DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.

BA
WWW.STUDOMAT.BA 1
METODE U DEMOGRAFIJI
Demografija kao nauka koristi odreene metode koje su preuzete iz matematike, logike i
drugih prirodnih nauka, pa i iz nekih drutvenih.
Koritenjem ovih metoda, dolazi se do odreenih podataka koji su vezani za brojnost,
prirodno kretanje (natalitet, mortalitet, fertilitet), mehaniko kretanje (useljavanje,
iseljavanje), kao i podataka o biolokoj sutrukturi (starosna, spolna..) kao i o drugim
strukturama (ekonomska, obrazovna, socijalna struktura stanovnitva...)
Demografija kao nauka koristi sljedee metode:

1. Strukture odnos dijela prema cjelini
2. Koeficijenti veliine koje su rezultat odnosa dvaju stanja i oni kao
takvi ne zavise o mjernim jedinicama jedne serije, te se mogu koristiti za
uporeivanje serija u razliitim mjernim jedinicama
Stope koeficijenti koji se mnoe sa 10, 100, 1000...
3. Relativni brojevi brojevi koji su rezultat uporeivanja dvaju apsolutnih
brojeva. Pomou tih brojeva dolazi se do saznanja kakvo uee imaju odreeni
dijelovi u cjelini, da li se ono poveava ili smanjuje imajui u vidu vremenski
period. Od apsolutnih brojeva se razlikuju po tome to pokazuju dinamiku
kretanja odreenih pojava.
Za izraunavanje potrebno odrediti bazu (moe biti stalna, da se mjenja iz perioda
u period...)
4. Postotak (procent)
5. Specifine stope to su takve veliine koje su vezane za odreene podatke
koje nam osvjetljavaju uee pojedinih obiljeja u odreenoj stukturi.
6. Standardizovana stopa veliina koja se vee za odreenu grupu
populacije koji mogu da budu predstavnici druge populacije.
7. Indeksi su takvi relativni brojevi, koji pokazuju odnos stanja vie
brojeva u razliitim vremenskim periodima.
Prema nainu izraunavanja - sa stanom i promjenljivom bazom,
Prema nainu obuhvata - prosti i sloeni
- prosti indeksi - uzimaju u obzir kretanje samo jedne pojave
- sloeni (agregatni) - uzimaju u obzir kretanja vie pojava
8. Srednje vrijednosti su takve veliine koje trebaju da predstavljaju seriju
podataka, a to znai da u sebi treba da sadre sve karakteristike serije iz koje se
izraunavaju. Prema nainu izraunavanja:
- izraunate (one koji se izraze na raunski nain)
aritmetika, geometrijska sredina
- pozicione (one koje se utvruju na osnovu pozicije ili poloaja jedne
veliine u seriji) modus, medijana...
9. Koeficijenti strukture maskulinitet odnos mukaraca prema enama
- feminitet odnos ena prema mukarcima
10. Prosjena starost veliina izraunata na nain da se zbroji broj godina
odreene populacije i zbir podjeli sa brojem te populacije
11. Medijalna starost veliina rezultat primjene medijane kao metode za
odreenu populaciju

DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 2
12. Trend metoda koja se koristi za izraunavanje dosadanjih
kretanja u odreenim veliinama ili za kretanja u odreenoj budunosti.
Predstavlja se: y= a+bx, x vrijeme
13. Korelacija metoda koja se korist kada se eli utvrditi odnos izmeu
dvije pojave
14. Regresija metofa koja se koristi kada se eli ispitati odnos izmeu
dvije varijable.
15. Teorija vjerovatnoe metoda koja se koristi u cilju procjena kretanja pojava
16. Testovi metoda vezana za uzorak.
Uzorak dio osnovnog skupa na osnovu kojeg se donosi
zakljuak o osnovnom skupu


DEMOGRAFIJA KAO NAUKA
Demografija je nauka o stanovnitvu (demos = narod, graphein = opisivati). Ovaj
pojam prvi put u literaturu je uveo A. Guillard. Prema njemu, predmet demografije je
prouavanje zakona o stanovnitvu.

Demografija za svoj predmet ima, prije svega, stanje i kretanje stanovnitva.

