You are on page 1of 9

ROLI I ISA BOLETINIT N LUFT PR LIRI DHE STABILIZIMIN E

SHTETIT T PAVARUR SHQIPTAR


Fatmira MUSAJ
PERLA Revist shkencore Kulturore tremujore
Viti X 2005 Nr. !"#$ %&. #'('00
)otuesi* +on,-cioni Kulturor ./--,i /hir-0i1 2ir-n
#0 vjet m 3-r m 2" j-n-r t vitit '#'4 %orc-t ser5o(m-l-0e0e -rritn t
likui,onin n Po,6oric njrin 3rej %i6ur-ve m t sh&u-r- t Lvi0jes Kom5t-re
/h&i3t-re7 8s- )oletinin7 i cili "5 vjet n6- jet- e tij i- kushtoi 3r3jekjes sh&i3t-re 3r
9lirim7 shtet ,he 5-shkim kom5t-r.
8s- )oletini u lin, m '4 j-n-r t vitit ':4 n )oletin t ;itrovics n nj
%-milje me tr-,it- 3-triotike. N mje,isin %-milj-r ku -i u rrit7 u e,uku-7 u m5rujt me
cilsit m t mir-* %isnikrin7 trimrin7 n,ershmrin7 ,-shurin 3r -t,heun etj.7 t
cil-t ,o t- k-r-kteri0onin -t 6j-t 6jith ve3rimt-ris n shr5im t 9shtjes sh&i3t-re.
/itu-t- historiko(3olitike & k-lonte /h&i3ri- n %un, t shekullit X8X7 5ri &
8s- )oletini n moshn '< vje9-re t hi,hej n -ksion ,he t r-,hitej 3rkr-h
lu%tt-rve n m5rojtje t Li,hjes /h&i3t-re t Pri0renit. )etej- e /livovs7 e 3rillit t
vitit '::'7 n t ciln %orc-t vullnet-re t Li,hjes /h&i3t-re t Pri0renit ,o t=i 5nin
re0istenc t 3-shem5ullt ushtrive osm-ne7 l- 6jurm t 3-shl>eshme n n,r6je6jen e
8s- )oletinit.
Li,hj- /h&i3t-re e Pri0renit7 or6-ni0-t- m e %u&ishme e kriju-r ,he e
u,hhe&ur n6- %i6ur-t m t n,ritur- t kom5it n6- t k-tr vil-jetet sh&i3t-re7 me nj
3ro6r-m t &-rt & s>nonte krijimin e nj shteti -utonom ,he si6urimin e trsis
toksore t trojeve sh&i3t-re7 njhersh u 5 shem5ull ,he u,hrr%>ese e nj
%i,-nishteje t re rilin,sish e mi,is t>re 8s- )oletini7 8sm-il ?em-li7 @-s-n Prishtin-7
Lui6j Aur-ku&i7 Ber9i0 2o3ulli e ;ih-l Ar-meno7 t cilt ,o t merrnin n ,or
,rejtimin e Lvi0jes Kom5t-re7 3r t- n6ritur -t n 3ik-t m kulmore t s-j.
Pr t -rritur ,eri ktu7 8s- )oletinit ,he 3erson-liteteve t tjer- t Rilin,jes iu
,esh t kr>enin nj 3un t m-,he n ,is- ,rejtime. E para7 t 3r3unonin m tej
3ro6r-min 3olitik t Lvi0jes Kom5t-re n 3r3uthje me situ-t-t e kriju-r- si 5ren,-
ven,it -shtu ,he n -renn n,rkom5t-re. E dyta7 t n6rinin m tej n,r6je6jen
'
kom5t-re t sh&i3t-rve7 e treta7 t shtrinin e t 3rsosnin or6-ni0imin e lvi0jes s
-rm-tosur n t k-tr vil-jetet sh&i3t-re7 3r t 5r re-litet 3ro6r-min e Lvi0jes
Kom5t-re /h&i3t-re.
Pr re-li0imin e kt>re o5jektiv-ve t Lvi0jes Kom5t-re 8s- )oletini ,he
u,hhe&s t tjer u 3r5-lln me vshtirsi t m,h-. N6- njr- -n ,hun- usht-r-ke
e 3olitike7 sht>3j- ekonomike & 3r,ori -,ministr-t- osm-ne n /h&i3ri ,he
ve9-nrisht n Kosov 3r t shu-r n,jenj-t liri,-shse t sh&i3t-rve ,he n6- -n-
tjetr ve3rimet e shteteve %&inje7 t cil-t rritn 3r3jekjet 3r t re-li0u-r 3l-net 3r
co3timin e /h&i3ris.
