You are on page 1of 128

jrefrmacwfNyKdifuAsm

vQyfwpfjyuf kyfykHvTm
at'D 2003
jrefrmtD;bkcf t,f'DwmtzGJY
pDpOfonf/

jrefrm tD;bkcf 2
2003? Edk0ifbm 12
jrefrmpmayavmu\ tusKd;iSm tifwmeufpmtkyfqdkifwGif tcrJh
wifaom pmtkyf jzpfygw,f/

okyfazmfykHrsm;
'*kefwm&m ykHwl (baX;Munf pm 1) rif;xufarmif ykHwl (azpdk;atmif
pm19 ) opmeD ykHwl (azpdk;atmif pm 43 )

pmtkyfyg pmrsm;? uAsmrsm;? okyfazmfykHrsm;udk pD;yGm;a&;oabmt&


tok;H jyKvdyk gu rl&if; pmaytEkynm&Sirf sm;xH wdu
k f u
kd q
f ufo,
G f cGiahf wmif;yg&ef

pDpOfolYtrSm
azmftJAm; payhpfa'ghuGrf;&JU tGefvdkif; owif;pmapmif pmrsufESmrsm;ay:rSm
jrefrmacwfNyKdifuAsmudk txl;jyKwJh pmrsufESm wifqufzdkY pDpOf&mrSm jrefrm
tD;bkcf pmzwfolrsm;eJY uAsmcspfol pmzwfy&dowftwGuf
tD;bkcfpmtkyfi,f wpftkyf oD;oefYpDpOf wifquf ay;jcif;tm;jzifh
0ufbfpmrsufESmrsm;&JU tuefYtowfudk ausmfvTm;NyD;
jrefrmuAsmzwfolrsm;eJY avhvmolrsm; tm;yg;w& zwfp&m
jznfhqnf;ay;EdkifzdkY &nf&G,fum 'Dpmtkyfudk rl&if; 'pf*spfw,fpmtkyftaeeJY
xkwaf 0vdu
k yf gw,f/
a&G;cs,fazmfjywJh uAsmawGudk r*Zif;awGuom aumufEkwf,lxm;cJhwm
jzpfwJhtwGuf wpfenf;wpfvrf;tm;jzifh 2003 ckESpf
jrefrmacwfNyKdifuAsmudk axmifhpkH zufpkHu aemufcHum;tjynfheJY
cif;usif;rjyEdkifaomfjim; vQyfwpfjyuf kyfykHudkawmh xif[yfEdkifr,fvdkY
pDpOfolrsm;taeeJY arQmfvifhygw,f/
jrefrmpmtkyfavmueJY pmzwfolrsm;twGuf oJwpfyGifhrQjzpfap
jznfhqnf;yg0ifvdkwJhqEeJY tck tD;bkcfudk pDpOf&jcif;yg/ tajctae
tcGifhtvrf;ay: rlwnfNyD; jrefrmtD;bkcfpmzwfolrsm;twGuf qufvuf
BuKd;yrf;oGm;rSm jzpfNyD; a0zeftMuHjyKcsufrsm;udk ay;ydkYyg&ef
zdwaf c:ygw,f/
jrefrmtD;bkcf t,f'DwmtzGJY

aus;Zl ; wif v T m
]acwfNyKdiu
f Asm . . . } rSm yg0ifwhJ aqmif;yg;? uAsmrsm;udk
a&;om;cJo
h l pma&;q&m? uAsmq&mrsm;? pma&;q&mrsm;&JU
puufcsfrsm; a&;qGo
J l yef;csDq&mrsm;? rlvazmfjycJ&h m
r*Zif;rsm;udv
k nf;aumif;? jrefrmtD;bkct
f ,f'w
D mtzGUJ eJUtwl
pmtkyjf zpfajrmufa&;twGuf twdik yf ifcH t,f'w
D mtzGUJ ozG,f
0dik ;f 0efun
l yD yhH ;kd ay;aom (q&m) atmifa0;? (q&m)
rif;xufarmifeYJ (q&m) pef;OD;wdt
Yk m;vnf;aumif;
aus;Zl;wif&ydS gaMumif; rSww
f rf;jyKtyfygw,f/

rmwd u m
uAsmq&m\ dk;ajzmifhrI '*kefwm&m 3
atmifcsdrfh\ trSm atmifcsdrfh 8
,aeYacwfay:uAsmtay: tjrif jroef;wifh 13
rif;xufarmif&JU rJacgif igvmw,f rif;qDudk
atmifa0; 21
A[kuAsma&pD; ESifh armf'ef0J opmeD 45
2003acwfNyKdif uAsm 49
uAsmtrnf? uAsmq&mtrnfeJY azmfjyyg&Sd
r*Zif;trnfpm&if; 50
naecif;rIdif;arSmif armifoif;cdkif 51
tarhvif;,kef rdkCf;aZmf 52
pkxm;wJhIcif; a0rSL;oGif 55
ysif;&dol(2) aersKd; 56
obm0ordkif;jywdkufrSL; aZ,smvif; 57
jynf csrf;Nidrf;at; 60
&moDvGefrdk;wdrf vif;a0;cif 61
ighnrsm; c&rf;jymxufvl 63
rdom;pk pdkif;0if;jrifh 64
Bwd armifeDOD; 66
jrpf xGef;a0jrifh 67
awmvrf;av;twkdif; 0if;armif 68

vrf; 30 xdyfu c&rf;odkY cdkifjrJausmfpGm 69


qyfuyf tJcsKd 71
qyfuyform; dk;ouf 72
0dnmOfrJhaom ... at;bausmf 73
a&mifpHkabmvfyif udka&G; 74
rif;owdxm; xDvmppfol 75
,ZfylaZmfyGJ '*kefwm&m 76
tjrJpdrf;aw; armifaq;dk; 77
usmyGwfoDcsif; EdkifrGefatmifoGif 78
w&m; (1) [ife&Drdk; 79
ubl;vfNrdKUawmfay:u aw;oH atmifqk 81
y&dabm*rsm; jrifhrdk;atmif 83
rsuf&nfvG,fwJhta&mif [def;jrwfaZmf 86
nDtpfudkrsm; 0dkifcsKd 88
jrpfa,mifa,mif pef;OD; 90
NrdKUdkif;&JUacgif; jzLrGef 92
aoewform; wdk;aESmifrdk; 93
rD;uGif; rsKd;rif;Nidrf; 94
rkqdk;r&JUpufbD; oif;&nfvGif 95
bk&m;BuD; aqGNidrf;aomf 97
usD;uef; armifzDvm 98
rdk; jrifhOD;OD;jrifh 99
rdk; rif;xufarmif 100
arSmfopfyif armifeDrGef 101
yef;csD rdk;a0; 102
tdrfuGif; atmifcdkifjrwf 103
ysif;p&maumif;wJhaeYu iSufwpfaumiftaMumif;
aZmfxdef 104
rD;t<uif; MunfaZmfat; 105

rlq,fNrdKU ajyjrifh 106


emembm0pmtkyf cifatmifat; 107
bk&m;ocifeJYuyGJ ydkif 108
twd,0kwd twKywd pdkf;jrifhodef; 109
b*'ufom;uAsmq&m EG,fpdrf;a0 111
'dkifEkdaqmESifhawGUqHkjcif; a0;acgif 113
vlvwfwef;pm;aomursm;ESifh we*FaEGaeYudk &ifqdkifjcif;
apw 114
ig; cifaZmfjrifh 115
rkqdk;r&ifxJujrpf atmifESif;opf 116
vG,ftdwf vIdif;xuf 117
dk;dk; rsOf;yg;yg;av; wpfaMumif; armifvif;&dyf 118

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uAsmq&m\
dk;ajzmifhrI
'*kefwm&m

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uAsmq&m\ dk;ajzmifhrI
'*kefwm&m
(u)
vGecf ahJ om 10 ESpaf usmaf vmufu p acwfay: jrefrm pmay
avmuwGif uAsmopf tm;xkwrf I wpf&yf vli,frsm; aqmif&u
G f
aeMuonfukd owdjyKro
d nf/ uReaf wmf pdw0f ifpm;rdonf/ uAsm
yko
H Pmefopf wDxiG q
f ef;opfrjI yKjcif;udk uReaf wmf tm;ay;csio
f nf?
pdwv
f nf; pdw0f ifpm;onf/ xdYk aMumifh olw\
Ykd ta&;tzGUJ rsm;udk
wwfEikd o
f avmuf zwfI avhvmcJo
h nf/ cHpm;rIawGUaom ta&;tzGUJ
rsK;d udk &SmMunfrh o
d nf/ awGUonft
h cg awGUonf/ ,if;onf uReaf wmf
wpfa,mufwnf;twGuf jzpfygvdrfhrnf/ cHpm;olwdkYvnf; cHpm;
Muygvdrfhrnf/ BudKufolwdkYvnf; BudKufygvdrfhrnf/ xdkYaMumifhyif
r*Zif;wdkif;wGif ,if;odkYaom ta&;tzGJU uAsmtrsKd;tpm;rsm;udk
xif&mS ;pGm awGUEdik jf cif;jzpfonf/
uReaf wmfpw
d 0f ifpm; zwfMunfah omtcg EkysKyd iG o
hf pfp vli,f
wdkY onf ,if;ta&;tzGJUrsKd;udk a&;om;aeonfudk awGU&onf/
uReaf wmfu t,f'w
D mwpfO;D udk ar;Munfo
h nf/ ]]cifAsm; em;vnf
ovm;? cifAsm; em;vnfvYkd xnfo
h vm;}}[k ar;onf/ olu ajym
onf/ ]]em;awmhrvnfb;l ? 'gayrJv
h Ykd xnf&h w,f? pmzwf y&dowf
&Sw
d ,f xifw,f/}}
,aeYacwfonf pmzwfy&dowf&SdrSomvQif &yfwnfEdkifrnf
r[kwfygvm;/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

xdt
k ,f'w
D monf d;k om;onf? tjcm;t,f'w
D mrsm;udak wmh
uReaf wmf rar;? udpr &S/d acwfqo
kd nfu trsK;d rsK;d &So
d nf r[kwyf g
vm;/ onfawmh uReaf wmfu uAsmvIy&f mS ;rIu &Sad eonf[k em;vnf
vdkufonf? rnfonfhbufodkY OD;wnfoGm;aeMuovJ? uRefawmf
pdw0f ifpm;onf/ olwo
Ykd nf uAsmopfukd pdw0f ifpm;onfukd awGU&
ojzifh auseyfrdonf/ odkYaomf b,fuavmuf wDxGifqef;opf
MuovJ? uReaf wmfpw
d 0f ifpm;aom ar;cGe;f jzpfonf/ uReaf wmfu
wpfpkHwpf&m topfqDodkY OD;wnfaeaom vIyf&Sm;rIu rSefonf?
vIyf&Sm;aeqJ[k uRefawmfem;vnfvdkufonf/ ul;cyfaeMuonf?
odkYaomf urf;pyfodkY a&mufNyDvm;? uRefawmf tjrifu awmh
ra&mufao;? ul;cyfaeqJ? vIy&f mS ;aeqJ[k ,lqonf/
oabmwlov
l nf; &Srd nf? rwlov
l nf; &Srd nf/ ,if;umvudk
uReaf wmfu Mum;umv[k ,lqonf/ tcsKUd uawmh urf;pyfa&mufNyD
[k ajymoHMum;&onf/ uRefawmf odyfoabmrwlcsif? udpr&Sd/
uRefawmf wpfa,mufwnf; oabmrQom jzpf wjcm;olwdkYESifh
oabmcsi;f wlcsirf S wlrnf/ vGecf ahJ om 10 ESpcf efu
Y ykw;D uke;f
udpk ed 0f if;? udak tmifa0;wdEYk iS hf qkMH upOf udpk ed 0f if;u ,aeY armf'ef
uAsmESihf ywfoufNy;D ar;onf/ wcsKUd udk uReaf wmf em;vnfonf/
uAsmonf pum;ajyodkY avQmusroGm;oifh[k ajzvdkufonf/
t&dEr m r*Zif;wGif azmfjyonf/
,if;pum;&yfukd t"dym ,faumufot
l csKUd u uReaf wmfarmf'ef
(olwdkY tac:) ,ckawmh acwfay:[k ajymif;ac:oluac:MuNyD?
armf'efudk qefYusifonf[k uG,f&mwGif ajymonf[kod&onf/
udpr &S?d uReaf wmf uawmh olwo
Ykd nf ,aeYwikd yf if qef;opfzefw;D rI
udk &SmazGaeMuqJ[k ,lqrdonf/ ajymif;vJaeqJumv[k owfrw
S f
xm;onf/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

(c)
rESpfu uAsmpmtkyfwpftkyf\ trSmwGif udkatmifcsdrfhu ol\
acwfay:uAsmESihf ywfouf ol\ tawGUtBuKrH &S &Sad om t,l
tqudk azmfjyvdu
k o
f nf/ uReaf wmf 0rf;omoGm;onf/ auseyfomG ;
onf/ uReaf wmf q,fEpS af usmu
f wnf;u odcsiaf eaom tajzudk
olu dk;ajzmifhpGm ajzMum;vdkufonf/ xdkYaMumifh auseyfjcif;
jzpf&onf/
uReaf wmf olwu
Ykd kd ajymonfrmS MumNy/D cifAsm;wdYk tawGUtBuKH
udk a&;Mu[k ajymonf/ odaYk omf olwrYkd a&;Mu/ ,ck a&;azmf&
uAsm avhvma&;ESiyhf wfouf ta&;Bu;D aom d;k ajzmifah om pum;
&yfudk Mum;&ayNyD/ uRefawmf ,ckarmf'ef[kac:aom uAsm
a&;zGUJ olrsm;ESihf awGUcsio
f nfrmS MumNy/D odaYk omf vlwikd ;f udk ar;&ef
roif[
h k uReaf wmf &GUH aerdonf/olw\
Ykd tvkyu
f kd ppfaq;onfo
h abm
oufa&mufrSmpdk; jzpfonf/ wwfEdkiforQ pl;prf;Munfh&onf/
odkYaomf wcsKdUtajzudk rauseyf/ olwdkY &ifxJrSm&Sdwm rajym[k
awG;Munfah eonf/ udak tmifcsrd u
hf ]] ]acwfay:uAsm}qdw
k m ]uAsm
zGUJ enf;usr;f } r&Scd b
hJ J Edik if jH cm;uAsm pmaMumif;vku
d f twef;vdu
k f
bmomjyef uAsmyHo
k Pmefukd cHwiG ;f awGUcJ&h mrS (10)ESppf D vli,frsm;
wpfO;D uAsm wpfO;D vSr;f Munfu
h m tvGwo
f abm pmaytEkynm0dik ;f
rsm;rSm zvS,fESD;aESmMuum urmay:u vGwfvyfwJh tEkynm
vIy&f mS ;wifqufrrI sm;udk tjriftMum;jzifh rS;D ,ltwkc;dk um a&;om;
&Sio
f efwhJ tEkynmjzpfygw,f/}} [k azmfjyonf/
ol\ uAsmt,ltqrsm;udk dk;ajzmifhpGm azmfjyonf/ udk
atmifcsdrfhudk udk;um;jcif;rSm tjcm;aMumifhr[kwf/ olwdkYonf
,aeYacwf armf'ef? ,ck acwfay:[k ok;H aeaom uAsmtrsK;d tpm;
udk pwifa&;zGUJ &mrSm xif&mS ;ol wpfa,muf\ d;k ajzmifah om azmfjy
csufvnf;jzpf udk;um;jcif;jzpfonf/ acwfay:[k okH;EIef;aom
pum;&yf r S m ,aeY ol w d k Y a cwf N yd K if a &;zG J U aom uAsmrsm;ud k

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

qdkvdkjcif;jzpfonf[k uRefawmf em;vnfvdkufonf/ odkYaomf


acwfay:ESiyhf wfouf uReaf wmf\tuJjzwfcsuEf iS hf xyfwjl zpfrjzpfudk uRefawmfar; rMunfhjzpf/ uRefawmfu 20 &mpkESpftp
q&mBu;D ocifu,
kd af wmfridI ;f \ uAsmrSp acwfay:uAsm pwif
arG;zGm;vmonf[k tuJjzwfol jzpfonf/
uAsmzGUJ enf;usr;f r&Scd b
hJ J [lajymjcif;rSm d;k ajzmifph mG ajymjcif;
jzpfonf/ uReaf wmfEiS hf oabmcsi;f wlonf/ urf;pyfrrS a&mufao;bJ
b,fE,
S af &ul;enf;udk ajymEdik rf mS vJ? urf;pyfa&mufNyq
D v
kd Qiaf wmh
rnfoYkd rnfyHk urf;pyfa&muf&onfukd ajymjyEdik rf nf/ ,if; tawGU
tBuKH ajymjycsufonf acwfay:uAsm\ Oya'? uAsKya'o[k
qd k E d k i f o nf / ,if ; onf obm0usonf / Oya'qd k o nf r S m
wpfa,mufwnf;twGuf r[kw?f tm;vk;H twGujf zpfonf? ,if;onf
twwfynm/ ,if;enf;emjzifh uAsmwpfyk'f NyD;ajrmufatmif
b,fvakd &;zGUJ ovJ? cHpm;ovJ? arT;jrovJ? uAsm&eH&Y v
dS Qif tEkynm[k
ac:&ayrnf/
Oya'qdkonfrSm wef;wlnDrQ oabmoufa&muf&ayrnf/
odkYaomf Oya'wGif >cif;csufawmh &Sdwwfonf/ >cif;csufonf
Oya'jzpfaMumif; oufaocHjcif;jzpfonf[k ynm&SifwpfOD;\
tqkt
d rdev
Yf nf; &Scd zhJ ;l onf/ >cif;csuq
f o
kd nfuawmh wpfaomif;rSm
wpfc?k wpfoef;rSmwpfc?k >cif;csuf &Sv
d mvQif Oya'topfukd jyefvnf
jyifqif jyKp&k ayonf/
udak tmifcsrd w
hf ifjycsuw
f iG f Edik if jH cm;rS bmomjyefuAsmrsm;udk
twk ,la&;zGUJ onf[k d;k ajzmifph mG wifjycsuu
f kd auseyfomG ;onf/
wpfcyk J &So
d nf/ olu bmomjyefuAsm[k a&;onf/ uReaf wmfuawmh
bmomjyef uAsm[k ra&;? uAsmbmomjyef[k em;vnfonf? udp
r&S/d Edik if jH cm;uAsm vIy&f mS ;rIrsm;udk tm;usum a&;zGUJ onfh t"dym ,f
[k uReaf wmf em;vnfonf/ onfum; bmomjyefuAsm r[kwb
f ?J
wdu
k f u
kd b
f momjyef? t*Fvyd b
f momjzifh (odrYk [kw)f rl&if; bmomjzifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

a&;zGUJ aom uAsmrsm;udk zwfNy;D vQif olwYkd rnfoYkd a&;rnfenf;[kvnf;


qufvuf pOf;pm;rdao; onf/
acwfprf;uAsmonf taemufEkdifiHuAsmrsm;udk t*Fvdyf
bmomjzifh zwf a'gifvu
kd pf o
D nf/ uAsmkyyf o
Hk Pmefukd uReaf wmf
wdkY tpOftvmtm;jzifh qufcHcJhMuonf/ *E0ifacwfurl uAsm
vuFmrsm;udk ay? yk&yku
d w
f iG f tvsm;vdu
k o
f mvQif pDwwfMuonf/
,if;*E0ifoPmef jzifah wmh kyyf t
Hk m;jzifh jcm;em;oGm;Ny[
D k qdEk ikd o
f nf/
(*)
udak tmifcsrd o
hf nf uReaf wmfwu
Ykd yxrrsK;d qufqv
kd Qif olu wwd,
rsK;d quf jzpfrnf/ armf'efuAsmrsm;udk zwfay;aeaom q,fausmo
f uf
t&G,f uav;rav;wpfa,mufukd uReaf wmfu ]]orD; yGiyhf iG v
hf if;vif;
ajym tbd;k odcsiv
f }Ykd }[k ar;onf/ olru ]](wpf) em;rvnf? (ESp)f
pepfr&S?d (ok;H ) vlwikd ;f a&;Edik o
f nf}}[k ajymonf/ ajymolu pwkw
rsK;d quf olr\xifjrifcsuu
f kd bmomjyef&rnf qdv
k Qif acwfNyKd if
uAsm (okrYd [kw)f armf'efuAsmonf pyfenf; r&Sad o;/ vG,u
f al om
ykHoPmef jzpf vlwdkif;a&;Edkifonf? em;rvnf [l jzpfonf/
em;vnfjcif; rvnfjcif;uawmh wpfOD;ESifhwpfOD; wlcsifrSwlrnf/
pOf;pm;p&mtjzpf uReaf wmf ud;k um;vdu
k jf cif; jzpfonf/ uReaf wmfu
awmh ,ciftwdik ;f yif wcsKUd em;rvnf[o
k m ajymcsio
f nf/
udak tmifcsrd \
hf uAsmESiyhf wfowfaom ol\azmfjycsuo
f nf
acwfay:uAsm qef;opfrItwGuf pOf;pm;p&myif jzpfonf[k
uReaf wmf wefz;kd xm;onf/ uAsmopfu um&ef\ae&mwGif oDu;Hk
qif,ifrI ud&,
d mopfwpfck qef;opfaeNyaD vm [laomar;cGe;f udk
rajzEdik af o;aom uReaf wmfonf acwfay:uAsmopfukd arQmv
f ifh
apmifph m;vsu?f em;rvnfp&mawG trsm;Bu;D &Sad eao;aom uReaf wmf
u uAsm&rujf zif/h
]]uAsmopfta&;awmfyHk atmifygap/}}
'*kefwm&m

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

atmifcsdrfh\ trSm
armifjynfhrif;? cifatmifat;&JU vlESpfa,mufeJYuAsm (2000)rS trSm

(1)
t&ifocD si;f awGukd rqkcd siw
f hJ a&mhct
f qdak wmfrsm;vkyd J
'DuAsmpmtkyf&JU uAsmq&mESpfa,muf[mvJ t&ifuAsm
yHkoPmef ud&d,meJY ra&;csifawmhwJh uAsmq&mrsm; jzpfyg
w,f/ 'Dwidk ;f jynfrmS ]acwfay:uAsm}qdw
k m ]uAsmzGUJ enf;usr;f }
r&Scd b
hJ J Edik if jH cm;uAsm pmaMumif;vku
d f twef;vdu
k f bmomjyef
uAsmyHo
k Pmefukd cHwiG ;f awGUcJ&h mrS (10)ESppf v
D il ,frsm; wpfO;D
uAsm wpfO;D vSr;f Munfu
h m tvGwo
f abm pmaytEkynm0dik ;f
rsm;rSm zvS,Ef ;DS aESmMuum urmay:u vGwv
f yfwhJ tEkynm
vIyf&Sm; wifqufrIrsm;udk tjriftMum;jzifh rSD;,ltwkckd;um
a&;om;&SifoefwJh tEkynmjzpfygw,f/
(2)
pdkufxkd;xm;wJh tvHwdkifrsm;udk ausmfjzwfNyD; uAsm
pmtkyrf sm; 'DEpS u
f mvrsm;rSm tpDt&D zl;yGiv
hf mygw,f/ uAsmeJY
uAsmpmtkyfrsm;&JU cufcJrI[m uAsmq&mrsm;udk wGefYqkwf
roGm;apygbl;/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

acwfay:uAsm[m ydrk cdk ufcaJ yr,fh ydrk zkd ;l yGihf vmwm


[m orkdif;wpfckjzpfygw,f/ acwfay:uAsm[m vli,fwdkY&JU
bmompum;vnf; jzpfcyhJ gw,f/ vli,fawG a&SUwd;k MuOD;rSmyg/
ydkaumif;ykdyDovmOD;rSmyg/ uRefawmfwdkYqDrSm 'DuAsmtrsKd;
tpm;[m tESpfoHk;q,fwdkifcJhNyD; qlnHjcif;rSNidrfouf&mtxd
vlemrnfa&;wJt
h cg trSwpf Of b,favmuf&rdS ,fqw
kd m uReaf wmf
rodEdkifygbl;/ tJ'DtxJrSm armifjynfhrif;eJY cifatmifat;
ygrvm; uReaf wmf rodEikd yf gbl;/ uReaf wmfu
h ,
kd u
f Reaf wmf rod
Ekdifygbl;/
(3)
uReaf wmf oabmaumif;wJah eYu trSmpm a&;ay;zkYd
uRefawmf oabmwlvkdufygw,f/ uRefawmf olwdkYpmtkyfrSm
yl;aygif;yg0ifjcif; jzpfygw,f/ bmjzpfvv
Ydk q
J akd wmh acwfay:
uAsmudzk wf&if uAsm&JUtwGi;f om;ukd xdcu
kd w
f t
hJ xd yl;uyfzYkd
vkt
d yfwt
hJ cg vkt
d yfvyYkd gyJ/ a&;ola&m zwfoyl g em;vnf&
cuf[efraqmifzb
Ykd J vkt
d yfygw,f/ acwfay:uAsm&JU a&GUvsm;
&mukv
d J odxm;zdv
Yk t
dk yfygw,f/
tJ't
D cg ...
pum;vH;k awG tzwfvu
dk f tzwfvu
kd u
f mG uswmawG
ausmckid ;f Ny;D usm;vdak emufuRr;f ypfjyefxu
G o
f mG ;wmawG ]w,f
aozdYk bmavmaeMuovJ'if;wd}Yk qdw
k mawG? ZGev
f (4)&ufaeY
naeapmif;rSm ajrcspo
f u
l kd owd&wmawG ...

