PHN I

M U
1.1. t vn
Ca chua (Lycopersicon esculentum Mill.) thuc ho ca (Solanaceae), co ngun gc o
Nam M la loai rau qua uoc nguoi tiu dung trn th gioi cung nhu o Vit Nam rt
ua chung.Ca Chua la loai qua cung cp vitamin A va C rt quan trong va uoc su
dung rt phong phu, a dang, phu hop voi khu vi cua nhiu nguoi va cua nhiu lua
tui. Ca chua co th su dung theo nhiu phuong thuc khac nhau nhu: n tuoi( lam
salat, n qua tuoi, ch bin cac mon n); ch bin( ca chua c c, ca chua ong hp
nguyn qua, nuoc qua, tuong ca chua). Nhung tu nhung nm 1960, c bit sau ngay
giai phong min Nam, voi nhiu ging cy trng moi uoc ap dung trong san xut,
h thng tuoi tiu uoc cai tao va mo rng, din tich tuoi tiu uoc tng ln, phn
hoa hoc va thuc tru su uoc dung voi s luong lon. Vic ap dung cac ging cy
trng moi vao san xut cung la nguyn nhn lam mt dn i mt s cac ging cy
trng truyn thng, lam giam su a dang sinh hoc va lam tng thit hai boi dich hai
cy trng.
Khi su dung qua nhiu luong phn bon hoa hoc va cac loai thuc bao v thuc vt
mang lai anh huong xu n mi truong. Theo uoc tinh thi 50 luong phn bon
uoc cy trng su dung, con 50 luong du phn hoa hoc bi bay hoi, rua tri va cung
la nguyn nhn gy nhim khng khi, t va nuoc. Cung voi con uong o mt s
luong lon thuc bao v thuc vt du thua tn tai trong t, nuoc va gy nhim mi
truong. Luong thuc nay su dung khng hop ly dn toi su hinh thanh tinh khang
thuc cua su hai, anh huong cua du luong thuc bao v thuc vt la tac ng xu toi
suc khoe con nguoi, ng vt, va mi truong sng.
Nhung han ch cua cuc cach mang xanh va cng nghip hoa nng nghip, dn
n nhiu nuoc quay tro lai voi nng nghip huu co (trong o co Vit Nam), lam cho
nng nghip huu co ngay cang uoc nng cao vi tri va tm quan trong trong oi sng
x hi va trn thi truong th gioi (Ngun TS.L Vn Hung Vu KHCN, B NN $
PTNT).Tuy nhin canh tac huu co con la vn moi me i voi vit nam. y la
hinh thuc san xut nng nghip su dung cac bin phap canh tac va chn nui tu
nhin, khng su dung hoa cht lam phn bon va thuc tru su, cac cht kich thich
tng truong va cac ch phm bin i gien.San xut nng nghip huu co s mang lai
nhiu loi ich nhu duy tri va bao v phi nhiu cua t; it gy nhim ngun nuoc;
bao v mi truong sinh thai; bao v oi sng hoang d cua cac loai chim, ch, nhai,
cn trung...; tinh a dang sinh hoc cao; it su dung nng luong va u vao khng co
kha nng phuc hi tu bn ngoai; it du luong thuc tru su trong thuc phm; khng co
cht khang sinh va hoocmn trong cac san phm ng vt; cht luong san phm tt
hon, sach hon, an toan hon. San phm nng nghip huu co co cht luong cao va am
bao an toan cho suc khoe con nguoi.Trn thi truong Vit Nam, nguoi tiu dung
bit n va ang lam quen dn voi cac san phm nng san sach nhu: rau sach, rau an
toan va mt s hoa qua, thuc phm an toan. Nhung san phm nay ngay cang khng
inh uoc vai tro trong oi sng cua nhn dn. Co th noi, voi nhung oi hoi ngay
cang cao cua thi truong tiu dung, nng nghip huu co s la xu huong tt yu trong
thoi gian toi (Ngun bao NGHEANDOST KHOA HOC CNG NGHE). Xut phat
tu yu cu thuc tin chung ti tin hanh tai :"So sanh mt s ging ca chua trong
iu kin canh tac huu co vu Thu ng 2011 tai Gia Lm, Ha Ni"
1.2. Muc ich va yu cu
1.2.1. Muc ich cua tai
anh gia su sinh truong, phat trin, nng sut, cht luong va kha nng chng chiu
su bnh cua mt s ging ca chua trng trong iu kin canh tac huu co vu Thu
ng 2011 tai Gia Lm, Ha Ni. Tu o tim ra ging ca chua thich hop trong iu
kin canh tac huu co huong toi xy dung nn nng nghip bn vung
1.2.2. Yu cu cua tai
- anh gia tinh hinh sinh truong, phat trin cua cac ging ca chua trong iu kin
canh tac huu co.
- anh gia tinh hinh su bnh hai cac ging ca chua trong iu kin canh tac huu co.
- anh gia cac yu t cu thanh nng sut va nng sut cua ca chua trong iu kin
canh tac huu co.
- anh gia c im hinh thai, cu truc qua va cht luong qua cua cac ging ca chua
trong iu kin canh tac huu co.
PHN II
TONG QUAN TAI LIEU
2.1.Ngun gc, phn loai va gia tri cua cy ca chua
2.1.1. Ngun gc, phn b cua cy ca chua
Ca chua trng hin nay co ngun gc phat sinh tu vung Pru, Ecurado va Bolivia doc
bo bin Thai Binh Duong tu qun ao Galanpagos toi Chile, la cac nuoc Nam M
thuc khu vuc nhit oi kh (De Candole, 1984;Choudhyru.B, 1970). Tuy nhin
nhiu tac gia khac nhn inh L.esculetum var cerasiorme (Ca Chua anh ao) la t
tin cua Ca Chua trng.
Theo cac nghin cuu cua enkins(1948), cho rng co th dang nay uoc chuyn tu
Peru va Equado toi nam Mehico, o o no uoc dn ban xu thun hoa va cai tao.Mt
s tac gia cho rng, phia ty dy nui Andes la t tin thu 2 cua loai Ca Chua trng
Lycopesicon esculentum uoc Miller t tn. Nhiu bng chung khao c hoc, thuc
vt hoc thua nhn Mehico la trung tm thun hoa Ca Chua(enkin, 1948).
Theo Luckill(194), Ca Chua xut hin o Chu u vao th k XVI-XVII va uoc
trng u tin o Ty Ban Nha, B Nha va Italia do cac nha bun o cac nuoc nay
chuyn tu Nam M toi.Tu o cy Ca Chua uoc lan truyn i noi khac, trong thoi k
nay Ca Chua ch uoc xem nhu cy canh va cy thuc.
n th k XVIII, cy Ca Chua moi uoc chp nhn la cy thuc phm co gia tri va tu
o phat trin manh( dn theo tai liu Kuo- va cng su, 1998).
Nhiu tai liu ghi nhn, Ca Chua xut hin o Bc M vao nm 1710, giai oan nay
nguoi ta quan nim Ca Chua la cy c hai n suc khoe nn chua uoc chp
nhn.n nm 180, Ca Chua moi uoc chp nhn la cy thuc phm (Hei ser, 1969).
Theo Luck ill (194); Kuo et al va Cs, 1998, thi qua trinh du nhp cua ca chua vao
cac nuoc Chu uoc bt u tu Philipin, ao ava va Malayxia, thng qua cac
thuong nhn va thuc dn Ha Lan, B ao Nha, Ty Ban Nha vao khoang th k
XVII. Sau o uoc trng ph bin ra cac vung ln cn. Cui th k XIX u th k
XX, cy ca chua moi du nh p vao Vi t Nam va tu o tro thanh mon n quen thuc
cua nhn dn ta. Trong nhung nm gn y o nuoc ta, di n tich trng ca chua ngay
mt tng. iu ki n thin nhin, khi h u va t ai nuoc ta rt thich hop cho ca chua
sinh truong va phat trin.
2.1.2. Phn loai cy ca chua.
Ca chua (Lycopersicon esculentum.mill) thuc ho Ca (Solanceae) chi
Lycopersicon. Co b NST 2n 24 gm co 12 loai. Theo H.. Muller (1940) thi loai
ca chua trng trot hin nay thuc chi phu Eulycopersicon C.H. Muller.
Theo cach phn loai cua Brehnev (1964), chi Lycopersicon Tourn uoc phn lam
loai thuc 2 chi phu hai chi phu:

Subgenus 1: Eriopersicon
Subgenus 2: Eulycopersicon
- Chi phu: Eriopersicon: Dang cy mt nm ho c nhiu nm, qua khng bao
gio chin o, lun lun co mau xanh, co soc tia, qua co lng, hat nho. Chi nay gm 5
loai hoang dai, thuc hai loai: L.hirsutum va L.peruvianum.
- Chi phu: Eulycopersicon: La dang cy hang nm, qua chin o ho c vang,
gm co 1 loai: L. esculentum Mill. Loai nay gm loai phu:
1. L. esculentum Mill.ssp.spontaneum (Ca chua dai)
2. L. esculentum Mill.ssp.subspontaneum (Ca chua ban hoang dai)
. L. esculentum Mill.ssp.cultum (Ca chua trng) la loai lon nht, co cac bin
chung co kha nng thich ung rng, uoc trng rng khp th gioi. Brenep chia
loai nay thanh dang sau:
L.Esculentum var. Grandilium (Bailey) Breh: Ca chua la to, cy trung binh,
mt la lang bong, s la trn cy tu it n trung binh.
L.Esculentum var. Validum (Bailey) Breh: Thn bui, cy thp, thn co lng
to, la trung binh, cung ngn, mp cong.
L.Esculentum var. Vulgare Breh.
(Trich theo Nguyn Hng Minh, 2000)
2.1.. Gia tri cua cy ca chua.
2.1..1.Gia tri dinh dung.
Ca chua la loai rau n qua co gia tri dinh dung cao, trong qua chin co nhiu uong, chu
yu la uong glucoa, co nhiu vitamin: Caroten, B1, B2, C; axit amin va cac cht
khoang quan trong: Ca, P, e v.v(theo Ta Thi Cuc, 2007).
Theo E.D arr C.Tigchelaar(1989) thanh phn hoa hoc chu yu cua ca chua nhu
sau:Nuoc: 94 95, con lai la cac cht kh chim: 5 6, trong o cht kh gm
55 uong(Glucoa, uctoa, Sucroa); 21 cht khng hoa tan trong ruou(Protein,
Pectin, Polysaccarit, Xenlulo); 12 axit huu co( citric, malic, galaturonic, pyrrlidon-
cacboxylic); 7 cht v co; 5 cht khac(Carotenoit, Ascorbic,Cht d bay hoi).
Theo V Vn Chi (1997) va L Trn uc (1997), qua ca chua co vi ngot, tinh mat, co
tac dung tao nng luong, tng suc sng, lam cn bng t bao, giai nhit, chng hoai
huyt, khang khun.
Theo Ta Thi Cuc(1985), kt qua phn tich trn 100 mu ging vung ng bng sng
Hng co thanh phn hoa hoc chu yu nhu sau:
- Cht kh: 4, 6,4
- uong tng s: 2,6 ,5
- Axit tng s: 0,22 0,72
- Brix khoang 2,6 - ,5
Ham luong Vitamin C: 17,1 8,81 mg.
Beker- Billing so sanh thanh phn dinh dung cua Ca Chua voi 1 s loai qua khac
nhu: Tao, Anh ao ,Du ty cho thy vitamin C co trong Ca Chua cao gp 10 ln
trong du ty va 2 ln so voi anh ao.Ngoai ra, Ca Chua con co gia tri lon v mt y
hoc nhu: thit qua giup tiu hoa tt, nhun trang, thuc y vic tit dich cua da day va
loc mau, khu trung uong rut, lot va au ming.Nuoc p Ca Chua kich thich gan,
giu cho da day va rut trong iu kin tt(L Trn uc, 1997).
Theo Tt Loi,( 1999), la non gi nho p ln mun nhon ngay 2 ln thi s ht mun.
Cht Totamin, chit xut tu la Ca Chua co tac dung khang khun, chng nm, dit 1
s bnh hai cy trng.
2.1..2. Gia tri kinh t.
Tu gia tri dinh dung va gia tri y hoc lam cho ca chua la loai rau cho hi u qua
kinh t cao, la mt thanh phn khng th thiu uoc trong oi sng con nguoi. Ca
chua vua cho san phm n tuoi, nu nuong vua la nguyn liu cho ch bin cng
nghip voi nhiu loai san phm khac nhau.
Theo AO (1999) ai Loan hang nm xut khu ca chua tuoi voi tng gia tri
la 952.000 USD va 40.800 USD ca chua ch bin. Luong Ca Chua trao i trn thi
truong th gioi 1999 la 6,7 tn ,trong o Ca Chua uoc dung o dang n ch 5 7.
Theo Ta Thu Cuc(2004), o M (1997), tng gia tri san xut 1ha ca chua cao
hon gp 4 ln so voi trng lua nuoc, 20 ln so voi trng lua m . Vit Nam, ca
chua uoc trng khoang trn 100 nm nay, din tich trng hang nm bin ng tu 12
1 nghin ha. Theo s liu phong kinh t thi truong( Vin Nghin Cuu au Qua) san
xut Ca Chua o ng Bng Sng Hng cho thu hoach binh qun 42,0 - 68,4 triu
havu voi muc li thun 15 26 triu ngha cao gp nhiu ln so voi trng lua.
Theo ao Xun Thang (2005) ging ca chua Lai s 1, C95 uoc san xut thu tai
Nam inh cho thu nhp 5 40 triu ngha, li thun 15 20 triu ng.
2.2. Cac yu t anh huong n sinh truong va phat trin cua cy ca chua.
2.2.1. Nhit .
Ca chua co ngun gc o vung nui nhit oi kh, thuc nhom cy ua nhit n
hoa. Nhit anh huong sut qua trinh sinh truong va phat trin cua cy ca chua: tu
nay mm, tng truong cy, no hoa, u qua, hinh thanh hat va nng sut thuong
phm.
Hat ca chua co th bt u nay mm o nhit 15 18
o
C nhung nay mm
nhanh o nhit 25 - 0
o
C, ngoai ngung nay t l nay mm giam hoc nay mm
chm.
Ca chua sinh truong va phat trin thun loi o nhit 20 - 27
o
C. Trn 0
o
C
kt hop voi han t, han khng khi s dn n ri loan trong qua trinh ng hoa lam
nng sut giam nghim trong. Nhit cao trn 5
o
C thi ca chua ngung sinh truong.
Nhit thich hop cho su no hoa cua ca chua khoang 20 - 25
o
C. Sau gieo 15 22
ngay nu iu khin uoc nhit ban m xung toi 10 - 1
o
C thi ca chua ra hoa
som hon va tng s hoachum (Leis, 195; itter va Teubner, 1956). Nhit
thich hop cho u qua: ban m 15 - 20
o
C va ban ngay khoang 25
o
C.
Nhit con anh huong n qua trinh chin cua qua. Cu th nhit va anh
sang anh huong n mau sc chin cua qua. Licopen la sc t mau o, uoc hinh
thanh trong iu kin nhit khoang 20
o
C do vy mua h ca chua thuong co mau
vang. Nhit tt nht cho qua chin la 22
o
C, ban m trn 1
o
C, ban ngay 24 - 0

