S

A
Y
II
EYL L 2 0 1 4
M
E
C
H
A
N
I
C

D
E
R
G

w
w
w
.
m
e
c
h
a
n
i
c
.
c
o
m
.
t
r
E
y
l

l

2
0
1
4

S
a
y

:

9
KURUMLARDA
HP/HR-VRF KULLANIMI
MMAR ANTON GAUDNN EHR
BARCELONA
HER SPOR HEM HOB
OKULUK
PRESTJE MZA
SARVEN
LNGROLU
SFONK SSTEM
NEDEN TERCH EDLMEL
3
Bayaz
b
a

y
a
z

Merhabalar;
Genel Yayn Ynetmeni
Makina Mhendisi
7
Eyllde Mecidiyekyde bir rezidans inaatnda meydana gelen asansr kazasnda
hayatn kaybeden 10 iimize Tanrdan rahmet, yaknlarna ve alma
arkadalarna ba sal diliyoruz. alma ve Sosyal Bakanlk verilerine gre
Trkiyede her gn ortalama 172 i kazas meydana geliyor. Bu kazalar her gn ortalama
4 iinin hayatna mal olurken, 6 ii ise srekli i gremez hale geliyor. alma
hayatndaki bu olumsuz tablo, Trkiyenin Avrupada i kazalar ve ii lmlerinde 1.
sradaki yerini korumasna da neden oluyor.
Bu olumsuz tabloya ramen Trkiyede i sal ve gvenlii bilincinin hala yeterli
seviyeye gelmediini gryoruz. Bu bilincin artmasna ynelik, Mechanic dergisinde eitli
makalelere yer veriyoruz. Bu saymzda asansr kazas ile gndemde ilk sraya oturan
inaat sektrndeki i kazalarna deindik.
Mechanic dergisinde en ok geri dn aldmz okuyucularmzn merakla takip ettii
sektre yn verenlerde, kurulduu gnden beri teknolojik gelimeleri Trkiyeye tayarak
birok ilke imza atm ilingirolu Mhendislik Mavirlik firma sahibi , Mak.Yk.Mh.
Sarven ilingirolu ile gemiten gnmze bir yolculua ktk.
Gnmzde yksek enerji verimli ve dk emisyonlu binalar ina etmenin nemi
giderek artarken nasl tasarlanabileceine dair fikirleri IES virtual enviroment ile enerji
modellemesi yaklam isimli makalemizde bulabilirsiniz.
Mechanic Dergisi Eyll saymzda bir yandan sektr ve yeni rn haberlerine gz
atarken scak ve sektr haberlerinden bunalmaya baladnz anda mimar Antoni
Gaudinin ehri Barcelonaya yolculua kabilir, hedefe odaklanma, koordinasyon ve uzun
sreli konsantrasyonunuzu gelitirmek iin okuluk tyolar alabilir, ocuklarnz ekran
bamls olmaktan nasl kurtarabileceinize dair bilgilenebilir, sonbaharn ilk aynn tadn
karmanz salayacak hayata dair sayfalarmzda konser, sinema, kitap etkinliklerine gz
atabilir, elenceli zeka sorular ile tebessm edebilirsiniz.
Sizin iin hazrladmz yeni saymz keyifle okumanz diliyor, dergimizde emei
geen herkese ve tm okurlarmza teekkr ediyor, bir daha ki saymzda tekrar
grmeyi diliyoruz.
20
i

i
n
d
e
k
i
l
e
r
4
06 Esertepe Rekreasyon Alan
projesinde Etne tercih edildi
08 Mall of stanbul stma soutma
ihtiyacn Form rnleri ile salyor
10 Yangndan korunma partneriniz
Viking imdi Trkiyede
12 Wilo enerji verimlilii salayan
pompalar ile en iyi AVMlerin zm
orta oldu
MECHANIC
Yl: 1 Say: 9
DEKOMEDYA A. ADINA
mtiyaz Sahibi
EVREN DEMRC
Sorumlu Yaz leri Mdr
Genel Yayn Ynetmeni
EVREN DEMRC
Teknik Danmanlar
CEVAT TANRIVER, ZHT FERAH
Yayn Danman
EMNE BANKOLU
Yeil Bina Danman
CEML YAMAN
Leed Faculty, Breeam Assesor
Genel Koordinatr
ZGR PARLAK
Yayn Koordinatr
ASUMAN DEMRC
Yayn ve Web Editr
HAKAN ARSLAN
hakan@dekomedya.com
Grsel Ynetmen
ZG URAL
Reklam Mdr
SELUK BENL
selcuk@dekomedya.com
Mteri likileri
REM KALENDER
irem@dekomedya.com
Katkda Bulunanlar
SELCEN PARLAK, GENCAY
TATLIDAMAK, EVREN UYGUR,
ONUR AHN, EMRE ZMEN,
SMMM HASAN KARAGZ, AV.MURAT
BLR, SERDAR AYDIN, ZLEM
YASMUT
Ynetim Yeri
Deko Medya A..
Vinezade Mah. Prof. Dr. Alaattin
Yavaa Sokak Efe Apt. No:6 D:4
Akaretler 34353 Beikta/STANBUL
Tel: (0212) 236 53 30
Faks:(0212) 236 53 31
www.mechanic.com.tr
info@mechanic.com.tr
Yayn Tr
Yaygn Sreli
Bask - Cilt
Dnya Yaynclk A..
Globus Dnya Basnevi
100.yl mh. 34204 Baclar / stanbul
0212 440 24 24
Datm
Dnya Sper Datm A.
Globus Dnya Basnevi
100.yl mh. 34204 Baclar / stanbul
0212 440 24 24
Mechanic Dergisi aylk olarak yaymlanan bedelsiz sreli bir
yayn organdr. Mechanic Dergisi, basn-meslek ilkelerine
uymaya sz vermitir. Dergide yer alan yaz ve fotoraflar
kaynak gsterilerek kullanlabilir.
8
16 Trkiyenin en nemli projeleri
enerji tasarrufu ve konfor iin
Danfoss rnlerini tercih ediyor
18 Gvenli yaplar iin Roda duman,
tahliye ve havalandrma sistemleri
20 Mechanic projelerde enerji
verimlilii kilit nem tar
24 iklimlendirme kaynakl sesten
bunalanlar rahatlyor
26 Termoteknik kampanyalar 3 Ekime
kadar devam edecek
28 Dnya akll ehirler zirvesine sayl
gnler kald
30 Ylmaz Soutmadan Aspen Pompa
yeni hi flow serisi ve silent+ serisi
32 LG teknolojideki bilgi birikimini
ticari tip klimaya aktaryor
34 Airfel gvenli bir konfor iin
kombileri ka hazrlyor
36 Buderus Logano plus GB402 yer
tipi youmal kazan, daha az
yaktla konfor sunuyor
38 Basnl hava tayan boru
5
30
80
82
84
hatlarnda hava kaybnn
nlenmesi
44 Darhandan Sikla ile
elektromekanik tesisatn
asklanmasnda hzl, verimli,
ekonomik zmler
48 Sifonik sistem tercih edilmesinin
nedenleri
54 Kurumlarda HP/HR VRF kullanm
56 Tesisatlarda akustik nlemler
62 Direkt genlemeli klima
santrallerinde soutma evrimi
simlasyonu ve parametrelerin
analizi
74 IES Virtual Enviroment ile enerji
modellemesi yaklam
78 naat sektrnde i kazalar
79 Hayata dair
80 Mimar Antoni Gaudinin ehri
Barcelona
82 Hem spor hem hobi
84 Ekran bamls ocuklara ynelik
zmler
87 Elenceli zeka
28 R
E
K
L
A
M

