CHNG IX: H THNG VN CHUYN

KHNG KH
H thng phn phi v vn chuyn khng kh bao gm cc b phn chnh sau:
- H thng ng ng gi: Cp gi, hi gi, kh ti, thng gi;
- Cc thit b ng ng gi: Van iu chnh, t, ct, chc, vv...;
- Qut cp v hi gi.
Chc nng v nhim v ca h thng vn chuyn khng kh l cng c v phng tin
truyn dn khng kh qua x l cp cho cc h tiu th, khng kh ti, khng kh tun
hon v khng kh thng gi. V l do m h thng vn chuyn khng kh phi m bo
bn p, trnh cc tn tht nhit , m trong qu trnh vn chuyn, m bo phn phi kh u
n cc h tiu th vv...

9.1 H THNG NG NG GI
Trong h thng iu ho khng kh h thng ng ng gi c chc nng dn v phn gi
ti cc ni khc nhau tu theo yu cu.

9.1.1 Phn loi v c im h thng ng ng gi

9.1.1.1 Phn loi

ng ng dn khng kh c chia lm nhiu loi da trn cc c s khc nhau:

Theo chc nng
Theo chc nng ngi ta chia h thng ng ng gi ra lm cc loi ch yu sau:
- ng ng cung cp khng kh (Supply Air Duct - SAD)
- ng ng hi gi (Return Air Duct - RAD)
- ng ng cp khng kh ti (Fresh Air Duct)
- ng ng thng gi (Ventilation Air Duct)
- ng ng thi gi (Exhaust Air Duct)

Theo tc gi
Theo tc ngi ta chia ra loi tc cao v thp, c th nh sau:

Bng 9.1
Loi ng ng H thng iu ha dn dng
gi
Cp gi
Hi gi
- Tc thp
< 12,7 m/s
< 10,2 m/s
- Tc cao
> 12,7 m/s

H thng iu ha cng nghip

Cp gi
Hi gi
< 12,7 m/s
< 12,7 m/s
12,7 - 25,4m/s

Theo p sut
Theo p sut d ca dng khng kh trong ng ng ngi ta chia ra lm 3 loi:
ng ng c p sut thp, trung bnh v cao nh sau:
- p sut thp
: 95 mmH2O
- p sut trung bnh
: 95 172 mmH2O
- p sut cao
: 172 310 mmH2O
Theo kt cu v v tr lp t
- ng ng gi treo
- ng ng gi ngm
168

Theo hnh dng tit din ng ng

- ng ng ch nht, hnh vung;
- ng ng trn;
- ng ng van.
Theo vt liu ch to ng ng
- ng ng tn trng km;
- ng ng inox;
- ng ng nha PVC;
- ng ng polyurethan (foam PU).
Di y chng ta nghin cu c im v cu to ca hai loi ng ng thng hay s
dng trn thc t la: ng ng ngm v ng ng treo.

9.1.1.2 H thng ng ng gi ngm

ng ng gi ngm c xy dng bng gch hoc b tng v i ngm di t.
ng ng gi ngm thng kt hp dn gi v lp t cc h thng ng nc, in, in
thoi i km nn gn gng v tit kim chi ph ni chung. Tuy nhin chnh cc hng mc i
km trong ng ng gi cng gy ra nhng rc ri nht nh nh vn v sinh, tun hon
gi vv. . .
ng ng gi ngm c s dng khi khng gian lp t khng c hoc vic lp t
cc h thng ng ng gi treo khng thun li, chi ph cao v tun hon gi trong phng
khng tt. Mt trong nhng trng hp ngi ta hay s dng ng ng gi ngm l h
thng iu ho trung tm cho cc rp chiu bng, hi trng vv. . .
ng ng gi ngm thng s dng lm ng ng gi hi, rt t khi s dng lm
ng ng gi cp do s nh hng cht lng gi sau khi x l do m mc trong ng
ng, c bit l ng ng gi c hot ng lu ngy. Khi xy dng cn phi x l chng
thm ng ng gi tht tt.
ng ng thng c tit din ch nht v c xy dng sn khi xy dng cng
trnh. V vy c th ni ng ng gi ngm rt kh m bo phn phi gi u v tit din
ng ng thng c xy u nhau t u n cui.
H thng ng ng gi ngm thng c s dng trong cc nh my dt, rp chiu
bng.
Trong nh my dt, cc ng ng gi ngm ny c kh nng thu gom cc si bng ri vi
trnh phn tn trong khng kh nh hng n cng nhn vn hnh v my mc thit b trong
nh xng. V vy trong cc nh my dt, nh my ch bin g thu gom bi ngi ta
thng hay s dng h thng ng ng gi kiu ngm.
Ni chung ng ng gi ngm i hi chi ph ln, kh xy dng v c nhiu nhc
im. N ch c s dng trong trng hp bt kh khng hoc vi mc ch thu gom bi.

9.1.1.3 H thng ng kiu treo.

H thng ng ng treo l h thng ng ng c treo trn cc gi t trn
cao. Do yu cu i vi ng ng gi treo tng i nghim ngt:
- Kt cu gn, nhe;
- Bn v chc chn;
- Dn gi hiu qu, thi cng nhanh chng;
- D ch to v gi thnh thp.
ng ng gi treo c th ch to t nhiu loi vt liu khc nhau, tit din ng ng
cng c hnh dng rt khc nhau. ng ng gi treo cho php d dng iu chnh tit din
m bo phn phi gi u trn ton tuyn ng ng.
V vy ng ng gi treo c s dng rt ph bin trn thc t (hnh 9.1).

169

1
7
2
3
6

1- Trn b tng

5- Thanh st

2- Thanh treo

6- Bng thu tinh cch nhit

3- on ren

7- ng gi

4- Bu lng + ai c

8- Vt n

Hnh 9.1: Treo ng ng gi

Vt liu s dng
Vt liu ch to ng ng gi thng l tole trng km, inox, nha tng hp, foam nh
hnh.
Trn thc t s dng ph bin nht l tn trng km c b dy trong khong t 0,5
1,2mm theo tiu chun qui nh ph thuc vo kch thc ng ng. Trong mt s trng
hp do mi trng c n mn cao c th s dng cht do hay inox. Hin nay ngi ta c
s dng foam lm ng ng: u im nh , nhng gia cng v ch to kh, do c im
kch thc khng tiu chun ca ng ng trn thc t.
Khi ch to v lp t ng gi treo cn tun th cc qui nh v ch to v lp t. Hin
nay Vit nam cha c cc qui nh c th v chi tit v thit k ch to ng ng. Tuy
nhin chng ta c th tham kho cc qui nh cc ti liu nc ngoi nh DW142,
SMACNA. Bng 9.2 trnh by mt s qui cch v ch to v lp t ng ng gi.
Bng 9.2. Cc qui nh v gia cng v lp t ng gi
dy tn, mm
Cnh ln ca ng Thanh st Thanh ,
gi, mm
treo, mm
mm
p sut thp, p sut cao
trung bnh
0,8
0,6
25x25x3
F6
400
0,8
0,8
25x25x3
F8
600
0,8
0,8
30x30x3
F8
800
0,8
0,8
30x30x3
F8
1000
1,0
1,0
40x40x5
F10
1250
1,0
1,0
40x40x5
F10
1600
1,2
1,0
40x40x5
F10
2000
1,2
1,0
40x40x5
F12
2500
170

Khu gi
, mm
3000
3000
3000
2500
2500
2500
2500
2500

3000
F12
40x40x5
1,2
2500
Hnh dng tit din
Hnh dng ng ng gi rt a dng: Ch nht, trn, vung v van. Tuy
nhin, ng ng gi c tit din hnh ch nht c s dng ph bin hn c v n ph hp
vi kt cu nh, d treo , ch to, d bc cch nhit v c bit cc chi tit ph nh ct,
xuyt, chc 3, chc 4 vv . . . d ch to hn cc kiu tit din khc.

a)
b)
c)
d)
a- Ch nht; b- Tit din vung; c- Tit din trn; c- Tit din van
Hnh 9.2. Cc loi tit din ng ng
Cch nhit
trnh tn tht nhit, ng ng thng bc mt lp cch nhit bng bng thy tinh, hay
stirofor, bn ngoi bc lp giy bc chng chy v phn x nhit. trnh chut lm hng
ngi ta c th bc thm lp li st mng.
Bng 9.3. Qui nh v bc cch nhit
Loi ng ng
Cp gi
Hi gi
Kh ti Thng gi
Bc cch nhit
C
C
Khng
Khng
Hin nay ngi ta thng s dng bng thu tinh chuyn dng bc cch nhit cc
ng ng gi, bng thu tinh c lp ln ng ng nh cc inh m c gn ln ng
ng bng cc cht keo, sau khi xuyn lp bng qua cc inh chng ngi ta lng cc mnh
kim loi trng ging nh cc ng xu vo bn ngoi kp chp bng v b gp cc chng inh
li.
Cn lu s dng s lng cch chng inh mt cch hp l , khi s lng qu nhiu
s to cu nhit khng tt, nhng nu qu t th bng s c gi khng cht. Mt inh gn
khong 01 inh trn 0,06m2 b mt ng gi.
1
2

1- inh chng; 2- Lp bng thu tinh cch nhit

Hnh 9.3. Cch gn lp cch nhit
Khi ng ng i ngoi tri ngi ta bc thm lp tn ngoi cng bo v ma
nng
Cn lu cc loi ng ng gi no th cn bc cch nhit v dy tng ng bao
nhiu. Cc ng ng bc cch nhit bao gm: ng cp gi v ng hi gi. Cc ng
ng cp gi ti, ht x v thng gi khng cn bc cch nhit.
ng hi gi i trong khng gian iu ha khng cn bc cch nhit. Ring ng
ng cp gi i trong khng gian iu ho c th bc hoc khng tu thuc nhit v tm
quan trng ca phng. Khi khng bc cch nhit trn b mt ng ng kh mi vn hnh c

171

th ng sng, do nhit trong phng cn cao, sau mt thi gian khi nhit phng
gim th khng xy ra ng sng na.
Chiu dy lp bng th tinh cch nhit ph thuc kch thc ng ng v tnh nng
ca ng ng. Ni chung ng ng cp gi cn bc bng thu tinh dy hn ng hi
gi. ng ng cng ln, bc cch nhit cng dy. Chiu dy lp bng cch nhit nm trong
khong 2075mm.

Ghp ni ng ng
tin cho vic lp rp, ch to, vn chuyn ng ng c gia cng tng on
ngn theo kch c ca cc tm tn. Vic lp rp thc hin bng bch hoc bng cc np tn.
Bch c th l nhm c, st V hoc bch tn. Trc kia ngi ta thng s dng cc thanh
st V lm bch ng ng gi. u im ca bch ni kiu ny l rt chc chn, ghp ni d
dng, tuy nhin vic gn kt cc thanh st V vo ng ng gi kh khn v kh t ng
ho, nn ch yu ch to bng th cng. i vi cng trnh ln, vic lm bch V s rt chm
chp, kh t c tin yu cu.
1

1- Bch st V; 2- inh tn; 3- Gn gia cng; 4- ng gi

Hnh 9.4. Chi tit bch ni ng ng
ch to hng lot bng my, hin nay ngi ta thng s dng bch tn. Bch tn
c nhiu kiu gn kt khc nhau cho hnh 9-5 di y.

Hnh 9.5. Cc kiu lp ghp ng ng

Treo
Vic treo ng ng ty thuc vo kt cu cng trnh c th: Treo tng, trn nh, x nh .
Khi ni ng ng gi vi thit b chuyn ng nh qut, ng c th cn phi
ni qua ng ni mm kh chn ng theo ng ng gi.
- Khi kch thc ng ln cn lm gn gia cng trn b mt ng gi.
- ng ng sau khi gia cng v lp rp xong cn lm kn bng silicon.

9.1.2 Cc c s l thuyt tnh ton thit k h thng ng ng gi

Nhim v ca ngi thit k h thng ng ng gi l phi m bo cc yu cu c bn
sau:
172

- t gy n;
- Tn tht nhit nh;
- Tr lc ng ng b;
- ng ng gn, p v khng lm nh hng m quan cng trnh;
- Chi ph u t v vn hnh thp;
- Tin li cho ngi s dng;
- Phn phi gi cho cc h tiu th u.

9.1.2.1 Quan h gia lu lng gi cc ming thi v ct p tnh trong

ng ng gi
1). Quan h gia lu lng v tc gi ra ming thi
Nhim v ca ngi thit k h thng ng ng gi l phi m bo phn b lu
lng gi cho cc ming thi u nhau. Gi s tt c cc ming thi c kch c ging nhau,
lu lng gi ra cc ming thi bng nhau ta ch cn khng ch tc gi trung bnh cc
ming thi bng nhau l c.
Lu lng gi chuyn ng qua cc ming thi c xc nh theo cng thc:
Lx = fx.vx , m3/s
(9-1)
Lx - Lu lng gi ra mt ming thi, m3/s;
fx - Tit din thot gi ca ming thi, m2;
vx - Tc trung bnh ca gi ra ming thi, m/s.

