You are on page 1of 54

S

I
S
T
E
M
A

N
A
C
I
O
N
A
L

d
e

I
M
P
R
E
N
T
A
S


/


C
A
R
A
C
A
S
Centro de Estudios
para la Educacin Popular
C
o
l
e
c
c
i

n

P
a
u
l
o

F
r
e
i
r
e
S
e
r
i
e

L
e
a
n
d
e
r

N


1
un mtodo
para impulsar procesos
emancipadores
Lu Sstomutzucon
do Lxporoncus:
un mtodo puru mpusur procosos omuncpudoros
Apuntos do u Cooporutvu
Contro do Lstudos puru u Lducucon Popuur
Copop
\um A. Cupo S.
on A. Artougu C.
Munuou Y. Cupo S.
Smon L. Cupo S.
Lgu do C. Curcu H.
Lnrquo A. Montonogro Y.
Podro k. Acuu A.
La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca::
un mc|odo para mpu:ar procc:o: cmancpadorc:.
Cooporutvu Contro do Lstudos
puru u Lducucon Popuur tCopop)
\um A. Cupo S.
on A. Artougu C.
Munuou Y. Cupo S.
Smon L. Cupo S.
Lgu do C. Curcu H.
Lnrquo A. Montonogro Y.
Podro k. Acuu A.
Puru ostu odcon:
lunducon Ldtoru L porro y u runu, 20l0.
Doposto Logu: l: 0220l08003287
lSN: 978-980-l4-l289-2
!"#$#%&'
Lbro 1uor u cududo do on Artougu, Hctor oo,
Munuou Cupo, Murcos Voroos, konudo Chno komoro,
Smon Cupo y \um Cupo.
)*++,$$#%&'
Dougus Curcu.
-./01+2$#*&,0'
Arturo Murno.
-34+,0#%&'
Arturo Murno y Duno oo.
Sstomu Nuconu do lmprontus, 20l0.
::|cmanaconadcmprcn|a:@gma.com
ccpcp@ccpcp.org.vc

h||p://vvv.cpcrro,arana.gob.vc
h||p://vvv.mn:|crodcacu|ura.gob.vc
h||p://vvv.ccpcp.org.vc
Cuan|o m: pcn:o cr|camcn|c, rguro:amcn|c, a
prc|ca dc a quc par|cpo o a prc|ca dc o|ro:,
|an|o m: |cngo a po:bdad: prmcro dc comprcndcr
a ra2on dc :cr dc a propa prc|ca, :cgundo, por
c:o m:mo, mc vo, vovcndo capa2 dc |cncr una
prc|ca mcor.
!"#$% '()*()+ La cducacon cn a cudad
7
5 32&,+2 ", 4+%.*6*
La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:: un mc|odo para mpu:ar
procc:o: cmancpadorc:, os unu pubcucon do u
Cooporutvu Contro do Lstudos puru u Lducucon
Popuur tCopop), u truvs do u cuu so protondo contr-
bur con o ostudo y upcucon do u Sstomutzucon
do Lxporoncus, como mtodo puru mpusur procosos
do roloxon crtcu, ntonconumonto drgdos u ogrur
prolundus trunslormuconos ndvduuos, cooctvus y
socuos, purtcuurmonto, on o contoxto do u kovoucon
ovurunu.
Lsto bro o cuu roprosontu u sogundu odcon umpudu
y moorudu do mutoru quo orgnumonto luoru ttuudo
pun|c: dc Ccpcp :obrc c ^c|odo dc S:|cma|2acon dc
Lxpcrcnca:, cuyu prmoru odcon luo rouzudu on o mos
do uno do 20l0, on lormuto dgtu, ncorporu sustuncuos
moorus, producto do os uportos hochos puru su pubcucon
mprosu con u lunducon Ldtoru L porro y u runu u truvs
do Sstomu Nuconu do lmprontus kogonuos y su Lbro 1uor.
Lstu pubcucon roprosontu un osluorzo do nuostro cooc-
tvo por uportur uspoctos toorcos y motodoogcos, quo
dosdo u porspoctvu crtcu trunslormudoru hugun do osto
mtodo, unu horrumontu consstonto y ut, puru mpusur
procosos do cumbo y upropucon socu do conocmontos;
olrocondo unu vson hostcu, ntogrudu, sstmcu, dnu-
mcu, croutvu, ductcu y loxbo, do os momontos do
!"#$%&'()(&*+,-
S:|cma ^acona dc mprcn|a:
dc a fundacon Ld|ora L pcrro , a rana.
a Lndad Lduca|va da ,ron,
a a bo|cca |ubca Ccn|ra gu:|n Coda22.
a: compancra: , compancro::
L2abc|h Vcrdc, S,m, gra2,
Rcnado Chno Romcro, ^arco: Vcroc:,
Sandno ^arn, r|uro ^arno, Danc co
Douga: Carca , ^anuc Cabc:a.
compancro Hcc|or co,
por habcrno: ofrccdo |odo :u n|crc:,
a|cncon, profc:ona:mo, pcrmancn|c c:cucha,
cc|ura cr|ca, rcfcxva , probcma|2adora
duran|c c dc:arroo dc c:|c Lbro Tacr:
graca: compa por favorcccr |an|o: c:paco:
dc aprcnd2ac, no: :cn|mo: orguo:o:
dc o: rc:u|ado: , dc habcr con:|rudo
un|o a u:|cd c:|a pcdra anguar como
apor|c a a Rcvoucon ovarana.
8 9
procoso do sstomutzucon do oxporoncus, quo guruntcon
os propostos nhorontos u sto, tuos como, uprondor,
producr conocmontos, construr propuostus trunslor-
mudorus y socuzur os rosutudos.
Puru oo, so propono un rocorrdo motodoogco quo vu
dosdo o proyocto do sstomutzucon, pusundo por u
roconstruccon ordonudu do u oxporoncu y su ntor-
protucon crtcu, como busos lundumontuos puru cons-
trur propuostus trunslormudorus, obtonor uprondzuos
sgnlcutvos y ouborur proyoctos do socuzucon do
os rosutudos do u sstomutzucon do u oxporoncu
quo contrbuyun con su upropucon socu.
Purtcuur utoncon moroco, o sontdo do upcucon dudo
u mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus on dvorsos
contoxtos, roscutundo u purtcpucon uctvu y protugoncu
do os uctoros socuos con sus oxporoncus, como mtodo
puru oporuconuzur us 3k kovouconurus: kovson, koc-
tlcucon y kompuso, tun nocosurus puru u construccon y
consoducon do u nuovu nsttuconudud y do Podor
Popuur on Vonozuou.
Ls mportunto dostucur, quo on osto mutoru so ubordu u
Sstomutzucon do Lxporoncus como mtodo puru opo-
ruconuzur u u Lducucon Popuur, proponondo dosdo
u oxporoncu oducutvu do o Copop, u utzucon do
osto mtodo como ostrutogu contru do uprondzuo on
progrumus do lormucon concobdos dosdo osto onloquo
oducutvo omuncpudor, luvorocondo ontro otrus cosus,
o uprondzuo y u construccon socu do conocmontos,
u purtr do u propu pructcu o oxporoncu do os y us
purtcpuntos con o proposto do rooronturos hucu u
trunslormucon do u roudud.
Lsporumos quo osto trubuo, o cuu homos hocho con
mucho umor y compromso por u construccon do u
Putru Socustu, cumpu u mson do olrocor unu horru-
montu puru contrbur con u kovoucon ovurunu u
truvs do u upropucon do osto mtodo omuncpudor
por purto do Podor Popuur.
Lo: fo:ofo: no han hccho m: quc n|crprc|ar dc
dvcr:o: modo: c mundo, pcro dc o quc :c |ra|a c:
dc |ran:formaro.
,"($%- ."(/+ Tc:: :obrc fcucrbach
l3
)5789:;< =
)*&$,41* > 4+*4%0#1*0
", .2 ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
BC/D ,0 .2 ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20E
Lxston muchos concoptos o onloquos urododor do u Sstomut-
zucon do Lxporoncus, dopondondo do os ntorosos, propostos,
purudgmus, contoxtos potcos o hstorcos y concopconos
on gonoru, do quonos sstomutzun.
A contnuucon, prosontumos como concobmos on o Copop u
Sstomutzucon do Lxporoncus, dosdo nuostru mson, vson,
oxporoncu, y on o contoxto do mpusur u construccon do
Podor Popuur como buso do Socusmo ovuruno.
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus os un procoso potco,
dnumco, croudor, ntoructvo, sstmco, roloxvo, loxbo
y purtcputvo, orontudo u u construccon do uprondzuos,
conocmontos y propuostus trunslormudorus, por purto do
os uctoros socuos o protugonstus do unu oxporoncu on
purtcuur, modunto o unuss o ntorprotucon crtcu do osu
oxporoncu u truvs do un procoso do probomutzucon.
Lu Probomutzucon, como procoso, so dosurrou sobro u
oxporoncu quo hu sdo roconstrudu do lormu ordonudu, con
buso on uno o vuros oos contruos do sstomutzucon; stos
utmos so consttuyon on os contoxtos o rolorontos toorcos,
Coopcra|va Ccpcp l4 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... l5
concoptuuos, potcos, dooogcos, motodoogcos, con-
tlcos, tcncos, tcos y moruos, dosdo os cuuos quoromos
ntorprotur crtcumonto u oxporoncu.
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus os un procoso do
upropucon socu do uprondzuos y conocmontos
construdos modunto u ntorprotucon crtcu do us ox-
poroncus, quo so produco on prmor ugur por u purtc-
pucon uctvu y protugoncu do quonos lormun purto do
u oxporoncu, us como do us dstntus nstuncus do
Podor Popuur modunto o dosurroo touborucon o mpun-
tucon) do proyoctos do socuzucon do os rosutudos do
procoso.
Como so puodo uprocur, u Sstomutzucon do Lxporoncus no
os soo roconstrur o nurrur hochos, uctvdudos, ucconos,
uncdotus o cuuquor ucontocmonto, quo ost nmorso
on u oxporoncu oboto do ostudo; tumpoco os ordonur
dutos o nlormucon por smpomonto ordonuros: u Ssto-
mutzucon do Lxporoncus os osoncumonto y u nuostro
ontondor, unu roloxon crtcu con propostos trunslormudoros,
quo luvoroco un procoso do uprondzuo y construccon
socu do conocmontos por purto do us porsonus quo hun
protugonzudo u oxporoncu, us como tumbn luvoroco
u concopcon do ucconos puru u trunslormucon socu.
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus tono un cuructor po-
tco dobdo u u ntonconudud trunslormudoru ntrnsocu
do osto procoso. So sstomutzun oxporoncus puru obtonor
nsumos, dous, sustontos do propuostus trunslormudorus,
por oso, un procoso do sstomutzucon do oxporoncus on
o contoxto do u kovoucon ovurunu, quo no concbu oxpro-
sumonto u construccon do dchus propuostus como purto
do propo procoso, os oxproson do unu vson ncompotu o
nconsstonto con u osoncu potcu trunslormudoru, rovou-
conuru y ductcu do osto mtodo.
L mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus, vsto dosdo o
cnfoquc cr|co cmancpador, dobo guruntzur u purtcpucon
uctvu y protugoncu do os uctoros y uctrcos socuos cuvos
do us oxporoncus u sstomutzur, con mrus hucu su om-
podorumonto y u oovur su contrbucon con o procoso do
trunslormuconos rovouconurus on o murco do un procoso
cooctvo do construccon.
Ln o Procoso ovuruno, dondo nocostumos construr y
upropurnos do us busos potcus, toorcus, motodoogcus,
contlcus, tocnoogcus, tcncus, tcus y moruos, do u
kovoucon Socustu; u Sstomutzucon do Lxporoncus so
convorto on unu horrumontu puru; por unu purto, gonorur
uprondzuos, conocmontos y propuostus trunslormudorus,
sobro u buso do u pruxs rovouconuru y, por u otru, mpusur
o conocmonto bro, puru o cuu dobo usumrso como
unu pozu lundumontu do propo procoso do sstomut-
zucon o dosurroo do ostrutogus do socuzucon do
os rosutudos, como unu vu puru guruntzur o ompodo-
rumonto o upropucon socu do os uprondzuos y
conocmontos producdos por purto do us dvorsus
nstuncus do Podor Popuur.
Coopcra|va Ccpcp l6 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... l7
Ln u Sstomutzucon do Lxporoncus, como mtodo puru
oporuconuzur u |cora ma|cra:|a dacc|ca dc conoc-
mcn|o, so dobo provor dstntos, compomonturos y nocosuros
momontos quo guruntcon u undud ductcu do subor y o
hucor, do u tooru y u pructcu. Do tu lormu quo so rocu-
poro u oxporoncu, so ntorproto crtcumonto puru construr
tooru tconocmonto) y so rotorno u u pructcu u truvs do
ucconos trunslormudorus, convrtndoso stus u su voz on
luturus oxporoncus quo dobon sor sstomutzudus puru con-
tnuur producondo conocmontos y uprondondo dosdo u
pructcu trunslormudoru.
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus os un mtodo no ucu-
budo, puos ulrmur quo ostu compotumonto hocho soru
mprmro un soo do rgdoz con o cuu su propu osoncu ostu
on conlcto. Sn omburgo, como mtodo, ostu consttudo por
unu soro do momontos ogcos, socuoncuos o ntoructvos tr
y vonr), quo so conugun croutvumonto puru ogrur sus cuutro
propostos lundumontuos.
Sobro os momontos do procoso do Sstomutzucon do
Lxporoncus vovoromos mus udounto on o Cuptuo 2,
por o pronto prolundzuromos un poco mus on os propostos
do u sstomutzucon do oxporoncus.
7+*4%0#1*0 ", .2 ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
Los cuutro propostos lundumontuos do u Sstomutzucon
do Lxporoncus son unu oxproson curu y concrotu do u
prosoncu do os prncpos do u Lducucon Popuur quo
consguon sor oporuconuzudos u truvs do osto mtodo,
puos u purtr do u pructcu o oxporoncu, so protondo o
dosurroo do un procoso quo pormtu: uprondor, producr
conocmontos, construr propuostus trunslormudorus y
socuzur os rosutudos do u sstomutzucon do oxporoncus.
prcndcr dc:dc a cxpcrcnca
Dosdo u Sstomutzucon do Lxporoncus u pructcu so
convorto on unu luonto nugotubo do uprondzuos sgnl-
cutvos quo dobon sor construdos socumonto, u truvs do
u purtcpucon protugoncu do oqupo do sstomutzucon.
Lsto mpcu un procoso do ostudo o nvostgucon por purto
do oso oqupo durunto todos os momontos do procoso do
sstomutzucon, ospocumonto durunto u ntorprotucon
crtcu, quo promuovu o uborduo o ntogrucon do suboros
on us dmonsonos potco-dooogcu, contlco-tcncu y
tco-moru, trunslormundoso do ostu lormu u oxporoncu on
conocmontos, ucttudos, vuoros, hubdudos y dostrozus.
|roducr conocmcn|o: dc:dc a cxpcrcnca
Lu roloxon crtcu sobro u oxporoncu dobo sor u buso
puru contrbur con u gonorucon do nuovos conocmontos,
modunto u probomutzucon y consocuonto ntorprotucon
crtcu do u oxporoncu sobro u buso do os oos contruos
do sstomutzucon dolndos, u cuu pusu por un procoso do
rovson tumbn crtcu puru su upcucon do us toorus, con-
coptos, onloquos, mtodos y tcncus oxstontos y vncuudus
con os oos do sstomutzucon.
Coopcra|va Ccpcp l8 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... l9
Lu Sstomutzucon do Lxporoncu os on s, un mtodo do
nvostgucon sustontudo on o purudgmu crtco, quo roscutu
u ntorprotucon crtcu como unu vu puru construr o cono-
cmonto.
Con:|rur propuc:|a: |ran:formadora:
dc:dc a cxpcrcnca
Ln un procoso do sstomutzucon do oxporoncus, os
nuovos uprondzuos y conocmontos, dobon sor puostos u
sorvco do u trunslormucon do u roudud y os contoxtos
potcos, socuos y oconomcos do os suotos protugonstus
do us oxporoncus.
Do purrulo untoror so dosprondo quo todo procoso do ssto-
mutzucon do oxporoncus, dosurroudo on o contoxto do
u kovoucon ovurunu y cuuquor otro contoxto rovou-
conuro, dobo concroturso on propuostus trunslormudorus
sustontudus dosdo o unuss o ntorprotucon crtcu do dchu
oxporoncu.
Soca2ar o: rc:u|ado: dc a S:|cma|2acon
dc Lxpcrcnca:
Hustu uhoru homos nsstdo on quo todo procoso do ssto-
mutzucon do oxporoncus truo consgo productos o rosutudos
concrotos quo so truducon on: uprondzuos, conocmontos
t1ooru) y propuostus trunslormudorus. Lu Sstomutzucon
do Lxporoncus dobo contompur ostrutogus curus puru u
upropucon socu do ostos rosutudos, no soo por purto
do oqupo do sstomutzucon do dchu oxporoncu sno
tumbn, por otrus nstuncus quo lormun purto do Podor
Popuur.
Ln osto contoxto, socuzur como proposto, os mpusur o
dosurroo do conocmonto bro, u truvs do un procoso do
dvugucon o comuncucon do ostos rosutudos, modunto d-
vorsus ostrutogus, u ln do contrbur con o ompodorumonto -do
osos uprondzuos, conocmontos y propuostus- do muoros y
hombros, quo dosdo dstntus trnchorus do uchu construyon
o Soca:mo ovarano on Vonozuou.
Lo: quc |cncn cxpcrcnca cn c |rabao prc|co dcbcn
c:|udar a |cora , ccr conccn2udamcn|c. Soo
a: podrn ::|cma|2ar , :n|c|2ar :u: cxpcrcnca:
para ccvara: a nvc dc a |cora, , no |omarn :u:
cxpcrcnca: parcac: por vcrdadc: unvcr:ac:, n
cacrn cn c crror dc cmpr:mo. Lccr c: aprcndcr;
prac|car |ambcn c: aprcndcr, , c: una forma m:
mpor|an|c dc aprcndcr.
."% 0-) 0#12+ |robcma: L:|ra|cgco:
dc a Cucrra Rcvouconara dc Chna.
23
)5789:;< F
G*3,&1*0 ",. 4+*$,0*
", ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
Homos ogudo u punto dondo nocostumos duro concro-
con pructcu u os concoptos oxpuostos on o Cuptuo l,
os docr, ostubocor unu lormu do ovur u cubo o procoso
do sstomutzucon do oxporoncus, u truvs do u dontl-
cucon y doscrpcon do os momontos do osto mtodo.
Sn protondor olrocor rocotus o lormuus ubsoutus sobro u
Sstomutzucon do Lxporoncus, proponomos ostructurur
o dosurroo do osto procoso on ocho momontos ogcos,
socuoncuos y compomonturos ontro s, on o ontonddo, do
quo os msmos lormun purto do un sstomu, por o quo
guurdun unu roucon do ntordopondoncu ontro oos,
poro tumbn consdorundo quo os un procoso loxbo do
r y vonr ontro un momonto y otro.
Ln otrus puubrus, no podomos concobr un momonto sn o
untoror o untororos y sn os postororos u cuuquoru do
oos. Por o quo dosdo o propo nco do procoso so dobo
tonor unu vson hostcu y on porspoctvu, quo no pordu
do vstu os propostos do u Sstomutzucon do Lxporoncus
on gonoru -uprondor, producr conocmontos, ouborur
propuostus trunslormudorus y socuzur os rosutudos-,
us como, os ospoclcos do u sstomutzucon do u oxpo-
roncu on purtcuur quo so vu u rouzur.
Coopcra|va Ccpcp 24 25
L procoso do sstomutzucon do oxporoncus dobo onton-
dorso como ugo dnumco y loxbo, quo sou cupuz do
udupturso u us purtcuurdudos do os uctoros, contoxtos
y oxporoncus, sobro us cuuos so dosurrou; usumondo
un r y vonr ontro sus dstntos momontos. Ln tu sontdo,
un momonto nuncu dobo consdorurso ucubudo, u contruro,
dobomos dour ubortu u posbdud do rogrosur u , uton-
dondo u us nocosdudos quo surun durunto o dosurroo
msmo do procoso.
Ahoru bon ,cuuos son osos momontos do procoso do
sstomutzucon do oxporoncus quo propono o Copop:
Puru rospondor, ncuromos con un rocorrdo por os ocho
momontos do procoso do sstomutzucon do oxporoncus
quo corrospondon u u propuostu motodoogcu mpusudu
por o Copop:
Conlormucon do oqupo do sstomutzucon.
Proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu.
koconstruccon ordonudu do u oxporoncu.
Anuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
Propuostus trunslormudorus.
Aprondondo dosdo u oxporoncu.
Proyocto do socuzucon do os rosutudos.
lnlormo lnu do sstomutzucon do u oxporoncu.
H
#
6
/
+
2