D

R
E
K
L
A
M

D
I
Z
I
N
I
88 AIRONN
13 AIRPLUS
37 ALZE
41 ALTERM
67 ARI YANGIN
49 ATLAS
A.K. BUDERUS
75 CVA
39 DAF ENERJ
61 DAKN
51 DARHAN
23 DEKO GROUP
35 DEVNM MAKNA
2 DUYAR
27 EBITT
17 FETA
19 FRAENKISCHE
63 GET
57 GIACOMINI - UNIVAL
31 INVENT-TR
55 IIK ENDSTRYEL-FRESE
77 KLMLENDRME KONFERANSI
11 JOHNSON CONTROLS
29 MTSUBSH ELECTRC
69 KONTROLMATK
25 LOWARA
33 MAS-DAF
43 ONEFLEX-DAS YALITIM
71 PREIS - AYDIN GROUP
73 PROKONTROL
65 REHAU
.K. - 1 RES
53 SONDEX - TANPERA
9 TA HYDRONICS
59 TEKNOGEN
15 TERMOTRANS
7 AY MHENDSLK
A.K.. NTES
45 VENTAS
47 VCTAULC
Haberler
6
PROJEDE kapsamnda, ETNA nn
8 adet 2SM EPH, 2KO-FK ve T3 KI-
FK serisi frekans kontroll hidrofor
guruplar ve 3 adet NFPA20 normuna
haiz yangn pompas tesis edilmitir.
Projede kullanlan ETNA T-KI serisi
frekans kontroll, komple paslanmaz
elik hidrofor sistemleri ile; basnl su
temininde talep edilen miktarda suyun
istenilen basnta salanmas garanti
edilmi olup, bylelikle kullanclara
kesintisiz bir konfor sunulmutur. Yeni
nesil IE2 motorlu frekans kontroll
ETNA T-KI serisi hidrofor sistemlerinin
kullanm ile, klasik hidrofor sistemlerine
oranla iletim giderleri minimize
edilmitir.
ETNA T-KI serisi frekans kontroll
hidrofor sistemlerin de kullanlan
pompalarda; pompa giri-k gvdeleri,
pompa gvdesi, fan, difzr AISI304
kalite paslanmaz elik malzemeden
olup, szdrmazlk ise mekanik kee
(karbon-seramik) ile salanmaktadr.
ETNA T-KI serisi hidrofor
sistemlerinde; tayc kaide zerinde
komple paslanmaz elik kollektr
guruplar(opsiyonel), e yalandrma
zellikli frekans kontroll panolar
kullanlmaktadr.
Keiren-Esertepe ile Etlik arasnda vadi eklindeki 183 bin m2 lik alana sahip Esertepe
Rekreasyon alan projesinde ETNA rnleri tercih edildi. Sz konusu rekreasyon alan;
yama asansrleri, Trkiye temal peyzaj alan, tarihimizi yanstan giri kaplar, gleti,
dev fskiyeleri ile dikkat ekmektedir.
Ankara Bykehir Belediyesi
Esertepe Rekreasyon Alan projesinde
Etna tercih edildi
Haberler
8
YAKLAIK 154 bin metrekare
kiralanabilir alan ve toplam 350
maazas ile Mall of stanbul AVMnin
stma-soutma ihtiyac, toplam
soutma kapasitesi 5.234 kW olan 30
adet LENNOX marka su soutmal paket
klima ve toplam soutma kapasitesi
40.930 kW olan 10 adet DECSA Kapal
Tip Aksiyel Fanl Soutma Kulesi
(REF-A-367) ile salanyor.
Istma ve soutmada AVMler
iin verimli ve ergonomik
mimari zm
AVMler gibi byk yaplarda merkezi
iklimlendirme sistemi seilirken
enerjinin en etkin ve verimli kullanld
sistemlerin seilmesi gerekiyor. Lennox
paket klimalar ise tek bir cihazla
taze hava ihtiyac ve otomasyonu
karlayarak, stma-soutma-nem alma
yapabilir. Kolay kullanm ve bakm imkan
sunan Lennox paket klimalar direkt
genlemeli alma ile ortam havasnn
stlp soutulmas sayesinde yksek
verimle alr.
Projede kondenseri su soutmal
paket klimalar kullanlyor. Bu sayede
su soutmal sistemin avantajlar
kullanlarak yksek verimler
salanabiliyor. Ayn zamanda su
soutmal paket klimalar bina ierisine
kapal alanlara da yerletirilebildii iin
bina dnda oluabilecek grnt kirlilii
de engellenmi oluyor. Projede kullanlan
LENNOX paket klimalar s geri kazanml
cihazlardan oluuyor. Bu sayede dar
atlan stlm ya da soutulmu
havadan nemli oranda enerji tasarrufu
salanyor. Paket klimalarn fleme ve
emi fanlar frekans kontroll olarak
seildiinden ksmi yklerdeki enerji
tketimleri de azaltlabiliyor.
AVM ierisinde bulunacak insan
saysnn fazla olmas nedeniyle ihtiya
duyulan taze hava oran da olduka
yksek. Ancak paket klimalarda kullanlan
hava kalite sensr sayesinde taze
hava oran, ierideki insan saysna
gre otomatik olarak ayarlanabiliyor, bu
sayede gereksiz taze hava alnmasnn
nne geilmi olup nemli oranda enerji
tasarrufu salanyor.
DECSA kapal tip soutma kulesi
modellerinde iletme annda yksek
enerji tasarrufu salayabilen kuru
soutma ( free-cooling ) teknolojisi
bulunuyor.
Form irketler Grubu gerekletirdii
bu proje ile Avrupann en byk kapal
elence parkna ve Trkiyenin nde
gelen markalarna ev sahiplii yapan
Mall of Istanbulu da referanslarna
ekledi.
Trkiyenin en byk yerli AVM yatrmcs Torunlar GYO tarafndan 1.3 milyar TLlik
yatrmla hayata geirilen Mall of stanbul, iklimlendirme ihtiyacn Form irketler
Grubunun enerji verimlilii yksek ve evreci cihazlar ile salyor.
Mall of stanbul stma-soutma
ihtiyacn FORM rnleri ile salyor
Haberler
10
STANBUL Tantm toplants ve
seminerin alnda konuan Blge
Mdrl grevini stlenen Numan
ahin ekibi ve hizmetleri hakknda
bilgiler verdi. Numan ahin, gemiten
bu gne 30 yllk srete Viking sprinkler
sistemlerinin lkemizde nasl tantldn,
NFPA kurallarnn yerlemesi iin
yaptklar almalar, Tyak Derneinin
ynetmeliklerin kmas iin verdii
abalar anlatt. Bu abalarda emei
olanlara teekkr etti.
Viking Avrupa, Orta Dou ve Afrika
Ynetim Mdr Nick Groos, Trkiye
gibi bymekte olan nemli bir blgede
bir ube mdrl amak Vikingin
daha byk bir kapsama alanna sahip
olmasna yardmc olmakta ve firmay
gelecekteki byme ve baars iin
en iyi ekilde konumlandrmaktadr
diyerek konumasn srdrd. Viking
rn ynetimi bakan yardmcs Martin
Workman NFPA Standart Kurallar konulu
konumasn yapt.
Kpkl Yangn Sndrme Sistemi
rnleri hakkndaki semineri rn
mdr Simon Barrat, Sulu Yangn
Sndrme Sistemi rnleri konulu
konumay Jose Antonio, Erico Sismik
Deprem Asklar konulu bilgileri Jose Luis
Gonzales ve Oliver Braquet verdi.
Seminer sonrasnda katlmclar mzik
ziyafeti eliinde kokteyl ile arland.
Be kiilik ekip ve yerel bir depoyla yola kan Viking, Trkiyede ve Trki blgelerde
mterilerine dorudan ekilde daha iyi hizmet vermeyi amalyor. Viking, stanbul
Trkiyede 2014 yl Mart sonunda yeni bir ube at. Kozyatanda merkez ofisi ve
ekerpnarnda deposu mevcut. Stoklarn tamamlayan firma, sektre hazr olduunu
Ankara ve stanbulda verdii Seminerler ile gerekletirdi.
Yangndan korunma partneriniz
Viking imdi Trkiyede
Haberler
12
POMPA sistemleri sektrnde
dnya apnda yeni standartlar ve
aklc zmler gelitirme vizyonu
ile faaliyetlerini srdren Wilo, geni
rn yelpazesiyle birlikte mterilerine
sunduu kaliteli hizmetle de sektrne
nclk ediyor. Wilonun gelitirdii
yksek enerji verimlilii salayan pompa
ve pompa sistemleri dnya apndaki
projelerde profesyonel zm orta
olarak tercih ediliyor.
Wilonun Stratos rn grubu, A enerji
snf pompa sistemleri olarak alannda
fark yaratyor. Dnyann en verimli
sirklasyon pompas olan Wilo-Stratos
Pico, enerji snfnn tesine geerek,
klasik kontrolsz pompalara oranla yzde
90a varan oranlarda enerji tasarrufu
Pompa sistemleri sektrnn lider kuruluu Wilo, yksek verimli ve srdrlebilir
rnleriyle dev projelerde profesyonel zm orta olarak yerini alyor. Zorlu Center
AVMden Akasya Acbadem AVMye, Trump Towerstan Marmara Park AVM ve Terra City
AVMye kadar nde gelen alveri merkezleri Wilonun gelitirdii yksek oranda enerji
verimlii salayan pompa sistemlerini tercih ediyor.
Wilo enerji verimlilii salayan
pompalar ile en iyi AVMlerin
zm orta oldu
Haberler
14
salyor. Wilonun sektre sunduu son
rnler arasnda bulunan Helix Excel
ve Stratos Giga da en st dzeyde
enerji verimlilii salyor. Helix Excel,
enerji verimlilii konusunda 2017de
yrrle girmesi beklenen yasal
gereklilikleri karlamann da tesine
gemi durumda.
Profesyonel zmlerini nemli
AVM projelerinde de hayata geiren
Wilo, Zorlu Center AVM, Akasya
Acbadem AVM, Trump Towers,
Marmara Park AVM ve Terra City AVM
gibi dev projelerde de suya yn veriyor.
Wilo pompa sistemleri Zorlu
Centera deer katyor
Sunduu yaam alanlar ve farkl
seeneklerle stanbulun zel yerleim
merkezlerinden biri olan Zorlu Center,
Wilo rnlerinin tercih edildii nemli
projelerden biri. Zorlu Center AVMnin
stma-soutma hattnda Wilo IL
pompalar, ayrca kullanma suyu
hidroforunda Helix V pompalar
kullanld. Wilo pompa sistemleri,
hidrolik verimlilik ve bakm kolayl
bata olmak zere kullanclara
salad pek ok avantajla Zorlu
Centera deer katmaya devam ediyor.
Akasya Acbademde
su sirklasyonu Wilo
gvencesinde
stanbulda Anadolu Yakasnda
ykselen Akasya Acbadem AVMde
su sirklasyonu, Wilonun pompa
sistemlerine emanet edildi. Acbadem
Akasya projesinde yer alan Wilo
hidrofor ve sirklasyon pompalar, bina
otomasyonu ile kumanda edilebiliyor.
Stratos pompalar, bina otomasyonu
ile pompaya entegre olabilen modller
sayesinde iletiim kuruyor. Wilo-
Stratos pompalar ayrca uygun enerji
tasarruflu alma modlarndan birini
seme imkn salyor.
Wilo, Trump Towersta akll
basn ykseltme sistemleri
ile fark yaratyor
Wilo pek ok uygulamasnda
olduu gibi akll basn ykseltme
sistemleri ile de fark yaratyor. Trump
Towers projesinde uygulanan akll
basn ykseltme sistemleri, su
teminini 39 kat boyunca en yksek
teknoloji standardyla salyor.
Projede sirklasyon ve hidroforlarda
kullanlan frekans konvertrl
kontrol panolaryla enerji tasarrufu
salanyor. Sirklasyon ve hidrofor
pompalarnn gn ierisinde deiken
kapasite ihtiyalarn en verimli ekilde
salayabilmesi iin projede frekans
konvertrl kontrol panolarna yer
verildi.
Wilo, Marmara Park AVMde
enerji tasarruflu, ekonomik
zmler sunuyor
Dinamizmi ve sosyal ynyle
Beylikdz/Esenyurt blgesine yeni
bir boyut kazandran Marmara
Park Alveri Merkezinde de Wilo
pompalar kullanlyor. Wilo sirklasyon
pompalarndan IL pompa verimlilii
ve ilevsellii nedeniyle Marmara
Park yetkilileri tarafndan tercih
edildi. Wilo pompalar gelimi
zellikleri sayesinde enerji tasarrufu
salyor, yatrm ve iletme maliyetleri
asndan ekonomik zmler sunuyor.
Antalya Terra City AVM,
srdrlebilir tasarruf iin
Wiloyu tercih etti
Antalyann ticari ve sosyal yaamna
deer katan Terra City Alveri
Merkezi, enerji israfn engellemek
ve yeil ilkelere uygun olarak faaliyet
gstermek iin en nemli katklardan
birini Wilodan ald. Terra City, bu
evreci yaklamda ve tasarrufta
srdrlebilirlii yakalayabilmek iin
stma soutma sistemlerinde ve
dier su tahliye sistemlerinde Wilo
pompa ve pompa sistemlerini tercih
etti.
rnleri, zmleri ve hizmetleriyle
mterilerinin yaamlarn ve i
hayatlarn kolaylatrmay amalayan
Wilo, dev projelerin zm orta
olmaya devam edecek.
Haberler
16
SON yllarda bata inaat sektr
olmak zere tm sektrlerde enerji
tasarrufu ve konfor gndemin birinci
srasnda yer alyor. Enerjinin pahal
olduu gnmzde tketiciler de daha
az enerji tketen ve daha konforlu
evlerde yaamak istiyorlar. zellikle
yeni ve nitelikli konut projelerinde,
tketicilerin bu talebini belirleyen en
nemli etken iklimlendirme kontrol
ve otomasyon. Bata Termostatik
Radyatr Vanas ve Hidronik Balans ve
Kontrol Vanalar olmak zere, Danfoss