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

10

(4)
ESpf 2000 jynfu
h rmxJukd uAsmpmtkyw
f pftyk f olwYkd
ESpfa,muf wifoGif;EdkifcJhMuvdkY tckrdwfaqG zwfEkdifygNyD/
(5)
1998 rSm ]awmvm;}/ 1999 rSm ]jyZmwfrif;om;}/
uAsmpmtkyEf pS t
f yk f uReaf wmf a&;jzpfcahJ wmh ]igjzifh 'DEpS Ef pS rf mS
vlb
Y 0 vlaY vmutwGuf wm0efausc&hJ UJ }vdYk ,HMk unfcw
hJ mudk
rSwfrdaeygw,f/
acwfay:uAsmq&mwpfa,muf uAsma&;jcif;trI
jyKwm[m urmrSm r&Sdao;wJht&mudk &SmazGjcif;jyKwmyJ
jzpf y gw,f / tJ'gudk 'DpmtkyfrSm uRefawmf pum;pyfNyD;
rSm;rSmudkraMumufbJ ajymjyvkdufyg&JU/
av;pm;pGmjzifh
atmif c sd r f h
28-7-2000

11

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

,aeY
acwfay:uAsmtay:
tjrif
jroef ; wif h

ysOf;rem; aygif;avmif;acsmif; pmay


aqG;aEG;yGJwGif ,aeY acwfay:uAsm
rsm;ES i f h ywf o uf uG , f v G e f o l
pma&;q&m jroef;wifh\ aqG;aEG;
csuf jzpfygonf/ tqkdyg aqG;aEG;
csufudk pma&;q&m ae0if;jrifhu
toHoGif; BudK;acGjzifh ul;,lxm;NyD;
1999ckEpS ?f arvxkwf uvsmr*Zif;
wGif yif v ,f E S i f h pum;ajymwJ h r S e f
0wKxJwGif azmfjycJhonfudk aumuf
Ekwf azmfjyjcif; jzpfygonf/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

12

13

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

,aeYacwfay:uAsmtay: tjrif
jroef ; wif h
uRefawmfwdkYvJ aqG;aEG;yg&ap/
ckacwf vli,fawG[m tawG;aumif;w,f? pl;pl;&S&S
eufeufidI ;f Ii;f xufxufjrufjruf awG;Ekid w
f ,f/ enf;emrSm
awmh enf;enf;vdktHk;r,fvkdY uRefawmfxifw,f/ enf;emrSm
awmh olwYkd bmrSprf;vkYd r&ao;bl;/ aumif;oGm;wmvJ &Sw
d ,f?
bmjzpfvYdk aumif;oGm;wmvJ/ 'gvJ uReaf wmfwYkd rajymEdik b
f ;l ?
BuKd uo
f mG ;wmav;yJ &Sw
d ,f/
uReaf wmfvJ acwfay:uAsmawGukd zwfw,f? BuKd uf
oGm;wJh uAsmawG&w
dS ,f/ bmaMumifBh uKd urf w
d mvJ Munfah wmh
wpfcsuu
f tawG;aumif;vdYk BuKd uw
f m? ESpu
f enf;em/ 'gus
awmh uReaf wmhpf w
d x
f rJ mS BuKd uw
f [
hJ m BuKd uw
f ,f? rBuKd uw
f [
hJ m
rBudKufbl;/ onfenf;em[m bmvJ/ BudKufoGm;wJhuAsmrSm
bmudBk uKd uw
f mvJ rajymEdik b
f ;l / wpfcgwav zwfvaYkd umif;
oGm;w,f/ wpfcgwavusawmh ckeifuajymovkd edrw
d yf akH wG
awGU&w,f/ 'grsKd;usawmh cHpm;vdkYr&bl;ayghAsm/
enf;emrSmusawmhvnf; vkw
d ,fvYkd uReaf wmfxifw,f/
tawG;rSmawmh aumif;ygw,f/ enf;emjyemuawmh kww
f
&uf qH;k jzwfzv
Ykd J cufw,f/ cifAsm;wkv
Yd nf; qH;k jzwfzYkd cufvrd hf
r,f/ b,forl S rqH;k jzwfEikd b
f ;l / awGUoGm;rS qH;k jzwfEidk rf ,f/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

14

awGUoGm;w,f qdkwmuvJ 'gawmhawGUNyD? onfvkd csufcsif;


aumufajymvkYd &wmr[kwjf yefb;l / wjznf;jznf;eJY onfwpfck
ukdawmhjzifh tm;vHk; vufcHw,f? b0ifusw,fqdkygrS 'g
established jzpfr,f/ tJ'g b,f[mvJ? onfenf;emvkt
d yfrI
qdw
k mvJ 'gobm0usw,f/
odaYk omf wpfcak wmh uReaf wmhf &ifxrJ mS &Sw
d ,f/ yGiyhf iG hf
vif;vif;yJ ajymr,f/ wcsKUd vli,f uAsmq&mawGu stunt
enf;enf;rsm;w,f/ topftqef; vkycf siv
f eG ;f tm;Bu;D aeMu
w,f/ wpfcgwavusawmhvJ topftqef; vkycf siv
f eG ;f tm;
Bu;D awmh tpGe;f a&mufomG ;Ny;D em;rvnfEikd af wmhb;l / usew
f v
hJ l
awGvJ em;rvnfbl;/ olwpfa,mufwnf;yJ em;vnfw,f/
onftcgusawmh uReaf wmfuawmh Munfat;wdeYk YJ rwlb;l /
uAsmqkw
d m ud,
k &hf ifxu
J cHpm;csuyf ?J bmyJ? ud,
k [
hf mud,
k f
pyfw,f pojzif/h 'gqd&k if ud,
k [
f mud,
k yf J pyf? uReaf wmfwYkd
vmrzwfcikd ;f eJ/Y uReaf wmf rzwfb;l / uAsmwdpYk mwdq
Yk w
kd m vl
zwfzYkd a&;wm/ ud,
k &hf ifx&J w
dS m ud,
k af &;vku
d w
f myJ? em;vnf
vnf rvnfvnfqw
kd hJ t,ltqudk uReaf wmf vufrcHb;l /
vH;k 0 vufrcHb;l /
'gtck uRefawmfra&;oifhao;vdkY ra&;wm/ pma&;
q&m cyfBu;D Bu;D awGuvJ 'grsK;d ajymaeMuw,f/ ud,
k t
hf csi;f
csi;f onftcsed rf mS pum;rsm;ae&r,ft
h csed f r[kwv
f Ykd rajym
ao;wm? ra&;ao;wm/ uReaf wmf qdv
k w
kd mu uAsmudk pm
rwwfwu
hJ av;uvJ em;vnf&r,fqw
kd o
hJ abm r[kwb
f ;l /
enf;enf;av; educated jzpfwv
hJ u
l vnf; enf;enf;av;awmh
em;vnfzv
Ykd w
dk ,f/ b,forl S oabmraygufb;l / Educated
jzpfwJhvlawGuvJ oabmraygufbl;qkd&if 'grsKd; uRefawmf
rzwfb;l / 'g olY personal udp? uReaf wmfu
h pd a wmh r[kwb
f ;l /

15

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uReaf wmfpmzwfw,f? uAsmzwfw,fqw


kd m uReaf wmhf personal
yJ/ cifAsm;wkdYonfvdkyJ cifAsm;wkdY personal t& zwfwm/
'gtm;vH;k onfvykd gyJ/ Pleasure wpfct
k wGuf tysi;f ajyzwf
aeMuwm r[kwb
f ;l / tJonfpmxJu wpfcck k vkcd siv
f ?Ykd odcsiv
f ?Ykd
pma&;q&mtaMumif;? avmutaMumif;? b0taMumif; odcsif
vdYk zwfwm/
'gaMumifh ckacwf wcsKUd vli,fawGu a&SUa&mufveG ;f ae
wm awGU&w,f/ odyef nf;ygw,f/ qkyd gawmh? uAsmwpfy'k rf mS
aumif;aeNyD; wjcm;uAsmwpfyk'frSm a&SUa&mufvGef;aewm
rsK;d vnf;&Sw
d ,f/ 'guawmh olY mood ay:rSm wnfw,faygh/
tJovkd uAsmrsKd;udk uRefawmf rcHpm;wwfbl;/ qkdygawmh?
udak tmifa0;&JU uAsm? udo
k if;ckid &f UJ uAsm/ q,fy'k pf aD &;MuvdYk
9 yk'pf D BuKd ucf siBf uKd urf ,f/ wpfy'k pf u
D em;rvnfb;l qk&d if
tJonfwpfyk'fudk uRefawmf rzwfawmhbl;/ q,fyk'fpvHk;udk
em;rvnfatmifa&;&if tJonfvkd uAsmq&m&JU uAsmudk
uReaf wmf rzwfawmhb;l / onftwGuf uReaf wmf tcsed u
f ek f
rcHb;l / ud,
k af &;csiw
f m a&;vku
d w
f m? em;rvnf&ifvJ aeaygh
qdw
k mu avmuudk apmfum;wm/ uReaf wmf tapmfum;rcHb;l /
taemufuAsmq&mawGvJ onfvkdyJ/ *sdrf;*RdKufpf? olajym
csiw
f m bmvJ/ uReaf wmf em;rvnfb;l / onfawmh uReaf wmf
rzwfawmhbl;/ 'gu wcsKdUoGm;aewJh trend udk ajymwm/
tm;vH;k awmh r[kwb
f ;l / onfawmh uReaf wmf a,bk,sawmh
ajymcsifw,f/ tawG;aumif;wJhvli,f awmfawmfrsm;rsm;&JU
edrw
d yf akH wG tm;aumif;w,f/ qef;opfNy;D rxifwhJ edrw
d yf akH wG
awGU&w,f/ oabmusw,f/ enf;emtm;enf;wmuawmh vl
yk*Kv
d f tm;enf;csuf r[kwb
f ;l / a&;olezY J wfo&l UJ tm;enf;csuaf wG

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

16

vJr[kwb
f ;l / 'gu prf;aewJh tcsed u
f ;kd / uReaf wmf pd;k &drw
f mu
tm;enf;aewJh enf;emudk taumif;vdYk ,lqvku
d rf mS pd;k w,f/
tm;enf;aewJeh nf;emudk established jzpfaeNyx
D ifrmS
pdk;w,f/ 'gudkawmh uRefawmfwkdY qef;ppf&r,f/ onfacwf
uAsmawG[m acwfprf;xufomw,f? tm;aumif;w,f/ 'gu
cifAsm;wdb
Yk 0u acwfprf;jzwfoef;cJ&h wJb
h 0eJY rwlwmvJ ygw,f/
acwfprf; jzwfoef;rIb0u trsKd;om;a&;vIyf&Sm;rI qkdw,f
qkad yr,fh orm;d;k us qefw,f/ Murf;wrf;wJh tauGUtcsK;d awG
f kd 0uFyg
rsm;w,f/ current, counter current pojzifh odyu
qefw,f/ Iyaf xG;aewJah cwfukd jzwfoef;&wJah cwfrmS cifAsm;
wdu
Yk acwfprf;xuf ydt
k m;aumif;w,fvyYdk J ajym&rSmyJ/ 'gu
wpfcsuf/
aemufwpfcsuu
f acwfprf;/ acwfprf;rSm aumif;wm
&Sw
d ,f? raumif;wm &Sw
d ,f/ raumif;wm ab;z,fxm;cJrh ,f?
aumif;wmquf o,faqmifr,f/ uReaf wmfwv
Ykd J [kw
d ek ;f u
jyif;xefcJhwmyJ/ [dkwkef;u ukef;abmifacwf pmay? udkvdkeD
acwfpmayqkd&if "e&Sifpmay ac:cJhMuwmyJ/ jyefMunfhvkduf
awmh uke;f abmifacwfpmayxJrmS trsK;d om;,Ofaus;rI &Sw
d ,f/
trsK;d om;,Ofaus;rI qif;oufvmwm awGU&w,f/ qif;vmwJh
trsK;d om;,Ofaus;rIxu
J aumif;wm qufo,fomG ;cJMh uwmyJ?
raumif;wm xm;cJ&h wmyJ/ 'ga,bk,sayghAsm/ wcsKUd vli,fawG
u acwfprf;du
k cf sK;d &r,f bmnm ]].....}}pwm? uReaf wmf
oabmrwlbl;/ olYrSmvJ taMumif;awmh &Sdr,f/ 'gawmh
uReaf wmf rodb;l / uReaf wmfu oabmrwlb;l / ]].....}}u
acwfoma&SUa&mufw,f xif&wm tifrwef uGefqmAwpf
jzpfwJhvl/ acwfprf;udk BudKufawmhvnf; ]]OD;....}}&JU *dkPf;

17

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

udkBudKufwm awGU&w,f/ aemufjyefa&mufwJh *dkPf;udkrS


oabmusaewm awGU&w,f/
acwfprf;rSmvJ wkd;wufwJh*dkPf;? azmufjyefwJh*dkPf;
ESpf*dkPf; &SdcJhwmygyJ/ q&mBuD;ukd apmfum;cJhwJh *dkPf;? 'g
&Scd w
hJ mygyJ/ odaYk omf acwfprf;vJ olaY cwfeo
YJ l wk;d wufwmyJ
ayghAsm/ ]]....}}u acwfprf;ukefNyDqdkvdkufawmh aemufydkif;
du
k cf sK;d &r,fawG bmawGjzpfvmcJw
h ,f/ acwfprf; du
k cf sK;d &if
'*kew
f m&mudk acwfprf;u arG;xkwv
f u
dk w
f m/ uReaf wmfwu
Ydk kd
acwfprf;&JU vlawGu arG;xkwfvkdufwm/ 'g olYtydkif;eJYol
&Scd w
hJ myJ/ vli,fawG&UJ pdwx
f rJ mS tJvkd ypfy,fcsiw
f o
hJ abmawG
&Sad ewmudk pdppfz?Ykd ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f ar;zdv
Yk J vkw
d ,f/ [kwaf um
[kwf&JUvm;/ y,faum y,frvm;? y,f&ifaum bmaMumifh
y,frvJ ponfjzifah yghAsm/ 'gayrJv
h Ydk uReaf wmf &J&aJ jym&Jwmu
uaeYvil ,fawG&UJ tawG;tac:[m acwfprf;xuf omw,f/
acwfprf; b,frSmukefoGm;ovJ Munfh&if ]]ysOf;rikwfwdk}}rSm
ukeo
f mG ;w,f/ tawG;tac:udk ajymwm/ aZmf*s&D UJ ]]aA'gvrf;}}
rSm ukeo
f mG ;w,f/ raumif;bl;ajymwm r[kwb
f ;l aemf/ avmu
eJY b0udk qifjcifwm onfrmS ukeo
f mG ;w,f/ 'geJY Ny;D oGm;w,f/
'gudk ajymwm/ cifAsm;wdu
Yk sawmh Iyaf xG;wJh b0udk jzwfoef;&
awmh onfx
h uf Iyaf xG;&wmudk qifjcifaeMu&w,f/
]]'g uaeY uReaf wmfajymcsiw
f ,f? a,bk,s ajym&
awmh cifAsm;wku
Yd jznfeh m;vnfay;zkv
Yd J vkrd ,f}}
jroef;wifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

18

19

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rif;xufarmif&JU
rJacgif
igvmw,f
rif;qDudk
atmifa0;
ar;onf
(&eH Y opf uAsmzd k & rf ?
2003? Mo*k w f )

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

20

21

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rif;xufarmif&JU rJacgif igvmw,f


rif;qDudk

rJacgif igvmw,f rif;qDudk


rJacgif- ig[m uAsmq&m
igvmw,f rif;qDukd
rif;&JU obm0tvSw&m;awGukd cHpm;zdYk
rif;&JU twGi;f a&;awGukd pHpk rf;zdYk
NyD;awmh rif;eJY cspfMunf&if;ESD;zdkY
rif;qDukd igvmcJah ygh
rJacgif- rif;[m vlom;wpfa,mufew
YJ &l UJ
rif;rSm acgif;&Sw
d ,f cEmud,
k &f w
dS ,f
Ny;D awmh ajcaxmufawG vufawGvnf; &Sad o;w,f
rif;&JUt&yfu uDvrdk w
D m 4800 &Snv
f sm;Ny;D
rif;&JU cEmud,
k x
f rJ mS awmh
aoG;qJvaf ygif; 65 oef;ausmf pD;qif;vIy&f mS ;aeMuaygh
rJacgif rif;[m rif;&JU OD;acgif;udk
wkwaf cgif;tH;k ay:wifNy;D tdypf ufvaJ vsmif;aeav&JU
'gaMumifh &Snv
f sm;wJh rif;&JUqHyifawG[m
,leefu xGuw
f hJ vufzufajcmuf&eHo
Y if;aewmaygh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rJacgif rif;[m rif;&JU ycH;k om;awGuakd wmh


jrefrmjynfawmifwef;Bu;D awGay:rSm rSx
D m;w,f
tJ'D awmifwef;Bu;D awGu
rif;udk oufawmifo
h ufom &Sad pw,f
rJacgif rif;&JU &ifom;tpHu
k awmh
vmtd&k UJ aumufni ;f qef v,fuiG ;f awGvydk gyJvm;
zGx
H mG ;0if;rSnNhf y;D t0g&ifah &mifawG orf;vdYk
rif;&JU &ifEpS rf mT Mum;uvnf; vmtkad umfz&D eHaY wG oif;vdYk
rJacgif rif;&JU 0rf;Adu
k jf zLjzLazG;uawmh
acwfqefvw
S hJ ,d;k ',m;rav;awG&UJ
tusw
w
kd ekd YJ *si;f efabmif;bDusyu
f syMf um;rSm
vSyx
f m;wJh Adu
k o
f m;eJY wlv&S UJ
rif;uawmh rif;&JU Aku
d o
f m;ay:rSm
opfcaG &mifpakH wG pDjc,fxm;cJo
h aygh
rJacgif rif;&JU wifom;awGuawmh
uarm'D;,m; tef;aum0yfu oJausmufw;kH Bu;D awGvykd J
Bu;D rm;w,f? ckid cf efw
Y ,f? qef;us,w
f ,f
Ny;D awmh tEkynmvnf; qefvaS o;w,f
rJacgif rif;[m rif;&JU oG,v
f swhJ ajcwHawGuakd wmh
AD,ufeef jrpf0uRe;f ay:a'ou
pdr;f pdak ewJh pyg;cif;awGMum;xJrmS
tvSyqH;k yHo
k PmefeYJ auG;Gwcf jJG zmcsxm;cJah vaygh
rJacgif rif;[m vlom;wpfa,mufeYJ wu,fukd wlv&S UJ
rif;rSm cEmud,
k f tpdwt
f ydik ;f awGomru
pdw0f n
d mOf? tonf;ESv;kH eJY OD;aESmufvnf; &Sad o;&JU
'gaMumifv
h nf; rif;cHpm;wwfc?hJ rif;zefw;D wwfchJ
Ny;D awmh rif;pOf;pm;awG;ac:wwfcw
hJ my
rJacgif vl,
Y Ofaus;rI xGe;f um;cJw
h hJ
ESpaf ygif; 3000 ausmt
f wGi;f rif;jzwfoef;&if;

