1

BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 1
BRLEMLER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 2
KOLON - KOLON EKLER
elik yaplarda kolonlar merkezi basnca (N) veya eksantrik basnca (N,M,T)
alan elemanlardr.
2
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 3
Tek paal kolonlar genellikle I profillerden tekil edilirler. (NPI, IPE, IPB, HE-A,HE-B,
W, UB, UC vb.) Ayrca U profilleri ve boru (dikdrtgen veya daire kesitli) profilleri de
kolon tekilinde kullanlmaktadr.
ok paral kolonlarda ise genellikle I ve U profiller tercih edilmektedir ve bunlar
byk eilme momenti, malzemeli eksen etrafnda olacak ekilde tekil edilirler.
AHAP VE ELK YAPILAR -II 4
Kolonlarda yk aktarm bakmndan iki farkl ek tr uygulanmaktadr.
Bunlar,
1) Temas eki
2) Tam ek
Temas Ekinin zellikleri
1-) Sadece merkezi basn kuvvetine (N) maruz kolonlara uygulanabilir.
2-) Ek yeri kolon burkulma boyunun dtaki drtte birlik ksmnda bulunmaldr.
3-) Kolon profillerinin u enkesitleri tam temas olabilecek ekilde ilenmi
(dzletirilmi) olmaldr.
4-) Kolon eksenel yknn yarsnn temas yoluyla aktarld kabul edilir. Buna
gre; bulonlu ve kaynakl birleim hesaplarnda kolon eksenel yknn yars (N/2)
esas alnr.
3
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 5
Tam Ekin zellikleri
1-) Merkezi basn kuvvetine (N) veya merkezi basn kuvveti ile birlikte, eilme
momenti (M) ve kesme kuvvetine (T) maruz kolonlara uygulanabilir.
2-) Kolon profillerinin ular temas etse dahi temas yoluyla kuvvet aktard kabul
edilmez. Buna gre; bulonlu ve kaynakl birleim hesaplarnda kolonun tam yk
(N, M, T) esas alnr.
AHAP VE ELK YAPILAR -II 6
Kolon-kolon ekleri genel olarak farkl ekilde uygulanmaktadr.
1) Gvde ve balk ek levhalar ile bulonlu veya kaynakl ek
Alt ve st balk boyutlarnn ayn veya yakn olmas durumunda uygulanr.
st ve alt kolon profillerinin gvde ve balk kalnlklar fark 1.5 mmden
fazla ise besleme levhas kullanlr.
Birleimlerde kaba bulon kullanlmaz, normal uygun bulon veya yksek
mukavemetli bulonlar (SL, SLP, GV, GVP) kullanlr.
DBYBHY-2007ye gre EREVE sistemlerde;
Bulonlu olarak yaplan kolon ekleri, kolon-kiri birleim yerinden en az net kat
yksekliinin 1/3 kadar uzakta olacaktr.
Ke kaynakla yaplan eklerde bu uzaklk, yukardaki koulu salayacak ayrca,
ekin kolon kiri birleim yerinden uzakl 1.20 m den de az olmayacaktr.
4
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 7
Bulonlu kolon-kolon eki
Bulonlu kolon-kolon eki
AHAP VE ELK YAPILAR -II 8
Hesap esaslar:
st kolon profili esas alnarak balk ve gvdeye etkiyen kesit tesirleri belirlenir.
(M: atalet momentleri ile orantl olarak, N: alanlar ile orantl olarak, T sadece gvde
tarafndan karlanr)
Balk ve gvdedeki birleim aralar bu kuvvetlere gre tasarlanr / tahkik edilir.
Kullanlan balk ve gvde ek levhalar st kolon profiline ait balk ve gvde enkesit
alanlar ile karlatrlr. Byk olmas durumunda tahkik gerekmez. Aksi halde ek
levhalarnda gerilme tahkiki yaplmaldr.
5
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 9
2) Kt kaynak ile u uca ek
Alt ve st balk boyutlarnn ayn veya yakn olmas durumunda uygulanr.
Kt kaynakl kolon-kolon eki
Kt kaynakl kolon-kolon eki
AHAP VE ELK YAPILAR -II 10
Hesap esaslar:
Tam penetrasyonlu kt kaynak kullanlmas durumunda gerilme kontrol
gerekmez.
DBYBHY-2007ye gre EREVE sistemlerde;
Tam penetrasyonlu kt kaynakl kolon ekleri, kolon-kiri birleim yerinden en az
net kat yksekliinin 1/3 kadar uzakta olacaktr.
Tam penetrasyonlu olmayan (ksmi) kt kaynakla yaplan eklerde bu uzaklk,
yukardaki koulu salayacak ayrca, 1.20m den de az olmayacaktr.
Ksmi penetrasyonlu kt kaynak kullanlmas durumunda gerekli gerilme
kontrolleri yaplr.
6
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 11
3) Aln levhal ek
Alt ve st balk boyutlarnn ok farkl olmas durumunda uygulanr.
Aln levhal kolon-kolon eki
AHAP VE ELK YAPILAR -II 12
Hesap esaslar:
st kolon profili esas alnarak balk ve gvdeye etkiyen kesit tesirleri belirlenir.
(M: atalet momentleri ile orantl olarak, N: alanlar ile orantl olarak, T sadece
gvde tarafndan karlanr)
DBYBHY-2007ye gre EREVE sistemlerde;
Ke kaynakla yaplan ekler, kolon-kiri birleim yerinden en az net kat
yksekliinin 1/3 kadar uzakta olacak ayrca, ek yerinin kolon-kiri birleim
yerinden uzakl 1.20 m den de az olmayacaktr.
Aln levhasnn (gerekiyorsa) eilmeye gre tasarm / tahkiki yaplr.
Balk ve gvdeyi enine levhaya balayan ke kaynak dikileri iin normal
gerilmeye ve/veya kayma gerilmesine gre tasarm / tahkik yaplr.
Alt ve st kolon balklarnn akmamas durumunda alt kolon gvdesine takviye
levhalar konur ve ilgili kse kaynak dikisleri tahkik edilir.
7
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 13
Asagdaki sekilde zellikleri
verilen merkezi basn
kuvvetine maruz bulonlu
kolon-kolon eki iin gerekli
tahkikleri yapnz.
(Kolon u enkesitleri tam
temas olacak sekilde
islenmis ve tam temas
saglanmstr)
AHAP VE ELK YAPILAR -II 14
8
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 15
AHAP VE ELK YAPILAR -II 16
Kolon u enkesitleri tam temas olacak sekilde islendigi iin temas eki yaplacak ve
bulonlarn tahkikinde kolon yknn yars (P/2 =80 t ) esas alnacaktr.
9
BA. MH. MM. FAK. NAAT MH. BL. 2. hafta
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER
AHAP VE ELK YAPILAR -II 17