Kshtu n %un, t shek.X8X ,he %illim t shek.XX7 8s- )oletini ,o t vihej n
kr>e t &n,ress kun,rosm-ne ,he ,o t n,eshej ,rejt3rs,rejti me n,rh>rjen e
shteteve %&inje ,he t +u&ive t ;,h- n ,m t trojeve sh&i3t-re. N vitin ':#<
6j-t Lu%ts 6reko(turke7 me %orc-t vullnet-re t Kosovs7 -i mori 3jes n %rontin e
2hes-lis 3r t m5rojtur trojet sh&i3t-re t Cu6ut.
Rritj- e -utoritetit t tij n ;itrovic e m 6jer 5ri & 8s- )oletini t 06ji,hej
,ele6-t i ks-j kr-hine n Kuven,in e Pejs7 i cili i 0hvilloi 3unimet n 2" j-n-r ':##.Ai
i m5shteti ven,imet e rn,sishme t tij 3r m5rojtjen e trsis toksore t
/h&i3ris ,he %itoren e -utonomis.
N,onse Li,hj- e Pejs nuk 3-ti jet t 6j-t7 ven,imet e s-j ,o t- u,hhi&nin
8s- )oletinin n tr ve3rimt-rin e tij n shr5im t 9shtjes kom5t-re. N
5-shk3unim me @-Dhi Eekn7 )-jr-m Furrin7 etj. 8s- )oletini ,o t v-0h,oj
kun,rshtimin e 3r3jekjeve t )eo6r-,it 3r t ,e3rtu-r n Kosov me mjete e
%orm- t n,r>shme 3r%shi ,he -rm-tosjen e 3-kics ser5e.
Guke e konsi,eru-r si nj ve3rim & 5inte n,esh me interes-t e sh&i3t-rve n6-
njr- -n ,he 3r t evitu-r -c-rimet me 3o3ullsin ser5e t Kosovs n6- -n- tjetr i
krkoi Ports s L-rt & t 3r,orte -utoritetin shtetror 3r t kr>er 9-rm-timin e
ser5ve ,he t n,-lonte h>rjen e -rmve n6- /er5i- n Kosov.
N6urimeve t -utoriteteve osm-ne ,he justi%ikimeve t t>re se 6joj- nuk kishin
3rov- 3r nj ve3rim t till t /er5is7 8s- )oletini iu 3r6ji6j me or6-ni0imin e nj
lvi0je t sh&i3t-rve 3r 9-rm-timin e ser5ve. .Hn nuk mun,em mshel s>t kur
3unohet n ,m t ven,it tim7 ( ,o t=i 3r6ji6jej -i t ,r6u-rit t Ports s L-rt Nuri
P-shs7 ( n &o%t se ju keni %rik 3rej /er5is ikni7 se sh&i3t-rt ,o t=i ,-lin vet 0ot
ven,it t t>re1. ;e nj 3un 5in,se n mesin e 3o3ullsis ser5e7 3- shk-ktu-r
2
inci,ente7 -i re-li0oi 9-rm-timin e ser5ve n ;itrovic7 Vu9itern7 Kol-shin7 P-0-r i Ri
etj.
Ve3rimt-ri- e 8s- )oletinit u trum5etu- ,he u 3-r-&it n6- )eo6r-,i 3r-n
+u&ive t ;,h- ,he Ports s L-rt si nj ke&tr-jtim ,he ,hun n,-j 3-kics ser5e
3r-n,-j ,uhet t n,rh>nin 3r t ven,osur &etsin.
/h&etsimit t /er5is iu 3r6ji6j menjher &everi- ruse e cil- krkoi 3r-n
Ports s L-rt & t merrte m-s- 3r t n,-lur ve3rimt-rin e 8s- )oletinit7 ,he nn
3retekstin e ru-jtjes s elementit t krishter nDori leje n6- Port- e L-rt 3r 9eljen e
konsull-ts ruse n ;itrovic.