2). Quan h gia ct p tnh trn ng v vn tc khng kh ra cc

ming thi .
Tc trung bnh vx u ra ming thi c tnh theo cng thc:
vx = gx/fx , m/s
(9-2)
Thc ra do b nn p khi ra khi ming thi nn tit din b gim v nh hn tit din
thot gi thc.
Theo nh lut Becnuli p sut tha ca dng khng kh (cn gi l p sut tnh Ht)
chuyn thnh ct p ng ca dng khng kh chuyn ng ra ming thi:
('.v x )2 = H , Pa
px po = .
(9-3)
t
2
px, l p sut tuyt i ca dng khng kh trong ng dn trc ming thi, N/m2;
po l p sut khng kh mi trng ni gi thi vo, N/m2;
H s thu hp dng ph thuc iu kin thi ra ca dng khng kh;
Ht - Ct p tnh ti tit din ni t ming thi , N/m2.
T rt ra:
1 2.H t
(9-4)
.
,m/ s
'

Theo (9-3) v (9-4) c th nhn thy m bo phn b gi cho cc ming thi u

nhau ngi thit k phi m bo p sut tnh dc theo ng ng khng i l c.
V vy thay v kho st tc ra ming thi vx (hay gx v tit din ca cc ming thi u
nhau) ta kho st phn b ct p tnh Ht dc theo ng ng xem xt vi iu kin no
phn b ct p tnh s ng u trn ton tuyn ng.
vx=

173

9.1.2.2 S phn b ct p tnh dc ng ng dn gi.

Xt mt ng ng gi, tc gi trung bnh v ct p tnh ca dng khng kh ti
tit din c ming thi u tin l 1 v H1 , ca ming thi th 2 l 2 v H2 vv... v ca
ming thi th n l n v Hn (hnh 9.5).
Tr khng thy lc tng ca ng ng l p
Theo nh lut Becnuli ta c:
.12
.2n
H1 +
= Hn +
+ pi
(9-5)
2
2

p 1
1

p 2
2

p n
n

H v
n n

H v
1 1

v2

Hnh 9.6. Phn b ct p tnh dc theo ng ng gi

Hay:

H n = H 1 + .

12 2n
pi
2

(9-6)

T suy ra:

12 2n
H = H n H 1 = .
pi
(9-7)
2
Thnh phn (21 - 2n)/2 gi l gim ct p ng.
Nh vy duy tr ct p tnh trn tuyn ng khng i H =0 ta phi thit k h
thng ng ng gi sao cho (21 - 2n)/2 - p = 0, tc l gim ct p ng bng tng tr
lc trn ng ng.
Ta c cc trng hp c th xy ra nh sau:
a. Trng hp (21 - 2n)/2 = p ta c Hn = H1: Ct p thu tnh ming thi u
bng ming thi cui. iu xay ra khi gim ct p ng bng tng tn tht trn tuyn ng.
y l trng hp l tng, tc v lu lng cc ming thi u tin v cui tuyn
ng s u nhau. Tuy nhin tt c cc ming thi c lu lng gi u nhau th phi tho
mn iu kin sau:
2
2
2
2
. 1 = . 2 + p1 2 = . 3 + p13 = ... = . n + p1 n
2
2
2
2
(9-8)
Tc l gim ct p ng t ming thi th nht n ming thi bt k ng bng tng
tr lc t ming thi th nht n ming thi . Hay ni cch khc, trong qu trnh chuyn
ng ca dng khng kh cn thit k ng ng sao cho gim ct p ng va b tn
tht p sut tng on ng.
T y chng ta c th suy ra c s thit k ng ng gi m bo phn b gi
u gia cc ming thi l gim dn tc gi dc theo chiu chuyn ng va gim
ct p ng gia cc ming thi bng tng tr lc trn on y.
b. Trng hp (21 - 2n)/2 > p hay Hn > H1
Gim ct p ng ln hn tng tn tht p lc trn tuyn ng.
Trong trng hp ny ta c ct p thy tnh pha cui tuyn ng ln hn pha trc,
gi s dn v cui tuyn ng.
Trng hp ny c th xy ra khi:
174

- Tc on u qu ln, nn p sut tnh bn trong ng rt nh trong khi tc

on cui nh. Trong mt s trng hp nu tc i ngang qua tit din ni lp cc ming
thi on u qu ln th cc ming thi u c th tr thnh ming ht lc to nn hin
tng ht kiu EJect. khc phc, cn gim tc on u, tng tc on cui. V th
khi lu lng dc theo ng ng gi gim th phi gim tit din tng ng duy tr tc
gi, trnh khng nn tc gim t ngt .
- ng ng ngn, t tr lc cc b nhng c nhiu ming thi hoc on r nhnh.
Trng hp ny tr lc p rt nh, nhng tc gim nhanh theo lu lng. khc phc
cn gim nhanh tit din on cui nhm khng ch tc ph hp.
iu ny c th gp trong trng hp v d di y. Trn mt on ng kh ngn,
b tr nhiu ming thi . Do lu lng thay i mt cch nhanh chng nn nu khng thay i
L
tit din ng ng th tc i = i gim rt nhanh, kt qu ct p ng cng gim
f
nhanh. Tuy nhin do on ng rt ngn nn pi rt nh, c th b qua. V vy ta s c H4 >>
H1 . Gi s tp trung v cui tuyn ng (trng hp A).
A)

B)

L (l/s)

MT1

MT2

MT3

MT4

MT1

MT2

MT3

MT4

L (l/s)

Hnh 9.7
khc phc cn tng tc on cui bng cch gim din tch fi ca ng ng.
Trong trng hp ny do pi 0, nn phi tng fi sao cho i 1 tc l:
L1 L 2 L 3 L 4
=
=
=
= i
f1 f 2
f3 f4
(9-9)
L
L
L
f
f
f
Nhng do: L 4 = 3 = 2 = 1 nn suy ra f 4 = 3 = 2 = 1
2
3
4
2 3 4
c. Trng hp (21 - 2n)/2 < p hay Hn < H1
Gim ct p ng nh hn tng tn tht p lc trn tuyn ng.
Trong trng hp ny gi tp trung vo u tuyn ng.
Nguyn nhn gy ra c th l:
- Chn tc on u qu nh, nhng ng ng qu di v khc khuu. Trong
trng hp ny gi khng nng lng chuyn ng n cui ng ng v tp trung
cc ming thi u.
- Tn tht ng ng qu ln: ng ng qu di, c nhiu ch khc khuu, nn tn tht
p sut qu ln, gim ct p ng khng b tn tht p sut.
- Tit din ng ng c gim qu nhanh khng tng ng vi mc gim lu
lng nn tc dc theo tuyn ng gim t, khng gim thm ch cn tng. V th ct p tnh
u tuyn ng ln hn cui tuyn ng.
V vy khi thit k ng ng cn phi ch :
175

9.1.2.3 S phn b ct p tnh trn ng ng ht.

Xt mt ng ng ht, tc trung bnh v ct p tnh ca dng khng kh ngang
qua tit din c ming ht u l 1 v H1 , ca ming ht th 2 l 2 v H2 ... v ca ming
ht th n l n v Hn .
Tr khng thy lc tng ca ng ng l p

p 1
1

p 2
2

p n
n

H v
n n

H v
1 1

v2

Hnh 9.8. Phn b ct p tnh dc theo ng ng ht

Tng t nh trng hp dng khng kh dc theo ng ng cp gi, ta c biu thc:
2
2
2
H 1 + . 1 = H 2 + . 2 + p1 2 = ... = H n + . n + p1 n
(9-10)
2
2
2
Nh vy, m bo H1 = H2 = . . . = Hn
Th phi m bo
2
2
2
. 1 = . 2 + p12 = ... = . n + p1 n
(9-11)
2
2
2
Xt ming ht th nht vi ming ht th n, m bo phn b gi u gia 02 ming
ht ta phi m bo gim ct p ng t ming ht th nht n ming ht th n bng tng
tn tht p sut trong khong , tc l:
2 2n
. 1
= p1 n
(9-12)
2

9.1.3 Tnh ton tn tht p lc trn h thng ng ng gi

9.1.3.1. La chn tc khng kh trn ng ng
La chn tc gi c lin quan ti nhiu yu t.
- Khi chn tc cao ng ng nh, chi ph u t v vn hnh thp, nhng tr lc h
thng ln v n do kh ng ca dng khng kh chuyn ng cao.
- Ngc li khi tc b, ng ng ln chi ph u t v vn hnh ln, kh khn lp t,
nhng tr lc b.
Tc hp l l mt bi ton kinh t, k thut phc tp. Bng 9.3 di y trnh by
tc gi thch hp dng tham kho la chn khi thit k.

Bng 9.4. Tc gi trn ng ng gi, m/s

Khu vc

- Nh
- Phng ng
- Phng ng k.s v bnh vin
- Phng lm vic
- Phng gim c
- Th vin
- Nh ht

n nh

Bnh thng
ng cp
ng nhnh
ng i ng v ng i ng v

3
5

5
7,6

4
6,6

3
6

3
5

10,2

7,6

8,1

6,6

5,6

176

- Ging ng
- Vn phng chung
- Nh hng, ca hng cao cp
- Ngn hng
- Ca hng bnh thng
- Cafeteria
- Nh my, x nghip, phn x

7,6

10,2

7,6

8,1

9,1

10,2

7,6

8,1

12,7

15,2

9,1

11,2

7,6

9.1.3.2. Xc nh ng knh tng ng ca ng ng

vn chuyn khng kh ngi ta s dng nhiu loi ng gi: Ch nht, vung,
van, trn. Tuy nhin tnh ton thit k ng ng gi thng thng ngi ta xy dng cc
gin cho cc ng dn trn. V vy cn qui i tit din cc loi ra tit din trn tng
ng, sao cho tn tht p sut cho mt n v chiu di ng ng l tng ng nhau,
trong iu kin lu lng gi khng thay i.
ng knh tng ng c th xc nh theo cng thc hoc tra bng. thun li
cho vic tra cu v la chn , ngi ta lp bng xc nh ng knh tng ng ca cc
ng ng dng ch nht nu bng 9-4.
- ng knh tng ng ca tit din ch nht c xc nh theo cng thc sau:
0,625
(
a.b)
= 1,3

(9-13)
, mm
(a + b) 0, 25
a, b l cnh ch nht, mm
Tuy tn tht ging nhau nhng tit din trn 2 ng khng ging nhau
d td

.d2td
4
- ng knh tng ng ca ng van:
S' = axb > S =

A 0,625
P0,25
A - Tit din ng van:
d td = 1,55.

(9-14)

(9-15)

.b2
+ b(a b)
4
a, b l cnh di v cnh ngn ca van, mm
p L chu vi mt ct : p = .b + 2(a-b), mm
A=

177

(9-16)

Bng 9.5. ng knh tng ng ca ng ch nht

a
mm
100
125
150
175
200
225
250
275
300
350
400
450
500
550
600
650
700
750
800
900
1000
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
2100
2200

100
100
122
133
143
152
151
169
176
183
195
207
217
227
236
245
253
261
268
275
289
301
313
324
334
344
353
362
371
379
387
395
402
410

125

150

175

200

225

250

275

300

b, mm
350 400

450

500

550

600

650

700

750

800

900

137
150
161
172
181
190
199
207
222
235
247
258
269
279
289
298
306
314
330
344
358
370
382
394
404
415
425
434
444
453
461
470

164
177
189
200
210
220
229
245
260
274
287
299
310
321
331
341
350
367
384
399
413
426
439
452
463
475
485
496
506
516
525

191
204
216
228
238
248
267
283
299
313
326
339
351
362
373
383
402
420
437
453
468
482
495
508
521
533
544
555
566
577

219
232
244
256
266
286
305
321
337
352
365
378
391
402
414
435
454
473
490
506
522
536
551
564
577
590
602
614
625

246
259
272
283
305
325
343
360
375
390
404
418
430
442
465
486
506
525
543
559
575
591
605
619
633
646
659
671

273
287
299
322
343
363
381
398
414
429
443
457
470
494
517
538
558
577
595
612
629
644
660
674
688
702
715

301
314
339
361
382
401
419
436
452
467
482
496
522
546
569
590
610
629
648
665
682
698
713
728
743
757

328
354
378
400
420
439
457
474
490
506
520
548
574
598
620
642
662
681
700
718
735
751
767
782
797

383
409
433
455
477
496
515
533
550
567
597
626
652
677
701
724
745
766
785
804
823
840
857
874

492
518
543
567
589
610
630
649
686
719
751
780
808
838
860
885
908
930
952
973
993
1013

547
573
598
622
644
666
687
726
762
795
827
857
886
913
939
964
988
1012
1034
1055
1076

601
628
653
677
700
722
763
802
838
872
904
934
963
991
1018
1043
1068
1092
1115
1137

656
683
708
732
755
799
840
878
914
948
980
1011
1041
1069
1096
1122
1147
1172
1195

711
737
763
787
833
876
916
954
990
1024
1057
1088
1118
1146
1174
1200
1226
1251

765
792
818
866
911
953
993
1031
1066
1100
1133
1164
1195
1224
1252
1279
1305

820
847
897
944
988
1030
1069
1107
1143
1177
1209
1241
1271
1301
1329
1356

875
927
976
1022
1066
1107
1146
1183
1219
1253
1286
1318
1348
1378
1406

984
1037
1086
1133
1177
1220
1260
1298
1335
1371
1405
1438
1470
1501

179

437
464
488
511
533
553
573
592
609
643
674
703
731
757
781
805
827
849
869
889
908
927
945

2300
2400
2500
2600
2700
2800
2900

417
424
430
437
443
450
456
100

Tip bng (9-4)

a
mm 1000
1000 1093
1100 1146
1200 1196
1300 1244
1400 1289
1500 1332
1600 1373
1700 1413
1800 1451
1900 1488
2000 1523
2100 1558
2200 1591
2300 1623
2400 1655
2500 1685
2600 1715
2700 1744
2800 1772
2900 1800
a, mm

478
486
494
501
509
516
523
125

534
543
552
560
569
577
585
150

587
597
606
616
625
634
643
175

636
647
658
668
678
688
697
200

683
695
706
717
728
738
749
225

728
740
753
764
776
787
798
250

771
784
797
810
822
834
845
275

812
826
840
853
866
879
891
300

890
905
920
935
950
964
977
350

963
980
996
1012
1028
1043
1058
400

1031
1050
1068
1085
1102
1119
1135
450

1097
1116
1136
1154
1173
1190
1208
500

1159
1180
1200
1220
1240
1259
1277
550

1218
1241
1262
1283
1304
1324
1344
600

1275
1299
1322
1344
1366
1387
1408
650

1330
1355
1379
1402
1425
1447
1469
700

1383
1409
1434
1459
1483
1506
1529
750

1434
1461
1488
1513
1538
1562
1586
800

1532
1561
1589
1617
1644
1670
1696
900

b, mm
1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500 2600 2700 2800 2900

1202
1`25
6
1306
1354
1400
1444
1486
1527
1566
1604
1640
1676
1710
1744
1776
1808
1839
1869
1898
1000 1100

1312
1365
1416
1464
1511
1555
1598
1640
1680
1719
1756
1793
1828
1862
1896
1929
1961
1992

1421
1475
1526
1574
1621
1667
1710
1753
1973
1833
1871
1909
1945
1980
2015
2048
2081

1530
1584
1635
1684
1732
1778
1822
1865
1906
1947
1986
2024
2061
2097
2133
2167

1640
1693
1745
1794
1842
1889
1933
1977
2019
2060
2100
2139
2177
2214
2250

1749
1803
1854
1904
1952
1999
2044
2088
2131
2173
2213
2253
2292
2329

1858
1912
1964
2014
2063
2110
2155
2200
2243
2285
2327
2367
2406

1968
2021
2073
2124
2173
2220
2266
2311
2355
2398
2439
2480

2077
2131
2183
2233
2283
2330
2377
2422
2466
2510
2552

2186
2240
2292
2343
2393
2441
2487
2533
2578
2621

2296
2350
2402
2453
2502
2551
2598
2644
2689

2405
2459
2411
2562
2612
2661
2708
2755

2514
2568
2621
2672
2722
2771
2819

2624
2678
2730
2782
2832
2881

2733
2787
2840
2891
2941

2842
2896 2952
2949 3006 3061
3001 3058 3115 3170

1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500 2600 2700 2800 2900

180

9.1.3.3. Xc nh tn tht p sut trn ng ng gi

C 2 dng tn tht p lc:
- Tn tht ma st dc theo ng ng pms
- Tn tht cc b cc chi tit c bit: Cn, ct, t, chc, van ...