Pod stanjem stanovnitva podrazumjeva se broj i sastav stanovnitva u momentu
njegovog posmatranja. Statistika akcija pomou koje se najee dolazi do podataka o
stanju stanovnitva su popisi stanovnitva. Osnovni podaci koje dobijamo tim putem jesu
broj stanovnitva, te sastav (struktura) stanovnitva s obzirom na obiljeja: pol, starost,
zanimanje, obrazovanje, narodnost, nacionalnost...

Pod kretanjem stanovnitva podrazumjevaju su sve tekue promjene stanovnitva koje
se odigravaju u toku posmatranih vremenskih perioda.
Te promjene mogu biti izazvane prirodnim putem prirodno kretanje (natalitet,
mortalitet i fertilitet), ijim se izuavajem bavi vitalna statistika;
Kao i mehaniko kretanje (iseljavanje, useljavanje) migracioni saldo (razlika izmeu
useljenog i iseljenog stanovnitva).

Predmet demografije u UEM smislu obuhvata: brojnost, prostorni raspored
stanovnitva, prirodno i mehaniko kretanje, kao i starosno- spolnu strukturu
stanovnitva.

Predmet demografije u IREM smislu obuhvata: brojnost, prostorni raspored
stanovnitva, prirodno i mehaniko kretanje, te promjene u demografskim, socio-
ekonomskim i ostalim strukturama stanovnitva.

Bit demografije demografski razvoj:
Demografski razvoj sloen proces razvoja stanovnitva koji obuhvata prirodno i
mehaniko kretanje u meusobnoj interakciji s promjenama
u svim njegovim strukturama, a sve to u okviru djelovanja
ekonomskih, druptvenih, socio-psiholokih i dr. Faktora.
DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 3
STRUKTURA (PODJELA) DEMOGRAFIJE

Materijalna demografija - opa ili teorijska
- posebna demografija (demografija konkretne populacije)
- primjenjena

Formalna demografija - statistika stanovnitva (populacijska statistika)
- vitalna statistika
- statistika domainstva, porodice, naselja
- migracijska statistika

STANOVNITVO
Stanovnitvo je specifian skup osoba u kojemu svaka uestvuje sa svojim posebnim
obiljejima koja ine osnovu za formiranje strukture stanovnitva.

Etimoloki, stanovnitvo je skupina, ukupnost ljudi koji su ivotom i radom vezani za
neko podruje gdje stanuju.

Stalno stanovnitvo - je ono stanovnitvo koje ima stalno mjesto boravka na
odreenom prostoru, teritoriji.
Stalno stanovnitvo treba biti osnova za izraunavanje svih ostalih veliina vezanih za
utvrivanje stope nataliteta, fertiliteta, mortaliteta.
Smatra se da ono treba biti osnov za pripreme (uvoenje) registra stanovitva.
Oni koji u dati momenat ne ulaze u prisutno stanovnitvo nazivaju se privremeno
odsutnim, dok oni koji su prisutni u tom periodu i ulaze u stalno stanovnitvo su
privremeno prisutni.

Pristuno stanovnitvo - je ono stanovitvo koje je u datom momentu prisutno u
odreenom mjestu bez obzira gdje ono ima mjesto stalnog boravka.
Prisutnost na mjestu popisa u vrijeme popisa.
Sva lica koja ulaze u sastav prisutnog stanovnitva mjesta, no stvarno su odsutna nazivaju
se sluano odsutna lica.

JEDINICE I OBILJEJA U DEMOGRAFIJI
JEDINICE
- osoba (stanovnik): je jedinica ispitivanja u demografiji.
Pod pojmom lice podrazumjeva se ivo roeno, mrtvo ro-
eno dijete, umrlo lice, udata ena, oenjen mukarac, bra-
ni par...
U statistikim istraivanjima, tu se veu dogaaji: poroaj,
smrtni sluaj, sklapanje braka...
- porodica: zasniva se na vezi suprunika na jednoj, a s druge strane na
srodnosti roditelja i njihove djece.
Ua: suprunici i djeca
ira: + roditelji suprunika i ostala blia rodbina (tetke,stric

DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 4
- domainstvo: sloena statistika jedinica, skup lica koji ive zajedno u
istom stanu, kui, ognjitu i koja se zajedniki hrane.
- naselje: skup stambenih zgrada bez obzira na njihovu veliinu.
Zaseok seosko naselje gdje je manja grupa kua
Selo seosko naselje gdje postoji ekonomska podjela
Grad zajednica u kojoj nije zastupljena poljoprivreda
OBILJEJA
- ekonomsko lanovi porodice imaju zajedniku ekonomiju
- teritorijalno sastoji se u zajednikom stanovanju
- pravno