=
'

M
o
m
o
n
t
o
s

d
o


p
r
o
c
o
s
o

d
o

s

s
t
o
m
u
t

z
u
c

o
n

d
o

o
x
p
o
r

o
n
c

u
s
H
/
,
&
1
,
:

C
o
o
p
o
r
u
t

v
u

C
o
p
o
p

t
2
0
l
0
)
.
C
o
n
l
o
r
m
u
c

o
n

d
o


o
q
u

p
o

d
o

s

s
t
o
m
u
t

z
u
c

o
n
P
r
o
y
o
c
t
o
d
o

s

s
t
o
m
u
t

z
u
c

o
n
k
o
c
o
n
s
t
r
u
c
c

o
n

o
r
d
o
n
u
d
u

d
o

u

o
x
p
o
r

o
n
c

u
A
n
u

s

o

n
t
o
r
p
r
o
t
u
c

o
n

c
r

c
u

d
o

u

o
x
p
o
r

o
n
c

u
P
r
o
p
u
o
s
t
u
s

t
r
u
n
s
l
o
r
m
u
d
o
r
u
s
A
p
r
o
n
d

o
n
d
o

d
o
s
d
o

u

o
x
p
o
r

o
n
c

u
P
r
o
y
o
c
t
o

d
o

s
o
c

z
u
c

o
n

d
o

o
s

r
o
s
u

t
u
d
o
s
l
n
l
o
r
m
o

l

n
u


d
o

s

s
t
o
m
u
c

o
n
I
=
F
J
K
L
M
N
Coopcra|va Ccpcp 26 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 27
)*&O*+32$#%& ",. ,P/#4* ", 0#01,321#@2$#%&
L oqupo do sstomutzucon os uquo quo ovuru u cubo
us uctvdudos do punlcucon, orgunzucon, coordnucon,
oocucon, contro y ovuuucon do todo o procoso do
sstomutzucon do u oxporoncu.
Ls rocomondubo quo os oqupos do sstomutzucon ostn
conlormudos por porsonus quo hun vvdo o huyun ostudo
vncuudos con u oxporoncu u sstomutzur y compromotdus
con os procosos do cumbo quo do propo procoso do ssto-
mutzucon so dobon dosprondor, como concrocon do uno
do sus propostos contruos: ouborur propuostus trunslor-
mudorus.
Lsto oqupo como prmoru turou, dobo ouborur o proyocto
do sstomutzucon do oxporoncus y on oso proyocto dobo
ostubocorso, ontro otrus cosus, un pun do trubuo dondo
so dolnun us uctvdudos u oocutur on cudu uno do os
sos momontos do procoso do sstomutzucon do oxpo-
roncus, quo sguon u contnuucon do u conlormucon do
oqupo do sstomutzucon y u ouborucon do proyocto do
sstomutzucon sondo stos os dos prmoros momontos
do procoso.
Poro udomus do osus uctvdudos, o oqupo do sstomut-
zucon dobo consdorur todus uquous ostrutogus y turous
nocosurus puru ogrur o xto do proyocto. Por oompo, os
posbo quo u totudud o purto do osto oqupo ost consconto
y do ucuordo con quo os nocosuro sstomutzur u oxporoncu,
poro umus hu rovsudo, como so huco unu sstomutzucon
do oxporoncus; on consocuoncu, unu uctvdud dontro do
pun do trubuo provsto on o proyocto do sstomutzucon
pudoru sor: ostudur do munoru promnur y on o sono do
osto cooctvo u mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus,
rovsundo y dscutondo documontucon rouconudu con o
tomu, us como provor u rouzucon do tuoros porodcos,
puru rovsur u prolunddud cudu otupu on u moddu quo uvunco
o procoso.
Ln luncon do todo o untorormonto doscrto, o oqupo do
sstomutzucon dobo orgunzurso puru utondor u unu dnumcu
do trubuo quo mpcu:
Luborur o proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu.
Do lormu gonoru, utondor todus us uctvdudos provstus
on o pun do trubuo quo hu sdo dsonudo y so oncuontru
on o proyocto do sstomutzucon, puru o cuu os noco-
suro quo, ontro otrus cosus, o oqupo do sstomutzucon
consdoro u dosgnucon do un coordnudor o unu coord-
nudoru do us uctvdudos do proyocto. Lsto ro puodo sor
do cuructor rotutvo ontro os y us ntogruntos do oqupo
y su proposto lundumontu os luvorocor u orgunzucon,
coordnucon, sogumonto y contro, do us uctvdudos
do proyocto, puru guruntzur o xto do msmo, us como
luvorocor u snorgu do oqupo do sstomutzucon, on un
cmu do horzontudud, rospoto u us dous, purtcpucon
y protugonsmo do todus y todos os quo lormun purto do
osto oqupo.
Coopcra|va Ccpcp 28 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 29
kouzur rounonos pormunontos do oqupo puru construr
os productos do procoso do sstomutzucon: rocons-
truccon ordonudu do u oxporoncu, unuss o ntorprotucon
crtcu, propuostus trunslormudorus, documontucon do
os uprondzuos, proyocto do socuzucon o nlormo lnu
do sstomutzucon.
kouzur uctvdudos puru o ostudo o nvostgucon do
os tomus rouconudos con os oos contruos do ssto-
mutzucon y do todos uquoos uspoctos o contondos
quo omorun durunto o procoso do probomutzucon.
koductur os documontos do trubuo puru su dscuson
y mooru pormunonto on us rounonos do oqupo do
sstomutzucon.
kovsur us luontos do nlormucon puru u roconstruccon
do u oxporoncu y ouborucon do todos os productos
do procoso do sstomutzucon.
Crgunzur y luctur rounonos do trubuo con uctoros
cuvos do u oxporoncu, quo no lormun purto do oqupo
do sstomutzucon, u os lnos do construr os dlorontos
productos do procoso do sstomutzucon.
Apcur y procosur ontrovstus u os uctoros cuvos do u
oxporoncu.
7+*>,$1* ", 0#01,321#@2$#%& ", .2 ,A4,+#,&$#2
1u como doscrbmos on o punto untoror, unu voz conlor-
mudo o oqupo do sstomutzucon, u prmoru turou do
sto os u ouborucon do proyocto do sstomutzucon do
u oxporoncu, on o cuu so dolnon unu soro do uspoctos
buscos quo durun sustonto y drocconudud u rosto do
procoso, sondo sto, o momonto do dolnr qu so vu u
sstomutzur, o por qu y puru qu do u sstomutzucon,
us como, os oos contruos do sstomutzucon, us busos
do procoso do probomutzucon y o pun dotuudo do us
uctvdudos.
Los componontos buscos do un proyocto do sstomutzucon
son:

Portudu.
1tuo do proyocto.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Domtucon do u oxporoncu.
Iustlcucon do proyocto do sstomutzucon.
Propostos do proyocto do sstomutzucon.
Los contruos do sstomutzucon.
Proguntus probomutzudorus.
Pun do trubuo.
bogrulu.
Anoxos.
|or|ada
Lu portudu os unu pugnu quo contono os dutos buscos
do dontlcucon do documonto, on osto cuso, do proyocto
do sstomutzucon do u oxporoncu; tuos como:
ldontlcucon do u orgunzucon o nsttucon.
1tuo do proyocto.
Coopcra|va Ccpcp 30 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 3l
Autoros y uutorus do documonto.
Lugur y lochu do ouborucon.
T|uo dc pro,cc|o
L ttuo do proyocto os unu lruso quo sntotzu o
contondo do proyocto do sstomutzucon do oxporoncu,
o cuu podomos ostructurur do u sguonto munoru:
sstomutzucon do u oxporoncu + nombro do u oxporoncu +
su contoxto + porodo do tompo u sstomutzur.
Purtondo do u lormuu propuostu untorormonto, ugunos
ttuos do proyoctos pudorun oxprosurso do ostu lormu:
Sstomutzucon do u oxporoncu: goston oducutvu do
u cooporutvu Copop durunto o porodo onoro-ubr do
uno 20l0.
Sstomutzucon do u oxporoncu: procoso do oubo-
rucon do pun oporutvo unuu nsttuconu do uno
20l0 do u Lmprosu Socustu Podro Cumoo.
Sstomutzucon do u oxporoncu do u Cooporutvu Copop:
goston do progrumu do lormucon pcacon dc ^c-
|odo dc S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca: on u lunducon
lnlocontro durunto o porodo onoro-ubr 20l0.
Taba dc con|cndo
Lstu tubu os unu stu do os contondos dosurroudos
on o proyocto con su rospoctvu dontlcucon do numoro
do pugnu dondo so oncuontru cudu uno do stos. kocomon-
dumos hucoru o mus dotuudu posbo on cuunto u ttuos y
subttuos conlormo huyun sdo ubordudos on o documonto.
n|roduccon
Lu ntroduccon, uunquo upuroco on os prmoros uguros
do documonto, por o gonoru so roductu u lnu do procoso
do ouborucon do proyocto do sstomutzucon, puos u
truvs do ou so trutu do dur unu dou rosumdu do proyocto,
doscrbondo do qu so trutu y cuuos son sus componontos,
dontlcundo y contoxtuuzundo u oxporoncu y u oqupo
do trubuo quo ovu u cubo o procoso, us como, cuuquor
otru nlormucon roovunto sobro o proyocto quo so consdoro
portnonto puru compurtru con os octoros y us octorus.
Dcm|acon dc a cxpcrcnca a ::|cma|2ar
Lu domtucon do u oxporoncu u sstomutzur, ropro-
sontu o prmor puso dontro do procoso do ouborucon
do proyocto do sstomutzucon, puos os u purtr do stu quo so
puntou o rosto do os componontos do proyocto. Do o quo so
trutu, os do dontlcur u oxporoncu u sstomutzur y domturu
puru su ostudo on luncon do contoxto, ospuco y tompo.
Puru u dontlcucon y domtucon do u oxporoncu os lun-
dumontu quo o oqupo dolnu os crtoros puru oo, stos
dopondorun do os ntorosos y nocosdudos quo motvun u
oqupo do sstomutzucon puru usumr osto procoso.
Coopcra|va Ccpcp 32 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 33
Dos crtoros contruos u sor upcudos, son u portnoncu
y roovuncu do u oxporoncu dontlcudu on luncon do
uportur uprondzuos y conocmontos como busos puru gonorur
propuostus trunslormudorus orontudus por os ntorosos,
motvuconos y nocosdudos yu dontlcudus por o oqupo.
Ctro crtoro mportunto u consdorur ostu rouconudo con
u dolncon do porodo do tompo do u oxporoncu, quo
guruntco uborduru on su compodud roscutundo u rquozu
do u msmu y quo, u msmo tompo, hugu luctbo uccodor
u us luontos do nlormucon nocosurus puru u rocons-
truccon ordonudu do stu, us como, obtonor os rocursos
nocosuros. 1odo oo on luncon do ucunzur os propostos
do proyocto quo hun sdo ostubocdos por o oqupo.
Lstus motvuconos u us quo hucomos roloroncu, so vorun rolo-
udos mus udounto on trmnos do propostos do proyocto do
sstomutzucon, do tu lormu, quo stos so oronturun hucu u
construccon do uprondzuos y conocmontos puru gonorur
ucconos trunslormudorus do u roudud do u cuu so oxtruo
u oxporoncu, us como, puru promovor u upropucon socu
do os rosutudos obtondos.
1odu oxporoncu os sstomutzubo, yu quo, por muy poquonu
o pocu oxtosu quo upuronto sor, so puodo rouzur unu roloxon
crtcu sobro ou puru uprondor, producr conocmontos y
gonorur propuostus trunslormudorus.
Agunos oompos do domtucon do u oxporoncu u ssto-
mutzur son:
Coston do os procosos do lormucon tcncu do u omprosu
do produccon socustu Podro Cumoo on o umbto nuconu
durunto o porodo onoro-novombro do uno 2009.
Dsono do curso do upcucon do mtodo do Ssto-
mutzucon do Lxporoncus drgdo u us nsttuconos do
Coborno ovuruno rouzudo por o Copop durunto o
uno 2009.
Luborucon do pun oporutvo unuu nsttuconu 20l0 do
os ontos udscrtos u Mnstoro do Podor Popuur puru
Concu, 1ocnoogu o lndustrus lntormodus, ocuzudos
on u kogon Andnu, durunto os mosos do uno, uo y
ugosto.
Purtcpucon on o curso do upcucon do mtodo do
Sstomutzucon do Lxporoncus luctudo por u cooporutvu
Copop, durunto os dus 9, l0, ll y l2 do onoro do 20l0.
Lu mportuncu do unu buonu domtucon do u oxporoncu
rudcu on u nocosdud do ostubocor mtos procsos ttompo-
ruos, ospucuos, orgunzuconuos, procosos...) dontro do os
cuuos so rouzuru u roconstruccon ordonudu do u oxporoncu.
Lu compodud do ugunus oxporoncus dotormnuru uun mus
u nocosdud do domtucon do stu, puos on ocusonos rosutu
ubrumudor y poco luctbo u roconstruccon y postoror ntor-
protucon crtcu do u oxporoncu. Ln u domtucon do u
oxporoncu so dotormnu u procson, curdud, prolunddud
y ucunco do u oxporoncu quo so vu u sstomutzur, o cuu
ncdo droctumonto on u orontucon y luctbdud do us uc-
tvdudos quo sorun nocosurus puru rouzur su roconstruccon
ordonudu como sguonto momonto do procoso.
Coopcra|va Ccpcp 34 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 35
}u:|fcacon dc pro,cc|o dc ::|cma|2acon
Lsto uspocto so roloro u os urgumontos quo dobomos
ouborur puru dur rospuostu u proguntus tuos como:
,Por qu os nocosuru, roovunto, ut y portnonto u
sstomutzucon do ostu oxporoncu:
,Sstomutzur ostu oxporoncu luvorocoru o cumbo
do u roudud comunturu, nsttuconu o socu quo
quoromos y os nocosuro trunslormur:
Puru us nsttuconos do Coborno ovuruno do Vonozuou,
on o uctuu contoxto potco, podomos dontlcur un urgu-
monto osoncu puru mpusur proyoctos do sstomutzucon
do oxporoncus, so trutu do u upcucon do u 3k kovou-
conurus: kovson, koctlcucon y kompuso; u truvs do
us cuuos so protondo contrbur con u trunslormucon do
Lstudo rovouconuro, puru o cuu o mtodo do Ssto-
mutzucon do Lxporoncus so consttuyo on unu vuosu
horrumontu. Lsto uspocto soru rotomudo mus udounto on
o Cuptuo 3 ttuudo Lu Sstomutzucon do Lxporoncus:
unu vu puru u upcucon do us 3k.
Ctrus ruzonos puru omprondor o proyocto do sstomu-
tzucon puodon ostur vncuudus con u nocosdud do
rovsur, moorur o trunslormur, us busos do os modoos
do goston, os mtodos do trubuo, os onloquos up-
cudos puru o dsono do potcus, punos, progrumus y
proyoctos.
No obstunto, us ruzonos puru omprondor cuuquor proyocto
do sstomutzucon y us cuuos dobon sor oxprosudus on osto
punto donomnudo Iustlcucon do proyocto do sstomutzucon,
dobon sor cududosumonto buscudus, dontlcudus y urgu-
montudus por o oqupo do sstomutzucon; puos cudu proyocto
tono sus propus ruzonos, urgumontos o sustontucon.
|ropo:|o: dc pro,cc|o dc ::|cma|2acon
Ln o Cuptuo l so dontlcuron os cuutro propostos do
u Sstomutzucon do Lxporoncus, u subor: uprondor do u
oxporoncu, producr conocmontos, ouborur propuostus
trunslormudorus y socuzur os rosutudos. Lnmurcudos on
ostos grundos propostos, o proyocto do sstomutzucon dobo
dolnr us uspruconos ospoclcus quo so propono ucunzur
modunto o dosurroo do msmo, us cuuos ostun dotorm-
nudus por u oxporoncu concrotu u sstomutzur quo hu sdo
domtudu on osto proyocto do sstomutzucon como punto
provo u u dolncon do os propostos.
Con buso on os 4 grundos propostos do u sstomutzucon,
podomos dolnr tuntos propostos ospoclcos como so roquo-
run, puru oo rocomondumos rospondor us sguontos cuutro
proguntus:
,Cuuos son os uprondzuos quo usprumos o podomos
ogrur u truvs do u sstomutzucon do ostu oxporoncu:
,Cuuos son os conocmontos quo protondomos pro-
ducr modunto u sstomutzucon do ostu oxporoncu:
Coopcra|va Ccpcp 36 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 37
,Cuuos sorun os uportos do u sstomutzucon do ostu
oxporoncu puru contrbur con u trunslormucon do u
roudud ospoclcu u u cuu ou portonoco:
,u protondomos ogrur on mutoru do socuzucon do
os rosutudos u truvs do osto proyocto do sstomutzucon:
Lc: ccn|rac: dc ::|cma|2acon
Lnu voz dolndos os propostos do u sstomutzucon
y con buso on stos, os nocosuro dolnr os oos contruos
do sstomutzucon, os cuuos roprosontun os onloquos o
dmonsonos potcus, dooogcus, contlcus, tcncus,
tcus y moruos, quo dotormnurun un procoso do probo-
mutzucon puru o unuss o ntorprotucon crtcu do u
oxporoncu oboto do ostudo.
Lu dontlcucon y dolncon do os oos contruos do ssto-
mutzucon dopondon do os propostos do u sstomutzucon
provumonto dolndos on o proyocto, puos stos murcun u
puutu do os onloquos o dmonsonos quo sorun nocosuros
puru o uborduo do u ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
Lu dolncon curu y procsu do os propostos do u sstomut-
zucon dotormnuru, ontro otrus cosus, u dolncon do os oos
contruos do sstomutzucon. Por oompo, s como proposto
nos ntorosu dosurrour uprondzuos sobro us busos toorcus,
concoptuuos y motodoogcus do onloquo do u oducucon
popuur prosontos on u oxporoncu oducutvu do dotormnudo
proyocto, un oo contru do sstomutzucon dobo sor procsu-
monto u Lducucon Popuur o Lmuncpudoru.
Ln nuostru opnon, un oo contru do sstomutzucon
obgutoro puru cuuquor unuss o ntorprotucon crtcu
do u oxporoncu on o umbto do u goston pubcu on
Vonozuou, o roprosontu os soto noumontos do Proyocto
Nuconu Smon ovur tPNS), ncusvo, uno cuuquoru do
os noumontos do PNS puodo sor un oo contru do
sstomutzucon puru oxporoncus bon dotormnudus dondo
dostuquo dcho noumonto. As por oompo, s ubordumos u
goston oconomcu, un oo contru do sstomutzucon obguto-
ro soru o contondo do u cuurtu droctrz do PNS: modoo
productvo socustu.
A purtr do o dcho on o purrulo untoror, os nvtumos u
onsuyur rospuostus u u sguonto proguntu: ,cuuos pudorun
sor os propostos do unu sstomutzucon do oxporoncu quo
udopto como oo contru u cuurtu droctrz do PNS sobro o
Modoo Productvo Socustu:
Cudu oo contru do sstomutzucon quo dolnumos puru
roloxonur crtcumonto sobro u oxporoncu, mpcu u su
voz un procoso do ostudo o nvostgucon sobro os dstntos
uspoctos potcos, toorcos, concoptuuos, motodoo-
gcos, tocnoogcos, tcncos, tcos y moruos, vncuudos
con u dvorsdud y compodud do tomus usocudos u dcho
oo. Con buso on osto y purtondo do u proguntu untoror,
ponsomos por un momonto sobro us mpcuconos, on cuunto
u ostudo o nvostgucon, do roloxonur crtcumonto sobro
Coopcra|va Ccpcp 38 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 39
unu oxporoncu do goston tomundo como oo contru do
sstomutzucon u cuurtu droctrz do PNS sobro o
Modoo Productvo Socustu.
|rcgun|a: probcma|2adora:
Ln osto punto so dobon dolnr o conunto do proguntus
probomutzudorus quo oronturun o procoso do probomut-
zucon o roloxon crtcu.
Lu probomutzucon os u buso do procoso do unuss o n-
torprotucon crtcu do u oxporoncu. Conssto on cuostonur
crtcumonto u oxporoncu con proguntus probomutzudorus
dolndus u purtr do os oos contruos do sstomutzucon.
Lu probomutzucon os unu uccon consconto o ntonconu-
monto drgdu u provocur un procoso do roloxon crtcu, con
sus consocuontos procosos do ostudo o nvostgucon do toorus,
onloquos, concoptos, purudgmus, mtodos y tcncus, nocosu-
ros puru o dosurroo do rospuostus urgumontudus dosdo unu
poscon crtcu.
Lus proguntus probomutzudorus orontun u roloxon crtcu y
dun concrocon u os oos contruos do sstomutzucon.
Lu probomutzucon, como procoso, so dosoncudonu con unu
proguntu probomutzudoru contru usocudu u oo contru do
sstomutzucon, u cuu dobo sor dolndu on osto momonto do
procoso do ouborucon do proyocto do sstomutzucon. Posto-
rormonto y durunto u roloxon crtcu, ostu proguntu contru so
dorvu on unu soro do otrus proguntus ospoclcus on u moddu
quo nos vumos udontrundo on o unuss o ntorprotucon crtcu
do u oxporoncu.
Lus proguntus mus ospoclcus so dolnrun oportunumonto
durunto o AlCL, do ostu lormu, u probomutzucon os un
procoso do pormunonto cuostonumonto quo so dosurrou u
o urgo do u ntorprotucon crtcu do u oxporoncu, o cuu
purto do unu proguntu probomutzudoru contru dolndu on
osto punto do proyocto do sstomutzucon.
L procoso do probomutzucon sompro dopondoru do uspoctos
como: os propostos do u sstomutzucon y do u crout-
vdud, curosdud, ntorosos, nocosdudos y motvuconos
on gonoru, do quonos lormun purto do oqupo do ssto-
mutzucon y do todus us porsonus quo purtcpun on o
procoso do AlCL.
Ln sntoss, on ostu otupu do procoso, so propono dolnr
proguntus probomutzudorus contruos, sn doscurtur cuu-
quor otru proguntu ospoclcu quo so dorvo do cuuquoru do
us contruos y quo puru osto momonto podumos puntournos;
no obstunto, us proguntus mus ospoclcus surgrun con todu
cortozu u cuor do u roloxon crtcu durunto o momonto do
unuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
A contnuucon tvor cuudro on u pugnu sguonto) dos oompos
do proguntus probomutzudorus usocudus u oos contruos do
sstomutzucon:
Coopcra|va Ccpcp 40 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 4l
!Q, ),&1+2.
", ?#01,321#@2$#%&
7+,6/&12 7+*R.,321#@2"*+2
),&1+2.
Lnloquo do u Lducucon
Popuur
,Como so oxprosun on u oxporoncu
oboto do ostudo us busos toorcus y
motodoogcus do onloquo do u
oducucon popuur:
Cuurto noumonto
do Proyocto Nuconu
Smon ovur: modoo
productvo socustu
,Cuuos son os uspoctos o rusgos do
u oxporoncu oboto do ostudo con-
sstontos con o onloquo, obotvos,
ostrutogus y potcus do cuurto
noumonto do PNS rolordo u
modoo productvo socustu:

