C1.

ĐẠI CƯƠNG THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH

I. Baûn chaát - Chöùc naêng cuûa thò tröôøng taøi

chính
1. Baûn chaát
 Moái quan heä nhaân quaû giöõa ñaàu tö vaø tieát kieäm

Moät neàn kinh teá muoán phaùt trieån, taêng tröôûng

nhanh vaø beàn vöõng tröôùc heát phaûi ñaùp öùng ñuû nhu
caàu veà voán ñaàu tö. Ñoàng thôøi muoán coù voán ñaàu tö
lôùn vaø daøi haïn ñoøi hoûi phaûi gia taêng tieát kieäm.
Ngöôïc laïi, taêng tröôûng kinh teá cao seõ taïo ñieàu
kieän ñeå taêng tyû leä tieát kieäm vaø töø ñoù taêng khaû
naêng cung öùng voán ñaàu tö . Ñaây chính laø moái quan heä
nhaân quaû vaø neàn taûng ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ
hoäi, môû roäng saûn xuaát vaø kinh doanh, töø ñoù taêng thu
 Cô cheá chuyeån voán töø ngöôøi coù voán sang
ngöôøi caàn voán

SAVER USER

Thò tröôøng taøi chính laø nôi dieãn ra söï chuyeån

voán töø nhöõng ngöôøi coù voán tạm thời nhaøn roãi
sang ngöôøi caàn söû duïng voán.
2. Chöùc naêng .
+ Chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa TT taøi
chính
( TTTC ) laø taäp trung caùc khoaûn tieàn tieát kieäm
thaønh nguoàn voán lôùn taøi trôï ngaén haïn vaø daøi
haïn cho caùc chuû theå caàn voán trong neàn kinh teá.
Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän qua keânh taøi
chính tröïc tieáp vaø giaùn tieáp:
 Keânh taøi chính giaùn tieáp: thoâng qua caùc trung
gian taøi chính laø caùc ngaân haøng vaø caùc ñònh
cheá taøi chính phi ngaân haøng.
Nhöõng trung gian taøi chính thöïc hieän vieäc kinh
doanh chuyeån voán töø ngöôøi dö voán sang ngöôøi
caàn voán baèng vieäc ñaët moät laõi suaát cao hôn cho
caùc moùn cho vay so vôùi laõi suaát cuûa caùc moùn
maø hoï ñi vay ñeå thu lôïi nhuaän.
Nhöng ñieàu quan troïng hôn caû ôû ñaây laø hoïat
ñoäng cuûa caùc trung gian taøi chính laøm cho laõi
suaát - coøn goïi laø giaù cuûa tieàn teä - phaûn aùnh
 Keânh taøi chính tröïc tieáp: caùc chuû theå
tạm thời dö thöøa voán tröïc tieáp chuyeån voán
cho caùc chuû theå tạm thời thieáu voán laø
ngöôøi chi tieâu cuoái cuøng baèng caùch mua
caùc taøi saûn taøi chính tröïc tieáp töø ngöôøi
phaùt haønh töùc laø ngöôøi caàn voán, thoâng
qua caùc TTTC.
Trong tröôøng hôïp naøy, luoàng tieàn vaän
ñoäng thaúng töø ngöôøi tạm thời thöøa voán
tôùi ngöôøi tạm thời thieáu voán.
 TAØI CHÍNH GIAÙN TIEÁP

CAÙC TRUNG GIAN TC

Ngöôøi ñi vay voán

Ngöôøi cho vay voán - Hoä gia ñình
- Hoä gia ñình TTTC - Doanh nghieäp
- Doanh nghieäp
- Chính phuû
- Chính phuû