o
C. Hin nay cac nha chon ging chon tao ra uoc nhiu ging co kha nng chiu
nong nn co th trng ca chua quanh nm va khoang nhit thich hop cho ca chua
sinh truong va phat trin cung rng ra.
2.2.2. nh sang.
Ca chua la cy ua anh sang manh nhung lai khng phai la cy phan ung voi anh sang,
do o o nuoc ta ca chua co th trng uoc quanh nm. Ca chua ua cuong anh sang
manh, nu thiu anh sang thi cy s sinh truong yu, thoi gian sinh truong ko dai va
san luong thp. thoi k cy con, nu thiu anh sang cy s vuon cao, long dai s bi
. Cuong anh sang ti thp cho sinh truong va phat trin cua cy ca chua la 4000
lux . Cuong anh sang thich hop nht cho ca chua la 14000 20000 lux .
2.2.. Nuoc va m .
Ca chua la cy tuong i chiu han, nhung yu cu v nuoc nhiu vi khi luong thn
la trn mt t tuong i lon. Somos (1971) quan sat thy su tiu hao nuoc cua ca
chua trong mt ngay m la 20 650g, su khac nhau qua xa o co lin quan n su
phat trin cua cy va iu kin thoi tit. Theo tinh toan cua cac nha khoa hoc thi
at nng sut 50 tnha cn toi 6000m