22

23

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rif;zefqif; rif;csex
f m;cJw
h mawG trsm;Bu;D &Syd gvm;
rJacgif rif;rSm orkid ;f tjzpftysuaf wG &Sw
d ,f
a&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpaf wG &Sw
d ,f
bmomt,l0g'awG &Sw
d ,f
tpOftvm"avhx;kH wrf;awG &Sw
d ,f
Ny;D awmh '@m&DyjkH yifawGeYJ aus;vufocD si;f *DwawG &Sw
d ,f
'gawG[m rif;jzwfoef;cJw
h hJ
rif;b0&JU rSww
f ikd af wGeYJ 'dik ,
f m&DawGyJ
rJacgif rif;&JU '@m&DyjkH yifawG igem;axmifc&hJ
txl;ojzifh e*g;yHkjyifawGeJY vif;ydkifyHkjyifawGaygh
e*g;[m rif;cEmud,
k x
f u
J ae arG;zGm;cJo
h vkd
vlom;vif;ydik [
f mvnf; rif;&ifciG x
f rJ mS aexdik q
f yJ gyJ
'gawG[m rif;b0ordik ;f rSm wu,fjzpfcw
hJ mawGyv
J m;
'grSr[kwf yHjk yif '@m&Doufoufyv
J m;
b,fvydk jJ zpfygap vlawGuawmh
'DyjkH yifawGukd 'DuaeYtxd ajymaeMuwke;f
BuKd uaf eMuwke;f ? ,HMk unfaeMuwke;f
ig Mum;cJ&h ig jrifc&hJ
ightwGuaf wmh 'g[m pdw0f ifpm;p&m
obm0vGef qef;us,rf w
I pfcjk zpfcahJ ygh
rJacgif rif;[m Ak'b
momudv
k nf; ouf0if,MkH unfchJ
[dEL rlvtpjyKvYdk Ak'b
momjzpfvmwJh
,HMk unfu;kd uG,rf I 0dnmOfukd
rif;taoG;tom;xJrmS igawGUcJ&h
0yfz;l ? tef;aum0yf? yk*H a&S;a[mif;bk&m;ausmif;awmfBu;D awG
'gawG[m &ifu
h sucf idk rf mvSwhJ rif;&JU ,Ofaus;odraf rGUrIawGy
Ny;D awmh tdE,
d awmifyikd ;f u qif;oufvmcJw
h hJ bmompum;
rif;ESv;kH om;xJrmS ajymMum;aeMu? a&;om;aeMu
uGjJ ym;ayr,fh tajccHu twlwo
l my

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rJacgif rif;ESv;kH om;xJrmS


aus;vufocD si;f *DwawGvnf; jrL;<uvdYk
rif;&JU odraf rGUvSwhJ tEkynmudk igcHpm;cJ&h
ighpw
d af wG wdr;f Gwaf ysmah ysmif;vef;qef;cJ&h
rif;&JU yGaJ wmfnawGrmS vnf; igaysm&f iT cf &hJ aygh
rJacgif - d;k pif;vSwhJ vlrb
I 0awGuv
kd nf;
rif;ESv;kH om;xJrmS igawGUcJ&h jyefaygh
rif;&JU cEmud,
k u
f kd trSjD yKNy;D &Sio
f efaeMu&wJh
v,form;awG? wHigonfawG? vufvyk v
f ufpm;awGaygh
olw[
Ykd m rif;&JU om;orD;awGeYJ wl&UJ
'gaMumifv
h nf; olwu
Ykd rif;udk
]rdcifjrpfrBu;D} vkYd tjrwfwEd;k ac:cJMh uwm r[kwv
f m;
rJacgif wu,fawmhvnf; rif;[m
tMuifemw&m;? ukPmw&m;? arwmw&m;awG tjynf&h w
dS hJ
yDbDrdcifwpfa,mufygyJ
rJacgif rif;[m rif;&JU cEmud,
k af y:rSm
awmifwef;awG? opfawmawG? v,fuiG ;f awG
jrpfvufwufawG? a&v,faomifuRe;f awG? a&wHceG af wG
Ny;D awmh d;k pif;wJh vlrb
I 0awGeYJ
obm0 tvSw&m;udk zGUJ onf;xm;cJ&h UJ
rif;&JU tvSw&m;rSm bmacwfrq
D ef;opfraI wGrS ryg
obm0udk obm0twkid ;f om zGUJ pnf;xm;cJh
d;k pif;rI[m tqef;us,q
f ;kH eJY tvSyqH;k qdw
k m
tckawmh ig odc&hJ NyD
rJacgif rif;ESv;kH om;eJY rif;cEmud,
k [
f m
trSew
f u,fukd vSyvGe;f &JU
'gayr,fh rif;&JU cEmud,
k af y:rSm
'Pf&m temw& wcsKUd jzpfaewmudv
k nf; igawGUcJ&h
rif;&JU aoG;aMumwcsKUd ydwaf ewmawGuv
kd nf; igpHpk rf;od&cdS &hJ

24

25

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

b,foal wGursm; rif;udk temw&jzpfatmif vkyaf eMuovJ


b,foal wGursm; rif;&JU aoG;aMumawGukd ydwq
f aYkd eMuovJ
igodNyD vlwcsKUd u rif;udk ydNk y;D wd;k wufacwfraD tmif qdNk y;D
acwfreD nf;ynmawGeYJ tvSqifay;csiaf eMuwmud;k
rif;&JU rsuEf mS ay:rSm rdwu
f yfawG vl;ay;csiaf eMuwmud;k
d;k om;wJh rJacgifa&
olwu
Ykd kd r,Hpk m;vku
d af veJY
olwu
Ykd rif;&JU cEmud,
k af y:rSm
acwfrD t0wftpm;opfawG 0wfqifay;Ny;D
rif;udk aps;uGuw
f ifMurSm? a&mif;pm;MurSm
rdpm awGvkd rif;&JU aoG;awGukd pkyNf y;D tjrwfxw
k Mf urSm
rif;&JU tysK&d nf obm0w&m;udk zsuq
f ;D ypfMurSm
rJacgif 'DrmS ig ajymr,f
olwu
Ydk kd r,HMk unfaveJY
acwfqefNy;D vnf; rvScsiyf geJY
'Dvrkd S r[kw&f ifawmh
rif;&JU obm0 tvSw&m;[m ysupf ;D oGm;vdrrhf ,f
rif;&JU cEmud,
k [
f m crf;ajcmufomG ;vdrrhf ,f
rif;&JU b0[m aoqH;k oGm;vdrrhf ,f
rJacgif rif;aovdaYk wmh rjzpfb;l
rif;aooGm;&if
rif;&JU orkdif;? rif;&JU ,Ofaus;rI
rif;&JU om;orD;awG tm;vH;k aoqH;k oGm;vdrrhf ,f
rJacgif ig[m rif;&JU psmyeudk rjrifcsib
f ;l
use;f rmoefprG ;f pGm vIy&f mS ;aewJh
rif;&JU obm0tvSw&m;udo
k m igxm0&jrifvw
kd ,f
'gaMumifh ig rif;udk u,fq,f&vdrrhf ,f
ig rif;twGuf umuG,w
f u
dk cf u
fkd &f vdrrhf ,f

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rJacgif igvmw,f rif;qDukd


ig[m obm0ywf0ef;usif xde;f odr;f wJh
ynm&Siw
f pfa,muf r[kwb
f ;l
ig[m uAsmq&mwpfa,mufyg
uAsmq&mqdw
k m obm0w&m;udk
olrsm;wumxufyNkd y;D cspjf rwfE;kd wwfwo
hJ l r[kwv
f m;/ /
rif;xufarmi
rmif
14?11?2002
csLvmavmifuGef wuodkvf? befaumuf

26

27

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'D u Asm(rJ a cgif - igvmw,f rif ; qD u k d ) a&;jzpf z d k Y


tmH k & vmwJ h aemuf c H t cif ; tusif ; awG u d k t&if a jymjy
ygOD ; /
udkatmifa0; ar;vmvdkY uRefawmfajymjyygr,f/
]rJacgif-igvmw,f rif;qDu}dk qdw
k hJ 'DuAsmeJyY wfouf qufE,
T f
vdYk Background History udk cif;jy&r,fq&kd ifawmh enf;enf;
&Snv
f rd rhf ,fxifw,f/ Ny;D awmh vk&d mudw
k nfw
h nfrh ajymbJ enf;
enf;a0hajymaeovkv
d nf; jzpfvrd rhf ,fxifw,f/ rwwfEikd b
f ;l ?
uReaf wmfajymwwfovdk ajymygr,f/ 'grSvnf; udak tmifa0;
ar;wmudk uReaf wmf a&vnfatmif &Si;f jyEdik v
f rd rhf ,f/
t&ifO D; qH k ;wpf csuf ajym&rS m uawmh 'Du Asmudk
uReaf wmf 'DrmS (jrefrmjynfrmS ) a&;cJw
h mr[kwb
f ;l qkw
d myJ/
,d;k ',m;rSm rESpu
f Ek0d ifbmvwke;f u a&;cJw
h myJ/ [kww
f ,f?
Ny;D cJw
h hJ 2002 ckEpS f atmufwb
dk meJY Ek0d ifbmvawGxrJ mS uRef
awmf ,d;k ',m;eJY vmtku
d kd a&mufaecJw
h ,f/ oGm;a&mufcw
hJ hJ
taMumif;&if;uawmh ,d;k ',m;Edik if H AefaumufNrKd Uu csLvm
avmifwuov
kd rf mS tajcpdu
k zf iG v
hf pS w
f hJ Journalism Training
Course wpfcu
k o
kd mG ;wufwm/ ]Man and the Might Mekong}
vkYd Focus vkyx
f m;wJh Environmental Journalism oifwef;
qkdygawmh/ AefaumufrSmtajcpdkufwJh Indochina Media
Memorial Foundation (IMMF) u wm0ef,z
l iG v
hf pS w
f hJ One

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

28

Month Course oifwef;aygh/ 'Doifwef;rSm wkwe


f YJ ta&SU
awmiftm&Sig;edik if u
H Working Journalist aygif; 17 a,muf
wufciG &hf w,f/ jrefrmjynfuawmh uReaf wmf&,f? Living Color

r*Zif;u udrk if;pd;k Edik &f ,f ESpaf ,mufta&G;cH&w,f/ 'Dvedk yYJ J


tJ'o
D ifwef;udk uReaf wmfwYdk ,d;k ',m;rSm oGm;wufcMhJ uw,f
aygh/
'Doifwef;udk oGm;wufcJhwmuawmh Journalist
wpfa,muftaeeJ?Y Editor wpfa,muftaeeJyY gyJ/ 'gayr,fh
Yk wnf;
'Doifwef;udk wufa&mufzYkd Application Form jznfNh y;D ydu
u uReaf wmf&h UJ Bio-Data xJrmS uAsmawG? 0wKwakd wGa&;wJo
h l
wpfO;D jzpfaMumif;? "mwfykH u
kd &f wm yef;csq
D &JG wmawG 0goem
ygwJh taMumif;awGuykd g xnfyh cYkd yhJ gw,f/ 'Dawmh olwu
Ykd vnf;
uReaf wmfu
h kd uAsmq&m? pma&;q&mwpfa,muf jzpfaMumif;
BudKodxm;ESifhw,faygh/ olwdkYqdkwmu 'Doifwef;udk t"du
wm0ef,&l wJh IMMF &JU Project Director vnf;jzpfwhJ Mrs.
Sarah Mclean &,f? 'Doifwef;&JU Trainer ESpa
f ,mufjzpfwhJ
Mary Price eJY Jeff Hodson wd&
Yk ,fukd qkv
d w
kd myg/ olwu
Ykd kd
'Dae&mrSm emrnfew
YJ uG xnfah jym&wmuvnf; taMumif;rJh
oufoufawmh r[kwyf gbl;/ 'D]rJacgif}uAsmudk a&;jzpfzYdk t"du
aphaqmf wkdufwGef;wJholawGxJrSm olwdkYygaevdkYygyJ/ NyD;awmh
uRefawmfeJY oifwef;wufazmfwufzuf tjcm; Journalist
awGaygh/ olwdkYu uRefawmfhudk Journalist wpfa,muf
taeeJYomru Poet/Writer wpfa,muftaeeJYyg odxm;
Muw,f/ uReaf wmfuvnf; 'Doifwef;xJrmS yJ uAsmawG? Poetic
Prose awG awmfawmfa&;jzpfcahJ o;w,f/ 'Doifwef;eJY 'DuAsmudk
b,fvdk ywfoufqufE,
T af eovJqw
dk m uReaf wmf qufajym
jyygOD;r,f/

29

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'Doifwef;umvu pkpak ygif; &ufowywf av;ywf


Mumw,f/ yxrywfuawmh csLvmavmifueG rf mS yJaeNy;D tJ'D
rSmyJ pmoif&w,f/ 'kw,
d ywfeYJ wwd,ywfuawmh uReaf wmf
wdt
Yk m;vH;k c&D;xGuMf u&w,f/ Field Trip aygh/ Aefaumufuae
,d;k ',m;Edik if H ta&SUzsm;rSm&Sw
d hJ Ubon Ratchani vkaYd c:wJNh rKd Uudk
yxrOD;qHk;OD;wnfNyD; c&D;xGufMu&w,f/ tJ'DNrdKUu vmtkd
e,fpyfeJY odyfra0;awmhwJhNrdKU/ Night Train wpfnvHk;pD;NyD;
c&D;pxGufcJhMuw,f/ tJ'DuaerS rJacgifjrpf&JUjrpfvufwuf
Moon RivervkaYd c:wJh jrpfab;rSm&Sw
d hJ Khong Jiam rSm pwnf;
csNyD; tJ'DteD;tem;u &GmawGwpf&GmNyD;wpf&Gm oGm;&w,f/
tJ'jD rpfay:rSm cGaqmufxm;wJh Pak Moon Dam udv
k nf;
oG m ;avh v m&w,f / NyD ; awmh tJ ' D Dam eJ Y y wf o uf v k d Y ?
Movenent awG? Strike awGvy
k af ewJh &Gmom;awG? acgif;aqmif
YJ nf; awGU&w,f/ rJacgifjrpfukd
awG? NEO tzGUJ tpnf;awGev
jzwfNyD; wpfzufurf;u vmtkde,fpyfudkvnf; oGm;&w,f/
Ny;D awmhwpfcg ,d;k ',m;eJY vmtked ,fpyfuek ;f vrf;jzpfwhJ Chong
Mek Check Point udjk zwfNy;D vmtkE
d idk if x
H 0J if? vmtkrd mS vnf;
Champasak jynfe,fxu
J Pakse NrKd Uudk A[kjd yKNy;D awmawG
e,fawG? e,fpyfawGbuf c&D;xGuMf u&jyefw,f/ Ny;D awmh vmtkd
xJrmS rJacgifjrpftwkid ;f jyefpek q
f if;Ny;D wpfNrKd U0ifwpfNrKd UxGu?f
wpf&Gm0if wpf&GmxGufaygh/
tJ'D&ufowywf ESpfywfMumwJh avhvma&;c&D;udk
av,mOf? &xm;? um;? oabFm? avS? wpfcgwpf&H ajcvsif
pHak tmifc&D;ESicf &hJ w,f/ raerem; oGm;cJ&h wJh wu,fch &D;&Snf
wpfcyk /J tJ'cD &D;pOfwpfavQmufrmS vltrsm;Bu;D eJaY wGU? odcsif
wmawGar;? tifwmAsL;awGvkyf? "mwfyHkawGdkufeJY wu,fh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

30

Journalist tvkyfudk vufawGUvkyf Mu&w,f/ uRefawmfh


twGuaf wmh tJ'rD mS Journalistic Sence omrubl;? uAsm

q&mwpfa,muf pma&;q&m wpfa,muftwGuf a&;p&m?


h ,f/ c&D;wpfavQmuf
cHpm;p&mawG Inspiraation trsm;Bu;D &cJw
rSmvnf; uAsmwdx
k mG uav;awG trsm;Bu;D a&;jzpfcw
hJ ,f/ 0wK?
tufaq; jyefa&;csiw
f mawGvnf; oH;k av;ck &cJw
h ,f/ ud,
k ef YJ
Ekid if cH si;f ? ,Ofaus;rIcsi;f ? bmompum;csi;f ? wk;d wufacwfrD
yHck si;f rwlwhJ vlawGqaD &mufc&hJ ayr,fh vlawG&UJ pdwaf epdwx
f m;?
oabmobm0eJY vltjzpf &Sifoef&yfwnf aexkdifyHkawGudk
t&ifuxufyNkd y;D odvmcJ&h w,f/ Global qefwhJ International
Exposure awG&ovdk vlrsKd;wpfrsKd;csif;? EkdifiHwpfEkdifiHcsif;&JU
Nationality jzpfraI wGuv
kd nf; cHpm;odvm&w,f/ txl;ojzifh
uAsmq&mwpfa,muf taeeJY Thinking topf? Imagination
topfawG&vmw,fvYkd qk&d r,f/
aeOD;? apmapmu Trip taMumif; jyefquf&OD;r,f/
tJ'D avhvma&;c&D; xGu&f if;eJyY J Environment Angle uae
a&;r,fh ud,
k fh News Story? ud,
k hf Feature twGuf ud,
k hf
Point of View ud&
k mS Ny;D wpfcgwnf; a&G;cs,f jyifqifcMhJ u&
ao;w,f/ bmvdv
Yk q
J adk wmh Aefaumufjyefa&mufNy;D aemufq;kH
tywfxrJ mS aqmif;yg;wpfy'k pf aD &;Ny;D IMMF Mekong River
Time udt
k csed rf D xkwMf u&OD;rSmud;k / tJ'rD mS uReaf wmfu rJacgif
jrpf0rS ;f wpfavQmufu Culture eJyY wfoufvYdk aqmif;yg;wpfy'k f
a&;zdYk wm0efusvmw,f/ pmtkyw
f pftyk x
f rJ mS Journalist 17
a,mufa&;r,fh taMumif;t&mcsi;f xyfraeatmifvYkd ud,
k af &;
r,fh Topic udk uReaf wmfwt
Ykd csi;f csi;f jyefcMJG u&ao;w,fav/
oifwef; Trainer ESpfa,mufjzpfwJh Mary eJY Jeff uawmh

31

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uReaf wmfu
h kd uAsmq&mrkv
Yd v
Ydk m; rodb;l / Maung u Culture
eJyY wfoufwm wpfcck ak &;ygvdYk trdecYf sw,f/ wu,fu tJ'D
wke;f u Journalism aqmif;yg; (Feature taeeJaY ygh)/ uReaf wmf
a&;csiaf ecJw
h mu Pak Moon Dam Effect aMumifh jzpf&wJh
Environmental awGtaMumif;ygyJ/ txl;ojzifh tJ'D Moon
River ay:rSm tajcjyKaexdi
k Mf uwJh &Gmol&mG om; wHigonfawG?
v,form;awG&UJ b0jzpfwnfrt
I aMumif;aygh/ odypf w
d 0f ifpm;
zdkY aumif;ovkd? odyf0rf;enf;aMuuGJzdkY aumif;wmawGvnf;
&Sw
d ,f/ xm;ygawmh/
uRefawmfa&;csifwJh taMumif;t&mudk ra&G;cs,fbJ
olwYkd wku
d w
f eG ;f wJh Culture udk udik zf Ykd oabmwlvu
kd w
f ,f/
Culture eJy
Y wfoufvYdk &oavmuftcsut
f vufawG pkaqmif;
NyD; uRefawmf Comentry wpfyk'fa&;w,f/ t*Fvdyfvkdaygh/
k hJ acgif;pOfeYJ
]One Day, Will we loser our culture? qdw
uReaf wmf Opinion awGyg cyfjyif;jyif;av;xnfNh y;D a&;vdu
k f
w,f/ yxrrlMurf;a&;Ny;D awmh Mary udk Edit vkyzf o
Ydk mG ;ay;
vku
d w
f ,f/ tJ'rD mS Mary u bmajymovJqadk wmh uReaf wmhf
aqmif;yg;udk aqmif;yg;taeeJrY a&;bJ Essay qefqefa&;&if
ydak umif;r,fw/hJ Time r*Zif;xJrmS a&;aewJh Journalist Essay
vkrd sK;d aygh/ olu uReaf wmhu
f kd ]rif;u wu,fu
h Asm q&myJ?
olrsm; rjrifEikd w
f mudv
k nf; rif; jrifEidk w
f ,f? rif; cHpm;Ekid w
f ,f?
wu,fawmh owif;tcsut
f vufawGukd odyf Base rvkyb
f J
rif;&JU Own Creation, Own Emotion awGeYJ Literature
qefwmwpfckckudk a&;oifhw,f? uAsmjzpfjzpf? 0wKjzpfjzpf?
tufaq; jzpfjzpfaygh} wJh/ wu,fawmh 'Dvkdajymvdkufwm
uReaf wmfa&;wJh aqmif;yg;udk ol rBuKd uv
f v
Ykd nf; jzpfEikd yf gw,f/
'gayr,fh uRefawmf0rf;renf;bl;/ 0rf;awmifomoGm;ao;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

32

w,f/ ]tckxw
k rf ,fh IMMF Mekong River Time xJrmS
iguAsma&;vk&Yd rSmvm;}vkYd uReaf wmfu olu
Y kd jyefar;awmh olu
]aocsmwmaygh? igeJY Jeff utapm Bu;D uwnf;u Maung
awmh rJacgifuAsmwpfy'k af &;vdrrhf ,fvYkd arQmv
f ifx
h m;Muwm}
vkdY qkdw,f/ tJ'geJY uRefawmfvnf; aysmfaysmfBuD;yJ ]OK, I
Try to Write It.}vkyv
f u
kd w
f ,f/
'DuAsma&;jzpfyu
kH awmh tJ'v
D ydk /J aemufwpfa,muf
&Sad o;w,f/ Mrs, Sarah aygh/ olu uReaf wmfu
h kd uAsmq&m
wpfa,muftjzpfeYJ odxm;awmh uAsma&;jzpfzYkd tNrw
J u
kd w
f eG ;f
avh&w
dS ,f/ uReaf wmfa&;jzpfwhJ uAsmawGuv
kd nf; awmif;zwf?
jrefrmvdka&;xm;wmawGudkvnf; bmomjyefjyckdif; vkyfavh&Sd
w,f/ 'DbGm;awmfu uAsmudkodyfcspfw,f/ Mary uvnf;
Environmental Journalist qkad yr,fh Literature udv
k nf; odyf
pdw0f ifpm;w,f/ Ny;D awmh olu tkid ;f &pfo/l tm;vyfwt
hJ csed f
awGrmS oleu
YJ Reaf wmf tkid ;f &pfuAsmq&mawG taMumif;ajym
jzpfw,f/ Semus Heaney &JU uAsmawG taMumif;ajymw,f/
Jame Joyce &JU0wKawGtaMumif;ajymw,f/ olu Sulvia eJY
Ted Hughes &JUuAsmawGukd BuKd uw
f ,f/ 'Dvdk 'Dval wGeYJ awGU&
Ny;D uReaf wmfvnf; Journalism oifwef;rSm uAsmawG a&;jzpf
awmhwmyJ/ NyD;awmh oifwef;wufazmf wufzufawGxJu
Nation owif;pmwku
d u
f Reporter rav; Nuk/ oluvnf;
uAsmawG 0wKwkdawG odyfpdwf0ifpm;w,f/ oifwef;wpf
avQmufvHk; tm;vyfcsdefawGrSm t*Fvdyfa&;xm;wJh 0wKwdk
pmtkyaf wG zwfavh&w
dS ,f/ olu,
kd w
f ikd v
f nf; a&;om;zefw;D zdYk
BudK;pm;tm;xkwfaew,f/ pmorm;csif;qdkawmh oifwef;rSm
oleJYuRefawmftzGJUusw,f/ oleYJ World Literature awG