FAKTORI KOJI DJELUJU NA STANOVNITVO
- demografski
- ekonomski
- politiki
- ostali
Vremenski uinak - dugorono
- kratkorono
- ciklino (periodino)



IZVORI PODATAKA O STANOVNITVU
POPIS STANOVNITVA je takva akcija koja se sprovodi u cilju prikazivanja i
prikupljanja podataka o stanovnitvu imajui u vidu brojnost stanovnitva i ostala
obiljeja (polna, starosna, obrazovna, ekonomska, socijalna...)
Popisom se dolazi do podataka kojiko ima izgraenih stanova, kakvi su uslovi stanovanja
i sl.
Popis stanovnitva zahtjeva da se unaprijed oredi ta se eli popisivati, u kom
vremenskom periodu, koja teritorija, a to znai da je potrebno izvriti velike pripreme i
obezbjediti velika finansijska sredstva.
Popisi stanovnitva su bili poznati jo u Starom Rimu, Grkoj, Kini, meutim ti popisi su
bili plod aktivnosti koje su provoeni od strane svetenikih lica. Oni se ne mogu uzeti
kao izvorni podaci u punom smislu te rijei-
Prvi zvanini popisi su poeli da se provode tek krajem XVIII stoljea, prvi zvanini
popis obavljen je 1790. godine u SADu i on je odraen prema odreenim standardima i
metodologijama, koje su kasnije preuzete od EU i UNa
Popis u Beligiji 1846. godin pomoga je da se utvrde standardi i metode za popis.
Savremeni popis stanovnitva bazira se na:
- Provodi se periodino, obino svakih 10 godina,
- Po pravilu obuhvata ukupno stanovnitvo odreenog teritorija, tj. bazirati se
na svo stanovnitvo jedne zemlje i na cijeloj teritoriji te zemlje
- Jednoobraznost u pristupu, isti obrasci se koriste za svako podruje na teritoriji
gdje se vri popis
- Neposredni kontakt, podaci se prikupljaju ekspedicionim nainom, tj. od vrata
do vrata obilaskom stanovnitva
DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 5
- Odreivanje kritinog momenta, tj momenat koji se uzima kao onaj dan na koji
se svodi itava statistika masa, odnosno kao osnova u vezi svih podataka
vezanih za popis i on omoguava da se prikupljeni podaci svode an jedan
zajedniki nazivnik uporedivost podataka iz raznih popisa.
- Odrediti rok trajanja popisa, tako da je potrebno popis obaviti u to kraem
periodu kako bi se izbjegla dupliranja.

OBILJEJA STANOVNITVA PREMA POPISU
- podaci o adresi
- prezime, ime i oevo ime
- odnos prema glavi porodice
- teritorija
- demografska obiljeja (spol, starost, porodino stanje, broj djece...)
- narodnost, dravljanstvo
- kultura (obrazovanje)
- zanimanje
- fiziki nedostaci

Vrijeme popisa treba biti ono kada je kretanje stanovnitva najmanje.
Neki autori smatraju da je to 12. mjesec, kada je kretanje stanovnita, naroito seoskog
ogranieno. Ipak, to zavisi od zemlje, zbog, prvenstveno klimatskih razloga.
Drugi autori smatraju da se popis obavlja krajem marta i poetkom aprila.
Popis treba trajati to krae, te je za to potreban veliki proj popisivaa.
Kritini momenat vrijeme do kada se uzimaju posljednji podaci. Sve to se desilo DO
toga, uzima se za popis.
Popisi se organiziraju prema UN i EU standardima.

REGISTAR STANOVNITVA nije nita drugo nego slika stanja stanovnika jedne
zemlje., odnosno imenik stanovnitva odreenog podruja, tj. mjesta u koji se upisiju
osnovna obiljeja svakog stanovnika kao npr: ime, prezime, spol, starost, mjesto boravka
i sl...
Registar stanovnitva se radi za stalno stanovnitvo.
Da bi se uveo registar, potrebno je donijeti zakon o registru.
Registar stanovnitva mnoge zemlje uvode da bi se u svakom momentu znalo koliko ima
stanovnika, njihov broj, pol, obrazovanje...
Vodi se aurno i redovno se dopunjuju sve promjene.
Parcijalni registri registri pojedinih skupina stanovnitva, kao npr. zaposlenih,
nezaposlenih, penzonera, vojnske i sl...