rettii yksek teknolojili otomasyon
ve kontrol rnleri ile tketicilerin
yaam konforunu ykseltiyor ve ayn
zamanda da enerji tasarrufu salyor.
Son bir iki ay ierisinde Danfoss
rnlerini tercih ederek, enerji
verimlilii ve konfor salamada, bir
adm ne geen projelerden bazlar:
Sinpa Altn Oran (Ankara)-
Danfoss Demeden Istma
Sistemleri
MSB Lojman Renovasyon
Projeleri Danfoss Termostatik
Radyatr Vanalar
Kamir Gl Evleri (Ankara) -
Danfoss Daire stasyonu
Halk Bankas Bankaclk ss
(Gebze) Danfoss Self Acting
Vanalar
Alanya Sea Side Residence
(Antalya) - DEVI Istma Kablosu
zmleri
Tema stanbul (stanbul)
Danfoss Hidronik Balans ve Kontrol
Vanalar
Sheraton Hotel (Samsun)
Danfoss Frekans Konvertrleri
Bankas (stanbul) - Danfoss
Frekans Konvertrleri
81 Yllk Mhendislik Birikimi ve Yksek Teknolojiye Sahip rnleri ile tm Dnyada
birok yap projesinin ve endstriyel tesisin enerji tasarrufu ve konfor ile tanmasn
salayan Danfoss, Trkiyede de nemli projelere, fark yaratan zmler sunmaya devam
ediyor.
Trkiyenin en nemli projeleri
Enerji Tasarrufu ve Konfor iin
Danfoss rnlerini tercih ediyor
Haberler
18
YANGINLARDA, dumann yaylmasn
nlemek ve binalarn dumandan en
hzl ekilde arndrlmasn salamak
iin gelitirilen RODA duman tahliye
kapaklar, projelere uygun rn
seenekleriyle yaplarnz gvenli
mekanlara dntryor. RODA duman
tahliye ve havalandrma sistemleri;
fiziksel dayankllk, s ve ses yaltm,
rzgar, kar yk ve yksek yangn
dayanm zelliklerine sahip rnlerdir. Bu
zellikleri ile mimarlarn, mhendislerin,
mteahhitlerin ve dier tm mterilerin
yksek standartlarn karlar. Cam,
polikarbonat, alminyum ve izoleli
alminyum malzemelerden retilen
RODA duman tahliye sistemleri, DIN EN
12101-2 ve VdS 2159 standartlarna
uygundur.
RODA duman tahliye
sistemlerine uygulanan testler;
3000 Pa kadar rzgar dayanm
1500 N / m2 kar yk dayanm ( VdS
standartlarna gre 500 N / m2dir)
-15 C kadar dk scaklk dayanm
Ses yaltm
300 C kadar s dayanm
10.000 kez ama-kapama
Aerodinamik etkin alan
Paslanma ve ypranma dayanm
RODA duman tahliye
sistemlerinin avantajlar;
Monte edilen hareketli ve sabit
en kk detaya kadar hassas
mhendislik unsurlarndan
olutuundan, sistem her zaman
gvenle kullanlr.
Kurulumu hzl, kolay ve ucuzdur. Mil
menteeleri bakm gerektirmez.
nite kaidelerinin tm bileenleri
AIMgSi5 alminyum profilden
retilmi olup, korozyona dayankl ve
yksek mukavemet salar.
Aerodinamik yapya sahip kanallar
sayesinde etkili bir drenaj salar.
Profesyonel contalama sistemi
minimum s kayb ve maksimum ses
yaltm salar.
Kullanm amacna gre farkl
tipler(elektrikli veya pnmatik) ve
opsiyonel sensrler mevcuttur.
(yamur, rzgar, duman sensrleri vs.)
RODA duman tahliye ve havalandrma
sistemleri, endstriyel tesisler, ticari
binalar, turizm tesisleri, kltr merkezleri
ve laboratuarlar iin yangnlara kar
mimari adan estetik ve gvenli
zmler sunuyor.
Duman tahliye ve doal havalandrma sistemleri konusunda kaliteli ve estetik rnleriyle
tannan Alman RODA markas, FORM tecrbesi ve gvencesi ile bir araya gelerek
dumanla mcadelede profesyonel zmler sunuyor.
Gvenli yaplar iin RODA duman
tahliye ve havalandrma sistemleri
Sylei
20
Bu saymzda kurulduu gnden beri teknolojik gelimeleri Trkiyeye
tayarak birok ilke imza atm olan ilingirolu Mihendislik Mavirlik rma
sahibi Sarven ilingirolu ile gemiten gnmze bir yolculua kk.
Keyie okumanz dileriz.
Ksaca kendinizi tantr msnz?
1 Eyll 1963 ylnda stanbul ilide doup bydm.
1980 ylnda Getronagan Lisesini, 1984de .T.. Makina
Fakltesini bitirdim. .T.. de Master yaptm, 1987de
enerji blmnden mezun oldum. Yksek lisans dneminde
Honeywelde 1 yl boyunca part-time altm. 1986 ylnda
da s pompalar zerine tezimi hazrlamak iin ngilterede
York Internationalda 2 ay staj yaptm. Tdeki deerli
hocamn deyimiyle mevsimlik stma tesir katsays COP
zerine tezimi bitirdim, ilk defa matematik model zerinde
altk. Programladk. Teoride yaptmz pratie tamak
istedik, okulumuzun bir krei vardI, orda uygulamak istedik,
sonra eitli idari nedenler ile izin alamadk.
Ben babam sayesinde hep bu sektrn iinde oldum.
Kevork ilingirolu sektre ok deerli hizmetler vermi,
rnek olmu, saygn bir kiidir, salkl mrler diliyorum.
inde ofisimiz bulunan bu konut eskiden evimizdi, giri
katndaki babama ait arivi koruyoruz. imdi bu konut
irketimizin merkezidir. Bilgili, ekirdek kadro ile proje
iziyoruz.
Projecilik gnmzde tam deerini
bulabildi mi?
Projecilik gnmzde tam deerini bulam deil.
Tecrbenize deer verilmeli, adil olmayan tercihler ortaya
kmamal. Biz fikir satyoruz, bilgimiz ile deneyimlerimizi
birletiriyor en verimli ve gelecee faydal zmler
retmeye alyoruz. Bir tesisi projelendirirken enerji
verimliliini ve evreyi dnerek hareket ediyoruz. Mal
sahibinin istekleri dorultusunda ksa vadeli zmler
retmeyi doru bulmuyoruz, mal sahibi ayn zamanda
iletmeciyse sorun yaamyoruz, deilse mcadele
etmeniz gerekiyor. Bir projecinin proje bitene kadar
sorumluluu devam eder. Uygulama aamasnda projeci
ie dahil olmam ise sorumluluu da kalmaz. in iinde
deilsek iskan aamasnda mufakatname veririz. Proje
kontrollmz varsa sorumluluu stleniriz.
Binalarda malzeme ve sistem seimini
nasl yapyorsunuz?
Doru sistem ile yola kmalsnz, hem yatrm hem iletme
olarak. Biz sistem seimini detayl ve karlatrmal bir
raporlama ile sunuyoruz. Tesisin fizibilitesini karyoruz.
Suyu da doru kullanmaya zen gsteriyoruz.
Doru malzeme ile enerji verimlilii ayr tutulamaz,
doru malzeme mr demektir. Binann mr kadar ki
srede malzeme srekli deiim gerektiriyorsa bu seim
kriteri yanltr. Ben binalarda sistem seim kriterleri
konulu Teskon da eitim verdim, bu yl da devam edecek,
eitim iin talebin ok olduunu da gryorum.
Projeciler artnameleri neden dikkate almaldr?
Her rnn ayr ayr artnameleri olmaldr. lke
artnamesini de getirmek lazm. Projeci artnameleri
dikkate almaldr. artname ayamzn eksik
olduunu ifade etmeliyim. Bu eksikliin giderilmesinde
Mechanic projelerde
enerji verimlilii kilit
nem tar
Sarven ilingirolu
ilingirolu Mhendislik
Mavirlik
Makina Yksek Mh. (.T..)
21
Sylei
22
derneklerimize ok i dyor.
Derneklerde tabandaki
genlerden yararlanarak alt
komisyonlarn almasn
salayarak bu eksikliin
giderilebileceini dnyorum.
Mesleki bir hayaliniz varsa
paylar msnz?
Meslek sigortalarnn bizim
mesleimizde de balamas
ve gereklilik haline gelmesini
istiyorum. Kendinizi mesleki
olarak sigortalamalsnz, rnein
yeni alm bir bro yllk elli
bin liraya sigortanabiliyorsa,
tecrbesi ve yapt iler
kantlanm bir bronun sigortas
otuz bin liraya olabilir. Bu
durumda risk analizi yaplr
ve yeni brolar da fiyatlarna
bu rakamlar yanstmak
zorunda kalarak daha adil bir
fiyatlandrma ortam ortaya
kar.
Bize bir projenizi anlatr
msnz?
Size Tarsus AVM projemizden
bahsetmek isterim. evreci bir
yaklam ile gerekletirilmitir.
Mersinde Tarsusda yer alan
Tarsu Alveri Merkezinde doal
havalandrma sistemi ilk kez
kullanld. 24bin m2 alan zerine
kurulu AVM de geri dntrlebilir malzeme ve aktif &pasif
enerji tasarruf teknikleri ile elektrik enerjisinde tasarruf
salanyor. Projenin temas olan su konsepti erevesinde,
ok ince partikll su pskrtme sistemi 1000 m2yi bulan
teraslarda kullanlyor.
Alveri merkezi ierisindeki CO2 sensrleri vastas
ile ierideki ihtiyaca gre havalandrma salanyor,
bylelikle geceleri doal havalandrma ile tam soutma
yaplrken gn iindeki soutma ihtiyac ortadan kalkyor.
Doal havalandrma sistemi ile yllk 60 bin Euro tasarruf
yaplabilecei hesaplanyor. Biriktirilen gri su ile bina
ihtiyacnn %99u karlanp, binann yllk su ihtiyac 23bin
m3ten 11bin m3e inmesi bekleniyor.
Havuzlarda kullanlan filtrasyon ve sirklasyon sistemleri
sayesinde havuzlarda su kayb gnlk sadece %1 kadar
olacak, bu da havuzlardaki suyun 7 gnde bir yerine 100
gnde bir yenilenmesi anlamna geliyor.
Ortak alanlardaki aydnlatma sistemlerinin otomasyonu
sayesinde elektrik tasarrufu yaz aylarnda %30lara kabilir.
Breeam
gereklilikleri erevesinde,
susuz pisuar yaplandrmas sayesinde
senelik yaklak 1400 m3 su tasarrufu
hedefleniyor.
Tarsus AVM projemizde planlar ve
inaat detaylar temel alnarak Tarsus
Alveri Merkezinin simulasyon modeli
oluturduk.
Doal havalandrma sisteminin
performansnn deerlendirilmesi
iin hazrlanan model, <VE>, Virtual
Environment Versiyon 6.0 adl program
kullanlarak hazrlanmtr.
Doal havalandrma stratejisi
dier sistemler tasarlanrken de
gz nnde bulundurulmaldr. Bina
tasarm yaplrken doal havalandrma
hesaba katlmaldr. Dikkat edilmesi
gereken faktrler; akustik evre,
duman kontrol, salk ve gvenlik
olarak ele alabiliriz. Bir sisteme doal
havalandrma uygulanacaksa, sistemin
belirli bir aralkta olmak artyla, dzeyi
kontrol edilebilir bir havalandrmaya
imkan vermesi gerekir.
Doal havalandrmann soutma potansiyeli hakim
mevsim artlarna ve bina iindeki insanlarn termal konfor
koul beklentisine bal olarak deiir. Yaz aylarnda en
scak zamanlarda i hava scakl 25 dereceyi aabilir.
Fakat iyi dizayn edilmi bir binada, gelitirilmi hava
hareketi ve soutucu ortalama radyant scaklklar yardm
ile bu durum tolere edilebilir dzeye gelir. Baz nlemler
alnabilir.
leriki sayfalarda yer alan makalemizde bu bahsettiimiz
konulara detayl yer veriyoruz.
Doal havalandrmal binalarda, normal havalandrma
yaplan binalara nazaran daha deiken hava scakl
elde edilir. Fakat bu durum, daha az konfor elde edildii
anlamna da gelmiyor. Soutma faydasn artrmak iin
gece havalandrmas yaplabilir.
Belirgin d ses kaynaklarnn varl doal
havalandrmann uygulanmasn en ok zorlatran
faktrdr. Bu sorunun yantlarn yine makalemizde
bulabilirsiniz.
23
Haberler
24
Y ve rahat bir uyku iin sessiz ve huzurlu bir ortama ihtiya var.
Grlt, konutlarda, okullarda, i yerlerinde ksaca yaamn olduu her
yerde asla istenmeyen bir olgu olarak karmza kyor. Gnmzde
grlt kirliliinin etkiledii tek eyin trmalanan kulaklar deil, genel
salk ve mutluluk olduu grlyor.
Grlt seviyesini nleyebilecek inovatif rn says her geen gn
artyor. Sanayileme, plansz kentleme, hzl nfus art ve ekonomik
yetersizlikler gibi nedenlerle yaanan ses kirlilii psikolojik ve zihinsel
pek ok rahatszla davetiye karyor.
klimlendirilen yaplarda karlalan en byk problem, hava akyla
birlikte ortama tanan sestir. Tek bana, i ortamn iklimlendirilmi
olmas konfor artlarnn tam manas ile yerine getirildii anlamna
gelmez. Ses seviyesinin yksek olduu, grltl ortamlarda konfor
artlar yerine getirilmemi demektir. klimlendirilen ortamlara sesin
