Poslovni fakultet

Finansijska trita


mr Ivica Terzi
IV
Trite derivata
1. ta su derivati i koji je osnovni cilj njivog
izdavanja?
Finansijski derivati - izvedene hartije od
vrednosti, koji se kreiraju na osnovu neke
druge aktive
Cilj kreiranja derivata - zatita od rizika,
odnosno smanjenje i eliminisanje tetnih
posledica nekog od finansijskih rizika.



2.Kako se derivati koriste za obezbeenje
od rizika, a kako za trgovanje?
bolje upravljanje rizicima na nain da se
osigura odredjena vrednost u ugovorenom
terminu u budunosti
moe se trgovati na berzi i tako ostvariti
profit na razlici u ceni.

3. Koje su osnovne vrste derivata?
Svop
Forvardi
Fjuersi
Opcije
Varanti

4. ta je PUT, a ta CALL opcija?
PUT pravo na prodaju odredjene aktive
po utvrdjenoj ceni izvrenja

CALL pravo na kupovinu odredjene
aktive po utvrdjenoj ceni izvrenja


5. Da li se derivatima trguje preteno na
berzanskom ili OTC tritu?
Na berzanskom tritu
ISE Medjunarodna berza HoV (NY)

6. Koje su najpoznatije svetske berze za
trgovanje derivatima?
ISE
CBOE
PSE
EUREX
BM&FBOVESPA
7.Da li su derivati najmanje regulisani
finansijski instrumenti?
DA

Kljuni elementi
Exercise or Strike Price Cena
izvrenja
Premium or Price Premija ili kupovna
cena opcije
Maturity or Expiration datum dospea
ili isteka
Opcije terminologija
In the Money opcija ije bi izvrenje bilo
profitabilno
Call: trina cena>cena izvrenja
Put: cena izvrenja>trine cene
Out of the Money opcija ije izvrenje ne bi bilo
profitabilno
Call: trina cena<cena izvrenja
Put: cena izvrenja<trine cene
At the Money cena izvrenja i cena aktive su
jednaki
Odnos trine i strajk cene opcije
PRIMERI ZA OPCIJE
Amerika opcija
Evropska opcija
Egzotine opcije
(azijske, granine,
povratne, binarne)
Korisni web sajtovi
1. www.optionscentral.com
2. www.optionsexpress.com
3. biz.yahoo.com/opt
4. www.cboe.com


Opcije na akcije
Indeksne opcije
Fjuers opcije
Valutne opcije
Kamatne opcije
Vrste opcija
Primer call opcije na akcije
Julska call opcija na akcije NIS-a X=800 din
Izvrenje Trina cena akcije > 800 din
Neizvrenje u suprotnom
Trina cena = 856 din
Vrednost call opcije = 856 - 800 = 56 din
Vrednost call opcije = 780 - 800 = 0 din
Neto profit = 56 din 40 din = 16 din
Neto gubitak = 0 40 din = -40 din




Primer put opcije na akcije
Julska put opcija na akcije NIS-a X=800 din
Izvrenje Trina cena akcije < 800 din
Neizvrenje u suprotnom
Trina cena = 750 din
Vrednost put opcije = 800 - 750 = 50 din
Neto profit = 50 din 40 din = 10 din




Napomena
Cena akcije = S
T
Cena izvrenja = X
Isplata vlasniku kol opcije
(S
T
- X) ako je S
T
> X
0 ako je S
T
< X
Profit vlasnika opcije
Isplata Poetna kupovna cena

Isplate i profiti po dospeu- Calls
Isplata Call Writer-a
- (S
T
- X) ako je S
T
> X
0 ako je S
T
< X
Profit Call Writer-a
Isplata + Premija

Vrednost opcije na datum dospea
Isplata i profit od call
opcije na datum dospea
Isplata i profit writera call
opcije na datum dospea

Izvor: BKM: Investments, 2005
Isplata vlasniku put opcije
0 ako je S
T
> X
(X - S
T
) ako je S
T
< X

Profit za vlasnika put opcije
Isplata - Premija
Isplate i profiti po dospeu - Puts
Isplata Put Writer-a
0 ako je S
T
> X
-(X - S
T
) ako je S
T
< X

Profit za Put Writer-a
Isplata + Premija
Isplata i profit od put opcije na
datum dospea
Izvor: BKM: Investments, 2005

Izvor: Wall Street Journal, online izdanje, 6.11.2012
L
i
s
t
i
n
g

I
B
M

o
p
c
i
j
a

Vrednovanje
opcija
www.bionicturtle.com/
Odrednice vrednosti call opcije
Izvor: BKM: Investments, 2005
Primer Black-Scholes modela

PRIMER VREDNOVANJA OPCIJE U
EXCELU
BSM.xls
Short
sales
Margin
trading
Prodaja
na kredit
Kupovina
na kredit
X Corp 70
50% Poetna Margina
40% Odravanje Margine
1000 Broj kupljenih akcija
Poetna pozicija
Akcije 70,000 Pozajmljeno 35,000
Sopstveno 35,000
Trgovina na margini Poetni scenario
Trgovina na margini Odravanje
margine

Cena akcije pada na 60 po akciji
Nova pozicija
Akcija 60,000 Pozajmljeno 35,000
Sopstveno 25,000
Margina% = 25,000/60,000 = 41.67%
Trgovina na margini Kupovina na
margini
Do koje vrednosti moe da pada cena
akcije pre kupovine na margini?

(1000P - $35,000)* / 1000P = 40%

P = $58.33
* 1000P Pozajmljeni iznos = Sopstveni
kapital
Short Sale Poetni uslovi
Z Corp 100 Akcija
50% Inicijalna margina
30% Odravanje margine
$100 Inicijalna cena

Sredstva za prodaju $10,000
Margina & kapital $5,000
Dug za akcije $10,000
Short Sale Odravanje
margine
Cena akcije raste na $110

Sredstva za prodaju $10,000
Poetna margina $5,000
Dug za akcije $11,000
Neto kapital $4,000
Margina % (4000/11000) 36%
Short Sale - Margin Call
Koliko moe da raste cena akcije pre
kupovine na margini?

($15,000* - 100P) / (100P) = 30%
P = $115.38

* Inicijalna margina + sredstva za prodaju


PRIMER MARGIN CALL U EXCELU
Margin Call Calculations.xls