33

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

taMumif; ajymjzpf? aqG;aEG;jzpfw,f/ oluvnf; uReaf wmfu


h kd
uAsma&;jzpfzdkY tjrJvkdvkd wkdufwGef;tm;ay; vkyfavh&Sdw,f/
bmuAsma&;jzpfao;vJ qkdNyD;awmhvnf; tjrJawmif;zwf?
ul;xm;vkyfavh&Sdw,f/
tJ'Dvkd MuHKawGUjzwfoef;cJh&wmawGudk jyefajymjycsif
wmyg/ 'gawG[mvnf; 'DuAsma&;jzpfwt
hJ xJrmS ta&;ygwJh
tcsuaf wGygyJ/ tJ'v
D dk vluom Journalism oifwef;oGm;wuf
wm uAsmq&mb0? uAsmorm;wpfa,muf&JU pdwful;cHpm;
aexkdifrIawGuae vGwfxGufroGm;cJhbl;qdkwm odomatmif
ajymjycsiw
f myg/ tajctaeu olt
Y vkv
d dk zefw;D vmcJw
h mav/
uRefawmf tckvdkZmwfpHkcif;NyD; &Snf&Snfa0;a0; jyef
ajymjycJw
h mawG[m udak tmifa0;ar;wJh 'DuAsma&;jzpfzYdk tmH&k
vmwJh aemufcHtcif;tusif; wpfpdwfwpfa'o? 'grSr[kwf
tawmfrsm;rsm; jzpfvdrfhr,fxifw,f/ wu,fawmh tJ'D
Journalism Field Trip xJuae arG;zGm;oaEwnfvmcJw
h hJ
uAsmq&mwpfyikd ;f ? Journalist wpfyikd ;f vlwpfa,muf&UJ Real
Imaginnation wpfcy
k aJ ygh/
'DuAsmudk Environmental Journalism Poetry
vkdY qdkygpdkY/ Environmental Journalism pdwful;udk uAsm
yHkoPmefeJY azmfjycsufvm;/ odkYr[kwf uAsm pdwful;udkyJ
Environmental Journalism azmfcsifwmvm;/
[kww
f ,f/ 'DuAsmu Environmental Journalism
tay:rSm Base vkyx
f m;wJu
h AsmyJ/ Environmental Journalism
pdwu
f ;l udk uAsmyHo
k PmefeYJ azmfjycsuv
f m;? uAsmpdwu
f ;l udyk J
yHkoPmefeJY azmfjycsifwmvm;qdkwmuawmh wpfzufwnf;
ydkif;ydkif;jzwfjzwfajymvkdY r&Ekdifbl;xifw,f/ ESpfrsKd;pvHk;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

34

a&m,Sufaevdrfhr,f/ bmvdkYqkd tJ'DuAsma&;aewJh tcsdef


tcgwkef;u jzpfaewJh tajctaeu apmapmu uRefawmf
ajymcJhovkd uAsmq&m wpfydkif;? Journalist wpfydkif; vl
wpfa,muf&UJ Real Imagination udk zGUJ pnf;wnfaqmufaewJh
tajctaersK;d jzpfaewmud;k / wu,fu
h kd ESpcf pk vH;k a&maxG;ae
w,f/ 'geJY ywfoufvYdk tJ'u
D Asma&;cJph Ofumvu tajctae
udk uReaf wmf jyefajymjyygr,f/
apmapmu uReaf wmfajymcJw
h hJ oifwef;q&mr Mary
u uRefawmfhudk uAsma&;zkdY ygrpfay;vkdufwJh tcsdefrSm
uReaf wmfw&Ykd UJ pmrl Dead Line u ESp&f ufavmufyJ useaf wmh
w,f/ tcsed o
f yd rf &Sad wmhb;l / olrsm;wumawGq&dk if ud,
k phf mrl
tacsmoyf N yD ; vd k Y at;at;aq;aq;awmif jzpf a eMuNyD /
uRefawmfu tckrSjyefp&rSmqkdawmh odyfrvG,fbl;/ NyD;awmh
a&;&rSmu uAsm? rJacgiftaMumif; uAsm/ Environmental
Angle uae a&;&rSm/ cufw,f/ udk,fu uAsmq&myJ
bmcufovJ qkad yr,fv
h nf; cufwmuuAsmqdw
k m Mood
r0ifbJ a&;vkdYr&bll;/ NyD;awmh t*Fvdyfvdk azmfjy&OD;rSm/
tcsed u
f odyef nf;aeNy/D tJ'rD mS Mary udk uReaf wmf bmwpfck
jyefawmif;qdck o
hJ vJqadk wmh ighukd vGwv
f w
G v
f yfvyf aecGiahf y;
yg/ uGeyf sLwmawG? Document awG Iyyf aG ewJh 'Doifwef;cef;r
xJrmS awmh iga&;vd&Yk rSm r[kwb
f ;l vk/Yd Mary uvnf; em;vnf
ygw,f/ rif;pdwBf uKd uf aeEkid o
f mG ;Ekid yf gw,fw/hJ tJ't
D csed u
f
pNyD; uRefawmf Class r0ifawmhbl;/ uRefawmfhtcef;udk
uRefawmf jyefvmcJhw,f/ Field Trip wkef;u uRefawmf
aumufjcpfxm;cJw
h hJ uAsmtwkt
d pawG? owif;tcsut
f vuf
rSwpf w
k x
kd mG awG jyefrNT y;D uAsma&;zdYk pdwu
f ;l pdwo
f ef; jzefMY uuf

35

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

Munfhw,f/ r&bl;/ uAsm"mwfu pD;rvmbl;/ 'geJY tcef;


wHcg;ydwNf y;D tjyifxu
G cf w
hJ ,f/ wpfa,mufwnf; Canteen
rSm oGm;xkid w
f ,f/ pOf;pm;w,f/ Ny;D awmh csLvmwuov
kd 0f if;xJ
tESYH avQmufomG ;Ny;D vGwv
f w
G v
f yfvyf ayghayghyg;yg; jzpfomG ;
atmifaew,f/ 'gvnf; uAsm"mwfu awmfawmfeYJ pD;0ifrvm
bl;/
nusawmh uReaf wmft
h cef;xJrmS ckwifay:tdyNf y;D Ted
Hughes &JU Crow uAsmpmtkyu
f kd pdwEf pS Nf y;D zwfaevdu
k w
f ,f/
zwf&if; tdyaf ysmo
f mG ;Ny;D reufo;kH em&DavmufrmS jyefE;kd w,f/
tJ'DtcsdefrSm uAsmudk b,fvkdpa&;&rvJqkdwm zswfceJ
acgif;xJu0kd ifvmw,f/ Mckong I am a poet, I come to
you, I appreciate your natural beauty, I investigate your
inside story, And I am close with you. pojzifah ygh/ 'DuAsmudk

t*Fvyd v
f ykd J pa&;jzpfw,f/ Ny;D awmh qufa&;&if;eJY t*Fvyd v
f kd
a&;vkduf? jrefrmvkda&;vdkufeJY/ t*Fvdyfu udk,fhrdcifbmom
pum;? ud,
k yf ikd Ef idk w
f hJ bmompum; r[kwaf wmh ud,
k af wG;xm;
oavmufudk wcsKdUae&mawGrSm ra&;Edkifbl;/ udpr&Sdbl;/
t*Fvyd v
f dk ra&;Ekid w
f mawGukd jrefrmvkyd J t&ifcsa&;xm;Ny;D
Ny;D rS bmomjyefypfvu
dk w
f ,f/ tJ't
D csed rf mS awmh uAsm"mwfu
pD;aeNy/D Mood 0ifaeNyaD ygh/ a&;vku
d w
f m aemufwpfaeY reuf
10 em&DavmufusawmhrS Ny;D oavmufjzpfomG ;w,f/ enf;enf;
vnf; &Snw
f mud;k /
ajym&&ifawmh uAsm&JU Theme xJrmS uReaf wmf jyef
xnfx
h m;wmuawmh yxra&;xm;wJh Comentry xJu Theme
awGy/J 'gayr,fh Presentation awmh wjcm;pDjzpfomG ;Ny/D Data
tcsuftvufawGay:rSm Base rvkyfawmhbl;/ Ideology
oufoufeo
YJ mG ;Ny;D uAsmpdwu
f ;l tmH&k yd af wGeyYJ J pum;vH;k awG?

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

36

0gusawGukd wnfaqmufxm;awmhw,f/ 'gayr,fh tJ'D Words


awG? Line awGuvnf; Poetic jzpfveG ;f wmawGawmh r[kwb
f ;l /
'Dvu
dk AsmrsK;d udk Monology qefqef? pum;ajym qefqefa&;
jzpfawmh omreft&yfo;kH pum;vH;k rsK;d awGeyYJ J oH;k pGaJ zmfjy&wm
ydktqifajyw,f/ wpfcgwpfcg uAsmudk uAsmqefatmifvkdY
qkNd y;D twif;vky,
f x
l m;vdYk r&bl; r[kwv
f m;/ olb
Y momol
ayghayghyg;yg;eJY dk;dk;wef;wef;yJ jzpfaewmu ydkaumif;w,f/
tqifwefqmawG rvdt
k yfbJ wyfqifxm;wmrsK;d u jrif&ol
tzdYk pdwyf suzf Ykd aumif;vSw,f/ 'DuAsmrSm rJacgifjrpfukd vl
wpfa,mufvkd? dk;om;NyD;vSywJh aumifrav;wpfa,mufvkd
wifpm;Ny;D a&;zGUJ cJw
h myJ/ bmrS xl;qef;wmawmh r[kwyf gbl;/
'gayr,fh 'DuAsmudk Journalism oifwef;rSmxkwaf 0wJh pmtkyf
twGuf a&;cJw
h myJ/ uAsmtjzpf a&;wmqkad yr,fh Journalism
pdwu
f ;l awGvnf; a&m,Suaf ew,f/
Ny;D awmh Environmental Journalism tJ'geJY ywfoufvY k d
udak tmifa0;udk ajymjycsiw
f m wpfc&k w
dS ,f/ tJ'gbmvJqadk wmh
Environmental Journalism [m tjcm;d;k d;k Journalism
awGeJYrwlwmyJ/ omreftm;jzifh Journalist wpfa,muf[m
b,fbufudkrS bufrvdkuf&bl;/ Balance and Fairness
&S&d w,f/ 'g ol&Y UJ apmifx
h ed ;f &r,fh Ethic yJ/ olu Media
Man ud;k / 'Dt
h wGuf ol[m ud,
k fh Emotion ? ud,
k x
hf if&mjrif&m
,HMk unf&mudk b,fawmhrS a&SUwef;rwif&bl;/ Environmental
Journalist usawmh'v
D rdk [kwb
f ;l / olu Emotion tjynf&h &dS
w,f/ bm Emotion vJqadk wmh obm0w&m;udk cspjf rwfE;kd
wwfwphJ w
d ?f obm0 ywf0ef;usiaf wG ysupf ;D rSmudk pd;k &drw
f phJ w
d ?f
umuG,v
f w
kd phJ w
d ?f tJ'pD w
d f Emotion &Szd v
Ykd w
dk ,f/ ol&Y UJ pdw[
f m

37

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uAsmq&mwpfa,mufvydk J ol,MkH unf&mudo


k m &yfwnfwifjy
aezdkYtwGuf tjrJaZmuyfae&r,f/ cHpm;rIpdwfeJY tvkyfvkyf
ae&r,f/ 'grS Environmental Journalist tppf wpfa,muf
jzpfvmrSmwJ/h 'guReaf wmfajymwm r[kwyf gbl;/ Mary ajymcJh
wm/ uReaf wmfu uReaf wmfh rJacgifuAsmxJrmS tqH;k owfawmh
] I am not a environmentalist, I am a poet } vkYd a&;wmudk
Jeff u rBuKd ub
f ;l / r[kwb
f ;l / rif;'DuAsmudak &;wm rif;vnf;
Environmentalist yJ/ uAsmq&m[mvnf; uAsmtm;jzifh
Environmentalist wpfa,muf jzpfEi
dk w
f myJ/ Green Peace
vdk vkyrf S Environmentalist jzpfwm r[kwb
f ;l wJ/h MuKH BuKd uv
f Ykd
ajymjzpfwmyg/ udak tmifa0; ar;wmeJY wjcm;pDawGjzpfuek Nf yD
xifw,f/
'D u Asm[ef ( Style) pum;ajyuAsm[ef ( Prose
Poem Style) rsKd; wjcm;olawG a&;wmvnf; awGUygw,f/
(Oyrm-xGef;a0jrifh? jrifhrkd;atmif)/ ]pum;ajyuAsmonf
pum;ajy r[kwfbl;? uAsmyJ jzpfw,f} qkdwJh tcsufudk
&S i f ; jyay;yg/
ud k a tmif a 0;a&-'D a r;cG e f ; eJ Y ywf o uf v k d Y a wmh
uRefawmfu ynm&Sifr[kwfygbl;/ Scholar r[kwfygbl;/
'gaMumifh ynm&SifawGudk ar;&ifawmh ydkoifhawmfvdrfhr,f
xifygw,f/ 'gayr,fh udak tmifa0; tar;&Sad wmh uReaf wmf
vnf; tajz&S&d rSmaygh/ ud,
k hf Opinion eJY ud,
k f ajzMunf&h wm
aygh/ udkatmifa0; ajymwJh ]pum;ajyuAsmonf pum;ajy
r[kwfbl;? uAsmyJjzpfw,f} qkdwmudk uRefawmf &mckdifEIef;
awmf a wmf r sm;rsm; axmuf c H y gw,f / 'gayr,f h 'gud k
uReaf wmfo
h abm tvdt
k wdik ;f yJ ajym&r,fq&dk ifawmh ] The

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

38

prose poems is the prose poem }vkYd yJ xm;vku


d cf siyf gw,f/
'gayr,fh 'gudak emufqufwJG xyfajymEkid w
f muawmh 'D prose
poem qkw
d m[m uAsmyHpk aH wG trsK;d rsK;d &Sw
d t
hJ xJu trsK;d tpm;
wpfcjk zpfw,fqw
dk myJ Oyrm- Visual Poem, Concrete Poem,
Found Poem, Performance Poem pwJt
h rsK;d tpm; owfrw
S f

csuaf wGxu
J owfrw
S cf suw
f pfc?k yHpk w
H pfcyk /J olu pum;ajy
Style eJu
Y Asmudk zefw;D wm/ uAsmyJ/ pum;ajyudk zefw;D wm
r[kwb
f ;l / pum;ajy r[kwb
f ;l / 'gaMumifh Prose Poem qdw
k m
pum;ajy r[kwfawmhwm aocsmw,f/ NyD;awmh 'D Prose
Poem &JU ay;wJh Taste u pum;ajy Taste r[kwfbl;/
pum;ajyrSm&Sw
d hJ Technique awG? Force awGuo
kd ;kH Ny;D uAsm
Taste uda
k y;wm/ d;k d;k uAsm yHpk aH wGuae ay;wJh Taste awGeYJ
vnf;rwlujJG ym;wJh Taste wpfrsK;d aygh/
Prose Poem udk Edi
k if w
H um uAsmq&mawG trsm;Bu;D
a&;Muygw,f/ tar&duef Beat Generation tkypf x
k u
J Allen
Ginsberg wk?Yd Jack Kerouac wk?Yd Lawrance Ferlinghetti wdYk
a&;cJMh uw,f/ tck*syefarmf'efuAsmq&mawGvnf; a&;aeMu
w,f/ *syefEidk if H usKw
d dk (Kyoto)&JU Modernist Group xJu
acgif;aqmifuAsmq&mwpfa,muf jzpfwJh Takashi Arima
qk&d if Prose PoemawG trsm;Bu;D xJa&;cJw
h ,f/ uReaf wmfoYl
Prose PoemawGukd awmfawmfav;BuKd uz
f ;l w,f/ awmfawmf
av;vnf;t&om&Sw
d myJ/ ol&Y UJ ] Cattle in India}wk?Yd ]Dancing
Lady}wd?Yk ] Devilfish}wku
Yd Reaf wmfBuKd uw
f ,f/ a&;om;wifjy
xm;yHku pum;ajytwkdif;yJ/ dk;dk;&Sif;&Sif;eJY pmydk'fawGcGJNyD;
a&;xm;w,f/ vHk;0uAsmrqefbl;/ pum;ajyrS pum;ajy
yHo
k Pmefy/J 'gayr,fh tJ'g Prose Poem/ uAsmyJ/ pum;ajy

39

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

awmh r[kwfbl;/ 0wK r[kwfbl;/ tufaq; r[kwfbl;/


aqmif;yg; r[kwb
f ;l / Prose Poem yJ/ Edik if w
H umrSmawmh
Prose Poem qkw
d m pmayyHo
k Pmef wpfct
k jzpf owfrw
S f
xm;NyD;MuygNyD/ 'DrSmawmhAsm^ajyudpu enf;enf;IyfaxG;
wkef;xifyg&JU/ uAsmqdkwJh owfrSwfcsufuvnf; cufawmh
tcufom;ygyJ/ 'guvnf; owfrw
S v
f ufcw
H hJ vlwpfO;D csi;f pD&UJ
pdwfcHpm;rIeJY oabmxm;ay:rSm rlwnfvdrfhr,f/ vlwpfOD;eJY
wpfO;D pHEeI ;f awGu rwlnED idk b
f ;l / Ny;D awmh acwfawGuvnf;
ajymif;ukeNf y/D ajymif;vJvmwmawGukd vufrcHEidk w
f muawmh
vufrcHEidk o
f &l UJ udpy /J rwwfEikd b
f ;l / olvufrcHvYdk ajymif;vJ
aewmawGu &yfwefYroGm;bl;/ &yfwefYoGm;atmifvnf; ol
bmrS v k y f E d k i f r S m r[k w f b l ; / toH u k e f [ pf a tmf a evnf ;
tmanmif;NyD; aoHkyJ&Sdvdrfhr,f/ 'gxm;ygawmh/
'DrmS vnf; Prose Poem awG a&;aeMuwm awGU&yg
w,f / ud k a Z,smvif ; wd k Y ? ud k N id r f ; a0wd k Y a&;Muw,f /
udx
k eG ;f a0jrifw
h ?Ykd jrifrh ;kd wdv
Yk nf;a&;Muw,f/ tckacwf vli,f
uAsmq&mawGvnf; awmfawmfa&;vmMuw,f/ uRefawmf
vnf; a&;ygw,f/ Prose Poem rSm ajym&&if Prose Poem
twdik ;f a&;Muwm&Sw
d ,f/ Ny;D awmh uAsmudyk J uAsmqefwyhJ pkH H
udak zsmufNy;D pum;ajyqefwhJ yHpk eH aYJ &;MuwmrsK;d &Sw
d ,f/ uAsm
q&mqkdwmu topfudk tjrJ&SmazGprf;oyfcsifaewJh vlpm;
rsK;d / yHo
k Pmefwpfcck x
k rJ mS MumMumaeoGm;&if Ni;D aiGUoGm;w,f/
raecsifawmhbl;/ rvkyfcsifawmhbl;/ ysif;oGm;NyD/ 'gaMumifh
ol a emuf w pf a e&mud k a &T U w,f / &S m azG w ,f / vk y f w ,f /
udak tmifa0;awmifrS rMumcPqdo
k vkd prf;oyfcsut
f opfawG?
ud,
k rf vkyMf unf&h ao;wJh uAsmyHpk t
H opfawG vkyMf unfjh zpfae
wmyJ r[kwv
f m;/ vlawGu 'gudpk wefx
Y iG w
f mvkYd ajymcsiv
f nf;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

40

ajymMurSmayghAsm/ 'gayr,fh 'gudk 'Dvadk v; vkyv


f u
dk &f vkYd ud,
k f
tmomajyoGm;wmyJ r[kwv
f m;/ Satisfaction &oGm;wmyJ
r[kwv
f m;/ Edwardde Bono &JU pum;vH;k toH;k eJY iSm;ajym&&if
awmh uAsma&;w,fqw
dk m[mvnf; Intellectual Masturbate
vkyaf qmifjcif;wpfrsK;d yJ r[kwv
f m;/ uJ ... Prose Poem
taMumif; ajymae&if;u b,fem;a&mufomG ;jyefNyv
D J rodb;l /
uReaf wmfu pum;ajym&if 'Dvydk J [dak 0h'aD 0he/YJ pma&;awmhvnf;
cyfa0ha0hyJ/ bJO(xl;tdrfoif)eJY <uufeD(odrf;wifom;)qdk&if
uRefawmfa0hvGef;vdkY onf;rcHEdkifMubl;/
]]rJacgif}uAsmrSm pum;ajym[ef? pum;ajy Style
awGo;Hk xm;ayr,fh Prose Poem vkaYd wmh ajymzdcYk ufr,f xifyg
w,f/ a&SUrSmwke;f u ajymcJo
h vkyd J uReaf wmfuawmh 'DuAsmudk
Enviromental Inspiration eJY a&;cJw
h myJ/ a&;Ny;D awmfawmfav;
MumrS tJ'u
D Asmudk jyefzwfMunf&h if; ud,
k b
hf momud,
k f jyefowd
xm;rdwmuawmh uAsm&JU Style eJY Flow awGrSm Allen
Ginsberg &JU ]America} eJY ] Europe! Europe!} uAsmawG&UJ
Influence awGenf;enf;0ifaew,f/ 'guvnf;jzpfrSmyJ/
uRefawmfuvnf; tJ'DuAsmawGudk BudKufvkdY bmomawmif
jyefzl;xm;wmudk;/ rodpdwfxJuae pGJvrf;uyfNidaerSmaygh/
uAsma&;aewJh tcsed rf mS awmh tJ'gawGukd owdr&tm;ygbl;/
Mood &aewke;f av; ud,
k ahf ZmeJu
Y ,
kd f wGe;f a&;jzpfaecJw
h mud;k /
awmfawmfBuD;MumrS jyefowdxm;rdcJhwmyg/ olYbmomol
Automatic jzpfomG ;awmhvnf; b,fwwfEi
kd yf ghrvJ/ 'DuAsm
a&;jzpfcw
hJ mudak wmh ud,
k b
hf momud,
k f tm;&auseyfygw,f/
'gayr,fh taumif;pm;? yxrwef;pm; uAsmwpfyk'fawmh
r[kwfygbll;/