1). Tn tht ma st
Tn tht ma st c xc nh theo cng thc:

l . 2
, mmH2 O
pms = . .
(9-17)
d 2
- H s tr lc ma st
l - chiu di ng, m;
d - ng knh hoc ng knh tng ng ca ng, m;
- Khi lng ring ca khng kh, kg/m3;
- Tc khng kh chuyn ng trong ng , m/s;
* i vi ng tn mng hoc nhm c b mt bn trong lng v tit din trn th h s tr
lc ma st c th tnh nh sau:
0,3164
=
, khi Re < 105
(9-18)
4
Re
= 0,0032 + 0,221.Re-0,237, khi Re > 105
(9-19)
trong :
Re l tiu chun Reynolds :
.d
(9-20)
Re =

- nht ng hc ca khng kh , m2/s

- Tc chuyn ng trung bnh ca khng kh trn ng ng, m/s
d - ng knh ca ng, m
i vi ng ch nht c th tnh theo cng thc ny nhng quy i ra ng knh tng
ng.
* i ng gi c b mt bn trong nhm

(9-21)

Re
1,81. log
k
(Re. 1 + 7) 2
d
k1 l h s mc g gh trung bnh, m

Bng 9.6.
Loi ng
Ko lin
Mi sch
Khng b r
Trng km, mi
* i vi ng bng nha tng hp
0,323
- i vi polyetylen: = 0,07
d .Re0,25
0,39
- i vi vinylplast : = d 0,01. 0,25
Re
181

k1.103, mm
0 0,2
3 10
6 20
10 30
(9-22)
(9-23)

Vic tnh ton theo cc cng thc tng i phc tp, nn ngi ta xy dng th xc
tn tht ma st, c th nh sau:
T cng thc (9-18) ta c th vit li nh sau:
pms = l . p1
(9-24)
l - Chiu di ng ng, m
p1 - Tn tht p lc trn 1m chiu di ng ng, Pa/m

Hnh 9.9. th xc nh tn tht ma st

Ngi ta xy dng th nhm xc nh p1 trn hnh 9.9. Theo th ny khi bit 2

trong cc thng s sau: lu lng gi V (lt/s), tc khng kh (m/s) trong ng ng,
ng knh tng ng dt (mm) l xc nh c tn tht trn 1m chiu di ng ng.
Phng php xc nh theo th rt thun li v nhanh chng.

2). Tn tht cc b
Tn tht p lc cc b c xc nh theo cng thc:
182

. 2
(9-25)
2
Tr s tr lc cc b ph thuc hnh dng, kch thc v tc gi qua chi tit.
Nu tc trn ton b ng u th c th xc inh
C 2 cch xc nh tn tht cc b:
a). Xc nh tn tht cc b theo cng thc (9-25), trong h s c xc
nh cho tng kiu chi tit ring bit: Ct, cn, T, Chc ...vv v cho cc ph lc.
. 2
pcb = .
, N/m2
(9-26)
2
b). Qui i ra di ng thng tng ng v xc nh theo cng thc tn
tht ma st:
.d

2
l . 2
.
. 2

= . td .
pcb = .
= .
.
2
2
d
2
.d
trong l td =
l chiu di tng ng, m

pc = lt . p1
(9-27)
pcb = .

Di y chng ti ln lt gii thiu cch tnh tn tht cc b theo 2 cch ni trn.

9.1.3.4 Xc nh h s tn tht cc b
Tn tht cc b xc nh theo h s c tnh ton theo cng thc:
pcb = .2/2 , N/m2
pcb - Tn tht tr lc cc b , N/m2
- H s tr lc cc b.
- Khi lng ring ca khng kh. i vi khng kh trong pham vi iu ho khng kh
1,2 kg/m3.
- Tc gi i qua chi tit tnh ton, m/s
i vi cc chi tit m tc u vo v u ra khc nhau, th thng c
xc nh theo tc u vo, trong trng hp c bit s c ch dn c th.
Di y l gi tr ca h s tn tht cc b cho cc trng hp thng gp

a.1 Ct tit din trn

Ct tit din trn c cc dng ch yu sau (hnh 9-9a,b,c):
- Ct 90o tit din trn, cong u;
- Ct 90o tit din trn, ghp t 35 on;
- Ct 90o ghp t 02 on thng to thnh gc o;

(a)

(b)

(c)

Hnh 9.10. Ct tit din trn

183

a.1.1- Ct 90o, tit din trn, cong u .

H s tr lc cc b c tra theo t s R/d bng 9.6 di y:
R - Bn knh cong tm ct ng, m;
d - ng knh trong ca ng, m;
Bng 9.7. H s ct tit din trn, cong u 90o
R/d

0,5
0,71

0,75
0,33

1,0
0,22

1,5
0,15

2,0
0,13

2,5
0,12

i vi ct khc 90o cn nhn h s hiu chnh K cho bng 9.7 di y:

Bng 9.8. H s xt ti nh hng ca gc ct

0o
0

20o
0,31

30o
0,45

45o
0,60

60o
0,78

75o
0,90

90o
1,00

110o
1,13

130o
1,2

150o
1,28

180o
1,4

a.1.2. Ct 90o, tit din trn, ghp t 3-5 on

Bng 9.9. H s ca ct trn ghp t 3-5 on
T s R/d

S on
0,5

0,75

1,0

1,5

2,0

0,46

0,33

0,24

0,19

0,50

0,37

0,27

0,24

0,98

0,54

0,42

0,34

0,33

R - Bn knh cong tm ct ng, m;

d - ng knh trong ca ng, m.
a.1.3 Ct tit din trn, ghp t 2 on to thnh gc .
Bng 9.10. H s ct tit din trn ghp t 2 on
20o
30o
45o
60o
75o
Gc

0,08

0,16

0,34

0,55

0,81

90o
1,2

- Gc gia 2 on ghp ca ct

a.2 Ct tit din ch nht

Ct tit din ch nht thng c ch to theo mt trong cc cch sau y:
Trn hnh 9-10 l cc dng ct tit din ch nht c th c.
- Trng hp 1: Ct 90o, tit din ch nht, cong u. Yu cu k thut l bn knh
trong R1 tu chn, nhng khng nn qu b. Ti u l R1= 0,75W , R2=1,75W v R = 1,25W
- Trng hp 2: Ct 90o, thng gc v khng c cnh hng. Loi ny t dng trn
thc t v tr lc cc b kh ln.
- Trng hp 3: Ct 90o, thng gc v c cc tm hng dng cnh n vi bc
cnh l S, on thng ca cnh l L

184

- Trng hp 4: Ct 90o, thng gc v c cc cnh hng dng kh ng, bc cnh

S, bn knh cong ca cnh l R.

(a)

(b)

W
(d)

(c)

Hnh 9.11. Ct tit din ch nht

a.2.1 Ct 90o, tit din hnh ch nht , cong u
Cc thng s k thut ca ct bao gm:
R - Bn knh cong tm ct ng, mm;
H - Chiu cao ca ct (khi t nm), mm;
W - Chiu rng ca ct : W = R2 - R1 ;
R1, R2 - Bn knh trong v ngoi ca ct, mm
Bng 9.11. H s
H/W

R/W
0,5
0,75
1,0
1,5
2,0

0,25

0,5

0,75

1,0

1,5

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

8,0

1,5
0,57
0,27
0,22
0,20

1,4
0,52
0,25
0,20
0,18

1,3
0,48
0,23
0,19
0,16

1,2
0,44
0,21
0,17
0,15

1,1
0,40
0,19
0,15
0,14

1,0
0,39
0,18
0,14
0,13

1,0
0,39
0,18
0,14
0,13

1,1
0,40
0,19
0,15
0,14

1,1
0,42
0,20
0,16
0,14

1,2
0,43
0,27
0,17
0,15

1,2
0,44
0,21
0,17
0,15

T s ti u trong trng hp ny l R/W = 1,25

a.2.2 Ct 90o, tit din ch nht, thng gc, khng c cnh hng
Bng 9.12. H s
H/W

0,25
0,5
0,75 1,00
1,5
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
20o
30o
45o
60o
75o
90o

0,08
0,18
0,38
0,60
0,89
1,3

0,08
0,17
0,37
0,59
0,87
1,3

0,08
0,17
0,36
0,57
0,84
1,2

0,07
0,16
0,34
0,55
0,81
1,2

0,07
0,15
0,33
0,52
0,77
1,1

0,07
0,15
0,31
0,49
0,73
1,1

185

0,06
0,13
0,28
0,46
0,67
0,98

0,06
0,13
0,27
0,43
0,63
0,92

0,05
0,12
0,26
0,41
0,61
0,89

0,05
0,12
0,25
0,39
0,58
0,85

8,0
0,05
0,11
0,24
0,38
0,57
0,83

a.2.3 Ct 90o, tit din ch nht , thng gc, c cnh hng n

Bng 9.13. H s
Kch thc, mm
H s
No
R
S
L
0,12
19
38
50
1*
0,15
0
57
115
2
0,18
41
83
115
3
trong :
R - Bn knh cong ca cnh hng, mm;
S- Bc cnh hng, mm;
L- di phn thng ca cnh hng, mm;
* S liu tham kho
a.2.4 Ct 90o, tit din ch nht, thng gc, c cnh hng i (dng kh ng)
Bng 8.14. H s
TT
Kch thc,
Tc khng kh, m/s
mm
R
S
5
10
15
20
1

50

38

0,27

0,22

0,19

0,17

50

38

0,33

0,29

0,26

0,23

50

54

0,38

0,31

0,27

0,24

115

83

0,26

0,21

0,18

0,16

trong :
R- Bn knh cong ca cnh hng, mm;
S - Bc cnh, mm

a.3. Cn m v t m
Cn m hay t m l chi tit ni tit din tng dn t t hay t ngt
Trong trng hp ny tc tnh theo tit din u vo
A1- Din tch tit din u vo, m2;
A2- Din tch tit din u ra, m2;
i vi cn m v t m ta c cc trng hp ph bin nh sau:
- Cn hoc t m tit din trn;
- Cn hoc t m tit din ch nht.
Cn lu rng t m l trng hp c bit ca cn khi gc m hoc gc thu l 180o
A 2 , 2

A 2 , 2

A 1, 1

A 2 , 2

A 1 , 1

A 2 , 2

A 1 , 1

A 1 , 1

(a)

(b)

Hnh 9.12. Cn m v t thu

186

Re

A2/A1

a.3.1 Cn hoc t m (khi =180o) tit din trn

Bng 9.15. H s

16o

20o

30o

45o

60o

90o

120o

180o

2
4
6
10
>16

0,14
0,23
0,27
0,29
0,31

0,19
0,30
0,33
0,38
0,38

0,32
0,46
0,48
0,59
0,60

0,33
0,61
0,66
0,76
0,84

0,33
0,68
0,77
0,80
0,88

0,32
0,64
0,74
0,83
0,88

0,31
0,63
0,73
0,84
0,88

0,30
0,62
0,72
0,83
0,88

2.105

2
4
6
10
>16

0,07
0,15
0,19
0,20
0,21

0,12
0,18
0,28
0,24
0,28

0,23
0,36
0,44
0,43
0,52

0,28
0,55
0,90
0,76
0,76

0,27
0,59
0,70
0,80
0,87

0,27
0,59
0,71
0,81
0,87

0,27
0,58
0,71
0,81
0,87

0,26
0,57
0,69
0,81
0,87

6.105

2
4
6
10
>16

0,05
0,17
0,16
0,21
0,21

0,07
0,24
0,29
0,33
0,34

0,12
0,38
0,46
0,52
0,56

0,27
0,51
0,60
0,60
0,72

0,27
0,56
0,69
0,76
0,79

0,27
0,58
0,71
0,83
0,85

0,27
0,58
0,70
0,84
0,87

0,27
0,57
0,70
0,83
0,89

0,5.105

trong :
A1 - Tit din u vo cn, mm2;
A2- Tit din u ra, mm2;
Re = 66,34.D.
D - ng knh ng nh (u vo), mm;
- Tc khng kh trong ng nh (u vo), m/s;
- Gc cn, i vi t m = 180o.

(9-28)

a.3.2 Cn hoc t m (khi =180o) tit din ch nht.

Bng 9.16. H s
Gc o

A2/A1
16o

20o

30o

45o

60o

90o

120o

180o

0,29
0,25
0,22
0,18
2
0,56
0,50
0,43
0,36
4
0,68
0,58
0,47
0,42
6
0,70
0,59
0,49
0,42
>10
Trong :
A1 - Tit din u vo cn, mm2;
A2- Tit din u ra, mm2;
- Gc cn, i vi t m = 180o.