tanmamas iin alnabilecek en pratik tedbir, ses seviyesi dk
ekipmanlarla birlikte ses snmleyen rnlerin tercih edilmesidir.
Konutlarda ve i yerlerinde ses seviyesi dk rnlerin yannda ses
snmleyen yani sesi azaltan rnlerin kullanmyla grltnn nne
geilebileceine dikkat eken havalandrma sektrnn nc firmas
AFS Yurtii Sat ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Mdr Yardmcs
Bahadrhan Tari, Sessiz ve huzurlu bir ortamda yaamak en nemli
ihtiyalarmzdan birisidir. zellikle havalandrma kaynakl ses ve
grlt kolaylkla nlenebilir. Ses ve s izoleli alminyum flexible hava
kanal SONOAFS; ses seviyesini drr ve grlt problemini ortadan
kaldrr. nk SONOAFS ses ve s izoleli hava kanal havay tamakla
beraber havann tad ses ve grlty snmler, yok eder. eklinde
konuuyor.
Ses kirlilii yksek stres ve uyku bozukluu sebebi
Grlt olarak adlandrlan her trl sesin insan saln fizyolojik ve
psikolojik olarak etkileyeceine deinen Tari, sesin olumsuz sonularn
yle ifade ediyor: stenmeyen sesler sinir, saldrganlk, hipertansiyon,
yksek stres, kulak nlamas ya da uuldamas, uyku bozukluklar
gibi sorunlar beraberinde getiriyor. Bu gibi sorunlar yaamamak iin
nceden nlem alnmal.
Ktphane, hastane, otel, sinema, tiyatro ve okul gibi sessizliin ok
nemli olduu ortamlarda hava fleme ve datmnda ses seviyesini
konfor koullarna getirme zelliine sahip SONOAFSden sz eden
Tari, Hava hzndan oluan sesin ve cihaz sesinin ortama yaylmasn
nleyen SONOAFS, sahip olduu UL GREENGUARD sertifikas ile ses
seviyesini konfor artlarna getirmekle birlikte en iyi hava kalitesini
garanti eder. aklamasnda bulunuyor.
Sessizlik gnmzde altn deerinde bir nimet olarak grlyor. Modern yaamn
getirdii gnn telandan ve stresinden uzaklamak iin ihtiya haline gelen sessizliin
nemi her geen gn artyor.
klimlendirme kaynakl
sesten bunalanlar rahatlyor
Haberler
26
NGLZ i dnyasnn prestijli Kralie
dl-The Queens Award sahibi
Logic Kombiyi Trkiyeye sunan Termo
Teknikin, Haziran aynda balayan ve
yksek ilgiyle karlanan 3 kampanyas
3 Ekime kadar devam edecek.
Ramazan Sofranz Termo Teknikten,
+ 3 yl ek Garanti ve Turkcellden
400 TLlik konuma balklarn tayan
kampanyalar, katlmclarn tercihine ve
ihtiyacna ynelik avantajlar salyor. 3
Ekime kadar LOGIC 26/35 Yousmal
kombi satn alan ve kombisinin aln
yaptran her tketici kampanyalardan
yararlanabiliyor.
Kampanyalar
Termo Teknik Sofranza Gelsin:
Kampanya erevesinde Gral
Porselenden 41 para tam set porselen
yemek takm hediye ediliyor. Ramazan
boyunca Ramazan Sofranz Termo
Teknikten slogan ile sren kampanya,
bylelikle Ramazanda kampanyaya
katlma frsat bulamayanlarn
sofralarn da gzelletirmeye devam
edecek.
+3 yl Ek Garanti: Termo Teknik
+3 Yl Garanti kampanyasna dahil olan
tketiciler ek garanti seeneklerinden
faydalanyor. Kampanya sresince
LOGIC 26/35 kombi alan her tketici,
kombisinin al esnasnda Termo
Teknik servislerinden +3 yl ek
garanti hizmetini 99 TL zel fiyat
karlnda alabiliyor. stelik kampanya
kapsamnda cihaz aln takiben 24
ve 36. aylar ierisinde bir adet cretsiz
bakm da hediye ediliyor.
Turkcellden 400 TLlik konuma:
Termo Teknikin kullanclara sunduu bir
baka avantaj olan 400 TLlik konuma
kampanyas, katlmclarnn sevdikleriyle
diledikleri kadar iletiim kurmasn
salyor.
Kampanyalara bavuru
LOGIC kombinin stn kapasitesinden
ve kampanyalardan faydalanmak
isteyenlerin kombilerinin aln
takiben www.termoteknik.com web
sayfasndaki bavuru admlarn takip
ederek lemlerini tamamlamalar yeterli
oluyor.
Kampanyalar hakknda daha detayl
bilgi de bu sayfadan alnabiliyor.
Snfnn en yksek verimlilii
Termo Teknikin de bal bulunduu
Avrupann en byk s sistemleri
tedarikilerinden Ideal Stelrad Groupun
(ISG) bnyesinde faaliyet gsteren Ideal
Heating tarafndan ngilterede retilen
LOGIC 26/35 youmal kombi, snfnn
en yksek enerji verimliliine ve en
kk boyutlarna sahip kombileri olarak
biliniyor.
Yksek scak su kapasitesi
ngiltere ve Avrupa Birlii lkelerinde
ok tutulan, Trkiyede 2011 ylnda
piyasaya sunulan ve ksa zamanda
son kullancnn beenisini kazanan
LOGIC youmal kombi, mutfakta, iki
ayr banyoda ve stmada ayn anda
yeterli scak su salayabilen, yksek
performansl, tasarruflu, az yer kaplayan
yaps ile dikkat ekiyor.
Termo Teknikin LOGIC Youmal Kombi satn alan ve aln yaptran kullanclara
ynelik olarak Haziran aynda balatt, Ramazan Sofranz Termo Teknikten, + 3 yl
ek garanti ve Turkcellden 400 dakikalk konuma kampanyalar 3 Ekime kadar devam
edecek
kampanyalar
3 Ekime kadar devam edecek
Haberler
28 28
Levent Takn bu ziyaretlerde; blgesel
pazarlama stratejileri, rn konumlandrma ve
mterilere sunulacak fark yaratan hizmetlerle
ilgili olarak i ortaklar ile fikir paylamnda
bulunduklarn ve uygulanmas gereken aksiyon
planlarn belirlediklerini syledi.
ehir baznda yerel aksiyonlara daha fazla
arlk vereceklerini belirten Takn, szlerine
yle devam etti; Blgesel bazda mterilerimize
yeni ve fark yaratan hizmetler sunabilmek, onlara
rekabet avantaj yaratabilmek iin i ortaklarmz
ile birlikte planladmz yeni projeleri uygulamaya
koyacaz. Gelecek aylarda yapacamz
Blgesel Deerlendirme Toplantlar ile de
uygulamaya koyduumuz projelerin sonularn
deerlendireceiz. Global bir irket olmann
verdii bilgi birikimi ve gc yerel pazarlardaki
i ortaklarmz ve mterilerimiz ile paylaarak,
onlarn bu youn rekabet ortamnda bir adm ne
gemelerini salayacaz.
Istma, Soutma ve G Elektronii
alanlarnda faaliyet gsteren Danfoss Trkiye,
yaygn bayi a ve gl sat sonras hizmetler
alt yaps ile Trkiyenin her noktasnda,
mterilerinden gelen taleplere cevap
verebilmektedir.
Danfoss Trkiye Genel Mdr Levent Takn, beraberinde Danfoss Trkiye st Dzey
Yneticileri ile birlikte 1 ay gibi ksa bir srede 50 bayi ve 15 proje ofisini ziyaret etti.
Danfoss Trkiye st ynetimi tm
Trkiyede i ortaklarn ziyaret etti
WICS 2014, Trkiye ve Avrupa ba ta
olmak zere Kuzey Amerika, Kuzey Afrika
ve Orta Do udan sektrde nde gelen
liderlerin, yatrmclarn ve kamu kurum
ve kurulular ile zel sektr irketlerinin
st dzey ynetcilerinin yeni fikirleri,
frsatlar ve en son gelimeleri gr mek
iin biraraya gelecei st dzey bir
i zirvesidir. Getiimiz yl zirveye
25 farkl lkeden katlm olmutur.
Bu lkeler arasnda Almanya, Kuzey
Amerika, Fransa, in, Japonya, Malezya,
Hindistan, Danimarka, ngiltere, Birleik
Arap Emirlikleri, sve, Litvanya, Rusya,
Azerbaycan, Suudi Arabistan, Yunanistan,
Bulgaristan, Ukrayna, Avusturya, talya,
Hollanda, Cezayir, Msr, Katar ve
Kanada yer almaktadr. WICS 2014de
alannda nde gelen 100n zerinde
Trk ve Uluslararas uzmanlar sunumlar
yapacaklardr. 2 gn srecek olan bu st
dzey zirve sresince, interaktif panel
tart malar ve IT, ulam, ICT, telekom,
yenilenebilir enerji; Gne, jeotermal,
rzgar, atktan enerji ve ynetimi, altyap,
salk, turizm, M2M ve inaat alanlar
bata olmak zere farkl ve birbirine
paralel oturumlar gerekle tirilecektir.
Kongrenin Trke ve ngilizce
simltane tercmesi yaplacaktr.
WICS (World Intelligent Cities Summit and Exhibition- Dnya Akll ehirler Zirvesi ve
Sergisi) 10-11 Aralk tarihlerinde Conrad stanbul Otelde gerekleiyor.
Dnya akll ehirler zirvesine sayl gnler kald
Haberler
30
Hi flow serisi
1L ve 2L Kapasite olmak zere 2
modelden olumakta. Bu pompalar
tavan, kaset ve salon tipi klimalarn
drenaj suyunu atmak iin dizayn edildi,
bilindii gibi bu tip klimalar daha ok
iyerleri tercih etmekte ancak byk
alanlar iin klimay d yzeyden uzak
yerlere takmak sorun haline geliyordu,
nk biriken drenaj suyunu atmann
bir yolu bulunmazsa, klimay takmak
imkansz hale geliyordu. te Hi flow
serisi tam burada devreye giriyor ve sizi
bu dertten kurtaryor, stelik yenilenmi
Hi flow serisinde montaj ilemi bir klima
montaj ustasna gerek duymakszn
sadece birka dakika iinde yaplabiliyor.
Ayrca Hi Flow pompalar spermarket
sektrnde stlk ve reyon dolaplarndaki
defrost suyunun atlmasnda kullanlr.
Silent+ serisi
Klima drenaj pompalar bugn birok
yerde kullanlmakta. Bu pompalar
sayesinde artk klimalar ister yer
altnda ya da ister d yzeye
yakn olmayan ortamlarda
kullanlabilir. Klima d nitesi
ile i nitesi arasndaki
mesafe problem
olmaktan kt. Ancak bu
pompalar i nitelerde
kullanld iin
ister istemez
ses retmekte
ve bu sesler
kullanclar
zaman
zaman rahatsz etmektedir. zellikle
yksek konforlu otellerde mterilerin
sessiz bir ortamda uyumas iin
tasarlanmtr.
Aspen Pompa silent+ adn verdii
yeni pompa serisi ile bu problemi
amakta. Mini orange silent+ ve Mini
Aqua silent+ modelleri yalnzca 19dB(A)
ses retmekte, Mini Lime silent+ serisi
ise 21dB(A) ses retmekte. nsan
fsltsnn 30dB(A) olduunu dnrsek,
sonularn ne kadar inanlmaz olduunu
tahmin edebiliriz.
Bilindii gibi Aspen Pompa dnyann
en ufak klima drenaj pompasn
retmiti, silent serisi ile bu baarsn
bir adm daha iler gtrerek dnyann
en sessiz klima drenaj pompasn da
retmi oldu.
En geni rn yelpazesine sahip
Aspen Pompa her koula uygun
zmlemeleri ile drenaj suyunu problem
olmaktan karyor.
Bu yl Aspen Pompa yeni iki seri ile karmzda, aslnda bu seriler daha nce olan
modellerin teknik anlamda yenilenmi hali, dilerseniz bu iki yeni seriyi yakndan
tanyalm.
Ylmaz Soutmadan Aspen Pompa
yeni hi flow serisi ve silent+ serisi
rn
32 32
ENERJ verimliliine ynelik yatrmlarn
srdrmeye devam eden Bosch Is
Sistemlerinin ok haneli konutlar ve
ticari binalar iin gelitirdii yksek verim
ile enerji tasarrufu salayan Condens
5000 W kazanlar, yksek performansl,
dayankl ve verimli stma sistemleri
sunuyor.
Bosch Is Sistemleri tarafndan
gelitirilen Bosch Condens 5000 W
duvara monte edilebilen youmal
kazanlar, 65 ve 100 kW kapasiteli
seenekleriyle ileri teknoloji ve yksek
verimlilii bir arada sunuyor. ok haneli
konutlar ve ticari binalar iin gelitirilen
yksek performansl,
dayankl ve verimli
Condens 5000 W
kazanlar, %110a varan
verimi ile de dikkat
ekiyor.
Bosch, kolay
kurulum, yksek
emniyet, minimum
montaj alan gibi
avantajlar barndran
1600kW stma kapasitesine kadar
kaskad zmleri salyor. Sadece
gerektii kadar enerji retmeleri
nedeniyle anma riski ve bakm
maliyetlerini de
azaltan Bosch
Condens 5000 W
kazanlar, kompakt
boyutlar ve tm
paralara nden
ulaabilme zellii
sayesinde kolay
montaj ve bakm
frsat sunuyor. Yeni
kazanlar, gelimi
kumanda panelleri sayesinde esnek ve
ok stma devreli sistemler ve termal
gne sistemleriyle birlikte almaya
kolaylkla uyum salyor.
Boschtan geni alanlar verimli ve hesapl stmann yolu:
Condens 5000 W duvar tipi youmal kazanlar
LG Multi V IV, geleneksel tm HVAClara
meydan okurken yksek binalarn
