Program Sekolah Selamat dilancarkan di sekolah-sekolah di Malaysia bagi

membendung masalah disiplin para pelajar. Warga sekolah di Malaysia bermaksud

guru, pelajar, kakitangan sokongan, pentadbir sekolah, kaunselor dan sebagainya.
Setiap warga sekolah mestilah mempunyai kesedaran tentang keselamatan dan
diterjemahkan melalui sikap dan tingkahlaku sensitif, prihatin dan tanggungjawab
profesional untuk menjamin suasana pembelajaran dapat berjalan dengan baik.
Penglibatan Warga Sekolah
Pentadbir dan guru bertugas di pintu masuk dan kawasan bangunan sebelum
dan selepas persekolahan.
Warga sekolah dapat membuat jangkaan awal apa jua masalah yang akan timbul
Kehadiran guru di setiap kawasan tempat dan bilik khas.
Warga sekolah di minta membantu mengawal trafik di dalam dan di luar sekolah
semasa dan selepas sekolah.
Warga sekolah digalakkan mengawasi dan makan di kantin sekolah
uru diminta berada bersama pelajar pada setiap program dan akti!iti sekolah
Warga sekolah perlu memantau tandas, bilik-bilik khas dan kawasan-kawasan
persekitaran sekolah sepanjang masa.
uru perlu membantu pelajar semasa dan selepas waktu persekolahan
Warga sekolah dilatih mengatasi sebarang krisis yang berlaku dan memahami
tanggungjawab terhadap pencegahan dan menghadapi kecemasan
uru berbincang dalam kelas dan setiap program dalam menerap kesedaran
dan keselamatan di sekolah.
Warga sekolah bertanggungjawab melaksanakan polisi untuk menentukan
keselamatan dalam setiap akti!iti kokurikulum sepanjang masa persekolahan.
". Warga sekolah membuktikan ada komintmen dalam penerapan budaya dan
suasana pembelajaran.
#. Pentadbir dan guru dikehendaki memanggil pelajar dengan nama.
$atihan dalam perkhidmatan
$atihan dalam perkhidmatan adalah program dan akti!iti bertujuan untuk memaklumkan
warga sekolah berkaitan dengan plan, prosedur dan tanggungjawab dalam
mengekalkan iklim sekolah selamat. Sekolah diminta memberikan pertimbangan masa
dan sumber dalam melaksanakan latihan ini. %ntara tajuk dan akti!iti yang bersesuaian
dengan latihan adalah plan menangani krisis, kesedaran terhadap pencegahan dadah,
gangterism, senjata berbahaya, penglibatan warga sekolah dalam menghadapi
penyelesaian konflik, mengurangkan tingkahlaku ganas dan pembimbing rakan sebaya.
Warga sekolah juga bertanggungjawab mengelak, mengurus dan bertindak balas
terhadap setiap krisis yang timbul.
". Memberi masa dan sumber yang mencukupi dalam latihan perkhidmatan untuk
warga sekolah untuk memastikan supaya tidak berlaku keganasan di sekolah
#. Melibatkan orang awam, pegawai penguatkuasa, kesihatan, bomba dan agensi-
agensi kecemasan dalam latihan di sekolah tersebut
&. Mengekalkan kesedaran secara berterusan kepada warga sekolah dalam
memainkan peranan masing-masing dalam menghadapi sebelum dan selepas
krisis.
'. Program orientasi kepada staf baru tentang polisi, prosedur dan tanggungjawab
ke arah sekolah selamat
(. Mengadakan latihan untuk memastikan keberkesanan tindakan plan krisis
sekolah dilaksanakan
). Warga sekolah ini menunjukkan komitmen dan kefahaman yang bersesuaian
terhadap perkara-perkara berikut *

Kehadiran pelawat
Penyalahgunaan bahan
Penculikan
Penggunaan senjata
Pelajar bermasalah
angguan fi+ikal,seksual
Kewujudan gangster
-ak dan tanggungjawab sekolah
Kehadiran warga sekolah
Pemberitahuan maklumat
Menangani masalah penceroboh
$aporan kejadian
.adalisme
%kta-%kta /enayah
Pemeriksaan mengejut
%rahan
Pendedahan bagi menangani konflik secara berkesan dapat dilaksanakan melalui
kursus dan latihan. 0a boleh disampaikan kepada ibu bapa, pelajar dan warga sekolah.
