Visoka kola elektrotehnike i raunarstva strukovnih studija

Seminarski rad iz predmeta Elektrine Maine na Vozilima

Direktno ubrizgavanje

Student: Profesor:

Beograd, 2014. God


2

Sadrzaj
Uvod .............................................................................................................................................................. 3
Osnovni principi ubrizgavanja ....................................................................................................................... 5
Vrste ubrizgavanja .................................................................................................................................... 5
Direktno ubrizgavanje ............................................................................................................................... 6
K-detronik ................................................................................................................................................ 7
KE-detronik .............................................................................................................................................. 9
LAMBDA-SONDA ..................................................................................................................................... 10
Literatura .................................................................................................................................................... 12


3

Uvod

Frederik Vilijam Lanester je poeo da radi u Forward Gas Engine Company u
Birmingenu u Engleskoj 1889. godine. On je izneo injenice ta je sve bilo mogude
u najranijim eksperimentima sa direktnim ubrizgavanjem.
Sve do drugog svetskog rata direktno uvrizgavanje postojelo je samo za dizel
motore. Tokom rata nemaki ininjeri su pokuavali da primene nain direktnog
ubrizgavanja na avionske metore, ime bi se reio problem ispravnog
funkcionisanja karburatora na ekstremnim g vrednostima, orijentaciji u prostoru i
niskim temperaturama. Moe se slobodeno redi da je sistem direktnog
ubrizgavanja praktino zaiveo na motorima Daimler-Bentz DB 603 i BMW 801.

Jedan od prvih komercijalnih benzinskih sistema sa direktnim ubrizgavanjem je
mehaniki sistem koji je razvio Bo (Bosch) i predstavio ga 1955. godine u modelu
Mercedes-Benz 300SL. evrolet je 1957. godine predstavio opciju mehanikog
direktnog ubrizgavanja koji je napravio General Motors -odeljenje Roester
proizvoda za svoj 283 V8 motor.
4



ezdesetih godina ostali mehaniki sistemi direktnog ubrizgavanja kao to je
Hilborn koristili su povremeno modifikovane amerike V8 motore u razliitim
trkakim varijacijama. Ovi sistemi nisu bili pogodni za svakodnevnu ulinu
upotrebu, nisu opremljeni za merenje malih brzina ili ak startovanje motora.
Jedan od prvih sistema elektronskog direktnog ubrizgavanja je bio Elektroprojekt
koga je razvila Bendiks Korporacija. AMC je 1957 godine nudila specijalno izdanje
Rambler Rebel sa 288 konjskih snaga (5,4 l) motorom koga je opremio
Elektroprojektor. Patenti Elektroprojektora su kasnije prodani Bou. Direktno
ubrizgavanje goriva je nain merenja goriva u motoru sa unutranjim
sagorevanjem. U modernoj automobilskoj primeni merenje goriva je jedno od
nekoliko funkcija koje se izvode u motornom upravljakom sistemu.
5

Sistem direktnog ubrizgavanja je dizajniran i posebno podeen za tipove goriva
kao to su: benzin, autogas (plin tj. propan), etanol, metanol, metan, vodonik ili
dizel. Sa pojavom elektronskog direktnog ubrizgavanja oprema za dizel i benzinske
motore postala je slina.
Primarna funkcijonalna razlika izmeu karburatora i direktnog ubrizgavanja je da
direktno ubrizgavanje raspruje gorivo preko pumpe sa visokim pritiskom kroz
brizgaljku, dok se karburator oslanja na vakum ubrizgavanje vazduha i
dodavanjem goriva kroz vazduh.

Kako je napredovalo razvijanje tehnike i tehnologije, doslo se do ideje da se
napravi sistem za ubrizgavanje na motornim vozilima koji bi trebao da popravi
dinamicke karateristike motornog vozila i da smanji troskove potrosnje goriva.
Prvi sistem za ubrizgavanje su bili mehanicki, zatim kombinacija mehanickog i
elektonskog, dok se danas koristi samo elektronsko ubrizgavanje goriva.
Najpoznatiji sistemi za ubrizgavanje goriva, koji su u isto vrijeme i najbolji, su
Bosch sistemi. U nastavku ce biti detaljnije objasnjeni sistemi za ubrizgavanje.

