TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 1

PRIMERI ZA VEBE

PRESECI SA PRSLINOM - VELIKI EKSCENTRICITET
ISTO SAVIJANJE - VEZANO DIMENZIONISANJE

Poznato: - statiki uticaji za pojedina optere#enja (M
i
)
- kvalitet materijala (f
B
,
v
)
- dimenzije poprenog preseka (b,d)
Nepoznato: - povrina armature (A
a
)

1. korak: Sraunavaju se granini raunski statiki uticaji:
) , p , g i ( M M
i
i i , u u
= =

Pri tome se usvajaju MINIMALNE vrednosti koeficijenata sigurnosti.
2. korak: Pretpostavlja se polo%aj te%ita zategnute armature a
1
i na osnovu toga
sraunava statika visina:

1
a d h =
Veliina a
1
se pretpostavlja zavisno od visine i irine preseka (broj ipki koje se
mogu smestiti u jedan red). Kre#e se u granicama (0.05-0.15)d.
3. korak: Sraunava se koeficijent k:

B
u
f b
M
h
k

=
i iz tabela za dimenzionisanje proitaju vrednosti dilatacija u betonu i armaturi
i mehaniki koeficijent armiranja . Ukoliko je
a1
3, sraunava se
potrebna povrina armature iz izraza:

v
B
a
f
100
h b
A

=
Ukoliko je
a
< 3, presek se DVOSTRUKO ARMIRA.
4. korak: Usvaja se broj i prenik ipki armature. Usvojena armatura se raspore'uje u
poprenom preseku, vode#i rauna o zahtevima propisanih Pravilnikom
(debljina zatitnog sloja, isto rastojanje izme'u ipki).
5. korak: Sraunava se polo%aj te%ita a
1
usvojene armature u odnosu na zategnutu ivicu
preseka i statika visina h i upore'uje sa pretpostavljenom. U sluaju znatnijih
odstupanja, proraun se ponavlja sa korigovanom vredno#u a
1
.
6. korak: Konano se konstruie popreni presek usvojenih dimenzija, armiran us-
vojenom koliinom armature, i prikazuje u odgovaraju#oj razmeri (1:10) sa
svim potrebnim kotama i oznakama.

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 2
PRIMERI ZA VEBE
Primer 1. Odrediti potrebnu povrinu armature za presek poznatih dimenzija, pravo-
ugaonog oblika, optere#en momentima savijanja usled stalnog (M
g
) i pov-
remenog (M
p
) optere#enja. Podaci za proraun:
M
g
= 200 kNm b = 35 cm MB 30
M
p
= 250 kNm d = 70 cm RA 400/500

kNm 770 250 8 . 1 200 6 . 1 M
u
= + =
MB 30 f
B
= 2.05 kN/cm
2

RA 400/500
v
= 40 kN/cm
2

pretp. a
1
= 7 cm h = 70 - 7 = 63 cm
923 . 1
05 . 2 35
10 770
63
k
2
=

=
b
/
a
= 3.5 / 5.232, = 32.449%
40
05 . 2
100
63 35
449 . 32 A
a

= = 36.67 cm
2

usvojeno: 8 R25 (39.27 cm
2
)
cm 6 . 6
8
10 3 5 . 4 5
a
1
=
+
=
h
stv.
= 70 - 6.6 = 63.4 cm > 63 cm = h
pretp.



DVOSTRUKO ARMIRANI PRESECI
Ukoliko se u sluaju vezanog dimenzionisanja dobije
a
< 3, presek se DVOSTRUKO AR-
MIRA, odnosno odre'uje i armatura koja se raspore'uje u pritisnutu zonu preseka. Time se
dilatacija u zategnutoj armaturi zadr%ava na %eljenom nivou (
a
3), pa se koriste
minimalne vrednosti koeficijenata sigurnosti.
3a. korak: Odre'uje se moment nosivosti JEDNOSTRUKO armiranog preseka, sa procen-
tom armiranja * i koeficijentom k* koji odgovaraju dilataciji u armaturi koju
%elimo zadr%ati (naje#e
a1
= 3):

B
2
bu
f b
* k
h
M

=
Preostali deo spoljanjeg momenta savijanja:

bu u u
M M M =
se prihvata dodatnom zategnutom i ukupnom pritisnutom armaturom.
4. korak: Pretpostavlja se polo%aj te%ita pritisnute armature a
2
i odre'uju se povrine
zategnute i pritisnute armature u preseku, iz izraza:
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 3
PRIMERI ZA VEBE
( )
v 2
u
2 a
a h
M
A

=
2 a
v
B
1 a
A
f
100
h b
* A +

=
Ostali elementi prorauna se sprovode potpuno isto kao u sluaju jednostruko armiranog
preseka. Napominje se da su vrednosti * i k* jednoznano odre'ene usvajanjem dilatacije

a1
*.

