom, samo ako su zidom odvojene. Prema nezvaninim informacijama,
mogue je da se te dvije djelatnosti koje se obavljaju u dvije odvojene prostorije poveu
otvorom, sa ili bez vrata. ALI OVO VRIJEDI SAMO ZA PRAVNA LICA. Fizika lica,
samostalni poduzetnici, nisu u mogunosti da kombinuju djelatnosti trgovine,
ugostiteljstva i obrta.

Kao i u Zakonu o ugostiteljstvu, i Zakon o unutranjoj trgovini je propisao da trgovac u
svojstvu fizikog lica samostalna trgovaka radnja, djelatnost trgovine moe obavljati u
samo jednom objektu, odnosno na samo jednom prodajnom mjestu.
Trgovac, i pravno i fiziko lice, djelatnost mora obavljati u prostoriji koja je u skladu sa
propisanim uslovima. Prodajni objekat, odnosno prostor u kojem se obavlja trgovina mora biti
izgraen u skladu sa vaeim urbanistiko - graevinskim propisima kao poslovni prostor za
obavljanje odgovarajue trgovake djelatnosti.

Samostalni poduzetnici, pored toga to imaju ogranienje da obavljaju istu djelatnost na vie
lokacija, imaju i ogranienja u kombinovanju djelatnosti.
Naime, prema propisima o ugostiteljstvu, trgovini i obrtu, koji su nadleni za pitanja
obavljanja djelatnosti fizikih lica (samostalnih poduzetnika), nemogue je da se jedna
samostalna radnja istovremeno bavi i obrtom (npr. proizvodnjom) i trgovinom.
Posebno je izraena nemogunost kombinovanja obrtnikih djelatnosti sa trgovinom i
ugostiteljstvom, te se takvi sluajevi upraksi od strane inspekcijskih kontrola redovno
kanjavaju.