Nj h-3 i till i Rusis u 3- n6- 8s- )oletini ,he u,hhe&s t tjer n Kosov7
si nj m5shtetje e ,rejt3r,rejt 3r /er5in7 si rritje e n,ikimit sll-v n kr-hin ,he e
,mshme 3r lvi0jen kom5t-re t sh&i3t-rve.
Pr-n,-j 3r t 5r t 3-mun,ur 9eljen e s-j7 -i kr-h-s or6-ni0imit t lvi0jes s
-rm-tosur7 n %un, t vitit '#027 n,rmori nj u,htim 3r n /t-m5oll. N t-kim me
sullt-nin7 8s- )oletini i 5ri t &-rt se sh&i3t-rt ,o t kun,rshtonin ve3rimt-rin
-ntish&i3t-re t /er5is ,he 9eljen e konsull-ts n ;itrovic. At- nuk ,o t
3-jtoheshin kurr & n 0emr t ven,it t t>re 7 ( thekson -i7 ( ku nuk kishte -snj rus
t 5hej &en,r e sll-vi0mit. Nn 3resionin e /er5is ,he t Rusis 8s- )oletini u m5-jt
i i0olu-r n /t-m5oll ,eri n shkurt t vitit '#04.
/i nj %i6ur & ,o t=i nDirrte tel-she Per-n,oris7 n kr-hinn e tr-0u-r t
Kosovs7 sullt-n A5,>l @-miti 887 i 3ro3o0oi t &n,ronte n /t-m5oll ku ,o t=i
si6urohej nj jet m e mir se n )oletin ,he ,o t=i je3eshin 6r-,- ,he 3-suri7 3or 8s-
)oletini nuk i 3r-noi -to. .)oletini7 i th- -i sullt-nit7 sht m i mir se /t-m5olli1.
80olimi trevje9-r n /t-m5oll e n,-u 8s- )oletinin vetm %i0ikisht n6- /h&i3ri-
,he h-llet e s-j7 3or kurr me men,je ,he sh3irt.
P-s kthimit n -t,he7 -i ,o t vijonte ve3rimt-rin n ,o5i t 9shtjes
kom5t-re. ;enjher ,o t vihej n kr>e t lvi0jes kr>en6ritse & kishte 3r%shir
;itrovicn7 Pejn7 Aj-kovn etj.7 ,he ,o t n,ihmonte 3r 06ji,hjen e krkes-ve t s-j.
?n,rimi i tij n kt lvi0je sh&etsoi jo vetm -utoritetet osm-ne7 3or trho&i
vmen,jen e,he t +u&ive t ;,h-. Vjen-7 ;osk- ,he P-risi ,uke e konsi,eru-r si
shk-kt-r t 3rishjes s &etsis7 t rre0ikshm 3r st-tus(&uo(n e Per-n,oris
Ism-ne7 n3rmjet konsujve t t>re n /t-m5oll e kshillu-n Portn e L-rt & t mos
"
toleronte ve3rimet e 8s- )oletinit7 t- m5-nte -t t ve9u-r n mn>r & t 3-ksohej
s- m shum n,ikimi i tij n mesin e 5-shk-t,het-rve.
Presionet e +u&ive t ;,h- ,he t Ports s L-rt nuk mun,n t 3en6onin
ve3rimt-rin e tij n Lvi0jen Kom5t-re. 2-shm %i6ur- e tij 3o ,imensionohej 6jithnj
e m &-rt si or6-ni0-tor e u,hhe&s i lvi0jes s -rm-tosur t m-s-ve 3o3ullore.
N korrik t vitit '#0:7 8s- )oletini or6-ni0oi n ;itrovic lvi0jen e -rm-tosur
kun,r 06je,hs turke ,he n,rh>rjes s hu-j7 e cil- u 3rh-3 e,he n kr-hin- t tjer-
t Kosovs ,he -rriti kulmin n Kuven,in e +eri0-jt m '5 korrik. At> 8s- )oletini ,he
,ele6-t t tjer u sh3rehn kun,r 3rojekteve t +u&ive t ;,h- 3r re%orm- n
;-&e,oni7 t cil-t rre0ikonin co3timin e trojeve sh&i3t-re ,he n t njjtn koh
ven,osn t 3rkr-hin revolucionin Dhonturk 3r t 3rm5>sur re6jimit -5solutist t
sullt-n A5,>l @-mitit ,he riven,osjen e kushtetuts s vitit ':<4.