soutma ve stlmasnda artc bir
operasyonel verimlilik salayarak VRF
modellerini ileriye tayor. Multi V rn
serisinin en son yesi olan bu model,
st dzey enerji verimlilii sayesinde
iletme maliyetlerinin drlmesine de
katk salyor. Multi V IV bir dizi gelimi,
patentli teknolojinin yan sra kullancnn
sistemi uzaktan grntleme ve kontrol
edebilmesine olanak veren akll kontrol
zelliine de sahip bulunuyor.
Enerji verimlilii, yksek
performans
4,85 ile dnyann en yksek EER
deerine sahip klima rn olan Multi
V IV, LGnin klima teknolojiler ine ynelik
youn Ar-Ge almalar sonucu ortaya
kt. Ksmi yk koullarnda
enerji kaybn asgari dzeye
ekebilen Multi V IV, entegre
enerji verimliliinde yzde
30 dzeyinde iyiletirme
salyor. Performans
katsays stmada yzde
6,7, soutmada ise yzde
5,4 orannda artrlan rnn
aktif soutucu kontrol,
dolamdaki soutucu miktarn devir
bana be adml artrarak verimlilikte
yzde 3lk ek kazanm salyor. Enerji
verimliliinin yan sra stn performansa
sahip Multi V IVn soutma
aralnn -5 dereceden -10 dereceye
geniletilmesiyle, bilgisayar sunucu
odalar gibi yl boyunca souk koullar
gerektiren ortamlar iin ideal bir zm
sunuyor. Ayrca, defrost fonksiyonundaki
srekli stma operasyonu defrost
zamanlarn azaltarak stma
kapasitesini souk k aylarnda
yzde 27ye varan oranlarda
artryor.
Akll telefondan kontrol
Multi V IV, daha rahat kullanm iin
gelimi fonksiyon ve zellikler
sunuyor. Akll telefonlar zerinden
grntleme ve kontrol fonksiyonu,
sisteme uzaktan mdahale edilmesini
mmkn hale getiriyor. Ayn zamanda
klimann sahip olduu 1.000 metre
borulama mesafesi, d niteler ile i
niteler arasnda izin verilen 110 metre
kot fark ile i niteler arasndaki kot
farknn 40 metreye kadar kabilmesi
birok zor projede uygulama ve kurulumu
ok daha kolay hale getiriyor.
LGnin son yllarda odakland gelimi klima zmlerinin son halkas olan deiken
soutucu ak (VRF) teknolojileri ierisinde, ilham verici felsefesinin en n sralarnda
MULTI V IVn geliimi yer alyor.
LG teknolojideki bilgi birikimini ticari tip klimaya aktaryor
Maliyete dayal rekabette yeni zm:
LG Multi V IV ticari tip klima
rn
34
DAKN Is Grubunun tketici dostu
markas Airfel, mterileri ile birlikte ka
hazrlanyor. Gvenli kombi slogan ile
gvenli konfor bilincini yaygnlatrmay
hedefleyen Airfel, gvenli hizmet
anlaynn bir paras olarak yeni bir
indirimli bakm kampanyas balatt.
Airfel, Auer, C&M ve Weili markal
kombiler iin 1 Eyll tarihinde balayan
yeni kampanya ile k gvenli bir
konfor iinde geirmek isteyen kombi
kullanclarna 30 Kasm tarihine kadar
indirimli fiyatlarla bakm hizmetinden
yararlanma olana sunuyor.
Airfel kombi sahipleri, kampanya
sresince indirimli bakm hizmetinin yan
sra indirimli yedek para avantajndan
da yararlanabilecek. Daikin Sat Sonras
Hizmetler Departman bnyesinde
yrtlen kampanya kapsamnda,
hermetik kombi bakmn 65 TLye,
youmal kombi bakmn 75 TLye
yaptrmak mmkn olacak. Bakm
srasnda tespit edilen arzal yedek
para deiimlerinde ise yzde 20
iskonto uygulanacak.
Bakm sayesinde cihaz
mr uzuyor
Tecrbeli ve uzman kiiler tarafndan
yaplan kombi bakmnn nemine
dikkat eken Airfel yetkilileri, Kombi
retiminde olduu gibi kullanmnda da
gvenlie her zaman nem veriyoruz.
Bu nedenle indirimli bakm kampanyas
ile kombi kullanclarn gvenli bir
ekilde ka hazrlanmasna yardmc
olmay hedefliyoruz dedi. Bunun yan
sra periyodik olarak yaplan
bakmlarn cihaz mrn de
uzattn vurgulayan Airfel
uzmanlar, bakmlar sayesinde
yakt tketiminin azaldna ve
enerji tasarruf salandna da
dikkat ekiyor.
Bayileri kanalyla
m terilerini bilgilendiren Airfel,
kampanya sresince ar merkezi kanal
ile de mterilerine ulamaya alyor.
Bakmsz kombilerin mrnn ksald,
verimsiz alt ve yksek faturalara yol
at konusunda mterilerini uyaran
Airfel, bu kampanyay mterilerine
indirimli hizmet sunarken bir
bilinlendirme hareketi olarak da gryor.
K gvenli bir konfor iinde geirmek isteyen kullanclar iin harekete geen
Airfel, Kombi Bakm Kampanyas balatt. Airfel, Auer, C&M ve Weili markal kombi
rnlerine sahip olan kullanclar, 30 Kasm tarihine kadar indirimli fiyat avantaj ile bu
kampanyadan yararlanabilecek.
Airfel gvenli bir konfor iin
kombileri ka hazrlyor
Beklenen kombi AL 24 KH Plus geldi
KO Grubu markas olan Altus,
AL 24 KH PLUS Hermetik
Kombi modeliyle pazara gl
bir giri yapt. Kombi Klima
Shop Kurucu Orta Makina
Mhendisi Deniz Kaya, Altus
AL 24 KH PLUS modelini
pazara sunduklar gn, ilk
gelen partinin zerinde sipari
aldklarn bildirdi. Sektrn
verdii bu olumlu tepki ile bu modelin
hem deiim pazarnn hem de yatrmc
ev sahiplerinin en ok talep gren
kombisi olmaya aday olacan
belirtti.
Altus AL 24 KH PLUS Hermetik
Kombi, uygun fiyat ve Arelik
servis hizmetiyle Bayi ann,
mekanik manometre zelliiyle
Ustalarn, evirmeli dmesi, geni
dijital ekran ve k dizayn ile de
Kullanclarn beklentilerini karlyor.
ift eanjr, Dijital ekran,
estetik tasarm, uygun fiyat ve 3 yl
garanti zelliiyle hem ekonomik hem
de konforlu snma ve scak su temini
salayan ALTUS AL 24 KH PLUS,
dk enerjili sirklasyon pompas
ile tketicilere gerek elektrik enejisi
tasarrufu sunuyor.
Kombi Klima Shop ayrca Atus Kombi
alm ve satmlarna finansal olarak
destek de veriyor.
Bayilerin Almlarna; DBSye 90 gn
vade ve Ticari Kartlara 5 taksit imkan
Bayilerin Satlarna ise; Tm Bireysel
Kredi Kartlarna %1,5 komisyon ile 9
taksit frsat sunuyor.
Datm Kombi Klima Shop tarafndan gerekleen Trkiyenin beklenen kombisi ALTUS
AL 24 KH PLUS, hem ekonomik fiyat hem de k dizayn ile grenleri bylyor.
rn
36
YOUMA teknolojisine sahip
olmayan klasik tip kazanlarda, kazana
zarar gelmemesi iin youmaya
izin verilmemesi nedeniyle, baca gaz
scakl bilinli olarak yksek tutulur
ve iindeki su buhar dar atlr. Bu
durum ciddi bir enerji kaybna neden
olur. Buderus Logano Plus GB402 yer
tipi youmal kazanlarda ise, korozyona
dayankl zel Mg-Al-Si alam eanjr
ile baca gaz scaklklar drlrken,
su buhar youturularak baca gaznn
iindeki enerji dar atlmam oluyor.
Bu sayede norm kullanma verimi %110a
ularken daha az yakt sarfiyatyla sl
konfor elde ediliyor. Bunun yan sra
geni eanjr yzeyleri sayesinde, yksek
su scaklklarnda da verim korunuyor.
Be farkl kazan kapasitesiyle
320 - 620 kW arasnda geni bir rn
yelpazesine sahip olan Logano Plus
GB402 serisi, hafif, dayankl Mg-Al-Si
s eanjr ve ok iyi s yaltml kazan
blouyla enerjinin yksek verimlilikte
stma tesisatna aktarlmasn salyor.
Logano Plus GB402 serisi kazanlar, gaz
yaktla alan kazana entegre; modler
n karml, %20-100 geni modlasyon
aralna sahip brlr ve akll ateleme
sisteminin yan sra %110a varan norm
kullanma verimine sahip olmas ve
iletim esnasnda 60 dB(A)den daha az
ses seviyesiyle almas nedenleriyle
tercih ediliyor.
Logano Plus GB402 serisi youmal
kazanlar, kompakt yaplar sayesinde,
iletmelere kk alanlarda yksek sl
kapasite ve verim deerleri sunuyor.
Kolay tama, yerletirme ve montaj
imkan bulunan rn, standart kaplardan
rahatlkla geebilmesinin yan sra, kazan
d saclarnn sklebilmesiyle de dar
alanlarda hareket kabiliyeti salyor.
Kumanda cihaz, kazan yerleimine
bal olarak kazann n veya yan yzne
bakacak ekilde monte edilebiliyor.
Logamatic 4000 serisi kumanda
panelleri ile 56 farkl stma devresine
kazan kontrol, 8 adet kazan ile oklu
iletim olanaklar sunuluyor. Logamatic
EMS sistem entegrasyonuyla da 16
kazana kadar kaskad iletimi mmkn
klan rn, orta ve byk lekli
sistemlerde, dier Buderus yer ve duvar
tipi kazanlar ile birlikte iletim ve kolay
entegrasyon imkan sunuyor.
Logano Plus GB402 serisi youmal
kazanlar, minimum su debisi zorunluluu
ve dn suyu scaklk snr gibi iletim
artlarna sahip olmamas sayesinde
kullancya iletim kolayl salyor.
Ayrca kazana entegre edilmi basn
sensrleri sayesinde de, ilaveten
minimum basn presostad veya su
seviye kontrol kullanmna da ihtiya
duymuyor.
Buderus Logano plus GB402
yer tipi youmal kazan,
daha az yaktla konfor sunuyor
Makale
38
Basnl hava tayan boru hatlarndaki szntlar her yl yz binlerce
liraya mal olarak hava kaybn madencilik sektrnn en maliyetli
sorunlarndan biri haline getirmektedir. Boru hatt boyunca herhangi
bir noktada ortaya kabilen szntlarn, hatlar titreime, darbeye
ve sert materyallere maruz brakan dzenli madencilik faaliyetleri de
dahil olmak zere pek ok nedeni vardr. Bununla birlikte, kaplin ve
contal tesisat kullanm artc derecede kolay olup, ciddi boyutta
maliyet tasarrufu ve verimlilik art salamaktadr.
Basnlandrmann yksek maliyeti
Enerji, bir madendeki basnl hava sisteminin toplam hizmet mr maliyetinde ok byk bir paya
sahiptir; Birlemi Milletler evre Programna (2006) gre %80e yakn. Basnl sistemler, sradan
bir madenin toplam enerji faturasnn %20ye yakn bir ksmndan sorumlu olabilirler; bu oran, 2008
itibariyle Eskom ulusal elektrik retiminin tahminen %14n kullanan bir sektrde olduka nemli bir
orandr.
Basnl hava boru hatlar uzun, derin kuyularda sklkla 3.000 metreye varan derinliklere uzanrlar
ve hizmet mrleri boyunca bunlar zerinde saysz deiiklik yaplr. Neredeyse hi deiiklie
uramam olan boru hatt dzenleri kaotik (veya en azndan ksmen plansz) olabilirler. zmler
arasnda, personelin uygunsuz boru kullanmnn azaltlmas, basn dleri ve sistem basncnn daha
iyi denetlenmesi ve sistem szntlarnn azaltlmas saylabilir.
Her ne kadar szntlar ok eitli nedenlere bal olarak ortaya kabilirse de, en bata basnl
hava sreci bal bana verimli olmaktan uzaktr; basnl hava sistemlerine verilen enerjinin ancak
bete birinden daha az nihai amacna ular ve bu oran szntlar hesaba katlmadan nce hesaplanan
orandr.
Aslnda sradan bir Gney Afrika ve Trkiye endstriyel basnl hava sistemi ancak %1lik bir net
verimlilie sahip iken geni fakat yetersiz ynetilen bir kurulumda net verimlilik oran yalnzca %0,3
civarndadr. Bu son derece dk net enerji randman nedeniyle basnl hava deerli bir maldr ve
sznt ynetimi (hzl ve kolay biimde uygulanan) pek ok durumda gereki olarak %30 dolaynda
tasarruf salayabilir.
Hava kayb ve nihai kr hanesi
Ontario Mining Associationn (OMA) Srdrlebilir bir Basnl Hava Sznt Program Uygulamak
balkl basnl hava sznt ynetimi program raporuna gre, basnl hava sistemleri genellikle
madenlerde kullanlan elektriin %20 ila %40lk bir ksmn tketirler. Bu havann %30 ila %70
arasnda bir ksm szntlardan boa gider. Her ne kadar bu rakamlar bile etkileyici olsa da bu boa
giden enerjiyle ilikili maliyet ok daha devasa boyuttadr.
Basnl hava tayan
boru hatlarnda
hava kaybnn nlenmesi
V
i
c
t
a
u
l
i
c

