Hidrolik Hesaplamalar

niform akmlar
niform olmayan akmlar
Kanal geileri
Taban seviyesi deiimi
Kanal genilii deiimi
Zamanla deien akmlar
Kpr ayaklarnda akm
Ak kanal Akmlar
YDA: yava deiken akm
ADA: Ani deiken akm
Zamanla deimeyen
akm cy/ct=0)
Zamanla Deien
akm (cy/ct=0)
Uniform akm
(cy/cx=0)
Deiken akm
(cy/cx=0)
Uniform akm
(cy/cx=0)
Deiken akm
(cy/cx=0)
YDA ADA
YDA ADA
Ak kanal Akmlar
Zaman deiken
Lokasyon deiken
Ak kanal akmlar

Ak Kanal Akm Rejimleri
u
=
VR
R
e
gD
V
F
r
=
gD V < gD V =
gD V >
Viskozite etkisi:
Reynolds says
Laminar akm, Re< 500
Transitional akm, 500 < Re < 1000
Turbulent akm, Re > 1000

Nehir Rejimi, Fr < 1
Critical Rejim, Fr = 1
Sel Rejimi, Fr > 1
Yer ekimi etkisi:
Froude says
Hz dalmlar
Debi hesab
0
/
S R A
n
1
Q
3 2
=
Manning Denklemi:
0
/
S R
n
1
V
3 2
=
(R birimi m, V birimi m/s, A birimi m
2
)

m ) n n n n n ( n
4 3 2 1 0
+ + + + =
Manning Przllk katsays:
Standart Manning Prrzllk Katsaylar
Bileik kesitli kanallar ve takn yatakl
kanallar
n
i,
P
i

n
1,
P
1

=
i
i i
eq
P
P n
n
2
0
/
eq
S R
n
A
Q
3 2
=
1
2
3

= =
0
2/3
i
i
i
i
S R
n
A
Q Q
niform olmayan akmlar
Enerji denklemi yazlarak
( )
2
r
3
2
2
2
F 1
dx
dy
dx
dz
dx
dH
gA
T Q
1
dx
dy
dx
dz
dx
dH
2gA
Q
y z H
+ =
|
|
.
|

\
|
+ =
+ + =
2
r
f o
o f
F 1
S S
dx
dy
S
dx
dz
ve S
dx
dH

=
= =
x
u
u
(1)
(2)
d=ycosu
y
S
w

S
f

Datum
S
o

dcosu = ycos
2
u
T
dy
dA=Tdy
A=A(y)
niform olmayan akmlarda yzey profilleri
Yava deien akmlar iin yzey profili
zm
Sonlu farklar yntemi kullanlarak
( )
dx
dE
F 1
dx
dy
F 1
dx
dz
dx
dH
dx
dy
2
r
2
r
=

|
.
|

\
|

=

f o
S So
S S
dx
dE
dx
dH
dx
dz
dx
dE
f
= + =

| | ) y ( S ) y y ( S
2
1
S
S S
) y ( E ) y y ( E
S S
E
x
f f ave f
ave
f o
ave
f o
+ A + =

A +
=

A
= A
Standart adm yntemi

Sonlu farklar ynteminden farkl
olarak akarsu boyunca belirlenen
kesitlerde su derinliinin
hesaplanmasdr.
Standart adm yntemi sonlu
farklar ynteminden farkl olarak
su derinliin hesabn deneme
yanlma yntemi ile
belirlemektedir.
Deiken kesitli akarsularda
geometrisi bilinen kesitlerde hesap
yapma imkan verdiinden doan
akarsu hesab da yaygn olarak
kullanlmaktadr.
Sf deerleri kesitler iin uniform
akm denklemleri kullanlarak
hesaplanabilir. (Manning, Chezy)
x ) S S ( H H
gA
Q
y z H
gA
Q
y z H
f f
A + + =
+ + =
+ + =
2 1 2 1
2
2
2
2 2 2
2
1
2
1 1 1
2
1
2
2
Taban seviyesi deiimi
Nehir rejimi
Taban seviyesi deiimi
Sel rejimi
Kanal genilii deiimi
Genileme
Kanal genilii deiimi
Daralma
Zamanla deien akmlar
Saint-Venant Denklemleri
Bir boyutlu zamanla deien akarsu akm iin maddenin korunumu
ve momentumun korunumu prensipleri kullanlarak elde edilen
Saint-Venant denklemleri akarsu akmnn 1 boyutlu olarak
zmnde kullanlan en kapsaml denklem setidir.
Diferansiyel olarak yazlm sreklilik ve momentum denklemleri
hiperbolik denklemlerdir.
Bu denklem setinin zmnde sonlu farklar, sonlu elemanlar ve
sonlu hacimler yaklamlar kullanlarak ok sayda zm yntemi
gelitirilmitir.
Zamanla yava olarak deien akmlarn hesaplanmasnda
kullanlabildii gibi, zamanla ani olarak deien akmlarn
ozmnde de kullanlabilmektedir. (Baraj yklmas problemleri gibi)
Kesit integrali ile 1 boyutlu olarak elde edilen denklemler ok kolay
bir biimde sadece belirlenen grid yaps iinde derinlik integrali
alnmas ile 2 boyutlu hale dntrlebilmekte ve 2 boyutlu
ozmlerde elde edilebilmektedir.