41

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'DaeY jrefrmuAsm a&pD;aMumif;tay:rSm vli,f


wpf a ,muf t aeeJ Y b,f v k d j rif y govJ /
udkatmifa0;u vli,fqkdvdkYom vli,fvkduf&awmh
r,f/ 'gayr,fh tckuReaf wmft
h oufu 39 xJrmS / 40 wef;xJ
a&mufaeNy/D udak tmifa0;u uReaf wmfx
h uf 10 ESpBf u;D wm
qkad wmh tckq&kd if udak tmifa0;vnf; 50 wef;xJ a&mufaeNyD
aygh/ uRefawmfwkdYtoufawG ri,fvSawmhbl;/ 'gayr,fh
ud,
k u
hf u
kd ,
kd af wmh vli,fav;wpfa,mufvyYkd J xifaerdwek ;f yJ/
vlBu;D rjzpfao;bl;l / vli,fvv
l wfyikd ;f aygh/ vli,fvaYkd jymwmudk
aus;Zl;wifygw,f/
vli,fwpfa,muf taeeJY 'DaeYjrefrmuAsm a&pD;
aMumif;tay: b,fvjkd rifovJqadk wmh trsm;jrifovkyd J t&Sed f
t[kef tm;aumif;armif;oefeJY pD;qif;aewJh a&pD;aMumif;
wpfcyk v
J Ydk jrifygw,f/ uReaf wmfwYdk tygt0if 'Da&pD;aMumif;xJ
rSm tkwt
f a&ma&m ausmufta&ma&mawmh &Sw
d maygh/ 'gay
r,fh b,fvydk aJ jymajym 'DaeY a&pD;aMumif;u raeYu a&pD;
aMumif; r[kwaf wmhb;l / ajymif;vJomG ;Ny/D r*Zif;rSm uReaf wmf
wdYk uAsma&;cgp vGecf w
hJ hJ tESpf 20 avmufwek ;f u uAsma&pD;
aMumif ; u taetxm;wpf r sKd ; / tck v d k r [k w f a o;bl ; /
vGwv
f yfr&I w
dS hJ yHo
k PmefopfuAsmtwGuf tawmfuav; wku
d f
,lae&wJh taetxm;/ ta[mif;orm;awGuvnf; topf
orm;awGudk MuHK&ifMuHKwmeJY acsrIef;ypfaewJh taetxm;/
Ny;D awmh tJ't
D csed u
f pme,fZif;avmu taetxm;uvnf;
tckavmuf zGUH NzKd ;us,jf yefrY I r&Sad o;bl;/ aemufwpfcu
k tJ'D
tcsdefwkef;u oGm;aeMuwJh Trendem Leftism Trend /
Centralized vkyx
f m;wJh Trend eJY oGm;aecJMh uwm/ tckawmh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

42

yGio
hf mG ;Ny/D ajymif;oGm;Ny/D Decentralization udk vufcu
H sio
hf ;kH
vmwJh tjrifopftawG;opfawGeYJ vGwv
f yfpmG uGjJ ym;cGiv
hf nf;
&SdaeNyD/ uAsmrSm? pmaytEkynmrSm [kdt&ifuvdk Art for
d mrsK;d awGxuf wpfo;D yk*v
u
d qefraI wG ydrk sm;
people sake qkw
vmw,f/ ajym&&if vlwpfO;D csi;f pD&UJ Value of Identity awG
ydkjrifhrm;vmw,f/ OD;pm;ay;vmw,f/ ynm&Sif ynmwwf
qefvmw,f/ 'g[m odomwJh ajymif;vJjcif;awGy/J
'DaeYacwfrmS r*Zif;awG? *sme,fawG a[mwpfapmif
a[mwpfapmifeYJ rIv
d akd ygufrsm;jym;vmovkd vli,f uAsmq&m?
pma&;q&mawGvnf; trsm;BuD; wkd;yGm;ay:xGef;vmw,f/
olwdkYtwGufvnf; t&ifuxuf tcGifhta&;awG ydk&vmMu
w,f/ bmyJajymajym ta&twGuf tm;aumif;vmawmh trSef
yJ/ 'gayr,fh t&nftcsi;f ? t&nftaoG;qkw
d mu &Sad o;w,f/
'gudv
k nf; Munh&f OD;r,f/ uReaf wmft
h jrift& ajym&r,fq&kd if
awmh 'DaeYvil ,f uAsmq&mtopfawGu t&nftaoG; rnHh
vSb;l / wcsKUd qkd awmfawmfu
h kd xl;xl;jcm;jcm; xufxufjrufjruf
&SdvSwm awGU&ygw,f/ tm;&p&awGygyJ/ 'gayr,fhvnf;
tm;vH;k udk jcKH Munfv
h u
dk w
f t
hJ cgrsK;d rSm wpfa,mufew
YJ pfa,muf
reD;d;k pGJ jzpfaewmrsK;d awG? Style wpfcw
k nf; aemufukd 0dik ;f vku
d f
aeMuwmrsK;d awG? ropfopfatmif wrif vku
d o
f pfjyaewmrsK;d
awG u d k a wmh awG U jrif a e&rS m yJ / tJ ' D txJ u rS b,f o l
b,favmuf azmufxu
G Ef ikd rf vJ? b,fuAsmujzifh wifusecf hJ
rSmyJ qkw
d mawGuakd wmh apmifMh unf&h rSmygyJ/ b,fvydk jJ zpfjzpfaygh
av vli,fawG&UJ 'DaeYacwfuAsm a&pD;aMumif;udk uReaf wmf
uawmh aumif;wJv
h uPm &Sw
d ,fvyYdk J jrifygw,f/ Ny;D awmh
udkatmifa0;ajymovkd uRefawmfuvnf; vli,fawGxJu
vli,fwpfa,mufyJav/

43

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

A[kuAsma&pD; ESifh armf'ef0J


rsufarSmufacwf jrefrmuAsmavhvmcsuf
opmeD

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

44

45

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

A[kuAsma&pD; ESifh armf'ef0J


rsufarSmufacwf jrefrmuAsmavhvmcsuf
jrefrmuAsmtaMumif; ajymMu&atmif/
t"dym,fu jrefrmawGa&;wJh uAsmtaMumif;aygh/ tJ'gudkyJ
enf;enf;wdusatmif xyfajym&&if 'DaeYacwf jrefrmuAsmtaMumif; qkyd g
awmh/ (orkdif;eJYcsDNyD; ajym&atmif r&nf&G,fygbl;/)
tJovkdajymr,fqkdawmh ]]uAsmqdkwm bmvJ}}vkdY t"dym,f
zGifhqdkowfrSwfzdkY pwifvkdtyfvmygw,f/ tJ'guvnf; us,f0ef;vGef;vS
w,f/ bmjzpfvv
Ydk q
J akd wmh uAsmqkw
d m tcsed w
f ikd ;f rSm ae&mwdik ;f rSm toGif
oPmeftrsK;d rsK;d eJY &Sad ewwfwt
hJ &mvkYd uReaf wmfu vufcx
H m;vkyYd /J 'Dawmh
'Dae&mrSm 'Davmufus,u
f s,jf yefjY yefY r[kwb
f J uAsmqdw
k m pmeJaY &;om;
wifjyxm;wJh ('grSr[kw)f pum;vH;k awGukd Mum;cHypn;f tjzpf toH;k jyKxm;
wJh (uAsm) wpfrsK;d wnf;udyk J uGuNf y;D qkv
d w
kd ,fvYdk uReaf wmfw?Ykd cifAsm;wdYk
cPoabmwlxm;vku
d Mf u&atmif/ (aemufq;kH &Gww
f u
hJ Asm twGuaf wmif
r&nf&,
G b
f ;l qkyd gawmh/)
uAsmqkdwmbmvJ/
'Dar;cGef;udkajzwJh uRefawmfh&JUtajzu >cif;csufrJhNyD; jynfhpHkwJh
tajzrjzpfEkdifavmufbl;qkdwmudkvnf; BudKwiftoday;xm;vkdygw,f/
uAsmudk udk,fhtjrifeJYudk,f? udk,fhIaxmifheJYudk,f t"dym,fzGifhqkdaeMuwJh
txJu orkwdoabmwpfckvkdYom oabmxm;Muapcsifygw,f/
uAsmqkdwmbmvJ/
uAsmqkdwm1/ uAsmrqef&bl;/
(uAsmrqef qefatmif ZGwfvkyfaeMuw,f/)

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

46

2/ a0g[m& zuf&SifId; r[kwfbl;/


(pum;vHk;EGHxJ epfaeMuw,f/)
3/ eufidI ;f &r,f/
(tESpfrygbJ tqHacsmifaewm awGU&w,f/)
4/ Munfvif&r,f? oefYpif&r,f/
(zefwD;rIr[kwfbJ 0dk;wdk;0g;wm; jzpfaew,f/)
5/ d;k om;&r,f/
([efaqmifwmawG? [efvkyfwmawG rsm;aew,f/)
6/ opfviG &f r,f/
(rJjymykqdk; rjzpf&bll;/)
7/ ajE& &dS r,f/
(uvufwufwufe*YJ P
k o
f u
d m uif;rJah ew,f/)
8/ cGet
f m;&S&d r,f/
(aysmhnhHcsnfheJY raebl;/)
9/ wDxiG rf &I &dS r,f/
(pwefYvkyfwmeJY rcGJwwfMubl;/)
10/ ud,
k yf ikd [
f ef&&dS r,f? qef&&J r,f/
(emrnfBuD;wJhvlaemuf? a&pD;aMumif;aemuf
avQmufvkdufaeMuw,f/)
11/ tjynfht0 vGwfvyfrI&Sd&r,f/
(uAsmeJYywfoufNyD; aiGaMu;arQmfvifhcsufxm;ol
tifrwefenf;ayr,fh uAsma&;ol tawmf
rsm;rsm;[m emrnfBuD;csifrI? trsm;BudKuf cHcsifrI
pwJh taESmiftwnf;awGeJY &nf&nf&G,f&G,fyJ
NidaewwfMuw,f/)
12/ txufwef;uswJh tvSw&m;eJY jynfhpHk&r,f/
13/ umveJY a'ooabmu uif;vGwfae&r,f/
'gawGu vwfwavmpdwx
f &J w
dS mavmuf ajymvku
d w
f ?hJ uAsm&JU
a,bk,svuPm('grSr[kw)f uAsm*kP&f nf wcsKUd aygh/ 'Dtcsut
f vuf
awGeJY jynfhpHkw,fqdk&ifyJ uRefawmfhtaeeJY tJ'Dt&mudk uAsmvkdY vufcHzdkY
0efrav;awmhb;l /

47

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

uAsmeJyY wfoufvYkd ,m,DoabmwlnrD &I &if rsuaf rSmufacwf


jrefrmuAsmtajctaeudk oHk;oyfMunfh&atmif/
'DaeY jrefrmEkdifiHrSmxGufaewJh r*Zif;awG&JU 90 &mckdifEIef;
avmuf[m uAsmudk xnfhoGif;azmfjyaewm awGU&w,f/
tJ'DuAsmawGudk trsKd;tpm; cGJMunfhvkdufawmh(u) q&maZmf*sD? q&mrif;ok0PfwdkY cif;cJhwJh acwfprf;uAsm
vrf;aMumif;twdkif; avQmufvkdufaeqJjzpfwJh uAsmrsm;/
tckacwfrmS awmh acwfprf;opfvYdk ac:Muygw,f/ jr0wD?
aiGwm&D tp&Sw
d hJ r*Zif;awGxrJ mS ygwwfwhJ uAsmtrsK;d
tpm;awG jzpfygw,f/
(c) pmayopf acgif;aqmif q&m '*kew
f m&m? jynfou
Yl Asm0g'
acgif;aqmifq&ma'gif;EG,faqGwdkY cif;cJhwJhvrf;aMumif;
twdkif; avQmufvSrf;aeMuqJ uAsmrsm;/ ckacwfrSm
awmfvSefuAsmqdkwJhtrnfeJY tJ'DtarGudk qufcHcJhMu
ygw,f/ tMurf;tm;jzifh tEkynmonf jynfolYtwGuf
qkdwJh rl0g'eJY EdkifiHa&;pHudk udkifqGJzGJUqkdwJh uAsmrsKd;awG
jzpfygw,f/
(*) aemuftrsKd;tpm;uawmh 1970 jynfhESpfwpf0kduf vli,f
uAsmq&mawG pkpnf;BudK;yrf; xlaxmifcJhMuwJh armf'ef
uAsmvrf;aMumif; jzpfygw,f/ (armf'efuAsm0g' oabm
w&m;udk oD;jcm;avhvmMu apvkdygw,f/)
rsuaf rSmufacwf jrefrmuAsmudk avhvmvdu
k &f if tJovkd odom
xifomwJh uAsmtrsK;d tpm;awG axG;a&m,Suw
f if olaY e&meJo
Y l a&;zGUJ jzpf
xGe;f aewm awGU&ygw,f/ 'DaeY uAsma&pD;[m A[kuAsma&pD;vdk ajym&&if
vGJEdkifp&m r&Sdygbl;/ tJ'Da&pD;xJrSm txif&Sm;qHk; tiftm;taumif;qHk;
awGUjrif&wmuawmh armf'efuAsmqdkwJh 0JuawmhBuD;ygyJ/ (a&S;dk;tpOf
jrefrmuAsmtrsKd;tpm; av;csKd;? &wk? aw;xyfqdkwmawGvJ vHk;0
aysmufuG,f roGm;ao;ygbl;/ aus;vuftvSLtwef;awG? ZmwftNidrfhyGJ
awGeJY rif;crf;rif;em;awGrSm awGUae&ayr,fh tm;raumif;vSwm&,f?
'Dacwf zGUH NzKd ;vmp&mtaMumif; r&Sw
d m&,faMumifh trsK;d tpm; wpfct
k aeeJY
xnfhoGif; r&nf&G,fbJ csefvSyfxm;cJhygw,f/)

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

48

'gaMumifh 'DaeYjrefrmuAsm&JU vuPmudk armf'efvuPmvkdY


tuJjzwfoal wGu tuJjzwfygw,f/ tJ'rD mS vJ jzpf;kd jzpfpOftwdik ;f armf'ef
uAsmawG[m ta&ma&m taxG;axG; jzpfaeygw,f/ rlvt,l0g'udk
rpGefYbJ taMumif;wpfckckaMumifh armf'eftvHatmuf ckd0ifvmwJholawG
&Sdw,f/ tJ'DrSm acwfprf;armf'efwdkY? awmfvSefarmf'efwdkY jzpfvmwmygyJ/
armf'efrS armf'efqdkwJhae&mrSmvnf; tpfZiftrsKd;rsKd;? t,ltqtrsKd;rsKd;?
xif&mjrif&m uGjJ ym;aeMuwm awGU&w,f/ t"duuawmh armf'ef oabm
w&m;a&;&m tm;enf;wJh csKdU,Gif;csufaMumifhygyJ/
'DaeYacwf vli,farmf'efuAsmq&mawG&JU tvkyf(wm0ef)[m
MueftifvuPm? uAsm*kPf&nfjynfh0wJh uAsmawGeJY? ppfrSefwJh armf'ef
oabmw&m;a&;udk aygif;pyfay;a&;yJvYkd ,lqygw,fcifAsm;/ qufvuf
avhvmEkdifMuygap/
opmeD

49

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

2003acwfNyKdif uAsm
2003ckESpfxkwf (Zefe0g&DrS atmufwdkbmxd)
jrefrmr*Zif;rsm;rS a&G;cs,fcsuf

atmifa0; wm0ef,l a&G;cs,fonf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

50

uAsmtrnf ? uAsmq&mtrnf e J Y azmf j yyg&S d


r* Z if ; trnf p m&if ;
1 naecif;rIdif;arSmif (armifoif;ckdif) zuf&iS ?f Zefe0g&D 2 tarhvif;,kef (rdkCf;aZmf)
k y f & S i f aw;uAsm? Zef e 0g&D 3 pk x m;wJ h I c if ; (a0rS L ;oG i f ) pwd k i f o pf ?
Zefe0g&D 4 ysif;&dol(2) (aersKd;) [efopf? azazmf0g&D 5 obm0ordkif;jywdkufrSL;
(aZ,smvif ; ) Image ? azazmf0g&D 6 jynf (csrf ; Nid r f ; at;) jrm;ewfarmif?
azazmf0g&D 7 &moDvGef rdk;wdrf (vif;a0;cuf) [efopf? azazmf0g&D 8 ighnrsm;
(c&rf ; jymxuf v l ) ra[oD? azazmf0g&D 9 rd o m;pk (pd k i f ; 0if ; jrif h ) cs,f&D?
azazmf0g&D 10 Bwd (armifeDOD;) pwdik o
f pf? rwf 11 jrpf (xGef;a0jrifh) pdr;f a&mifviG ?f
rwf 12 awmvrf;av;twkdif; (0if;armif) [efopf? rwf 13 vrf; 30xdyfu
c&rf;odkY (ckdifjrJausmfpGm) ky&f iS af w;uAsm? rwf 14 qyfuyf (tJcsKd) jrm;ewfarmif?
{NyD 15 qyf u yf o rm; (d k ; ouf ) kyf&Sifaw;uAsm? {NyD 16 0d n mOf r J h a om
(at;bausm)f jrm;ewfarmif? {NyD 17 a&mifpakH bmvfyif (udak &G;) pdr;f a&mifviG ?f 2003?
{NyD 18 rif;owdxm; (xDvmppfol) ra[oD? {NyD 19 ,ZfylaZmfyGJ ('*kefwm&m)
f cD si;f
ky&f iS af w;uAsm? {NyD 20 tjrpJ rd ;f aw; (armifaq;d;k ) Idea ? {NyD 21 usmyGwo
(EkdifrGefatmifoGif) kyf&Sifaw;uAsm? {NyD 22 w&m; (1) ([ife&Drkd;) &eHYopf?
ar 23 ubl ; vf N rd K Uawmf a y:u aw;oH (atmif q k ) aomif;ajymif;axGvm?
ar 24 y&dabm*rsm; (jrifhrdk;atmif) [efopf? ar 25 rsuf&nfvG,fwJhta&mif
([def;jrwfaZmf) &wD? ZGef 26 nDtpfudkrsm;(0dkifcsdK) cs,&f ?D ZGef 27 jrpfa,mifa,mif
(pef;OD;) ky&f iS t
f jrKaw? ZGef 28 NrKd Udik ;f &JUacgif; (jzLrGe)f &eHo
Y pf? ZGef 29 aoewform;
(wdk;aESmifrdk;) EG,ef ?D ZGef 30 rD;uGif; (rsKd;rif;ndef;) Image ZGef 31 rkqdk;r&JUpufbD;
(aomif;ajymif;axGvm) oif;&nfviG ?f ZGef 32 bk&m;BuD; (aqGNidrf;aomf) Image ?
ZGef 33 usD;uef; (armifzDvm) ydawmufajr? ZGef 34 rdk; (jrifhOD;OD;jrifh) Idea
?Zlvkdif 35 rd k ; (rif ; xuf a rmif ) o&zl? Zlvdkif 36 arSmfopfyif (armifeDrGef)
jrm;ewfarmif? Zlvikd f 37 yef;csD (rkd;a0;) ky&f iS af w;uAsm? Zlvikd f 38 tdrfuGif;
(atmif c k d i f j rwf ) jrm;ewfarmif? Zlvdkif 39 ysif ; p&maumif ; wJ h a eY u iS u f
wpfaumiftaMumif; (aZmfxdef) uvsm^pwdik o
f pf? Zlvikd f 40 rD;t<uif; (MunfaZmf
at;) Heart ? Zlvikd f 41 rlq,fNrdKU (ajyjrifh) Heart ? Zlvikd f 42 emembm0pmtkyf
(cifatmifat;) ky&f iS t
YJ yGJ (ydik )f pwdik o
f jrKaw? Mo*kwf 43 bk&m;ocifeu
f pf? Mo*kwf
d wKyw
d (pd;k jrifo
h ed ;f ) pwkid o
44 twd,0kwt
f pf? Mo*kwf 45 b*'ufom;uAsmq&m
(EG,fpdrf;a0) EG,ef ?D Mo*kwf 46 'dkifEkdaqmESifhawGUqHkjcif; (a0;acgif) Beauty ?
pufwifbm 47 vlvwfwef;pm;aomursm;ESifh we*FaEGaeYudk &ifqdkifjcif; (apw)
kyf&SiftjrKaw? pufwifbm 48 ig; (cif a Zmf j rif h ) jrm;ewfarmif? pufwif
bm 49 rkqdk;r&ifxJujrpf (atmifESif;opf) EG,ef ?D atmufwb
kd m 50 vG,ftdwf
(vIid ;f xuf) uvsm? atmufwb
k d m 51 d;k d;k rsO;f yg;yg;av; wpfaMumif; (armifvif;&dy)f
&wD? atmufwb
kd m

51

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

naecif ; rI d i f ; arS m if
jrLawGeJY xklxyfydef;ydwf
za,mif;wdik af ysmo
f mG ;
rawmfwqygyJvm;
tJ'n
D u olvw
T v
f /S
armifoif;ckdif

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

tarh v if ; ,k e f
a0'emBuKd ;wef;ay:rSm
tarh&UJ acR;okwyf 0gav;
vSr;f ypfwifvu
dk af wmh
urf;rjrif vrf;rjrifrkefwdkif;xJ
om;u yso
H ef;aeqJaygh/
om;udk owd&
om;udk rawGU&wJt
h cg
pmemwwfwahJ iGMu,fuav;awGu
tarhqD . . . .
0rf;enf;aMumif;o0PfvmT apvdrrhf ,f/
vuf&Sdb0
tEdrarQmfvifhcsuf
tarwdu
k w
f hJ a&wpfcu
G o
f maomufcsi&f UJ /
aemifb0
vljzpfcGifh&rnfqkdygvQif
ysLiSm,Ofaus;aom yef;rsm;
yGiahf om xkt
d ifMuif;awmpyf
tarh&UJ om; uReaf wmfjyefjzpfcsiyf gonf/
ud,
k u
hf MH urmud,
k zf iG q
hf kd
ukov
kd ?f tukov
kd w
f &m;
vlyDopGm yGm;pnf;rdcJhygNyD/
tk.d ..ewfaumif;? ewfjrwfrsm;
oifwt
Ykd m; tawmifyt
H jzpfwyfqif
a[m'D ae0ifcsed rf mS
ightar&S&d m igyso
H ef;csi&f UJ /
igh&JUZmpfjrpfrSm
]]*sL;vd,ufzl;cspf}}udk igcspfcJhw,f

52

53

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

]]a'gufwm aemfrefAufoeG ;f }}udk


igcspfcJhw,f
ighudk,figcspfcJhw,f
reufjzefrSm
'DaeYrSm
aocsmwJh aojcif;eJY
tarhtdrfqDjyefcJhr,f/
]]tcspf}}
]]Nidrf;csrf;rI}}
]]uAsm}}
uReaf wmf&h UJ tESprf chJ Emud,
k t
f m;
aumif;uifbkH xkx
d rkd S
wHcg;zGifhBudKqdkMuukefavmh/
jrufwpfyifEGrf;vnf;
jrufwpfyifjyefvnfpdrf;vef;vmrSmyJ
aEGO;D qdw
k m
tjrw
J rf;yke;f aeEdik rf wJv
h m;
ESif;qDeJY
avnif;eJY
tpGe;f txif;r&Sw
d hJ ae0ef;eDet
YJ wl
vSywJh rk;d om;tjzLatmufrmS
jyefvnfzl;yGifhvm&r,f/
uAsmudkzwfNyD;
uAsmudjk rwfE;dk wwfwhJ ]]tar}}
raoygeJOY ;D tar&,f
eHapmfapmfyyk t
f t
hJ ahJ vmuBu;D xJrmS
om;udk ypfrxm;cJyh geJ/Y
ocFg&w&m;wd&Yk UJ
NydKuGJysufpD;jcif;oabmudkqifjcifzdkY