)-shk3unimin me tur&it e rinj 8s- )oletini e shihte si nj rru6 t mun,shme
3r re-li0imin e interes-ve t Lvi0jes Kom5t-re /h&i3t-re. Pr kt -i u krkoi
3jesm-rrsve n kuven, & 5-shk3unimi me t- t mos 5-0ohej vetm me 3remtime
t 3r6jithshme e t 3-3rc-ktu-r-* liri7 vll-0ri e ,rejtsi7 3or t=u vihej -t>re si kusht
-utonomi- e /h&i3ris.
P-s -r,hjes n 3ushtet7 Dhontur&it n,o&n nj 3olitik & nuk kishte -s6j t
3r5-shkt me -s3ir-t-t e sh&i3t-rve. At- s>nu-n t ru-nin sun,imin m5i sh&i3t-rt7 t
lu%tonin 9,o 3r3jekje t t>re 3r vet&everisjen e ven,it7 m-,je e,he kun,r
krkes-ve m t thjesht- kulturore kom5t-re.
N kt mn>r re6jimi Dhonturk jo vetm & nuk i 3rli6ji sh3res-t e
sh&i3t-rve7 3or 3rkun,r-0i me m-s-t & nisi t 05-tonte7 3o i shtrn6onte m shum7
si9 theksonte 8s- )oletini7 3r-n6-t e ro5ris 3o3ullit sh&i3t-r. Kjo 3olitik shk-ktoi
3-kn-&si n m-s-t 3o3ullore e cil- n %un, t vitit '#0: ,he %illimi i vitit '#0#7 u
sh3reh me lvi0je n kr-hin- t n,r>shme t Kosovs. Kt situ-t 8s- )oletini ,he
u,hhe&s t tjer e sh%r>t0u-n ,he nisn 3r3jekjet 3r t=i or6-ni0u-r ,he 5-shku-r
-to n nj lvi0je t %u&ishme kun,r re6jimit t tur&ve t rinj. ;e nismn e tij n
nntor t '#0:7 krert e kt>re kr-hin-ve u m5lo,hn n +eri0-j7 ku u 5ise,u- 3r
thirrjen e nj kuven,i kom5t-r7 n t cilin ,o t ,iskutoheshin 3ro5leme t
rn,sishme & shtroheshin 3-r- Lvi0jes Kom5t-re 3r5-ll re-ksionit Dhonturk
6jithnj n rritje.

Ve3rimt-ri- e 8s- )oletinit i sh&etsoi -utoritetet Dhonturke. At- u 3r3o&n


3r t- %utur -t n or6-ni0-t-t e t>re ,he i 3remtu-n -tij 9,o 6j vetm t 5r-ktiste
rru6n e lu%ts. Por 8s- )oletini n 3r6ji6jen & i ktheu krkess s tur&ve t rinj7
theksonte se7 ,o t lu%tonte jo 3r t %itu-r 3rivile6je7 3or kun,r 3-,rejtsive & i
5heshin 3o3ullit t vet7 t cil-t nuk i kishte ,uru-r -snjher. Kur nuk i- -rritn
&llimit7 Dhontur&it n nntor '#0: ,r6u-n n ,rejtim t )oletinit %orc- t shumt-
usht-r-ke7 t kom-n,u-r- n6- Xh-vit P-sh-7 me &llim & t- k-3nin ose t- likui,onin
8s- )oletinin. Pr t justi%iku-r ve3rimet lu%t-r-ke Dhontur&it e sh3-lln 8s- )oletinin si
.kun,rsht-r t kushtetuts1 ,he 3rkr-hs t re6jimit t vjetr. P-s lu%timeve t
-sh3r-7 & v-0h,u-n 6j-t 6jith ,its s 20 nntorit7 8s- )oletini -rriti t 9-nte
rrethmin e %orc-ve t shumt- osm-ne ,he u l-r6u- n 8sni& t Pejs7 ku vijoi 3r3jekjet
3r or6-ni0imin e kr>en6ritjes. Pr kt &llim -i h>ri n m-rrveshje me krer
t kr-hin-ve t n,r>shme t Kosovs7 t ;-lsis s ;5ishko,rs7 ;ir,its7 Lums
,he Gi5rs s Poshtme. Autoritetet Dhonturke t in%ormu-r- 3r ve3rimt-rin e 8s-
)oletinit n or6-ni0imin e kr>en6ritjes7 ,r6u-n srish %orc- t shumt- osm-ne me
s>nim likui,imin e 8s- )oletinit7 t 3-r-n,-lonin kr>en6ritjen7 ,he n r-st se -jo ,o t
sh3rthente7 t- sht>3nin me sh3ejtsi.