|an dc |rabao
L pun do trubuo os o conunto do uctvdudos quo
so ovuru u cubo puru sstomutzur u oxporoncu. So or-
gunzu on luncon do os momontos do u sstomutzucon
quo sguon u contnuucon do u ouborucon do proyocto. L
pun do trubuo dolno qu vumos u hucor puru roconstrur
u oxporoncu, unuzur o ntorprotur crtcumonto u oxpo-
roncu, ouborur us propuostus trunslormudorus, sstomutzur
os uprondzuos y construr u ostrutogu do socuzucon do
os rosutudos do u sstomutzucon.
So rocomondu ontoncos, dolnr ostus ucconos on lun-
con do us cutogorus untos dontlcudus, us cuuos so
corrospondon con os momontos do u Sstomutzucon
do Lxporoncus quo ostumos proponondo.
Ln tu sontdo y como oompo pudrumos progunturnos:
,cuuos son us uctvdudos quo rouzuromos puru u
koconstruccon Crdonudu do u Lxporoncu tkCL):
Agunus rospuostus u ostu ntorrogunto pudorun sor:
kouzur un tuor puru u kCL con us porsonus quo
purtcpuron on u oxporoncu u sstomutzur.
kovsur documontucon rouconudu con u oxporoncu
como: nlormos, uudovsuuos, lotogrulus, urtcuos do
pronsu, mutoruos oducutvos, docuruconos do pronsu.
kouzur ontrovstus u prolunddud con os uctoros y us
uctrcos cuvos do u oxporoncu.
koductur nlormos promnuros do u kCL y dscutros
con os y us protugonstus do u oxporoncu.
Luborur o nlormo dolntvo do u kCL.
1odo pun do trubuo dobo contonor un cronogrumu do uct-
vdudos dotuudo quo dolno u progrumucon do us msmus
on o ospuco y tompo. Asmsmo, o pun dobo provor os
rocursos quo so roquoron puru ovur u cubo dchus uctvdudos
y us luontos dosdo us cuuos so obtondrun.
Ln ostu droccon, o dugrumu do Cuntt rosutu sor un nstru-
monto muy ut puru ouborur o cronogrumu do uctvdudos.
Lu lguru 2 os un oompo quo ustru o uso do dugrumu do
Cuntt puru construr o cronogrumu do trubuo.
42 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 43
H#6/+2 F' Cronogrumu do uctvdudos
usundo o dugrumu do Cuntt
5$1#S#"2",0 !&,+* H,R+,+* G2+@* 5R+#. G2>*
T,$*&01+/$$#%& *+",&2"2 ", .2
,A4,+#,&$#2
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
5&U.#0#0 , #&1,+4+,12$#%& $+V1#$2
", .2 ,A4,+#,&$#2
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
!.2R*+2$#%& ", .20 4+*4/,0120
1+2&0O*+32"*+20
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
54+,&"#,&"* ",0",
.2 ,A4,+#,&$#2
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
!.2R*+2$#%& ",. 4+*>,$1* ", 0*$#2.#W
@2$#%& ", .*0 +,0/.12"*0
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
<1+20 X-",&1#O#$2+ $21,6*+V20Y
Actvdud l ...
Actvdud 2 ...
Actvdud n ...
H/,&1,: Cooporutvu Copop t20l0).
T,$*&01+/$$#%& <+",&2"2 ", .2 !A4,+#,&$#2 XT<!Y
Lu roconstruccon ordonudu do u oxporoncu conssto on u
rocuporucon y documontucon do lormu ordonudu por porodos,
lusos o momontos quo guurdun unu roucon cronoogcu do con-
unto do uctvdudos, ucontocmontos o htos quo lormun purto do
u oxporoncu u sstomutzur, us como, os contoxtos on os cuuos
stos so dosurrouron y os uctoros y us uctrcos cuvos quo purtc-
puron on u oxporoncu dosdo sus dlorontos roos; todo osto durunto
o porodo do tompo ostubocdo on u domtucon do u oxporoncu,
u cuu so oncuontru dolndu on o proyocto do sstomutzucon.
Lu kCL corrospondo u torcor momonto do procoso do sstomutzucon
y os u buso puru o dosurroo do unuss o ntorprotucon crtcu do u
oxporoncu.
Los uspoctos u roconstrur do u oxporoncu, ostun dotormnudos por
u roovuncu y portnoncu do us uctvdudos, ucontocmontos, htos,
uctoros cuvos y contoxtos on luncon do os oos contruos dolndos on
o proyocto do sstomutzucon.
Aqu rocomondumos ncur su uborduo dosdo u ouborucon do un
mupu montu o osquomu quo contongu u rocuporucon do os hochos,
htos, ucontocmontos o uspoctos on gonoru u consdorur, tuos como
sucodoron, os cuuos dobon tonor unu contnudud hstorcu o roucon
cronoogcu quo os uno y os du sontdo.
A msmo tompo, os lundumontu progunturso puru cudu uno do oos
ucorcu do os uctoros socuos cuvos quo purtcpuron, os roos do cudu
uno do stos y o contoxto mus umpo on o quo so nscrbon os hochos.
Coopcra|va Ccpcp 44 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 45
Ls mportunto dostucur, quo on osto momonto do u sstomutzucon,
no so trutu do hucor vuoruconos do o sucoddo, uunquo sou
dlc no ostubocorso proguntus sobro o roconstrudo y smu-
tunoumonto lur posconos crtcus, puru oo, so rocomondu
tomur notu do osus ntorroguntos y posconos puru no pordorus
do vstu y rotomurus cuundo ostomos ubordundo o momonto
do unuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
H#6/+2 I' Aspoctos buscos do u koconstruccon
Crdonudu do u Lxporoncu tkCL)
H/,&1,: Cooporutvu Copop t20l0).
T<!
Ln luncon do os
oos contruos do
sstomutzucon
kouto cronoogco do
os ucontocmontos,
uctvdudos o hochos
ldontlcur y doscrbr
os contoxtos on os
cuuos so dosurroun
us uctvdudos o
hochos
ldontlcur y doscrbr
uctoros cuvos y sus
roos on os procosos
Lu kCL dobo upoyurso on dvorsus luontos do nlormucon tuos
como: nlormos oscrtos, roportuos, urtcuos do porodco y
rovstus, mnutus do rounonos, docuruconos, documontuos,
uudovsuuos, progrumus do rudo y toovson, tostmonuos,
nlormuntos cuvos, lotogrulcus, mutmodu. 1odus ostus luontos
do nlormucon consutudus dobon sor roloroncudus on o nlormo
do u kCL.
Ln uspocto lundumontu do u kCL os u dontlcucon y orgu-
nzucon do o sucoddo on luncon do momontos, vstos stos
como ospucos tomporuos o porodos do tompo durunto os
cuuos so dosurrouron us uctvdudos quo conlormun u oxpo-
roncu.
Los momontos dopondorun do u domtucon do u oxporoncu,
puos s homos docddo sstomutzur unu oxporoncu do tros
mosos, pudrumos optur por roconstruru on tros momontos
monsuuos, uhoru bon, s u oxporoncu os do un uno, os mo-
montos pudorun sor trmostruos o cuutrmostruos o quzus
monsuuos; todo vu u dopondor do u propu oxporoncu y
u lormu como uzguomos mus convononto dolnr ostos
momontos, puos on ugunus oxporoncus do sstomutzucon
quo dosdo o Copop homos ucompunudo, so hun dolndo os
momontos como otupus do u oxporoncu vvdu, us cuuos
no nocosurumonto tonon u msmu durucon on trmnos do
tompo o ncusvo luoron oocutudus smutunoumonto.
Ln u lguru 4 so propono un osquomu busco tmupu montu)
con oomontos concrotos quo puodon upoyur u ouborucon do
u kCL. Ln o msmo so ustru o sguonto procodmonto:
Coopcra|va Ccpcp 46 47
ldontlcucon do momontos cuvos do u oxporoncu yu do-
mtudu.
ldontlcucon do us uctvdudos o hochos do roovuncu
quo corrospondon u cudu momonto.
Doscrpcon do cudu uctvdud o hocho do roovuncu.
Puru u doscrpcon do us uctvdudos so propono onsuyur ros-
puostus u un conunto do proguntus buscus tuos como:
,Cuu os u roovuncu y portnoncu do ostu uctvdud con
os propostos y oos contruos do sstomutzucon:
,Cuundo o durunto qu porodo so rouzo:
,Ln qu conssto ostu uctvdud:
,unos purtcpuron on u uctvdud y cuuos luoron sus roos:
,Puru qu so hzo ostu uctvdud:
,Como so hzo ostu uctvdud:
,Cuuos luoron os rosutudos obtondos do ostu uctvdud:
,Cuuos luoron os oomontos do contoxto tnuconu, rogonu,
ocu o nsttuconu) rouconudos con u uctvdud:
. Ctrus proguntus quo surun con roucon u u purtcuurdud
do u uctvdud.
Los rosutudos do procoso do u kCL dobon sor documontudos u
truvs do un nlormo quo contongu, como mnmo, os uspoctos
quo so monconun u contnuucon:
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Dosurroo do u kCL por momontos.
luontos do nlormucon y documontucon consutudus.
Anoxos.
H
#
6
/
+
2

J
'

C
r
g
u
n

z
u
c

o
n

d
o

u

k
C
L

o
n

l
u
n
c

o
n

d
o

m
o
m
o
n
t
o
s
H
/
,
&
1
,
:

C
o
o
p
o
r
u
t

v
u

C
o
p
o
p

t
2
0
l
0
)
.
A
c
t

d
u
d

l
:

<
n
o
m
b
r
o
>
T
<
!
Z
"
,
.
#
3
#
1
2
$
#
%
&

"
,

.
2

,
A
4
,
+
#
,
&
$
#
2
[
G
*
3
,
&
1
*
0
M
o
m
o
n
t
o

l
:

<
n
o
m
b
r
o
>
M
o
m
o
n
t
o

2
:

<
n
o
m
b
r
o
>
M
o
m
o
n
t
o

n
:

<
n
o
m
b
r
o
>
A
p

c
u
r

p
r
o
g
u
n
t
u
s

b
u
s

c
u
s

t
v
o
r

p
u
g
.

4
6
)
.
.
.
.
A
c
t

d
u
d

2
:

<
n
o
m
b
r
o
>
A
c
t

d
u
d

n
:

<
n
o
m
b
r
o
>
<
R
0
,
+
S
2
$
#
*
&
,
0

*

4
+
,
6
/
&
1
2
0

P
/
,

0
,

"
,
0
4
+
,
&
"
,
&

"
,

,
0
1
2

T
<
!
D
u
t
o
s

o

n
l
o
r
m
u
c

o
n

n
o
c
o
s
u
r

u

p
u
r
u

m
o

o
r
u
r

u

k
C
L
L

o
m
o
n
t
o
s

q
u
o

d
o
b
o
n

u
b
o
r
d
u
r
s
o

o
n

o


A
l
C
L
C
t
r
u
s
.
.
.
.
.
.
.
Coopcra|va Ccpcp 48 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 49
5&U.#0#0 , -&1,+4+,12$#%& )+V1#$2 ", .2 !A4,+#,&$#2 X5-)!Y
L unuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu os o
momonto do procoso do sstomutzucon, u truvs do cuu
protondomos ubordur u oxporoncu dosdo unu porspoctvu
probomutzudoru. Ls uqu dondo onsuyuromos, dscutromos y
urgumonturomos roloxonos crtcus con buso on us progun-
tus probomutzudorus contruos quo so dosprondon do os
oos contruos do sstomutzucon y us cuuos luoron dolndus
on o proyocto do sstomutzucon, us como, u todus uquous
proguntus quo so run puntoundo durunto o procoso do
ntorprotucon crtcu.
Como upuntumos on o Cuptuo l, durunto u roloxon crtcu
so pono on murchu todo un procoso do ostudo o nvostgucon
do toorus, concoptos, mtodos, onloquos rouconudos con os
contondos quo subyucon on os oos contruos do sstomut-
zucon.
L AlCL supono un oorcco ductco do oor crtcumonto
u tooru con buso on u pructcu o ntorprotur crtcumonto
u pructcu con buso on u tooru, gonorundoso u truvs do
todo osto procoso, uprondzuos sgnlcutvos puru cudu
purtcpunto do cooctvo quo conlormu o oqupo do sstomu-
tzucon y nuovos conocmontos quo onrquocorun u tooru
y sorvrun do buso puru o sguonto momonto do procoso
do sstomutzucon, corrospondonto u u ouborucon do pro-
puostus trunslormudorus.
Puru ustrur o quo homos dcho sobro o AlCL, rotomomos u
sguonto proguntu:
,u mpcuru roloxonur crtcumonto sobro unu oxporoncu
do goston, tomundo como oo contru do sstomutzucon
o noumonto do PNS sobro o Modoo Productvo
Socustu:
Lntro otrus cosus, mpcuru hucorso unu proguntu pro-
bomutzudoru contru como u sguonto:
,Como so oxprosu on u oxporoncu do goston oboto do
ostudo o contondo do cuurto noumonto do PNS:
Modoo Productvo Socustu:
A purtr do ostu proguntu o prmoro soru buscur o
PNS y comonzur u rovsur o contondo do monconudo
noumonto, poro uh nos oncontruromos con quo o
PNS dolno soto noumontos y quo cudu noumonto
ostu compuosto por: u) Lnloquo, b) Cbotvos y c) Lstru-
togus y potcus.
Poro supongumos udomus quo ostumos ostudundo u
goston do unu omprosu socustu, yu do ontrudu u oor
crtcumonto o onloquo do cuurto noumonto gonoru
do PNS nos oncontruromos con muchus cosus quo no
soo umurun nuostru utoncon, sno quo, provocurun u
nocosdud do hucornos otrus proguntus mus ospoclcus
quo so dorvun do u proguntu contru untos lormuudu. Ln
tu sontdo, dotongumonos u ponsur sobro ugunus nto-
rroguntos quo puodon surgr u purtr do u octuru crtcu do
contondo do u otru d corrospondonto u onloquo do
Coopcra|va Ccpcp 50 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 5l
Modoo Productvo Socustu, on o cuu so dolno u u
omprosu do produccon socu on os sguontos trmnos:
Son omprosus do produccon socu tLPS) us
ontdudos oconomcus dodcudus u u produccon
do bonos o sorvcos on us cuuos o trubuo
tono sgnlcudo propo, no uonudo y uutntco,
no oxsto dscrmnucon socu on o trubuo y
do nngun tpo do trubuo, no oxston prvogos
on o trubuo usocudos u u poscon orurqucu,
con guudud sustuntvu ontro sus ntogruntos,
busudos on unu punlcucon purtcputvu y
protugoncu.
Ln prmor ugur pudrumos hucornos unu proguntu do cuructor
gonoru, quo nos srvu puru ncur o procoso do roloxon do
ostu munoru:
,Como rosuonu on u oxporoncu do goston oboto do ostudo
u dolncon do LPS contondu on u otru d do cuurto
noumonto do PNS:
A ntontur onsuyur rospuostus u u proguntu untoror nos oncon-
truromos con u nocosdud do prolundzur u probomutzucon y
o ostudo o nvostgucon do cortos contondos, puru o cuu
nos huromos proguntus mus ospoclcus como us quo sguon
u contnuucon:
Con buso on os uspoctos quo dolnon unu LPS sogun o
PNS: ,u goston oboto do ostudo tono dcho cuructor:
,Como so oxprosu o ntorprotu dosdo u oxporoncu do
goston oboto do ostudo, quo o trubuo tono sgnl-
cudo propo, no uonudo y uutntco:
,u uspoctos do u oxporoncu do goston oboto do
ostudo ovdoncun o dosurroo do unu punlcucon
purtcputvu y protugoncu:
Do lormu unuogu podomos sogur construyondo progun-
tus quo upunton hucu otros uspoctos do toxto ctudo:
prvogos usocudos u orurquu, guudud sustuntvu,
dscrmnucon socu on o trubuo, ontro otros.
Como podomos obsorvur, us proguntus untororos vun drg-
dus u u oxporoncu, por o quo os mportunto monconur
on osto momonto quo do ous msmus so dobon dosprondor
otrus proguntus quo tonon quo vor con o conocmonto
do os contondos vncuudos con us msmus, por oompo:
,qu os trubuo no uonudo: ,qu ontondomos por pun-
lcucon purtcputvu y protugoncu y dosdo cuu purudgmu
so sustontu:
Ln ostos trmnos, u probomutzucon promuovo:
Ln procoso do roloxon crtcu sustontudo dosdo o ostudo
y u nvostgucon, puru o cuu so roquoro do un upoyo
documontu portnonto.
Ln procoso ntonso do ntoruccon duogcu tduogo do
suboros) ontro os y us protugonstus do u oxporoncu
oboto do ostudo
Como consocuoncu do os dos puntos untororos, o do-
surroo do rospuostus urgumontudus dosdo o duogo
Coopcra|va Ccpcp 52 53
crtco ontro u tooru y u oxporoncu provumonto
roconstrudu.
Ln u lguru 5 so ustru o procoso do AlCL u purtr do un
oompo, dostucundo u roucon oxstonto ontro os oos con-
truos do sstomutzucon y us proguntus probomutzudorus
quo luoron dolndos on o proyocto do sstomutzucon, con
u roconstruccon ordonudu do u oxporoncu hucu u cuu vu
drgdu u uccon roloxvu crtcu, contrustundo o conunto
do nlormucon rocuporudu on ou y do u cuu so dosprondon
uprondzuos y conocmontos.
H#6/+2 K' Procoso do Anuss o lntorprotucon
Crtcu do u Lxporoncu tAlCL)
H/,&1,: Cooporutvu Copop t20l0).
.#&"/*+$-
1#,23&)$+(4$%,#$-
'&*+#$3&-
5&',*-+#/''(6*
7#%&*$%$
%& 3$ 891&#(&*'($
:578;
8<&- '&*+#$3&-
%& -(-+&)$+(4$'(6*
Lnoumontos
Conoruos do
Proyocto Nuconu
Smon ovur
Lnloquo
do u Lducucon
Popuur
,Como so oxprosu
on u oxporoncu
oboto do ostudo,
os Lnoumontos
Conoruos do
Proyocto Nuconu
Smon ovur:
,Como so oxprosu
on u oxporoncu
oboto do ostudo,
us busos potcus,
toorcus y motodo-
ogcus do onloquo
do u Lducucon
Popuur:
\-];<^< !_9T! ;5 9!<T85
` ;5 !a7!T-!_)-5
!
!
1oorus
Lnloquos
Purudgmus
Concoptos
Mtodos
Coopcra|va Ccpcp 54 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 55
Los rosutudos do procoso do AlCL dobon sor documontudos
u truvs do un nlormo quo contongu, como mnmo, os
uspoctos studos u contnuucon:
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Acorcu do os oos contruos do sstomutzucon y o
procoso do probomutzucon.
kosutudos do procoso do probomutzucon: duogo
ontro u tooru y u oxporoncu.
Prncpuos concusonos quo so dosprondon do procoso
do probomutzucon.
Prncpuos rocomonduconos o dous do propuostus
trunslormudorus quo so dosprondon do procoso do
AlCL.
Proguntus probomutzudorus quo so dosprondon do
AlCL.
,Hustu uhoru hun sdo ucunzudos os propostos puntoudos
on o proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu:.
,Cuuos son us dobdudos o mtuconos oncontrudus
puru o dosurroo do procoso do AlCL: ,cuuos son
us utornutvus puru suporurus:.
bogrulu.
Anoxos.
Puru umpur un poco mus o osquomu propuosto puru o
dosurroo do AlCL, doscrbromos u contnuucon ugunos
do sus uspoctos cuvos.
|or|ada, |aba dc con|cndo c n|roduccon
Puru u ouborucon do u portudu, tubu do contondo
o ntroduccon do documonto do AlCL, sugormos dur o
msmo trutumonto quo hu sdo rocomondudo puru stos
on o sogundo momonto do procoso do sstomutzucon
do oxporoncus routvo u u ouborucon do proyocto do
sstomutzucon
ccrca dc o: cc: ccn|rac: dc ::|cma|2acon
, c procc:o dc probcma|2acon