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

tarhukd rvGr;f zdYk


tarhukd owdr&zdYk
ighrSmw&m;r&SdEdkifcJhyg/
tarjzpfwnf&m
tJ'aD vmuwpfcrk mS
rk;d awG&mG csNyq
D &dk if
tJ'rD ;dk pufawG[m
aumif;uifay:u xk;d qif;csvmwJh
om;&JUtvGr;f oDcsi;f awGyaJ ygh
rk;d wdraf wGu wpfqifh
tarhukd &ifziG rhf ,f
em;aomwqifygar/
tarht&dyfrSm
om;tdypf ufqyJ gyJ/
tdrjf yefaemufuswwfwo
hJ m;udk
tdraf yguf0u qD;BuKd qyJ gyJ/
om;&JU edp"l0udpxJ
xm0&tar &Sio
f efqyJ gyJ/
tarh&UJ arwmvIid ;f *,ufaMumifh
ork'& mawG ao;i,fuek Mf uw,f/
i,fi,fwek ;f uawmh
om;[m tarh&UJ acG;avwpfaumifaygh/
om;a[mifwmudMk unfh
taryDwdjzpfcJhw,f/
om;[mtckawmh
tarh&UJ rsuu
f ,
G u
f
trSew
f &m;udk udu
k cf sx
D m;wJh
. . . . . ]]vif;,ke}f }/ /
rdkCf;aZmf

54

55

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

pk x m;wJ h I c if ;
wdrfpawGeJY
pdwx
f rJ mS vGiv
hf mwJt
h pdr;f
wpfc&k UJ 'kuu
kd wpfcu
k oH;k aqmifMu&JU
'Dajr 'Da&ay:
b,foal wGopm&Scd o
hJ vJ
b,favmuftxdatmif aocsmcJo
h vJ/
avmurSm vlawG
wHcg;zGifhoHawG
a&cJprd x
f m;wJh oDcsi;f awG
olrsm;rsuv
f ;kH awGev
YJ nf; idzk ;l w,f/
cufcrJ [
I m wu,fph mtkyaf wGukd
vufweG o
Yf mG ;apEdik o
f vm;/
aemufukd yI f yI ,
f u
S ,
f u
S af wGqD
zke;f rqufawmhb;l /
uReaf wmfuawmh
vlvydk J qkawmif;cJyh gw,f/ /
a0rSL;oGif

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

ysif ; &d o l ( 2)
ysi;f &dot
l aMumif;twKyw
ad &;&if
rifukefoufomw,f
taMumif;u ol[m
bmrQ[kwfwdywfwdrvkyfvdkYbJ
ysi;f &do[
l mreufr;kd vif;Nyv
D m;vdYk
jcifaxmifxu
J aevSr;f Munfw
h ,f
ysi;f &do[
l maexGuv
f mNyv
D m;vdYk
jcifaxmifxu
J aevSr;f Munfw
h ,f
ysi;f &do[
l maeajymufawGe&H rH mS a&GUvsm;aeNyv
D m;vdYk
jcifaxmifxu
J aevSr;f Munfw
h ,f
em&DBuD;ua'gifa'gif'if'ifjrnfawmh
ysi;f &do[
l mjcifaxmifuv
kd yS Nf y;D em;axmifw,f
b,fEcS sujf rnfomG ;rSe;f rodb;l ? trsm;Bu;D yJ
ysi;f &do[
l m Ny;D atmifrzwf&ao;wJph mtkyu
f kd
'Dtwdik ;f xm;w,f
ysi;f &do[
l m tdy&f muxxcsi;f bmvky&f vJqw
dk m
odw,f
olu
aq;vdyu
f kd rD;ck;d xGuaf tmifvyk w
f wfw,fav/
aersKd;

56

57

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

obm0ord k i f ; jywd k u f r S L ;
tykyef [
YH mqk;d 0g;qH;k yJ/
pBuw
pfavQmufrmS
jrLxJjrKyfaewJhNrdKUwpfNrdKUvkd
tykyfeHYaygif;pHkyspfESpf/
pBut
qH;k utcef;xJrmS
ydkxufwJh pdwftydkif;eJY tpdwfpdwfydkif;zdkY/
vwfvwfqwfqwf
aEG;aEG;axG;axG;
taoaumifawG
(olt
Y oH;k tEIe;f u ]trIwo
JG pfawG)
ckeuyJvmydo
Yk mG ;w,f
a[m'DrSmcsifyefZDwpfaumif
[db
k ufpm;yGrJ mS aomuf;I Mu,f
<uyf<uyftdwfxJrSma0vig;ref;/
tajymraumif;wJ[
h mwpfcck k
olvyk rf aebl;qk&d if
obm0 tifyg,mBu;D &JU
ta&cGt
H aMumtrQit
f d;k p
olqufpyfwGJcsKyfaerSmyJ/
ausmufjzpfkyf<uif;iSuf&JUrsufvHk;
acG;wl0ufw&l UJ ajconf;
vif;ydik &f UJ pdwaf epdwx
f m;
oref;usm;&JUtwdwo
f rkid ;f
aeYv,fpmpm;Ny;D &if ZmrPD&UJ tjrif
tmHkaMumcGJpdwfMunhf&r,f/
xrif;pm;cef;eH&u
H
0Iu
d b
f w
k rf mS owday;pm/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

t0wfADdkxJu
wa'gufa'gufacgufaewm
tb,ftd;k pkvJ bmvkcd siv
f J
oGm;ar;vku
d pf rf;/
qmjyefNyv
D m; TV Munfch siv
f m;
taoG;tom;awmif;aejyefNyv
D m;/
olYwpfoufrSm
&Sm;yg;ow0gawmfawmfrsm;rsm;
rsK;d wH;k oGm;MuNy/D
rwH;k ao;wmu
olt
Y w? ynmrme/
obm0w&m;cGpJ w
d yf g&*l
r[mtvSL'ge
]odyHynm[m
ta&mif;t0,fr[kwb
f ;l }
td;k wpfpay;
taumifwpfaumifv;kH xkwjf yr,f/
ajratmufcef;awGrmS
t&Siv
f wfvwf&adS eao;ovkrd sK;d /
olrY w
S w
f rf;pmtkyx
f rJ mS
BuKd uw
f t
hJ aumifajym
olavSmifxm;w,f
aemifvmaemufom;rsm;avhvmzd/Yk

58

59

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

r&SdawmhwJh]rkdtm}iSufBuD;&JU
tdyfrufxJolY0wfHkeJY
ysHoef;vdkY/
arsmufeH ;kd pGe;f rSm
acw
tyef;ajz
tdraf &SUrSmtvSqifzv
Ykd if;wonf;ajc
jrLqG,v
f ?Ykd tm;vH;k owd
jywkdufrSL;BuD;<uvmNyD/
aZ,smvif;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

jynf
orifwHqdyfeJY
acw&m,lEu
kd w
f ufuvyftoif;rSm
tawmufyqH;k tEkynm&SiEf pS af ,muf
'DESpfryg0ifEdkifawmhbl;qkdwm
jrpfuvnf;odyg&JU/
aq;a&mifpkH azsmpf yfxm;wJh uAsmwpfy'k v
f dk *E0ifqefqefvyS
ya'o&mZfZmwfaumif
e0a';eJY &Siaf ESmif;wdYk 0dnmOfrsm;pD;arsm&m
ysL,Ofaus;rI usLApfZifrsm; vif;jyuf&m
MoZmawmifwef; pdr;f ndKU&DarSmif
c&rf;Eka&mif wdrw
f u
kd af wG &Guv
f iT ahf umif;uif
jyifopfvdk tEkynmxGe;f um;wJNh rKd U/
bk&m;ocifu
vdif
,ifaumif
ppfyGJeJYtwl
'DNrKd Uudv
k nf; vufaqmifay;cJw
h ,f/
a&SUrSm ...
a&Ta&mifwvufvufxaewm
taemfrm? aAmfv*gwdv
Yk kd
&mZ0if&SdaomjrpfyguGJU
olpY ;D qif;rI tem;owfrsO;f [m
oDcsi;f awG atmfqakd ewJh yifv,fjzpfw,f/
csrf;Nidrf;at;

60

61

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

&moD v G e f r d k ; wd r f
ighb0ay: aysm&f iT af ewJh
109? 110 a&
rif;urS wefz;kd qdw
k jhJ zpfrI ynwfuav;&Sad o;&JU/
ighuikd gawmif jyeftm;emw,f/
[k;d rSmMunfph rf;
awmifyw
H ke;f ke;f naeqnf;qmawG
vSyaooyfaevku
d w
f m/
va&mifawG azG;azG;vIyaf ewJh nrSm
ig[m ighukd idak <u;apw,f/
armyef;? EGr;f e,f cg;oD;nawG[m
ighwpfu,
kd af & wpfum, ydik q
f idk rf jI y,k*v
f m;/
ydak rSmifoxuf arSmifvmcJh
uHMurmudak wmh olo
Y molaeygapav
rGwo
f yd rf aI wGeYJ jynfEh u
S af ewJh tcef;usO;f av;xJ
ighu,
kd if g aysmufu,
G o
f mG ;atmif b,fvjdk yKvyk &f rvJ/
aysmufq;kH rIxJ ig[mwnf&adS eqJ
olrsm;awG wjcm;b0awGukd vHjk cKH aeapcsed rf mS
ig[m ighudk vHkjcHKapzdkY
ig[m ighukd aysmufq;kH aeqJ
tkPt
f vif;udk BuKd qzkd Ykd
ig[m nudk rjzwfoef;cJ&h ygbl;uG,/f

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

]ightvGrf; igxrf;ydk;&if;
ighjrpfudk igpD;qif;apr,f}
]ighawmifyH igcwfvYkd
ighaumif;uifukd igus,0f ef;apr,f} vdYk
a<u;aMumfcw
hJ hJ igha<u;aMumfoaH wG[m
ighujkd yefNy;D ? avSmifajymifoa&mfvu
kd cf sed rf mS
ighvufz0g;awGat;pufvYdk
ighEw
I cf rf;awG[m wkecf gvkYd
ig[m ighukd tH;I ay;? usq;kH cHvu
dk yf gw,f/
(rsu&f nfawGuakd wmh b,forl S rMum;rdapcJyh gbl;)
tara& ...
tJ'aD eY reuf
Ek;d vmr,fh tcsed rf mS
tarhukd rjrif&awmhwmudyk J
aMuuGJw,f/
vif;a0;cuf

62

63

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

igh n rsm;
urmajrrSm
aemufqufwJG jyem&So
d vm;
tarSmifuakd MumufwhJ ighjyemwpfcek YJ
vrf;ab;pwd;k qdik rf mS
vufESdyf"mwfrD;wpfvuf0,f
"mwfr;D xJu
tvif;eJY "m; wpfNyKd iw
f nf; xGu&f ifaumif;r,f
olt
Y awG;udk
niSuw
f pfaumifu du
k rf cscif
t&Sed ef YJ tarSmif 0ifvmw,f
"mwfr;D udk
aoewfwpfvufvdk xk;d csed v
f u
kd rf &d UJ
tarSmifub
kd momjyefzYkd
igwdkYi,fi,fu 0wfpHkeJY
*syefzdeyfeJYrjzpfbl;
b,folYtoHvJ
rvnfr0,feJY
ig'Dv?dk 0g,mBuKd ;xJ 0iftyd rf w
d n
hJ awG/
c&rf;jymxufvl

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rd o m;pk
rdom;pkqw
kd m
wpfa,mufa&SUa&mufzYkd
wpfa,mufaemufqw
k &f w,f
opfudkif;wpfudkif; wdk;xGufzkdY
opfuikd ;f wpfuikd ;f tckwcf &H w,f
rdom;pkocD si;f [m twuftqif;&Sw
d ,f
oHpHkjrnfw,f/
rdom;pkqw
kd m
vlajcmufa,muf&dS vlajcmufa,muf
vufq,facsmif;&dS vufq,facsmif;
acwfu awmif;qdw
k t
hJ wkid ;f vIy&f mS ;&w,f
tdrf&Sdvltukef/
rdom;pk qkw
d m
&Sio
f efzt
Ydk wGuf tqufrjywf wku
d yf 0JG if&w,f
&efuek [
f m ppfajrjyif/
vJusomG ;wJh ightazae&mudk
ighnaD v; 0ifcw
hJ ,f
,dik ef o
YJ mG ;wJh ightarae&mudk
ighnrD av; 0ifcw
hJ ,f
rdom;pkudk igrjrifcJhbl;/
ightawG;tac:u
om;orD;qdw
k m oD;jcm;&Sio
f ef&wJh b0wpfc/k
ig[m vrf;ay:rSm Bu;D jyif;cJv
h Ykd
vrf;eJaY oG;om;awmfpyfw,fvYkd xifw,f/

64

65

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

ighro
d m;pkrmS ig[m rvHjk cKH whJ x&H
ighBuKd ;udk wD;cwfvu
kd w
f ikd ;f oHaMumifxu
G w
f ,f
ighrdom;pkrSm
rk;d ,dak ygufav; wpfayguf&adS ew,fqv
kd nf;
igyJjzpfrSm
ighrdom;pkrSm
Murf;cif;wpfcsyfusKd;yJhaew,fqdkvnf;
igyJjzpfrSm
ratmifjrifwhJ abmvH;k toif;[m ighro
d m;pkyJ
r0ifwhJ *d;k awGukd igoGi;f cJw
h m/
pdkif;0if;jrifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

Bwd
oli,fcsi;f oH;k a,muf
uHMurmtvSnt
hf ajymif;aMumifh
wpfa,mufwpfae&mqD a0;aeMuNy/D
e,l;a,muf(cf)rSm t0gaeonf/
vef'efrmS teD&o
dS nf/
rEav;rSm tjymwdjYk zpfonf/
wpft;dk wpftrd ef YJ
wpfBudrfwpfcgrS
uGu
J mG Ny;D uwnf;u rawGUMuawmh/
tD;ar;vf? tifwmeuf uGe&f ufuaevnf;
tquftoG,jf ywfawmuf
rawGUavmufawmhb;l xifaewke;f
jAKe;f qkd ...
aumif;uifxrJ mS oH;k a,mufom;
a&;xk;d xm;vku
d w
f hJ
oufww
H w
H m;wpfpif;
ck csucf si;f armhMunfv
h u
dk /f /
armifeDOD;

66

67

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

jrpf
a&udk Munfch siv
f Ykd a&udk jrifcsiv
f Ykd
jrpfurf;ezl;udk ta&mufvmcJw
h ,f/
a&pD;oefwt
hJ csed f ... a&Bu;D csed f
]]vm&muvku
d w
f yfp}f } udk owdw&eJY
jrpfa&woGio
f iG pf ;D aewm Munfrh 0cJ/h
jrpfut
kd prS tqH;k wdik f Munf&h if;
ighb0trsK;d rsK;d ajymif;vJvmcJw
h w
hJ pfavQmuf
ude;f *Pef;awGvkd oknvdk
uav;awGvkd yef;yGiv
hf kd
wdrv
f kd avvdk ayghyg;Edik cf o
hJ vm;/
jrpfa&awG woGio
f iG f pD;qif;aeovdk
igwoGifoGifpD;csif&JU/
/
xGef;a0jrifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

awmvrf ; av;twk d i f ;
aeYpOf aeYwikd ;f
ud,
k t
hf oufukd jyefu,fzx
Ydk uf
aiG&JUtoufudkom
tvkt,ufu,faerd
&Sdygapawmh/
tJ'&D ydS gapawmhqw
kd hJ oufjyif;csou
H vnf;
rd;k Edik w
f hJ "mwfjym;a[mif;wpfcsyyf gyJvm;/
t"dym ,fawGtpm;
pmvH;k awGom a&;aerdjyefaygh/
cHpm;csuaf wGtpm;
t&omawGuo
kd m [pfatmfrmS Mum;aerdygaygh/
'Dvdk jyKrrd mS ;wmvnf;
&Syd gapawmhaygh/
yg&rD&Sd&if
arhypfcsiw
f mawGukd arhypfcsiw
f ,f/
&,fp&mtjzpftysufrsm;udk
owd&ygonf
'gayrJh r&,fEkdifyg
Owk&moDazmufjyefojzifh r&,fEidk yf g/
0if;armif

68

69

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

vrf; 30 xdyfu c&rf;odkY


c&rf;a&
tajymif;tvJqw
kd m BuKd ;acGyJ
onfwpfacG
Ny;D awmh aemuftopfwpfacGaygh/
igajymif;xdik w
f hJ vufzuf&nfqikd f
rkid f 50 a0;w,f
reufcif;pm;aomufz,
G &f mpm;&if;u
rif;owif;r&bl;/
ckawmh wpfa,mufwnf;avQmufae&
wpfa,mufajcaxmufay: wpfa,mufr&DS yf&wJh
urmwpfjcrf;
vGrf;w,f/
'Dwpfcg
rif;vm&if
obm0orkid ;f jywdu
k o
f mG ;r,f
ESpo
f ef;aygif;rsm;pGmu a0vig;oGm;awGomG ;Munfrh ,f
tpm;cH&wJb
h 0qdw
k m
wkv
Yd kd t"dym ,fxyfwyl /J
rif;"m;ajrm if pdu
k x
f m;wJh qku
d yf &yfpv
f rf;
vlzrf;oabFmeJY uyvyD ifv,f
aMumufrufz,
G &f m tdyrf uftjyefvrf;xJ
rif;udk
tdrw
f cH g;0u tartdk rrSwrf Ed ikd w
f mvnf;
jzwfoef;NyD;NyDyJ/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

0Hyak vGvmqifukd cspw


f hJ
rdef;reJY orD;ESpfa,mufudk cspfwJh
tavtvGi"hf m;csurf sm;eJY urmBu;D udck spw
f hJ
rif;aoG;awG
wapoabFm arsmaewke;f vm;/
c&rf;a&
a'goBu;D wJh ig;vnf;aow,f
yHw
k ykd wfp ajymwwfwhJ ig;vnf;aow,f
avmu&JU tvG,q
f ;kH tvky[
f m
aowmr[kwv
f m;
bmaMumifrh sm;
tjcm; oHo&mrSm vljrifcOH ;D rSmvJ/
&wem 3 yg; qnf;uyfyg
w&m;IrSwfyg
Mum;zl;em;0 wpf0*lw&Ykd UJ tjzpftysuw
f Ykd
vGwaf jrmufzBYkd uKd ;pm;yg
vrf; 30 xdyrf mS
xlaxmifaewJh rif;&JU t&dyu
f kd
ajrBu;D vdk jzefcY if;vdu
k pf rf;
c&rf; .../
ckdifjrJausmfpGm

70

71

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

qyf u yf
"m;aoG;xm;wJh pdwaf wGu
ud,
k v
hf ufu,
kd f qmavmifw,f/
acwf&JU eH&Hay:rSm tcsufwdkif;pdkuf0ifzdkY
ud,
k u
hf ,
kd u
f kd ypfaygufw,f
jyefusvmwJh rSm;,Gi;f rIawG
tqHuRw"f m;awG
aemufxyfqefw
Y ef;rIawGeYJ aoG;tefwt
hJ xd
qufaygufw,f/
pdwu
f akd &wGujf cif;u tqH;k owfqD
vnfaewJph uf0idk ;f qD
emusifrIqD
ud,
k u
hf ,
kd u
f kd zJah >cjcif;qD
,HMk unfcsuaf wGu ud,
k u
hf kd jyefavmifuRr;f wJt
h xd
qufaygufw,f/
uJ ... uHMurmw&m;
tckcifAsm; tvSnahf &mufNy/D
tJcsKd

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

qyf u yf o rm;
igh&ifxJyifv,fypfxnfhNyD;
tJ'Dyifv,fxJ
ig;ref;awG arG;jrLMuw,f
tJ't
D aMumif; oDcsi;f vkyq
f akd wmh
yef;oD;wpfv;kH csauR;w,f
yef;oD;[m
urmywfvrf;xJu opfo;D jzpfw,f
ig[m
urmajray:u vlom;jzpfw,f
igh&ifxJ yifv,fypfxnfo
h u
l
qk;d qd;k &Gm;&Gm;Ekid v
f eG ;f wJh ightwjzpfw,f
'gayrJh
igu yGit
hf m;aumif; arT;tm;aumif;
ajracG;wpfaumifvdk
va&mifeYJ aygif;oif;aexkid w
f ,f
rawmfrwnfh rsO;f ajzmifw
h pfaMumif;ay:rSm
tJovkyd J aqmhupm;jycJw
h ,f/
/
dk;ouf

72

73

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

0dnmOfrJhaom ...
rif;aoG;aMumxJ pdr0hf ifomG ;
ighrsuv
f ;kH awG xm;cJ&h
ighrsuv
f ;kH awG xm;cJ&h rif;ausmyd;k tdwx
f J ydwrf u
d m
ighreufcif;awGaoqH;k oGm;
ighreufcif;awGaoqH;k oGm; odycf spw
f hJ rif;qHyifawGMum;
ighpw
d "f mwfawGut
JG ufus
ighpw
d "f mwfawGut
JG ufus rif;terf;xJ a&mufwn
hJ
igh&JU EIwfcrf; ig&SmvdkYr&
igh&JU EIwfcrf; ig&SmvdkYr& ightdyfrufeJY wD&Syfrsm;
rif;&JUnawG xkw0f wfomG ;
rif;&JUnawG xkw0f wfomG ; rif;qH;k jzwfcsuv
f ufacsmif;rsm;
igh&UJ 0dnmOfvmjzKwo
f mG ;
igh&UJ 0dnmOfvmjzKwo
f mG ; .../
at;bausmf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

a&mif p H k a bmvf y if
bmta&mifeaYJ &;a&;
pum;vH;k awG
t"dym ,f rajymif;bl;
tpdr;f a&mifav;vnf; opf&u
G yf J
t0ga&mifav;vnf; opf&u
G yf J
a0r,f? a<ur,f? t"dym ,f
a&mifpakH bmvfyifav; &wJah eYup
a&mifppkH mvH;k av;awG a&;rdw,f
aumif;uif? yifv,f
awmifwef;eJY cspo
f eYl mrnf
awG;r,f? ai;r,f
uReaf wmfh pmrsuEf mS rsm;
tpGe;f txif; rsm;vSw,f
ukeMf urf;ay;ayrJh
ukefacsmr&cJh
b0&,f
wpfcak vmufawmh atmifjrifcchJ siyf g&JU
bmyJjzpfjzpf
ta&mif teHt
Y &omuif;rJw
h hJ
a&wpfcGuf
toufwrQ wyfrufryd gw,f/
/
udka&G;