nuoc (Mai Thi Phuong Anh, 200). hat ca

chua cn luong nuoc tu 25 64 so voi khi luong ban thn nay mm
(Tsachenko, 1967). m thich hop cho cy sinh truong va phat trin la 70 80.
Thoi k khung hoang nuoc la tu khi hinh thanh phn hoa, ra hoa, hinh thanh qua va
qua phat trin. nhung thoi k nay cy co nhu cu lon i voi nuoc nhung nu du
thua nuoc cung anh huong khng tt n sinh truong va phat trin. Nu m khng
khi cao (95) lam cho cy sinh truong rt manh, la mm, mong, cy yu, giam kha
nng chng chiu su bnh va iu kin ngoai canh.
2.2.4. t va dinh dung
Ca chua ua trng trn t thoat nuoc kha voi chua trung tinh, pH 6,0 7,0.
Cy ca chua mn cam voi phn huu co va phn khoang, su dung phn bon thich hop
s nng cao san luong va cht luong qua. Ca chua yu cu ch lun canh nghim
ngt, khng uoc trng ca chua trn loai t ma cy trng vu truoc la nhung cy
thuc ho ca: Khoai ty, ca phao, ca tim,.V dinh dung cy ca chua cn it nht 12
nguyn t la pht pho (P), kali (K), luu hunh (S), magie (Mg), Bo (B), st (e),
mangan (Mn), ng (Cu), km (n), molipden (Mo) va canxi (Ca). Trong o ca chua
su dung nhiu nht la kali (K), am (N), sau o moi n ln (P) va canxi (Ca). Tuy
tung loai t voi phi khac nhau ma ta co muc phn bon khac nhau. T l bon cac
nguyn t dinh dung chu yu phu thuc vao tui cy, ging va iu kin trng. Ca
chua su dung 60 N, 50 60 K
2
O va 15 20 P
2
O
5
tng luong bon vao t trong
sut vu trng. Theo More (1978) co 1 tn ca chua cn 2,9 kg N, 0,4 kg P
2
O
5
, 0,4
kg K
2
O va 0,45 kg Mg. Con theo Becseev, tao 1 tn ca chua cn ,8 kg N, 0,6 kg
P
2
O
5
va 7,9 kg K
2
O (trich dn theo Kiu Thi Thu, 1998). Nhu cu v dinh dung cua
ca chua cu th nhu sau:
- V am: Ca chua yu cu nhiu am nhiu vao thoi k ra hoa va kt qua.
am la nguyn t dinh dung quan trong duy tri su sinh truong, hinh thanh cac b
phn dinh dung cua cy.
- V ln: Pht pho la mt trong nhung thanh phn chu yu cua t bao va m cy.
No xuc tin qua lon nhanh trong iu kin cung cp am y u. Cy uoc bon ln
y u s no hoa va chin som hon, cht luong qua cung s tt hon. Thiu ln, cy
ng hoa km, do vy khi thiu ln s ko theo thiu am va mt s cht khoang
khac.
- V kali: Kali cn thit cho qua trinh ng hoa CO
2
tao thanh gluxit, ng
thoi han ch uoc su phat trin cua bnh hai. Kali con giup cho cac t bao cung cap
hon, lam tng kha nng ct giu va vn chuyn, co vai tro quan trong trong vic hinh
thanh mau sc, tng luong caroten va giam luong clorophin.
co th ap ung y u va ung luc cho cy ca chua chung ta cn phai hiu
r v nhu cu dinh dung cua cy va kha nng cung cp dinh dung cua t inh
trng ca chua. Co nhu vy thi nng sut ca chua moi cao va uoc n inh.
2..Tinh hinh san xut va nghin cuu ca chua trong nuoc va trn th gioi.
2..1. Tinh hinh san xut va nghin cuu ca chua trn th gioi.
2..1.1 Tinh hinh san xut ca chua trn th gioi
Hin nay ca chua la mt loai rau uoc su dung rng ri trn khp th gioi trong
cac bua n, trong thm m va trong cng nghip ch bin. Chinh vi th ma din tich
trng ca chua lun lun tng trong cac nm truoc va gn y. Tinh tu nm 1990 n
2002 din tich trng ca chua trn th gioi tng tu 2.868.44ha ln n .745.229ha va
san luong tu 76.022.112 tn tng ln 100.259.46 tnnm, nng sut at 27,005
tnha.
Din tich trng ca chua th gioi nm 2005 at 4.570.869 ha tng gp 1,4 ln so
voi nm 1995. Trong o, din tich trng ca chua o hu ht cac khu vuc trn th gioi
co xu huong tng, ring khu vuc Bc M va mt s nuoc chu u co din tich ca
chua giam. Din tich ca chua o chu tng trn 200, trong o Trung Quc co din
tich trng ca chua lon nht, at 1.05.05 ha (2005), tng 175 so voi nm 1995;
din tich trng ca chua o n tng 54 trong 10 nm tu 1995 2005.
Bang 2.1. Tinh hinh san xut ca chua trn th gioi
Nm
Din
tich(nghin ha)
Nng sut(tnha)
San luong(nghin
tn)
1995 .272,021 26,770 87.592,09
1997 .566,252 25,044 89.1,82
1998 .566,252 26,45 94.8,747
1999 .76,18 27,74 104.66,671
2000 .750,176 27,192 101.975,67
2001 .745,229 26,770 100.259,46
2002 .998,219 27,005 107.972,098
200 4.188,89 27,921 116.94,619
2005 4.570,869 27,222 124.426,995
(Ngun AO Database Static 2006)
Mc du nng sut ca chua th gioi khng tng nhung do din tich ca chua tng
nn san luong ca chua cung tng kha cao (tng 42 tu nm 1995 n 2005), trong o
Trung Quc la nuoc co san luong ca chua tng cao nht (140), Iran (tng 74),
Ty Ban Nha (6). mt s khu vuc din tich trng ca chua khng tng nn san
luong cung khng tng thm chi con giam, nhu M (san luong giam,2), Hy Lap
(giam 17).
Trn th gioi ca chua uoc trng quanh nm, mc du ca chua la cy trng uoc
xem la mn cam voi suong gia nhung no vn uoc trng thanh cng trong iu kin
che chn sut tu Equador cho n tn vung cuc Bc nhu: Alaska. Hin nay trn th
gioi vic san xut ca chua uoc chuyn mn hoa cao, cac nuoc co nn cng nghip
tin tin ap dung vic thu hoach ca chua bng may. Ca chua san xut o chu M,
chu u thuong uoc ch bin thanh cac dang san phm khac nhau nhu ca chua ong
hp, ca chua c c,. Xut khu ca chua c c o chu u chim toi 56 luong
xut khu toan th gioi (nm 1999). Gn y, Trung Quc y manh vic ap dung
khoa hoc k thut tin tin trong vic san xut va ch bin ca chua phn u tro
thanh nuoc xut khu ca chua lon nht th gioi.
Bang 2.2: San luong ca chua cua th gioi va 10 nuoc dn u
th gioi trong 4 nm.
Quc gia 1995 2000 200 2005
Th gioi 87.592,09 108.9,598 116.94,619 124.426,995
Trung
Quc
1.172,494 22.24,767 28.842,74 1.644,040
M 11.784,000 11.558,800 10.522,000 11.04,00
Th Nh
K
7.250,000 8.890,000 9.820,000 9.700,000
n 5.260,000 7.40,000 7.600,000 7.600,000
Italy 5.182,000 7.58,100 6.651,505 7.087,016
Ai Cp 5.04,179 6.785,640 7.140,198 7.600,000
Ty Ban
Nha
2.841,100 .766,28 .947,27 4.651,000
Braxin 2.715,016 2.982,840 .708,600 .96,767
Iran 2.40,67 .190,999 4.200,000 4.200,000
Mehico 2.09,968 2.086,00 2.148,10 2.800,115
Hy Lap 2.064,160 2.085,000 1.80,000 1.71,580
(Ngun AO Database static 2006)
2..1.2 Tinh hinh nghin cuu ca chua trn th gioi
Chon ging ca chua bt u tin hanh tu th k XIX. Khoi u voi su chon tao
c in (dung cac phuong phap lai va chon loc ). Sau o voi su tin b cua khoa hoc
k thut, su xut hin cua cac hoc thuyt va su xut hin cua di truyn hoc tao nn
tang cho cac nha chon ging tim ra nhung phuong phap moi ap dung vao chon tao
ging va chon ging ca chua cung phat trin theo o.
Hin nay, cac nha chon ging trn th gioi t ra nhiu muc tiu chon tao
ging khac nhau phuc vu muc ich cua con nguoi: chon ging ca chua phuc vu ch
bin, ging ca chua chiu nhit trng trai vu, ging ca chua chng chiu su bnh,
chng chiu iu kin ngoai canh bt loi
M tin hanh cng tac chon ging ca chua tu rt som va thu uoc nhiu
thanh tuu ang k. Chuong trinh thu nghim cua Liberty, Hyde Bailey tai truong
Nng nghip Michigan (M) bt u tu nm 1886, tac gia tin hanh chon loc,
phn loai ging ca chua trng trot. Truong ai hoc Caliornia chon uoc nhung
ging ca chua moi nhu: UC-105, UC-82, UC-14 co nng sut cao hon hn VE-145
va co nhiu c im tt nhu: qua cung, tinh chiu nut qua cao. (dn theo tai liu cua
H Huu An, 1996).
Nhiu cng trinh nghin cuu cua Trung tm nghin cuu va phat trin au chu
(AVDC) cho thy, nhung ging ca chua uoc chon tao trong iu kin n oi
khng thich hop voi iu kin nong m vi s tao ra nhung qua km cht luong nhu co
mau o nhat, nut qua, vi nhat hoc chua (Kuo va cs, 1998). Do vy, ngoai muc tiu
chon ging co nng sut cao, cht luong tt thi chon ging ca chua thich hop iu
kin nong m cung cn uoc quan tm. chon uoc nhung ging tt co nng sut
cao, cht luong tt, chng chiu su bnh thi nhiu nha khoa hoc su dung ngun
gen di truyn cua cac loai hoang dai va ban hoang dai, vi chung co kha nng chng
chiu tt voi iu kin mi truong bt thun va ap dung nhiu phuong phap khac nhau
nhu: lai tao, chon loc giao tu, duoi nn nhit cao va thp, chon loc hop tu (phi
non), gy t bin nhn tao,chon tao ra cac ging co th trng o nhit cao,
chng chiu su bnh, trng uoc nhiu vu trong nm.
Giai oan 1987 1988, tai Trung tm nghin cuu va phat trin au chu
(AVDC) o ai Loan khao nghim, anh gia va xac inh uoc cac ging ca chua
ch bin co trin vong, chin tp trung, chc qua, cho nng sut cao nhu: PT4121 (114
tnha), PT41729 (104 tnha) va ging PT4024 (115 tnha) (AVDC, 1990).
Trung tm nghin cuu va phat trin au chu (AVDC) con phat trin
chuong trinh v cac dong tu phi huu han va v han co kha nng cho u qua o gioi
han nhit cuc ai 2 4
o
C va cuc tiu 22 - 24
o
C va ua ra nhiu ging trin
vong cho cac nuoc nhit oi nhu: CLN 161L,CLN 2001C, CL5915-204DH,
(Morris, 1998).
Cac nha khoa hoc o AVDC phn lp uoc dong ca chua khang geminivirus
mang alen TY-2, alen nay uoc ly tu ging ca chua H24 cua n . Ho con phat
hin ra trn 25 ging co chua cac gen khang geminivirus, y la ngun vt liu quy
tao ra cac ging khang virus trong tuong lai. Ging CLN2498 la ging khang
virus uoc chuyn gen TY-2, ging nay co cht luong cao, dang ban huu han, nng
sut 50 tnha va trong luong 80 90 gqua . AVCD cung ua ra 2 ging ca chua
ch bin la Tainan Selection2 va Tainan Selection co c im qua tron , chc,
chiu nhit va chng bnh usarium.
Theo .T. Chen va P. Hanson ( thuc AVCD), khi trng ca chua vao mua h,
nu thoi gian ca chua hinh thanh qua roi vao iu kin nhit trn 0
o
C, nu co th
su dung hormone co tn thuong mai la Tomatotone hoc Tomatolan, hoc su dung
axit 4-chlorophenoxy acetic pha voi nng thich hop ri phun truc tip vao chum
hoa ca chua ( no -5 hoa) sau gio chiu thi s lam tng t l u qua , qua to,
nng sut cao, tuong uong voi khi qua uoc hinh thanh o nhit 15 25
o
C.
Theo cac kt qua iu tra cua truong ai hoc Kasetrart thi tt ca cac ging trng
ph bin trong san xut o Thai Lan u rt mn cam voi Tomato yello lea curl
virus (TYLCV). Tu o ho ra muc ich chon tao ging ca chua co kha nng
khang bnh virus xon vang la (TYLCV). Nm 1999 2000, tai truong ai hoc
Kasetrart tin hanh khao nghim 25 ging ca chua khang virus tu cac ia phuong
khac nhau. Kt qua, ch 1 ging ca chua TLCV2711x26-1 va 2 dang ca chua hoang
dai LA192 (L. chilense), LA177 (L. hirsutum) khang tt nht voi virus xon vang la
(L Thi Liu, 2000).
Tai Bngladt, hai nha nu khoa hoc nng nghip la Selina Suntana va Shamoni
Shaha trong 6 nm tao ra mt loai ca chua lai ghp moi tn la Mintoo co th
trng o gn nhu moi iu kin thoi tit. Trong luong trung binh 60 80 gqua, tng
thoi gian thu hoach 80 100 ngay va co th bao quan trong thoi gian 10 15 ngay .
o Indonesia, cac nha chon ging tp chung nghin cuu cac ging chiu nhit
va khang bnh ho xanh vi khun (Pseudomonas solanacearum) phuc vu cho phat
trin ca chua o vung t thp. Nghin cuu uoc tin hanh trn nhung dong ca chua
nhp ni va con lai giua cac dong, ging o voi cac ging ia phuong. Kt qua cho
thy, cac dong nhp ni tu AVCD va cac dong cua truong Louisiana Lembang uoc
anh gia tt nht , trong o cac dong, ging uoc cng nhn la Berlian va Mutiara
(Permadi, 1989).
Nhom nghin cuu cua Martine Verhoeyen, thuc trung tm nghin cuu Unilever
tai Sharnbrook, Bedordsshire (Anh) thanh cng khi cy mt gen quy inh vic
tao ra cht lavonol cua loai hoa da yn thao va cy ca chua. Voi gen nay, cy ca chua
co th san xut ra luong cht nay gp 78 ln so voi binh thuong. lavonol la hop cht
giup cho co th chng lai ung thu va tim mach.
2..2. Tinh hinh san xut va nghin cuu ca chua o Vit Nam.
2..2.1 Tinh hinh san xut ca chua o Vit Nam.
Ca chua la cy trng thich hop voi khi hu mat me, khng thich hop voi nhit
cao va mua nhiu. Vi th o nuoc ta ca chua uoc trng chu yu tp chung o vung
ng bng sng Hng bao gm cac tnh: Hung Yn, Ha Ty, Bc Ninh, Hai Duong,
Vnh Phuc,chim 60 din tich ca nuoc. Con o min Nam tp chung o cac tnh:
An Giang, Tin Giang, Lm ng, ...
Hin nay, ca nuoc ta co khoang 115 ging ca chua uoc gieo trng, trong o co
10 ging uoc gieo trng voi din tich lon 6.259 ha, chim 55 din tich ca nuoc
(theo iu tra cua TS Pham ng Quang va cs). Ging uoc trng nhiu nht o nuoc
ta hin nay la M86 voi khoang 1.42 ha, sau o la ging ca chua cua Phap, VL200,
TN002, ed Cron, Ba Lan, T42, VL2910, Trang Nng,.
Bang 2. : Din tich, nng sut va san luong ca chua tu 2000 n 2005
Nm
Din tich
(nghin ha)
Nng sut
(taha)
San luong
(nghin tn)
2000 1,729 151,260 207,658
2001 17,84 157,170 280,289
2002 18,868 165,500 12,178
200 21,628 164,100 54,846
2004 24,644 172,400 424,126
2005 2,54 198,000 462,45
(Tng cuc thng k 2006)
Voi su tin b cua khoa hoc k thut, c bit la cng ngh sinh hoc, nhiu
nha chon ging trong ua ra uoc nhiu ging moi co nng sut cao, cht luong
tt, thich hop voi iu kin khi hu nuoc ta. Ca chua khng ch uoc trng vao vu
ng ma nay co vu ca chua xun h, trai vu ma vn cho nng sut cao. Tim nng
phat trin san xut ca chua o nuoc ta la rt lon, nht la cac tnh phia Bc voi khi hu
bn mua r rt. Do o chung ta cn u tu ging, k thut phat trin thanh nhung
vung san xut chuyn canh cy ca chua khng nhung u cung cp trong nuoc ma
con phuc vu cho ch bin xut khu.
2..2.2 Tinh hinh nghin cuu ca chua o Vit Nam.
Trong nhung nm gn y, vic phat trin ca chua ca v din tich, nng sut va
chung loai tro thanh mt trong nhung muc tiu chinh trong cac an phat trin
cua B Nng nghip va phat trin nng thn. Do o, trong nhung nm gn y cng
tac chon tao ging ca chua at uoc nhiu thanh tuu ang k. uoc th hin qua
cac giai oan:
Giai oan 1968 1985: Tp trung chinh vao vic nhp ni, khao nghim va tuyn
chon ging tu ngun vt liu nay. Do Vin Cy Luong Thuc va Thuc va Thuc Phm
phi hop voi cac co quan nghin cuu khac( Vin khoa hoc k thut nng nghip Vit
Nam va Vin di truyn Vit Nam, Truong ai Hoc Nng Nghip Ha Ni) tin hanh
nghin cuu.
- Nm 1974 1976, cac can b cua trai ging rau An Hai Hai Phong chon
loc ca th lin tuc tu tp oan ging ca chua cua Nht Ban va ua ra ging HP-1,
HP-2, HP-,HP-5. Trong o co ging HP-5 co nng sut cao nht, chiu su bnh
kha, thich hop trng vu Xun h nhung khi chin vai qua co mau xanh, HP-5 uoc
cng nhn ging quc gia nm 1988( Theo Ta Thi Cuc, Hoang Ngoc Chu, Nghim
Thi Bich Ha, 1994).
- Tu nm 197 n 1984, Ta Thu Cuc tin hanh nghin cuu 100 mu ging
ca chua, gm ca cac ging ia phuong va cac ging nhp ni. Kt qua cho thy,
L.race migerumcos la ging co kha nng chiu bnh tt nht, tip theo la ging Phap
s 7, BCA-1, Cuba, uko11 va BCA- (theo Ta Thu Cuc).
Giai oan 1986 1990: Nghin cuu tao ra mt s ging rau, trong o co 2 ging
Ca Chua la ging s 7 va ging 214. Bt u 1991, tu mt s ging Ca Chua qua nho
mau vang mang m s 2 trong vuon tp oan( ngun gc Nht, ai Loan), GS.TS Vu
Tuyn Hoang, ao Xun Canh, ao xun Thang va cng su ap dung phuong phap
chon dong phn lp va chon loc. n 1994 thu uoc dong Ca Chua vang n inh
v cac c im sinh hoc, co kha nng chng chui bnh tt thich hop gieo trng vu
ng, t tn Ca Chua vang( Theo AVDC, 200)
Giai oan 1991 1995: Kt qua tai Nghin cuu chon tao ging va xy dung
qua trinh thm canh 1 s loai rau thuc chuong trinh KN-01-02, ua ra 1 s ging
co cht luong nhu: Hng Loan, SB2, SB.
Giai oan 1996- 2000: Cac tai nghin cuu v ging rau uoc b tri trong chuong
trinh cp nha nuoc KC08 va chuong trinh ging cy trng vt nui cua B Nng
