Professional Documents
Culture Documents
Chuan 11 Co Ban
Chuan 11 Co Ban
B gio dc v o to
H ni - 2009
CHNG 1: S IN LI
Bi 1: S IN LI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Khi nim v s in li, cht in li, cht in li mnh, cht in li yu, cn bng in li.
K nng
Quan st th nghim, rt ra c kt lun v tnh dn in ca dung dch cht in li.
Phn bit c cht in li, cht khng in li, cht in li mnh, cht in li yu.
Vit c phng trnh in li ca cht in li mnh, cht in li yu.
B. Trng tm
Bn cht tnh dn in ca cht in li (nguyn nhn v c ch n gin)
Vit phng trnh in li ca mt s cht.
C. Hng dn thc hin
Hnh thnh khi nim cht in li bng thc nghim (c TN phn chng v cht
khng in li).
Da vo kin thc v dng in hc trong Vt l lp 9 thy nguyn nhn dn
in ca cc cht in li (phn bit r phn t no tch in dng, phn t no tch in
m v tr s in tch bng bo nhiu trong mt phn t cht in li)
Vit phng trnh in li da vo bng tnh tan ca cc cht, nhng cht c k hiu
T th phng trnh in li s dng mi tn mt chiu (), nhng cht c k hiu K
th khng vit phng trnh in li hoc nu vit phng trnh in li th s dng mi tn
hai chiu
(
) biu din cn bng in li gia mt phn tan cn bng vi phn khng tan.
Bi 2: AXIT BAZ MUI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha : axit, baz, hiroxit lng tnh v mui theo thuyt A-r-ni-ut.
Axit mt nc, axit nhiu nc, mui trung ho, mui axit.
K nng
Phn tch mt s th d v axit, baz, mui c th, rt ra nh ngha.
Nhn bit c mt cht c th l axit, baz, mui, hiroxit lng tnh, mui trung
ho, mui axit theo nh ngha.
Vit c phng trnh in li ca cc axit, baz, mui, hiroxit lng tnh c th.
Tnh nng mol ion trong dung dch cht in li mnh.
B. Trng tm
Vit c phng trnh in li ca axit, baz, hiroxit lng tnh theo A-re-ni-ut
Phn bit c mui trung ha v mui axit theo thuyt in li
C. Hng dn thc hin
Hnh thnh khi nim axit baz theo A-re-ni-ut bng cch vit phng trnh in li
ca mt s axit baz kim.
Nu ra hai dng tn ti ca hiroxit lng tnh vit c phng trnh in li ca
hiroxit lng tnh theo A-re-ni-ut.
Phn bit thnh phn mang in tch ca mui trung ha v mui axit vit c
phng trnh in li ca mui trung ha v mui axit.
B.Trng tm:
- Hiu c bn cht , iu kin xy ra phn ng trao i ion trong dung dch cc cht
in ly v vit c phng trnh ion rt gn ca cc phn ng.
- Vn dng vo vic gii cc bi ton tnh khi lng v th tch ca cc sn phm thu
c, tnh nng mol ion thu c sau phn ng.
C. Hng dn thc hin:
- T cc th nghim rt ra c bn cht ca phn ng xy ra trong dung dch cc
cht in li l phn ng gia cc ion v iu kin xy ra phn ng trao i ion trong
dung dch cc cht in li l c t nht mt trong cc iu kin sau: to thnh cht kt ta,
cht in ly yu v cht kh.
- Vit c phng trnh ion y v thu gn ca cc phn ng trao i ion trong
dung dch cht in li
- Vn dng d on kt qu phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li
v p dng vo vic gii cc bi ton tnh khi lung v th tch cc sn phm thu c.
Bi 6: THC HNH TNH AXIT BAZ
PHN NG TRAO I ION TRONG DUNG DCH CC CHT IN LI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Mc ch, cch tin hnh v k thut thc hin cc th nghim :
Tc dng ca cc dung dch HCl, CH3COOH, NaOH, NH3 vi cht ch th mu.
Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li : AgNO3 vi NaCl, HCl vi
NaHCO3, CH3COOH vi NaOH.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c thnh cng, an ton cc th nghim
trn.