74

75

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rif ; owd x m;
jrpfa&awGwu
dk pf m;wJh
urf;em;opfyif/
ajrom;awGo,f,yl pf
opfjrpfusefpOf
onfyjkH zpftif? rif;jrif&UJ vm;/
avmupHyif? oifBuKH z;l &JUvm;/
&mxl;*kP&f iS ?f qifjcifrv
d m;/
olt
Y ay:tEdik ,
f v
l Ykd
jiLplumESdyfpufuvlcJh
cufxefolzdESdyfeif;w,f
rif;owdxm;/ /
xDvmppfol

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

,Zf y l a Zmf y G J
urmOD;u
vlidk ;f acwftp? rdrq
d E
jynf0h ap&ef? wd&pmefrsm;
owfjzwfpm;aomuf? nvH;k aygufu
cke<f ujrL;aysm?f aw;qdak tmf[pf
,ZfylaZmfyGJ/
AHkoHESJoH
qlnyH o? orkid ;f tp
tpOftvmrsm;? wk;d yGm;vmcJh
,aeYacwfrmS ? onfordik ;f ygyJ
rdrdqE? jznfh&mpepf
ppfyGJrsm;pGm? ajz&Sif;&mygyJ
,Zfyal ZmfyyJG rJ [kwyf gvm;/
ig\'erSm
Nird ;f csr;f a&;rS? pD;jzmusvm
tcspNf ird ;f csr;f a&;? ,Ofaus;vSy
urmNh ird ;f csr;f a&;r[kwyf gvm;/
/
'*kefwm&m

76

77

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

tjrJ p d r f ; aw;
Mu,fawGurkd Qm;w,f
va&miftaoawmh rrQm;csib
f ;l
urmajrtapmif;xJuxGuu
f svmwJo
h ;kd uav;awGukd
pdwfvGwfudk,fvGwfoDqdkrIeJYa0Mur,f
wpfO;D eJw
Y pfO;D tjyeftvSeu
f ikd ;f ul;&if;
&xm;udak rmif;ESiw
f chJ mG oHxrJ mS vrf;&JUb0udk
awGU&ovdk
tzl;tyGifhrsm;
trnfemrrsm;
wdrYk dik ;f bl;? tJ'o
D bm0aygufyifawGjzefx
Y u
G &f m
NrKd Uuav;&JU ywfvrf;ay:
igwd*Yk pfwmu awmifwufawmifqif;rsm;Ny;D
igwkcYd spjf cif;u a&pD;oefcw
hJ ,f/
/
armifaq;dk;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

usmyG w f o D c sif ;
igh&UJ aemufausmrSm
aq;om;ta[mif;awGtzwfvu
kd u
f mG usr,f
tonf;uGrJ ,f? acgif;udu
k rf ,f?
tdyfa&;ysufr,f
'DoDcsif;udk rif;zGifhwJhtcg
igh&JU&ifxJrSm
'Pf&mtopfawG&r,f
awmrD;avmifr,f? todu
k yf surf ,f?
aoG;pdr;f &Si&f iS x
f u
G rf ,f
'DoDcsif;udkrif;zGifhwJhtcg
&Syd gapawmh
ae[maetwdik ;f
v[mvtwdkif;/
rif;u
Gwaf ysmif;oG,v
f saom&ufpufru
I kd
tpDtpOfwusarG;jrLw,f/
iguawmh
rif;ud,
k MkH unfNy;D
&ufpufru
I pkd v
kH ;kH uef;cJah vw,f/
opmw&m;u ausmwpf&m &ifwpf&m
i&Jtvif;eJJY
'DoDcsif;udkrif;zGifhvdkufwJhtcg/
/
EkdifrGefatmifoGif

78

79

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

w&m; (1)
eHeufcif;tdy&f mtx
rwnfjrjJ cif;udk toufLS oGi;f cJ/h
Munfah v&m
jrifav&m
'Pf&mtemw&eJY wdraf wGcsn;f /
jzpfjcif;eJY ysufjcif;
b,f[mydNk y;D jrefqefrvJ
aoG;rqH;k cif
rD;uke,
f rf;ukef azsmaf jzaewJ*h w
D /
wcsKdUudp
opf&Gufa<uovdk
a<ujyvdYk r&bl;/
vlom;qefovm;? vlom;rqefovm;
olq
Y ikd u
f av;udk Munfh
pD;u&ufaomufw,f
pD;u&uf ra&mif;bl;/
udk,fysKd;wJhyef;? udk,frerf;bl;
Zmwfwo
l m;rpm;bl;
oHo&m 28
udk,fhtjzpfudk,fcH
tJovdk pHc/hJ

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

aq;vdyjf zwfawmh
uGr;f u yg;pyfrmS
wcsKdUaeYawG
ud,
k b
hf ufu tpGr;f ukejf yifqifxm;ygvsuf
wpfpufrS 0ifrvmbl;
avmurSm t&if;Bu;D wdik ;f tjrwfBu;D zdYk
rused ;f aobl;/
urmajray: us;D awGNyKd wt
hJ cg
igaw;qkrd ,f
wpfckckrsm;NyD; wpfckckenf;wJhaeYrSm
uAsma&;w,f/
ighb0
ightEkynm
0,fvt
kd m;rsm;ayr,fh
ra&mif;cJb
h ;l /
/
[ife&Drkd;

80

81

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

ubl ; vf N rd K Uawmf a y:u aw;oH


vSwpfrsufESm
,Ofwpfu,
kd v
f ;kH ... wJh
ndK Uiifp,
JG w
l wfaom tjyKH ;uav;eJY
Nred Nf red ,
f u
S ,
f u
S Bf u;D uvdu
k pf rf;yg rde;f rvSav;&JU/
ESpf&Snfvrsm;
0wfzkH m;zm;Bu;D awG&UJ atmufrmS
igwd&Yk UJ tvSw&m;awG
qdwo
f Ok ;f cH&wmr[kwv
f m;/
a[m'DrmS igwd&Yk UJ apmif;oHav; ...
a[m'DrmS igwd&Yk UJ AHo
k aH v; ...
a[m'DrmS igwd&Yk UJ ESo
J aH v; ...
olY0dnmOfeJYom
vma&mufw;D cwfazsmaf jzae&SmwJh
ywvm;q&mav;uawmh
wmvDbefawG&UJ uGyrf sujf cif;udk cHc&hJ &Smaygh/
tk;d ... wl&,
d moHqw
d o
f Ok ;f cJ&h wJh NrKd UawmfBu;D
igwd&Yk UJ aw;oHrmS vGev
Yf ;l Ed;k xayavmh/
td;k ... rkwq
f w
d u
f sipf ,
G &f w
d x
f m;wJh udv
k al csmiJh
oifah w;oHrmS oifEh rS av;vnf;
jrL;jrL;oGuo
f u
G u
f vdaYk ygh/
td;k ... rkwq
f w
d u
f sipf ,
G &f w
d x
f m;wJh udv
k al csmiJh
oifah w;oHrmS NrKd Ursu&f nfawG vQx
H u
G o
f mG ;atmifom
oDusL;vku
d yf gawmh/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'g[m vif;yGirhf &I UJ aw;oHvnf; jzpf&UJ


'g[m vGwaf jrmufr&I UJ wHy;kd c&mrIwo
f v
H nf; jzpf&UJ
tk;d ... NrKd UawmfBu;D
oifEh v
S ;kH onf;yGwt
f rd rf mS
igwd&Yk UJ aw;oHawGeo
YJ m
wyGuyf u
G pf ;D tefavmh/
/
atmifqk

82

83

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

y&d a bm*rsm;
olt
Y rd af *[m wcrf;wem;vSyatmif
tjrw
J rf;? ol ae&mcswwfw,f/
tdru
f akd &mufz;l wJh vlBu;D vlaumif;wdik ;f u
wtHw
h Mo cs;D rGr;f cef;zGi&hf avmufatmif
ol awmfw,f/
uEkwyf ef;eJY a&S;a[mif;xkid cf akH wGu
olu
Y kd rif;rsK;d rif;EG,w
f pfa,mufvYkd txifa&mufapw,f/
xkid af eusox
Yl ikd cf &kH UJ tay:wnfw
h nfh eH&rH mS awmh
trJvu
kd af oewfeYJ acgif;ygwJh usm;a&cGBH u;D u
olajymorQ pum;vH;k wkid ;f udk tav;teuf jzpfapw,f/
olpak qmif;xm;orQ yef;csu
D m;tm;vH;k
b,forl S rjrifatmif odr;f xm;avh&w
dS ,f
vkdtyfrS {nhfcef;eH&HrSm wpfcsyfcsif;csdwfqGJ
'gu ypfrw
S u
f kd wpfcsuw
f nf;eJY rSeaf tmifypfwwforl eS ;f
olpY rG ;f &nfeYJ olyY nmudk odomapw,f/
jyemawG olajz&Si;f wJt
h cg
pmMunfch ef;xJrmS olawGUqHw
k ,f
tcef;ywfvnfu pmtkyAf D Bkd u;D awGxrJ mS awmh
olt
Y wGuf qifajcqifvufawGukd
tu&mpOftwkid ;f pepfwus pD&x
S m;w,f/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

qif0ifatmufu &Sm;yg;*rke;f awGeYJ


0&efwmrSm csw
d q
f x
JG m;wJh opfcrG sK;d pHu
k akd wmh
jzpf&yfreS af wGqu
D ae tmHv
k n
S phf m;zkt
Yd wGuf
wefz;kd Bu;D Bu;D ay;Ny;D olpak qmif;xm;w,f/
olt
Y oH;k taqmif y&dabm*awGxrJ mS awmh
uRerf [m aps;taygqH;k jzpfvrd rhf ,f
aeYbuf? rD;zdak csmifxrJ mS
nbuf? olt
Y yd cf ef;xJrmS
pepfwus olae&mcswwfw,f/
olb
Y ufuvnf; awG;aevdrrhf ,f
olt
Y oH;k taqmif y&dabm*awGxrJ mS
olu
Y ?kd oHo,rsuv
f ;kH eJY jyefMunfw
h wfwmqdv
k Ykd
uRerf wpfa,mufwnf; &Sv
d rd rhf ,fv/Ykd
'gayrJh uRerf &JU a'goeJY aMuuGrJ aI wGuakd wmh
pum;vH;k awGtjzpf b,fawmhrS
ajymif;vJcGifh r&cJhbl;
olaY &S;a[mif;ypn;f awGay:u
tufaMumif;&mawGvakd ygh
jyifqifvu
dk v
f Ykd wefz;dk avsmo
h mG ;rSmrsK;d udk
ol rvkv
d m;bl;/

84

85

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'DtwGuv
f ?J tm;vH;k olppD OfNy;D om;yg
ESpaf ,muftyd cf w
k if&UJ jywif;aygufbuftjcrf;udk
uRerf twGuf oD;oef?Y olay;xm;w,f
vrif;udk tcsed t
f MumqH;k ? tvSq;kH jrif&wJh
tdraf *[m&JU taumif;qH;k jywif;aygufaygh
emMunf;csuw
f ikd ;f udk uRerf ajymjyvku
d w
f t
hJ cg
vrif;uvnf; em;vnfaMuuGpJ mG ? ESpo
f rd ahf y;&Smw,f
uRefr&JUrsuf&nfeJY? uRefr&JUcEmudk,fudk
olaY &mifjcnfawGeYJ yGwo
f yfay;&if;aygh/
'Dvedk yYJ ?J vrif;qDa&mufomG ;wJh vQKUd 0Supf um;awGukd
wjcm;b,forl S rMum;Edik af wmhb;l
ckwifwpfzufjcrf;u tarSmif&yd x
f rJ mS awmh
ol? ESpEf pS Nf cKd uNf cKd uf tdyaf rmusaew,f
vrif;eJY uRerf udk ausmckid ;f &if;eJaY v/
jrifhrdk;atmif

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rsuf & nf v G , f w J h t a&mif


uReaf wmfu tJ't
D aMumif;yJ pOf;pm;wwfw,f
cPav;yg
(15) rdepftwGi;f "mwfyw
kH pfy&kH w,f
tom;rygbl;
ajymawmhvrd v
f rYkd &bl;wJh
rsuv
f ;kH (jyL;us,w
f hJ rsuv
f ;kH awGw)hJ
opf&u
G af wGu t&rf;a<uNy;D t&rf;at;cJaew,f
nDtpfu?kd rdwaf qG? oli,fcsi;f uawmh
tarSmifukd wpf0ufcsNy;D
toHrxGub
f J aexdik Mf unfzh Ykd ajymw,f
uReaf wmft
h wGuaf wmh
aeYpOfo;kH a0g[m&awGu ysi;f zdaYk umif;w,f
wpfaeY
arsmaewJh taygufwpfaygufukd pdwx
f jJ yefoiG ;f &if;
&ifqdkifMunfhw,f
uReaf wmft
h aMumif; wpfaMumif;rS rygbJ
taMumif;ygcJw
h hJ cspo
f al wG&UJ
oufwrf;u wnfw
h nfrh oGm;bl;
tcsed rf w
D m;qD;jcif;u a&m*gudo
k ufomapjyefw,f
ausmeHygwfwpfck
a&SUrSm jrifae&wJheH&Hu
pum;tqef;awG jyefvmw,f
(w v & r t r b)
zwfp&mpmtkyaf wGrvkb
d ;l
em;axmifp&moDcsi;f awGrvdb
k ;l
tck...Munfh

86

87

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

vlwhJ
ajymrxGuw
f hJ pum;wpfceG ;f eJY
vrf;xJrmS
r&Sw
d hJ Zmwfvrf;udk
wpf0ufziG chf sv.Ykd ../
[def;jrwfaZmf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

nD t pf u d k r sm;
igwdkYwpfawG
uRrf;ypf0ifcJhMu
uRrf;ypfxGufcJhMu
rsufESmzHk;pGyfcJhMu
rsufESmcsif;qdkifcJhMu
vufwpfzufjywfcJhMu
vufqEJG w
I q
f ufcMhJ u
trJvdkufovdk
acsmif;ajrmif;wdu
k cf u
dk Mf u
td;k acgif;awGvkd
udk,fhtwdwfudkcsdwfcJhqGJcJhMu
aeyl&if acR;xGuMf u&w,f
rkd;&Gm&if t&TJcHMu&w,f
ESi;f us&if vufyu
kd Mf u&w,f
OD;xky&f o
dS al wGvnf;vmxdik Mf u
OD;xkyrf &So
d al wGvnf;vmxkid Mf u
zdeyfjywfcJhMu
xD;aysmufcJhMu
rsuf&nfusatmif&,fcJhMu
rsuf&nfusatmifidkcJhMu
vrf;om;awG{nfo
h nfjzpfomG ;atmif
El;eyfcJhMu
ajcrNrJvufNrJcJhMu
vufrNrJajcNrJcJhMu
cPcP&efjzpfNyD;
cPcPjyefac:cJMh u

88

89

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

wpfcsdefrSmawmh
33 vrf;xJu
tk;d ypftrd yf pft;kd pm;zufawGtaMumif;
td;k ypftrd yf pft;dk aomufzufawGtaMumif;
aESmif;vlawGuadk jymjy&OD;r,f/
/
0dkifcsKd

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

jrpf a ,mif a ,mif


0efwifoabFmBu;D awG wa&GUa&GU
jrpfuakd wmhu,
kd rf jrif&ao;bl;aygh/
[kv
d rS ;f vSr;f urwf&yf
vlwpfa,muf wpfpw
kH pf&mudak tmfae
vufEpS zf ufuykd g;pyfab;rSmpkumNy;D
toHub
kd ,favmufBu;D us,af vmufatmif
tm;pdu
k x
f w
k v
f iT v
hf u
dk rf vJ
ud,
k u
f awmh atmfaewmudyk &J yd rf Nd y;D
bmoHudkrSrMum;&
a0;vGe;f vdv
Yk m;qdak wmhvnf; ra0;ygbl;
em;awGyif;Nyv
D m;qdak wmh ryif;ygbl;
'Dvydk gyJ atmfou
l atmfNy;D
Mum;olurMum;&wm
tJ't
D eD;ta0;awGeYJ
tJ'eD m;aumif;raumif;eJY
tNrw
J rf;roufqikd b
f ;l wJh
avoHw;D wd;k yGwo
f yf
ud,
k ahf b;rSm&yfaewJw
h pfpw
kH pfa,mufuajymw,f
jrpfuakd wmhu,
kd rf jrif&ao;bl;aygh/
jrpfuakd wmhu,
kd rf jrif&ao;bl;aygh
olu
Y o
kd o
H ,eJMY unfv
h u
dk w
f ,f
odovdv
k o
kd ad ,mifa,mifwpfpw
kH pfa,mufqw
kd muvnf;
rsuv
f ;kH utuef;vdak MumifawmifawmifeYJ
ajcaxmufu0g;vH;k Bu;D vkad wmifw
h if;wif;eJY
ud,
k t
hf jrifuo
kd o
d mG ;ovdyk J
rsuv
f ;kH qkw
d mvnf; tcgcyford ;f jrifzrYkd [kwf
ajcaxmufqw
dk mvnf;tcgcyford ;f oGm;zdrYk [kww
f hJ

90

91

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

xyfajymjyefawmhw,f
jrpfuakd wmhu,
kd rf jrif&ao;bl;aygh
oabFmBu;D awGwa&GUa&GUa0;/
awmfygNyu
D mG
a[m'D ...oJaomifpyfawGrmS
naecg a&vmrcyfawmhygbl;
rif;wdjYk rpfawGu arSmq
f efveG ;f w,fvYkd
ajymNy;D ud,
k jf yefchJ /
/
pef;OD;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

Nrd K Ud k i f ; &J U acgif ;


uHMurm\xyfc;dk twGi;f
yke;f uG,af eonfrh sO;f wpfaMumif;\arvtwGi;f
(OD;acgif;wpfv;kH )
xyfrHykef;uG,f0ifa&mufvkYdaecJh/
xGef;yprf;oyfrI\a&mifh&JzG,faeYi,fi,frsm;
wpfa,mufuykd u
kd pf ;kd idu
k v
f ufwrH sm;
vIdif;ykwfovdk'va[mpD;0iftaxG;vdkufrsKdcscJh&
rk;d pufw\
Ykd arG;&eHrY sm;
oJw&Sy&f yS Ef iS ;f wpfaygufEiS yhf ef;yGiahf wmifwef;rsm;
rluGJtrsKd;rsKd;\t&dyft>ruftjzpf
&ifcGifwpfavQmufpdrf;ndKpGmtvif;odkcJh/
qefcgusaernfh rsO;f v,faumif
pdwu
f ;l pdwo
f ef;rsm; td;k jzLaqG;csed f
pOf;vJtyd rf ufw\
Ykd oa&csyv
f mT wdt
Yk m;
ausmufjzLom;rsm; NyKd ysuNf rKd Udik ;f OD;acgif;wpfv;kH pD
wGif;wl;jrKyfESHcJh&aygh /
jzLrGef

92

93

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

aoewf o rm;
ar;cGe;f awGcsn;f xnfx
h m;wJh uReaf wmhaf oewf
b,ftajzudkrSrxdrSefcJhbl;/
l;l;oGyo
f yG w
f w
d q
f w
d cf hJ
azaz? ararESiphf yH ,fyiG rhf sm;
va&mifjzifhrdom;pkqefcJhygw,f/
ta0;uyHkjyifwpfyk'f&eHYrSm
tcif;jzpfymG ;&mteD;
rD;awmifwpfv;kH vdb
k 0awGaygufuMJG uygovm;/
taotcsmqH;k rke;f cJo
h rQ
ESv;kH wke&f ifcek af umifrav;0if;yjzLazG;rI
&iftxdq;kH vif;cJyh govm;/
uReaf wmfypfrw
S q
f D
bmtoHev
YJ rS ;f cJo
h vJ
eH&q
H u
D vif;EdaYk wGomodwt
hJ oH
vufwnfhprf;orQ
tvGv
J t
JG acsmaf csm/f
vufnKd ;av;udak uG;Ny;D
pdwu
f awG;xkwrf w
d hJ
ar;cGe;f
b,ftajzudk
rSrxdrSefcJhbl;/
wdk;aESmifrdk;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rD ; uG i f ;
rD;udak wGU&Su
d wnf;upvdYk
tcktcsdefxduRefawmfwdkY
rD;eJu
Y if;uif;&Si;f &Si;f raeEdik af wmhb;l /
vlYb0qdkwm
rD;wGi;f xJupwifNy;D
rD;oN*K [pf ufxrJ mS tqH;k owf&rSmvm;/
rdwaf qGrw
I x
f w
k v
f u
kd w
f hJ
aq;vdyrf ;D ck;d utp
Zmwfvu
kd w
f pfa,muf
[efygygav;eJrY w
I x
f w
k v
f u
kd w
f hJ
aoewfajymif;0u rD;ck;d wef;av;tygt0if
wdu
k af v,mOfujzKwcf sr,fh avmifr;D txd
tm;vH;k udk
txdwfwvefYapmifhMunfhae&w,f/
tck uReaf wmfuRerf wdu
Yk adk vmifaewJrh ;D awGuawmh
rD;udv
k o
l m;awGrawGUcifuwnf;u
olt
Y vkv
d v
kd &kd NdS y;D om;rD;awGaygh/
rsKd;rif;ndef;

94

95

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rk q d k ; r&J U puf b D ;
vifjzpfoleJY
b0jcm;oGm;wJah eYup
wpfcsdefu
(olcY ifyeG ;f &JU'kw,
d tazmf)
ckawmh
yifu
h al wGpw
d w
f ikd ;f usord ;f ydu
k o
f mG ;/
rdom;pk
tpmtdru
f av;xlrwfzx
Ykd uf
vifom;eJt
Y wl
jrK yEf v
HS u
kd &f wJah q;zd;k 0g;c
aemufb0twGuf tyfEcHS p&dwf
(pdwfysufr,fqdkvnf;pdwfysufp&m)
pdwu
f ;l awGtaygifq;kH cJw
h mrsm;Ny/D
onfwpfouf
olb,fawmhrpS ufb;D rpD;awmhygbl;wJh
qH;k jzwfcsu'f ;kH 'H;k csvu
kd w
f ikd ;f
vifr&SdwmeJY
pufb;D uav;wpfp;D awmifr&Sad wmhb;l qdw
k hJ
ywf0ef;usit
f wif;tzsi;f udv
k nf;
olu
taMumif;jyacgif;pOfawGeJYkyfzsuf
*kPo
f u
d m twGuu
f muG,af ecJah o;w,f/

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

wu,fu
olt
Y rd Of ;D ewf&UJ tarG
cvkwrf ESyd &f bJ toHjrnfwwfwu
hJ av;awGuawmh
(tJonfph ufb;D ud)k
naepmrJph m;yGaJ y:udMk unfrh w
d ikd ;f
aygifrkefYtrSwfeJY
oif;&nfvGif