Nghip va Phat Trin Nng Thn. Giai oan nay co nhiu nghin cuu i vao chiu
su, nhiu ging lai 1 cung qua trinh san xut hat lai uoc xy dung.Tu tp oan
ging ca chua co ngun gc tu Mondavi, tac gia Nguyn Hng Minh va Kiu Thi
Thu (HNN) chon loc thanh cng ging ca chua MV1 va uoc cng nhn ging
quc gia nm 1996. Ging co c im sinh truong 90 100 ngay, co kha nng chiu
nng tt, m cao, thp khac nhau, nng sut cao, qua chc, it dp nat, mau o tuoi,
chng chiu tt voi bnh xon la (Nguyn Hng Minh, Kiu Thi Thu, 1998).
Tu nm 1994 1997, Vu thi Tinh( Vin Nghin Cuu au Qua) chon loc thanh cng
Ca Chua chui nhit V2 .Ging nay co c im qua nho, chc, u, cht luong tt va
ging uoc khu vuc hoa 1998.
Tu nm 1994 n nay, chuong trinh chon tao ging Ca Chua uu th lai cua Truong
ai Hoc Nng Nghip Ha Ni do PGS.TS Nguyn Hng Minh nghin cuu ua ra
quy trinh cng ngh san xut hat lai 1 o ca chua trn quy m ai tra o Vit Nam
thng qua khu uc va thu phn cy m bng thu cng. ng thoi cung ua ra uoc
nhiu ging ca chua lai trin vong co suc canh tranh lon nhu: HT5 (khu vuc hoa nm
1999), HT7 (cng nhn ging quc gia 92000), HT21, HT42, HT160, HT144 (ca
chua mini). a s cac ging lai mang nhn hiu HTu la cac ging co kha nng
chiu nong va khang virus tuong i. Nm 2004, thuong hiu danh cho nhung ging
ca chua mang tn HT chinh thuc uoc xac lp (Nguyn Hng Minh, Kiu Thi
Thu, 2000). Qua trinh nghin cuu v cng ngh san xut hat ging ca chua lai va tao
ging ca chua lai co suc canh tranh o nuoc ta uoc tin hanh tu nm 1994, thuc hin
trung binh 40 50 t hop lainm. Nm 1997 2000 thuc hin trung binh 50 t hop
lainm; tu 2001 2006 thuc hin 80 100 t hop lainm. u nm 2004, HT21 uoc
cng nhn khu vuc hoa va phat trin san xut ai tra. Cac ging HT42, HT160 cung
ang uoc thu nghim ua ra san xut. Giai oan nay 1 s ging Ca Chua tu thu
chon loc (ging thun) phuc vu cho ch bin uoc ua ra PT18( Vin Nghin Cuu au
Qua), C95(Vin cy luong thuc va thuc phm)
Giai oan 2005 2006 dn nay: Sau nhiu nm phat trin san xut Ca Chua toi
2004-2005 at din tich kha lon o nuoc ta.Tuy nhin su phat trin at cua cac
ging nhp ni, nguy co cac dich bnh ngay cang cao. Tu nm 2005-2006 bung phat
dich virus rt manh o vung san xut Ca Chua lon dn n din tich Ca Chua giam
manh. Vn chon tao ging kha nng chng chui bnh virus.Tai Truong ai Hoc
Nng Nghip Ha Ni kt qua chon tao ging Ca Chua mini thanh cng va nm 2006-
2007 ging Ca Chua mini HT144 ua vao san xut ai tra phuc vu cho ni tiu va
xut khu( ong hp nguyn qua).
2.. Tinh hinh nghin cuu v san xut ca chua huu co trn th gioi va Vit Nam.
2...1 Tinh hinh nghin cuu v san xut ca chua huu co trn th gioi.
Nhung nguoi tin phong nhu udol Steiner, obert odale, Sir Albert Hoard va ba
Eva Balour ln u tin xut ban cun sach y tuong cua ho v nng nghip huu co
vao nhung nm 1920, 190, 1940, no dn hoan thin va xac inh uoc th nao
la phong trao sinh hoc va nng nghip huu co. Ho nu ra su quan tm chu y v co so
sinh hoc cua phi t va mi lin h cua no voi suc khoe cua nguoi va ng vt.
Lon manh cung voi cac hoat ng cua cac nha tin phong, xut hin nhom cac nha
nng dn o chu u, M phat trin theo huong nay. n nhung nm 1940, 1950 m
hinh cua nhung nha san xut huu co uoc hinh thanh. Vn thanh tra, giam sat
uoc nu ra, uoc thuc hin va hinh thanh cac tiu chun, h thng phat trin o
chu u, M va uc. Nm 1970, ln u tin cac san phm huu co uoc ra oi. Trang
trai huu co uoc phat trin rt nhanh o hu ht cac nuoc chu u vao nhung nm
1990. Tu nm 1988 toi nm 1999 tng din tich san xut huu co tng ln toi 46,2.
Nhung nm gn y tng din tich huu co o chu u hang nm tng ln trung binh
khoang 0nm.Vao u nm 2000, din tich hon triu ha uoc quan ly voi
hon 100.000 trang trai huu co o trn nhiu nuoc chu u, chim toi 2 t nng
nghip. S trang trai huu co tng tu 80 nm 1990 ln 500 trang trai san xut nng
nghip huu co nm 2000(Ngun TS. L Vn Hung Vu KHCN, B NN & PTNT).
2...2 Tinh hinh nghin cuu v san xut ca chua huu co Vit Nam.
Nng nghip Vit Nam voi hon 4000 nm lich su, la nn nng nghip huu co boi su
phat trin tu nhin cua no. Tu nhung nm 1960, c bit sau ngay giai phong min
Nam, voi nhiu ging cy trng moi uoc ap dung trong san xut, h thng tuoi tiu
uoc cai tao va mo rng, din tich tuoi tiu uoc tng ln, phn hoa hoc va thuc tru
su uoc dung voi s luong lon. Vic ap dung cac ging cy trng moi vao san xut
cung la nguyn nhn lam mt dn i mt s cac ging cy trng truyn thng, lam
giam su a dang sinh hoc va lam tng thit hai boi dich hai cy trng.
Khi su dung qua nhiu luong phn bon hoa hoc va cac loai thuc bao v thuc vt
mang lai anh huong xu n mi truong.Mt s luong lon thuc bao v thuc vt du
thua tn tai trong t, nuoc va gy nhim mi truong. Luong thuc nay su dung
khng hop ly dn toi su hinh thanh tinh khang thuc cua su hai, anh huong cua du
luong thuc bao v thuc vt la tac ng xu toi suc khoe con nguoi, ng vt, va mi
truong sng.
Nhung han ch cua cuc cach mang xanh va cng nghip hoa nng nghip, dn
n nhiu nuoc quay tro lai voi nng nghip huu co (trong o co Vit Nam). Tai Vit
Nam trin khai thu nghim phuong phap canh tac huu co trn cy rau, lua, cam,
vai va ca nuoc ngot tai cac tnh Lao Cai, Tuyn Quang, Bc Giang, Bc Ninh, Vnh
Phuc, Hai Phong.
PHN III
NOI DUNG VA PHUONG PHP NGHIN CUU
.1.Vt liu, ia im va thoi gian nghin cuu.
.1.1. Vt liu nghin cuu.
Thi nghim trn bn ging:
- PT18: la ging ca chua co dang hinh sinh truong huu han do Vin Nghin cuu au
qua chon tao tu cac ging ca chua nhp ni tu Trung tm phat trin rau chu
(AVDC), uoc B NN-PTNT cng nhn la ging Quc gia va cho php ua vao
san xut ai tra tu thang 8 nm 2004. PT18 co thoi gian sinh truong ngn (100-120
ngay), tan gon, phn canh it, kha nng khang bnh tt c bit voi bnh ho xanh vi
khun. Ging co tim nng nng sut cao 45-50 tnha, cht luong tt voi Brix at
4,8-5,2, pH thp 4,5, dang qua tron thun dai, khi chin co mau o m, khng bi
nut qua trong tt ca cac thoi vu trng.
- FM20: Ging ca chua M20 co dang hinh sinh truong huu han. Thoi gian sinh
truong tu 110- 120 ngay. Cy gon, tan la thua, la mong, qua hinh trung khi luong
trung binh 60-70g, chin som va tp trung, qua chin o, brix ~4.5, c bit ging
co kha nng chiu mt s bnh xon la virut rt tt. Nng sut cua M20 co th at
40-45 tnha trong vu xun h v 45-50 tn/ha trong vu ng xun.
- HPT10: ging co dang hinh sinh truong ban huu han, cy sinh truong phat trin tt
cho nng sut cao o ca hai thoi vu thu ng va vu ng xun.kha nng chng chiu
bnh kha. Thoi gian sinh truong 102-130 ngy, chiu cao trung binh khoang 120 cm.
Thoi gian bt u cho thu hoach 70 ngay sau trng. Qua co dang hinh tru tron, khi
chin co mau o m, nng sut cao 40-50 tnha vu thu ng, 60-65 tnha vu ng
xun, qua co cht luong cao ham luong cht kh hoa tan khoang 5 Brix, thich hop
cho ca n tuoi va ch bin.
- HT42: la ging sinh truong huu han, do PGS.TS. Nguyn Hng Minh va cac cng
su chon tao ra vao nm 200 va trng thu nghim san xut 2004. Ca chua lai HT42
thuc dang thp cy, mau t, thn chc, sinh truong khoe, b la day, co kha nng
phat nhanh, tai sinh manh, ra hoa r va nhiu hoa, u qua tt o nhiu iu kin nhit
. Loai ging nay co khu vi ngot, thit qua chc min, vn chuyn ma khng gy
hong.
.1.2. ia im va thoi gian nghin cuu.
- ia im: Trung tm nng nghip huu co Truong ai Hoc Nng Nghip ha Ni
- Thoi gian nghin cuu: Thi nghim tin hanh vao vu Thu ng, tu thang 82011-
122011
.2. Ni dung nghin cuu.
- Tinh hinh sinh truong, phat trin cua cac ging ca chua trong iu kin canh tac huu co.
ng thai tng truong chiu cao va s la cua cac ging.
Cac giai oan sinh truong trn ng rung.
- c im cu truc qua cua cac ging ca chua trong iu kin canh tac huu co.
- Nng sut va cac yu t cu thanh nng sut cua cac ging ca chua trong iu kin canh
tac huu co.
- Tinh hinh su bnh cua cac ging ca chua trong iu kin canh tac huu co
.. Phuong phap nghin cuu.
..1 Cng thuc thi nghim
Mi ging la 1 cng thuc:
CT1: PT18
CT2: M20
CT: HPT10
CT4: HT42
..2.B tri thi nghim.
Thi nghim uoc b tri theo phuong phap khi ngu nhin hoan chnh (CB) voi
ln nhc lai va 4 cng thuc.S thi nghim la 12 . Din tich mi 5m
2
, tng din
tich TN
o
la 60 m
2
... So thi nghim
Ln nhc lai Cng thuc
I CT1 CT2 CT CT4
II CT CT4 CT1 CT2
III CT4 CT CT2 CT1
.4. K thut trng trot.
Thoi vu
- Vu Thu ng : Gieo thang 8 duong lich, trng cui thang 9, bt u thu hoach vao
cui thang 11
Lam t: Khng p t qua nho thanh dang t bt. Lung ca chua co chiu rng
110-120cm, rnh rng 20-25cm, cao 0cm. Cac lung b tri theo huong ng - Ty.
Gieo hat va uong cy con
Luong hat ging gieo: 100-150 cho 1ha. Truoc khi gieo hat nn ngm hat trong nuoc
m 40-50
o
C trong khoang gio. Sau o, cho hat vao tui vai boc giy kin. o ch
kin. Sau khoang -4 ngay r moc thi em gieo vao vuon uom.
Sau khi gieo hat u trn mt t, rai 1 lop tro mong, trn phu mt lop rom mong va
tuoi nuoc co u m. Sau khi gieo khoang 0-40 ngay, cy at 5-6 la, co th
em trng.
Mt trng: Mt trng ca chua tuy thuc vao c im cua ging, muc phi
nhiu cua t nhung co th b tri nhu sau:
Hang cach hang 70cm, cy cach cy 55 - 60cm.
Sau khi trng n nh t vao gc cy va lam bng phng t chung quanh gc.
Trng xong tuoi nuoc cho ca chua ngay
Phn bon
at nng sut cao ca chua oi hoi nhiu cht dinh dung. Luong cht dinh dung
hp thu tuy thuc vao kha nng cho nng sut cua ging ca chua, tinh trang t, iu
kin trng Vi o giai oan tng truong va phat duc cua cy trung lp nhau va nhu cu
cy cn cht dinh dung cho n khi trai chin, do o vic bon lot, bon thuc nhiu ln,
giup tng hiu qua su dung cht dinh dung cho cy va tng nng sut. Phn lon cht
dinh dung nui qua uoc cy hp thu sau khi tr hoa, do o cy yu cu cht dinh
dung nhiu nht khoang 10 ngay sau khi hoa no cho n khi trai bt u chin.
Luong phn su dung cho 1 ha
-Huu co : 20 0 tn phn chung co hoai
-Huu co vi sinh Sng Gianh 2 tn
Cach bon phn:
-Bon lot: toan b luong phn huu co toan b phn huu co vi sinh Sng Gianh
-Bon thuc : sau khi trng 10 15 ngay ta tin hanh tuoi dinh dung, cac ln sau
5 ngay tuoi dinh dung mt ln.
Chm soc :
Nhu cu nuoc
Nhu cu nuoc cua ca chua tuy thuc vao giai oan phat trin cua cy. Khi cy ra hoa
u qua la khi cy cn nhiu nuoc nht. Luong nuoc tuoi cung nn thay i tuy
thuc vao luong phn bon, mt trng va loai t. Khi bon nhiu phn am va
trng dy, cn thit gia tng luong nuoc tuoi.
Sau khi trng phai tuoi nuoc lin tuc trong 1 tun, mi ngay tuoi 1 ln vao bui sang.
Sau khi cy bn r thi 2- ngay tuoi 1 ln. Khi canh la phat trin nhiu thi luong
nuoc tuoi mi ln phai uoc tng ln. Thoi k ca chua ra hoa va qua nho la luc cy
cn nhiu nuoc nn t lun phai uoc giu m.
Vun xoi
Vic vun xoi ca chua cn uoc tin hanh truoc khi cy ra hoa kt qua. Tu luc trng
n khi cy uoc 20 ngay vun gc 2 ln: ln thu nht sau khi trng khoang 8-10
ngay va ln thu 2 cach ln thu nht 1 tun.
Lam gian
Vic lam gian uoc tin hanh sau khi cy ra chum hoa thu nht.Tin hanh lam gian
ca chua theo kiu hinh chu A. Cy vuon toi u thi buc thn cy vao coc toi o.
Bm ngon va ta canh
Muc ich bm ngon ta canh la tp trung cht dinh dung nui qua. Co hai cach
bm ngon ta canh, tuy thuc vao c im cua tung ging cy thi dung cach khac
nhau.
i voi ging ca chua ngn ngay, ta nn ta canh ch lai mt thn m: Mi cy ch
lai mt thn chinh, cac mm xut hin o nach la -4cm la vt i ngay.Ta canh
uoc lam thuong xuyn 4-5 ngay mt ln. Sau khi trn thn chinh co u chum hoa
qua nhu y mun (4-5 chum) thi tin hanh bm ngon.
i voi ging ca chua v han va ban huu han, tin hanh bm canh nhung vn lai
mt canh tu thn chinh duoi nach cong la phia duoi chum hoa thu nht. (Tt ca chi
non va canh khoe ct ht). Bm ngon khi cy o ra uoc 4-5 chum qua. Tinh tu chum
qua cui cung ln chua lai hai la, phn ngon phia trn bm i.
Ta la gia: Vao cui thoi k sinh truong cua cy, ca chua co nhung la gia vang cn
phai ta bo lam thoang rung cho cy phat trin tt.
3.5 Cc ch t!" th#o $%
.5.1 Cac giai oan sinh truong trn ng rung.
Thoi gian tu trng n ra hoa: Khi co 40 - 50 s cy s cy trong thi
nghim no hoa chum 1).
Thoi gian tu trng n u qua: Khi co 40 - 50 s cy trong thi nghim
u qua o chum 1.
Thoi gian tu trng n qua bt u chin: khi trn 40 - 50 s cy trn thi
nghim co qua chin o chum 1.
.5.2 ng thai tng truong chiu cao va s la cua cac ging.
ng thai tng truong chiu cao cy(cm), o tu c r n nh sinh truong; o
m 7 cycng thuc 1 ln nhc lai, cu 7 ngay ln.
ng thai ra la va s la trn thn chinh. m s la tht tu gc n nh; o
m 7 cycng thuc 1 ln nhc lai, cu 7 ngay ln.
.5. Mt s ch tiu sinh truong va cu truc cy.
Dang hinh sinh truong: v han, huu han hay ban huu han.
Chiu cao tu gc n chum hoa thu nht (cm).
S t tu gc n chum hoa thu nht.
Chiu cao cui cung (cm):o tu c r n nh sinh truong.
.5.4 Mt s c im hinh thai, c im no hoa.
Mau sc la: quan sat mau sc va phn bit la mau xanh sang, xanh trung
binh va xanh m.
c im no hoa: quan sat va phn ra no hoa rai rac, no hoa tp trung.
Dang chum hoa: on gian (hoa ra trn 1 nhanh chinh), trung gian (hoa ra
trn 2 nhanh chinh) va phuc tap (chum hoa chia thanh nhiu nhanh
.5.5 Mt s ch tiu v cht luong qua:
uot thit qua: quan sat va phn bit rt uot, uot, kh nh, kh.
c im thit qua gm cac dang: th suong, chc min, chc bo, mm min,
mm nat.
anh gia huong vi qua: co huong, khng r va hng ngai.
Khu vi nm co cac muc: chua, chua diu, nhat, ngot diu, ngot.
Brix: su dung may o Brix.
T l qua nut sau mua.
Cac ch tiu uot thit qua, c im thit qua, huong vi qua, khu vi uoc
anh gia theo phuong phap cua Trung tm nghin cuu va phat trin ging rau cht
luong cao truong ai hoc Nng nghip Ha Ni ua ra.
.5.6 Nng sut va cac yu t cu thanh nng sut:
Tng s quacy
Khi luong trung binhqua (g)
T l u qua () (s qua us hoa) 100
Theo di trn 5 chum u cua cy (tu duoi ln), theo di 5 cycng thuc, tinh t l
u qua trn tung chum va t l u qua trung binh.
S chum quacy (chum)
Nng sut ca th (gcy) P
TB
x( Tng s quacy).
.5.7 Mt s ch tiu v hinh thai qua va chc cua qua
Dang qua: tinh theo cng thuc ch s hinh dang qua
I HD
Trong o : H la chiu cao qua ( cm)
D la uong kinh qua ( cm )
I~1: Dang qua dai
I1: Dang qua bt
I|0,85 1|: Dang qua tron
Mau sc vai qua khi chua chin: trng, trng nga, xanh.
Mau sc qua khi chin: o, o tuoi, o m.
S ngn hatqua.
S hatqua.
day thit qua(mm): Ct ngang qua ca chua va o day thit qua bng thuoc
panme
chc qua: uoc anh gia theo phuong phap cam quan
chc ( theo kader va Morris, 1976) co cac muc sau:
-t cung: Qua khng bi mop khi n manh bng tay, khi thai lat khng mt
nuoc hay hat.
- Cung: Qua ch mop nh khi n tay, khi thai lat khng mt nuoc hay hat.
- Chc: Qua bi mop nh khi n tay binh thuong, khi thai lat co roi mt it giot
nuoc va hat.
- Mm: Qua bi mop khi n nh tay, khi thai lat co nuoc chay va hat.
- t mm: Qua r mop khi n nh, khi thai lat chay nhiu nuoc va hat
.5.8 Tinh hinh nhim su bnh trn ng rung.
Cng thuc chung:
- T l su hai ():(S cy bi hai S cy theo di)100
- T l bnh hai():S cy bi hai S cy theo di)100
.5.9 Phuong phap tinh toan va su ly s liu
S liu uoc tinh toan va xu ly theo chuong trinh IISTAT4.0, su ly thng k trong
excel