Ln osto punto so dobo dontlcur y doscrbr u cudu
uno do os oos contruos do sstomutzucon y proguntus
probomutzudorus contruos quo hun sdo trubuudos on
o proyocto do sstomutzucon, us como, dosurrour os
uspoctos toorcos, concoptuuos, motodoogcos, tcncos,
tcos y moruos, u os cuuos, tunto os oos como us pro-
guntus hucon roloroncu, todo osto como punto do purtdu
puru o postoror uborduo do procoso do probomutzucon
o duogo ontro u tooru y u oxporoncu.
kotomundo o oompo do onloquo do u Lducucon Popuur
como oo contru do sstomutzucon, do o quo so trutu ontoncos
os do dolnro, docr como o ostumos concbondo, cuu
os u proguntu probomutzudoru contru quo o oporuco-
nuzu y dosurrour, u munoru do sntoss, uspoctos do
ordon potco, toorco, concoptuu y motodoogco, quo
ostun mpctos on osto onloquo oducutvo omuncpudor
y quo sorvrun do buso puru unuzur o ntorprotur crtcumonto
Coopcra|va Ccpcp 56 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 57
u oxporoncu purtondo do u proguntu probomutzudoru,
subondo do untomuno, quo osto uborduo duru po puru o
dosurroo do uctvdudos do ostudo o nvostgucon, on lun-
con do prolundzur muchos do ostos uspoctos ucorcu do
onloquo y quo son nocosuros puru onsuyur rospuostus o
roloxonos crtcus sodumonto urgumontudus sobro u buso
do u proguntu probomutzudoru contru.
Rc:u|ado: dc procc:o dc probcma|2acon:
dogo cn|rc a |cora , a cxpcrcnca
Ln osto punto do nlormo do AlCL, so onsuyurun us ros-
puostus u us proguntus probomutzudorus dolndus puru
cudu oo contru do sstomutzucon, u truvs do un dscurso
urgumontutvo quo dosurrou unu roloxon crtcu modunto
un duogo ductco quo ntorrogu u u oxporoncu dosdo
u tooru y u u tooru dosdo u oxporoncu. Coocundo on
ostu purto do nlormo, os rosutudos obtondos do procoso
do unuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu, ovdon-
cundo on todo momonto o duogo ontro u tooru y u
oxporoncu.
|rncpac: concu:onc: quc :c dc:prcndcn
dc procc:o dc probcma|2acon
Aunquo durunto o dosurroo do punto untoror rolordo
u os rosutudos do procoso do probomutzucon, so run
dontlcundo y ubordundo concusonos, on osto punto
do nlormo do AlCL so rosumrun on un studo us prncpuos
concusonos quo so dosprondon do procoso do roloxon
crtcu.
|rncpac: rccomcndaconc: c dca: dc propuc:|a:
|ran:formadora: quc :c dc:prcndcn
dc procc:o dc CL
A guu quo us concusonos quo so dosprondon do pro-
coso do probomutzucon, on osto uspocto do nlormo do
AlCL so sturun us prncpuos rocomonduconos o dous do
propuostus trunslormudorus consstontos con os rosu-
tudos obtondos do u roloxon crtcu do u oxporoncu y
os propostos doscrtos on o proyocto do sstomutzucon,
on o ontonddo quo sobro stus vovoromos mus udounto,
on o sguonto momonto do u sstomutzucon do oxporon-
cus routvo u u ouborucon do us propuostus trunslormu-
dorus, dondo u truvs do un osquomu do trubuo sugordo, so
documonturun os porlos do proyoctos do us propuostus.
|rcgun|a: probcma|2adora:
quc :c dc:prcndcn dc CL
Con todu cortozu durunto u roloxon crtcu do u ox-
poroncu surgrun nuovus proguntus quo so constturun
on rotos puru luturus sstomutzuconos. Ls mportunto
dourus documontudus on osto nlormo, por o quo on
osto punto so doboru rouzur un studo do uquous pro-
guntus probomutzudorus quo so orgnuron producto do u
roloxon y us cuuos por dvorsus ruzonos no so pudoron
Coopcra|va Ccpcp 58 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 59
ubordur durunto o unuss o ntorprotucon crtcu do u
oxporoncu.
Ha:|a ahora han :do acan2ado: o: propo:|o:
pan|cado: cn c pro,cc|o dc ::|cma|2acon
dc a cxpcrcnca
Como yu homos comontudo, os propostos do u ssto-
mutzucon luoron documontudos on o proyocto do
sstomutzucon do u oxporoncu tmomonto l), y os msmos
luoron ouborudos on luncon do os cuutro grundos propo-
stos do u sstomutzucon ubordudos on o Cuptuo l. Ln
osto punto do nlormo so trutu do rouzur unu vuorucon
do os rosutudos do AlCL on luncon do osos propostos
ospoclcos ostubocdos on cuunto u uprondzuos, cono-
cmontos producdos o dous do propuostus trunslormudorus
dontlcudus.
Cuc: :on a: dcbdadc: o m|aconc:
cncon|rada: para c dc:arroo dc procc:o
dc CL Cuc: :on a: a|crna|va: para :upcrara:
Ln osto punto so propono u ouborucon do unu
mutrz quo dontlquo y roucono us dobdudos o m-
tuconos oncontrudus puru ovur u cubo o unuss o
ntorprotucon crtcu do u oxporoncu, con propuostus do
utornutvus puru suporurus on luturos procosos do ssto-
mutzucon.
7+*4/,0120 1+2&0O*+32"*+20
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus os unu oxproson pruc-
tcu do u |cora ma|cra:|a dacc|ca dc conocmcn|o,
quo u truvs do osto momonto, u cuu homos donomnudo
propuostus trunslormudorus, rodrgo u tooru construdu u
truvs do AlCL u u pructcu puru, on puubrus do Muo 1so
1ung comproburu y dosurrouru, modunto ucconos
trunslormudorus do u roudud quo so convortrun on nuo-
vu oxporoncu, u cuu dobo sor sstomutzudu y do ostu
lormu contnuur construyondo conocmontos t1ooru) on
nvoos cudu voz mus oovudos.
Lnu tooru sn pructcu os soo un tomu ntorosunto do cuu
hubur y unu pructcu sn tooru os unu uccon cogu quo no
subomos hucu dondo so drgo. Lu undud ductcu ontro
u tooru y u pructcu, o subor y o hucor, so concrotu on u
sstomutzucon do oxporoncus u truvs do dosurroo do
propuostus trunslormudorus.
Lnu propuostu trunslormudoru lormuudu on o contoxto
do un procoso do sstomutzucon do oxporoncus, os mucho
mus quo unu lruso o dou quo oxproso unu ntonconudud,
dobo sor un cuorpo ostructurudo do dous con unu curu
orontucon trunslormudoru y con unu buso do sustontucon
sodu, ouborudu u purtr do os uprondzuos obtondos y
conocmontos producdos durunto o procoso do unuss
o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu, poro udomus,
dobo provor y documontur o como ovuru u u pructcu,
os docr, contur con unu ostrutogu puru su upropucon
Coopcra|va Ccpcp 60 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 6l
por purto do us nstuncus y uctoros cuvos, us como, un
pun do trubuo quo dotormno us ucconos concrotus quo
luvorozcun o ogro do os propostos puntoudos.
Yu on o nlormo do AlCL so dontlcuron ugunus dous
do propuostus trunslormudorus quo so dosprondun do osu
roloxon crtcu, on osto momonto so trutu do rotomurus
y docdr u cuuos do ous mpusuromos puru procodor
u documonturus modunto un osquomu quo pormtu pro-
lundzur on uspoctos doscrptvos, do lundumontucon,
motodoogcos, do ostrutogu y pun do trubuo, os cuu-
os porlurun uun mus u propuostu uportundo muyoros
oomontos puru su sustontucon, luctbdud y postoror
mpomontucon.
Por o untos oxpuosto, u contnuucon proponomos os us-
poctos mnmos puru u documontucon do us propuostus
trunslormudorus:
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Propuostu trunslormudoru Nro. l.
1tuo do u propuostu.
,A qun vu drgdu u propuostu:
rovo doscrpcon do u propuostu.
Propostos do u propuostu.
lundumontucon do u propuostu.
Lstrutogu puru u upropucon socu do u propuostu.
Pun do uccon do u propuostu.
Propuostu trunslormudoru Nro. 2.
Propuostu trunslormudoru Nro. n.
bogrulu.
Anoxos.
|or|ada, |aba dc con|cndo c n|roduccon
Puru u ouborucon do u portudu, tubu do contondo
o ntroduccon do documonto do propuostus trunslor-
mudorus, sugormos dur o msmo trutumonto quo hu
sdo rocomondudo puru stos on o sogundo momonto
do procoso do sstomutzucon do oxporoncus routvo
u u ouborucon do proyocto do sstomutzucon.
T|uo dc a propuc:|a
Ls unu lruso quo rosumo o contondo do u propuostu
trunslormudoru.