B

l
g
e

M

r
k
i
y
e
O
n
u
r

A
H

N
Makale
40
TL 0.112/kWhlik bir enerji maliyeti dnldnde,
1/16 in (1,6mm) apnda bir sznt, her yl tek
vardiyal bir iletimde TL 243 deerinde ve
vardiyal bir iletimde TL 910 deerinde kayp
enerjiye neden olabilir. Bu rakamlar, sznt
boyutunun bymesiyle katlanarak artar. 1/2 in
(12,7mm) apnda bir sznt her yl tek vardiyal bir
iletimde TL 15.547 ve vardiyal bir iletimde TL
58.025 dolaynda bir maliyet yk getirebilir.
Ortalama bir madende yzlerce hava hatt
sznts olabilecei dikkate alndnda, kayp enerji
maliyeti binlerce TL seviyesine kolayca ular ve bu
rakam, dnyann en dk elektrik maliyetlerinden
birine sahip bir lkede bile tm yneticilerin dikkatini
ekecektir.
Hava kaybnn neden olduu maliyetler yalnzca
kayp enerjiyle snrl kalmaz; verimlilik de bundan
etkilenir. Bir basnl hava hattndaki sznt sistem
basncnda bir de neden olarak basnl hava
ile alan aralar ve ekipmanlarn performansn
etkiler. Daha dk basnc telafi etmek iin iletim
sresinin artrlmas gerekebilir ve bu da bakm
gereksinimlerini artrabilir ve potansiyel olarak
ekipmann beklenen hizmet mrn ksaltabilir. Hava
kaybnn kartopu gibi byyen maliyetleri onu ele
alnmas kanlmaz bir sorun haline getirmektedir.
Hava kaybna ynelik zmler
Hava kayb ile mcadelede dzenli bakm hayati
nem arz eder. Hava kayb, gereksiz enerji
giderlerinden daha fazlasna neden olur; bakm
gereksinimini artrarak daha uzun hizmet d kalma
srelerine ve daha dk verimlilie yol aabilir.
Szntlarn onarlmas hava kaybn bir madenin
basnl hava retiminin %10undan daha dk
bir seviyeye indirebilir ve bylece annda maliyet
tasarrufu salar.
ou maden yivli sistemlere ve zellikle
de kullanm kolayl, dayankll ve hem yer
stnde hem de yeraltnda srekli olarak deien
yerleim dzenine uyum salayabilmesi nedeniyle
Victaulic tarafndan tedarik edilen yksek kaliteli
kaplinlere gvenmektedir. Kaplinlerin doru biimde
seilmesi ve kurulumu szntlarla ilikili maliyetlerin
azaltlmasnda nemli bir rol oynarken, yksek
basnl bir boru hattnda meydana gelebilecek bir
patlama ciddi yaralanmalara neden olabileceinden
bakm ve sistem kontrolleri de ihmal edilmemelidir.
Hasarl veya krk boru hatlarnn
deitirilmesindeki hz byk bir nem arz eder
ve daha iin banda boru birletirme ynteminin
doru seilmesinin hizmet d kalma sresinin
azaltlmasnda ok byk bir etkisi vardr. Yivli
sistemler kullanldnda, her balantda bulunan bir
rakor hzl ve kolay bakm imkan salar, nk bir
boru parasn deitirmek iin gereken tek ey iki
kaplinin sklmesidir.
Balantl avantajlar
Victaulic Installation-Ready kaplinlerinin kurulum
Makale
42
ncesinde sklmeleri gerekmez. Sadece boru
ularna yerletirilip standart el aletleri kullanlarak
sklrlar ve bylece hem conta skmas riskini
minimuma indirirken hem de sklmesi gereken
kaplinlere kyasla malzeme kullanm ve kurulum
sresini azaltrlar. Victaulic iki tr patentli QuickVic
Kaplin sunmaktadr Style 177 Esnek Kaplinler ve
Style 107H sabit kaplinler.
Doru conta malzemesinin seilmesi de sistem
performans zerinde ok byk bir nem arz
eder. Pek ok maden hem su hem de hava borusu
sistemlerinde yalnzca tek tr conta malzemesi
kullanmaktadr; genellikle E Snf veya EPDM.
Bununla birlikte, petrol hizmetleri iin bu malzeme
tavsiye edilmez.
Madenlerdeki basnl hava sistemlerinde
genellikle ya ayrma filtreleri kullanlmaz, bu yzden
hava hatlar ya buhar da tayabilir. Bu buharlar
EPDM bileiinde bozulmaya neden olarak szntlara
yol aabilir. Victaulic artk, ya buhar ieren hava
iin zel olarak tasarlanm ve szdrmaz ve basnca
duyarl bir kee oluturan T Snf veya Nitril
contalar sunuyor. Bu, bir madende iki tr conta
kullanlmas gerektii anlamna gelir: Su hizmetleri
iin EPDM ve hava hatlar iin Nitril.
Kapatma prosedrleri esnasnda
ekipmanlarn izole edilmesi iin kr tapa grevi
grebileceklerinden kelebek vanalar da ok olumlu
bir etkiye sahip olabilirler.
Timmins Ontarioda bulunan Xstrata Copper, Kidd
Creek Mine bakm planlaycs Yvan Dumouchele
gre, kendi basnl hava sistemlerinde Victaulic yivli
rnlerinin tercih edilmesi hava kaybnda %40lk bir
azalmayla sonulanarak enerji maliyetleri anlamnda
bir ylda binlerce dolar tasarruf salamtr. Ve
mevcut ekonomik ortamda bu, zerinde ciddiyetle
dnlmesi gereken bir durumdur.
nerilen yaz: Victaulic Style 177 QuickVic Esnek
Kaplin kurulum ncesinde sklme gerektirmez
ve standart el aletleri kullanlarak kolayca monte
edilebilir.
1. A High Level Strategy Plan For Reducing A Mine Groups
Dependence on Compressed Air, M Kleingeld and JH
Marais, 2010
2. Reducing energy consumption on RSA mines through
optimised compressor control, W. Booysen , Prof. M.
Kleingeld (Supervisor), Degree: Master of Engineering
(Electrical), 2010
3. Leak Detection in Compressed Air Systems, Mario
Kuiss, Motion Control in Southern Africa - The Journal of
Controlled Mechanical Power, 2011
Makale
44
HVAC tesisatnn ilk gze arpan
ksm asklama imalatnn
kalitesidir.
Baka bir ifadeyle mekanik tesisatn
asklanmasnda seilecek yntem ve
malzemeler tm tesisata gsterilen zenin bir
iareti saylabilir.
Elektromekanik tesisatn asklamas
konusunda yarm asrlk deneyime sahip
Alman Sikla firmas rn ve zmlerini
Trkiyede Darhan aracl ile sunuyor.
Darhan sadece malzeme temini deil
projelendirme aamasnda da yer alarak
zel yazlm Simoplan ile uygun asklama
zmlerinin her projeye zel olarak en etkin
ekilde belirlenmesi adna dizayn destei de
vermektedir.
Gnmz elektromekanik tesisat uygulamalarnda birok tesisat
birleeninin asklanmas gereklilii sz konusudur. Halihazrda yaplan
uygulamalarda ok youn iilik, yeterli olmayan dzensiz asklama
imalat ve asklamada kulllanlan malzemelerde kalite sorunlar gze
arpmaktadr.
Darhandan
Sikla ile elektromekanik
tesisatn asklanmasnda
hzl, verimli, esnek zmler
Ahmet ALAR
Makale
46
Pressix asklama sistemi ile esnek montaj
imkan
Sikla Pressix asklama zmleri ile iilikten % 70e
varan tasarruf salayabilir ve tm elektromekanik
tesisat birleenlerini ayn altyap ile asklayabilirsiniz.
Pressix montaj sistemi kolay montaj imkan salayan
rn portfy ile imalat srasnda sahada yada imalat
sonras iletim srasnda tesisatta yaplmas gereken
deiikleri kolayca yapmanza imkan salayan esnek
bir sistemdir. zel i dili MS profiller sayesinde ayn
zamanda gvenli montaj yapmanz da salar. Dar
alanlarda da rahat montaj imkan salayan Pressix
sistemi ile gerektii kadar malzeme kullanarak ekstra
iilik ve malzeme maliyetinde tasaruf edebilirsiniz.
Tm MS profillere uyumlu kolay kilit sistemi ile boru,
havalandrma kanal gibi birleenleri dzenli bir
eklide somun ya da pul gibi malzemeler kullanmadan
montajn yapabilirsiniz. zellikle konsollama yaplmas
gereken durumlarda MS profiller ile yapya fazladan
ankraj yapmadan dzenli bir imalat yapabilirsiniz.
Pressix sistemi ile sadece borulama deil tm
elektromekanik birleenlerin asklamas tek bir altyap
zerinden gerekletirilerek maliyet etkin ve dzenli bir
imalat yaplabilir.
Framo 3 boyutlu kutu profil sistemi
Framo zellikle ar yk boru tesisatnn montajnda
yada d nitelerin kaidelerinin imalatnda kullanlan
3 boyutlu bir sistemdir. Tamamen kaynaksz olarak
zel vidalar sayesinde monte edilen Framo sistemi
A2 paslanmaz elik kalitesindeki zel yksek korozyon
dayanml kaplamas ile imalat sonras herhangi anti
korozif kaplama yada anti pas uygulamas gerektirmez.
Tama yk asndan muadil elik profillere oranla
ok daha hafif olmas Framo sistemini lojistik adan
da sahaya en uygun sistem olarak n plana kmakda
ve ekstra elik iiliini ve scak ilemi ortadan
kaldrmaktadr.
Framo profilleri 6.4 kg /mt arl ile sahada
uygulanmas en kolay ar yk montaj sistemi olup
muadil elik konstrksiyon rnlerinin imalatna gre %
70e varan kazan salamaktadr.
Framo sistemi tesisat birleenlerinin tatlmasnn
yansra VRF niteleri gibi tehizat altyapsnn
oluturulmas asndan da esnek ve yapya ekstra
elik arl yklemeyen bir sistem olma zelliini
tamaktadr.
Framo sistemi ayn zamanda endstriyel tesisatlar
asndan da vazgeilmez bir montaj sistemi olup
endstriyel borulamada istenen tm uluslararas
onaylara sahiptir. LISEGA gibi birok sistemle uyumlu
olarak alabilen sistemin en byk avantaj nmontaj
imkan sunabilmesidir. Kompakt rn gam ile hzl ve
ekonomik bir zmdr.
Tm Sikla sistemleri elik konstrksiyona balant
asndan ok geni ve esnek rn yelpazesine de
sahiptir.
Makale
48
Yamur suyu drenajnda sifonik sistemin tercih
edilmesi; bilinen konvansiyonel sisteme gre eitli
avantajlar salamaktadr. Bilinen konvansiyonel
sistemler; yamur suyunu atdan aaya
indirirken yer ekimi kuvvetinden faydalanmaktadr.
Borulardan, byk oranda hava ieren su ve hava
karm aaya yer ekimi ile akmakta ve su,
bu ekilde dearj edilmektedir. Sifonik sistem ise
yamur suyunu yerekimi kuvveti ile deil borularn
ierisinde oluturulan vakum kuvveti ile atdan
aaya indirmektedir. zel szgeler ve vakum
sayesinde borularn iinde su ile tam dolu bir ak
salanmaktadr.
Sifonik Sistem; atlar, teraslar ve peyzaj alanlarndaki yamur sularn, hatlarda oluturulan
vakum kuvveti ile toplayp dearj eden ve binadan uzaklatran sistemdir. eitli tip ve
metrekarelerdeki alanlara uygulanabilir. yi bir sifonik sistem; kaliteli malzeme, gelimi