PH&' ()
*+T ,-. )/ TH.0 1-2'
4.1. Cc ga 3o4n 5nh tr67ng ch8 y9" c8a cc g:ng c ch"a.
Mt chu k sng uoc tinh tu khi gieo n khi thu hoach. hoan thanh mt chu k
sng mi mt cy trng phai trai qua cac giai oan sinh truong, phat trin nht inh.
Cac giai oan nay hay ngn phu thuc vao c trung di truyn cua ging va chiu tac
ng truc tip cua iu kin ngoai canh ( nhit , anh sang, su bnh..) va iu kin
canh tac.
Chu k sng cua cy ca chua uoc chia lam cac giai oan nht inh:phat trin thn
la, hinh thanh hoa, u qua va qua chin.Mi giai oan phat trin co tc sinh
truong khac nhau va anh huong ln nhau.Ngoai yu t v ging, nhit la mt
trong yu t quan trong nht quyt inh thoi gian qua cac giai oan sinh truong cua
cy ca chua.
Nghin cuu cac giai oan sinh truong cua cy ca chua la co so quan trong trong vic
tac ng cac bin phap k thut kip thoi theo huong co loi cho su phat trin cua cy,
xac inh thoi vu hop ly.
Voi muc ich trn, chung ti tin hanh theo di cac giai oan sinh truong chinh cua
cy ca chua: thoi trng n ra hoa u, thoi gian tu trng n u qua, thoi gian tu
trng n bt u chin.Kt qua thu uoc cua vu Thu ng nm 2011 uoc trinh bay
o bang:
;<ng 4.1. Th= gan cc ga 3o4n 5nh tr67ng c8a cc
g:ng c ch"a
STT c im
Ging
Thoi gian tu trng n (ngay)
a hoa u qua Bt u chin
1 PT18 27. 2.7 6.
2 FM20 28.7 . 75.0
HPT10 2.7 40.7 77.
4 HT42 29.7 6.7 72.7
4.1.1. Th= gan t> tr?ng 39n ra hoa.
Thoi gian tu trng n ra hoa u tin: la thoi k sinh truong rt quan trong i voi
cy. No anh du buoc chuyn tu giai oan sinh truong sinh dung sang giai oan
sinh truong sinh thuc. Trong giai oan nay cy tich luy rt nhiu cht dinh dung
chun bi cho vic ra hoa u qua.
Thoi k nay bao gm giai oan hi xanh, giai oan phn hoa mm hoa, hinh thanh nu
hoa va hinh thanh qua. Cn cu vao dai ngn thoi gian thoi k nay, nguoi ta co th
xac inh tinh chin som hay mun sinh hoc cua cac ging.
Kt qua theo di o bang 4.1, cac ging ca chua trong thi nghim la cac ging ngn
ngay, thoi gian tu trng n ra hoa dao ng khoang 27. 2.7 ngay, trong o
ging PT18 ra hoa som nht (27. ngay sau trng). Ging ra hoa mun nht la
HPT10 (2.7 ngay sau trng).
4.1.2 Th= gan t> tr?ng 39n 3@" A"<.
Thoi gian tu trng n u qua uoc tinh tu khi trng n khi 40 s cy trn
thi nghim u qua o chum 1 va chum 2. Ca chua la cy tu thu phn in hinh, trong
iu kin thun loi t l giao phn ch co 4
Thoi gian nay, chiu anh huong rt lon cua iu kin ngoai canh va anh huong lon n
t l u qua, s qua cung nhu cht luong qua, co ngha quyt inh n nng sut
cui cung cua cy. Thoi gian nay phu thuc rt nhiu vao c im cua tung ging,
iu kin ngoai canh va ch chm soc. Theo kuo va cng su, su thu phn co th
say ra tu 2- ngay truoc khi hoa no cho n -4 ngay sau khi hoa no. Trong iu kin
thun loi thi thu phn sau 2- ngay s say ra qua trinh thu tinh va bu non phat trin
thanh qua. Thoi gian tu trng n ra hoa va tu trng n u qua co tuong quan cht
ch voi nhau. Ging nao ra hoa som thi u qua som.
Giai oan nay khng nhung bi chi phi boi yu t di truyn ma con chiu su chi phi
cua iu kin ngoai canh c bit la yu t nhit . Nhit thich hop hat phn
phat trin la 21-24
0
C. Khi nhit 15
0
C va ~5
0
C thi hat phn s bi uc ch gy ra
hin tuong thu phn thu tinh khng y u, qua khng hinh thanh hoc di dang. Vi
vy giai oan nay cn theo di thuong xuyn va chm soc cn thn cy u qua
thun loi, va u qua uoc nhiu nht.
Qua qua trinh khao sat kt qua thu uoc o bang
Trong vu Thu ng nm 2011: thoi gian u qua dao ng trong khoang 2.7 40.7
ngay. Ging PT18 co thoi gian tu trng n u qua som nht (2.7 ngay), Sau o
n M20 (.ngay). Ging u qua mun nht la HPT10 (40.7 ngay).
4.1.3 Th= gan t> tr?ng 39n BCt 3D" chEn
Thoi gian tu trng n bt u co qua chin uoc xac inh tu khi trng n khi 40
s cy trong thi nghim co qua chin o chum qua thu nht. Sau khi qua trinh thu
phn thu tinh hoan thanh, bu non s phat trin thanh qua. Giai oan nay thn la tp
trung cac cht dinh dung vao nui qua va kich thuoc, trong luong qua tng dn. Sau
khi qua at uoc kich thuoc ti a trong qua xay ra cac qua trinh bin i sinh ly,
sinh hoa dn n nhung bin i hinh thai va qua bt u chin. Qua trinh chin cua
qua ca chua phu thuc vao c im di truyn ging , song cung chui tac ng iu
kin ngoai canh.Qua trinh chin chia lam 2 giai oan gm: Chin sinh li la qua trinh
bin i sinh li, sinh hoa bn trong qua la khi qua at uoc thanh thuc va hat
phat trin hoan thin. Chin hinh thai la qua trinh bin i mau sc vo qua, thit qua,
mm cua qua. Mau sc vo ca chua uoc quyt inh boi su hinh thanh 2 sc t
Lycopen va Caroten. Trong qua trinh chuyn hoa, nhit la yu t quyt inh, khi
nhit 24 - 28
0
C la thich hop cho qua trinh chin, nu nhit trn 28
0
C thun loi
cho tich luy ham luong Carotene va nhit 24 - 25
0
C thun loi tich luy ham luong
lycopen (Kuo et al,1998)
Nu nhit qua cao Lycopen khng uoc hinh thanh ma ch co Caroten moi uoc
hinh thanh nn qua thuong co mau vang.
Theo Kuo va cs, sau khi u qua nu gp iu kin thun loi qua s phat trin nhanh
toi khi at kich thuoc ti a trong khoang nua thoi gian tu ra hoa n chin hoan toan
( 20-0 ngay sau trng). Thoi gian sau chu yu tich luy bt va uong vao qua, hinh
thanh Pectin o thit qua. Nhu vy oi hoi mt khoang 40-60 ngay tinh tu khi ra hoa
n chin hoan toan. Tuy nhin giai oan nay iu kin ngoai canh co tac ng r rt,
c bit la yu t nhit . Nu nhit cang cao thi giai oan nay cang rut ngn.
Thoi gian tu trng n bt u chin la c trung cua ging va chiu anh huong cua
iu kin ngoai canh. Nhit cao thi qua trinh nay s bi rut ngn, ng thoi cy bi
bnh cung s chin som hon cy binh thuong. Do vy y cung la ch tiu quan trong
cn theo di, ch tiu nay anh gia kha nng chin som cua tung ging, va giup anh
gia va so sanh cac ging
Kt qua theo di o bang 4.1 cho ta thy: tt ca cac ging co thoi gian chin dao ng
trong khoang 6. 77. ngay. Ging PT18 co thoi gian tu trng n bt u chin
som nht (6. ngay). Tip o co HT42 (72.7 ngay), M20 (75.0 ngay) va ging chin
mun nht la HPT10(77. ngay)
4.1.5. FGng th tHng tr67ng chI" cao cJy.
Tc tng truong chiu cao cy la mt trong nhung ch tiu quan trong anh gia
kha nng sinh truong, phat trin cua ging. Qua trinh vuon ln v chiu dai thn la
nho su phn chia va gin t bao theo chiu doc cua m phn sinh nh, tc phn
chia phu thuc vao c tinh cua ging va tac ng cua iu kin ngoai canh (nhit ,
m, luong mua va cac bin phap k thut. mi giai oan phat trin khac nhau thi
tc tng truong v chiu cao cy cung khac nhau.
Nghin cuu c tinh tng truong chiu cao nhm ua ra cac bin phap k thut thich
hop tac ng trong tung giai oan, tao iu kin tt nht cho cy sinh truong phat
trin va at hiu qua cao nht cua ging. Su tng truong chiu cao cy co mi quan
h voi kha nng chin vu, chin tp chung cua ging. Cac ging ca chua thuc loai hinh
sinh truong huu han, chiu cao cy tng tu khi trng n ra hoa va tc chm lai
khi u qua r. Cac ging thuc loai hinh sinh truong v han, chiu cao cy giai oan
u thuong tng chm va phat trin manh khi cy ra hoa r, trong thoi gian ra hoa,
u qua, nui qua, va thu qua qua trinh tng truong chiu cao cy vn tin hanh ng
thoi. i voi cac ging thuc loai hinh sinh truong ban huu han, chiu cao cy ngung
sau mt ot sinh truong sau o bt nhanh va tng truong binh thuong trong thoi gian
ra hoa, u qua va nui qua nhung tc chm hon.
ng thai tng truong chiu cao cy phan anh tc tng truong, phat trin cua cy.
Chiu cao cy la su ko dai cua long va tng truong s t. Ch tiu nay phu thuc
vao c im di truyn cua ging. Ngoai ra no co chiu tac ng iu kin ngoai canh
va cac bin phap k thut chm soc.
;<ng 4.2. FGng th tHng tr67ng chI" cao cJy c8a cc g:ng c ch"aKcLM
S
T
T
Gi
n
g
Ngay theo di
sau trng
1
8
T
c