Osnovni principi ubrizgavanja

Sistemi za ubrizgavanje goriva obezbjeuju motoru u bilo kom rezimu rada
najpovoljni sastav smjese. Do skoro se to uspjesno radilo sa karburatorima,
meutim, u poslednje vrijeme skoro u sva vozila se seriski ugrauju sistemi za
ubrizgavanje goriva. Razlozi za to su: veda snaga motora, povoljni tok krive
obrtnog momenta i manja potoronja goriva, kao i maksimalno poboljasanje
kvaliteta izduvnih gasova. Ubrizgavanje omogudava precizno doziranje goriva,
zavisno od rezima rada motora, uz maksimalnu zastitu okoline.
Vrste ubrizgavanja

6

Sistemi ubrizgavanaj dele se prema mestu ubrizgavanja na sisteme za pojedniano
ubrzizgavanje u usisni vod, usred usisnog ventila i sisteme za centralno
ubrizgavanje u zajednicki usisni kolektor.
Kod ova dva indirektna sistema, gorivo se ubrizgava u usisni vod, ispred usisnog
ventila, gdje se obrazuje i radna smea. U novije vrijeme razvio se i sistem
direktnog ubrizgavanja u samom cilindru motora. Kod ovog sistema se, prema
tome, radna smea obrazuje u samom cilindru motora. Prema nainu
ubrizgavanja, sistemi se dele na sisteme za kontinualno i periodicno ubrizgavanje.
Direktno ubrizgavanje




Tajna ekonominosti lei u sposobnosti formiranja slojevitog punjenja u trnucima
kada se od motora ne zahteva maksimum. Na taj nain, benzinci imitiraju nain
7

rada dizelaa i primetno smanjuju potronju. U momentu kada se od njih zahteva
razvoj pune snage oni su sposobni da se vrate na svoj teren i vozau prue
maksimum. Za pripremu smee benzina i vazduha umest karburatora koristi se i
sistem za ubrizgavanje benzina u usisnu granu, i to na usisne ventile svakog
cilindra. Ovakav nain pripreme smee ima niz prednosti: vedu snagu, bolji i
ekonominiji rad motora u svim reimima rada, manje opasnih komponenata u
izduvnim gasovima i drugo.
U novije vreme razvijen je i koristi se itav niz ovih ureaja, odnosno
sistema kod kojih se podeavanje u toku rada obavlja mehaniki ili pomodu
elektronike.
Firma Bosch je razvila sisteme K-detronik i KE-detronik
K-detronik
-Kod ovog sistema vazduh koji se usisava prolazi kroz mera usisne koliine
vazduha, a zatim preko leptira i usisne grane do cilindra. Sa druge strane, pumpa
sa elektinim pogonom usisava benzin iz rezervoara i pod pritiskom (od oko 4,8
bara) alje kroz akumulator pritiska i fini preista do raspodeljivaa.
U raspodeljivau se nalazi regulator pritiska koji odrava pritisak u sistemu
konstantnim obezbeujudi da se viak benzina vrada u rezervoar. Benzin iz
raspodeljivaa (pod pritiskom od 3,3 bara) dolazi do brizgaljke koje neprekidno
ubrizgavaju gorivo u usisne ventile svakog cilindra. Meutim, protok kroz
brizgaljke nije konstantan, nego zavisi od koliine usisnog vazduha, jer protokom u
raspodeljivau upravlja signal meraa koliine vazduha: to je koliina usisnog
vazduha veda veda je i koliina benzina koja se ubrizgava i obratno. Kako je ved
reeno: kada je motor hladan potrebna je bogatija smea, a sa zagrvanjem motora
smea trba da postaje siromanija. Za ovo slui temperaturski regulator koji po
pokretanju motora postepeno povedava upravljaki pritisak ime se postepeno
smanjuje bogatstvo smee. U ovaj regulator ukljuen je i obogadiva smee pri
punom opteredenju. Kada je motor hladan postoje vedi otpori trenja, pa dok se
motor ne greje, pri radu na praznom hodu, trebalo bi povedavati koliinu smee.
Ovo obezbeuje dodatni iber za vazduh koji se nalazi u cevi paralelno
8

postavljenoj sa cevi u kojoj je leptir , ime se premoduje leptir. Kod hladnog
motora iber je otvoren, a sa zagrvanjem postepeno se zatvara.