Quan st hin tng th nghim, gii thch v rt ra nhn xt.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh axit baz ;
Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li.
C. Hng dn thc hin
Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:
+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Nh git cht lng ln giy ch th bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ Gn cht lng ra khi ng nghim gi li kt ta
Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt
Th nghim 1. Tnh axit - baz
a) mu ca giy ch th c pH = 1
b) + Dung dch NH4Cl 0,1 M: khong pH = 2,37
+ Dung dch CH3COONa 0,1 M: khong pH = 11,63
+ Dung dch NaOH 0,1 M: c pH = 13
Th nghim 2. Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li
a) c vn c CaCO3:
Ca2+ + CO 32 CaCO3
b) kt ta tan ra dung dch trong dn: CaCO3 + 2H+ Ca2++ CO2 + H2O
c) + Dung dch chuyn mu hng
- Tnh cht ho hc ca amoniac: Tnh baz yu ( tc dng vi nc, dung dch mui,
axit) v tnh kh (tc dng vi oxi, clo).
K nng
- D on tnh cht ha hc, kim tra bng th nghim v kt lun c tnh cht ho
hc ca amoniac.
- Quan st th nghim hoc hnh nh..., rt ra c nhn xt v tnh cht vt l v ha
hc ca amoniac.
- Vit c cc PTHH dng phn t hoc ion rt gn.
- Phn bit c amoniac vi mt s kh bit bng phng php ho hc.
- Tnh th tch kh amoniac sn xut c ktc theo hiu sut.phn ng
2. Mui amoni:
Kin thc
Bit c:
- Tnh cht vt l (trng thi, mu sc, tnh tan).
- Tnh cht ho hc (phn ng vi dung dch kim, phn ng nhit phn) v ng dng
K nng
- Quan st th nghim, rt ra c nhn xt v tnh cht ca mui amoni.
- Vit c cc PTHH dng phn t, ion thu gn minh ho cho tnh cht ho hc.
- Phn bit c mui amoni vi mt s mui khc bng phng php ha hc.
Tnh % v khi lng ca mui amoni trong hn hp.
B. Trng tm:
- Cu to phn t amoniac
- Amoniac l mt baz yu c y tnh cht ca mt baz ngoi ra cn c tnh kh.
- Mui amoni c phn ng vi dung dch kim, phn ng nhit phn.
- Phn bit c amoniac vi mt s kh khc, mui amoni vi mt s mui khc bng
phng php ho hc.
C. Hng dn thc hin:
- T cng thc electron, CTCT v s cu to ca phn t amoniac gii thch s to
thnh lin kt trong phn t NH3 , cp electron t do ca nguyn t nit c th tham gia
lin kt vi cc nguyn t khc.
- Bng th nghim tnh tan ca amoniac v da vo phng trnh in li ca amoniac
trong dung dch gii thch tnh baz yu ca dung dch amoniac.
- Da vo kh nng c th tham gia lin kt vi cc nguyn t khc ca cp electron t
do trn nguyn t nit v s oxi ha ca N trong NH 3 d on tnh cht ha hc ca
amoniac (tnh baz, tnh kh) v a ra cc phng trnh ha hc hoc lm th nghim
kim chng cc d on trn.
- Da vo c im mui amoni l mui ca baz yu, d bay hi d on tnh cht
v tin hnh th nghim nghin cu (phn ng nhit phn ) rt ra tnh cht ha hc ca
mui amoni.
- Vn dng lm cc bi tp nhn bit kh amoniac v mui amoni bng phng php
ha hc.
- Tin hnh cc th nghim rt ra tnh cht ca mui nitrat l cht d tan trong nc
v c phn ng nhit phn to ra kh O2 (lm tn hng que m bng chy), nhn bit ion
NO 3 t th nghim cho Cu, dd H 2SO4 long to ra dung dch mu xanh v gii phng kh
NO khng mu (ngoi khng kh to NO2 mu nu ).
- Vn dng gii mt s bi ton tnh thnh phn % khi lung hn hp kim loi tc
dng vi HNO3
Bi 10. PHOTPHO
A. Chun kin thc v k nng:
Kin thc
Bit c:
- V tr trong bng tun hon , cu hnh electron nguyn t ca nguyn t photpho.