t
ng
tr
uo
ng
2
5
T
c

t
ng
tr
uo
ng

2
T
c

t
ng
tr
uo
ng

9
T
c

t
ng
tr
uo
ng
4
6
T
c

t
ng
tr
uo
ng
5

1 PT
18
2
1.
4
5
8.
6

0.
0
5
7.
12

7.
1
7
9.
04
4
6.
2
1
9.
1
5
5.
5
2
9.
15
6
4.
6
7
2
M
20
1
9.
4
7.
09
2
6.
4
9
7.
91

4.
4
7.
9
4
2.

8.
19
5
0.
5
2
10
.1
7
6
0.
6
9
H
PT
10
1
9.
1
7
6.
45
2
5.
6
2
7.
8

9.
8
4
2.

8
8.
45
5
0.
8

9.
86
6
0.
6
9
4 H
T4
2
1
9.
0
7
6.
64
2
5.
7
1
8.
84

4.
5
5
10
.0
7
4
4.
6
2
9.
14
5
.
7
6
9.
29
6
.
0
5
7. 7. 9. 8. 9.
2 81 11 77 62
Qua bang s liu 4.2, ta thy cac ging at tc tng truong chiu cao cy tng dn
va cao nht vao giai oan tu 2- 9 ngay.
Sau 18 ngay trng, chiu cao cy bin ng trong khoang 19.07cm(HT42)-
21,45cm(PT18).
Giai oan tu 25 - 2 ngay trng, chiu cao cua cac ging tng hon giai oan truoc
(7.12cm 8.84cm trong 7 ngay). Ging M20 co su tng truong cao nht (8.84cm
trong 7 ngay) voi chiu cao hin tai at 4.55cm. Ging PT18 co su tng truong
chm nht ch tng 7.12cm .
Giai oan tu 2 - 9 ngay, chiu cao cua cac ging tng nhanh nht (7.9cm
10.07cm trong 7 ngay). Ging HT42 co su tng truong cao nht (10.07cm trong 7
ngay) voi chiu cao hin tai at 44.62cm. Ging M20 co su tng truong chm nht
ch tng 7.9cm .
Giai oan tu 9 - 46, tc tng truong chiu cao cac ging giam dn. Giai
oan tu 9-4 6 ngay sau trng tng 8.19 9.1cm, nhung giai oan tu 46 - 5 tc
tng truong chiu cao 9.15 10.17cm, ging M20 co su tng truong cao nht
(10.17cm trong 7 ngay) tip o ging HPT10(9.86cm trong 7 ngay). Sau 5 ngay
uoc trng ra rung, ging PT18 at chiu cao lon nht 64.67cm.
4.1.N FGng th tHng tr67ng 5: O
La la co quan quan trong i voi tt ca cy trng. Co chuc nng quang hop, san xut,
tich luy va vn chuyn cac cht huu co i nui co th tu o quyt inh n nng sut
cy trng.
S la trn thn chinh ca chua uoc quyt inh boi c tinh di truyn cua ging. Tuuy
nhin trong qua trinh sinh truong cua cy, qua trinh ra la phu thuc lon boi iu kin
ngoai canh va k thuc canh tac (bon phn, tuoi nuoc, phong tru su bnh..). Trong
nhiu tai liu nghin cuu cho thy, nhit trung binh ngay m trn 1
0
C la rt cn
thit hinh thanh 10 la u tin sau trng va 20 la tip theo cn nhit trung binh
24
0
C, nu nhit thp hon thi tc ra la chm hon (Theo ta Thu Cuc, 200)
Nghin cuu ng thai ra la la co so xac inh kha nng sinh truong, kha nng thich
ung va kha nng chng chiu cua ging voi iu kin sinh thai va iu kin canh tac.
La la co quan quang hop, co inh nng luong buc xa mt troi thanh nng luong hoa
hoc trong cac hop cht cao nng. B la giu vai tro quan trong trong tng hop cac cht
huu co, giup cho qua trinh sinh truong phat trin cua cy co vai tro quyt inh nng
sut cy. Ging nao co cu truc thn la hop ly, la xanh bn thi ging o co nng sut
cao va thu hoach dai hon.
;<ng 4.3. FGng th tHng tr67ng 5: O c8a cc tP hQR Oa KcLM
S
T
T
G
i
n
g
Ngay theo di
sau trng
1
8
Tc

ra
la
2
5
Tc

ra
la

2
Tc

ra
la

9
Tc

ra
la
4
6
Tc

ra
la
5

1 P
T
1
8
9
.
6
7
1.4

1
1
.
1
2 1

.
1
1.5
2
1
4
.
6
2
1.6
7
1
6
.
2
9
1.8
5
1
8
.
1
4
2
M
2
0
9
.
5
2
1.2
9
1
0
.
8
1
1.5
2
1
2
.

2.1 1
4
.
4

1.9 1
6
.

1.6
7
1
8
H
P
T
1
0
9 1.8
1
1
0
.
8
1
2.0
5
1
2
.
8
6
2.4
7
1
5
.

1.9
1
1
7
.
2
4
1.9 1
9
.
1
4
4 H
T
4
2
9
.

8
0.9
5
1
0
.