yazlm ile yaplan hesaplama ve iyi uygulama iiliinin sonucunda olumaktadr. Bu temel
ihtiyatan herhangi birinde problem yaanrsa, sistemden istenilen verim alnmaz.
rnek Karlatrma: Ayn at alanna ait konvansiyonel ve sifonik sistem zm
Sifonik Yamur Toplama Sistemi Konvansiyonel Yamur Toplama Sistemi
Sifonik sistemin tercih
edilmesinin nedenleri
Sifonik Sistem Avantajlar
Daha az szge, atda daha az delik
Daha az dey ini ihtiyac
Daha az toplam boru metraj
Daha kk apl borular
Daha az izolasyon ihtiyac
Daha az alt yap kazs ve hafriyat
Daha az alt yap boru ve rgar ihtiyac
Hatlarda eim yok, tasarm kolayl
Daha hzl montaj
Daha dk bakm gideri
Wavin
zlem zer ef rn Uzman, Fahri ar zgm rn Uzman
Makale
50
Tam dolu ak, sifonik sistemin konvansiyonel sisteme gre salad en nemli farktr. Bu sayede ayn
at alan iin daha kk apl borular ile yamur dearj mmkn olmaktadr. rnein; konvansiyonel
sistemde 100 apnda bir boru ile
tanabilecek yamur suyu miktar sifonik
sistemde 56 apnda bir boru sistemi ile
tanabilmektedir.
Konvansiyonel sistemlerde atya
yerletirilen her bir szge bir dey
ini borusu ile balanmaktadr. Sifonik
sistemde ise; atya yerletirilen szgeler
tavanda yatay kollektr borular ile toplanp
tek bir noktadan aaya inen dey ini
borusu ile birletirilmektedir. Ayrca bu
toplama srasnda yatay hatlarda herhangi
bir eime ihtiya duyulmamaktadr.
Hem kk apl borular kullanlmas
hem de eime ihtiya duyulmamas sebebi
ile sifonik sistem mimar ve mhendislere
tasarm kolayl salamaktadr. zellikle
tavan kotu ile ilgili skntlar yaanan geni
at alanlarnda, yamur ebekesine uzak
kalan szgelerin dearjnda sifonik sistem
tercih edilmektedir. rnein; otoparklar gibi tavan kotu dmesinin sknt yaratt peyzaj yamur suyu
toplamasnda sifonik sistem tek zm yoludur.
at alanlar bydke atlarda oluacak yamur yk artmaktadr. Bu sebeple atya yerletirilecek
szge ihtiyac da artmaktadr. Konvansiyonel yamur sisteminde szgelerden su ve hava karm birlikte
alnd iin kapasiteleri dktr. Sifonik sistemde ise szge bana 40L/s ye ye kadar ykselen debilerde
yamur suyu toplamak mmkndr. Bu sayede sifonik sistemin; atda daha az szge ve daha az delik
ihtiyac olmaktadr. atda daha az delik olmas su izolasyonu asndan da ok nemlidir.
Sifonik Sistem Tam dolu su ak Konvansiyonel Sistem Su ve Hava karm
Sifonik Sistem Eimsiz sifonik hatlar
Makale
52
Sifonik sistemin dier en nemli avantajlarndan biri de ini says daha az olduu iin bina etraf
ve ierisindeki kaz ihtiyacnn azalmasdr. Konvansiyonel sistemde atdaki her bir szgeten inecek
dey hatlar fabrika ierisinde oluturulacak alt yap toplamalarna balanacaktr. Fabrika ierisinde
kullanlacak kk rgarlar ve alt yap hatlar; ciddi miktarda kaz, yataklama ve hafriyat giderleri
meydana getirmektedir. Sifonik sistemde ise fabrika veya bina ierisinde dey ini olmad iin;
yap ierisinde yatay alt yap toplamalar veya rgarlara ihtiya olmamaktadr. Bu iletmeyi hem kaz
maliyetinden hem de alt yapda kullanlacak yatay alt yap boru ve rgar maliyetinin yan sra iilik
maliyetinden de kurtarm olacaktr.
Ayrca fabrika ierisine denen yatay alt yap hatlar ve alt yap ierisindeki rgarlarda zamanla
meydana gelen tkanma ve kmeler iletmelerde ciddi skntlar dourmaktadr. Tkanan alt yap
sebebi ile yamur sular ebekeye ulaamayp fabrika zemininde ykselmektedir. Bu da fabrika
ierisindeki ekipman ve i makinelerine zarar verebilmektedir. Sadece bu sebepten tr fabrikalar
mevcut kurulu konvansiyonel yamur tesisatlarndan vazgemekte ve sifonik sistemle yamur iniini
bina dna tamaktadr.
Konvansiyonel sistemde yamur inilerinin tkanmas sklkla yaanan bir durumdur. Konvansiyonel
sistemde yamur suyu tama hz 1-3m/s hz ile
gereklemektedir. Bu sebeple atdan tanan
pislik ve amurlar borularn eperlerine yapmakta
ve ak kesitini d oldurmaktadr. Su hz kiri
uzaklatrmak iin yeterli deildir. Sifonik sistemde
ise su hzlar 3-6m/s gibi yksek deerlerde
olduu iin; sifonik sistemin kendi kendisini
temizleme zellii bulunmaktadr. Bu sebeple
de bakm giderleri dktr. Binann bulunduu
blgeye gre ylda 2-4 kez arasnda atya klp,
szge etrafnda biriken yaprak, ty gibi kirlerin
temizlenmesi yeterli olacaktr.
Sonu olarak sifonik sistemde konvansiyonel
sisteme gre boru aplar daha kk ve boru
metraj daha azdr. Ayrca daha az rgar ihtiyac,
alt yap borulamas ve izolasyon ihtiyac sunarken,
szge saysn ciddi oranda drmektedir. Buna
ek olarak daha az karot ii, daha az kaz, daha az
hafriyat ve daha az bakm gideri ile sifonik sistem
bilinenin aksine pahal bir sistem olmamakta ,
tam aksine salad tasarm kolayl sebebi
ile projelerde vazgeilmez bir ihtiya haline
gelmektedir.
SU ZOLASYONU TPNE GRE SFONK SZGE TPLER DEMEKTEDR.
BTM ZOLASYONA GRE MEMBRAN ZOLASYONA GRE METAL DEREYE GRE
Konvansiyonel olarak alan ve dk su hz sebebi ile
tkanm bir at szgeci
Makale
54
VRF sistemin dnyada ki kullanm gemii 20 yllk bir sre
olmasna ramen sunduu birok avantaj, gnmzde
kurumlarca yeterince iyi deerlendirmedii, kullanm konusunda
hala sektrn ok yol almas gerektiini gzlemliyoruz.
Toki, SGK, Salk Bakanl, Adalet Bakanl gibi fazla naat yapan kurumlar VRF kullanmn
olduka baarl ekilde uyguladklarn ve 2 borulu sistem tercih ettiklerini gryoruz. Son
birka yldr devam eden bu deiim, henz borulu sistemin nn amad.
HR/VRF sistemler, oteller, konutlar ve zel irketler tarafndan tercihen ediliyor olmas,
kurumlar asndan yatrm maliyeti olarak alglanyor. Avantajlar, yatrmc asndan
otomasyon ile iletme kolayl, atk snn baka bir birimde farkl s ihtiyac iin
kullanlmas, yaz aylarnda i niteler soutmada altnda dn ssnn scak su ihtiyac
iin kullanlabilecei kefedilmedi. Mevsim geileri olan ilkbahar ve sonbahar da, Dou
cephelerde stmaya, Bat cephelerde soutma ihtiyac olduu yeni fark ediliyor. Taze hava
ihtiyacnn hala klasik pencere alarak salanyor olmas, gelecek iin yneleceimiz bir
klima santral pazar olduunu gsteriyor.Sistem Klimalarnn Salad avantajlar dikkate
alndnda performans ve enerji konusunda ki verimlilii n plana kaca gibi, DX batarya
ile Klima santrali ve s geri kazanml uygulamalarda baarl olduu ve yaygnlayor olmas
memnuniyet verici.
Proje aamasndan balayan, uygulama ve kullanm sreci deerlendirecek olursak.
SAMSUNG DVM-S, VRF sistemler; Son kullanc iin sunduu DX uygulamas, otomasyon
kolayl, scak su temini, geni ve her projeye uygun rn gam ve sfrn altnda ssal
ortamlarda salad performans ile yatrmcnn ihtiya duyaca d nitelerden
kaynaklanan alan yaratma, hzl rejim salama ve uzaktan eriim imkn sunmaktadr.
SAMSUNG DVM S, VRF sistemleri, sektrde salad yksek EER ve COP deerleri
ile sahil blgeleri ve karasal iklimlerin hkim olduu blgelerin tamamnda, Istma ve
Soutma iin kullanlabileceini, statik stma zmlerini ortadan kaldraca gr
yaygnlamaktadr. Bakent Ankarada devam eden OTONOM projesi ve Kayseri ilinde devam
eden OFSM KAYSER projeleri 2 borulu VRF sistem zmlerine en iyi rnekler olacaktr.
Kurumsal zm konusunda; projeden, uygulama, sat ve sat sonras servis hizmetini
Trkiye genelinde 60 yetkili servisi ile nclk yapan bir irket olan TEKNOKLMA; SAMSUNG
ile 12 yllk ibirlii ile sektrn en uzun srecine imza atm durumda. Teknoklima bu sre
ve gelecekte santral pazarnn byyecei dncesi ile BOREAS KLMA SANTRAL retimi
ile rn gamn da eitlendirerek bytmektedir. 1.000 m3 ile 100.000 m3 arasnda
kapasitelerde retimi gerekletirilen santraller sektrn yeni nefesi olacaktr.
Kurumlarda
HP/HR - VRF kullanm

A
n
a
d
o
l
u

B

l
g
e

M

T
e
k
n
o
k
l
i
m
a
H
a
l
u
k

T
O
S
U
N
Makale
56
TESSATLARDA ASHRAE (American Society of Heating,
Refrigerating and Air-Conditining Engineers) alnmas
gereken nlemleri ve yaltm yntemlerini HVAC uygulamalar
kitabnn 48. blmnde aklamtr (HVAC Applications
Ch.48 Noise and Vibration Control, ASHRAE Inc. 2011).
Ekipmanlara izolatr seimlerinde ve akustik nlemlerde
edinilen deneyimlerden yararlanlarak hazrlanan bu blm
prensip detaylar ve talimatlar ierdiinden akustik ve titreim
yaltm asndan son derece yararl bir kaynaktr
A B C
ekil 1. Kolon sistemleri
A: Omega kolon
B: Kompanzatr uygulamas
C: Yzer Kolon
Ekipmanlardan yaylan titreim eer nlem alnmazsa
tesisatlar araclyla bina ierisinde uzak mesafeler kat
ederek havaya ses olarak iletilir. Bunun nne gemek iin
ekipmana giri ve klarda 15m mesafelerde tesisatlara
titreim yaltm yaplmaldr.
Bu yaltm mekanik oda ve ekipman mahallerinde yzer
sistemler olarak anlr ve aft ii kolon tesisatnda yzer
kolon olarak adlandrlr. ki sistem arasndaki temel farkllk
yzer kolon sistemlerinde genlemeye bal olarak uzama
miktarlarnn yaylar zerindeki etkilerini gz nnde tutarak
hesaplamalarn yaplmas gerekmesidir.
ekil 2. rnek yzer kolon hesab
ekil 3. Tmden yzer sistem
nai ve mimari nlemler
Gnmzde birok bina kalabalk caddelere, tren veya metro
gzergahlarna ok yakn inaa edilmektedir, bu evre artlar
nedeniyle oluan titreim ve grlty aranan konfor artna
gre azaltmak gerekecektir. Televizyon stdyolar, tiyatrolar,
kayt stdyolar gibi mahallerde grlt kriteri (noise criterion)
derecesini en dk seviyelere indirgemek ve titreimi yok
etmek iin yzer odalar ad altnda sistemler uygulanr.
Tesisatlarda
akustik nlemler
M
a
k
i
n
e