- Cc dng th hnh, tnh cht vt l (trng thi, mu sc, khi lng ring, tnh tan, c
tnh), ng dng, trng thi t nhin v iu ch photpho trong cng nghip .
Hiu c:
- Tnh cht ho hc c bn ca photpho l tnh oxi ho (tc dng vi kim loi Na, Ca...)
v tnh kh (tc dng vi O2, Cl2).
K nng:
- D on, kim tra bng th nghim v kt lun v tnh cht ca photpho.
- Quan st th nghim, hnh nh .., rt ra c nhn xt v tnh cht ca photpho.
- Vit c PTHH minh ho.
- S dng c photpho hiu qu v an ton trong phng th nghim v thc t
B.Trng tm:
- So snh 2 dng th hnh ch yu ca Photpho l P trng v P v cu trc phn t,
mt s tnh cht vt l.
- Tnh cht ho hc c bn ca photpho l tnh oxi ho (tc dng vi kim loi Na,
Ca...) v tnh kh (tc dng vi O2, Cl2).
C. Hng dn thc hin:
- Lp bng so snh 2 dng th hnh ch yu ca P trng v P v mt s tnh cht vt
l nh: trng thi, mu sc, khi lng ring, tnh tan, c tnh.
- T v tr v cu hnh electron nguyn t ca photpho, t s oxi ha ca P trong cc
hp cht d on tnh cht ha hc ca P l phi kim, va th hin tnh oxi ha, va th hin
tnh kh.(Dng th nghim hoc vit cc PTHH minh ha chng minh nhng d on
)
Bi 11. AXIT PHOTPHORIC V MUI PHOTPHAT
A. Chun kin thc k nng:
Kin thc
Bit c:
- Cu to phn t, tnh cht vt l (trng thi, mu, tnh tan), ng dng, cch iu ch
H3PO4 trong phng th nghim v trong cng nghip.
- Tnh cht ca mui photphat (tnh tan, tc dng vi axit, phn ng vi dung dch
mui khc), ng dng.
Hiu c H3PO4 l axit trung bnh, axit ba nc.
K nng:
- Vit cc PTHH dng phn t hoc ion rt gn minh ho tnh cht ca axit H 3PO4 v
mui photphat.
- Nhn bit c axit H3PO4 v mui photphat bng phng php ho hc.
- Tnh khi lng H3PO4 sn xut c, % mui photphat trong hn hp.
B. Trng tm:
- Vit c phng trnh phn li theo tng nc ca axit H3PO4 l axit ba nc.
- Vit c cc PTHH minh ha tnh cht ha hc ca axit H 3PO4 : tnh axit, tc dng
vi dd kim to ra 3 loi mui ty theo lng cht tc dng.
- Tnh cht ca mui photphat. Nhn bit ion photphat.
C. Hng dn thc hin:
- Vit phng trnh in li ca axit H 3PO4 theo 3 nc v trong dung dch H 3PO4 c cc
ion H+, H2PO4-, HPO4-, PO43- v cc phn t H3PO4 khng phn li.
- D on cht to thnh vit c PTHH ca phn ng gia dd NaOH v H 3PO4 ty
theo t l s mol gia axit v kim.
- Da vo bng tnh tnh tan ca mt s cht trong nc xc nh tnh tan ca mui
photphat v t th nghim rt ra cch nhn bit ion photphat.
Bi 12. PHN BN HA HC
A. Chun kin thc v k nng.
Kin thc
Bit c:
- Khi nim phn bn ha hc v phn loi
- Tnh cht, ng dng, iu ch phn m, ln, kali, NPK v vi lng.
K nng
- Quan st mu vt, lm th nghim nhn bit mt s phn bn ha hc.
- S dng an ton, hiu qu mt s phn bn ho hc.
- Tnh khi lng phn bn cn thit cung cp mt lng nguyn t dinh dng
B.Trng tm
- Bit thnh phn ha hc ca cc loi phn m, phn ln, phn kali, phn phc hp,
tc dng vi cy trng v cch iu ch cc loi phn ny.
C. Hng dn thc hin:
- Quan st mt s mu phn bn ha hc.