0,31
0,61
0,72
0,80

0,32
0,63
0,76
0,87

0,33
0,63
0,76
0,85

0,30
0,63
0,75
0,86

a.4. Cn thu v t thu

- Cn thu l ni tit din gim theo chiu chuyn ng ca khng kh. Cn thu c 2
loi: loi tit din thay i t t v loi tit din thay i t ngt (t thu). Tit din cn c
th l loi trn hay ch nht.
- Khi tnh ton tr lc tnh theo tit din v tc u vo

187

A 1, 1

A1, 1

A 2, 2

A2, 2

(a)
A 1, 1

(c)

A2, 2

(b)

Hnh 9.13. Cn thu v t thu

A1 - Tit din u vo ca cn, mm2;
A2- Tit din u ra ca cn (A2 > A1) , mm2;
- Gc cn, o.
Bng 9.17. H s
A2/A1

10o

15o-40o 50o-60o

0,05
0,05
0,05
0,05

2
4
6
10

0,06
0,07
0,07
0,08

0,05
0,04
0,04
0,05

90o

120o

150o

180o

0,12
0,17
0,18
0,19

0,18
0,27
0,28
0,29

0,24
0,35
0,36
0,37

0,26
0,41
0,42
0,43

a.5 on ng hi t
on ng hi t l on ng gp t 2 dng khng kh tr ln. Thng thng ta gp
cc on ng hi t trong cc ng ht v, ng thi. Trn hnh 9-9 l cc trng hp thng
gp.
tnh ton trong trng hp ny , tc c chn l tc on ng ra
Ac, Lc

A s, Ls

Ac, Lc

A s, Ls

Ab, Lb

Ab, Lb

(a)

(b)

Ac, Lc

Ab, Lb
(c)

A1b, L1b

A1b, L1b
Ac, Lc

Ac, Lc

A s, Ls

Ac, Lc

As, Ls

Ab, Lb
A2b, L2b
(d)

(e)

A2b, L2b
(f)

Hnh 9.14. on ng hi t tit din ch nht

a.5.1 T hi t: ng nhnh trn ni vi ng chnh ch nht

188

Bng 9.18. H s , tnh cho ng nhnh

m/s

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

<6

-0,63

-0,55

0,13

0,23

0,78

1,30

1,93

3,10

4,88

5,60

>6

-0,49

-0,21

0,23

0,60

1,27

2,06

2,75

3,70

4,93

5,95

Lb/Lc

Lb - Lu lng gi nhnh, m3/s ;

Lc- Lu lng gi tng (sau khi hi t), m3/s ;
- Tc khng kh u ra (sau khi hi t), m/s ;
* Cc gi tr m chng t mt phn p sut ng bin thnh p sut tnh v vt qu tn tht.
Bng trn tnh cho trng hp: AS = AC = 2.Ab
a.5.2 ng nhnh ch nht ni vi ng chnh ch nht
Bng 9.19. H s , tnh cho ng nhnh

m/s

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

<6

-0,75

-0,53

-0,03

0,33

1,03

1,10

2,15

2,93

4,18

4,78

>6

-0,69

-0,21

0,23

0,67

1,17

1,66

2,67

3,36

3,93

5,13

Lb/LC

a.5.3 T hi t: ng nhnh hng gc 45o vi ng chnh ch nht

Bng 9.20. H s , tnh cho ng nhnh

m/s

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

<6

-0,83

-0,68

-0,30

0,28

0,55

1,03

1,50

1,93

2,50

3,03

>6

-0,72

-0,52

-0,23

0,34

0,76

1,14

1,83

2,01

2,90

3,63

Lb/LC

a.5.4 T hi t: Dng ch Y , tit din ch nht.

Bng 8.21.a: H s bc , tnh cho ng nhnh
Ab/AS Ab/AC
0.25
0,33
0,5
0,67
1,0

0,25
0,25
0,5
0,5
0,5

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

-0,50
-1,2
-0,50
-1,0
-2,2

0
-0,40
-0,20
-0,60
-1,50

0,5
0,4
0
-0,2
-0,95

1,2
1,6
0,25
0,1
-0,5

2,2
3,0
0,45
0,30
0

3,7
4,8
0,7
0,6
0,4

5,8
6,8
1,0
1,0
0,8

8,4
8,9
1,5
1,5
1,3

11
11
2,0
2,0
1,9

189

0,29
0,21
0,13
-0,04
-0,1
-0,60 -0,30
1,0
1,0
0,24
0,16
0
-0,2
-0,4
-0,80
-1,2
1,0
1,33
0,2
0
-0,2
-0,5
-0,9
-1,4
-2,1
1,0
2,0
2
Ab - Tit din nhnh ng, mm ;
As - Tit din vo ca ng chnh, mm2 ;
Ac- Tit din ra ca ng chnh, mm2 ;
Lb - Lu lng gi ng nhnh, m3/s ;
Lc - Lu lng tng u ra, m3/s ;
bc - H s tn tht cc b khi tnh theo ng nhnh t b n c
sc - H s tn tht cc b khi tnh theo ng nhnh t s n c
Bng 9.21.b: H s sc , tnh cho ng chnh
AS/AC Ab/AC
0,75
1,0
0,75
0,5
1,0
0,75
0,5

0,25
0,5
0,5
0,5
1,0
1,0
1,0

0,36
0,32
0,25

0,42
0,38
0,30

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0,30
0,17
0,27
1,20
0,18
0,75
0,80

0,30
0,16
0,35
1,10
0,24
0,36
0,87

0,20
0,10
0,32
0,90
0,27
0,38
0,80

-0,10
0
0,25
0,65
0,26
0,35
0,68

-0,45
-0,08
0,12
0,35
0,23
0,27
0,55

-0,92
-0,18
-0,03
0
0,18
0,18
0,40

-1,5
-0,27
-0,23
-0,40
0,10
0,05
0,25

-2,0
-0,37
-0,42
-0,80
0
-0,08
0,08

-2,6
-0,46
-0,58
-1,3
-0,12
-0,22
-0,10

a.5.5 T hi t ch Y ng nhnh nghing gc vi ng chnh

Bng 9.22. H s
L1b/Lc hoc L2b/Lc

15
30
45

-2,6
-2,1
-1,3

0,1

0,2

0,3

0,4

-1,9 -1,3 -0,77 -0,30

-1,5 -1,0 -0,53 -0,10
-0,93 -0,55 -0,16 0,20

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

0,10
0,28
0,56

0,41
0,69
0,92

0,67
0,91
1,3

0,85
1,1
1,6

0,97
1,4
2,0

1,0
1,6
2,3

a.5.6 T hi t ch Y i xng tit din ch nht

Trong trng hp i xng:
R/Wc = 1,5
L1b/Lc = L2b/Lc = 0,5
Bng 9.23. H s
A1b/Ac
0,5
1,0
0,23
0,07

a.6 on r nhnh
- on ng r nhnh l on ng m dng phn thnh 2 dng nh tr ln. Trong trng hp
ny tnh tn tht theo tc u vo ca on ng.
Trn hnh 9-10 trnh by cc trng hp thng gp ca on ng r nhnh, di y
l h s tr lc cc b cho tng trng hp c th:

190

c ,Lc

c ,Lc

s ,Ls

Ac=A s

b ,Lb

c ,Lc

c ,Lc

s ,Ls

Ac=A s

Ac=A s

(e)

c ,Lc

Ac=A s

(f)

A c=A s
(d)

c ,Lc

s ,Ls

Ac=A s

b ,Lb

s ,Ls

b ,Lb

(c)

s ,Ls

b ,Lb

c ,Lc

s ,Ls

b ,Lb

(b)

b ,Lb

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

Ac=A s

b ,Lb

(a)

c ,Lc

s ,Ls

s ,Ls

R W
b ,Lb

(g)

R=W

(h)

Hnh 9.15. on ng r nhnh

T r nhnh 45 , ng chnh v ng nhnh ch nht
T r nhnh 45o, ng chnh v ng nhnh ch nht c cnh hng
T r nhnh 90o, ng chnh v ng nhnh ch nht, khng c cnh hng
T r nhnh 90o, ng chnh v ng nhnh ch nht c cnh hng
T r nhnh 90o, ng chnh v ng nhnh ch nht c nhiu cnh hng
T r nhnh 90o, ng chnh ch nht, ng nhnh trn
T r nhnh 90o, ng chnh ch nht, ng nhnh trn c on cn trn
T ch Y r nhnh , tit din ch nht
o

a.6.1 T r nhnh 45o, ng chnh v ng nhnh ch nht

Bng 9.24. H s , tnh cho ng nhnh

b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0,91
0,81
0,77
0,78
0,78
0,90
1,19
1,35
1,44

0,79
0,72
0,73
0,98
1,11
1,22
1,42
1,50

0,70
0,69
0,85
1,16
1,26
1,55
1,75

0,66
0,79
1,23
1,29
1,59
1,74

0,74
1,03
1,54
1,63
1,72

1,86
1,25
1,50
2,24

0,92
1,31
1,63

1,09
1,40

1,17

a.6.2 T r nhnh 45o, ng chnh v ng nhnh ch nht c cnh hng

Bng 9.25. H s , tnh cho ng nhnh

b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,61
0,46
0,43
0,39
0,34

0,61
0,50
0,43
0,57

0,54
0,62
0,77

0,53
0,73

0,68
191

0,6

0,7

0,8

0,9

1,2
1,4
1,6
1,8

0,37
0,57
0,89
1,33

1,07
1,54
-1,69
1,90

0,98
1,16
1,30
1,78

0,85
1,04
1,28
2,04

0,64
0,71
1,08
1,34

0,83
1,36
2,09
2,40

1,18
1,81
2,77

1,47
2,23

1,92

a.6.3 T r nhnh , ng chnh v ng nhnh ch nht, khng c cnh hng

Bng 9.26. H s , tnh cho ng nhnh
Lb/Lc
b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,03
1,04
1,11
1,16
1,38
1,52
1,79
2,07
2,32

1,01
1,03
1,21
1,40
1,61
2,01
2,28
2,54

1,05
1,17
1,30
1,68
1,90
2,13
2,64

1,12
1,36
1,91
2,31
2,71
3,09

1,27
1,47
2,28
2,99
3,72

1,66
2,20
2,81
3,48

1,95
2,09
2,21

2,20
2,29

2,57

a.6.4 T r nhnh , ng chnh v ng nhnh ch nht c cnh hng

Bng 9.27. H s , tnh cho ng nhnh

b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0,58
0,67
0,78
0,88
1,12
1,49
2,10
2,72
3,42

0,64
0,76
0,98
1,05
1,48
2,21
3,30
4,58

0,75
0,81
1,08
1,40
2,25
2,84
3,65

1,01
1,18
1,51
2,29
3,09
3,92

1,29
1,70
2,32
3,30
4,20

1,91
2,48
3,19
4,15

2,53
3,29
4,14

3,16
4,10

4,05

a.6.5 T r nhnh , ng chnh v ng nhnh ch nht c nhiu cnh hng

Bng 9.28.a: H s , tnh cho ng nhnh

b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0,60
0,62
0,74
0,99
1,48
1,91
2,47
3,17
3,85

0,69
0,80
1,10
1,12
1,33
1,67
2,40
3,37

0,82
0,95
1,41
1,43
1,70
2,33
2,89

0,90
1,24
1,52
2,04
2,53
3,23

1,21
1,55
1,86
2,31
3,09

1,64
1,98
2,51
3,03

2,47
3,13
3,30

3,25
3,74

4,11

192

Bng 9.28.b: H s , tnh cho ng chnh

b/c

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

0,03

0,04

0,07

0,12

0,13

0,14

0,27

0,30

0,25

a.6.6 T r nhnh , ng chnh ch nht, ng nhnh trn

Bng 9.29. H s , tnh cho ng nhnh

b/c
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8

Lb/Lc
0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,00
1,01
1,14
1,18
1,30
1,46
1,70
1,93
2,06

1,07
1,10
1,31
1,38
1,58
1,82
2,06
2,17

1,08
1,12
1,20
1,45
1,65
2,00
2,20

1,13
1,23
1,31
1,51
1,85
2,13

1,26
1,39
1,56
1,70
2,06

1,48
1,64
1,76
1,98

1,71
1,80
1,99

1,88
2,00

2,07

a.6.7 T r nhnh , ng chnh ch nht, ng nhnh trn c on cn trn

Bng 9.30. H s , tnh cho ng nhnh

b/c

0,4

0,5

0,75

1,0

1,3

1,5

0,80

0,83

0,90

1,0

1,1

1,4

a.6.8 T ch Y r nhnh , tit din ch nht

Bng 8.31.a: H s , tnh cho ng nhnh
Lb/Lc

Ab/As Ab/Ac
0,25

0,25
0,33
0,50
0,67
1,00
1,00
1,33
2,00

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0,55
0,35
0,62
0,52
0,44
0,67
0,70
0,60

0,50
0,35
0,48
0,40
0,38
0,55
0,60
0,52

0,60
0,50
0,40
0,32
0,38
0,46
0,51
0,43

0,85
0,80
0,40
0,30
0,41
0,37
0,42
0,33

1,20
1,30
0,48
0,34
0,52
0,32
0,34
0,24

1,80
2,00
0,60
0,44
0,68
0,29
0,28
0,17

3,10
2,80
0,78
0,62
0,92
0,29
0,26
0,15

4,40
3,80
1,10
0,92
1,20
0,30
0,26
0,17

6,00
5,00
1,50
1,40
1,60
0,37
0,29
0,21

Bng 9.31.b: H s , tnh cho ng chnh

Ab/As
0,25
0,33

Lb/Lc

Ab/Ac
0,25
0,25

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

-0,10
0,08

-0,03
0

-0,01
-0,02

0,05
-0,01

0,13
0,02

0,21
0,08

0,29
0,16

0,38
0,24

0,46
0,34

193

0,50
0,50
0,50
1,00
1,00
1,00

0,5
0,67
1,00
1,00
1,33
2,00

-0,03
0,04
0,72
-0,02
0,10
0,62

-0,06
-0,02
0,48
-0,04
0
0,38

0
-0,03
0,13
-0,01
-0,03
0,13

-0,05
-0,04
0,28
-0,04
0,01
0,23

0,12
0,04
0,04
0,13
0,03
0,05

0,06
-0,01
0,05
0,06
-0,01
0,08

0,27
0,23
0,18
0,30
0,20
0,10

0,19
0,12
0,09
0,22
0,10
0,06

0,35
0,37
0,30
0,38
0,30
0,20

a.7 on ng r nhnh ch Y i xng

1b ,L1b
c ,Lc

c ,Lc

A 1b

2b ,L 2b

A 2b

1b ,L 1b

Ac

2b ,L 2b

(a)
(b)
Hnh 9.16. on ng r nhnh ch Y i xng
a.7.1 on ng ch Y i xng, nhnh r nghing vi nhnh chnh mt gc
Bng 9.32: H s