N kushtet kur 3r6-titjet 3r kr>en6ritje nuk kishin m5-ru-r ,he 3r t mos i
,hn shk-k Xh-vit P-shs 3r r-3re0-lje7 8s- )oletini u trho& n6- 8sni&i n ,rejtim t
ju6ut 3- 5r &n,res.
Eks3e,it- n,shkimore e Xh-vit P-shs & v-0h,oi ,eri n sht-tor '#0#7 u
sho&ru- me terror e r-3re0-lje7 me ,je6je t kull-ve t m5shtetsve t 8s- )oletinit.
Ajo s>nonte 05ehjen e 5esimit t m-s-ve 3o3ullore n,-j tij7 sht>3jen e lvi0jes
-ntiosm-ne n kto trev-7 re6jistrimin e 3o3ullsis ,he ven,osjen e t-ks-ve t rej-.
Ghun- & 3r,ori Xh-vit P-sh- ,he -,ministr-t- osm-ne n 3r6jithsi n,e0i
e,he m shum 0j-rrin e lu%ts 3r liri7 rriti 3-3-jtueshmrin e sh&i3t-rve me sht>3jen
ekonomike7 sho&rore e 3olitike t ushtru-r n6- Dhontur&it ,he 5ri t 3-mun,ur
lkun,jen e 8s- )oletinit n6- rru6- e nisur. Pr3jekjeve t kr>eministrit turk @ilmi
P-shs 3r t- trhe&ur -t n6- Kosov- ,he lvi0j- -ntiosm-ne7 ,uke i o%ru-r 3-suri ,he
o%i&e7 -i ,o t=i 3r6ji6jej* .2-sh un nuk krkoj t mirn teme 3or t mirn e ven,it
tem1.
;5shtetur m5i kt 3-rim t %u&ishm7 n 5-shk3unim me u,hhe&s t tjer
t Lvi0jes Kom5t-re 5ren,- ,he j-sht ven,it7 u or6-ni0u-n ,he i u,hho&n
5
kr>en6ritjet e %u&ishme t viteve '#'0('#'27 & tron,itn themelet e Per-n,oris
Ism-ne ,he e ,et>ru-n Portn e L-rt t ulej n 5ise,ime me t-.
N shr5im t kt>re kr>en6ritjeve 8s- )oletini ,o t vinte 3rvojn e %itu-r t
ciln7 ,o t- 0hvillonte ,he 3rsoste m tej 6j-t or6-ni0imit7 0hvillimit ,he u,hhe&jes
s ve3rimeve lu%t-r-ke kun,r %orc-ve osm-ne.
Gokument-cioni i kohs7 he,h ,rit 3r 3r3jekjet e tij t v-0h,ueshme 3r
5-shkimin e lvi0jeve t -rm-tosur- t kr-hin-ve t n,r>shme n nj kr>en6ritje t
vetme7 3r t- shtrir -t j-sht ku%ijve t Kosovs e 3r t=i ,hn k-r-kter
m5-rkom5t-r. N kto 3r3jekje -i ,is- her u 6o,it n6- %orc-t usht-r-ke7 3or
-snjher nuk e hum5i o3timi0min ,he 5esimin se 5-shkimi i sh&i3t-rve7 ishte %-ktor
kr>esor & ,o t sillte %itore. .Kur t 5-shkohen t 6jith sh&i3t-rt7 ( theksonte 8s-
)oletini7 ( ,he t li,hin nj 5es n,rve,i7 ,o t jemi t 0ot t- 3r0em ur,in e turkut
jo m- me -rm 3or e,he me hujt e 6-r,hit1.
Pr re-li0imin e ks-j ,et>re t rn,sishme7 -i i r- tejem5-n Kosovs e
kr-hin-ve t tjer-7 ven,osi li,hje me komitete t %sheht- si n ;-n-stir ,he /h&i3ri t
Cu6ut ,he 3-s shum 3r3jekjesh ,he vshtirsish7 n 5-shk3unim me t-7 -rritn t
or6-ni0onin ,he 0hvillonin kr>en6ritjen me 3rm-s- kom5t-re t vitit '#'2.