1.6
2
1
1
.
9
5
2.0
5
1
4
1.8
1
1
5
.
8
1
1.8
6
1
7
.
6
7
1.
7
1.8 2.0
4
1.8
2
1.8
2
Qua bang s liu 4. va thi 2 chung ta co th thy, o giai oan tu 2 9 ngay sau
trng hu ht cac ging u co tc ra la lon nht, tu 1.52 n 2.47 la trong 7 ngay.
T hop co tc ra la nhanh nht la HPT10 (2.47 la), t hop co tc ra la chm
nht la PT18(1.52 la), ging co tc ra la kha nhanh la M20 ( 2.1 la) va HT42
(2.05 la).
n giai oan v sau, cac t hop lai co tc ra la chm dn, giai oan tu 9 - 46
ngay sau trng tc ra la cua cac ging la 1.67 n 1.91 la trong 7 ngay, giai oan
tu 46 5 ngay sau trng tc ra la cang chm lai, ch tng 1.67n 1.9 la trong 7
ngay. Sau khi trng 5 ngay, ging HPT10 at s la cao nht (19.14 la), HT42 at s
la it nht (17.67 la).
4.2. MGt 5: 3Sc 3TL c" trUc cJy c ch"a.
Cu truc cy bao gm mt s c im nhu chiu cao cy, chiu cao tu gc toi chum
hoa thu nht, s t tu gc toi chum hoa u tin, kha nng phn nhanh. Nhung c
im nay phan anh hinh dang, kich thuoc, c tinh sinh truong cua cy.Cu truc cy
uoc coi la c trung di truyn cua tung ging, tuy nhin cung chiu tac ng cua iu
kin ngoai canh, Nghin cuu v cu truc cy s giup ta ua ra cac bin phap chm
soc hop ly nht i voi ca chua.
;<ng 4.4. MGt 5: 3Sc 3TL c" trUc cJy
STT Ging
Chiu cao tu gc
n CH1(cm)
S t tu gc
n CH1(t)
Chiu cao thn
chinh(cm)
1 PT18 .21 11.76 72.67
2 M20 .79 11.81 69.17
HPT10 1.1 12.19 78.98
4 HT42 1.26 11.05 76.45
4.2.1. S t t gc ti chm hoa th nht
y la c im c trung cua tung ging song no cung co th bi thay i duoi
nhung tac ng cua iu kin mi truong. S t tu gc n chum hoa u lin quan
n chiu cao tu gc n chum hoa thu nht, s nhanh va cung cua cy.
Theo nghin cuu cua Kiu Thi Thu (1998) v mi tuong quan giua s t va
mt s ch tiu sinh truong cua cac mu ging o vu xun h cho thy: s t tu gc
n chum hoa u co tuong quan voi thoi gian tu trng n ra hoa va tuong quan voi
thoi gian tu trng n chin tuc la s t duoi chum hoa u cang it thi cang rut ngn
thoi gian ra hoa va rut ngn thoi gian chin, tng tinh chin som, cho thu hoach som.
Do vy nghin cuu nay co y ngha lon trong vic sp xp thoi vu, tng vu mt cach
hop ly.
Cac yu t mi truong cung gy ra nhung bin i cua s t tu gc toi chum
hoa thu nht. Theo Kuo va cs (1998) khi nhit khng khi cang cao thi s t s
tng ln. dai ngay ngn s lam giam s t duoi chum hoa u. Cung voi dai
ngay va cuong anh sang manh cung lam giam s t duoi chum hoa u nhung
lam tng s hoa trn chum va rut ngn thoi gian ra hoa. Ngoai ra yu t dinh dung
cung co anh huong n s t tu gc toi chum hoa 1. Ham luong N, P
2
O
5
cao cung
lam giam s t duoi chum hoa u. nhung vung t giau dinh dung cung cp u
nuoc, khoang cach cy trng thich hop s tao iu kin thun loi cho qua trinh no
hoa som va giam s t duoi chum hoa u tin.
Kt qua nghin cuu o bang 4.4 cho thy s t tu gc n chum hoa u bin ng tu
11.05 n 12.19 t. Theo kt qua theo di ta thy loai hinh sinh truong khng lin
quan nhiu toi s t tu gc toi chum hoa u, ta thy ging co s t nhiu nht la
HPT10 (12.19 t) thuc dang sinh truong ban huu han , ging co s t thp nht la
HT42(11.05 t).
423.2. Chiu cao t gc ti chm hoa u tin
Chiu cao tu gc toi chum hoa u tin uoc quyt inh boi s t tu gc toi
chum hoa u tin va chiu dai cua mi long. Do o no cung phu thuc vao ban cht
di truyn cua mi ging va iu kin mi truong. Chiu cao tu gc toi chum hoa u
co anh huong toi vi tri chum qua u tin, kha nng chng cua cy, phuong phap
thu hoach cung nhu kha nng nhim bnh cua cy. Nu chiu cao tu gc toi chum
hoa u tin qua thp cy d bi nhim bnh do chum qua u sat t dn n qua bi
nhim bnh, nhung nu qua cao khi qua lon nng cy s d bi cung nhu anh
huong n kha nng phat trin cua cac chum hoa tip theo lam anh huong n s qua
trn cy dn n giam nng sut. Qua kt qua theo di th hin o bang 4.4 cho thy
chiu cao tu gc toi chum hoa thu nht dao ng tu 1.1 n .79 cm. Cao nht la
ging PT18 va thp nht la ging HPT10.
4.2.3 ChI" cao cJy
Chiu cao cui cung cua cy uoc tinh tu gc toi nh sinh truong cua cy khi
cy ngung sinh truong.Chiu cao cy la yu t di truyn c trung cua mi ging
ng thoi no cung chiu tac ng manh m cua cac yu t ngoai canh ( anh sang, nhit
, nuoc, phn bon, bin phap k thut chm soc). Chiu cao cy la yu t quan
trong xac inh loai hinh sinh truong cua cy. Thng qua chiu cao cy bit uoc
loai hinh sinh truong cua cy tu o co uoc nhung bin phap k thut chm soc hop
ly ( lam gian, ta canh) cy co th phat huy ti a tim nng sn co cua ging.
a s cacging trong thi nghim u thuc loai hinh sinh truong huu han, ch
mt ging ban huu han la HPT10. Chiu cao thn chinh cua ging dao ng trong
khoang tu 69.17 n 78.98cm.Ging co chiu cao thn chinh cao nht la HPT10
(78.98cm) va thp nht M20 (69.17cm).
4.3. MGt 5: tEnh tr4ng hVnh th v 3Sc 3TL n7 hoa
4.3.1.TEnh tr4ng L" 5Cc O c8a c ch"a.
Mau sc la la tinh trang th hin c trung cho tung ging. Tuy nhin no cung bi
tac ng cua iu kin mi truong do sc t chinh quyt inh mau sc la la dip luc
bi anh huong. La la co quan quang hop chinh nui cy, chim toi 95 sinh khi
cua cy. Nu ging nao co b la it, bi su bnh pha hai thi nng sut s bi giam ang
k.
;<ng 4.5. MGt 5: tEnh tr4ng v 3Sc 3TL n7 hoa
STT Ging Mau sc la
Dang chum
hoa
c im no
hoa
1 PT18 Xanh sang on gian Tp trung
2 M20 Xanh m on gian Tp trung
HPT10 Xanh m on gian ai rac
4 HT42 Xanh sang on gian Tp trung
Qua bang 4.5 ta thy, mau sc la ca chua gm co: xanh m, xanh sang. Mau sc la ca chua
chu yu la mau xanh nhung co muc khac nhau thi lai chia khac nhau. Trong o la xanh
m co 2 ging M20, HPT10,con lai la xanh nhat.
4.3.2. W4ng chXL hoa.
Cn cu vao s nhanh trn chum ma nguoi ta chia ra lam loai chum hoa: kiu
chum on gian (ch co truc chinh, hoa moc so le), kiu chum trung gian (xuong ca)
(chum hoa thuong phn lam 2 nhanh), kiu chum phuc tap (chum hoa chia thanh
nhiu nhanh).
Dang chum hoa la c im c trung cho tung ging va khng chiu tac ng cua
iu kin ngoai canh. Dang chum hoa lin quan cht ch toi kha nng u qua va phat
trin qua trn chum nn no cung anh huong n nng sut thu hoach.
Qua bang theo di cho ta thy, cac ging co dang chum hoa on gian.
4.3.3. FSc 3TL n7 hoa.
Muc ich cua cac nha chon ging la tao ra cac ging co kha nng thich ung voi
ngoai canh, ap ung nhu cu ging cua cac noi khac nhau. No hoa tp trung hay rai
rac anh gia kha nng thich nghi cua ging o voi mi truong. Cn cu vao c im
no hoa cua cac ging ma nguoi ta b tri thoi vu, thoi gian trng cho thich hop. Cac
ging no hoa tp trung la ging tt, thich hop cho vung san xut nguyn liu ch
bin. Con nhung ging no hoa rai rac thi lai thich hop trng rai vu, tranh tinh trang u
ong san phm.
Trong thi nghim co tt thi co 1 ging no rai rac (HPT10) va ging no tp
chung (M20, HT42, PT18).
4.4. TY OZ 3@" A"<.
T l u qua chiu anh huong rt lon boi iu kin ngoai canh. Trong o nhit va
luong mua la hai nhn t chi phi lon nht. Nu m qua cao vao thoi k ra hoa
thi hat phn hut nhiu nuoc truong ln va bao phn nut ra, thu phn thu tinh gp kho
khn dn n t l u qua giam.Nu nhit t duoi 10
0
C va trn 5
0
C hat phn
khng nay mm (theo GT cy rau )
;<ng 4.N. TY OZ 3@" A"< c8a cc g:ng K[M
STT Ging chum 1 chum 2 chum chum 4 Trung binh
1 PT18 84.84 82.42 88.41 85.95 85.41
2 M20 78.1 85.74 80.48 82.5 81.71
HPT10 75.79 87.22 87.14 86.19 84.09
4 HT42 66.19 74.84 88.25 94.91 81.05
Qua bang 4.6 ta thy t l u qua cua cac ging trong thi nghim tuong i cao, dao
ng tu 81.05 n 85.41. Hu ht cac ging u co t l u qua cao trn 80,
trong o ging PT18 co t l u qua cao nht (85.41) va thp nht la HT42
(81.05).T l u qua tng dn tu chum 1 n chum 4.
4.5. Cc y9" t: c" thnh nHng 5"t.
4.5.1. \: chXL A"< tr!n cJy.
S chum qua trn cy la mt trong nhung yu t cu thanh nng sut, cho ta bit
tim nng nng sut cua ging. co nng sut cao thi s chum qua phai nhiu,
co s chum qua nhiu thi phai co s chum hoa nhiu va t l u qua cao. Qua theo
di cho thy s chum qua trn cy cua cac ging
;<ng 4.]. Cc y9" t: c" thnh nHng 5"t
STT Ging
S chum
quacy
Tng s qua
cy(qua) KLTB qua(g)
1 PT18 7.24
25.81
52.98
2 M20 7.67
26.57
48.02
HPT10 7.57
17.29
95.00
4 HT42 10.4
0.4
57.
lai dao ng tu 7.24 n 10.4 chum. Trong o, HT42 co s chum cao nht (10.4
chumcy), PT18 co s chum qua it nht (7.24 chumcy).
4.5.2. \: A"< tr!n cJy.
S qua trn cy la ch tiu quan trong anh gia nng sut va kha nng thich ung voi
iu kin ngoai canh cua cac ging. S qua trn cy phu thuc vao ban cht di truyn,
s chum qua trn cy, t l u qua. Ngoai ra no con phu thuc rt nhiu vao iu
kin ngoai canh va k thut chn soc. Theo kt qua theo di o bang 4.7 ta nhn thy,
tng s qua trn cy cua cac ging dao ng trong khoang tu 17.29 n 0.4
quacy. Trong o, ging HPT10 co tng s qua trn cy it nht (17.29 quacy) va
cao nht la HT42 (0.4 quacy).
4.5.3. *h: O6Qng tr"ng BVnh A"<.
Khi luong trung binh qua la ch tiu quan trong quyt inh nng sut cua ca chua.
Nu khi luong trung binh qua lon, s qua trn cy it thi nng sut vn thp. Khi luong
trung binh qua nho, s qua trn cy nhiu nng sut cung khng cao. Do o kt hop hai ch
tiu trn thi s thu nng sut cao. Khi luong trung binh qua phu thuc vao c im di
truyn cua tung ging nhung no cung phu thuc kha nhiu vao iu kin mi truong, c
bit la dinh dung. Theo kt qua nghim cuu o bang 4.7 thi, khi luong trung binh qua
dao ng trong khoang tu 48.02 n 95.00 gqua, HPT10 la ging co khi luong
trung binh qua lon nht (95.00gqua), M20 co khi luong trung binh qua nho nht
(48.02gqua).
4.5.5. 'Hng 5"t c thT c8a cc g:ng c ch"a.
Nng sut ca th la ch tiu quan trong i voi cac nha khoa hoc khi tin hanh
chon ging ca chua. Voi iu kin chm soc tt, it su bnh thi nng sut cac th
quyt inh n phn lon nng sut thuc thu sau nay. Nng sut cac th phu thuc vao
c tinh di truyn cua ging, phu thuc vao cac ch tiu, tinh trang cu thanh nng
sut. Ngoai ra, no con phu thuc vao iu kin ngoai canh tac ng va k thut chm
soc. Nng sut ca th uoc quyt inh boi khi luong trung binh qua va s qua trn
cy. Qua kt qua tinh toan o bang 4.8 ta thy rng: nng sut ca th trung binh cua
cac ging dao ng trong khoang tu 167.41 n 174.64 gcy. Ging HT42 co
nng sut ca th cao nht (174.64 gcy) va thp nht la M20(1275.89gcy).
;<ng 4.8. 'Hng 5"t c8a cc g:ng
STT Ging
NS ca th
(gcy)
NS thi
nghim
(kg)
1 PT18 167.41 1.67
2 M20 1275.89 12.75
HPT10 1642.55 16.42
4 HT42 174.64 17.4
4.N. TVnh hVnh nh^L BZnh c8a cc g:ng c ch"a.
Vu Thu ng la thoi vu trng ca chua thun loi nht so cac vu trong nm.Nhung din
bin thoi tit nm nay co din bin bt thuong, mua bo ko dai n cui thang 9 u
thang 10. Do o anh huong rt lon n su sinh truong, phat trin cy ca chua trong
giai oan u.c bit, giai oan ra hoa, u qua (khoang 0 40 sau trng) co mua
rai rac do anh huong ap thp nhit oi khin cho ca chua bi bnh m en vi
khun(Xanthomonas vesicatoria (Doidg) Doson). Ngun bnh chu yu luu truyn
theo tan du cy bnh, trong tan du thn la qua bnh, vi khun bao tn sinh sng toi 2
nm Bnh ly lan trn ng rung tu cy nay sang cy khac nho mua, gio va trong
qua trinh chm soc vun soi. Bnh phat trin manh trn ng rung trong iu kin
nhit tuong i cao 2 0
o
C va trong iu kin m khng khi cao c bit la
cy m uot, trong thoi k mua gio thuong xay ra lin tuc.
Triu trung trn la, vt bnh la nhung chm nho 1 2 mm xanh trong giot du, thm
qung v sau giua vt bnh chuyn mau en, xung quanh m en co qung vang
(m xung quanh vang nhat). Trn qua, nhiu vt m en, hoi ni ln trn vo qua.
;<ng 4._. ;<ng 5: OZ" vI tY OZ nh^L BZnh 3:L 3#n v `h"an trong ga 3o4n ra
hoab OL A"<.
STT Ging T l cy nhim bnh()
1 PT18 50
2 M20 16.67
HPT10 41.67
4 HT42 62.5
Qua bang s liu trn, ta thy ging HT42 mn cam voi bnh m en vi khun voi
t l cy nhim la 62.5, tip o la ging PT18(t l cy nhim la 50) va thp nht
la M20(t l cy nhim la 16.67).
Ngoai ra trn rung con xut hin su uc qua nhung khng anh huong dang k n
nng sut.
4.]. MGt 5: 3Sc 3TL hVnh th A"<.
4.].1. M" 5Cc va A"< canh.
Mau sc vai qua xanh cung la mt c im c trung cho hinh thai ging. Ngoai ra
no con lin quan n cht luong qua chin. Theo Kiu Thi Thu (1998) mau sc qua truoc khi
chin lin quan n cht luong qua o giai oan sau, thuong qua co mau sc truoc khi chin
mau xanh cht luong ngon hon qua mau trng nga.
;<ng 4.10. MGt 5: $Sc 3TL vI hVnh th A"<
S
T
T
c
im
T hop
lai
Mau
sc
vai
qua
xanh
Mau
sc
qua
chin
H
(m
m)
D
(m
m)
I
H