Komentar: Dvostruko armirani (u raunskom smislu) preseci se mogu dobiti i kada je dilatacija zategnute
armature
a1
> 3, ukoliko iz bilo kog razloga %elimo da spreimo da njena vrednost padne
ispod odre'ene vrednosti.

Primer 2. Odrediti potrebnu povrinu armature za presek iz Primera 1., pod uslovom da
je irina preseka b=20 cm.
pretp. a
1
= 9 cm h = 70 - 9 = 61 cm
408 . 1
05 . 2 20
10 770
61
k
2
=

=
a
< 3 dvostruko armiranje
usvojeno
a1
* = 3 k* = 1.719, *= 43.590%
05 . 2 20
719 . 1
61
M
2
bu

= = 51610 kNcm = 516.1 kNm

M
u
= 770 - 516.1 = 253.9 kNm
pretp. a
2
= 5 cm
( ) 40 5 61
10 9 . 253
A
2
2 a

= = 11.34 cm
2

usvojeno: 3 R25 (14.73 cm
2
)
34 . 11
40
05 . 2
100
61 20
590 . 43 A
1 a
+

= = 38.59 cm
2

usvojeno: 8 R25 (39.27 cm
2
)
8
5 . 15 2 10 3 5 . 4 3
a
1
+ +
= = 9.3 cm
h
stv.
= 70 - 9.3 = 60.7 cm 61 cm = h
pretp.
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 4
PRIMERI ZA VEBE
SLO#ENO SAVIJANJE - VEZANO DIMENZIONISANJE

Poznato: - statiki uticaji za pojedina optere#enja (M
i
, N
i
)
- kvalitet materijala (f
B
,
v
)
- dimenzije poprenog preseka (b , d)
Nepoznato: - povrina armature (A
a
)

1. korak: Sraunavaju se granini raunski statiki uticaji:
M M i gp
u u i i
i
= =

,
( , , )
N N
u u i i
i
=

,

Pritom se usvajaju MINIMALNE vrednosti koeficijenata sigurnosti.
2. korak: Usvajaju se dilatacije Pretpostavlja se polo%aj te%ita zategnute armature a
1
i na
osnovu toga sraunavaju statika visina i moment oko te%ita zategnute armature:

1
a d h =

+ =
1 u u au
a
2
d
N M M
Veliina a
1
se pretpostavlja zavisno od visine i irine preseka (broj ipki koje se
mogu smestiti u jedan red), kao i intenziteta i znaka normalne sile (ekscentrino
pritisnuti elementi zahtevaju manje zategnute armature, pa je i a
1
manje). Kre#e se u
granicama (0.05 - 0.15)d.
3. korak: Sraunava se koeficijent k:

B
au
f b
M
h
k

=
i iz tablica za dimenzionisanje proitaju vrednosti dilatacija u betonu i armaturi i
mehaniki koeficijent armiranja . Ukoliko je
a1
3, sraunava se potrebna
povrina armature iz izraza:

v
u
v
B
a
N f
100
h b
A

=
Ukoliko je
a1
< 3, presek se DVOSTRUKO ARMIRA.
4. korak: Usvaja se broj i prenik ipki armature. Usvojena armatura se raspore'uje u
poprenom preseku, vode#i rauna o zahtevima propisanih Pravilnikom (debljina
zatitnog sloja, isto rastojanje izme'u ipki).
5. korak: Sraunava se polo%aj te%ita a
1
usvojene armature u odnosu na zategnutu ivicu
preseka i statika visina h i upore'uje sa pretpostavljenom. U sluaju znatnijih
odstupanja, proraun se ponavlja sa korigovanom vredno#u a
1
.
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 5
PRIMERI ZA VEBE
6. korak: Konano se konstruie popreni presek usvojenih dimenzija, armiran usvojenom
koliinom armature, i prikazuje u odgovaraju#oj razmeri (1:10) sa svim potrebnim
kotama i oznakama.
NAPOMENA: Izrazi za odre'ivanje momenta M
au
i potrebne povrine armature A
a
su napisani u
obliku koji odgovara ekscentrinom pritisku; za sluaj da je presek ekscentrino
zategnut, u izraze se unosi sila negativnog znaka (Z
u
= -N
u
).

Primer 3. Odrediti potrebnu povrinu armature za presek poznatih dimenzija, pravo-
ugaonog oblika, optere#en graninim momentom savijanja M
u
i graninom silom
zatezanja Z
u
. Podaci za proraun:
M
u
= 750 kNm b = 40 cm MB 35
Z
u
= 500 kN d = 80 cm GA 240/360

MB 35 f
B
= 2.30 kN/cm
2

GA 240/360
v
= 24 kN/cm
2

pretp. a
1
= 9 cm h = 80 - 9 = 71 cm

= 09 . 0
2
80 . 0
500 750 M
au
= 595 kNm
792 . 2
3 . 2 40
10 595
71
k
2
=

=
b
/
a
= 2.383/10, = 13.863%
24
500
24
3 . 2
100
71 40
863 . 13 A
a
+

= = 58.56 cm
2

usvojeno: 1225 (58.92 cm
2
)
12
5 . 15 2 10 5 5 . 4 5
a
1
+ +
= = 8.6 cm
h
stv.
= 80 - 8.6 = 71.4 cm 71 cm = h
pretp.