Ve9 ks-j7 ,okumentet ,shmojn 3r ve3rimt-rin e 8s- )oletinit n 3l-nin
3olitik. ?>sh n h-3-t e 3-r t 3r6-titjes s kr>en6ritjes -i u 5ri t &-rt sh&i3t-rve
se ,o t lu%tonin 3r 9lirimin e ven,it7 3r vet&everisje etj. Kr-h-s 3ro3-6-n,s &
0hvilloi %sh-t m %sh-t e kr-hin m kr-hin7 -i mori 3jes n kuven,e t rn,sishme si
-i i Cunikut7 ku u sh3-ll ,he u 3u5liku- 3ro6r-mi i kr>en6ritjes me krkes themelore
-utonomin e /h&i3ris.
Kr-h-s ve3rimt-ris or6-ni0-tive7 8s- )oletini u sh&u- e,he n u,hhe&jen ,he
n ,rejtimin e kr>en6ritsve n 5etej-t m t m,h- si n -t t Ar>ks s F-rr-levs7
n m-j t vitit '#'07 ,he n ve3rimet lu%t-r-ke 9lirimt-re t m-j(&ershorit t vitit '#'2.
Ku,o & ,rejtoi7 -i vuri n 05-tim -rtin e lu%ts 3o3ullore. Njohj- e mir e terrenit7
-%tsit e tij usht-r-ke i ,h-n mun,si t sulmonte me e%ekt. N,jekj- me m3rehtsi e
ve3rimeve -rmike si ,he vlersimi i sh3ejt ,he i 3r3ikt i rreth-n-ve e 5n -t
mjeshtr t 9-rjes s rrethimeve. A%tsit e tij n kt ,rejtim ,o t=i h-5isnin o%icert
tur&. N ,it-rin e njrit 3rej t>re ,o t theksohej se sh&i3t-rt kr>en6rits u,hhi&eshin
n6- o%icer t 0ot7 t shkollu-r n 3ern,im ,he se nuk mun, t ishin sh&i3t-r. N,rs-
4
sht>3i i kohs ,o t- cilsonte 8s- )oletinin 6jener-l t ushtris sh&i3t-re7 ,o t-
kr-h-sonte -t me Ro5in @u,in e An6lis ,he J-shin6tonin e Ameriks.
Pr re-li0imin e 3ro6r-mit t Lvi0jes Kom5t-re /h&i3t-re 8s- )oletini 5ri
3r3jekje 3r t si6uru-r m5shtetje e 5-shk3unim me shtetet %&inje - +u&it e
;,h-. N vitin '#''('#'2 me ;-lin e Ei ,he /er5in7 n vitin '#'('#'5 me
)ull6-rin e Austro(@un6-rin.
Guke i 3-sur t &-rt- s>nimet e &-r&eve ser5e n,-j Kosovs ,he /h&i3ris7
ve9-nrisht interesimin ,he 3r3jekjet e t>re 3r t n,rh>r n 3unt e 5ren,shme t
kr>en6ritjes s -rm-tosur t vitit '#'27 -i 3r-noi t h>nte n 5ise,ime me to 3r
nevoj-t ime,i-te t kr>en6ritjes. Kshtu -i u krkoi -rm e municion7 3or kun,rshtoi
3ro3o0imet e )eo6r-,it 3r n,r>shimin e 3l-nit 3r %illimin7 0hvillimin ,he o5jektiv-t e
kr>en6ritjes. Kt m s miri e ,shmon %-kti se nn u,hhe&jen e 8s- )oletinit ,he
krerve t tjer7 kr>en6ritj- u or6-ni0u- ,he u 0hvillu- n 3r3uthje me o5jektiv-t e
Lvi0jes Kom5t-re /h&i3t-re ,he me 3ro6r-min e s-j. Ajo -rriti suksese t
nj3-snjshme ,eris- e ,et>roi Portn e L-rt t 3r-nonte krkes-t e memor-n,umit t
6ushtit t vitit '#'2.
+illimi i Lu%ts )-llk-nike n tetor t vitit '#'27 e 6jeti 8s- )oletinin n kr>e t
%orc-ve vullnet-re sh&i3t-re 3r m5rojtjen e Kosovs e t trojeve t tjer- n6- 3ushtimi
ser5o(m-l-0e0. Av-ncimi i ushtris ser5e e ,et>ru-n 8s- )oletinin t trhi&ej n ,rejtim
t Pri0renit e 3rej -n,ej n kr-hin-t en,e t 3-3ushtu-r- 3r t viju-r lu%tn n m5rojtje
t ven,it.