qucn va drgda a propuc:|a
Ln osto punto do documonto so dobo dontlcur u
qun o qunos vu drgdu u propuostu puru su mpo-
montucon, on trmnos do orgunzuconos, nsttuconos
o nstuncus rouconudus con os procosos do tomu do doc-
son y oporuconuzucon do u msmu.
Coopcra|va Ccpcp 62 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 63
rcvc dc:crpcon dc a propuc:|a
Ln osto uspocto so dobo doscrbr o mus dotuudumonto
posbo o contondo do u propuostu, rospondondo u u
proguntu ,Ln qu conssto u propuostu trunslormudoru:
|ropo:|o: dc a propuc:|a
Como su ttuo o ndcu, on u documontucon do u pro-
puostu so dobon dolnr os propostos trunslormudoros quo
so usprun ucunzur con u mpomontucon do u msmu, os
cuuos dobon ostur on sntonu con us nocosdudos y pro-
bomus dontlcudos, u truvs do unuss o ntorprotucon
crtcu do u oxporoncu y sustontudos dosdo os propos
uprondzuos y conocmontos obtondos durunto oso msmo
momonto do procoso do sstomutzucon.
fundamcn|acon dc a propuc:|a
Lstu purto do documonto huco roloroncu u os urgu-
montos quo sustontun u propuostu trunslormudoru, os
cuuos dobon ostur on luncon do os propostos do u
sstomutzucon dolndos on o proyocto, us como, do
ugunos rolorontos consttuconuos, oguos, toorcos
y potcos, quo o dun buso u u propuostu y, sobro todo,
sustontudos con buso on os uprondzuos obtondos y cono-
cmontos producdos modunto o unuss o ntorprotucon
crtcu do u oxporoncu.
L:|ra|cga para a apropacon
:oca dc a propuc:|a
Lstu ostrutogu os un conunto do orontuconos o nou-
montos puru promovor u upropucon socu do u propuostu
por purto do us nstuncus y uctoros cuvos vncuudos con
us docsonos y luturu oporuconuzucon o puostu on murchu
do u msmu, roconocondo quo u mpomontucon do u
propuostu trunslormudoru dopondoru on grun moddu do u
ostrutogu quo udoptomos on osto sontdo.
|an dc accon dc a propuc:|a
L pun do uccon os o conunto dotuudo do uctvdudos,
orgunzudus por otupus y dolndus on o ospuco y tompo, u
truvs do us cuuos ogruromos os propostos do u propuostu
trunslormudoru.
54+,&"#,&"* ",0", .2 ,A4,+#,&$#2
Durunto o procoso do roloxon crtcu so gonorun nuovos
conocmontos y uprondzuos, os cuuos quodun documon-
tudos on o nlormo do AlCL. Sn omburgo, consdorumos
mportunto dosurrour un momonto do dontlcucon,
orgunzucon y documontucon do os uprondzuos con-
crotos ucunzudos durunto todo o procoso do u sstomut-
zucon do u oxporoncu, modunto u construccon do o
quo homos donomnudo: nlormo do uprondzuos.
Coopcra|va Ccpcp 64 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 65
Lu construccon do nlormo do uprondzuos os do sumu ut-
dud o mportuncu puru concontzurnos sobro o upron-
ddo u truvs do u Sstomutzucon do Lxporoncus.
L nlormo do uprondzuos dobo dur cuontu do os suboros
ucunzudos o prolundzudos durunto o procoso do ss-
tomutzucon, dontlcundo y doscrbondo uspoctos tuos
como: toorus, concoptos, onloquos, purudgmus, ucttudos,
vuoros, prncpos, hubdudos y dostrozus.
Do guu lormu, osto nlormo documontu os procosos do nvos-
tgucon rouzudos y os uportos toorcos y motodoogcos
quo so dosprondon do procoso do sstomutzucon do oxpo-
roncus dosurroudo.
Ln ostu droccon, proponomos o sguonto osquomu busco
puru u documontucon do os uprondzuos ucunzudos:
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Aprondzuos obtondos.
Probomus nvostgudos.
Aportos toorcos y motodoogcos.
bogrulu.
Anoxos.
|or|ada, |aba dc con|cndo c n|roduccon
Puru u ouborucon do u portudu, tubu do con-
tondo o ntroduccon do documonto do nlormo do
uprondzuo, sugormos dur o msmo trutumonto quo hu
sdo rocomondudo puru stos on o sogundo momonto do
procoso do sstomutzucon do oxporoncus routvo u u
ouborucon do proyocto do sstomutzucon.
prcnd2ac: ob|cndo:
Los uprondzuos obtondos son un nvonturo do suboros
ucunzudos o prolundzudos u truvs do cudu uno do os
momontos ubordudos durunto o procoso do sstomutzucon
do u oxporoncu. Lstos suboros dun cuontu: do conocmonto
do toorus, concoptos, onloquos y purudgmus; do dosurroo
do ucttudos, vuoros, hubdudos y dostrozus, y do u usun-
con do sodos prncpos puru u convvoncu.
Puru rouzur osto nvonturo do suboros proponomos o sguonto:
ldontlcur o uprondzuo ospoclco: tooru, concopto,
onloquo, purudgmu, ucttud, vuor, hubdud, dostrozu o
prncpo do convvoncu.
Doscrbr do lormu rosumdu, o uprondzuo ospoclco
obtondo: ,qu os: ,on qu conssto:
ldontlcur o contoxto o momonto on o cuu tomumos
conconcu do dcho uprondzuo ospoclco.
Sugormos construr unu tubu do tros coumnus con:
Aprondzuo ospoclco obtondo.
Doscrpcon do uprondzuo.
Contoxto o momonto.
Coopcra|va Ccpcp 66 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 67
|robcma: nvc:|gado:
Lntondomos uqu como probomu nvostgudo, u todo
tomu o contondo sobro o cuu tonumos poco o nngun conoc-
monto o nlormucon u momonto do ubordur u ntorprotucon
crtcu do u oxporoncu, por o quo doboron sor nvostgudo
por purto do oqupo do sstomutzucon. Do o quo so trutu
ontoncos, os do rouzur un nvonturo do osos tomus o
probomus nvostgudos.
Puru ouborur osto nvonturo, sugormos construr unu tubu
do tros coumnus quo:
ldontlquo u probomu nvostgudo.
Doscrbu o probomu nvostgudo.
Doscrbu u utdud quo tuvo on o AlCL o probomu
nvostgudo.
por|c: |corco: , mc|odoogco:
A guu quo on os dos puntos untororos, osto uspocto
huco roloroncu u un nvonturo do os uspoctos toorcos y
motodoogcos uportudos dosdo o unuss o ntorprotucon
crtcu do u oxporoncu como purto do os conocmontos
producdos por dcho procoso. Ln tu sontdo, rocomondumos
construr unu tubu do dos coumnus con:
Aspocto toorco y motodoogco.
rovo doscrpcon do uporto.
?*$#2.#@2$#%& ", .*0 +,0/.12"*0 ", .2 0#01,321#@2$#%&
Ln osto momonto do procoso, cudu unu do us porsonus quo
hun purtcpudo on os sos momontos do u sstomutzucon
quo untocodon u u socuzucon do os rosutudos, hun do ostur
upropudus do os uprondzuos, conocmontos y propuostus
trunslormudorus quo so dosprondon como rosutudos do dchos
momontos y dondo oos y ous hun purtcpudo on u cons-
truccon do os msmos.
A purtr do o dcho on o purrulo untoror, o roto do osto
momonto conssto on dolnr un conunto do uctvdudos y
modos quo luvorozcun u upropucon socu do dchos rosu-
tudos por purto do otros uctoros socuos quo no purtcpuron on
u construccon do stos, con o ntors do quo contrbuyun u
mpusur procosos trunslormudoros do sus roududos, ospucos
o contoxtos.
Sondo u socuzucon do os rosutudos, uno do os compo-
nontos lundumontuos do procoso do Sstomutzucon do
Lxporoncus, so sugoro u ouborucon do un proyocto do
socuzucon quo, ontro otrus cosus, dolnu us uctvdudos
y modos quo sorvrun puru contrbur con u upropucon
socu do ostos rosutudos.
Puru oo, os nocosuro ouborur un porl do proyocto do
socuzucon quo doscrbu u dou do msmo o dontlquo os
oomontos mnmos quo o dun luctbdud, dondo so dolnun
os contondos u socuzur y us uctvdudos y modos puru
oo. Con roucon u ostos dos utmos sugormos consdorur
Coopcra|va Ccpcp 68 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 69
os sguontos: crcuos do ostudo, postor, curtoorus, oxposco-
nos, ornudus do dscuson, tuoros, uudovsuuos, usumbous,
conloroncus, convorsutoros, progrumus do rudo y toovson,
rounonos, urtcuos do pronsu y rovstu, obrus do toutro, loros
do dscuson on lntornot, pubcucon do urtcuos o nlormos on
stos \ob.
A contnuucon, so propono un osquomu con os oomontos
mnmos u consdorur on u ouborucon do proyocto do
socuzucon do os rosutudos do u sstomutzucon:
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
1tuo do proyocto do socuzucon.
Propostos do u socuzucon.
Actvdudos y modos puru u socuzucon.
Pun do trubuo.
bogrulu.
Anoxos.
|or|ada, |aba dc con|cndo c n|roduccon
Puru u ouborucon do u portudu, tubu do contondo o
ntroduccon do documonto do nlormo do uprondzuo,
sugormos dur o msmo trutumonto quo hu sdo rocomon-
dudo puru stos on o sogundo momonto do procoso do
sstomutzucon do oxporoncus routvo u u ouborucon
do proyocto do sstomutzucon.
T|uo dc pro,cc|o dc :oca2acon
Ls unu lruso quo rosumo o contondo do proyocto do
socuzucon do os rosutudos do u sstomutzucon do u
oxporoncu.
|ropo:|o: dc a :oca2acon
Como su ttuo o ndcu, on osto punto so dolnrun os
propostos quo so usprun ucunzur con u mpomontucon
do proyocto do socuzucon do os rosutudos do u ssto-
mutzucon do u oxporoncu on trmnos do: ,u qunos vu
drgdo y puru qu:.
c|vdadc: , mcdo: para a :oca2acon
Ln osto uspocto do proyocto do socuzucon so dobo
dontlcur y doscrbr us uctvdudos y modos quo sorvrun
puru ovur u cubo o procoso do socuzucon do os rosu-
tudos on os trmnos quo homos dolndo u osto momonto
dontro do u propuostu motodoogcu do Copop.
Puru documontur u cudu uctvdud o modo, sugormos
consdorur como mnmos os sguontos oomontos:
Nombro do u uctvdud o modo.
Doscrpcon ,on qu conssto u uctvdud o modo:
kosutudos u socuzur u truvs do ostu uctvdud o modo.
A qunos vu drgdo tpobucon u u cuu vu drgdu u
uctvdud o modo).
Coopcra|va Ccpcp 70 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 7l
|an dc |rabao
L pun do trubuo os o conunto dotuudo do turous orgu-
nzudus on luncon do us uctvdudos o modos dolndos unto-
rormonto, u truvs do os cuuos ogruromos u socuzucon do
os rosutudos.
-&O*+3, O#&2. ", 0#01,321#@2$#%& ", .2 ,A4,+#,&$#2
L nlormo lnu do sstomutzucon do u oxporoncu os u ro-
sutunto do os contondos do cudu uno do os documontos quo
so hun do construyondo u o urgo do procoso do sstomut-
zucon, por o quo su ostructuru soru u quo u contnuucon so
propono:
Portudub
lntroducconb
Proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu.
Portudu.
1tuo do proyocto.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Domtucon do u oxporoncu.
Iustlcucon do proyocto do sstomutzucon.
Propostos do proyocto do sstomutzucon.
Los contruos do sstomutzucon.
Proguntus probomutzudorus.
Pun do trubuo.
bogrulu.
Anoxos.
koconstruccon ordonudu do u oxporoncu.
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Dosurroo do u kCL por momontos.
luontos do nlormucon y documontucon consutudus.
Anoxos.
Anuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Acorcu do os oos contruos do sstomutzucon y
o procoso do probomutzucon.
kosutudos do procoso do probomutzucon: duogo
ontro u tooru y u oxporoncu.
Prncpuos concusonos quo so dosprondon do
procoso do probomutzucon.
Prncpuos rocomonduconos o dous do propuostus
trunslormudorus quo so dosprondon do procoso
do AlCL.
Proguntus probomutzudorus quo so dosprondon
do AlCL.
,Hustu uhoru hun sdo ucunzudos os propostos
puntoudos on o proyocto do sstomutzucon do
u oxporoncu:
,Cuuos son us dobdudos o mtuconos oncon-
trudus puru o dosurroo do procoso do AlCL: ,Cuuos
son us utornutvus puru suporurus:
bogrulu.
Anoxos.
Coopcra|va Ccpcp 72 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 73
Propuostus trunslormudorus.
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Propuostu trunslormudoru Nro. l.
1tuo do u propuostu.
,A qun vu drgdu u propuostu:
rovo doscrpcon do u propuostu.
Propostos do u propuostu.
lundumontucon do u propuostu.
Lstrutogu puru u upropucon socu do u propuostu.
Pun do uccon do u propuostu.
Propuostu trunslormudoru Nro. 2.
Propuostu trunslormudoru Nro. n.
bogrulu.
Anoxos.
Aprondondo dosdo u oxporoncu.
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
Aprondzuos obtondos.
Probomus nvostgudos.
Aportos toorcos y motodoogcos.
bogrulu.
Anoxos.
Socuzucon do os rosutudos do u sstomutzucon do u
oxporoncu.
Portudu.
1ubu do contondo.
lntroduccon.
1tuo do proyocto do socuzucon.
Propostos do u socuzucon.
Actvdudos y modos puru u socuzucon.
Pun do trubuo.
bogrulu.
Anoxos.
Lo quc no:o|ro: |cncmo: quc prac|car ho,, c: a
:odardad. ^o dcbcmo: accrcarno: a pucbo a
dccr: qu c:|amo:. Vcnmo: a dar|c a cardad
dc nuc:|ra prc:cnca, a cn:cnar|c con nuc:|ra
prc:cnca, a cn:cnar|c con nuc:|ra ccnca, a
dcmo:|rar|c |u: crrorc:, |u ncu|ura, |u fa|a dc
conocmcn|o: ccmcn|ac:". Dcbcmo: r con afn
nvc:|ga|vo , con c:pr|u humdc, a aprcndcr
cn a gran fucn|c dc :abdura quc c: c pucbo.
)(1)-0% !"# 2#)3"("+ 4Dscurso on o ucto
do nuugurucon do curso do udoctrnumonto
orgunzudo por o Mnstoro do Suud Pubcu,
ugosto, l960.
77
)5789:;< I
7+#&$#42.,0 ,&,3#6*0 ", .2 ?#01,321#@2$#%&
", !A4,+#,&$#20
Ctro punto lundumontu quo dobo sor consdorudo, son uquoos
luctoros quo puodon consprur on contru do os rosutudos
do procoso, y quo u purtr do osto momonto dontlcuromos
como os onomgos do u Sstomutzucon do Lxporoncus.
Ln u oxporoncu do o Copop homos poddo dontlcur muchos
onomgos do u sstomutzucon, quzus, o prncpu do oos
os o dosconocmonto sobro uspoctos lundumontuos quo so
rosumon on us sguontos proguntus:
,u os u Sstomutzucon do Lxporoncus:
,Como u Sstomutzucon do Lxporoncus puodo upoyur
os procosos do trunslormucon:
,Cuuos son os productos quo so obtonon u truvs do u
Sstomutzucon do Lxporoncus y como so ogrun:
A truvs do os cuptuos do osto bro homos ubordudo
rospuostus u stus y otrus ntorroguntos, sn omburgo, oxston
otros onomgos do u sstomutzucon quo son nocosuros
dontlcur on nuostrus roududos puru tonoros prosontos y
oportunumonto combutros puru suporuros, u contnuucon
ugunos do oos:
Dosconocmonto do u Sstomutzucon do Lxporoncus
como mtodo y su utdud como ostrutogu do uprondzuo
Coopcra|va Ccpcp 78 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 79
dosdo u oxporoncu, o cuu gonoru prodsposcon hucu
u sstomutzucon yu quo so vo como unu turou udconu,
roprosontundo unu curgu u obgucon do u cuu no
ostumos upropudos.
lutu do tompo puru nvostgur y producr, quo por o
gonoru os consocuoncu do u nsulconto orgunzucon,
dscpnu y punlcucon do os uctoros nvoucrudos on
oxporoncus y proyoctos.
Lscusu vocucon y motvucon u u octuru crtcu o ntor-
protutvu, rosstoncu u u oscrturu y roduccon, no s
oscrbr o quo ponso.
lnsulconto uporturu u u nnovucon y u u construccon
do nuovos conocmontos dosdo u oxporoncu.
kosstoncu u cumbo.
Croor quo o quo hucomos no os ut y no o ntorosu u
os domus, os nocosuro vuorur o quo hucomos con sus
ogros y lrucusos, on todo cuso dobomos voro sompro
como oxporoncus, on o ontonddo quo todu oxporoncu
os luonto do conocmontos.
lnsulconto cuturu do u urgumontucon y o dobuto do
us oxporoncus y proyoctos on os quo purtcpumos, o
quo gonoru u nocosdud do crour ospucos do roloxon.
Lu roloxon, u urgumontucon, o dobuto y o unuss,
ostmuu o trubuo y os nocosuro usumros como un
procoso pormunonto.
kosstoncu u os procosos do conlrontucon. Ls nocosuro
subor quo os procosos do probomutzucon luvorocon u
roloxon crtcu, ncontvundo u conlrontucon postvu y
umgubo, no truumutcu y puruzudoru.
No tonor dsposcon do hucor uproxmuconos crtcus u
us oxporoncus, sobro todo dosdo o nsttuconu.
L no tonor procson do puru qu so quoro sstomutzur, o
cuu utontu con u dolncon curu y concsu do os propo-
stos do un proyocto do sstomutzucon.
No trubuur on oqupo: os momontos do procoso do ss-
tomutzucon do oxporoncus on o murco do u Lducucon
Popuur propuosto por o Copop, roquoro nocosurumonto
do un trubuo dscpnudo, orgunzudo y on oqupo, puru
sucur o muxmo provocho do u oxporoncu on cuunto u
uprondzuos, produccon do conocmontos y ouboru-
con do propuostus trunslormudorus so roloro.
No rogstrur sstomutcumonto o quo hucomos, os noco-
suro crournos o hubto do rogstrur o quo hucomos
como uctoros on dlorontos ospucos socuos. 1odo
o quo hugumos tono quo tonor un sontdo: ,puru qu
prosonto un nlormo, rouzo unu grubucon o lmucon,
tomo unu lotogrulu: Ho uh u mportuncu do rogstrur
y urchvur! Luogo nosotros msmos u otrus porsonus
puodon utzur osos rogstros puru sstomutzur.
Sstomutzur oxporoncus purocoru unu ubor muy
dlc o compcudu quo soo oxportos ostun on cu-
pucdud do rouzur. So hu vsto como unu turou muy
tcncu y ubstructu tso dosconocon os productos quo
so puodon obtonor) quo roquoro do puquoto com-
poo do horrumont us tcncus y motodoogcus.
A truvs do osto mutoru homos trutudo do dos-
montur ostu sonsucon, sobro todo dobdo u quo
osto procoso roquoro do u purtcpucon uctvu y
protugoncu do os uctoros socuos nvoucrudos on
u oxporoncu.
No so concodo u u Sstomutzucon do Lxporoncus u
dobdu mportuncu, u punto do no usumrso como
Coopcra|va Ccpcp 80
unu uctvdud prorturu dontro do u goston do us
dstntus nsttuconos u orgunzuconos.
Lu uutosulconcu y o soctursmo, quo nos huco cuor
on o onguno quo todo ostu bon, quo no huy nudu quo
cumbur, quo o subomos todo.
L burocrutsmo y u corrupcon.
Lu lutu do contnudud on u goston do os proyoctos
on u nsttuconos pubcus, on grun purto dobdo u u
utu rotucon do os cuudros do droccon y u turosmo
o uctvsmo quo sobropono o urgonto u o mportunto
y ostrutgco.
Lu mposcon do o voo puru quo no nuzcu o nuovo.
S:|cma|2ar dc mancra ccn|fca, ::|cma|2ar cxpc-
rcnca: rcpcn:ando .) ::|cma|2ar c: dc|cncr:c,
parar:c un ra|co, mrar para a|r:, :cn|arno: cn c
bordc dc camno, dc dondc vcnmo:, quc c: o quc
hcmo: hccho, quc c: o quc c:|amo: haccndo, :cr
quc hcmo: hccho o corrcc|o, quc crrorc: hcmo:
comc|do, como corrcgro: para orcn|ar o rcorcn|ar
c rumbo , ucgo gcncrar conocmcn|o: produc|o
dc a cr|ca, a au|ocr|ca quc c: a dacc|ca, para
|ran:formar a rcadad ...) La cr|ca, a au|ocr|ca,
a corrcccon, c rcmpu:o, a: JR, a ::|cma|2acon
v:|a dc c:|a mancra ccn|fca c: un poco a: JR,
Rcv:ar, mrar o quc :c h2o, Rcc|fcar , Rcmpu:ar.
5#2% ,563)7 '(8"-+ 4Ao Prosdonto Nro. 354,
murzo 20l0.
83
)5789:;< J
!"/$2$#%& 7*4/.2+c
?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
> .20 IT T,S*./$#*&2+#20
!"/$2$#%& 7*4/.2+ > ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
Lno do os muyoros dosulos quo nos puntoumos on u Cooporutvu
Copop puru mpusur unu propuostu oducutvu sustontudu dosdo
o onloquo do u Lducucon Popuur, o roprosonto u nocosdud
do dolnr y usumr ostrutogus do uprondzuo consstontos con
osto onloquo oducutvo borudor, quo mprmorun u nuostros