%ntara kandungannya meliputi kemahiran cara berkomunikasi, penyelesaian masalah,
Kemahiran membuat keputusan, empati, mengenalpasti kewujudan gangter, kemahiran
perundangan dan lain-lain. %kti!iti berbentuk arahan bermula daripada informal kepada
formal dan dari perancangan dan pelaksanaan.
". Warga sekolah secara umum menyedari dan menghargai akan kepentingan
arahan dalam bidang ini.
#. Warga sekolah menerima latihan-latihan dalam bidang penyelesaian konflik,
perantara dan topik yang berkaitan

Pengurangan pencerobohan
Pendidikan perwatakan
Penyelesaian konflik
Penindasan,campurtangan gang.
1ingkah laku
Perantaraa 2 orang tengah 3.
". $atihan kepada ibu bapa dalam bidang ini
#. %rahan dan peluang pembelajaran pelajar disediakan melalui*

0ntergrasi dalam kursus sedia ada

Model,demostrasi oleh guru dalam arahan kelas.
4nit arahan dalam kursus dan arahan peringkat tingkatan,darjah.
Kursus mengikut kemampuan kendiri.
". Program lanjutan 25ontoh * bimbingan dan kaunseling, pengalaman kerja dan
penggunaan alat serta kemudahan sekolah 3 ditawarkan untuk menyediakan
keperluan keselamatan bagi pelajar.
Kerjasama pihak luar
Perkongsian sekolah pintar sekolah dan komuniti menerangkan keberkesanan dalam
komuniti, kerjasama dan penglibatan antara sekolah dan badan-badan sosial dalam
usaha mencegah contohnya program mencegah keganasan, pengkuatkuasaan
undang-undang, agensi kecemasan, bomba dan agensi belia untuk meningkatkan
keselamatan sekolah.
". Melibatkan pengkuatkuasaan undang-undang di kalangan ahli-ahli dalam
sekolah dan perkembangan plan krisis dan tindak balasnya
#. Koordinasi pelan kecemasan antara agensi 6 polis, bomba, perubatan,
&. 1indak balas segera dan pengawasan yang tepat
'. Melibatkan penguatkuasa undang-undang dan berkongsi sama merangka
kurikulum dan arahan , akti!iti pencegahan dan latihan dalam perkhidmatan.

%dakan program 7Katakan 1idak8.

%dakan program 75uma $ima Minit %nti 9adah8.
%dakan program 7P0:1%;8.
%dakan program 7S</%9%-8.
". =ekerjasama dengan agensi yang mempunyai kepakaran dan kemahiran bagi
menghadapi bencana alam dan memberi bantuan.
#. Melaksanakaan plan tindakan mengatasi ponteng secara menyeluruh
&. Menaja atau melibatkan diri dalam program pencegahan jenayah
'. Melibatkan diri dalam program sedia ada dengan pihak polis
(. Memberikan plan sekolah kepada pihak polis
). Memastikan warga sekolah dan polis memahami peraturan masing-masing
apabila polis dipanggil kesekolah
Kelab Pencegahan /enayah
Sekolah boleh menubuhan kelab pencegahan jenayah melalui kempen keselamatan
yang berterusan. Kelab tersebut merupakan badan sukarela yang dilaksaanakan oleh
pertubuhan bagi mengurangkan salahlaku jenayah dan meningkatkan kawalan serta
keselamatan.
1ujuan *
". Program ke arah meningkatkan kesedaran pelajar terhadap peraturan dan
tanggungjawab sekolah
#. =erusaha menukar pandangan pelajar supaya tidak lalai terhadap
tanggungjawab mereka dan melapurkan situasi yang tidak menyenangkan
1indakan
". Menubuhkan Kelab-kelab
Menjalankan akti!iti penerangan melalui poster, !ideo dan kempen anti
!andelism
Mengadakan tayangan filem dan pengedaran maklumat.
=erusaha untuk mengawal kelakuan curang 2kurang jujur3
Membantu sekolah dalam penyeliaan akti!iti
". Mengadakan program pencegahan jenayah
#. Mengenalpasti paraturan yang tidak tidak jelas dalam menangani masalah yang
akan terjadi
&. Melatih pelajar membantu pemantauan kawasan sekolah
'. Warga sekolah menyokong dan menghargai program-program keselamatan dan
berkaitan dengan pencegahan dadah yang ditaja oleh pelbagai pihak.