N kt koh -i ,o t njihet me -ktin e m-,h 3olitik kom5t-r7 sh3-lljen e
3-v-rsis & 3o 3r6-titej n Vlor. 2e k> ve3rim -i 3- sh3timin e Kosovs e t
viseve t tjer- sh&i3t-re t 3ushtu-r- n6- ushtrit e Ale-ncs )-llk-nike. 8 06je,hur si
,ele6-t i Kosovs7 n kr>e t '00 5-shklu%tt-rve7 u nis 3r n Vlor ku m5rriti m
2# nntor t vitit '#'2.
Ai u 3rit me entu0i-0m n /heshin e +l-murit n6- 3o3ulli i Vlors7 n6- 8sm-il
?em-li ,he ,ele6-t t Kuven,it. N t-kimin me 8sm-il ?em-lin -i e 3r60oi 3r
-ktin e /h3-lljes s P-v-rsis. N6- -n- e tij7 3l-ku i urt i Vlors7 vlersoi n,ihmesn
e m-,h t 8s- )oletinit n 9shtjen kom5t-re ,uke i thn* .2i m ,he kr-hun ,he
%u&in1.
? n6- k> moment -i &n,roi 3r-n 8sm-il ?em-lit7 mori 3jes 3rkr-h
,ele6-tve t tjer n n6ritjen e or6-ni0m-ve t 3-r- t shtetit sh&i3t-r ,he u vu 3-
<
re0erv- n m5rojtje t tij. 8s- )oletini mori 3jes si -nt-r ,ele6-cioni n m5rojtje t
9shtjes sh&i3t-re n Kon%erencn e Lon,rs e cil- %illoi 3unimet n ,hjetor t vitit
'#'2.
)lloku i intervist-ve & -i u ,h- 6-0et-rve t n,r>shm n kr>e&>tetet e
+u&ive t ;,h-7 ve9-nrisht n Lon,r7 6jen,en t 5otu-r- n sht>3in e kohs. Ato
j-n me vler- t rn,sishme stu,imore. N to 8s- )oletini7 3- -snj m,>shje sh3rehet
3r m5rojtjen e 9shtjes kom5t-re ,he krkon 06ji,hjen e 3lot e t ,rejt t s-j. Ai
theksoi k-r-kterin 9lirimt-r t lu%ts shekullore t 3o3ullit t tij7 5ri t &-rt ,shirn e
sh&i3t-rve 3r t kriju-r shtetin e t>re t 3-v-rur n ku%ijt e t cilit t 3r%shiheshin
trojet sh&i3t-re t t k-tr vil-jeteve7 ,uke kun,rshtu-r kshtu 3l-net e shteteve %&inje
3r co3timin e /h&i3ris & n Kon%erencn e Lon,rs m5shteteshin n6- +u&it e
;,h-. Ven,osmri- e tij 3r t m5rojtur trsin toksore t ven,it sh3rehet n
3r6ji6jen & i ,h- ;inistrit t Punve t C-shtme t An6lis E,u-r, Arejt7 se .Nuk
k-m -r,h 3r t m5rojt ;itrovicn teme 3or 9,o 3ll-m5 t toks sh&i3t-re1. Ai nuk
mun, t- 3r%>t>ronte ;itrovicn 3- /h&i3rin ,he /h&i3rin 3- ;itrovicn. Pr-n,-j
3-r-l-jmroi se nuk ,o t rrinte ,u-rkr>& nse Evro3- e civili0u-r ,o t co3tonte
/h&i3rin.
P-s kthimit n6- Kon%erenc- e Lon,rs7 n 3r3uthje me 0hvillimet e rej-
historike kom5t-re ,he n,rkom5t-re7 8s- )oletini v-0h,oi 3r3jekjet 3r ru-jtjen
,he st-5ili0imin e shtetit sh&i3t-r ,he 3r 9lirimin e trojeve t -neksu-r-.