TAØI CHÍNH TRÖÏC TIEÁP

* Kích thích tieát kieäm vaø ñaàu tö
TTTC taïo ra cô hoäi ñaàu tö cho moïi thaønh
vieân trong xaõ hoäi, ñoù laø caùc cô hoäi ñaàu
tö sinh lôøi ñaày haáp daãn;
Moïi caù nhaân, toå chöùc kinh teá ... thoâng
qua thò tröôøng taøi chính ñeàu coù theå duøng
tieàn cuûa mình ñeå ñaàu tö döôùi nhieàu hình
thöùc vào caùc chöùng khoùan ñeå kieám lôøi
döôùi nhieàu qui moâ khaùc nhau.
* Hình thaønh giaù caùc taøi saûn taøi chính
Thoâng qua taùc ñoäng qua laïi giöõa nhöõng
ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, giaù cuûa caùc taøi
saûn taøi chính ñöôïc xaùc ñònh. Hay noùi caùch
khaùc, lôïi töùc caàn phaûi coù treân moät taøi
saûn taøi chính ñöôïc xaùc ñònh.
Yeáu toá thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp goïi
voán chính laø möùc lôïi töùc maø caùc nhaø
ñaàu tö yeâu caàu;
vaø chính ñaëc ñieåm naøy cuûa TTTC ñaõ
phaùt tín hieäu cho bieát voán trong neàn kinh
teá caàn ñöôïc phaân boå nhö theá naøo giöõa
caùc taøi saûn taøi chính.
* Taïo tính thanh khoûan cho taøi saûn taøi chính
Thieáu tính thanh khoûan, ngöôøi naém giöõ caùc
coâng cuï taøi chính buoäc phaûi naém giöõ chuùng cho
tôùi khi ñaùo haïn hoaëc, trong tröôøng hôïp coå phieáu,
cho tôùi khi coâng ty töï nguyeän hoaëc khoâng töï
nguyeän phaûi thanh lyù taøi saûn.
Maëc duø taát caû caùc TTTC ñeàu coù tính thanh
khoûan, song möùc ñoä thanh khoûan laø khaùc nhau
giöõa caùc thò tröôøng
* Giaûm thieåu chi phí tìm kieám vaø chi phí
thoâng tin
Nhôø tính taäp trung khoái löôïng giao dòch vaø
giaù trò giao dòch lôùn, thoâng tin ñöôïc cung caáp ñaày
ñuû vaø nhanh choùng, TTTC cho pheùp giaûm thieåu
 II. Phaân loại TTTC
1. Caên cöù vaøo thôøi haïn cuûa coâng cuï
taøi chính
 1.1 Thò tröôøng tieàn teä ( Money Market )
 Laø thò tröôøng giao dòch mua baùn quyeàn
söû duïng caùc khoûan vốn ngaén haïn trong neàn
kinh teá. Hieåu theo nghóa giaûn ñôn laø nôi mua
baùn giaáy tôø coù giaù ngaén haïn döôùi 1 naêm
và là TT cung öùng nhu caàu voán ngaén haïn cho
neàn kinh teá.
 Theo moâ hình cuûa caùc nöôùc phaùt trieån,
thò tröôøng tieàn teä bao goàm: thò tröôøng lieân
ngaân haøng (Inter - bank Market), thò tröôøng
hoái ñoaùi (Foreign Exchange Market) vaø thò
tröôøng voán ngaén haïn (Short-term Loans
Market).
 Thò tröôøng tieàn teä ñöôïc ñaët döôùi söï quaûn
lyù cuûa ngaân haøng trung öông.
 1.2 Thò tröôøng voán (Capital Market)
 Coøn goïi laø thò tröôøng voán daøi haïn , laø moät boä
phaän quan troïng cuûa TTTC, hoïat ñoäng cuûa noù
nhaèm huy ñoäng nhöõng nguoàn voán trong xaõ hoäi,
taäp trung thaønh nhöõng nguoàn voán lôùn taøi trôï daøi
haïn cho caùc doanh nghieäp vaø chính phuû nhaèm muïc
ñích phaùt trieån saûn xuaát, taêng tröôûng kinh teá hay
cho caùc döï aùn ñaàu tö.
 Thò tröôøng voán bao goàm ba thò tröôøng boä phaän:
* Thò tröôøng tín duïng trung vaø daøi haïn coøn goïi laø
thò tröôøng theá chaáp (Mortgage market)
* Thò tröôøng cho thueâ taøi chính (Leasing market)
* Thò tröôøng chöùng khoùan (TTCK - Securities
market)
 Thò tröôøng theá chaáp
Cung caáp tín duïng trung vaø daøi haïn
cho caùc doanh nghieäp thöôøng ñoøi hoûi
phaûi coù taøi saûn theá chaáp.
Hoaït ñoäng treân thò tröôøng naøy laø
caùc caùc toå chöùc tín duïng Ngân hàng
phi ngaân haøng.
 Thò tröôøng cho thueâ taøi chính
 Cho thueâ taøi chính laø hoïat ñoäng tín duïng trung vaø daøi
haïn thoâng qua vieäc cho thueâ taøi saûn treân cô sôû hôïp
ñoàng cho thueâ giöõa beân cho thueâ vôùi beân thueâ.
Beân cho thueâ cam keát mua taøi saûn theo yeâu caàu cuûa
beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi
saûn cho thueâ. Beân thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh
toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ vaø ñöôïc 2 beân
thoaû thuaän.
Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn
löïa choïn mua laïi taøi saûn thueâ hoaëc tieáp tuïc thueâ theo
caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ
taøi chính.
 Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn qui ñònh taïi hôïp
ñoàng cho thueâ taøi chính ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù
trò cuûa taøi saûn ñoù taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng .
 Nhö vaäy, thueâ taøi chính thöïc chaát laø hình thöùc tín
duïng daøi haïn taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñi vay coù quyeàn
söû duïng daøi haïn nhöõng taøi saûn theo nhu caàu vaø khi keát
thuùc hôïp ñoàng noù coøn taïo cô hoäi cho ngöôøi ñi thueâ sôû
höõu luoân taøi saûn ñi thueâ.
Phöông thöùc cho thueâ taøi chính

Ngöôøi cho thueâ (Lessor)

2C 2A 1B 1A 2D 3

1C
Ngöôøi cung caáp 2B Ngöôøi ñi thueâ
(Supplier) (Lessee)