- i vi tng loi phn bn lp bng in cc ni dung kin thc v phn bn theo
cc yu cu: Thnh phn chnh; Phng php iu ch; Tc dng vi cy trng.
Bi 14: THC HNH TNH CHT CA MT S HP CHT
NIT, PHOTPHO
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Mc ch, cch tin hnh v k thut thc hin cc th nghim :
Phn ng ca dung dch HNO3 c, nng v HNO3 long vi kim loi ng sau
hiro.
Phn ng KNO3 oxi ho C nhit cao.
10
11
- Cacbon c tnh phi kim yu (oxi ha hiro v kim loi canxi), tnh kh ( kh oxi,
oxit kim loi). Trong mt s hp cht, cacbon thng c s oxi ha +2 hoc +4.
- CO c tnh kh ( tc dng vi oxit kim loi), CO 2 l mt oxit axit, c tnh oxi ha
yu ( tc dng vi Mg, C ).
Bit c: Tnh cht vt l, tnh cht ha hc ca mui cacbonat (nhit phn, tc dng
vi axit).
- Cch nhn bit mui cacbonat bng phng php ho hc.
K nng
- Vit cc PTHH minh ho tnh cht ho hc ca C, CO, CO2, mui cacbonat.
- Tnh thnh phn % mui cacbonat trong hn hp ; Tnh % khi lng oxit trong hn
hp phn ng vi CO; tnh % th tch CO v CO2 trong hn hp kh.
B.Trng tm:
- Mt s dng th hnh ca cacbon c tnh cht vt l khc nhau do cu trc tinh th v
kh nng lin lt khc nhau.
- Tnh cht ha hc c bn ca cacbon: va c tnh oxi ha (oxi ha hiro v kim loi )
va c tnh kh ( kh oxi, hp cht c tnh oxi ha)
- CO c tnh kh ( tc dng vi oxit kim loi), CO2 l mt oxit axit, c tnh oxi ha yu
( tc dng vi Mg, C ).
- Mui cacbonat c tnh cht nhit phn, tc dng vi axit. Cch nhn bit mui
cacbonat.
C. Hng dn thc hin:
- T kh nng lin kt ca cacbon trong cc dng th hnh (kim cng, than
ch,fuleren) khc nhau gii thch mt s tnh cht vt l khc nhau ca cc dng th hnh
ca cacbon.
- T cu hnh electron nguyn t ca cacbon, kh nng lin kt trong cc hp cht ca
cacbon d on tnh cht ha hc c bn ca cacbon: c tnh oxi ha (oxi ha hiro v kim
loi) tnh kh (kh oxi, oxit kim loi). Trong cc hp cht C thng c s oxi ha +2;+4
- T nhng kin thc hc lp 9 v t s oxi ha ca cacbon trong CO, CO 2 d
on tnh cht ha hc c trng ca CO , CO2 v a ra cc PUHH minh ha.
- Thng qua th nghim kt hp vi bng tnh tan bit kh nng tan trong nc ca
cc mui cacbonat v tnh cht ha hc ca mui cacbonat ( phn ng nhit phn, tc dng
vi axit, vi kim), cch nhn bit mui cacbonat.
Bi 17, 18. SILIC V HP CHT CA SILIC. CNG NGHIP SILICAT
A. Chun kin thc v k nng:
Kin thc
Bit c:
- V tr ca silic trong bng tun hon cc nguyn t ho hc, cu hnh electron nguyn
t.
- Tnh cht vt l (dng th hnh, cu trc tinh th, mu sc, cht bn dn), trng thi t
nhin , ng dng (trong k thut in), iu ch silic (Mg + SiO2).
- Tnh cht ho hc : L phi kim hot ng ho hc yu, nhit cao tc dng vi
nhiu cht (oxi, cacbon, dung dch NaOH, magie).
- SiO2: Tnh cht vt l (cu trc tinh th, tnh tan), tnh cht ho hc (tc dng vi
kim c, nng, vi dung dch HF).
- H2SiO 3 : Tnh cht vt l (tnh tan, mu) sc, tnh cht ho hc ( l axit yu, t tan
trong nc, tan trong kim nng).