Krijimi i shtetit sh&i3t-r me6jithse i cun6u-r7 u konsi,eru- 3rej tij i shenjt ,he
te3r i ,omos,oshm7 se3se -t> ,o t vijonin 3r3jekjet ,he ,o t m5shteteshin t
6jith- %orm-t e lu%ts 3r%shi e,he lvi0jen e -rm-tosur n trev-t e 3ushtu-r-7 3r
9lirimin ,he 5-shkimin e t>re me shtetin sh&i3t-r.
Kr-h-s ve3rimt-ris s 3-n,r3rer n shr5im t st-5ili0imit t shtetit sh&i3t-r7
men,jen ,he 0emrn e kishte n ven,lin,je. 8s- )oletini n,i&te me vmen,je 3olitikn
shkom5t-ri0uese & )eo6r-,i kishte n,rm-rr n Kosov ,uke i ,et>ru-r sh&i3t-rt
t sh3rn6ulen n ven,e t tjer-. ;es-0hi i tij n kto momente ,r6u-r 3o3ullit t
Kosovs ishte &n,res ,he vetm &n,res. .Guhet t 3r5-llojm t 6jith-
vshtirsit7 ( theksonte 8s- )oletini7( e,he ,uke u v-r%ru-r n tru-llin ton7 se vetm
n kt mn>r ,o t=i &n,rojm -tij &>tet-r t 06ju-r ,he 5esnik7 3-si n -snj ven,
tjetr nuk ,o t 6jenim klim ,he 5ukuri si n Kosov1.
:
+illimi i Lu%ts s P-r )otrore e 6jeti 8s- )oletinin n ;-lsin e Aj-kovs.
Ai ,o t m5shteste ,he t or6-ni0onte &n,resn e 3o3ullit t Kosovs kun,r
06je,hs osm-ne. Pr&en,rimi i %orc-ve usht-r-ke ser5o(m-l-0e0e n ku%irin sh&i3t-r
,he 5-shk3unimi i t>re me re-ksionin 5ren,- ven,it e ,et>roi 8s- )oletinin t linte
Kr-sni&en ,he t 05riste n /hko,r7 t-shm n 6jen,je t rn, shn,etsore e n
kushte ekonomike tejet t vshtir- 3-si 3-surin e kishte vn n shr5im t lu%ts 3r
liri ,he 3-v-rsi.
N &ershor t vitit '#'5 %orc-t m-l-0e0e e rrethu-n /hko,rn. Pr t mos rn
n ,or t t>re 8s- )oletini krkoi strehim n Konsull-tn +r-nce0e. Ai i krkoi
nnkonsullit & t- n,ihmonte 3r t=u l-r6u-r n nj ven, -snj-ns ose t n,rh>nte
3r-n &everis ser5e & t- lejonte 3r t=u kth>er 3r-n %-miljes n ;itrovic. Nse nuk
mun, t re-li0oheshin krkes-t7 8s- )oletini7 3ohonte ,i3lom-ti %r-nce07 kishte
ven,osur t 9-nte rrethimin e %orc-ve m-l-0e0e e t l-r6ohej n6- /hko,r-. Por &everi-
%r-nce0e nuk i mori 3-r-s>sh krkes-t e tij7 i- ,or0oi 8s- )oletinin ;-lit t Ei ,uke u
5r ,rejt3rs,rejti 3jesm-rrse n krimin e shmtu-r & ser5o(m-l-0e0t kr>en n,-j
8s- )oletinit7 #0 vjet m 3-r te Hr- e Po,6orics.
Vr-sj- e 8s- )oletinit7 ishte nj hum5je e m-,he 3r kom5in sh&i3t-r. L-jmi u
3rh-3 me sh3ejtsi n t 6jith ven,in. /ht>3i i kohs njo%toi me hi,hrim ,he
0emrim t thell krimin e shmtu-r. ./h&i3ri-7 ( shkru-nte 6-0et- .+l-muri i
/h&i3ris17 ( hum5i lu%tt-rin e s-j ,he Kosov- v-jton lu-nin e ,6ju-r1. 8s- )oletini7
k> 3-triot i sh&u-r7 & me ve3rimt-rin e tij i shr5eu -& shum 3o3ullit ,he -t,heut t
vet7 & -i t kishte shtetin ,he historin e tij u vu n r-,hn e %i6ur-ve m m-,hore t
kom5it. Ai ,o t 3rkujtohet n6- ne ,he 5re0-t e -r,hshm me res3ekt t thell ,he
kren-ri t li6jshme.
#

You might also like