(. Mempunyai prosedur tertentu apabila menerima sesuatu maklumat,tanda-tanda
awal
Kawalan keselamatan
Kawalan Keselamatan adalah bermaksud persekitaran yang menunjukkan wujudnya
kesedaran dan kawalan terhadap keselamatan serta mewujudkan rasa bebas dari
ancaman keselamatan. 0klim yang selamat dan selesa menggambarkan wujudnya
perancangan keselamatan sekolah melalui kawalan, sistem komunikasi, pengawasan,
lencana pengenalan diri, kad kebenaran, tanda nama pelawat dan kawalan dari
pengawal keselamatan.
". Semua warga sekolah, jabatan, unit, pelajar dan ibubapa sedar akan perlunya
kawalan keselamatan
#. Semua warga sekolah perlu tahu mengambil tindakan selanjutnya
&. Pengawal keselamatan dan indi!idu sentiasa bersedia menghadapi
kemungkinan berlaku.
'. Menyediakan Poster, buletin mengenai tatacara pelawat masuk ke kawasan
sekolah
(. Pengenalan melalui pas pelawat melalui tanda nama dan uniform>
). Kawalan kemasukkan ke sekolah dikawal melalui pengenalan diri
?. Menyediakan Sistem komunikasi contohnya sistem interkom dan litar tertutup
Peranan 0bu =apa
0bu bapa dan penjaga menunjukkan rasa sifat kepunyaan dan bangga terhadap sekolah
melalui sokongan, penglibatan dan penyertaan sebagai rakan kongsi dalam akti!iti
sekolah selamat. 5ontoh perkongsian adalah merupakan program keibubapaan secara
sukarela contonya rondaan keselamatan, bantuan, pemantauan dan program
pendidikan keibubapaan dimana ibu bapa belajar kemahiran menolong, menerima
khidmat kaunseling, belajar berkenaan akibat tingkah laku keganasan di sekolah.
". 0bu bapa sentiasa diberitahu tentang program sekolah selamat, pelan, dan
prosedur tindakan dan juga peranan dan tangungjawab mereka
#. Membuat tinjauan dan mengadakan perbincangan dengan ibu bapa bagi
menentukan tanggapan mereka berhubung dengan keselamatan sekolah dan
hubungan dengan jenayah pelajar
&. Melibatkan ibubapa dalam pembangunan polisi sekolah selamat dan menjadi ahli
dalam jawatankuasa sekolah selamat
'. Melibatkan ibu bapa sebagai tenaga pengiring 2chaperones3 dan membantu
dalam menjalankan rondaan keselamatan dan program pengawasan jenayah
(. Mengiktiraf ibu bapa sebagai rakan dalam memastikan sekolah selamat melalui
pendidikan keibubapaan dan kaunseling
). Menggalakan ibu bapa bertanggungjawab dalam memantau tingkah laku dan
permasalahan pelajar
?. Memberi khidmat kaunseling kepada ibu bapa yang anak mereka mempunyai
potensi negatif ke arah keganasan
Pegawai Personal
Pegawai Personal ialah seorang yang ditugaskan bertanggungjawab untuk memimpin,
menyelaras dan membantu dalam memastikan persekitaran sekolah selamat wujud.
Personalia tersebut mungkin seorang pengawal keselamatan, pentadbir sekolah atau
seorang guru yang ditugaskan untuk melaksanaan peranan ini.
". Pegawai keselamatan sekolah ada sepanjang masa persekolahan dan dalam
semua program sekolah
#. Pegawai yang dilantik merupakan seorang yang faham berhubung dengan
tanggungjawab keselamatan pelajar ibu bapa.