12
- Cng nghip silicat: Thnh phn ho hc, tnh cht, quy trnh sn xut v bin php k
thut trong sn xut gm, thu tinh, xi mng.
K nng
- Vit c cc PTHH th hin tnh cht ca silic v cc hp cht ca n.
- Bo qun, s dng c hp l, an ton, hiu qu vt liu thu tinh, gm, xi
mng.
- Tnh % khi lng SiO2 trong hn hp.
B. Trng tm.
- Silic l phi kim hot ng ha hc yu, nhit cao tc dng vi nhiu cht (oxi,
cacbon, dung dch NaOH, magie).
- Tnh cht ha hc ca hp cht SiO 2 (tc dng vi kim c, nng, vi dung dch
HF).
hp cht H2SiO 3 (l axit yu, t tan trong nc, tan trong kim nng).
- Ngnh cng nghip silicat l ngnh sn xut thy tinh, gm, xi mng.C s ha
hc v quy trnh sn xut c bn, ng dng .
C. Hng dn thc hin:
- T cu hnh electron v s oxi ha ca Si d on tnh cht ca Si c tnh kh( tc
dng vi phi kim nh F,O 2, C , tc dng vi kim) v tnh oxi ha( tc dng vi kim loi
nh Ca, Mg,Fe) , vit cc PUHH chng minh.
- T nhng kin thc hc lp 9 v t s oxi ha ca Si trong SiO2 , H2SiO 3 d
on tnh cht ha hc c trng ca SiO2, H2SiO 3
- T nhng hiu bit trong thc tin gii thiu ngnh cng nghip silicat l ngnh
sn xut thy tinh, gm,xi mng. Trn c s thnh phn ha hc , tnh cht ca chng
gii thiu quy trnh sn xut v ng dng ca chng.
CHNG 4: I CNG V HA HC HU C
Bi 20, 21. M U V HA HC HU C
THNH PHN NGUYN T V CNG THC PHN T
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Khi nim ho hc hu c v hp cht hu c, c im chung ca cc hp cht hu
c.
Phn loi hp cht hu c theo thnh phn nguyn t (hirocacbon v dn xut).
Cc loi cng thc ca hp cht hu c : Cng thc chung, cng thc n gin nht,
cng thc phn t v cng thc cu to.
S lc v phn tch nguyn t : Phn tch nh tnh, phn tch nh lng.
K nng
Tnh c phn t khi ca cht hu c da vo t khi hi.
Xc nh c cng thc phn t khi bit cc s liu thc nghim.
Phn bit c hirocacbon v dn xut ca hirocacbon theo thnh phn phn t.
B. Trng tm:
c im chung ca cc hp cht hu c.
Phn tch nguyn t: phn tch nh tnh v phn tch nh lng
13
s mol (CxHyOzNt) =
x:y:z:t= C H O N
12 x
y 16 z 14t
12
1
16 14
+ Tnh khi lng mol phn t t t khi v khi lng ring
Luyn tp: + Tnh thnh phn phn trm khi lng ca C, H, O, N cn c vo cc
s liu phn tch nh lng; Tnh c phn t khi ca cht hu c da vo t khi hi;
+ Xc nh c cng thc n gin nht v cng thc phn t.
Bi 22. CU TRC PHN T HP CHT HU C
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Ni dung thuyt cu to ho hc ; Khi nim ng ng, ng phn.
Lin kt cng ho tr v khi nim v cu trc khng gian ca phn t cht hu c.
K nng
Vit c cng thc cu to ca mt s cht hu c c th.
Phn bit c cht ng ng, cht ng phn da vo cng thc cu to c th.
B. Trng tm:
Ni dung thuyt cu to ho hc, cht ng ng, cht ng phn
Lin kt n, bi (i, ba) trong phn t cht hu c
C. Hng dn thc hin
Gii thiu ni dung thuyt cu to ho hc,
Dn ra mt s v d hnh thnh khi nim: cht ng ng, cht ng phn.
Dn ra mt s v d gip HS thy cc loi lin kt trong hp cht hu c: lin kt
n v lin kt bi (lin kt i v ba).
Luyn tp: + Vit c cng thc cu to ca mt s cht hu c c th theo dy
ng ng ca n (ngc li phn bit ng ng v ng phn t cc cng thc cu to c
th).