progrumus do lormucon o cuructor do modos puru contrbur
con u construccon do Podor Popuur.
Asumr u oducucon popuur como vohcuo puru mpusur
procosos do cumbo, mpco hucornos muchus proguntus
probomutzudorus urododor do u pruxs oducutvu quo on
u Cooporutvu Copop dobumos dosurrour. Agunus do ostus
proguntus luoron:
,Como hucor do nuostros cursos, ospucos quo promuovun
u construccon cooctvu do conocmontos y uprond-
zuos sgnlcutvos, u roloxon crtcu, u gonorucon do
propuostus trunslormudorus quo purtun do us roududos
purtcuuros do os y us purtcpuntos:
,Como pructcur unu oducucon borudoru quo ost u
sorvco do us trunslormuconos potcus, oconomcus y
socuos dontro do Procoso kovouconuro ovuruno:
Coopcra|va Ccpcp 84 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 85
,Como podomos contrbur con u upcucon do us 3k
kovouconurus u truvs do nuostros progrumus do lormucon:
,Como dosurrour ospucos lormutvos quo rovndquon
roumonto u domocrucu protugoncu y rovouconuru do
u quo nos hubu o Proyocto Nuconu Smon ovur:
,Como promovor o uprondzuo sgnlcutvo, couborutvo
y u construccon socu do conocmontos u purtr do u
pructcu socu y trunslormudoru do os y us purtcpuntos do
nuostros progrumus do lormucon:
,Como promovor procosos do lormucon ntogru potco-
dooogcu, contlco-tcncu y tco-moru, dosdo unu
vson crtcu y hostcu; rompondo con o onloquo
trudconu do u oducucon buncuru y lrugmontudu:
,Como promovor o ostmuur u busquodu do documon-
tucon y su octuru crtcu o ntorprotutvu u truvs do nuostros
progrumus do lormucon:
,Como promovor o duogo do suboros y o dosurroo do
unu cuturu do dobuto, do dscurso urgumontutvo dosdo
u oxporoncu do cudu uno do nosotros y nosotrus, vstus
como obotos y ospucos do nvostgucon y uprondzuo
pormunonto:
,Como luvorocor u truvs do nuostros progrumus do lormucon,
u upcucon do prncpos tuos como: horzontudud, pur-
tcpucon, croucon cooctvu, domocrutzucon do subor,
duogcdud, sodurdud o ncuson:
Lus rospuostus u todus osus ntorroguntos nos conduoron u un
soo ugur: usumr u mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus
como ostrutogu contru do uprondzuo on nuostros progrumus
do lormucon.
,Ls posbo upcur o mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus
como ostrutogu contru do uprondzuo on un progrumu do
lormucon:
Con u ntoncon do rospondor u osu proguntu, comonturomos
como o homos hocho on o Copop, osporundo quo ostu oxpo-
roncu sou do utdud puru dsonur, luctur o mpusur dosdo
sus ospucos, procosos oducutvos omuncpudoros upcundo
u sstomutzucon do oxporoncus como ostrutogu do upron-
dzuo, sondo puru nosotros u Sstomutzucon do Lxporoncus,
un mtodo quo pormto oporuconuzur os prncpos do u
oducucon popuur. Ln ostu droccon, ho uqu unu sntoss do u
propuostu do u Cooporutvu Copop, compuostu por doz oron-
tuconos cuvos:
Cudu progrumu do lormucon dobo rospondor u unu pro-
bomutcu o nocosdudos concrotus do lormucon do os y
us purtcpuntos, do uqu quo sou nocosuro dolnr on os
propostos do curso, os productos quo so obtondrun y quo
contrburun con u soucon do os probomus o sutsluccon
do us nocosdudos dontlcudus.
Con buso on o punto untoror, concobr u progrumu do
lormucon como unu propuostu trunslormudoru.
Dsonur u progrumu do lormucon sobro u buso do unu ostruc-
turu moduur ntorconoctudu ogcu y socuoncumonto, dondo
so provou u obtoncon do productos concrotos on cudu uno
do stos, quo do por s puodun tonor mpucto trunslormudor,
poro quo u lnu so compomontun on un grun producto:
nlormo lnu do sstomutzucon do u oxporoncu.
Coopcra|va Ccpcp 86 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 87
Dontro do u ostructuru moduur do curso provor o do-
surroo do sos moduos, os cuuos son consstontos con
os sguontos momontos do procoso do sstomutzucon
do oxporoncus:
L proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu do os
y us purtcpuntos.
koconstruccon ordonudu do u oxporoncu.
Anuss o ntorprotucon crtcu do u oxporoncu.
Luborucon do propuostus trunslormudorus.
Aprondondo dosdo u oxporoncu.
Socuzucon do os rosutudos do u sstomutzucon do
u oxporoncu.
Purtondo do os cuutro uspoctos untorormonto doscrtos, on
cudu uno do os moduos so doboru obtonor un producto
ospoclco consstonto con o momonto concroto do u ss-
tomutzucon quo so ost trubuundo. Lsto producto soru
dosurroudo prolorbomonto on oqupos y soru dscutdo
por os y us purtcpuntos u o urgo do todo o moduo
promovondo us o dosurroo do unu comundud do upron-
dzuo, on u cuu so luvoroco o dobuto, u crtcu y o dscurso
urgumontutvo.
Adomus do os sos moduos dontlcudos, provor como
Moduo l o ostudo do u propuostu lormutvu. Ln o cuso do
os cursos u dstuncu do o Copop, u osto msmo moduo o
donomnumos Modoo oducutvo y putulormu do oducucon
u dstuncu.
Arododor do tomu contru do curso so dolnrun os oos
contruos do sstomutzucon do proyocto, usmsmo, us
proguntus probomutzudorus dobon oronturso on luncon
do ubordur os uspoctos ospoclcos do osos oos contruos
do sstomutzucon y promovor procosos do nvostgucon
y ostudo uutonomo quo luvorozcun o uprondzuo sgn-
lcutvo y u construccon socu do conocmontos.
Cudu procoso do sstomutzucon tondru un trutumonto pur-
tcuur, promovondo dosdo u luctucon u pormunonto
probomutzucon do os y us purtcpuntos y o consocuonto
procoso do nvostgucon, ostudo uutonomo o ndopondonto y
construccon socu do conocmontos on o contoxto do u
comundud do uprondzuo.
L progrumu do lormucon dobo provor un conunto do octurus
cuvos puru upoyur u rovson do toorus, onloquos, concoptos,
noumontos, orontuconos, mtodos y tcncus, nocosuros
puru ubordur os procosos do roloxon crtcu u truvs do
duogo ontro u tooru y u oxporoncu.
Vsto o progrumu do lormucon como oxporoncu u sor ssto-
mutzudu, so dobo contompur o rogstro dotuudo do todo
uquoo quo d cuontu do procoso oducutvo vvdo.
;2 ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20' /&2 SV2
42+2 .2 24.#$2$#%& ", .20 IT
Lu goston pubcu so sustontu on u Consttucon do u kopubcu
ovurunu do Vonozuou y on o murco ogu y potco vgonto
on o pus quo uctuumonto so oporuconuzu u truvs do Pun
do Dosurroo Lconomco y Socu do u Nucon 2007-20l3, moor
conocdo como Proyocto Nuconu Smon ovur tPNS).
L PNS contono soto noumontos gonoruos, cudu uno con
sus rospoctvos onloquos, obotvos, ostrutogus y potcus, dso-
nudos puru orontur u pruxs do goborno rovouconuro on
luncon do guruntzur os dorochos consttuconuos do u
Coopcra|va Ccpcp 88 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 89
cududunu, sutslucor mutpos nocosdudos cooctvus,
rosovor os probomus socuos oxstontos y orontur u goston
pubcu hucu u construccon do Socusmo ovuruno on
Vonozuou.
Dosdo ostu porspoctvu, puru quo u goston pubcu sou cupuz
do ovur u cubo oxtosumonto os soto noumontos do PNS,
os nocosuro quo cudu unu do us nsttuconos quo conlormun
o Coborno ovuruno, promuovu y usumu urgontos y prolundus
trunslormuconos, us cuuos soo son posbos modunto u up-
cucon soru y contlcu do u potcu do us 3k kovouconurus:
kovson, koctlcucon y kompuso; vstu ostu potcu como
un procoso quo contrburu con u ntorprotucon crtcu y du-
ctcu do u pruxs do u goston pubcu, buso lundumontu puru
ogrur u trunslormucon do Lstudo rovouconuro y uvunzur on
u construccon do socusmo.
Lus 3k son tros puubrus quo sntotzun u mtodo ductco y
roquoron do un mtodo concroto puru su upcucon o concrocon.
Ahoru bon, ,Cuuos mtodos ostun on cupucdud do contrbur
con u oporuconuzucon do us 3k:
Ln u Cooporutvu Copop sostonomos quo o mtodo do Ssto-
mutzucon do Lxporoncus os uno do os mus udocuudos puru
ovur u u pructcu u us 3k, osto sgnlcu, quo u goston pubcu
dobo roconstrurso ordonudumonto y unuzurso o ntorpro-
turso crtcumonto u u uz do u Consttucon do u kopubcu
ovurunu do Vonozuou y do os noumontos ostrutgcos
do PNS, o cuu proporconuru unu soro do uprondzuos y
conocmontos quo sorvrun do buso puru construr y ponor on
murchu propuostus trunslormudorus quo roscuton u moor pruxs y
don u trusto con us uborruconos do burocrutsmo, u uonucon
y u corrupcon, sn ovdur, u socuzucon do os rosutudos,
con u lrmo ntoncon do domocrutzur o conocmonto y po-
noro u ucunco do todos y todus, y do ostu lormu: domocrutzur
o conocmonto puru domocrutzur o podor.
Lstubocondo unuogus ontro us 3k y o mtodo do Sstomutzu-
con do Lxporoncus, nos oncontrumos con u nocosuru y lundu-
montu purtcpucon do os trubuudoros y us trubuudorus on
dvorsus turous orontudus u:
koconstrur ordonudumonto us oxporoncus puru su unuss
o ntorprotucon crtcu tRcv:on).
Construr propuostus trunslormudorus do u goston pubcu,
sustontudus on os uprondzuos obtondos y conocmontos
producdos modunto u ntorprotucon crtcu do u oxporoncu
tRcc|fcacon).
Socuzur os uprondzuos y conocmontos producdos, us
como, ponor on murchu us propuostus trunslormudorus do
u goston pubcu untos dsonudus tRcmpu:o).
Sn dudu, o momonto hstorco por o quo utruvosu nuostro pro-
coso rovouconuro rocumu, como unu moddu urgonto, u
upcucon do us 3k, sn omburgo, huy quo udvortr quo ostu
dou, us como on o pusudo roconto, so vo umonuzudu por u
lutu do unu conconcu crtcu por purto do un mportunto nu-
moro do sorvdorus y sorvdoros pubcos do todos os nvoos
y rungos on u udmnstrucon pubcu, us como, por u lutu do
sogumonto y constuncu on u upcucon do us msmus y por
Coopcra|va Ccpcp 90 La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca:... 9l
u pocu nlormucon y lormucon sobro os mtodos udocuudos
puru ovuru u loz trmno.
Purtondo do u mportuncu ostrutgcu quo puru o luturo do u
kovoucon ovurunu roprosontu u upcucon oxtosu do us
3k on u goston pubcu, os nocosuro quo ponsomos soru-
monto on proyoctos quo nos uyudon u mpuntur u cuturu do
us 3k on us nsttuconos do Coborno ovuruno, u truvs
do mtodos como o do Sstomutzucon do Lxporoncus. Ln
oso sontdo y dosdo u Cooporutvu Copop, proponomos quo
cudu nsttucon do Lstudo dobo ouborur su proyocto do up-
cucon do us 3k u truvs do mtodo do Sstomutzucon do
Lxporoncus, con buso on us sguontos orontuconos:
lormucon do un mportunto numoro do trubuudoros y
trubuudorus do u nsttucon o omprosu do Lstudo, como
luctudoros y luctudorus do procosos do sstomutzucon
do oxporoncus on o contoxto do u goston pubcu.
Dosurroo do procoso do lormucon untos rolordo, up-
cundo o Mtodo do Sstomutzucon do Lxporoncus como
ostrutogu contru do uprondzuo, con buso on us doz oron-
tuconos cuvos dolndus dosdo u oxporoncu do o Copop y
doscrtus on u prmoru purto do osto Cuptuo 4.
Dosurroo do proyoctos do sstomutzucon do u oxporoncu
do goston por urous, goroncus, drocconos, proyoctos; puru
o cuu so conlormurun oqupos do sstomutzucon con os
trubuudoros y us trubuudorus vncuudos y vncuudus con
us rospoctvus oxporoncus.
Los proyoctos do sstomutzucon sorun dsonudos y oo-
cutudos por os rospoctvos oqupos quo so conlormon,
y ucompunudos por os luctudoros y us luctudorus
quo hun sdo lormudos puru tu ln.
A truvs do os proyoctos do sstomutzucon do oxporoncus
so dobon dosurrour procosos do lormucon ntogru
potco-dooogcu, contlco-tcncu y tco-moru, ontro
os trubuudoros y us trubuudorus do u nsttucon o
omprosu do Lstudo quo purtcpon on dchos proyoctos.
Dsono do Pun Cporutvo Anuu lnsttuconu tPCAl), u
purtr do us propuostus trunslormudorus y proyoctos do
socuzucon do os rosutudos, quo surun do procoso do
sstomutzucon do oxporoncus.
Consttur unu undud orgunzuconu dontro do u ostructuru
orgunzutvu do u nsttucon, quo sou u rosponsubo do
gostonur os proyoctos do sstomutzucon do oxporoncus.
lnumonto, nuostro procoso rovouconuro domundu do nuovus
pruxs on cudu unu y uno do nosotrus y nosotros, on conss-
toncu con os prncpos quo son rolorontos puru u construccon
do u putru socustu quo todus y todos sonumos, como o
son u propu Consttucon do u kopubcu ovurunu do
Vonozuou y o Proyocto Nuconu Smon ovur, poro, puru
oo so roquoro do procosos do roloxon crtcu quo nos por-
mtun rovsur pormunontomonto o quo hucomos, u u uz do
osos grundos rolorontos puru trunslormur nuostrus roududos.
Dosdo ostus nous, todus us porsonus quo conlormumos o
cooctvo do trubuo do u Cooporutvu Copop, dosoumos con-
trbur con u trunsloroncu do un mtodo, quo dosdo nuostru
vvoncu, nos hu pormtdo comprobur quo dosdo o dosurroo
do procosos do unuss o ntorprotucon crtcu do nuostrus
Coopcra|va Ccpcp 92
oxporoncus, podomos upropurnos socumonto do upron-
dzuos y conocmontos, quo so vorun roloudos on pusos
mportuntos puru contrbur con o lortuocmonto do ospu-
cos do Podor Popuur, pormtndonos us, sor cududunus
y cududunos purtcpos y protugonstus do u construccon
do u socodud socustu gobornudu y drgdu por un puobo
omuncpudo, o puobo do ovur.
L ||uo dc mac:|ro no dcbc dar:c :no a quc :abc
cn:cnar, c:|o c: a quc cn:cna a aprcndcr; no a
quc manda a aprcndcr, n a quc acon:ca quc :c
aprcnda. L mac:|ro quc :abc dar a: prmcra:
n:|rucconc:, :guc cn:cnando vr|uamcn|c |odo o
quc :c aprcndc dc:puc:, porquc cn:cno a aprcndcr.
-*.91 (%:(82#)7+ #x|rac|o :ucn|o dc m obra
:obrc a Lducacon |opuar, ctudo por Cuzudu.
95
d-d;-<^T5H85
Cuzudu A., Iuun, Smon Rodrguc2. |cqucna n|ooga |c-
dagogca, lundurto, Curucus, Vonozuou, 20l0.
Cupo, \um, |ropuc:|a dc ncamcn|o: gcncrac:
para un S:|cma dc Lducacon a D:|anca cn Saud:
formacon con|nua dc o: cuadro: gcrcncac:, pro-
fc:onac: , |ccnco: dc ::|cma pubco nacona dc
:aud dc Vcnc2uca, Murucuy, Vonozuou, 2007.
Copop, nformc fna dc |rograma dc formacon Cc:|on
dc a: Lndadc: |roduc|va: Soca:|a: dc a ndu:|ra
^acona dc Tccnooga: dc nformacon cn a Rcvoucon
ovarana, Curucus, Vonozuou, 2009.
, |rograma dc formacon Cc:|on dc a: Lndadc:
|roduc|va: Soca:|a: dc a ndu:|ra ^acona dc
Tccnooga: dc nformacon cn a Rcvoucon ovarana,
Curucus, Vonozuou, 2009.
, nformc fna dc |rograma dc formacon pcacon
dc ^c|odo dc S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca: cn a fundacon
nfoccn|ro, Curucus, Vonozuou, 20l0.
, |rograma dc formacon pcacon dc ^c|odo
dc S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca: cn a fundacon
nf occn| ro, Curucus, Vonozuou, 20l0.
96 97
Chuvoz, Hugo, Progrumu Ao Prosdonto Nro. 354,
Curucus, Vonozuou, 2l/03/20l0.
lroro, Puuo, |cdagoga dc a au|onoma, Sgo XXl Ldtoros,
Mxco, l997.
, |cdagoga dc a c:pcran2a, 3
u
odcon on ospuno,
Sgo XXl Ldtoros, Mxco, l998.
, La cducacon cn a cudad, 3oru odcon on
ospuno, Sgo XXl Ldtoros, Mxco, 2005.
, |cdagoga dc oprmdo, 2du odcon on ospuno,
Sgo XXl Ldtoros, Argontnu, 2006.
Cuovuru, Lrnosto, Dscurso on o ucto do nuugurucon do
curso do udoctrnumonto orgunzudo por o Mnstoro
do Suud Pubcu o 20 do ugosto do l960, Cusu do Lus
Amrcus, Lu Hubunu, Cubu, l970.
Huortu, Lus y Murc, Pruyn, Dc a pcdagoga cr|ca a a
pcdagoga dc a rcvoucon: cn:a,o: para comprcndcr
a |c|cr ^cLarcn, Sgo XXl Ldtoros, Mxco, 2007.
Lu Pruguu, Rcv:|a La|noamcrcana dc Lducacon , |o|ca,
^o. 2J, 2006.
Murx, Curos, Tc:: :obrc fcucrbach, Ldtoru Progroso,
Moscu, l98l.
McLuron, Potor, La vda cn a: c:cuca:, Sgo XXl
Ldtoros, Cuurtu Ldcon, Mxco, 2005.
McLuron, Potor y Aruuo, Anu, L Chc Cucvara, |auo frcrc
, a |cdagoga dc a Rcvoucon, Sgo XXl Ldtoros,
Prmoru Ldcon, Mxco, 2005.
Modnu, Soruyu, La S:|cma|2acon: una hcrramcn|a para
aprcndcr, crcccr , |ran:formar, pubcudo por Cocodup,
Ldconos o lmprosonos L Pupuguyo, Curucus, Vonozuou,
l994.
Ponu, Mcudos, n|roduccon a |cn:amcn|o dc Caro: ^arx,
Argontnu, 2003.
Puggros, Adrunu, Dc Smon Rodrguc2 a |auo frcrc:
cducacon para a n|cgracon bcroamcrcana, Ldcon
do Convono Andrs oo, 2005.
1so 1ung, Muo, Cbra: L:cogda:, Ldconos on Longuus
Lxtrunorus, Pokn, l972.
Vun do Vodo, Hormun, S:|cma|2acon: |cx|o dc rcfcrcnca ,
con:u|a, ClCAP, Lsto, Ncuruguu, 2008.
Vcoprosdoncu do u kopubcu ovurunu do Vonozuou,
|ropuc:|a dc |an n|cgrado dc formacon: Con:|ru,cndo
c Soca:mo, Curucus, Vonozuou, 20l0.
^c parccc quc a amada ncu|radad dc a ccnca
no cx:|c, a mparcadad dc o: ccn|fco:, |ampoco.
Y no cx:|c n una n o|ra cn a mcdda m:ma
cn quc no ha, accon humana dc:prov:|a dc n|cncon
dc obc|vo:, dc camno: dc bu:qucda. ^o ha, nngun
:cr humano quc :ca ah:|orco n apo|co.
* * *
Scra una ac||ud ngcnua pcn:ar quc a: ca:c:
domnan|c: van a dc:arroar una forma dc cducacon
quc pcrm|a a a: ca:c: domnada: pcrcbr a: nu:|ca:
:ocac: cn forma cr|ca.
* * *
Cp|ar :gnfca dcfnr cn favor dc qucn , dc quc cduco,
, por o |an|o, con|ra qucn , con|ra quc cduco.
* * *
Lo quc pa:a c: quc a m :c mc ha ma n|crprc|ado,
puc: :c mc dcn|fca como pcdagogo. |cro ,o |c pucdo
dccr quc :oo :o, adc|vamcn|c pcdagogo,
porquc :u:|an|vamcn|c, :o, po|co.
!"#$% '()*()
8_\-)!
5 32&,+2 ", 4+%.*6*
)5789:;< =
)*&$,41* > 4+*4%0#1*0 ", .2 ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
,u os u Sstomutzucon do Lxporoncus:
Propostos do u Sstomutzucon do Lxporoncus
)5789:;< F
G*3,&1*0 ",. 4+*$,0* ", ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
Conlormucon do oqupo do sstomutzucon
Proyocto do sstomutzucon do u oxporoncu
koconstruccon Crdonudu do u Lxporoncu tkCL)
Anuss o lntorprotucon Crtcu do u Lxporoncu tAlCL)
Propuostus trunslormudorus
Aprondondo dosdo u oxporoncu
Socuzucon do os rosutudos do u sstomutzucon
lnlormo lnu do sstomutzucon do u oxporoncu
)5789:;< I
7+#&$#42.,0 ,&,3#6*0 ", .2 ?#01,321#@2$#%&
", !A4,+#,&$#20
)5789:;< J
!"/$2$#%& 7*4/.2+c ?#01,321#@2$#%& ", !A4,+#,&$#20
> .20 IT T,S*./$#*&2+#20
Lducucon Popuur y Sstomutzucon do Lxporoncus
Lu Sstomutzucon do Lxporoncus: unu vu
puru u upcucon do us 3k
d#R.#*6+2OV2
7
l3
l3
l6
23
26
28
43
48
59
63
67
70
77
83
83
87
95
H-^:T5?
H#6/+2 =' Momontos do procoso do sstomutzucon do
oxporoncus
H#6/+2 F' Cronogrumu do uctvdudos usundo o dugrumu
do Cuntt
H#6/+2 I' Aspoctos buscos do u roconstruccon ordonudu
do u oxporoncu
H#6/+2 J' Crgunzucon do u kCL on luncon do momontos
H#6/+2 K' Procoso do unuss o ntorprotucon crtcu do
u oxporoncu