&. Personal keselamatan bertanggungjawab menjalankan kawalan keselamatan
mengawal, menyelia termasuk juga tanggungjawab mengurus krisis
'. Personal keselamatan mengadakan hubungan baik agensi dengan
pengkuakuasa undang-undang tempatan, pegawai undang-undang dan pelajar
(. Personal keselamatan dilibatkan dalam jawatankuasa sekolah selamat dan
latihan dalam perkhidmatan
). Personal keselamatan menerima latihan yang mencukupi untuk melaksanakan
tanggungjawab yang diberi
?. Personal keselamatan adalah merupakan sebahagian daripada keluarga yang
merangkumi warga sekolah dan ibu bapa
Penilaian
Penilaian , 0nstrumen ini boleh digunakan oleh semua pihak untuk untuk menilai tahap
pelaksanaan Program Sekolah Selamat di semua sekolah dan membuat cadangan dan
membantu pihak sekolah untuk
menentukan tahap persediaan membenteras jenayah,
menganalisa potensi berlakunya masalah,
mengenalpasti dan menentukan kaedah inter!ensi dan pencegahan,
mengurus dan respon kepada krisis apabila ia berlaku, dan
menyediakan maklumat asas untuk membina pelan sekolah selamat.
Maklumat hasil dari analisa Penilaian , 0nstrumen ini akan membantu menyediakan
proses yang sistematik untuk mengkaji semula dan membina prosidur Sekolah
Selamat.
9i samping itu maklumat ini juga boleh digunakan sebagai rujukan dan bahan untuk
program latihan dalam perkhidmatan kepada Pengetua, uru =esar dan guru-guru
yang terlibat dengan Program Sekolah Selamat.
@ormat Penilaian , 0nstrumen
Penilaian , 0nstrumen yang dibina adalah dalam bentuk yang memerlukan respon
kepada masalah, keperluan dan inter!ensi yang mana setiap pernyataan
diberi definisi
diberi ciri-ciri yang merujuk kepada sekolah selamat
memerlukan respon jenis kuantitatif dan juga penilaian !erbal untuk menentukan
sesuatu masalah
menyediakan sumber kepada maklumat lanjut
Perlu ditegaskan bahawa semua respon terhadap Penilaian , 0nstrumen ini hendaklah
diperolehi secara sukarela tanpa menimbulkan sebarang kesangsian di pihak
responden.
/awatankuasa
=agi melicinkan pelaksanaan Sekolah Selamat, sekolah hendaklah menubuhkan
/awatankuasa Sekolah Selamat 2/KSS3 yang keahliannya terdiri daripada wakil
sekolah, ibu bapa, agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan. 1ugas utama
jawatankuasa ini ialah memantau keperluan keselamatan di sekolah yang bertujuan
untuk mengenalpasti masalah, mencadang program,polisi sekolah selamat dan
membantu dalam mengurusan sebelum dan selepas krisis berlaku. /awatankuasa ini
juga boleh bertindak sebagai jawatankuasa pemandu untuk penilaian kendiri dan
perancangan.
/awatankuasa yang berfungsi dan tanggungjawabnya sama seperti yang
dinyatakan dalam polisi sekolah.
%hli /awatankuasa terdiri dari wakil-wakil ibu bapa, guru, polis, /KKK, bomba
dan agensi kerajaan dan bukan kerajaan yang rele!en.
/awatankuasa kerap mengadakan perjumpaan untuk membincangkan masalah,
keperluan, program dan tanggungjawab untuk keselamatan sekolah.
/awatankuasa mempunyai hubungan yang rapat dengan murid.
/awatankuasa mempunya kredibiliti yang baik di kalangan masyarakat sekitar
sekolah, ibu bapa dan pihak berkuasa tempatan.
/awatankuasa menjalankan dan mengambil bahagian dalam latihan
keselamatan di sekolah.
/awatankuasa mengadakan pemanatauan keselamatan secara berterusan.
Kes 9isiplin di Sekolah
Mencuri
Mencederakan orang
Kenakalan
=uli
angguan @i+ikal
angguan .erbal
angguan Perkauman
angguan Seksual
9adah
%rak
Pergaduhan
Menceroboh
.andalisme
Samseng
Kemalangan berjalan kaki
Kemalangan motosikal
Kemalangan kereta
Kemalangan semasa akti!iti kokurikulum
Kemalangan bas
Kemalangan semasa akti!iti sukan
Membakar
Menyerang 6 Pelajar dan staf
=ahan letupan dan 4gutan bom
Pelancoan
Kematian* Membunuh diri, pembunuhan
1unjuk perasaan
9adah, termasuk alkohol
Pergaduhan
angsterisme , hooliganisme
/enayah perkauman
Kes tebusan
Pencerobohan
Penculikan
Pencabulan
=encana alam
Kerosakan harta benda
;ompakan
1embak 6 menembak
Senjata
Pelan Pengurusan Krisis
Pelan Pengurusan Krisis 2PPK3 merupakan pelan khusus dan komprehensif yang
digunakan dalam menghadapi suasana kecemasan dan langkah-langkah perlu selepas
insiden. Pelan ini telah sedia maklum oleh semua kakitangan sekolah. Peranan dan
tanggungjawab kakitangan semasa dan selepas krisis dijelaskan dengan terperinci.