14
Bi 23. PHN NG HU C
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
S lc v cc loi phn ng hu c c bn : Phn ng th, phn ng cng, phn ng
tch.
K nng
Nhn bit c loi phn ng thng qua cc phng trnh ho hc c th.
B. Trng tm:
Phn loi phn ng hu c c bn : Th, cng, tch ...
C. Hng dn thc hin
Dn ra mt s phn ng hu c v hng dn HS quan st phn bit mt s loi
phn ng hu c c bn : th, cng, tch.
Dn ra mt s v d thy c c im ca phn ng hu c l thng xy ra
chm v to thnh hn hp sn phm
Luyn tp: + Nhn bit c loi phn ng theo cc phng trnh ho hc c th.
CHNG 5: HIROCACBON NO
Bi 25. ANKAN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha hirocacbon, hirocacbon no v c im cu to phn t ca chng.
Cng thc chung, ng phn mch cacbon, c im cu to phn t v danh php.
Tnh cht vt l chung (quy lut bin i v trng thi, nhit nng chy, nhit
si, khi lng ring, tnh tan).
Tnh cht ho hc (phn ng th, phn ng chy, phn ng tch hiro, phn ng
crckinh).
Phng php iu ch metan trong phng th nghim v khai thc cc ankan trong
cng nghip. ng dng ca ankan.
K nng
Quan st th nghim, m hnh phn t rt ra c nhn xt v cu trc phn t, tnh
cht ca ankan.
Vit c cng thc cu to, gi tn mt s ankan ng phn mch thng, mch
nhnh.
Vit cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca ankan.
Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to v gi tn.
Tnh thnh phn phn trm v th tch v khi lng ankan trong hn hp kh, tnh
nhit lng ca phn ng chy.
B. Trng tm:
c im cu trc phn t ca ankan, ng phn ca ankan v tn gi tng ng.
Tnh cht ho hc ca ankan
Phng php iu ch metan trong phng th nghim
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng v tn gi: ankan Cng thc tng qut ca ankan.
Da vo kin thc ng phn ( hc bi trn) gip HS vit c cu to v tn
gi ca cc ng phn ankan (c < 7 nguyn t C) t cng thc phn t.
15
t ,xt
C4H10 + 2,5O
2CH3COOH + H2O
2
Phng php iu ch metan trong phng th nghim (t CH3COONa v Al4C3).
Luyn tp: + Vit cng thc cu to, gi tn mt s ankan ng phn mch thng,
mch nhnh.
+ Vit cc phng trnh ho hc biu din phn ng ho hc ca ankan.
+ Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to ca mt s ankan ;
+ Tnh thnh phn phn trm v th tch trong hn hp v tnh nhit lng ca phn
ng chy ;
16
17
18
19
2CH4
1500oC
lm lnh nhanh
C2H2 + 3H2
20
21
22
23
+ Thnh phn ho hc, tnh cht, cch chng ct v ch bin du m bng phng
php ho hc ;
+ ng dng ca cc sn phm t du m.
+ Thnh phn ho hc, tnh cht, cch ch bin v ng dng ca kh m du v kh
thin nhin.
+ Cch ch bin, ng dng ca cc sn phm t than m.
Bi 38. H THNG HA V HIROCACBON
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c : Mi quan h gia cc loi hirocacbon quan trng.
K nng
Lp c s quan h gia cc loi hirocacbon.
Vit c cc phng trnh ho hc biu din mi quan h gia cc cht.
Tch cht ra khi hn hp kh, hn hp lng.
Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to v gi tn.
B. Trng tm
Mi quan h gia cc loi hirocacbon quan trng.
C. Hng dn thc hin
Lp c s quan h gia cc loi hirocacbon. Hng dn HS nu c mi
24
Da vo mi quan h hu c tnh cht
iu ch dy tnh cht ha hc:
T hai cch to ra dn xut halogen:
+ Thay th nhm OH trong ancol bng nguyn t halogen
+ Cng hp halogen hoc hiro halogenua vo anken
suy ra hai tnh cht ha hc chnh ca dn xut halogen l:
+ Thay th nguyn t halogen bng nhm OH
+ Tch hiro halogenua
Bi 40: ANCOL
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, phn loi ancol.