VITALNA STATISTIKA je takva statistika koja se bavi praenjem mortaliteta,
nataliteta, prirodnog prirataja, broja sklopljenih brakova, razvoda i sl...
Podaci sistematsko skupljanje informacija vezanih za evidenciju vitalnih dogaaja.
Omoguava da blagovremeno dolazimo do podataka za izraunavanje stopa N, M i sl..
U BiH od 1946. godine.
DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 6
ANKETE se koriste kako bi se dolo do odreenih podataka koji su vezani za
stanovnitvo i podatke koji omoguavaju da sagledamo stepen siromatva, nezaposlenosti
i sl...
Da bi se uvela anketa, potrebno je:
Odrediti uzorak... izbor uzorka kao osnova za provoenje ankete.
Da bi uzorak mogao posluiti za provoenje ankete veliina uzorka zavisi od toga da
li je uzorak homogen ili heterogen...

ADMINISTRATIVNI IZVORI ministarstva, uprave, zavodi...


TEORIJA DEMOGRASKE TRANZICIJE
Teorija demograske tranzicije jeste preobraaj stanovnitva jedne zemlje.
To je teorija koja razvitak stanovnitva prikazuje kao proces etapnog razvoja koji je
uvjetovan i koji se odvija u uskoj povezanosti uz etape drutveno-ekonomskog razvoja.
Neki autori, smatraju da preobraaj zavisi od stope nataliteta i mortaliteta, drugi
brakovi, trei ekonomski razvoj...
UN je razmatrao i doao do 5 etapa.
1929. godine Thompson je 3 etape;

1. PREDTRANZICIONA ETAPA je etapa TDT, gdje stope nataliteta i mortaliteta
ostvaruju na dosta visokom nivou.
Stope nataliteta dostizale su jako visoke vrijednosti (+40 promila) i dostizale tzv.
bioloku stopu.
Stopa mortaliteta dostizala je takoer visoku stopu, ali nii nivo od nataliteta (oko 40
pr.), te je karakteristika visok mortalitet djece, ena u fertilnom periodu... glad, nestaice
Trajao je jako dug period, sve do poetka tranzicijske etape, krajem XVII stoljea.
ivotni vijek od 20-40 godina.

2. TRANZICIONA ETAPA je etapa u kojoj dolazi do preobraaja.
Rezlutat su mjera poduzetih u mnogim zemljama (novi kontinenti, novac, robna
proizvodnja...)
Ne trai se vei broj djece, poveava se ivotni standard (koji destimulativno djeluje na
natalitet)
Dijeli se na tri podetape
Rana tranziciona etapa stope nataliteta i dalje su dosta visoka
- stopa mortaliteta je u smanjenu (jaki pad)
- starosna struktura je izrazito mlada, viak mukog st.
Centralna tranziciona etapa- stope nataliteta i mortaliteta se naglo smanjuju
- poinje pad nataliteta, koji je u odnosu na sma-
njivanje stope mortaliteta neto bri
Kasna tranziciona etapa - stopa mortaliteta stagnira na niskom nivou, stopa
nataliteta lagano pada
- prirodni prirataj nizak (opada)
- starosna struktura raste broj starih osoba

DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 7
3. POSTTRANZICIONA ETAPA - niska stopa nataliteta i niska stopa mortaliteta
- nizak, skoro nulti prirodni prirataj
- mortalitet ostvaruje visinu, pojava bijele kuge

Prva zemlja koja je ula u tranziciju je Francuska.
Japan najkrai period preobraaja
Nema teorije koliko treba da se pree iz jedne etape u drugu.


POPULACIONA POLITIKA
Populaciona politika je takva politika koju sprovodi drava ili nia drutvena organizacija
u cilju da se uskladi razvoj stanovnitva jedne zemlje s prirodnim potencijalom te zemlje.
Neke zemlje imaju manjak stanovnitva, a neke viak, te je radi toga bilo potrebno da se
odreenim mjerama regulie odnos stanovnitva u odreenim zemljama, te se tako djeluje
u dva pravca:
Prvi pravac - mjere koje se odnose na natalitet
Drugi pravac - mjere koje se odnose na usljevanje stanovnitva i svaka druga mjera koja
spada u mehaniko kretanje stavnovnitva, tj. migracionu politiku.