D
S
hatq
ua
(hat)
S
ngn
hatq
ua
(ng
n)
1 PT18
Xanh
m
o
tuoi
4.
7
45.
01
0.
9
6
88.0
4 2.70
2 M20
Xanh
nhat
o
vang
48.
98
42.
98
1.
1
4
149.
47 2.72
HPT10
Trng
nga
o
vang
50.
26
4.
52
1.
1
5
87.
5 .0
4 HT42
Xanh
m
o
tuoi
44.
55
46.
70
0.
9
5
74.7
8 2.75
Ghi chu : H : Chiu cao qua
D : uong kinh qua
I : Ch s hinh dang qua
Mau sc vai qua xanh gm: trng nga, xanh nhat, xanh m. Ging HPT10 vai qua co
mau trng nga; ging PT18, HT42 co vai qua mau xanh m; ging M20 co vai qua
mau xanh nhat
4.].2. M" 5Cc A"< chEn.
Mau sc qua chin la mt ch tiu quan trong vi no anh huong n gia tri thuong
phm cua qua ca chua, no c trung cho tung ging nhung cung chiu tac ng manh
cua iu kin ngoai canh c bit la anh sang va nhit khng khi. Mau o cua qua
chin do sc t Lycopen quyt inh, mau vang da cam do sc t Caroten quyt inh va
mau vang do sc t Xanthophylls quyt inh. Su hinh thanh sc t Lycopen thun loi
trong iu kin nhit 12 18
o
C, khi nhit cao trn 0
o
C thi qua trinh hinh
thanh Lycopen bi uc ch nhung qua trinh tng hop Caroten vn din ra, chinh vi th
ma v mua nong ca chua thuong co mau vang hoc o vang. Trong thi nghim co 2
ging co mau o tuoi la HT42, PT18, con 2 ging M20, HPT10 co mau o vang.
4.].3. Ch 5: hVnh $4ng A"<.
Qua ca chua co nhiu hinh dang khac nhau, ch s hinh dang qua la mt ch tiu quan
trong lua chon uoc mu qua thich hop voi nguoi tiu dung. Dua vao hinh dang qua
chung ta co th anh gia uoc tuong i chc qua, cac ging co dang qua thun dai
thuong chc hon cac ging co dang tron va dt. y la mt ch tiu c trung cho tung
ging, it thay i boi iu kin ngoai canh, no uoc anh gia bng ch s hinh dang qua (I),
xac inh bng t l giua chiu cao (H) va uong kinh qua (D).
Dua vao ch s hinh dang qua (I) co th chia qua thanh dang qua:
I HD
I: Ch tiu hinh dang
qua
I ~ 1,06: Dang qua dai
h: Chiu cao qua I 0,8 - 1,06: Dang qua tron
d: uong kinh qua I 0,8: Dang qua dt
Qua bang s liu cho thy, co 2 ging dang qua dai la M20(1.14) va
HPT10(1.15), con lai 2 ging PT18(0.96) va HT42(0.95) dang qua tron.
4.].4. \: h4t tr!n A"<.
S hat trn qua phu thuc vao c tinh di truyn cua tung ging, hat la kt qua
cua qua trinh thu phn, thu tinh nn no cung phan anh kha nng chiu nhit va thich
ung voi iu kin ngoai canh cua cac ging. Nu ging nao co nhiu hat chung to
ging o thich ung tt voi iu kin ngoai canh nhung c tinh nhiu hat lai anh
huong khng tt n thi hiu nguoi tiu dung va ch bin. Cho nn muc tiu chon
ging ca chua it hoc khng hat uoc cac nha chon ging quan tm nhm ap ung thi
truong.
Qua bang 4.10 cho thy, s qua trn hat dao ng trong khoang tu 74.78 n
149.47 hat. Ging M20 co s hat trn qua nhiu nht (149.47 hat) va ging HT42 it
nht la 74.78 hat.
4.].5. \: ngHn h4t.
S ngn hat la c tinh c trung cho tung ging. Ch tiu nay uoc dung
anh gia chc qua. Nu ging co s ngn hat it thi qua chc va nhn hon nhung
dich qua lai it nn anh huong n cht luong huong vi qua. Nu t hop nao co s
ngn hat nhiu thi rng lon, qua co chc km dn n kho vn chuyn va bao
quan sau thu hoach. Vi vy chung ta phai nghin cuu tim ra s ngn hat hop ly ma
vn am bao chc qua va cht luong qua.
Qua thi nghim cho thy, cac ging co s ngn hat dao ng tu 2.70 n .0
ngn hatqua. Trong o ging HPT10 co s ngn qua nhiu nht (.0 ngn hatqua),
con cac ging khac co s ngn hat gn nhau nhu: ging PT18( 2.70 ngn hat qua);
M20( 2.72 ngn hat qua); HT42( 2.75 ngn hat qua).
4.8. MGt 5: ch t!" vI cht O6Qng.
4.8.1. FG ;rc.
Brix la ch tiu xac inh ham luong cac cht hoa tan trong dich qua. y la
c trung di truyn cua tung ging nhung it nhiu cung bi anh huong cua iu kin
ngoai canh, c bit la luong mua trong giai oan qua chin va thu hoach. Nu trong
giai oan qua chin thu hoach gp mua nhiu thi s lam Brix giam ang k.
;<ng 4.11. MGt 5: ch t!" vI cht O6Qng A"<
\T
T
TP
hQR
Oa
;r
c
FG $y
thdt
A"<KLL
M
FSc
3TL
thdt
A"<
FG
6et
thdt
A"<
*ha"
vd
n9L
H6fng
vd
1 PT18 .79 5.12
Chc
bo
Kh
nh
Ngot
dui
Co
huong
2 M20 .97 5.4
Chc
min
Kh
nh
Chua
nh
Co
huong

HPT1
0 4.7 6.18
Chc
min
Kh
nh Nhat
Co
huong
4 HT42 .67 5.27
Chc
min
Kh
nh
Ngot
dui
Co
huong
Qua theo di va phn tich, Brix cua ging nm trong khoang tu .67 n 4.7 trong
o ging co Brix thp nht HT42(.67) con HPT10 co Brix cao nht (4.7).
4.8.2. FG $y thdt A"<.
day thit qua tao nn chc va cht luong qua ca chua. Nhung ging co
day cang cao thi cang co th bao quan uoc lu va vn chuyn tt hon ng thoi cht
luong qua cung tt hon.
Kt qua o bang 4.11 cho thy, cac ging co day thit qua dao ng tu 5.12 n
6.18mm. Ging co day cao nht HPT10(6.18mm), ging co day thp nht
PT18(5.12mm), con ging M20 cung co day thit qua kha cao(5.4mm).
4.8.3. FSc 3TL thdt A"<.
c im thit qua la ch tiu quan trong anh gia cht luong ch bin, bao
quan va vn chuyn cua qua. c im thit qua chia lam cac loai sau: th suong,
chc min, mm min, mm nat. Trong o chc min va mm min la 2 loai uoc lua
chon. Qua thi bang s liu cho thy, tt ca ging u co thit qua thuc dang chc min
hoc chc bo.
uot thit qua cung la mt c tinh c trung cho tung ging. uot thit qua
uoc chia ra: kh, kh nh (uot nh), uot. Qua phn tich cho thy, tt ca cac ging
u co thit qua thuc dang kh nh.
4.8.5. *ha" vd v h6fng vd.
- Khu vi nm uoc anh gia theo cam quan n tuoi chia thanh cac muc: ngot,
ngot diu, chua diu, chua. Quan phn tich va anh gia cam quan thy rng, a s cac
ging o muc ngot dui, ch co M20 o muc chua diu.
- Huong vi cung la mt trong nhung ch tiu anh gia cht luong qua. Cung
nhu khu vi thi huong vi cung uoc anh gia bng cam quan va chia thanh cac muc:
co huong, khng r, hng ngai. Qua anh gia thi tt ca cac ging trong thi nghim
u co mui c trung cho ca chua ( co huong).
PH&' )
*+T 1-2' )/ Fg 'hHi
5.1. *9t O"@n
Tu kt qua nghin cuu cac ging ca chua vu Thu ng nm 2011, chung ti rut
ra mt s kt lun sau:
1. Cac ging trong thi nghim hu ht u la cac ging ngn ngay, thuc loai hinh
sinh truong huu han ch co HPT10 la ban huu han, thich hop cho trng vu Thu ng,
thoi gian tu trng n chin dao ng 60 80 ngay.
2. T l u qua cua cac ging thi nghim at kha cao, dao ng tu 81.05 n
85.41. Hu ht cac ging u co t l u qua cao trn 80, trong o ging PT18
co t l u qua cao nht (85.41).
. Hu ht cac ging thi nghim co t l bnh m en vi khun kha cao, ai din co
HT42, PT18, HPT10. Ch co ging M20 co t l bnh m en vi khun thp nht o
vu Thu ng cn uoc tip tuc theo di thm o cac vu sau.
4. S chum qua trn cy dao ng tu 7.24 n 10.4 chum. Trong o, HT42 co s
chum cao nht (10.4 chumcy).Cac ging co tng s qua trn cy cua cac ging
dao ng trong khoang tu 17.29 n 0.4 quacy va cao nht la HT42 (0.4
quacy).
Nng sut ca th cua cac ging dao ng trong khoang tu 167.41 n
174.64( gcy). Ging HT42 co nng sut ca th cao nht (174.64 gcy). Ging co
nng sut thi nghim( kg)cao nht la HT42 at 17.4kg.
5. Co 2 ging dang qua dai la M20(1.14) va HPT10(1.15), con lai 2 ging
PT18(0.96) va HT42(0.95) dang qua tron). Brix cua cac ging nm trong khoang
tu .67 n 4.7 trong o, HPT10 co Brix cao nht (4.7). Cac ging co day thit
qua dao ng tu 5.12 n 6.18mm. Ging co day cao nht HPT10(6.18mm).
Tt ca cac ging thi nghim u co thit qua chc min va chc bo, kh nh, co vi ngot
dui va u co huong vi c trung cua ca chua.
5.2. FI nghd
nghi tip tuc nghin cuu, thu nghim cac ging HT42(nng sut cao) va
M20(co kha nng chng chui bnh tt) o cac mua vu khac co kt lun chinh xac
hon, rut ra ging phuc vu san xut.
4.1.1 TY OZ n<y LDL v th= gan 5nh tr67ng c8a N g:ng c
4.1.2 ChI" cao cJy v t:c 3G tHng tr67ng chI" cao cJy c8a N g:ng c
4.1.2.1 FGng th tHng tr67ng chI" cao cJy
4.1.2.2 T:c 3G tHng tr67ng chI" cao cJy
4.1.3 F6=ng `Enh tn v t:c 3G tHng tr67ng 36=ng `Enh c8a N g:ng c
1. o Xun Thng(2005) Kt qu thc hin nghin cu ging c chua, da chut
M ! K"0#.$%10&&, t'10 ( 15
2. Tt )i (1***), nhng c+ thuc , , thuc -it &a., nh /ut 0n + hc, 1
&i
2. 3 &4ng &ghi5 , 5h6t t'in &4ng th4n (2005), 575 ging c+ t'ng n4ng nghi
.i, nh /ut 0n n4ng nghi5 1 &i.
8. &gu+n -9n 1in , ct, (2000), "hn ging c+ t'ng, &h Xut 3n gi6o dc 1
&i.
5. &gu+n 1ng Minh, Kiu Th Th (2000), 36o c6o c4ng nhn ging c+ t'ng ti 1
&i, *:2000, 3 n4ng nghi5 , 5h6t t'in n4ng th4n.
#. &gu+n 1ng Minh (2000), "hn to ging " chua t'ong chn to ging c+ t'ng,
t' 200 ( 282
7. ) T'n c 1**7, nhng c+ thuc , , thuc -it &a., nh /ut 0n n4ng
nghi5, 1 &i.
;. T Th "<c (1*;5) Kho !6t .t ! ging c chua nh5 ni t'ng t'ong , /un h=
ti >) ( 1&, ?un ,9n @TA.K1KT&&, i 1c &4ng &ghi5 1 &i
*. T Th "<c, 1 1u %n, &ghi. Th 3Bch 1 (2007), >i6o t'Cnh c+ 'au, nh /ut
0n n4ng nghi5, 1 &i, t' 117 ( 182.
10.Mai @hDng %nh , ct, (1**#) , 'au , t'ng 'au, , nh /ut 0n n4ng nghi5, 1
&i, t' 1#8 ( 17#.
11.Kuo 0.>, E5Fnna G.T and "hFnT.T(1**;), >uidF! Ho' To.ato @'oduction in thF
t'o5ic! and !udt'o5ic!I %!ian -FgFta0?F GF!Fa'ch and $F,F?o5.Fnt cFntF',
Jn5ud?i!hFd tFchica? 3u??Fntion no, @@.1 ( 72
12.Ka??o.>. (1**;7) -FgFta0?F 0'FFding, -o?u.F KKK. "G" 5'F!!, Tnc, 3oca'ation,
L?o'ida,JA, 55. #0 ( 75
12.MFnNin. M. % (1*8;), thF o'igin oH cu?ti,atFd to.ato O con. 3ot.P, 55. 27* Q 2*2
;<ng 4.10 j Kha nng ra hoa va u qua cua sau ging ca phao
NT s hoa cy s qua cy t l u qua ()
1 40,67 2,08 78,88
2 42, 6,89 87,15
4,67 ,89 77,6
4 8, 25, 66,08
5 47,0 42,67 90,9
6 44,2 4,67 78,9
k T l u qua va s qua trn cy la nhung ch tiu quan trong trong vic tao nn nng sut
cua ging. Anh huong n nhung ch tiu nay la hang loat cac yu t nhu iu kin ngoai
canh,k thut chn soc. Ngoai ra yu t di truyn cung co anh huong khng nho n t l
u qua va s qua cua cac ging ca. Qua bang 4.10 trn ta thy