Cng thc chung, c im cu to phn t, ng phn, danh php (gc chc
v thay th).
Tnh cht vt l : Nhit si, tan trong nc ; Lin kt hiro.
Tnh cht ho hc : Phn ng ca nhm OH (th H, th OH), phn ng tch nc
to thnh anken hoc ete, phn ng oxi ho ancol bc I, bc II thnh anehit, xeton ;
Phn ng chy.
Phng php iu ch ancol t anken, iu ch etanol t tinh bt, iu ch glixerol.
ng dng ca etanol.
Cng thc phn t, cu to, tnh cht ring ca glixerol (phn ng vi Cu(OH)2).
K nng
Vit c cng thc cu to cc ng phn ancol.
c c tn khi bit cng thc cu to ca cc ancol (c 4C 5C).
D on c tnh cht ho hc ca mt s ancol n chc c th.
Vit c phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca ancol v glixerol.
Phn bit c ancol no n chc vi glixerol bng phng php ho hc.
Xc nh cng thc phn t, cng thc cu to ca ancol.
B. Trng tm:
c im cu to ca ancol
Quan h gia c im cu tao vi tnh cht vt l (nhit si, tnh tan)
Tnh cht ho hc
Phng php iu ch ancol
C. Hng dn thc hin
c im cu to, phn loi, ng phn v danh php ca ancol: v ancol etylic
hc lp 9 THCS nn t cht ny v thm mt s ancol khc (gc khng no, nhiu
nhm OH) gip HS t rt ra:
+ c im cu to: gc hirocacbon + nhm OH
Cng thc tng qut : CnH2n+1OH (no, n chc)
CnH2n1OH (khng no, mt ni i, n chc),
CnH2n+2Ox hay CnH2n+2x(OH)x (no, a chc)
+ ng phn: mch C, v tr nhm OH
25
26
27
28
Gii thiu cng thc, tn ca mt s andehit no, n chc, mch h (bng trang
199 SGK)
+ Cng thc tng qut: CnH2nO hay Cn1H2n1CH=O vi n 1 (no, n chc)
+ Cch gi tn: * Thng thng: andehit + tn axit tng ng
* H thng:
tn hirocacbon tng ng + ui AL
c im cu to phn t anehit: HS quan st cng thc c th v rt ra nhn xt:
+ nhm nh chc, lin kt ha hc trong nhm nh chc,
+ Trong nhm CH=O c lin kt i C=O gm mt lin kt bn v mt lin kt
km bn (tng t lin kt i C=C trong phn t anken) nn anehit c mt s tnh cht
ging anken
Tnh cht ho hc:
+ Phn ng cng hiro: R-CH=O
cht oxi ha
+ H2
to,xt
cht kh
+ Phn ng oxi ho (tc dng vi nc brom, dung dch thuc tm, dung dch bc
nitrat trong amoniac) ; tin hnh TN trng bc vi H-CH=O
R-CH=O + 2AgNO3 + H2O + 3NH3 R-COONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag
cht kh
cht oxi ha
2
PdCl ,CuCl
0
CH2=CH2
2
2 ,t
CH3CH=O ;
R C CH3 + H2
R CH CH3
P
O
OH
Khc vi anehit: xeton khng d phn ng trng bc
Luyn tp: + Vit cu to cc ng phn CnH2nO (mch C, v tr nhm chc, loi
nhm chc anehit hoc xeton) v gi tn
+ Vit cc phng trnh ho hc cho phn ng cng, phn ng oxi ha ca anehit,
axeton (c th di dng s ).
+ Phn bit c anehit v xeton bng phng php ho hc;
+ Tnh khi lng hoc nng dung dch anehit tham gia phn ng.
Bi 45: AXIT CACBOXYLIC
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, phn loi, c im cu to phn t, danh php.
Tnh cht vt l : Nhit si, tan trong nc ; Lin kt hiro.
Tnh cht ho hc : Tnh axit yu (phn li thun nghch trong dung dch, tc dng vi
baz, oxit baz, mui ca axit yu hn, kim loi hot ng mnh), tc dng vi ancol to
thnh este. Khi nim phn ng este ho.