15o
30o
45o
60o
90o

0,1
0,81
0,84
0,87
0,90
1,00

0,2
0,65
0,69
0,74
0,82
1,00

0,3
0,51
0,56
0,63
0,79
1,00

0,4
0,38
0,44
0,54
0,66
1,00

0,5
0,28
0,34
0,45
0,59
1,00

0,6
0,20
0,26
0,38
0,53
1,00

b/c
0,8
0,11
0,19
0,29
0,43
1,00

1,0
0,06
0,15
0,24
0,36
1,00

1,2
0,14
0,15
0,23
0,33
1,00

1,4
0,30
0,30
0,30
0,39
1,00

1,6
0,51
0,51
0,51
0,51
1,00

1,8
0,76
0,76
0,76
0,76
1,00

2,0
1,00
1,00
1,00
1,00
1,00

a.7.2 on ng ch Y i xng, nhnh r vung gc nhnh chnh

Bng 9.33: H s
0,5
1,0
A1b/Ac hay A2b/Ac
R/Wc
1,5
1,5
L1b/Lc hay L2b/Lc
0,5
0,5
0,30
0,25

a.8 Tn tht do cc vt chn

- Cc vt chn trn h thng ng ng ch yu l cc van iu chnh lu lng gi, van chn
la vv...
Trn hnh 9-12 trnh by 3 dng van iu chnh ch yu
+ Van iu chnh dng cnh bm.
+ Van iu chnh dng cng (trn, ch nht)
+ Van iu chnh kiu l sch (song song hoc i nhau)

194

Ao

Ah

Do

(a)

(b)

(c)
(d)
Hnh 9.17. Cc dng vt chn trn ng ng

(e)

a.8.1 Van iu chnh gi dng cnh bm lp trn ng trn hoc ch nht

* Tit din ng trn
Bng 9.34: H s
D/Do
Gc nghing ca cnh iu chnh ,
0o
10o
20o
30o
40o
50o
60o
70o
75o
0,19 0,27 0,37 0,49 0,61 0,74 0,86 0,96 0,99
0,5
0,19 0,32 0,48 0,69 0,94 1,20 1,50 1,70 1,80
0,6
0,19 0,37 0,64 1,00 1,50 2,10 2,80 3,50 3,70
0,7
6,10 8,40 9,40
4,1
0,19 0,45 0,87 1,60 2,60
0,8
38
30
0,19 0,54 1,20 2,50 5,00 9,60 17,00
0,9
0,19 0,67 1,80 4,40 11,00 32,00 113
1,0
D- ng knh cnh van, mm;
Do- ng knh ng, mm;
- Gc nghing ca cnh iu chnh so vi trc ng.

(hnh 9-12a)

80o
1,00
1,90
3,90
10
45
-

85o
1,00
1,90
4,1
10
50
-

* Tit din ng ch nht

Bng 9.35. H s
Loi
H/W
,
o
o
o
o
10
20
30
40o
0
8,0
3,0
1,1
< 0,25
Loi 1
0,04 0,30
9,0
3,3
1,2
Loi 1 0,251,0 0,08 0,33
10
3,6
1,3
Loi 2
0,13 0,35
> 1,0
Lu : H, W l chiu cao v rng ca tit din van.
- Loi 1: C trc van song song cnh ln ca ng
- Loi 2: C trc van song song cnh b ca ng
- - Gc nghing ca trc van vi tm ng

50o
23
26
29

60o
60
70
80

65o
100
128
155

a.8.2 Van iu chnh dng cng trn ng tit din trn (hnh 9-12b)
Bng 9.36. H s
h/D
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
Ah/Ao
0,25
0,38
0,50
0,61
0,71
0,81
0,90
0,96
35
10
4,6
2,1
0,98
0,44
0,17
0,06

2
Ao - Tit din ng dn trn, m ;
Ah - Tit din ca on ng khng b van iu chnh che, m2.

195

70o
190
210
230

a.8.3 Van iu chnh dng cng lp trn ng tit din ch nht (hnh 9-12c)
Bng 9.37: H s
H/W
0,3
14
19
20
18

0,5
1,0
1,5
2,0

0,4
6,9
8,8
9,1
8,8

0,5
3,3
4,5
4,7
4,5

h/H
0,6
1,7
2,4
2,7
2,3

0,7
0,83
1,2
1,2
1,1

0,8
0,32
0,55
0,47
0,51

0,9
0,09
0,17
0,11
0,13

a.8.4 Van iu chnh dng c cc cnh song song, trong ng ch nht (hnh 9-12d)
Bng 9.38. H s
L/R
0,3
0,4
0,5
0,6
0,8
1,0
1,5

0o
0,52
0,52
0,52
0,52
0,52
0,52
0,52

10o
0,79
0,85
0,92
0,92
0,92
1,00
1,00

Gc nghing cnh iu chnh ,

20o
30o
40o
50o
9
5,0
2,3
1,4
9
5,0
2,4
1,5
9
5,0
2,4
1,5
9
5,4
2,4
1,5
9
5,4
2,5
1,5
10
5,4
2,6
1,6
10
5,4
2,7
1,6

60o
14
16
18
21
22
24
28

70o
32
38
45
45
55
65
102

trong :
N - S cnh thng song song ca van;
W - Chiu di cnh song song trc quay ca van, mm;
H- Chiu cao ca tit din ng, mm;
L - Tng chiu di ca cc cnh, mm;
R- Chu vi ng tit din ng, mm;
- Gc nghing ca cnh vi trc ng.
Ta c:

L
N.W
=
N 2(H + W )

(9-29)

a.8.5 Van iu chnh dng c cc cnh i nhau , trong ng ch nht (hnh 9-12e)
Bng 9.39. H s
Gc nghing ca canh iu chnh ,
0
10
20o
30o
40o
50o
60o
73
21
9
4,1
2,1
0,85
0,52
0,3
100
28
11
5,0
2,2
0,92
0,52
0,4
122
33
13
5,4
2,3
1,00
0,52
0,5
148
38
14
6,0
2,3
1,00
0,52
0,6
188
54
18
6,6
2,4
1,10
0,52
0,8
245
65
21
7,3
2,7
1,20
0,52
1,0
361
107
28
9,0
3,0
1,40
0,52
1,5
Cc tr s L v R xc nh ging trng hp trn a.8.4
L/R

196

70o
284
332
377
411
495
547
677

a.9 Tn tht u ra ca qut

a.9.1 Tn tht u ra ca qut khi thi vo khng gian rng
xc nh tn tht p sut u ra ca qut trong trng hp ny, ngi ta da vo i
lng gi l chiu di hiu dng Le:
o . A o
Le =
,
khi o > 13 m/s
(9-30)
4500
Ao
Le =
,
khi o < 13 m/s
(9-31)
350
trong :
o - Tc khng kh trong ng dn, m/s;
Ao - Din tch tit din ng ng u ra ca qut, m2;
Ab - Din tch ming ra ca qut v tr nh nht, m2;
Le - Chiu di hiu dng, m;
L - Chiu di ca on ng thng u ra ca qut, m.
Bng 9.40. H s
Ab/Ao

Ab
A o, o

K hng
gian
r
ng

Ab
A o, o

K hng
gian
r
ng

0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0

0
2,0
2,0
1,0
0,8
0,47
0,22
0

0,12
1,0
1,0
0,66
0,40
0,22
0,14
0

L/Le
0,25
0,40
0,40
0,33
0,14
0,10
0
0

0,50
0,18
0,18
0,14
0
0
0
0

>1
0
0
0
0
0
0
0

Hnh 9.18.
a.9.2 Tn tht u ra ca qut khi c r dng
Theo s lng ca ht ca qut, c 2 dng qut sau y:
- Qut c 01 ca ht.
- Qut c 02 ca ht.
Nu lin ngay trn u ra ca qut, cch mt khong cch L no , ng ng r gc 90o
theo mt trong cc hng A, B, C, D (hnh 9-14) th xut hin tr lc cc b. Tr lc cc b
ny c h s cho trn cc bng 9-40 v 9-41. Trong cc bng ny, cc i lng Ab, Ao, L
v Le ging nh trng hp a.9.1
Khi u ra ca qut ni vi ct lin ta. Ta c 4 trng hp xy ra

C
D
B
A
Hnh 9.19. Cc v tr lp t ct u ra
197

Ab/Ao

0,4
0,5

0,6

0,7

0,8

Bng 9.41: H s u ra qut c 1 ca ht

L/Le
V tr
ct
0
0,12
0,25
0,5
> 1,0
0
0,84
1,8
2,7
3,2
A
0
1,0
2,2
3,3
4,0
B
0
1,5
3,2
4,8
5,8
C
0
1,5
3,2
4,8
5,8
D
0
0,60
1,3
1,9
2,3
A
0
0,72
1,6
2,4
2,8
B
0
1,0
2,2
3,3
4,0
C
0
1,0
2,2
3,3
4,0
D
0
0,40
0,88
1,3
1,6
A
0
0,52
1,1
1,7
2,0
B
0
0,76
1,6
2,4
2,9
C
0
0,76
1,6
2,4
2,9
D
0
0,28
0,60
0,88
1,1
A
0
0,36
0,72
1,1
1,3
B
0
0,52
1,1
1,6
2,0
C
0
0,52
1,1
1,6
2,0
D
0
0,20
0,44
0,64
0,76
A
0
0,24
0,52
0,80
0,96
B
0
0,36
0,76
1,2
1,4
C
0
0,36
0,76
1,2
1,4
D
Bng 9.42: H s u ra qut c 2 ca ht

Ab/Ao

0,4
0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

V tr
ct
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C

0
3,2
5,0
5,8
4,9
2,3
3,6
4,0
3,4
1,6
2,5
2,9
2,5
1,1
1,7
2,0
1,7
0,76
1,2
1,4
1,2
0,60
0,94
1,1

L/Le
0,25
1,8
2,8
3,2
2,7
1,3
2,0
2,2
1,9
0,88
1,4
1,6
1,4
0,60
0,90
1,1
0,92
0,44
0,65
0,76
0,65
0,32
0,55
0,78

0,12
2,7
4,2
4,8
4,1
1,9
3,0
3,3
2,8
1,3
2,1
2,4
2,1
0,88
1,4
1,6
1,4
0,64
1,0
1,2
0,99
0,48
0,80
0,92
198

0,5
0,84
1,3
1,5
1,3
0,60
0,90
1,0
0,88
0,40
0,65
0,76
0,65
0,28
0,45
0,52
0,44
0,20
0,30
0,36
0,31
0,16
0,25
0,54

> 1,0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

D
A
B
C
D

1,0

0,95
0,56
0,85
1,0
0,85

0,78
0,48
0,70
0,84
0,71

0,54
0,32
0,45
0,56
0,48

0,24
0,16
0,20
0,28
0,24

0
0
0
0
0

a.10 Tn tht u vo ca qut

a.10.1 ng ht tit din trn, ni ct lin tc, cch ming ht qut on L
Bng 9.43. H s
R/D

D
L

0,75
1,0
1,5
2,0
3,0

L/D
2
0,80
0,66
0,60
0,53
0,40

0
1,4
1,2
1,1
1,0
0,66

>5
0,40
0,33
0,33
0,33
0,22

Hnh 9.20.
R - Bn knh cong tm ct, m;
D- ng knh ng ht, m;
L- Khong cch t ming ht ca qut ly tm ti ct, m
a.10.2 ng ht tit din trn, ni ct thng gc hoc ct ghp t nhiu mnh, cch
ming ht mt khong L
D

a)

D
L

b)

c)

Hnh 9.21.
a). Ct thng gc:

Bng 9.44. H s
L/D

0
3,2

>5
1

2
2

b). Ct thng gc ghp t 3 v 4 on on:

Bng 9.45. H s
R/D
0,50
0,75

0
2,5
1,6

L/D
2
1,6
1,0

R/D
>5
0,80
0,47

0,50
0,75
199

0
1,8
1,4

L/D
2
1,0
0,80

>5
0,53
0,40

1,0
1,5
2,0
3,0

1,2
1,1
1,0
0,8

0,66
0,66
0,53
0,47

a) Ct ghp t 3 mnh

0,33
0,33
0,33
0,22

0,66
0,60
0,53
0,40

1,2
1,1
1,0
0,66

1,0
1,5
2,0
3,0

0,33
0,33
0,33
0,26

b) Ct ghp t 4 mnh

a.10..3 ng ht tit din vung, ni ct cong lin tc qua on ng thng di L v on

ng chuyn i tit din vung-trn c hoc khng c cc cnh hng dng

H
H

L
R

a)

b)
Hnh 9.22.