96

97

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

bk & m;BuD ;
&ifjyifawmfay:
qnf;vnf;oHav;awG tuif;wNzKd uNf zKd u/f
oHa0*uvnf; tnmvG,w
f ,f/
ocFg&uvnf; tnmvG,w
f ,f/
olwYkd aexkid cf ahJ Mumif;
,Of,Ofaus;aus; zGUJ oDEidk cf MhJ u&JU/
rESpfutwkdif;ygyJ/
ud,
k u
f oJvrf;av;twdik ;f avQmufcw
hJ ,f/
aqGNidrf;aomf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

usD ; uef ;
olt
Y oHu zrf;qky&f cufwjhJ y'g;
orHwvif;ay:vGwu
f somG ;wJah oewfwpfvuf
olxyso
H mG ;awmh
0kef;'dkif;usJNyD;usefcJhwJhopfudkif;
olt
Y om;ta&u
yg;eyfzswfvwfjcif;
olv
Y ufarmif;rSmxd;k xm;wJah q;rifaMumifu
trsKd;udkxd&ifrcsdatmifemwwfol
olt
Y onf;ESv;kH u
vlomG ;vlvmrsm;wJyh vufazmif;
olysH0JaewJhtEkynmu
aeqDviT yhf pfvu
dk af om
teufa&mift0wfwpfp/ /
armifzDvm

98

99

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rd k ;
aumif;uifwpfcv
k ;kH rIid ;f rIejf ym&D wdryf vD
aumfeEYD w
I cf rf;rSm pHy,fyef;yGiw
hf &hJ moD
uAsmq&m armifprd ;f eD&UJ rlyikd ef mrnf
om;orD;qk;d awG tm;vH;k &JU tarhrsu&f nf
wpfavmuvH;k pdr;f pdv
k ef;qef; ajryx0D/
jrifhOD;OD;jrifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rd k ;
vmr,fvcYkd sed ;f xm;vsuef YJ
wu,fwrf;awmh a&mufrvmcJb
h ;l
olrvmvdYk jyefr,fqu
dk mrS
a0gceJ qkid u
f ,fp;D Ny;D a&mufcsvm/
rif;terf;awG igrcHEidk b
f ;l Murf;vScsnhf
igjyeferf;awmhvnf;
uav;wpfa,mufvdk acgif;udk 0Sux
f m;vd/Yk
rif;xufarmif

100

101

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

arS m f o pf y if
us;D uef;awmif;arSmuf rsuv
f ;kH awG
ighu,
kd x
f nfay: ckeq
f G ckeq
f G
ta0;ajy;tdyrf ufawG ajcoHvzkH Ykd
ighudk,f
igjyefnKd Uae& .../
/
armifeDrGef

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

yef ; csD
El;nHv
h v
Ykd m;
wtm;emusiv
f eG ;f vdv
Yk m;
ydawmufyiG u
hf av;awG
wzGzJ aJG <uaewJh jrifuiG ;f xJ
xD;aqmif;Ny;D jzwfoef;aewm/
tmHu
k pkd Nk y;D pnf;vdu
k zf Ykd
igud;k uG,w
f hJ BuKd ;pudrk jrifEikd f
olt
Y vif;u rsupf rd eI w
f ,f/
rkd;a0;

102

103

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

td r f u G i f ;
tcef;xJrSm
ajc&nfwl txD;userf I
tjyifrSm
'ef0,fw,f
aMu;0,fw,f? owK0,fw,f
Avmpmtkyf0,fw,f
uAsmpmtkyfr0,fbl;/
'Davmufxad [mif;ae&atmif
t&ifnu taMumif;vnf;r[kwcf hJ
wpfaeYcif;vH;k
*d;k orm;r&Sw
d mawmif
ighqrD mS vnf; abmvH;k r&Sb
d ;l /
atmifckdifjrwf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

104

ysif ; p&maumif ; wJ h a eY u iS u f w pf a umif t aMumif ;


bmyJajymajym
ckjd ymav;rSmawmify&H w
dS ,f/
olt
Y awG;[m
qefz&efppuo
kd mG ;wJh oabFmay:rSmaygh/
'g '*HNk rKd Uopfuo
kd mG ;wJh bwfpum;vm;vdYk
wpfa,mufu vufwaYdk r;awmh
aeYv,fcif;Bu;D rl;aewJv
h v
l kd
olaY jcvSr;f awG rSm;aewm
ab;vlawG jrifomG ;aygh/
tmacgifawGajcmufvu
kd w
f m/
oHy;kH udak umfcu
G ef YJ acgufNy;D atmfa&mif;wJh
a&cJa&wpfq,fz;kd aomufNy;D
jywif;aygufujrif&wJh wdraf wGukd Munfah erdw,f/
aMomf ...igrSm;oGm;NyD
'g ird;k &dyaf csmif;jzwfwhJ wHwm;Bu;D yJ/
a&mufygNyD a&mufygNyD
rpwm um;vf'if;epfa&
BudKprf;ygawmh
usKyaf jcaxmuf ajray:csvu
kd yf gNy/D /
aZmfxdef

105

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rD ; t<uif ;
udk,fhvdyfjymu
0if;kd pGe;f oGm;wJh ol&aJ umif;/
zdeyfvkd uRwfusefcJhwJh udk,fhkyfudk,fhcEm
ud,
k [
f m "m;aoG;ausmufy/J
ud,
k o
hf rkid ;f ud,
k af &;&wm
vdyfjymroefYbl;
ud,
k ahf emufausmvnf; ud,
k rf ,Hb
k ;l
usmyGwo
f H w&Tr;f &Tr;f [m
tI;d csi;f xyfaewJh aeYx;l aeYjrwfvm;/
wpfa,mufwnf;aiGU&nfzUJG vkYd
wpfa,mufwnf; wpfarQmw
f pfac:
raoHw
k r,f pD;u&ufwpfvyd yf /J
om;wpfux
kd ;dk okwaf wmhr,fh us;D uef;ES,f
rd;k om;awG
ud,
k b
hf 0tay: acsmif;ajrmif;vd/Yk /
MunfaZmfat;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rl q ,f N rd K U
vlawGyso
H ef;aeMuyHrk sm;
puf0dkif;rsm;? axmifhrSefrsm;? rsOf;ajzmifhrsm;
raeYuvdk Bw*d u
H syrkH sm;/
pD;u&uf rD;ck;d aiGUvdk awmifwef;awGukd ai;arm&if;
]wHck g} wpfcu
G ?f a&pdraf cgufqw
JG pfyJG
NyD;rS
tvGr;f rkid &f pS &f mausmw
f pfb;l /
a&r&Sv
d Ykd rjzpfwhJ urmBu;D rSm
,Ofaus;rIukd a&vkyd J tNrw
J rf;vdt
k yfc/hJ
olYESvHk;om;udk udk,fjrifcJh&if
udk,fhESvHk;om;udk olyGwfoyfrdrSmyJ/
acwfay:txyfjrifw
h u
dk af wGvdk
,HMk unfrq
I w
kd mem;vnfciG v
hf w
T jf cif;awGeYJ
wnfaqmufNy;D rS
armhMunfh&wJhwdrfawGudkiHkYMunfh/
cs,&f aD wGvw
S ,fqw
dk m ESpaf ygif;&maxmifcsND y;D odygw,f/
ajyjrifh

106

107

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

emembm0pmtk y f
uav;oif yx0D0ifpmtkyrf mS igzwfcw
hJ ,f
vlo
Y rdik ;f wpfew
H pfvsm;rSm igzwfcw
hJ ,f
rId;rIefrIefeJY o&ufyiftkyftkyfrSm igzwfcJhw,f
yifv,fwpfaMum pkeq
f efarsmaewJh ESpu
f mvawGrmS igzwfcw
hJ ,f
raxG;Ekid rf rsKEd idk f tjzpftysuaf wGrmS igzwfcw
hJ ,f
pH;k pH;k epfawmhr,fh 2 rdepf tvkrd mS igzwfcw
hJ ,f
ewforD;yHjk yifeYJ N*Kd [w
f o
k wif;awGrmS igzwfcw
hJ ,f
taMumifu
kd w
f wfwhJ uHMurm&JU axGjym;rIawGrmS igzwfcw
hJ ,f
tykycf aH q;eJY pD&ifxm;wJh b0auGUcsK;d awGrmS igzwfcw
hJ ,f
c&rf;&ifah &mif uwDy gum;vdy&f UJ wdik zf ;kH aemufu,
G rf mS
igzwfcJhw,f/
igzwfcJhygw,f
igzwfcw
hJ mawGuawmh trsm;Bu;D rS trsm;Bu;D /
cGifhvTwfyg
tck jyefajymjyzkYd BuKd ;pm;awmh
ruRwv
f w
G af o;wJh emembm0 Nyw
d m wpfaumifvkd
vlawGMum;atmifoad tmif ighrmS vkyaf qmifEidk pf rG ;f r&Sd jzpf&w,f/
cifatmifat;

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

bk & m;ocif e J Y u yG J
tJh'DuyGJrSm
AHek u
YJ acsonf ndx
m;wJh wifqufryI gw,f
cHpm;rIepYJ um;vH;k ndx
m;wJh zefw;D rIygw,f
aiGaMu;eJY ukwt
f us ndx
m;wJh ,Ofaus;rIygw,f
wa,meJY ndx
m;wJh rD;avmifryI gw,f
0Hyak vGe'YJ ed cf J ndx
m;wJh pm;aomufryI gw,f
vdief YJ zJcsyf ndx
m;wJh qmavmifryI gw,f
usr;f pmeJY ukPmawmf ndx
m;wJh vlowfryI gw,f
tJ'DuyGJrSm
igeJY wapwpfaumif ndx
m;wJh oabmwlnrD yI gw,f/
tJ'DuyGJrSm
igutjyifbufrmS &yfMunfah eNy;D
wapwpfaumifu ighae&mrSm 0ifa&mufuckeaf ecJah ygh/
tJ'DuyGJrSm
bk&m;ocifeYJ urmBu;D ndx
m;wJh zH;k uG,rf t
I m;vH;k
azmfxw
k Ef ikd cf w
hJ ,f/
/
ydkif

108

109

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

twd ,0k w d tw K y w d
tif; ...
vlxpk ed 0f if;? armifarmifaZ,swu
Ykd
nnf;wm rBuKd ub
f ;l As
odaYk omf ...
acwfay:uAsmqdw
k m nnf;csi;f wpfrsK;d yJ
(uReaf wmfxifwmaemf ...)
1/ a&xJxdk;pdkufus
*syefppfav,mOfysufwpfpif;u
uReaf wmfvmcJw
h ,fvYkd
uReaf wmft
h arudk uReaf wmfu tdyrf ufay;owJh
[kwv
f rd rhf ,f ...? tJ't
D ukov
kd af Mumifh
'Db0rSm qif;&Jaewmvm;/
2/ aiGig;aomif;wpfcgrS rudik zf ;l bl;
aeYpOfxrif;td;k tajrmufeYJ ypfcs&w,f/
3/ pma&;&if Professional a&;
taysmw
f rf;a&;&if &Sit
f aysmw
f rf;yJ jzpfaerSmayghvYdk
NrKd Uolwpfa,mufu tajymrSm ...
awmom;wpfa,mufu [m;av&JU .../
4/ wdik ;f jynfBu;D a&Twikd ;f jynfjzpfatmif
jynfov
l x
l k aiGvx
l jk zpfatmif
pdk;jrifhodef;u
vGwv
f yfa&;ausmufwikd Bf u;D udk uavmifvyk af &;aewm .../

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

5/ owde YJ odik ;f ynmrSmawmh


"m;ig;vufeYJ vlq;kd udk
td;k wjcm; tom;wjcm; 0g;pm;ypfvu
dk rf ,f
(ud,
k &f nfaoG;wD;vH;k trSwf 56)
6/ avmuBu;D rSm
ud,
k &f nfaoG;wJv
h cl sn;f ygyJAsm ...
a&TOa'gif;? '*kew
f m&m? yg&*l? armifomEd;k ?
a'gufwmoef;xGe;f ? atmifa0;
ud,
k &f nfaoG;wwfrv
S nf; pma&;q&mjzpfwm ...
(jiif;Ekdif&if jiif;prf;yg)
7/ tPkjrLAH;k eJY xkwmawmif
yk;d [yfqw
kd ahJ umifu raobl;As
zk|avmu "ar[d ...? *gxmtNriJ g&Gw\
f /
8/ t,f'w
D mawG rsuEf mS Bu;D &m [if;zwfygvGe;f vdYk
jyifopfrmS oGm;Ny;D yvwfpwpfqm*s&D tBu;D Bu;D vkycf hJ
[kwu
f hJ 'DuAsmygrSmaocsm ...? [J [J/ /
pdk;jrifhodef;

110

111

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

b* ' uf o m;uAsmq&m
(u)
oJEaHG wmudk acgif;tH;k vdYk
uAsma&;zdYk vljzpfvmol/
cg;oD;emusirf eI o
YJ m
c&D;oGm;cJ&h ol vli,fwpfa,muf
olYorkdif;ol cGJpdwfrdwdkif;
ridrk ad tmif xde;f csKy&f if;u
tvkv
d pkd ;D usvmwJh rsu&f nfrsm;
taygufuq
JG ;kH
tus,af vmifq;kH
tjyif;xefq;kH a0'emawGeYJ
olYcspfjcif;[m AHk;tBuJcHcJh&/
(c)
wdrfpkdifawGvkd
NrdKU&JUvrf;awGay:arsmvGifh&if;
arSmq
f efwhJ rif;emrnfukd atmfac:aerdw,f
b*'uf/
wdrYk su&f nfpufawGukd
td;k cGuyf ef;uefawGaq;aMumzdYk pkaqmif;xm;w,fvm;
b*'uf/
aq;H?k pmoifcef;? 0wfjyKqak wmif;yGeJ YJ rdbrJah *[mrsm;
aoyef;awGrw&m;yGiw
hf ,f
b*'uf/
a&SUuzH;k aemufuay:
b,folb,f0g[m
va&mifukd pepfwus zsuq
f ;D cJo
h vJ

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

b*'uf/
pdwv
f nf;
'hx
D ufavp&mr&Sb
d ;l
pGeyf vGeyf ifawGvnf;
'Dx
h ufaop&mr&Sb
d ;l
b*'uf/
yguifudkb,fvkdzGifhzGifh
tvHub
kd ,fyv
kH iT v
hf iT hf
jrif;rdk&fawmifNzdKr,fhrmefrsKd;eJY
cg;roefolrjzpfvdkyg
b*'uf/
tk;d ... b*'uf
igwdb
Yk mtwGuf touf&iS o
f vJ
rar;eJY/
uAsmrJhwJhaeY[m
urmrJw
h ahJ eYvYkd ,Hw
k ,f
b*'uf/
b*'uf ... b*'uf
b*'uf ... b*'uf/
(*)
taygufuq
JG ;kH
tus,af vmifq;kH
tjyif;xefq;kH a0'emawGeYJ
olaY rwm[m
aemufwpfBurd f aemufwpfcg AH;k tBucJ cH &hJ /
EG,fpdrf;a0

112

113

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

'd k i f E k d a qmES i f h a wG U qH k j cif ;


uReaf wmfajymw,f
uReaf wmfn
h pm[m yvufazmif;vdk rmausmw,fvYkd
uReaf wmfah jcaxmufu tNrw
J rf;pdpk w
G af ewmyJvYkd
uReaf wmhq
f yH ifu txD;userf ;D awmufrsm; 'DZikd ;f ayghvYdk
tckacwf tdraf wGrmS rD;vif;zdk r&SMd uawmhb;l vkYd
aqmif;ub,fawmh ukerf mS vJvYdk
aEGub,fawmhaygufrmS vJvYkd ...
(q&m0efu
uReaf wmfZh mwfreS u
f kd em;rvnfb;l )
uReaf wmfu
prf;acsmif;av;vkd azmufxiG ;f jrif&wJh
obm0w&m;udck spw
f ,f
rjrif&wJh wefc;kd &Siv
f kd acgif;ay:u
N*Kd [w
f ak wGukd rke;f w,f
xdt
k cspf xdt
k rke;f rsm;udk
uAsmtjzpfzGJUqdkcsifygw,fvdkY
uReaf wmfajymcJw
h ,f/
/
a0;acgif

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

vl v wf w ef ; pm;aomursm;ES i f h we*F a EG a eY u d k
&if q d k i f j cif ;
igrzwf&ao;wJh owif;pmwpfapmiftwGuf
igra&mufz;l ao;wJh Edik if t
H wGuf
ud,
k rf mS pGu
J yfaewJh tvkyv
f ufrahJ &m*gtwGuf
apmifah eus bwfpum; rSww
f ikd t
f wGuf
we*FaEGaeYwpfaeY
igha&SUa&mufvmw,f
bmyJjzpfjzpf
vlYb0u
bmrSr&Sw
d hJ NrKd UBu;D wpfNrKd UeJw
Y w
l ,f
igaewJhbef*vdku
ppfab;ppf'PfcaH e&wJh awmifuek ;f wpfcv
k kd
tD&wfuMkd unfNh y;D
oHa0*&w,f
tJ'aD eYuvlajcwdwv
f Ykd
vrf;"mwfr;D awGvnf; rSw
d v
f Ykd
tm;vH;k Ny;D oGm;rSmygwJh
vG,v
f ,
G u
f av; aumufcsucf sw,f
bmyJjzpfjzpf
vlqw
kd m tajctaeawGay:wnfNy;D
pufyk w
f pfyk v
f nf; jzpfomG ;Edik w
f ,f
&[Emvnf;jzpfomG ;Ekid w
f ,f
yGpJ m;vnf;jzpfomG ;Edik w
f ,f
bmyJjzpfjzpf / /
apw

114

115

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

ig;
'Db0tjyif
b,fb0u ydak umif;OD;rvJ/
ra&GUrvsm;
igwdNYk ird o
f ufaewm igwdu
Yk ;l cyfjcif;/
tajy;tvTm;
pdwu
f akd vQmv
h nf;
uk,
d u
f ayghroGm;/
wu,fwrf;
a&udx
k rf;xm;&aom yGichf syu
f wpfzufwnf;/
cifaZmfjrifh

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

rk q d k ; r&if x J u jrpf
naecif;xJ
uav;ido
k H xrif;&nfoeG cf s/
zGm&&mqHEG,fay:
yef;yGirhf w
hJ eG aYf MuaMupdwu
f ;l
txD;useftdyf&m0ifjcif;nrsm;eJY
wpfa&;Ek;d tarSmifxJ rsu&f nf&JT
oJo
h hJ u
Id o
f eH YJ nudk xkid Mf unfah eawmhw,f/
wjznf;jznf;
tvSqw
k ,
f w
k v
f mwJh oeyfcg;rJyh g;jyifay:
&ifxu
J i,fcspaf v
tvGr;f jrpfuav;aygh/
/
atmifESif;opf

116

117

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

vG , f t d w f
vG,ftdwfxJrSm
ukev
f yk q
f ufqaH &;
tydw
k efz;kd xkwv
f yk rf I
rD;ck;d eJaY oG;aMumawG&UJ
tem*wfawG&Sdw,f
ajrjzLaywJh ]vuf}awGu
urmBu;D wpfcv
k ;kH udk
vG,t
f w
d x
f x
J nfah y;vdu
k w
f ,f
vG,t
f w
d u
f kd vG,&f wm
vG,u
f o
l avmuf
vG,t
f w
d x
f u
J ypn;f awGukd
xde;f &odr;f &wm cufw,f
ckawmh ...
(vlwikd ;f vG,t
f w
d u
f ,
kd pf eD )YJ
uReaf wmfv
h ,
G t
f w
d u
f kd
EIu
d Mf unfv
h u
kd af wmh
atoifNrKd Uu em&Dysuw
f pfv;kH /
vIdif;xuf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

118

d k ; d k ; rsOf ; yg;yg;av; wpf a Mumif ;


d;k d;k av;yg
cspfolwdkY pGefYcGmwJhcg
ighrmS ,HMk unfrw
I Ykd NyKd qif;oGm;
rSwrf w
S o
f m;om; NrKd UESpcf gysucf hJ
ta0;rSmomwJv
h udk vGr;f &wmxuf
&ifxrJ mS xGe;f xm;wJh Mu,fuav; yso
H ef;oGm;wJt
h cg
jrpfaMumif;rsm; usK;d jywfvck ref;yJ
tpDtpOfrhJ pmrsuEf mS awG cyfjzef;jzef;vSeaf vSm&
pum;jzLyifajc&if;u zdeyfjzLjzLav;wpf&H
nDrav;u jyefrqif;vmcJb
h ;l
&eHYawG cl;r0 jzpfaecJhyHk/
oDcsi;f awGerYJ S vif;&wJh nuav;yg
ruAsmawmh&ifvnf; tdyrf ufawGxJ zJq
h if;&rSm
ig EIwo
f ;D wH;k wH;k eJY iSuw
f pfaumifb0
avudk jraeatmif rcReEf ikd cf hJ
wdik o
f aH tmifatmif ray;Ekid cf hJ
cyfa0;a0;aEGO;D qD cyfaES;aES;om ysEH ikd cf hJ
t0gwpfqeJY tjymwpfq? oef&Y iS ;f vSywJh tpdr;f a&mifu ighv*kd kd
yke;f cdpk &m jcKH yw
k af wmwef;rvkd
pdv
k jhJ ymwJh aumif;uifxufrmS
tvHEpS v
f uf &GuEf pS x
f nfeyYJ
tjyma&mifu arwm
t0ga&mifu ynm
'DZkdif;rSmvnf; dk;dk; oauFwvnf; dk;dk;
a[mif;ayr,fh rodk;wJh ESpfcsKdU0kdifuGJU/

119

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

olw&Ykd UJ okneJY wpfawG[m


ajcvSr;f wm jrefqef? tav;0ef ayghyg;
urmukeu
f s,o
f a&GU oGm;vmvdYk
ajcaxmufaygif; ig;&mygowJh
ighrSm csnfwdkifjrJwJh t&dyfwpfckeJY
ol 180 'D*&Dvn
S zhf Ykd wpfaeYwmMumr,f
cspo
f w
l pfa,mufukd arhypfEidk zf Ykd &ufwpfoed ;f Mumr,f
tcsed q
f w
kd m z,fxm;cJ&h if
pum;yifay: wufomG ;wJh nDrav;[m
wpfrygwJh oknd;k d;k awG pDcif;xm;wJh
rsO;f wef;yg;yg;av;wpfaMumif;
igh&ifxJ a[mif;roGm;Ekid w
f mu vGv
J aYkd ygh/
/
armifvif;&dyf

jrefrm acwfNyKdifuAsm vQyffwpfjyuf kyfykHvTm at'D 2003

120

You might also like