Phng php iu ch, ng dng ca axit cacboxylic.
29
K nng
Quan st th nghim, m hnh, rt ra c nhn xt v cu to v tnh cht.
D on c tnh cht ho hc ca axit cacboxylic no, n chc, mch h.
Vit cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc.
Phn bit axit c th vi ancol, phenol bng phng php ho hc.
Tnh khi lng hoc nng dung dch axit trong phn ng.
B. Trng tm:
c im cu trc phn t ca axit cacboxylic.
Tnh cht ho hc ca axit cacboxylic
Phng php iu ch axit cacboxylic
C. Hng dn thc hin
Gii thiu mt s loi axit: no, n chc, mch h; khng no, n chc, mch h;
thm, n chc v axit a chc.
Gii thiu mt s axit no, n chc, mch h; (bng trang 206 SGK)
+ Cng thc tng qut: CnH2nO2 hay Cn1H2n1COOH vi n 1 (no, n chc)
+ Cch gi tn: * H thng: tn hirocacbon tng ng + ui OIC
c im cu trc phn t:
+ nhm nh chc, lin kt ha hc trong nhm nh chc: c coi l s kt hp
ca nhm C=O vi nhm OH. Lin kt OH trong phn t axit phn cc hn lin kt OH
trong phn t ancol nn nguyn t H trong nhm COOH linh ng hn nguyn t H trong
nhm OH ca ancol.
+ c lin kt hiro lin phn t khng? mc lin kt so vi ancol? so snh nhit
si, tnh tan trong nc gia axit vi ancol c cng s nguyn t C (v cng thc biu
din lin kt hiro lin phn t).
Tnh cht ho hc :
+ Tnh axit: trong dung dch axit cacboxylic phn li thun nghch, TN hnh 9.3 SGK
cho thy axit cacboxylic l axit yu.
* hng dn HS lm mt s TN minh ha tc dng vi qu tm, baz, oxit baz,
mui ca axit yu hn, kim loi hot ng mnh.
+ Phn ng th nhm OH (tc dng vi ancol to thnh este).
Phng php iu ch: dng mt s bi tp ch ra mi lin h gia axit vi cc
hp cht hc:
+ Oxi ha ancol, anehit, ankan
+ Ln men gim
+ Tng hp metanol vi CO
Luyn tp: + Vit cu to cc ng phn axit CnH2nO2 (mch C, v tr nhm chc) v
gi tn
+ Vit cc phng trnh ho hc minh ho cho cc phn ng: tnh axit, to dn xut
axit.
+ Phn bit axit c th vi ancol, phenol bng phng php ho hc.
+ Tnh khi lng hoc nng dung dch ca axit tham gia phn ng.
Bi 47: THC HNH TNH CHT CA ANDEHIT V AXIT CACBOXYLIC
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
30
Bit c :
Mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim :
Phn ng trng gng (HCHO tc dng vi dung dch AgNO3 trong NH3).
Tc dng ca axit axetic vi qu tm, Na2CO3, etanol.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th nghim
trn.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh cht ca andehit ;
Tnh cht ca axit cacboxylic.
C. Hng dn thc hin
Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:
+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ un nng ng nghim
+ Nhng a thy tinh vo cht lng trong ng nghim
+ a que dim ang chy vo ming ng nghim
+ Lm lnh ng nghim c cha cht lng
Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt
Th nghim 1. Phn ng trng bc ca anehit fomic
+ lp Ag trng bc bm mt lp mng trn thnh ng nghim
Ch : s dng ng nghim sch, dung dch NH3 khng qu c, ch lc nh ng
nghim khi trn dung dch, khi un nng cn gi nguyn ng nghim v a ngn la n
cn lt nh theo thnh ng nghim.
Th nghim 2. Phn ng ca axit axetic vi qu tm, natri cacbonat v etanol
a) qu tm ha
b) bt kh thot ra (CO2), khi a que dim ang chy vo ming ng nghim th
ngn la s tt (kh CO2 khng duy tr s chy).
c) Cht lng trong ng nghim th nht phn thnh hai lp, lp trn c mi thm
(este to thnh khng tan trong dung dch NaCl bo ha)
31