Bng 9.46. H s
R/D

R/H

L/H
>6
0
2,5
0,80
1,6
2,5
0,50
0,66
1,2
2,0
0,75
0,33
0,66
1,2
1,0
0,30
0,57
1,0
1,5
0,26
0,47
0,8
2,0
a) Khng c cnh hng dng

0
0,80
0,53
0,40
0,26

0,50
1,0
1,5
2,0

L/D
2,5
0,47
0,33
0,28
0,22

>6
0,26
0,18
0,16
0,14

b) C cnh hng dng

9.1.3.5. Xc nh h tn tht cc b theo chiu di tng ng

Theo nh ngha chiu di tng ng l chiu di ca on ng thng c tit din

bng tit din tnh ton ca chi tit gy nn tn tht cc b, nhng c tn tht tng ng
nhau . Hay:
lt = .dt /
(9-32)
pc = lt . p1
(9-33)
a.1 Chiu di tng ng ca ct trn
Bng 9.47. Chiu di tng ng lt
Dng ct trn
Hnh v
R/d
a = lt/d

- Ct 90o, cong lin tc

- Ct 90o, ghp t 3 on
200

1,5

1,5

17

- Ct 90o, ghp t 5 on

1,5

12

1,5

1,5

4,5

- Ct 45o, ghp t 3 on

- Ct 45o, cong lin tc

- Ct thng gc
+ C hng dng
+ Khng c hng dng

22
65

Trong :
R - Bn knh cong ca tm ct, mm
d- ng knh tit din ct, mm
d.2 Chiu di tng ng ca ct ch nht
Bng 9.48. Chiu di tng ng lt

-Ct cong 90o, 1 cnh

hng dng, R = 0,75.W

W/H
0,5
1
3
6

lt/d
5
7
8
12

0,5
1
3
6

8
10
14
18

0,5
1
3

7
8
10

- Ct cong 90o, khng cnh

hng R=1,25 W

Hnh dng
d

Dng ct trn

-Ct cong 90o, 2 cnh

hng dng, R = 0,75.W
201

d
W

-Ct thng gc 90o, c

nhiu cnh hng

12

0,5
1
3
6

7
7
8
10

0,5
1
3
6

8
10
12
13

0,5
1
3
6

6
8
9
10

-Ct cong 90o, 3 cnh

hng dng, R = 0,75.W

-Ct thng gc 90 , nhiu

cnh hng dng kh ng

9.1.4. Tnh ton thit k ng ng gi

9.1.4.1. Cc phng php thit k ng ng gi
Hin nay thit k ng ng gi ngi ta s dng rt nmhiu phng php khc
nhau. Mi phng php c nhng u nhc im khc nhau, di y chng ti xin trnh by
cc nt chnh ca cc phng php .
- Phng php tnh ton l thuyt: Phng php ny da vo cc cng thc l thuyt
v tnh ton tun t kch thc ng ng tun t t u n cui tuyn ng sao cho p sut
tnh cc v tr lp cc ming thi v ht khng i. y l phng php c th coi l chnh
xc nht. Tuy nhin phng php ny tnh ton kh phc tp.
- Phng php gim dn tc . Ngi thit k bng kinh nghim ca mnh ch ng
thit k gim dn tc theo chiu chuyn ng ca dng khng kh trong ng ng. y l
phng php thit k tng i nhanh nhng ph thuc nhiu vo ch quan ngi thit k v
kh nh gi c mc chnh xc. Khi thit k theo phng php ny h thng bt buc
phi lp cc van iu chnh lu lng gi.
- Phng php ma st ng u: Thit k h thng ng ng gi sao cho tn tht trn 1
m chiu di ng ng u nhau trn ton tuyn, bt c tit din no v bng tn tht trn
1m chiu di on ng chun. y l phng php c s dng ph bin nht, nhanh v
tng i chnh xc. Khc vi cc phng php khc l phi tnh ton thit k ng ng mt
cch tun t, mun xc nh kch thc on sau phi bit kch thc on trc, phng
php ma st ng u cho php xc nh bt c on ng no trn mng m khng cn phi
202

bit kch thc cc on trc . iu ny rt ph hp vi thc t thi cng ti cc cng

trng.
- Phng php phc hi p sut tnh
Phng php phc hi p sut tnh xc nh kch thc ca ng dn sao cho tn tht p
sut trn on ng bng gia tng p sut tnh do s gim tc chuyn ng ca
khng kh sau mi nhnh r .
Phng php ny tng t phng php l thuyt nhng y thit k ngi ta
ch yu s dng cc th.
Ngoi cc phng php trn ngi ta cn s dng mt s phng php sau y:
- Phng php T
- Phng php tc khng i
- Phng php p sut tng.

9.1.4.2. Phng php thit k l thuyt

Phng php l thuyt l phng php xc nh kch thc ng ng sao cho m
bo phn b ct p tnh ti cc ming thi u nhau trn c s tnh ton l thuyt.
Gi ct p tnh ti cc ming thi l H1, H2, . . Hn.
iu kin l:
H1 = H2 = . . . = Hn
(9-34)
Hay:

12
2
2
2
= . 2 + p1 2 = . 3 + p13 = ... = . n + p1 n
(9-35)
2
2
2
2
Trn c s cng thc , phng php tnh ton l thuyt tin hnh theo cc bc
.

sau:
Bc 1 - Chn tc on ng u tin 1 .
- Da vo lu lng gi tng u vo, xc nh kch thc ca on ng u tin:
L
F1 = 1 = a1xb1
(9-36)
1
- Da vo kch thc thit k chn, xc nh ng knh tng ng ca on
ng u tin theo bng hoc cng thc tnh ton.
d td = 1,3

(a.b)0,625

(9-37)
, mm
(a + b) 0, 25
- Xc nh tng tr lc t v tr ming thi u tin n ming thi th 2. Tn tht p
sut c th tnh hoc tra theo th.
cb
p1 2 = p1ms
2 + p1 2
Bc 2 - Xc nh tc cc on tip theo 2 da vo phng trnh:

(9-37)

2.p12
(9-38)

trong p1-2 tng tn tht p sut t v tr lp ming thi 1 n v tr ming thi 2 (hoc
on r nhnh vo cc ming thi)
Kim tra li so vi gi tr c chn trc , nu sai lch ln cn tnh lp li.
- Da vo lu lng gi on ng k tip, xc nh kch thc ca n:
L
F2 = 2 = a2 xb2
(9-39)
2
- Xc nh ng knh tng ng on ng k tip
2 = 12

203

Bc 3 - Tip tc xc nh tun t tc v kch thc cc on k tip cho n on

cui cng ca tuyn ng nh tnh bc 2
Phng php l thuyt c cc c im sau:
- Cc kt qu tnh ton chnh xc, tin cy cao.
- Tnh ton tng i di v phc tp, nn thc t t s dng.

9.1.4.3. Phng php gim dn tc

Ni dung ca phng php gim dn tc l ngi thit k bng kinh nghim ca
mnh la chn tc on ng chnh trn c s n cho php v ch ng gim dn tc
cc on k tip dc theo chiu chuyn ng ca khng kh.
Phng php gim dn tc c thc hin theo cc bc sau:
Bc 1: - Chn tc trn ng ng chnh trc khi r nhnh 1.
- Da vo lu lng xc nh kch thc on ng chnh:
L
F1 = 1 = a1xb1
(9-40)
1
Bc 2:
Ch ng gim dn tc gi dc theo tuyn ng chnh v ng r
nhnh 2,3... n
- Trn c s lu lng v tc trn mi on tin hnh tnh ton kch thc
ca cc on .
L
Fi = i = ai xbi
(9-41)
i
Bc 3: Da vo th xc nh tn tht p sut theo tuyn ng di nht (tuyn c tr
lc ln nht) . Tng tr lc theo tuyn ny l c s chn qut.
Phng php gim dn tc c nhc im l ph thuc nhiu vo ch quan ca
ngi thit k, v th cc kt qu l rt kh nh gi.
y l mt phng php n gin, cho php thc hin nhanh nhng i hi ngi
thit k phi c kinh nghim.
Ch nn s dng phng php ny cho trng hp h thng ng ng n gin ngn,
gn. i vi h thng ng ng phc tp nn la chn phng php khc.

9.1.4.4. Phng php ma st ng u

Ni dung ca phng php ma st ng u l thit k h thng ng ng gi sao
cho tn tht p sut trn 1m chiu di ng ng bng nhau trn ton tuyn ng. Phng
php ma st ng u cng m bo tc gi trn ng ng gim dn theo chiu chuyn
ng v do mt phn p sut ng c bin i thnh p sut tnh v vy m bo phn
b gi u.
Phng php ma st ng u thng hay c s dng cho ng ng gi tc thp
vi chc nng cp gi, hi gi v thi gi.
Theo phng php ny, c hai hng la chn thit k:
- Cch 1: Chn tit din on u ni gn qut lm tit din in hnh, chn tc
chuyn ng thch hp ca khng kh cho on . T xc nh kch thc onn ng
in hnh, xc nh tn tht ma st trn 1m chiu di ca on ng in hnh. Gi tr tn tht
c coi l chun trn ton tuyn ng.
- Cch 2: Chn tn tht p sut hp l v gi nguyn gi tr trn ton b h thng
ng ng gi. Trn c s lu lng tng on bit tin hnh xc nh kch thc tng
on.

204

Cch 2 c nhc im l la chn tn tht th no l hp l. Nu chn tn tht b th

kch thc ng ng ln chi ph u t tng, nhng nu chn tc ln s gy n, chi ph
vn hnh tng. Ngi ta khuyn rng i vi h thng tc thp nn chn tn thp p=1
0,5 N/m2 cho 1 m chiu di ng ng.
Trn thc t ngi ta chn cch th nht v tc gi cho cc bng l cc thng s
c xc nh da trn tnh ton kinh t k thut cn nhc n cc yu t nu trn. Sau
y l cc bc thit k theo cch th nht.
Bc 1:
- La chn tit din u lm tit din in hnh.
- Chn tc gi cho tit din 1
- Tnh kch thc on ng in hnh:
L
F1 = 1 = a1xb1
1
- Xc nh ng knh tng ng on ng in hnh theo bng.
- T lu lng, ng knh tng ng xc nh tn tht p sut cho 1 m ng tit
din in hnh (theo th hnh 9-9) . Gi tr c c nh cho ton tuyn.
Bc 2:
Trn c s tn tht chun tnh kch thc cc on cn li da vo lu lng
bit.
Tuy nhin tin li cho vic tnh ton ngi ta a ra s liu tnh ton trn bng 9-48.
Theo bng ny nu ly tit din v lu lng on ng in hnh lm chun th c th xc
nh t l % ca on ng bt k so vi on ng chun ny khi bit c t l % lu lng
ca on ng so vi on ng in hnh.
- Xc nh t l % lu lng ca cc on ng theo tit din in hnh:

k iL =

Li
.100%
L1

- Cn c vo bng 9-48 xc nh t l % v tit din k iF ca cc on ng

- Xc nh kch thc ca cc on ng theo t l % so vi tit din on ng in
hnh F1

Fi = k iF .F1 = ai xbi
Bc 3:
Tng tr lc on ng c chiu di tng ln nht l c s chn qut dn
lnh.

p = (L + L td ).pl
L - Tng chiu di ca cc on ng trn tuyn ang xt, m;
Lt - Tng chiu di tng c ca cc tn tht cc b, m;
pl - Tn tht p sut trn 1 m chiu di ng ng (Gi tr c nh), N/m3
Bng 9.49. Xc nh t l phn trm tit din theo phng php ma st ng u
Lu
Tit din
Lu
Tit din
Lu
Tit din
Lu
Tit din
lng, %
%
lng, %
%
lng, %
%
lng, %
%
81,0
76
59,0
51
33,5
26
2,0
1
82,0
77
60,0
52
34,5
27
3,5
2
83,0
78
61,0
53
35,5
28
5,5
3
84,0
79
62,0
54
36,5
29
7,0
4
84,5
80
63,0
55
37,5
30
9,0
5
85,5
81
64,0
56
39,0
31
10,5
6
86,0
82
65,0
57
40,0
32
11,5
7
87,0
83
65,5
58
41,0
33
13,0
8
205

87,5
88,5
89,5
90,0
90,5
91,5
92,0
93,0
94,0
94,5
95,0
96,0
96,5
97,5
98,0
99,0
100

84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100

66,5
67,5
68,0
69,0
70,0
71,0
71,5
72,5
73,5
74,5
75,5
76,5
77,0
78,0
79,0
80,0
80,5

59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75

42,0
43,0
44,0
45,0
46,0
47,0
48,0
49,0
50,0
51,0
52,0
53,0
54,0
55,0
56,0
57,0
58,0

34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50

14,5
16,5
17,5
18,5
19,5
20,5
21,5
24,0
24,0
25,0
26,0
27,0
28,0
29,5
30,5
31,5
32,5

9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

c im ca phng php:
- Phng php ma st ng u c u im l thit k rt nhanh, ngi thit k khng
bt buc phi tnh ton tun t t u tuyn ng n cui m c th tnh bt c on ng no
tu , iu ny c ngha trn thc t thi cng cng trng.
- Phng php ma st ng u cng m bo tc gim dn dc theo chiu chuyn
ng, c tin cy cao hn phng php gim dn tc .
- Khng m bo phn b lu lng u trn ton tuyn nn cc ming thi cn phi
b tr thm van iu chnh.
- Vic la chn tn tht cho 1m ng kh khn. Thng chn p= 0,5 - 1,5 N/m2 cho 1
m ng
- Phng php ma st ng u c s dng rt ph bin.
V d 1:
Gi s c mt ng ng gi c 8 ming thi vi chiu di cc on th hin trn hnh
9-18. Lu lng yu cu cho mi ming thi l 0,32 m3/s. Thit k h thng ng ng gi
theo phng php ma st ng u.
C

5m

5m

5m
VC

5m
VC

VC

VC

5m

H
VC

VC

l=0,32 m3/s

5m

12m

VC

12m

VC

A L=2,56 m3/s

Hnh 9.23. S ng ng
Bc 1: Chn v xc nh cc thng s tit din in hnh
- Chn on u tin AB lm tit din in hnh. Lu lng gi qua tit din u l
L1 = 8 x 0,32 = 2,56 m3/s
- Chn tc on u 1 = 8 m/s.
- Din tch tit din on ng u: f1 = L1/1 = 2,56 / 8 = 0,32 m2
206

- Chn kch thc on u: a1 x b1 = 800x400mm

- Tra bng (9-3) ta c ng knh tng ng ca on ng in hnh l: dt = 609mm
- Da vo lu lng L1 = 2560 L/s v dt = 609mm tra th ta c tn tht
p sut cho 1 mt ng l: p1 = 1,4 Pa/m.
Bc 2: Tnh ton kch thc cc on ng cn li
Trn c s t l phn trm lu lng ca cc on k tip ta xc nh c t l phn
trm din tch ca n, xc nh kch thc ai x bi ca cc on , xc nh din tch thc v
tc thc.

