Bài viết giới thiệu những vấn đề cơ bản liên quan đến acquy, từ đó tập trung vào một số công nghệ nạp acquy cũng như làm rõ những ưu khuyết điểm của chúng
Bài viết giới thiệu những vấn đề cơ bản liên quan đến acquy, từ đó tập trung vào một số công nghệ nạp acquy cũng như làm rõ những ưu khuyết điểm của chúng
Bi vit gii thiu nhng vn c bn lin quan n acquy, t tp trung vo mt s cng ngh
np acquy cng nh lm r nhng u khuyt im ca chng.
1. Qu trnh np acquy
C rt nhiu loi acquy khc nhau nhng trn cc loi tu, thuyn v trong dn dng th ph bin l acquy axit-ch.
Mt acquy nh th c to bi mt s lng nht nh cc ngn (gi l CELL).
Mt ngn acquy axit-ch to ra mt in p khong 2V. Mt acquy nh s gm 6 ngn u ni tip c c in p ra l 12V. Cc ngn cng to th cng nng nhng in p mi ngn vn l 2V, ch c dung lng l ln hn. Nhng ngn ring r khi u ni tip s to ra cc acquy 12V (6 ngn) hoc 24V (12 ngn).
Mc d acquy c gi l bnh 12V nhng in p ca n s bin thin t 12.6V xung 10V khi x v tng ln n 15 hoc 16V khi np. Tuy nhin acquy c an ton, ta phi gii hn in p cc i khi np sao cho khng c vt qu 13.8V trong di hn v 14.4V trong ngn hn (ti a l 8h).
2. Phng php np 3 giai on
np acquy thng thng c 2 cch: cch th nht tm gi l np ni (float) v cch th hai l np 3 giai on. Np ni cng c 2 kiu: tt v khng tt.
Np ni tt l cch np acquy vi dng in np khng i cho n khi t n in p ni (13,8V hoc 27,6V), sau s gim dn dng in np gi in p ny. Cch ny c th nhanh chng phc hi khong 75% dung lng acquy nhng 25% cn li s cn mt khong thi gian kh lu.
Cch np ni khng tt bt u vi dng in nh mc nhng khi acquy bt u np th in p ca n s tng v dng in s gim trc khi t n c in p ni. V vy thm ch khi phc 75% dung lng bnh cng i hi mt thi gian rt lu, cn vic np y acquy th khng bao gi thnh hin thc.
Cch np tt nht chnh l np 3 giai on. u tin cng np vi dng khng i cho n khi t n in p 14,4V hoc 28,8V (giai on 1). Sau gi nguyn gi tr in p ny, v do dng in gim dn cho n gi tr bng gi tr cc i (giai on 2). Lc ny acquy s c np khong 90% dung lng. in p np li t ng gim xung v gi in p ni l 13,8V hoc 27,6V (giai on 3). Khi bnh s t t c khi phc 10% dung lng cn li. Nh vy ton b dung lng acquy s c khi phc nhanh chng v an ton.
3. Cc loi b np
Trn th trng c rt nhiu kiu s mch in np. Di y l ba nguyn l{ c bn:
3.1. CNG HNG ST T
Vic s dng mch iu khin tn s thp khin cho cc mch np loi ny c khi lng ln, cng knh v ch p ng c cc c tnh np ni cht lng thp nn thi gian np ko di. Khng nhng th, cc mch np loi ny to ra mt trng in t ln c th gy nhiu cho cc thit b in t khc trong h thng. Tt nhin, cc mch loi ny c u im l r v n gin bi s lng t cc phn t trong mch. Vic ng dng mch np loi ny hng vo cc i tng mun gim gi thnh sn phm v mc thp nht.
3.2. MCH NP TUYN TNH
Mch np loi ny cng s dng bin p tn s thp gim in p u vo v mc thp hn, nhng li s dng cc tranzito iu khin dng v in p t ln acquy. K thut ny c th s dng cho c phng php np ni ln phng php np 3 giai on nhng khng hiu qu bi 3 l do: NNG, NNG V CNG KNH. Kh khn ln nht ca mch np loi ny l phi hn ch di bin thin ca in p u vo.
3.3. MCH NP CNG NGH XUNG (SWITCHING)
Mch np loi ny phc tp hn 2 loi trn. Ngun vo xoay chiu AC u tin c chnh lu thnh in mt chiu DC in p cao. Sau li c bin i thnh xoay chiu AC tn s cao s dng cc tranzito v bin p cao tn (bin p cao tn c khi lng nh hn bin p thp tn cng cng sut) t c mc in p cn thit cho np acquy. Mt mch iu khin s m bo mt thit k tng th p ng c cc tiu ch NH GN, KINH T v HIU SUT CAO. Mch np cng ngh xung c th thc hin theo phng php np ni hoc np 3 giai on.
4. Cc chc nng bo v
Mch np acquy phi c thit k c th vt qua hng lot cc s c c th xy ra trong hoc sau khi lp t.