1A : Hôïp ñoàng thueâ taøi chính 2B : Chuyeån giao taøi saûn

1B : Hôïp ñoàng mua taøi saûn
1C : Hôïp ñoàng baûo trì, baûo haønh söûa chöõa
duïng
2A : Giao quyeàn sôû höõu taøi saûn
thueâ
2C : Traû tieàn mua taøi saûn
2D : Giao quyeàn söû
3 : Ñònh kyø traû tieàn
 Thò tröôøng chöùng khoaùn
 Laø nôi diễn ra hoạt động mua baùn caùc loaïi
chöùng khoaùn trung vaø daøi haïn thoâng qua
cô cheá chuyeån dòch caùc luoàng voán tröïc
tieáp töø nhaø ñaàu tö sang nhaø phaùt haønh.
 Thị trường chứng khoán hoạt động tốt hay
không phần lớn là nhờ các định chế tài chính
trung gian
 III. CAÙC ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH TRUNG
GIAN (FINANCIAL INTERMEDIARIES)
 Tổ chức tín dụng ngân hàng
@Ngaân haøng thöông maïi (Commercial Bank)
- Ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi hình toå chöùc
tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân
haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan.
- Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh
tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung
thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi vaø söû duïng soá
tieàn naøy ñeå caáp tín duïng, cung öùng dòch vuï thanh
toaùn.
@Các ngân hàng khác
 Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng (Non-bank
credit institutions)
Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng laø loaïi hình
toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän moät soá hoaït
ñoäng ngaân haøng nhö laø noäi dung kinh doanh
thöôøng xuyeân, nhöng khoâng nhaän tieàn göûi
khoâng kyø haïn, khoâng laøm dòch vuï thanh
toaùn.
Hãû thäúng Tổ chức tín dụng Viãût Nam hiãûn
nay
Ngán Haìng Nhaì
næåïc VN

Caïc täø chæïc tên

duûng

NHTM NH NH PHAÏT CTY QUYÎ TD

CSXH TRIÃØN TAÌI ND
CHÊNH

Quäúc Cäø Liãn Næåïc

doanh pháön doanh ngoaìi
 Coâng ty taøi chính (Finance companies)
Laø coâng ty cung caáp tín duïng cho caùc doanh
nghieäp vaø ngöôøi tieâu thuï vôùi nhieàu muïc ñích
khaùc nhau nhö hoã trôï saûn xuaát vaø tieâu duøng.
Coâng ty taøi chính coù theå huy ñoäng voán döôùi
caùc hình thöùc tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn,
phaùt haønh traùi phieáu, phaùt haønh coå phieáu
(neáu laø coâng ty taøi chính coå phaàn).
Coâng ty taøi chính taøi trôï cho caùc DN baèng vieäc
caáp tín duïng trung vaø daøi haïn ñeå mua maùy
moùc thieát bò, taøi trôï caùc khoaûn phaûi thu cuûa
DN (accounts receivable financing), mua nôï cuûa
hoï döôùi hình thöùc bao thanh toaùn (factoring).
 Coâng ty baûo hieåm ( Insurance company)
Goàm Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï (Life
insurance company) vaø Coâng ty baûo hieåm phi
nhaân thoï (Non-Life insurance company).
Qua vieäc baùn caùc hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân
thoï vaø phi nhaân thoï, coâng ty baûo hieåm ñaàu
tö vaøo caùc loaïi traùi phieáu vaø coå phieáu treân
TTCK hoaëc caùc coâng cuï treân thò tröôøng tieàn
teä.
 Coâng ty ñaàu tö (Investment company)
Khi quyõ ñaàu tö ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng moät
coâng ty laø moät phaùp nhaân ñaày ñuû, nhöõng ngöôøi
goùp voán vaøo quyõ trôû thaønh caùc coå ñoâng vaø
coù quyeàn baàu ra Hoäi ñoàng quaûn trò (HĐQT) quyõ.
HĐQT laø toå chöùc cao nhaát cuûa quyõ ñaàu tö, ñöùng
ra thueâ coâng ty quaûn lyù quyõ, ngaân haøng baûo
quaûn taøi saûn quyõ vaø giaùm saùt vieäc tuaân thuû
hoaït ñoäng cuûa 2 toå chöùc naøy.
Coâng ty quaûn lyù quyõ coù traùch nhieäm cöû ngöôøi
ñieàu haønh vaø söû duïng voán cuûa quyõ ñeå ñaàu tö
vaøo caùc chöùng khoaùn hoaëc caùc taøi saûn sinh lôïi
khaùc.
 Coâng ty cho thueâ taøi chính (Leasing company)
Laø moät ñònh cheá taøi chính chuyeân cung caáp
tín duïng trung vaø daøi haïn cho caùc DN thoâng
qua vieäc cho DN thueâ caùc maùy moùc, trang
thieát bò, baát ñoäng saûn, vôùi thôøi gian daøi haïn
vaø taïo ñieàu kieän cho DN sôû höõu luoân caùc
taøi saûn ñoù khi keát thuùc hôïp ñoàng cho thueâ.