Saint-Venant Denkemleri
Sreklilik Denklemi
Saint-Venant Denkemleri
Momentum Denklemi
Saint-Venant Denkemleri
zm yntemleri
Method of characteristics
Explicit Finite-Difference Schemes
Diffusive scheme
MacCormack Scheme
Lambda scheme
Implicit Finite-Difference Schemes
Preissmann Scheme
Beam and Warming scheme
Basitletirilmi zamanla deien
akmlar
Kinematik dalga metodu
Kinematik dalga oluumu momentum denklemindeki dinamik terimin
ihmal edilebilir olmas durumunda oluur.
Kinematik dalga durumu olumas durumunda srtnme eimi kanal
taban eimine eit olacaktr.
Bu durumda etkili bir geri yaylm sz konusu deilse debi sadece
yatay uzaklk x ve zamann fonksiyonu olacaktr.
Kinematik dalga metodu
Saysal zm iin denklemde kesit parametreleri ortalamalar yerine
konulacak olursa aadaki expilicit form elde edilir. Giri hidrografna bal
olarak zaman bal dalga telemesi zm yaplabilir.
Kpr ayaklarnda akm
Akm kpr aralndan geerken giri enerji seviyesine ve akm
rejimine bal olarak bir enerji dengelemesi yaparak su derinliini ve
hzn deitirecektir.
Bu enerji dengelemesine bal olarak memba ve mansaptaki akm
derinlikleri de deierek yava deien akm su yz profilleri
oluturacaktr.
Kpr yaps ile kesitte oluturulan daralma enerji kaybna sebep
olacaktr. Yaplacak olan hesaplamalarda bu enerji kayplar gz
nnde bulundurulmaldr.
Kk eim durumunda kpr yaknnda su
yz profili
Byk eim durumunda kpr yaknnda su
yz profili
Kpr ayaklarnda akm
Momentum yaklam
Kpr giri k kesitleri arasnda
momentum eitlii denklemleri yazlabilir.
Kpr kenarlarnn ve kpr ayaklarnn
oluturduu diren kuvvetleri, kpr
ayaklar ve kenar daralmalarnda oluan
basn kuvvetleri de denklemin iine
konulmaldr.
Diren kuvvetleri iin uygun diren
katsaylar ile diren kuvvetleri hzlar
cinsinden ifade edilebilir.
Takn yatakl kesitlerde momentum
ifadelerin nne uygun momentum
dzeltme katsaylar yazlmaldr.
4 kesit arasnda yazlan 3 momentum
denklemi ile kpr akm hesab
yaplabilir.
Kpr ayaklarnda akm
Momentum yaklam
Momentum denklemleri
Kpr ayaklarnda akm
Enerji yaklam
Kpr memba kesiti ve kpr mansap kesiti arasnda oluabilecek tm enerji
kayplar gz nne alnarak enerji denklemi yazlr.
Denklemdeki deikenler giri kesiti ile k kesiti arasndaki su derinlii ve
debi cinsinden yazlarak denklem basitletirilir.
Elde edilen debi denklemindeki Cd debi katsays akm ve kprnn
geometrik zelliklerine bal bir katsaydr
Son olarak Cd aadaki deeri 1 den kk olacak fonksiyon olarak ifade
edilir. Katsaylar iin baknz Yanmaz 2002
1 s =
j t e x y F W r F d
K K K K K K K K K K C C
|
2
1
1
3
2
3
3
2
2
1
3
2
1
3
2 1
43 4
(
(
(
(
(

|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|

A
=
K
K
L L
K
A
gC
A
A
C
h
A C . Q
w d d
d
o
Kpr membasndaki akm kpr kiriine dedii veya getii
durumda kprde basnl akm oluur.
Akm hesab basnl savak debi hesab ile benzer ekilde yaplr.
C debi katsays yaklak olarak 0.8 alnabilir veya Cd ifadesinde
verilen forml kullanlabilir.
Kpr ayaklarnda akm
Basnl akm