Primer 4. Odrediti potrebnu povrinu armature za presek iz Primera 3., ukoliko je, umesto
silom zatezanja, optere#en graninom silom pritiska N
u
= 750 kN.

pretp. a
1
= 7 cm h = 80 - 7 = 73 cm

+ = 09 . 0
2
80 . 0
750 750 M
au
= 997.5 kNm
217 . 2
3 . 2 40
10 5 . 997
73
k
2
=

=
b
/
a
= 3.5/8.774, =23.084%
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 6
PRIMERI ZA VEBE
24
750
24
3 . 2
100
73 40
084 . 23 A
a

= = 33.35 cm
2

usvojeno: 725 (34.37 cm
2
)
7
10 2 5 . 4 5
a
1
+
= = 6.1 cm
h
stv.
= 80 - 6.1 = 73.9 cm > 73 cm = h
pretp.



DVOSTRUKO ARMIRANI PRESECI
Ukoliko se u sluaju vezanog dimenzionisanja dobije
a
< 3, presek se DVOSTRUKO AR-
MIRA, odnosno odre'uje i armatura koja se raspore'uje u pritisnutu zonu preseka. Time se
dilatacija u zategnutoj armaturi zadr%ava na %eljenom nivou (
a
3), pa se mogu koristiti
minimalne vrednosti koeficijenata sigurnosti.

3a. korak: Odre'uje se moment nosivosti JEDNOSTRUKO armiranog preseka, sa procen-
tom armiranja * i koeficijentom k* koji odgovaraju dilataciji u armaturi koju
%elimo zadr%ati (naje#e
a1
= 3):

B
2
abu
f b
* k
h
M

=
Preostali deo momenta savijanja:

abu au au
M M M =
se prihvata dodatnom zategnutom i ukupnom pritisnutom armaturom.
4. korak: Pretpostavlja se polo%aj te%ita pritisnute armature a
2
i odre'uju se povrine
zategnute i pritisnute armature u preseku, iz izraza:
( )
v 2
au
2 a
a h
M
A

=
2 a
v
u
v
B
1 a
A
N f
100
h b
* A +

=
Ostali elementi prorauna se sprovode potpuno isto kao u sluaju jednostruko armiranog
preseka. Napominje se da su vrednosti k* i * odre'ene usvajanjem dilatacije
a
*.

Komentar: Dvostruko armirani (u raunskom smislu) preseci se mogu dobiti i kada je dilatacija zategnute
armature
a
> 3, ukoliko iz bilo kog razloga %elimo da spreimo da njena vrednost padne ispod
odre'ene vrednosti.
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 7
PRIMERI ZA VEBE
Primer 5. Odrediti potrebnu povrinu armature za presek poznatih dimenzija, pravo-
ugaonog oblika, optere#en graninim momentom savijanja M
u
i graninom silom
pritiska N
u
. Podaci za proraun:
M
u
= 580 kNm b = 30 cm MB 30
N
u
= 1000 kN d = 60 cm RA 400/500
pretp. a
1
= 7 cm h = 60 - 7 = 53 cm

+ = 07 . 0
2
60 . 0
1000 580 M
au
= 810 kNm
460 . 1
05 . 2 30
10 810
53
k
2
=

=
a
< 3 dvostruko armiranje
usvojeno
a1
* = 3.0 k* = 1.719 ; * = 43.590%
05 . 2 30
719 . 1
53
M
2
abu

= = 58440 kNcm = 584.4 kNm

M
au
= 810 - 584.4 = 225.6 kNm
pretp. a
2
= 5 cm
( ) 40 5 53
10 6 . 225
A
2
2 a

= = 11.75 cm
2

usvojeno: 4 R22 (15.21 cm
2
)
75 . 11
40
1000
40
05 . 2
100
53 30
590 . 43 A
1 a
+

= = 22.27 cm
2

usvojeno: 6 R22 (22.81 cm
2
)

Ukoliko bi usvojili neto ve#u dilataciju zategnute armature, sledi:
usvojeno
a1
* = 5.0 k* = 1.903 ; * = 33.333%
05 . 2 30 . 0
903 . 1
53
M
2
abu

= = 477.2 kNm
M
au
= 810 - 477.2 = 332.8 kNm
pretp. a
2
= 5 cm
( ) 40 5 53
10 8 . 332
A
2
2 a

= = 17.33 cm
2

33 . 17
40
1000
40
05 . 2
100
53 30
333 . 33 A
1 a
+

= = 19.50 cm
2

usvojeno: 5 R22 (19.01 cm
2
)
A
a1
+ A
a2
= 19.50 + 17.33 = 36.83 cm
2
> (22.27 + 11.75) = 34.02 cm
2