4.1. Bo v khi ngn mch u ra
4.2. Bo v khi u ngc cc acquy. Phng php n gin nht l dng cu ch. Hoc c th dng rle khi dng in mch ngoi thp nhng n li khng kh thi khi dng in cao. Cc phng php s dng mch in t c p dng cho cc mch c dng in ln, nhng chi ph kh cao.
4.3. Bo v qu nhit cn thit trong trng hp nhit t n mc nguy him
4.4. Bo v qu p mch ngoi phi c thc hin trong trng hp c li mch iu khin b np. D mch thit k tt nhng bn thn cc linh kin i khi vn c xc sut hng. Nu iu xy ra, mch phi bo v acquy khi tnh trng qu np lin tc.
5. Cm bin
5.1. Cm bin nhit
in p ni 13,8V hoc 27,6V ni trn l in p l{ tng ca acquy nhit 25 o C. Khi nhit tng, in p ny s gim mt lng nh. Lng nh ny c th khng ng k khi h thng lm vic nhit phng, nhng trong cc iu kin nng m nh nc ta, v d trong cc xng my v ma h, nhit c th t ti 40-45 o C, lc ny b np cn phi c trang b mt thit b cm bin nhit t xa. Thit b ny gm mt khi cm bin nhit gn vo acquy v dy cp ni ti b np iu chnh li in p np cho ph hp.
5.2. Cm bin in p
Dy cp ni gia b np v acquy phi ph hp gim ti a in p ri trn dy. Bi bt kz in p ri no trn dy cng lm tng thm thi gian np. c hiu sut cao nht, b np phi iu khin in p trn acquy ch khng phi trn b np. iu ny c c bng cch ly mt si dy nh ni t cc dng ca acquy n khi cm bin in p trn b np. Khng phi b np no cng c trang b loi cm bin ny bi nh hng n gi thnh sn xut. Nhng tm quan trng ca khi cm bin s tng ln rt nhiu khi np vi dng in ln.
6. Cc thng s c trng ca acquy
Thng s u tin khi la chn acquy l in p (V). in p ca cc thit b s dng phi tng thch vi in p acquy (hoc 12V hoc 24V).
Dng in ch dng nng lng t acquy n thit b tiu th v c o bng ampe (A). Khi acquy khng x th dng bng 0. Dng tiu th cng cao th acquy cng nhanh b x ht.
Dung lng acquy c nh gi bng i lng Ampe-gi (Ah). V d, vi mt acquy 12V 100Ah, ta c th s dng trong 100 gi nu dng tiu th l 1A, 50 gi l 2A v 10 gi l10A. l mt v d, nhng thc ra dung lng s gim khi dng x tng ln.
Vic np acquy cng theo nguyn l{ tng t. Tuy nhin qu trnh bin i ngc t in nng thnh ha nng c hao tn. V vy np y acquy 100Ah ta cn nng lng l 120Ah ngha l np 10 gi vi dng 12A, 15 gi - vi 8A, 24h vi 5A vv.
Dng in bng cng sut chia cho in p. V vy nu u mt bng n c cng sut 36W vo acquy c in p 12V th dng in tiu th ca bng n l 36W/12V=3A.
7. Tnh ton chn la b np acquy
Di y l cch tnh ton la chn b np ph hp : - Xc nh in p acquy : 12V hay 24V ; - Xc nh s lng acquy phi np : 1, 2, 3 hay 4 ; - Dung lng tng ca cc bnh l bao nhiu ? V d : C 2 bnh 60Ah, 1 bnh 100Ah ngha l tng dung lng 220Ah. - Thi gian np yu cu ? (Ngn nht l 6 gi, thng cao nht l 24 gi, nu khng r c th t 10 gi) - Chia tng dung lng cho thi gian np c dng np, ngha l: 220Ah/10 gi = 22A - Thm vo 20% b cho hao tn trn acquy, ngha l: 22A +20% = 26.4A - Nu trong qu trnh np cn cung cp b sung dng cho ti no th phi cng vo dng np yu cu. Gi s cn thp sng mt bng n 24W, ngha l cn thm vo 2A, nh vy dng np yu cu l 26.4A+2A = 28.4A - Chn b np cung cp dng np ln hn gi tr tng tnh trn Lu {: B np c dng ln qu c th ph hng acquy, dng nh qu th ko di thi gian np.
8. Mt s lu khi lp t b np acquy
- Ngun vo ca b np l ngun xoay chiu v c th gy nguy him cho ngi. Gia b np v ngun phi c thit b ng ct.
- Acquy cha mt nng lng gy chy n nu b chm chp cc u cc. V vy cn ht sc cn thn khi u ni b np vi acquy. Dy ni phi c ng knh thch hp nhm t dng np nh mc, c di ngn nht c th v phi c gim gi c nh.
- B np phi c gi c nh, phi c trnh nc v hi nc.
- m bo khong khng gian lu thng gia b np v cc phn t khc ca h thng thot nhit trong khi hot ng. Cc l thong tn nhit khng c bt kn.