Krisis tersebut merangkumi kemalangan, tembak-menembak, kes tebusan,
penggunaan senjata api, kebakaran, ugutan bom, bencana alam, kematian, bunuh diri,
tunjuk perasaan, pencerobohan dan sebagainya.
Setiap sekolah mestilah mempunyai pelan tindakan yang diketahui oleh semua staf dan
dimaklumkan dari masa ke semasa bagi mengenalpasti *
pelbagai situasi termasuk yang di luar jangkaan.
saluran komunikasi kepada Pengetua , uru =esar.
saluran dan isyarat-isyarat supaya staf berwaspada.
agihan tugas untuk melaksanakan tanggungjawab dalam aspek tertentu.
kawasan penempatan semula pelajar
prosedur memindahkan pelajar dalam situasi tertentu.
pegawai yang dipertanggungjawabkan.
senarai nombor telefon agensi-agensi yang boleh dihubungi semasa kecemasan.
langkah-langkah pemberitahuan ibu bapa cara memindahkan pelajar.
polisi dan prosedur bagi mengendalikan pihak media.
tanggungjawab menyimpan rekod kejadian.
1indakan Pentadbir
Mengenalpasti tempat ibu bapa mengambil dan menghantar anak-anak mereka.
Menyediakan satu pelan yang jelas dan ringkas kepada semua kakitangan.
Pelan tersebut merangkumi akti!iti kokurikulum dan akti!iti luar sekolah.
Menyatupadukan perkhidmatan satu pasukan pengurusan krisis yang terdiri
daripada Ketua bidang dan staf 2 terutamanya kakitangan pejabat dan pekerja am 3
yang kedua- duanya berfungsi sebagai satu kumpulan penasihat sebelum dan
semasa krisis dan juga sebagai satu pasukan pengurusan.
Mengenalpasti indi!idu yang terlatih dalam 5P; dan pertolongan cemas serta
bilik pertolongan cemas.
Pastikan orang-orang yang berkenaan melibatkan diri dan prihatin terhadap
perkembangan pelan tindakan serta bertanggugjawab dalam perlaksanaan pelan-
pelan tersebut.
ibu bapa , penjaga
murid
media
polis
perkhidmatan kesihatan
bomba
P0=
ketua bidang
Pekerja am
uru Kaunseling
Pentadbir
lain-lain
1indakan Selepas Krisis
Pihak sekolah akan menghadapi pelbagai reaksi dari pelbagai pihak dalam usaha
menangani krisis yang berlaku .Kata-kata cemuhan dan sikap pesimis komuniti akan
melengahkan proses pemulihan krisis tersebut.
Mempastikan pengurus sekolah bersedia untuk mengetuai di dalam segala
urusan menangani sesuatu krisis.
Menyedarkan kakitangan tentang keperluan menyampaikan maklumat yang
tepat kepada ibu bapa, staf, pelajar, komuniti dan pihak media seberapa segera
selepas kejadian.
Mempunyai Pengurus yang sentiasa menyedari tentang keperluan dan
peranannya dalam hubungan dengan pihak media.
Sentiasa komited memulakan sesi persekolahan seawal mungkin selepas krisis.
Menyediakan kumpulan sekolah selamat dalam perancangan dan pelaksanaan
akti!iti-akti!iti seperti berikut* 2 1andakan 2,3 atau beri kadar mana-mana yang
berkenaan.3
Men+iarahi mangsa yang cedera dan yang sedang berkabung.
Mengadakan majlis kesyukuran , upacara keagamaan bagi meringankan beban
yang ditanggung.
Sentiasa mengutamakan keselamatan dan kebajikan pelajar dari aspek emosi
dan fi+ikal serta menjaga nama baik sekolah.
Menyedari tentang kepentingan hubungan yang baik dengan masyarakat melalui
polisi dan perancangan yang dibuat.