Kvalitativna mjera cilj usmjeravanje kvaliteta vlastitog stanovnitva i ona iskljuuje
rasnu li nacionalnu politiku istoe svog naroda
Kvantitativna mjera cilj regulisanje brojanog stanja stanovnitva, djelovanjem na
stopu rasta stanovnitva.

Stope nataliteta se mogu poveati na vie naina
1. Olakati porodicama izdravanje djece
2. smanjenje smrtnosti ena u fertilnom periodu (15 49 godina)
3. pravac izjednaavanja enskog u odnosu na muko stanovnitvo.
Ove mjere donosi drava.
Prva drava Francuska, druga- vedska.

Ekspanzivna populaciona politika - podrava visoku stopu nataliteta, ime se stimulie
porast stanovnitva i useljavanja. (SAD, Kanada, Izrael...)
- pronatalistika varijanta (ekspanzivna populaciona politika)
- imigraciona varijanta (redistributivna populaciona politika)
Cilj provoenja stacionirana, nain prvoenja stimulativna

Restriktivna populaciona politika - usmjerena je na nizak prirodni prirataj i
iseljavanje (emigraciju) svog stanovnitva, radi usporavanja rasta svog stanovnitva
- antinatalistika varijanta (sistem mjera i akcija usmjerenih na smanjenje
nataliteta i stope rasta stanovnitva)
- emigraciona varijanta (sistem mjera i akcija koje stimuliraju emigraciju, tj.
iseljavanje)

DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 8
Redistributivna populaciona politika - podrazumjeva sistem mjera i akcija koje se
odnose na internu regionalnu preraspodjelu ili redistribuciju stanovnitva sa ciljem da se
promjene odnosi postojeih stopa nataliteta i stopa prirataja meu pojedinim regijama.


GUSTINA NASELJENOSTI
Pod gustinom naseljenosti podrazumjevamo broj stanovnika koji ive na nekom
podruju (na jedinici povrine), a izraava se relativnom vrijednou.
Broj stanovnika / povrina

KATEGORIZACIJA GUSTINE NASELJENOSTI
U zavisnosti od toga s kojom se povrinom stavlja broj stanovnika u odnos, razlikuju se
razliiti tipovi (kategorije) gustine naseljenosti:
Aritmetika (opa) gustina naseljenosti (broj stanovnika na jedinicama povrine)
Fizioloka gustina naseljenosti
Poljoprivredna gustina naseljenosti (broj poljoprivrednog stanovnitva na jedinici
poljoprivredne povrine)
Agrarna gustina naseljenosti (broj agrarnog stanovnitva na jedinicu orane povrine)
Ruralna gustina naseljenosti
Urbana gustina naseljenosti (broj stanovnika na urbanu jedinicu povrine)

Posebna kategorija nenaseljeni prostori (anekumena)

Ekumena naseljen prostor
Rijetko naseljen (manje od 15 st/km2)
Srednje naseljen (15-64 st/km2)
Gusto naseljen (65-115 st/km2)
Prenaseljen (vie od 115 st/km2)

Rijetko naseljen prostor ini 60% ekumene i obiljeavaju sve kontinente ukljuujui
Europu, najrasprostranjeniji su u Aziji, sjevernoj Africi i u
Australiji, Angloamerika (planinsko-pustinjski dijeloviSAD
glavnina Kanade i Aljaske), LA (praume Amazonije,
Patagonije i dio Anda)
Srednje naseljen prostor prostori ine naseljenog kopna, relativno najzastupljeniji
u Africi i Sjevernoj Americi
Gusto naseljen prostor prostori zahvataju 5% naseljenog kopna, relativno najzastu-
pljeniji u Europi, Aziji, sjeveroistoni dijelovi SADa, jugo-
istoni dijelovi brazilskog primorja i oko La Plata.
Prenaseljen prostor obuhvata 8% naseljenog kopna u Europi i Aziji (1/2 stano-
vnika svijeta)





DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 9
Ope obiljeje razmjetaja stanovnitva svijeta pokazuje izrazitu neravnomjernost.
- od 20 do 40 stepeni s.g. ivi 9/10 stanovnitva
- sjeverna hemisfera 87% stanovnitva
- doline i kotline su gue naseljene od visinskih regiona
- rubni i priobalni dijelovi kopna naseljeniji od kontinentalne unutranjost
- gusto naseljeni prostori oko rijeka i vanih saobraajnica