Bng 9.50. Kt qu tnh ton

Lu lng
%
m3/s
AB
100
2,56
BC
87,5
2,24
CD
75
1,92
DE
62,5
1,60
EF
50
1,28
FG
37,5
0,96
GH
25
0,64
HK
12,5
0,32
Bc 3: Tnh tng tr lc
on

on

Chi tit

Tit din
%
m2
100
0,32
90,2 0,289
80,5 0,258
70
0,224
58
0,186
46
0,147
32,5 0,104
19,5 0,062
dt , mm

Tc
8 m/s
7,76
7,45
7,14
6,90
6,52
6,15
5,13

Kch thc
a x b (mm)
800 x 400
725 x 400
600 x 400
550 x 400
475 x 400
475 x 300
350 x 300
300 x 200

Chiu di, m

Bng 9.51
Chiu di
tng ng,
m

AB
BC

ng ng
609
5
ng ng
583
12
Ct
4,1
CD
ng ng
533
5
DE
ng ng
511
5
EF
ng ng
476
5
FG
ng ng
410
5
GH
ng ng
354
12
Ct
2,5
HK
ng ng
266
5
Tng chiu di tng ng ca on AK l 60,6m bao gm cc on ng thng v chiu
di tng ng ca cc ct.
Tng tr lc ng ng:
p = 60,6 x 1,4 = 84,84 Pa

9.1.4.5. Phng php phc hi p sut tnh

Ni dung ca phng php phc hi p sut tnh xc nh kch thc ca ng dn sao
cho tn tht p sut trn on ng bng gia tng p sut tnh do s gim tc chuyn
ng ca khng kh sau mi nhnh r.
Phng php phc hi p sut tnh c s dng cho ng cp gi, khng s dng cho
ng hi. V thc cht ni dung ca phng php phc hi p sut tnh ging phng php l
thuyt , tuy nhin y ngi ta cn c vo cc th xc nh tc on ng k tip.
207

Cc bc tnh thit k:
Bc 1: - Chn tc hp l ca on ng chnh ra khi qut 1 v tnh kch thc
on ng .
Bc 2: Xc nh tc on k tip nh sau
- Xc nh t s Lt/Q0,61 da vo tnh ton hoc th (hnh 9-16) cho on
ng u.
trong
Lt - Chiu di tng ng ca on u gm chiu di thc ng ng cng vi
chiu di tng ng tt c cc ct.
Q - lu lng gi trn on u
- Da vo tc on u 1 v t s a = Lt/Q0,61 , theo th hnh 9-13, xc
nh tc on ng tip theo , tc l tc sau on r nhnh th nht 2.
- Xc nh kch thc on ng th 2
F2 = L2/2
Bc 3: Xc nh tc v kch thc on k tip nh xc nh vi on th 2
* c im ca phng php phc hi p sut tnh
- m bo phn b lu lng u v do h thng khng cn van iu chnh.
- Tc cui tuyn ng thp hn nn m bo n cho php.
- Khi lng tnh ton tng i nhiu.
- Kch thc ng ng ln hn cc cch tnh khc nht l cc on r nhnh, nn chi
ph u t cao.
V d 2:
Thit k h thng ng ng dn gi cho h thng ng ng gi gm 4 ming thi , mi
ming c lu lng gi l 0,9 m3/s. Kch thc cc on nh trn hnh 9-15.
A

15m

12m

10m

11m

QUA
T
0,9 m3/s

0,9 m3/s

0,9 m3/s

0,9 m3/s

Hnh 9.24. S ng ng
* Xc nh cc thng s on u
- La chn tc on AB: 1 = 12 m/s
- Lu lng gi: Q1 = 4 x 0,9 = 3,6 m3/s
- Tit din on u: F1 = 3,6/12 = 0,3m2
- Kch thc cc cnh 600 x 500mm
- Tra bng ta c ng knh tng ng: dt = 598 mm
- Tn tht cho 1m ng: 0,4 Pa/m
* Xc nh tc v kch thc on tip
- T s a= L/Q0,61 : L1/Q0,61 = 49 / 7628 0,61 = 0,211
- Xc nh 2 theo th vi 1 =7628 FPM v L/Q0,61 = 0,211: 2 = 2000 FPM
hay 2 = 10,16 m/s
* Xc nh cc on k tip mt cch tng t bc 2 v ghi kt qu vo bng di y
Bng 9.52. Bng kt qu tnh ton
Lu lng
Tc
Lt
Tit din
L/Q0,61
m3/s

CFM

m/s

FPM

FT

AB

3.6

7628

12

2362

15

49

0.211

BC

2.7

5721

10.16

2000

12

39

0.201

CD

1.8

3814

8.53

1680

10

33

0.214

208

DE

0.9

1907

7.32

11

36

0.360

Hnh 9.25. th xc nh tc on ng k tip

9.2 CC THIT B PH NG NG GI
9.2.1 Van iu chnh lu lng gi
Cng dng: Dng iu chnh lu lng gi cp
Phng php iu chnh: Bng tay hoc bng m t
V tr lp t: Ngay trc cc ming thi hoc trn ng ng gi

9.2.1.1 Ca iu chnh gi kiu l sch cnh gp 1 chiu

Van iu chnh gi kiu l sch thng hay c s dng lp t trn cc on
ng ng v u ra trc cc ming thi gi. Ca c mt hoc 1 vi cnh, khi chiu cao nh
hn hoc bng 200mm th ch c 1 cnh. Khi chiu rng ln hn 500mm th ca c chia
thnh nhiu phn, mi phn chiu di cnh khng qu 500mm. Kch thc chiuv di L ph
thuc vi kch thc van iu chnh.

209

Hnh 9.26. Van iu chnh kiu l sch gp a chiu

V cu to: Cnh c lm t tn trng km dy 1,2mm n 1,6mm. C th sn hoc
khng sn b mt.
ng dng: Dng iu chnh gi trn ng ng vung hoc u ra cc ming thi. B
phn iu chnh c th bng c kh hoc bng m t.

9.2.1.2 Ca iu chnh gi kiu l sch cnh gp i xng

Cu to: Ca iu chnh gi kiu l sch c tit din ch nht, gm phn khung v
phn cnh iu chnh.

Hnh 9.27. Van iu chnh kiu l sch gp i xng

Khung c lm t nhm nh hnh hoc tn dy khong 1,0mm. Cnh cng c
lm t nhm nh hnh hoc tn dy 1,0mm v c gn gia cng. Cc cnh c th d dng
xoay quanh cc trc ca n. Khi thay i hng cc cnh th tit din gi qua van thay i v
do o c th khng ch lu lng gi i ra cc ming thi mt cch ph hp. Sau khi iu
chnh xong, cc cnh c c nh ti v tr iu chnh nh c cu c nh nm bn ngoi
khung van.
c im s dng: Dng iu chnh lu lng gi v lp t lin cng vi cc ming
thi Di y l cc thng s van iu chnh gi loi DGA ca Reetech tng ng vi cc
loi ming gi lp t.
Bng 9.53. Cc thng s ca van iu chnh gi kiu l sch cnh gp i xng
Ming 150x150 225x225 300x300 375x375 450x450 525x525 600x600 675x675 750x750
thi
Van 152x152 227x227 302x302 377x377 452x452 527x527 602x602 677x677 752x752
/c

210

9.2.1.3 Ca iu chnh gi trn mt cnh gp

Cu to: Gm phn v, cnh hng v cnh iu chnh. Phn khung c lm t tn trng
km, bn trong c cc cnh hng gi c nh, cnh iu chnh cng c ch to t tn
trng km. Cnh iu chnh c c nh nh chi tit inh c nh gia cnh. Gc nghing
cc i ca cnh l 45o
c im s dng: Dng iu chnh lu lng gi v lp ti hp chp ming thi.

Hnh 9.28. Van iu chnh trn 1 cnh gp

9.2.1.4 Ca iu chnh gi trn hai cnh gp

Cu to: Gm phn v v b phn cnh iu chnh. Vt liu ch to l tn trng km
dy khong 1,2mm. Cnh iu chnh gm 02 cnh hnh bn nguyt i xng nhau. B phn
iu chnh l 01 c vt gia van c th quay chuyn ng ln xung thay i gc m ca
cnh iu chnh
c im s dng: Dng iu chnh lu lng gi v lp ti hp chp ming thi.

Hnh 9.29. Van iu chnh trn 2 cnh gp

Cc thng s c bn ca cc van iu chnh trn, hai cnh gp ca Reetech, model DGC:
Bng 9.54. Cc thng s ca van iu chnh trn, hai cnh gp
95
145
195
245
295
345
395
445
(mm)
H (mm)
90
140
190
240
290
340
390
440

9.2.1.5. Ca iu chnh gi trn cnh xoay

Cu to gm phn v v b phn cnh iu chnh. Vt liu ch to l tn trng km hoc thp
tm dy khong 1,2mm.
V tr lp t: Lp cng ming thi hoc trn ng ng gi
B phn iu chnh: Bng tay hoc bng m t.
Cc thng s c bn ca cc van iu chnh trn, cnh xoay ca reetech, model DGD:
Bng 9.55. Cc thng s ca van iu chnh trn, cnh xoay
95
145 195 245 295 345 395 445
(mm)
211

L (mm)
120 190 240 290 340 390 440 490
Lp vi ng gi
1,0
1,0
1,2
1,2
1,2
1,5
1,5
1,5
Lp vi ming
0,8
0,8
1,0
1,0
1,0
1,0
1,0
1,0
thi
Tc (mm)
1,2
1,2
1,4
1,4
1,4
1,6
1,6
1,6
Tv - Chiu dy v .
Tc - Chiu dy cnh
Trn hnh 9.26 minh ho vic s dng v lp t van iu chnh M iu chnh lu
lng gi cho cc ng nhnh h thng cp gi ti cho cc FCU.
Tv
(mm)

FCU

FCU

FCU

FCU

FCU

M FAN

FCU

FCU

FCU

FCU

FCU

Hnh 9.30. Lp t van iu chnh trn ng ng

9.2.2 Van iu chn la

trnh hin tng ngn la ly lan theo h thng ng ng gi t khu vc b ho
hon sang khu vc khc. i vi cc cng trnh quan trng, v tr ng ng xuyn qua
tng ngn cch gia cc phng, ngi ta c b tr cc van chn la.
Khi xy ra ho hon, do nhit cao dy ch t v ca t ng ng li v chn
khng cho ngn la ly lan theo ng ng sang phng bn cnh.

9.2.2.1 Van chn la tit din ch nht , nhiu cnh

Cu to gm c khung, v v phn cnh. Khung c th lm t thp L, v c th t
thp tm hoc tn trng km, cnh c ch to t thp tm. Qui cch k thut ca cnh, v
v khung c th tham kho t bng 9- di y.
Cu ch s t nhit khong 75oC
V tr lp t chn la: Lp xuyn sn v lp xuyn tng. i vi loi lp xuyn sn chiu
di khong 350mm v c c cu l xo ng cht hn, trnh nh hng ca trng lc. i
vi loi xuyn tng chiu di L=150 hoc 250mm. Chiu rng ca cc cnh khng qu
200mm v chiu di khng qu 500mm. Khi kch thc ln hn th ghp nhiu cnh
Van chn la tit din ch nht c lp cho cc ng ch nht c cng kch thc.

212

Hnh 9.31. Van chn la tit din ch nht

Di y l cc kch thc c bn ca van chn la kiu CLA ca Reetech
Bng 9.56. Cc kch thc c bn ca van chn la CLA
Kch thc ng gi
Kch thc khung
Chiu dy v
Chiu dy cnh
Mm
mm
mm
mm
n 300
25 x 25 x 3
2,0
1,5
Trn 300 n 600
30 x 30 x 3
3,0
2,0
Trn 600 n 2000
30 x 30 x 3
3,0
3,0
Trn 2000
50 x 50 x 5
3,0
3,0

9.2.2.2 Van chn la tit din trn

Cu to gm c v v phn cnh. V v cnh c lm t thp tm hoc tn trng
km. Qui cch k thut ca cnh, v v khung c th tham kho t bng 9- di y.
Cu ch s t nhit khong 75oC

Hnh 9.32. Van chn la tit din trn

V tr lp t chn la: Lp xuyn sn v lp xuyn tng. i vi loi lp xuyn sn chiu
di khong 350mm v c c cu l xo ng cht hn, trnh nh hng ca trng lc. i
213

vi loi xuyn tng chiu di L=150 hoc 250mm. Chiu rng ca cc cnh khng qu
200mm v chiu di khng qu 500mm.
Van chn la tit din trn c lp cho cc ng tit din trn c cng kch thc.
Di y l cc kch thc c bn ca van chn la trn kiu CLB ca Reetech
Bng 9.57: Cc kch thc c bn ca van chn la CLB
Kch thc ng gi
Chiu dy v
Chiu dy cnh
mm
mm
mm
n 300
1,5
1,5
Trn 300 n 600
2,0
2,0
Trn 600
3,0
3,0

9.2.3 Van gim p hay van 1 chiu

V cu to van gim p v van mt 1 chiu rt ging nhau, tuy nhin v cng dng c
khc nhau.
Van gim p c lp t trn tng u ra ca cc qut nhm lm gim p lc trn
ng ng.

Hnh 9.33. Van 1 chiu

Van 1 chiu c lp trn ng ng nhm ngn cn hin tng di ngc li .
Khi kch thc ng ng qu ln, ngi ta chia ca ra thnh nhiu phn. Chiu dy
ca cc cnh ph thuc vo tc chuyn ng ca gi trn ng ng. Nu tc di 7,5
m/s th chiu dy cnh l 0,6mm. Nu t ti 12 m/s th chiu dy cnh l 1,2mm. Kch thc
trc xoay cng ph thuc vo rng ca ca v khong 812.