Mempunyai kepimpinan yang menghargai kepentingan hubungan rapat dengan
pemimpin agama serta agensi-agensi luar dalam kes-kes yang melibatkan kematian
dan trauma yang teruk.
Menyediakan kakitangan yang sentiasa perihatin akan pihak yang boleh
dihubungi bagi mendapatkan bantuan .
Mempunyai kesedaran akan kepentingan perkhidmatan kaunseling yang
profesional untuk pelajar, guru dan kakitangan .
=erkongsi kepimpinan dan bekerjasama dengan komuniti, agensi-agensi lain,
kumpulan yang berkepentingan termasuklah kumpulan keagamaan ,
perundangan ,media dan agensi-agensi perkhidmatan.
Menyimpan satu senarai kaunselor yang bertauliah dan melantik seorang staf
untuk menyelaraskan sesi kaunseling.
Karenah Media Massa
Kesulitan pihak sekolah menghadapi pihak media akan lebih ketara apabila terdapat
percanggahan yang timbul, manakala pengurus sekolah mempunyai tanggungjawab
untuk membela pelajar, suasana pembelajaran, imej sekolah serta kakitangannya,
terutama mangsa dan mereka yang disyaki. Sekiranya tidak ditangani sebaik mungkin
akan menyebabkan percanggahan keputusan, yang boleh menimbulkan keretakan
hubungan pihak media dan sekolah. %dalah menjadi tanggungjawab pengurus sekolah
atau wakil untuk menjalin hubungan yang kondusif dengan media.
$antik seorang penyelaras media yang dipertanggungjawabkan untuk mengatur
sidang akhbar.
Kordinator media menyediakan prosedur-prosedur untuk sekolah, pihak media
termasuklah menetapkan tempat temubual dan syarat-syarat temubual kepada
pelajar, staf, masa dan tempat peralatan pihak media.
Kordinator media mempastikan kemudahan sekolah dalam keadaan selamat dan
melindungi pelajar dan staf daripada gangguan wartawan dan juru kamera.
Mempunyai satu polisi yang melarang penyiaran nama-nama mangsa atau
indi!idu yang dituduh sebelum diberitahu kepada ibu bapa dan diberi kebenaran
oleh pihak berkuasa.
Kordinator menghargai kehendak dan peranan pihak mediaA cuba memenuhi
kehendak merekaA dan dengan spontan, konsisten dan bersikap adil dengan pihak
media.
Kordinator yang bertanggungjawab dalam penyediaan siaran berita berkala
dengan jelas.
Senarai Semak
maklumat hot line
program pendidikan keibubapaan
kawalan pergerakan
program sukarela ibu bapa
sistem penggera
pusat sumber ibu bapa
pemeriksaan bangunan sekolah dan persekitaran
tanda arah bangunan
pelan mengosongkan bangunan
latihan mengosongkan bangunan
penilaian iklim sekolah
prosedur tutup sekolah
kaunselor dan pekerja sosial
kod tingkah laku
pencegahan jenayah
pelan pengurusan krisis
kumpulan pengurusan krisis
program , arahan kurikulum 2 contoh * agresif , konflik, pembimbing rakan sebaya
dan P;BS1%; , P0:1%; 3
4jian urin
Pemantauan secara elektronik
Peralatan kecemasan
Penapisan pekerja , screening
Pagar dan sempadan
Pas , lencana kebenaran keluar
Kad pengenalan diri
;ekod kemalangan
Mengenalpasti kakitangan yang berisiko tinggi
Mengenalpasti pelajar yang berkemungkinan menjadi mangsa
0nterkom , radio, telefon bimbit dan lain-lain
Sistem kunci keselamatan , kunci keselamatan
%lat pengesan logam
Pusat sumber ibubapa
Pegawai perhubungan 2 polis , sekolah 3
Pengawal keselamatan sekolah
Sistem pencahayaan waktu malam
Kursus dalam perkhidmatan
Pemeriksaan berkala dan mengejut
Pasukan unit beruniform
1injauan khusus * ibu bapa , pelajar, dan staf
Prosedur keselamatan pengangkutan
Pemeriksaan dan pendaftaran pelawat
1anda-tanda amaran
Polisi bebas tanpa senjata
1iada tolak ansur 2 tegas 3