RAZVOJ SVJETSKOG STANOVNITVA
- podaci o stanovnitvu prije poetka XIX stoljea su stari i nepouzdani
- na osnovi fragmentarnih nalaza i pojedinih podataka nauka je uspjela doi do
odreene retrospektive razvoja naseljenosti na zemlji
- ovjek je bio ogranien na toplije krajeve sjevernoistone Afrike i jugozapadne
Azije
- stanivnitvo stagniralu uslijed visoke smrtnosti
- agrarna (neolitska) revolucija doprinijela je osjetnom porastu stanovnitva (10
000 godina p.n.e)
- u vrijeme procvata Rimskog Carstva, osjetno je unaprijeen sanitarni uvijeti,
poljoprivreda i tehnologija, to je utjecalo na porast stanovnitva, uprkos stalnog
gubitka stanovnitva u ratovima)

KARAKTERISTIKE RAZVOJA DO INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE
- nizak ivotni standard (nedovoljan opskrba ivotnim namjernica,a glad, bolest,
pomor, epidemije)
- drutveno-ekonomska nerazvijenost
- neposredni destruktivni faktor (nerodne godine, sue, poplave...)
- ratovi

FAKTORI KOJI UTJEI NA KRETANJE STANOVNITVA
Socio-ekonomski (industralizacija, urbanizacija, razvoj unutranje i vanjske
trgovine, podjela rada, ivotni standardi...)
Nauni (velika otkria u medicinskim naukama, higijenska sredstva, oni koji su
se odnosili na ishranu...)


RAZVOJ STANOVNITVA U BOSNI I HERCEGOVINI
Povjesni razvoj stanovnitva u BiH je bio razliit i ako se neraspolae podacima, mogu se
primjetiti odreene karakteristike.

Osmansko Carstvo
- visoke stope nataliteta i mortaliteta (mortalitet djece)
- dolaskom OC; veliki brog stanovnika emigrirao
- prosjena porodica brojala 7 lanova
- poljoprivreda osnovna djelatnost


DEMOGRAFIJA - PRVI DIO WWW.STUDOMAT.BA
WWW.STUDOMAT.BA 10
Austro Ugarska
- dolaskom AU, veliki bro iseljavanja
- oko 3 500 000 Bonjaka iselio u Tursku
- etiri popisa stanovnitva
- useljavali stanovnitvo

Kraljevina Jugoslavija
- 1921 i 1931 popisi stanovnitva

Druga Jugoslavija
- 1953 popis stanovnitva sadravao vjeroispovjest (prvi i jedini)


Prema odreenim pokazateljima moze se zakljuciti da je BiH imala razlicito kretanje
stanovnistva koje se moze posmatrati prema podacima u vrijeme OC i AU monarhije,
kraljevine jugoslavije i jugoslavije poslije II sv rata. Ako se posmatraju podaci koji se
odnose na kretanje stanov u vrijeme turske vladacine moze se zakljuciti da je BiH imala
porast stanovnistva i da se kretalo od milion do milion i 150 000 stan stim da je bilo
prostorno razlicito locirano gdje su neka podrucja bila gusto naseljena a neka slabije
dok je bilo i nenaseljenih podrucja. Dolaskom A-U i formiranjem njihovih organa vlasti
iseljavnje bosanskih muslimana je bilo jako prisutno, sto je bilo uslovljeno velikim
brojoem faktora, recimo zbog politike koja je voena od starne A- U vlasti prema
muslimanima gdje se zeljelo da se obezbjedi povoljnija nacionalna struktura u BiH.
Popis iz 1921 god je obavljen prema teritorijalnoj podjeli iz vremena AU vladavine kada
je Bih bila podijeljena na 6 okruga-tuzlanski,travnicki, mostarski, sarajevski i bihaki. U
to vrijeme u bosni je zivjelo 1 850 000 stan- sto se tice stope nataliteta, bila je dosta
visoka i iznosila je 40%. Zabiljeena je visoka stopa i mortaliteta koja je iznosila 21%.
Popis iz 1931 je raen prema drugoj teritorijalnoj podjeli prema banovinama:vrbaska,
drinska, primorska i zetska. U to vrijeme u bosni je zivjelo 2,323,000 stan, agustina
naseljenosti je bila 45 st/km2. kretanje stan poslije II sv rata u BiH je bilo takvo da se
poveclo u odnosu na br stan BiH u vrijeme kraljevine jugoslavije za 1,7puta.