9.3 TNH CHN QUT GI

9.3.1 Khi nim v phn loi qut
Qut l thit b dng vn chuyn v phn phi khng kh l thit b khng th thiu
c trong h thng iu ha khng kh v i sng. C 2 loi qut: Loi c lp t trong
cc my iu ho hoc qut c s dng thng gi.
Mi qut u c c trng bi 2 thng s c bn sau:
- Lu lng gi, V, m3/s hoc m3/h.
- Ct p Hq , Pa hoc mmH2O
Phn loi
214

- Theo c tnh kh ng
Rheo c tnh kh ng ca khng kh ngi ta chia ra lm 02 loi qut: qut hng
trc v qut ly tm.
+ Qut hng trc: Khng kh vo v ra i dc theo trc. Qut hng trc c
cu to gn nh c th cho lu lng ln vi p sut b. Thng dng trong h thng khng
c ng gi hoc ng ngn.
+ Qut ly tm: Khng kh i vo theo hng trc quay, nhng i ra vung gc
trc quay, ct p to ra do lc ly tm. V vy cn c ng dn gi mi to p sut ln. N c
th to nn lung gi c p sut ln. Trong hu ht dn lnh my iu ho khng kh ngi ta
u s dng qut ly tm.
- Theo ct p:
Theo ct p ngi ta chia qut ra lm 03 loi c p sut: H p, trung p v cao p.
+ Qut h p: Hq < 1000 Pa
+ Qut trung p: 1000 Pa < Hq < 3000 Pa
+ Qut cao p Hq > 3000 Pa
- Theo cng dng
Theo cng dng ngi ta chia qut ra rt nhiu loi khc nhau:
+ Qut gi
+ Qut khi
+ Qut bi
+ Qut thng hi

9.3.2 Cc loi qut gi

9.3.2.1 Qut ly tm
Qut l tm c nhiu dng khc nhau. c im chung ca qut ly tm l phi c v
qut to ct p ln.

a) Theo c im cnh qut c th chia qut l tm ra cc dng

chnh sau:
- Qut ly tm cnh cong v pha trc (forward Curve - FC)
- Qut ly tm cnh nghing v pha sau (Backward Inclined - BI)
- Qut ly tm cnh hng knh (Radial Blade - RB)
- Qut ly tm dng ng (Tubular Centrifugal - TC)
Nguyn tc hot ng ca hu ht cc qut ly tm nh sau: Khng kh c gung
cnh quay ht vo bn trong v p ln thnh v qut. V qut c cu to c bit bin p
sut ng thnh p sut tnh ln u ra, ng thi i hng chuyn ng ca lung gi.
Mt dn ng thng c gn trc tip ln trc qut hoc dn ng bng ai.

(1)

(2)

(3)

(4)

215

Hnh 9.34. Cc loi qut ly tm

Di y l c im ca mt s qut ly tm thng gp.
1. Qut ly tm cnh cong v pha trc (FC)
Qut ly tm cnh hng v pha trc c s dng trong cc trng hp cn lu
lng ln nhng p sut tnh thp. S lng cnh ca qut thng nm t 24 n 64 cnh.
Khong lm vic c hiu qa cao (hiu sut cao) ca qut nm trong khong 30% n 80%
lu lng nh mc. Hiu sut c th t ti 70%. Qut ly tm c cnh cong v pha trc c
cc u im:
- n gin nn gi thnh r
- Tc quay thp.
- Phm vi hot ng rng.
Tuy nhin , qut FC cng c nhc im l khi ct p tnh thp c kh nng ng c b
qu ti, kt cu cnh khng vng chc.
2. Qut ly tm cnh nghing v pha sau (BI)
Qut ly tm cnh hng sau c 2 dng cnh n v cnh dng kh ng (cnh 2 lp).
c im ca qut BI l tc quay ln, p sut to ra ln. Do c im cu to nn hiu sut
qut BI kh ln, c th t 80%. Kh nng qu ti ca ng c t xy ra do ng c tnh
ca cng sut t cc i gn ngoi vng lm vic. Khong lm vic hiu qu t 45% n
85% lu lng nh mc.
3. Qut ly tm cnh hng knh (RB)
Qut RB t c s dng trong k thut do ng knh rto ln. c im ca qut
RB l kh nng to p sut tnh ln , chnh v vy n thng c s dng vn chuyn vt
liu dng ht. ng c tnh cng sut N gn nh t l vi lu lng, v th loi ny c th
kim sot lu lng thng qua kim sot nng lng cung cp mt. Nhc im ca qut
RB l gi thnh cao v hiu sut khng cao. Hiu sut cc i c th t 68%.
4. Qut ly tm dng ng (TC)
Qut ly tm thi thng (dng ng): (Tubular centrifugal fan, in-line centrinfugal fan)
Qut TC gm mt v hnh tr, gung cnh, cnh, ming ht v ng cn. Dng kh i
vo qut theo trc, qua qut i hng 90o v b p vo v tr to nn p sut, sau li i
hng song song vi trc. Qut TC thot trng ging qut hng trc nhng nguyn l kh
ng khc hn. Hiu sut thp v n cao, nhng khng thay i dng nn c s dng
thay cho qut hng trc khi cn p sut cao.

b) Theo c im cu to
1. Qut c sn

Hnh 9.35. Qut ly tm

Nguyn l lm vic ca qut c sn nh sau: Dng khng kh theo ca ly gi 4 i vo
gung cnh 2 theo hng dc trc. Khi cnh quay s p dng khng kh ln v qut 1, dng b
hm v bin ng nng thnh p nng. ng khuych tn c dng cn, tit din tng dn c tc

216

dng bin mt phn p sut ng thnh p sut tnh. Nh vy dng khng kh i ra qut c p
sut kh ln v hng chuyn ng thay i theo phng tip tuyn vi gung cnh.
Trong iu ho khng kh, ngi ta thng s dng dng qut ly tm vi gung cnh
gm nhiu cnh nh gi l qut lng sc, qut ny c n nh

Hnh 9.36. Gung cnh qut ly tm ca cc my iu ho

2). Qut ly tm dng ng
Qut ly tm dng ng (tubular centrifugal hoc in-line centrifugal fan) c cu to gm
mt ng trc 1 c tc dng nn dng ly tm thnh dng hng trc, gung cnh 2 (t 6-12
cnh) c gn cc cnh tnh 3, ming ht gi 4 v ng cn 5. Khi lm vic, dng khng kh i
vo t ming ht gi, chuyn ng song song dc trc , sau c cc cnh gi tc v dn
p ln v qut theo hng vung gc vi trc, bin mt p sut ng thnh p sut tnh. Sau
dng khng kh i hng chuyn ng song song vi trc. u ra qut c dng ng
khuych tn c tc dng bin ng nng ca dng thnh p nng. Cc cnh tnh c tc dng
kh chuyn ng xoy ca dng u ra ng tr.
Qut ly tm dng ng c hiu sut thp v n cao. N thng c s dng trong
cc h thng thng gi hoc cp khng kh ti cho cc cng trnh ln.

Hnh 9.37. Qut ly tm dng ng

3). Qut mi
Qut ly tm lp mi thng c s dng ht thi gi t cc hp k thut ca cc
to nh cao tng thi b ra ngoi.
Cu to v nguyn l lm vic ca qut gm cc b phn chnh nh sau: Khng kh t
hp k thut pha di c ht ln theo ng ht 1, sau c gung cnh 2 gia tc v p
ln v bo v 3 v thot ra ngoi. Qut mi c ct p nh nhng lu lng ln.

217

Hnh 9.38. Qut ly tm lp mi

1- ng ht; 2- Gung cnh; 3- Chp bo v; 4- ng c; 5- Sn mi

9.3.2.2 Qut hng trc:

Qut hng trc c nhiu kiu loi, nhng ph bin nht l cc loi qut hng trc sau:
- Qut dc trc kiu chong chng;
- Qut hng trc dng ng;
- Qut hng trc dng ng c cnh hng

Hnh 9.39. Cc loi qut hng trc

i vi qut hng trc ccc c tnh ca n ph thuc rt ln vo t s ng knh chn
cnh v nh cnh Rh = Do/D1
B

1. Qut hng trc dng chong chng:

S dng tng i rng ri, c 3 n 6 cnh , t s Rh nh hn 0,15 nn ct p b trong khi
lu lng ln. Loi qut hng trc kiu chong chng thng thm vnh cnh hay vnh a
pha trc. Qut chong chng c cu to v hnh dng bn ngoi rt khc nhau.
B

Hnh 9.40. Cc loi qut chong chng

2. Qut hng trc dng ng
Loi dng ng thng c 6 n 9 cnh, t trong v tr, hai u un cong dng kh
ng. T s Rh khng qu 0,3. Qut c lu lng v ct p ln so vi kiu chong chng.
B

218

Hnh 9.41. Cc loi qut hng trc dng ng

3. Qut c cnh hng
Qut c cnh hng cng c v tr tng t qut dng ng. trit tiu dng xoy v nn
thng dng pha sau gung cnh cn c thm cc cnh hng . Cc cnh hng cn c tc
dng bin mt phn p sut ng thnh p sut tnh.
Qut c cnh hng thng c t s Rh > 0,3 , nn c kh nng to ra p sut cao v lu
lng ln. S lng cnh thng nhiu t 8 n 16 cnh.
B

9.3.3 c tnh qut v im lm vic ca qut trong mng ng ng.

th c tnh
th biu din quan h gia ct p H v lu lng V ng vi s vng quay n ca
gung cnh ca qut gi l th c tnh ca qut.
Trn th c tnh ngi ta cn biu th cc ng tham s khc nh ng hiu
sut qut q, ng cng sut qut Nq.
c tnh mng ng ng
Mi mt qut mt tc quay no u c th to ra cc ct p Hq v lu lng V
khc nhau ng vi tng tr lc p dng kh i qua
Quan h p - V gi l c tnh mng ng ng.
Trn th c tnh im A c xc nh bi tc lm vic ca qut v tng tr lc
mng ng ng gi l im lm vic ca qut. Nh vy mt tc quay qut c th c
nhiu ch lm vic khc nhau ty thuc c tnh mng ng ng. Do hiu sut ca
qut s khc nhau v cng sut ko i hi khc nhau.
Nhim v ca ngi thit k h thng ng ng l phi lm sao vi mt lu lng V
cho trc phi thit k ng ng sao cho t hiu sut cao nht hoc ch t cng gn max
cng tt.
B

219

Hnh 9.42. th c tnh ca qut

9.3.4 La chn v tnh ton qut gi.

Mun chn qut v nh im lm vic ca qut cn phi tin hnh xc nh cc i
lng:
- Lu lng cn thit Vq
- Ct p cn thit Hq
Cc i lng Vq v Hq c xc nh thng qua lu lng tnh ton Vtt v ct p tnh
ton Htt. Sau cn lu mt s yu t nh: n cho php, rung ni t my, nhit
cht kh, kh nng gy n mn kim loi, nng bi trong kh
1) Lu lng tnh ton Vtt
Lu lng tnh ton Vtt c xc nh tu thuc vo chc nng ca qut.
i vi h thng iu ho khng kh, qut dn lnh, dn ngng c lp t km theo
my. Ta c th xc nh im lm vic da vo ng c tnh ca qut
B

- Qut dn lnh: Lu lng tnh ton ca qut dn lnh chnh l lu lng gi cn thit Lv
ca thit b x l khng kh xc nh trong chng 4
B

QO
(I C I O )
Qo - Cng sut lnh ca dn lnh, W
IC, IO - Entanpi ca khng kh vo ra dn lnh, J/kg
- Khi lng ring ca khng kh: = 1,2 kg/m3
V=

- Qut dn ngng: Khi qua dn ngng ch c trao i nhit khng c s trao i m

nn lu lng khng kh c xc nh theo cng thc:
Qk
Vk =
.Cp .(t "K t 'K )
trong :
Qk - Cng sut gii nhit ca dn ngng
2) Ct p tnh tan chnh l Htt = p
3) Lu lng cn thit ca qut chn nh sau
B

220

- Vi mi trng sch: Vq = Vtt

- Vi qut ht hay ti liu: Vq = 1,1 Vtt
4) Ct p cn tit ca qut Hq chn theo p sut kh quyn v v nhit cht kh:
B

273+ t 760 K
.
.
293 B KK
k , kk khi lng ring ca cht kh v khng kh tnh 0oC v Bo = 760mmHg
- Nu qut ti bi hoc cc vt rn khc (bng, vi, si . . ) th chn
Hq = 1,1 .(1 + K.N).Htt
(6-34)
K l h s ty thuc vo tnh cht ca bi
N - Nng khi lng ca hn hp c vn chuyn
5) Cn c vo Vq v Hq tin hnh chn qut thch hp sao cho ng c tnh H-V c
hiu sut cao nht (gn max).
6) nh im lm vic ca qut v xc nh s vng quay n v hiu sut ca n. T
tnh c cng sut ng c ko qut.
Khi chn qut cn nh tc tip tuyn cho php nm trong khong u < 40 45 m/s
trnh gy n qu mc. Ring qut c kch thc ln hn Do > 1000mm cho php chn u <
60m/s
7) Cng sut yu cu trn trc
Nq = Vq.Hq.10-3/q , kW
(6-36)
3
Trong Vq m /s v Hq , Pa
Vi qut ht bi hoc qut ti:
Nq = 1,2.Vq.Hq.10-3/q , kW
(6-37)
8) Cng sut t ca ng c:
Nc = Nq .Kdt/ t
t - Hiu sut truyn ng
+ Trc tip t = 1
+ Khp mm: t = 0,98
+ ai: t = 0,95
Kdt - H s d tr ph thuc cng sut yu cu trn trc qut.
H q =H tt .

Nq , kW
< 0,5
0,51 - 1,0
1,1 - 2,0
2,1 - 5,0
>5
B

Qut ly tm
1,5
1,3
1,2
1,15
1,10

Bng 9.58.
Qut dc trc
1,20
1,15
1,10
1,05
1,05

Khi chn qut phi lu n. n ca qut thng c cc nh ch to a ra

trong cc catalogue. Nu khng c catalogue ta c th kim tc di trn nh qut. Tc
khng c qu ln
= .D1.n < 40 45 m/s
U

***

221