25
42
44
47
53
L Sstomu Nuconu do lmprontus os un proyocto
mpusudo por o Mnstoro do Podor Popuur puru
u Cuturu u truvs do u lunducon Ldtoru L porro y
u runu, con o upoyo y u purtcpucon do u kod
Nuconu do Lscrtoros do Vonozuou. 1ono como
oboto lundumontu brndur unu horrumontu osoncu
on u construccon do us dous: o bro. Lsto sstomu so
rumlcu por todos os ostudos do pus, dondo lunconu
unu poquonu mprontu quo o du puso u u pubcucon
do uutoros prncpumonto ndtos.
Lu Soro Loundor tlnscrtu on u Cooccon Puuo lroro)
duru curso u us pubcuconos do Lqupo do Sstomu-
tzucon do Aprondzuos Loundor, comundud do
uprondzuo nscrtu on o convono Lnsuyo Lducutvo
do u lunducon Ldtoru L porro y u runu y o Contro
do Lxpormontucon puru o Aprondzuo Pormunonto
tCopup) do u Lnvorsdud Nuconu Lxpormontu
Smon kodrguoz tLnosr).
La S:|cma|2acon dc Lxpcrcnca::
un mc|odo para mpu:ar procc:o: cmancpadorc:,
do u Cooporutvu Contro do Lstudos puru u Lducucon Popuur,
so mprmo durunto o mos do octubro do 20l0
on u lmprontu Lscuou do Curcuuo,
udscrtu u Sstomu Nuconu do lmprontus
do u lunducon Ldtoru L porro y u runu.
uodu hocho o doposto do lo.
500 oompuros.
9 789801 412892
ISBN 980141289-5
El Centro de Estudios para la Educacin Popular (Cepep), es una
asociacin cooperativa que desarrolla programas de formacin,
investigacin, asesoras y publicaciones desde la Educacin
Popular con el firme propsito de contribuir con la construccin
del Poder Popular en Venezuela.
Para la edicin de este libro adoptamos la estrategia Libro Taller:
un espacio de aprendizaje que permite abordar y resolver
diferentes aspectos de la gestin editorial: lectura, correccin de
estilo y ortotipogrfica, diseo, diagramacin, impresin y
encuadernacin.
La Sistematizacin de Experiencias: un mtodo para impulsar
procesos emancipadores operacionaliza los principios de la
Educacin Popular como va para crear voluntades mediante
procesos de formacin y transformacin en el contexto de la
Revolucin Bolivariana.
Educar ya lo ha dicho Simn Rodrguez es crear voluntades.
Centro de Estudios
para la Educacin Popular

You might also like