Za pokrtanje hladnog motora u ovom sistemu postoji dodatni ventil -brizga u
glavnoj usisnoj grani. To je elektromagnetni ventil kojim upravlja termovremenski
prekida, koji meri temperaturu rashladne tenosti i im se motor zagreje prekida
kolo struje, usled ega ventil prestaje da ubrizgava dodatnu koliinu goriva. Sistem
se aktivira kontakt-kljuem i pomodu releja. Po prestanku rada motora prekida se
dovod struje do elektro motora pumpe za gorivo. Kod ovog sistema postoje dva
vijka za podeavanje: vijak za podeavanje broja obrtaja na praznom hodu i vijak u
regulatoru meavine za podeavanje meavine pri normalnom radu motora.

9

KE-detronik
Ovaj sistem je nastao daljim razvijanjem sistema k-detronik i to na taj nain to
su mu dodati senzori i drugi elektronski ureaji, ime je postignut optimalan rad
motora . U odnosu na k-detronik ovaj sistem pored prikazanih ima jo i sledede
ureaje:
Prekida
Poloaj leptira
Potenciometar u regulatoru smee
Mera temperature motora
Elektrohidraulini regulator pritiska
Lambda-sondu
Elektronski upravljaki ureaj
Upravljaki relej
Signali od svih naznaenih senzora i signal broja obrtaja dolaze u elektronski
upravljaki ureaj gde se obrauju, a na osnovu tako utvrenog trenutnog reima
rada motora, upravljaki sistem se vodi do elektrohidraulinog upravljakog
ureaja koji dodatno menja koliinu goriva koje se ubrizgava i to promenom
pritiska u sistemu za napajanje benzinom.


10

LAMBDA-SONDA
se postavlja u izduvnu granu i alje signal o trnutnom odnosu benzina i vazduha u
meavini koja se usisava. Lambda-sonda omoguduje da se uvoenjem katalizator
u izduvni sistem smanji koliina tetnih (otrovnih) komponenata u izduvnim
gasovima (ugljen-monoksid, nesagoreli ugljovodonici i oksidi azota)



11

Motori sa direktnim ubrizgavanjem esto proizvode vie snage nego isti motori sa
karburatorom. Direktno ubrizgavanje goriva znai samo po sebi neophodno
povedanje potencijalnog maksimuma motora izlazne snage. Potreban je povedan
dotok vazduha da sagori vie goriva da bi stvorio vie toplote, i da bi to stvorilo
vedu izlaznu snagu. Direktno ubrizgavanje nudi homogeniju meavinu
vazduh/gorivo u cilju bolje atomizacije goriva koje ulazi u cilindar.
Iako sam po sebi donosi bitne prednosti nad motorima konvencionalne gradnje,
nov koncept poseduje i ogroman potencijal povedanja specifine snage, te
dodatnog smanjenja potronje.
Naime, direktno ubrizgavanje umanjuje problem koji klasine oto -motore
udaljuje od prehranjivanja. Poto se kod motora sa direktnim ubrizgavanjem pri
parcijalnim opteredenjima sabija samo vazduh, nema opasnosti od detonacija koja
stvara glavobolju konstruktorima klasinih benzinskih motora. Vrata iroke
primene prehranjivanja su ovim otvorena i izbor tipa punjaa se postavio kao prvo
pitanje koje eka na odgovor da li primeniti mehaniki ili turbinski punja?
Ideja direktnog ubrizgavanja je stara preko sto godina. Ali, tek sa pojavom
elektronske kontrole i raunarskog upravljanja ovaj sistem je doiveo svoju iroku
primenu na automobilima. Uteda goriva, smanjenje emisije tetnih gasova,
smanjenje habanja delova motora i njihova manje temperaturna opteredenost uz
povedanje snage za istu zapreminu motora, mirniji, sugurniji rad i bolja kontrola,
stavlja sistem direktnog ubrizgavanja goriva kao imperativ bududeg projektovanja
motora.


12

Literatura

1. www.wikipedia.org
2. www.motorna-vozila.com