Y

k
s
e
k

M

h
e
n
d
i
s
i

U
l
u
s

Y
a
p

G
e
n
e
l

M

O
k
a
n

S
E
V
E
R
ekil 4. Yzer deme
Makale
58
Yzer deme ve/veya tavanlar destekleyen izolatrn
frekans genellikle bir mimar veya akustik danman
tarafndan giri frekansna bal olarak belirlenir. Kauuk
izolatrler 30 Hz. zeri titreimler iin idealdir. Titreim
genliinin yksek olmas veya frekansn 20 Hz. den dk
olduu ortamlarda en doru zm elik yayl izolatrlerin
kullanlmas olacaktr. Yayl izolatrler iin gereken kme
miktar giri frekansna baldr. ou yayl yzer deme
almalarnda 4.5 ile 3.6 Hz. frekans araln elde edebilmek
iin 13 mm (0.5) ile 19 mm (0.75) arasnda bir kme
salanmaldr. Spor salonlar, restoran mutfaklar gibi
iddetli darbelerin olaca dnlen yerlerde yayl izolator
kullanlmas gerekir.
ekil 5. rnek yzer oda detay
Yzer oda sistemleri genel olarak yksek katl binalardaki
makine odasnda bulunan cihazlardan kan sesi gidermek
iin kullanlr. Bu sitem ayrca uak grlts iin de koruma
salar.
Bu tip uygulamalarda hava ortamnda iletilen sesin
yaltm birincil nceliktir ve kauuk izolatrler ilk tercihtir.
En dk duyulabilir ses 25 hzden balar, bu sebeple daha
byk kmeye sahip izolatrlere gerek yoktur. Daha pahal
bir zm olarak kauuk ile kombine yayl izolatrler de
baarl bir yaltm salarlar. Yzer odann doal frekans bir
ekipmann titreim yaltmn salayamayacak kadar yksek
olduundan dolay sitemin tek ilevi hava ile iletilen sesi
yaltmaktr. Yzer odadaki ekipmanlarn titreim yaltm uygun
izolatrler ile yaplmaldr.
AHSRAE yzer oda tasarmlarnda ar ekipmanlarn yzer
demeye oturtulmamasn, bunun yerine demeden klan
kaideye direk balanmas gerektiini belirtir. Ar ekipmanlar
altlarndaki kauuk izolatrlerde ar kmeye sebep olaca
iin yzer demeye oturtulan ekipmanlarn altlarndaki
blgelere uygun izolatrle seilerek aralklar sklatrlmal
ve projeler mutlaka arlk dalm gz nne alnarak
yaplmaldr.
Titreim yaltm, akustik yaltm, sismik koruma
ve betonarme kaideler
Ekipman kaideleri titreim ve ses izolasyonu salamamakla
beraber ar betonarme kaideler frekans genliini azaltarak
evreye daha az rahatsz edici grlt iletilmesinde yardmc
olur. Kaide tasarmlar yaplrken mutlaka sismik nlemler gz
nnde tutulmaldr. nk ekipman ana yapya balayan
en nemli ara olan dbellerin kaide kenarna olan mesafesi
sismik tasarmlarda byk nem tar.
ekil 6. Betonarme
kaidelerde dikkat
edilmesi gerekenler
Makale
60
Sismik, titreim ve akustik izolasyonu iin yaplan
tasarmlar birbirleriyle koordinasyon iinde olmal ve
uzmanlar tarafndan yrtlmelidir. Btn bu tasarmlar
tek bir detayda uygulama projesi olarak bir araya
getirilmelidir.
ASHRAE blm 48 ve mekanik odas ses
izolasyonu
Genel hususlar:
Akustik ve titreim yaltm konular mekanik
tasarmcnn kontrolnde olmaldr.
Mekanik odalar mmkn olduunca ortak kullanm
mahallerinden uzak tutulmaldr.
Tesisat mahalleri mmknse toprak altnda kalan
bodrum katlarda ve hatta ayr yaplarda yer almaldr.
Akustik ve titreim izolasyonu mekanik ekipmanlarla
odakl olduu iin bu noktada mekanik tasarmcnn
devreye girmesi ok doaldr. Yatrmc ve mimari
grubun istei dorultusunda aranan konfor artlarna
uygunluk ilevselliin nne gememelidir. Konforlu yap
gereksinimi ise gz ard edilecek bir konu olmamaldr. ki
durumda da mekanik tasarmcnn konu ile ilgili gr
nem arz eder.
Dikkat edilmesi gereken dier bir husus ise mekanik
odalar ile yaam mahallerinin birbirinden mmkn
olduunca uzakta konumlandrlmasdr. zellikle yksek
yaplardaki alan darl ile karlalan sorunlar en byk
sorunu tekil eder. Bu gibi durumlarda tmden yzer
sistem uygulamalar bir zorunluluk olarak karmza
kmaktadr.
Tesisatlar titreimi ve bununla birlikte sesi ok
iyi ilettikleri iin tesisat mahalleri bodrum katlarda
konumlanmaldr. Eer yaknnda yaam mahali
bulunuyorsa titreim yaltm lks olmaktan kmakta ve
bir ihtiya halini almaktadr.
Hatalar:
at katnda nlem alnmadan yaplan yaplan mekanik
odalar
Yaam mahallerine komu mekanik odalar
Bina merkezlerinde aftlara komu mekanik odalar
zellikle residance, ofis gibi yksek katl binalarda en
st kattaki daireler en yksek fiyatl daireler olmaktadr.
Byle bir durumda at katnda konfor dnlmeden
yerletirilmi mekanik odalar daire yatrmcs tarafndan
son derece olumsuzdur ve yasal anlamazlklar
domaktadr. Bu ve buna benzer yanllklardan yap
daha proje aamasndayken kanlmaldr. Eer mmkn
olmuyorsa titreim/ses yaltm ve sismik koruma projeleri
konusunda uzman kiilerce yaplmaldr.
Yaam mahallerinde komu mekanik odalar da yine
byk sorun olmaktadr. zellikle otel, hastane gibi
son derece yksek konfor art aranan mahallerde bu
gibi mekanik odalardan kanlmal, kanmak mmkn
olmuyorsa uzman projecilere bavurulmaldr.
Bina merkezlerindeki mekanik odalar ve bunlara
hemen bitiik aftlar ise titreimin tm binaya ald
bir pencere olmaktadr. Tm titreim nlemi alnm
ekipman dahi olsa tesisata herhangi bir nlem alnmaz
ise ekipmandan yaylan titreim tesisat vastas ile tm
binaya yaylacaktr. Bu gibi bir uygulamadan kanmak
mmkn olmuyorsa yzer kolon sistemleri uzun mrl ve
bakm ihtiyac olmayan bir zm olmaktadr.
Sonu
17 Austos 1999 depreminden sonra lkemizde hemen
her kesimde uyanan deprem gvenlii bilinci umut
vericidir. Ancak aradan geen 10 yldan uzun zamanda
gelinen nokta, zellikle ynetmelikler asndan halen ok
yetersizdir.
Tesisatlarn deprem korumas; hatalarn kabul
edilemeyecei, daha da nemlisi ticar karlar uruna
temel mhendislik esaslarnn gz ard edilemeyecei bir
husustur. Unutulmamaldr ki bir sismik koruma sistemi,
standart yntemlerle test edilemez. Byle bir sistemin
birebir gerek testi, doadan gelecek bir depremdir
ve bu saatten sonra artk hatalar dzeltilebilmesi sz
konusu deildir. Bundan dolay yaplmas gerekenler;
ncelikle yasal gereksinimler ve performans beklentileri
dorultusunda konusunda uzman mhendislerce sismik
tasarmn yaplmas, bu tasarmn ilgili tm disiplinlerle
(mekanik, elektrik, proses vs) titiz bir ekilde koordine
edilmesi, bamsz kurulularca (niversiteler, test ve
sertifika kurumlar vs) zel laboratuarlarda testleri
yaplm sertifikal rnlerin temini ve yine uzman
mhendislerce dorudan veya gzetim altnda saha
uygulamalarnn tamamlanmasdr.
Elbette tm bunlarn salanabilmesi iin en bata
yasal ykmllklerin ok iyi tanmlanm olmas
gerekmektedir. Gelimi lkelerde yrrlkte olan
son derece kapsaml ynetmelikler ve standartlarla
karlatrldnda lkemizde geerli olan ynetmeliklerin
yetersizlii, yukarda bahsedilen konularda baarya
ulalmasnn nnde ciddi bir engel tekil etmektedir.
Gerekten de tesisat yklenicilerinin sismik koruma
konusunda ilgisizlikleri, yeterli yasal zorlamann olmad
durumlarda ticari karlarn n plana kmasna sebep
olmaktadr. Oysa doru bir sismik koruma uygulamasnn
ilk adm ynetmelik seimi olmaldr (ekil 7).
ekil 7. Sismik korumann tasarm ve uygulama aamalar
Makale
62
SOUTMA sistemi direkt genlemeli tip olan klima
santrallerinde, evaporatr ve kondenser tarafndaki
havann giri artlarna bal olarak sistemin
parametreleri deiir. Burada bahsedilen parametreler,
evaporasyon ve kondenzasyon scakl, soutucu akkan
debisi, kompresrn ektii g, evaporatr ve kondenser
kapasiteleri ile sistemin EER (Enerji Etkinlik Oran)
deeridir. Soutma sisteminin tasarm aamasnda bu
parametrelerin nasl deikenlik gsterdiinin biliniyor
olmas, optimum seimlerin yaplabilmesi asndan
byk nem tar. Parametrelerin deiimini izleyebilmek
iin soutma evriminin simle edilmesi gerekir. Bu
almada %100 taze haval olan bir klima santralinin
soutma evrimi 63 farkl giri havas artnda simle
edilmitir. Simlasyonlar sonucunda elde edilen
parametreler, kuru ve ya termometre scaklklarna
gre analiz edilmitir. Bununla birlikte, referans olarak
alnan bir soutma evrimi zerinde, ana ekipmanlardaki
(evaporatr, kondenser ve kompresr) deiimlerin
sistem parametrelerine olan etkileri de incelenmitir.
Bu aamada oluturulan 99 adet veri takm ile sistem
simlasyonlar yaplm ve kan sonular analiz
edilmitir. Yksek EER deerine sahip sistemlerin
tasarm iin yntemler sunulmu ve soutma evrimi
simlasyonu yaplmadan baz kabullere gre yaplan
tasarmlarn olumsuzluklar anlatlmtr.
Anahtar Kelimeler: Soutma evrimi simlasyonu,
soutma evrimi parametreleri, direkt genlemeli klima
santrali, evaporasyon scakl, kondenzasyon scakl,
EER.
1. Giri
Paket tipi klima santrallerinin soutma sisteminin
ilk tasarm aamasnda veya condensing unit gibi
bir d niteyle altrlacak olan klima santralinin
evaporatr seiminde sistem parametrelerinin doru
tayin edilmesi byk nem tamaktadr. Soutma
sisteminin ana ekipmanlarn oluturan evaporatr,
kondenser ve kompresrn seim kriterleri bellidir.
Ancak burada belirsiz olan, giri havas artlar veya
sistemin ana ekipmanlarndan herhangi biri deitiinde,
evaporasyon ve kondenzasyon scaklklarnn, soutucu
akkan debisinin ve kapasitelerin nasl deieceidir.
Bu belirsizliklerin teorik olarak hesaplanmas ok zaman
aldndan ve birok seim programyla karlatrmal
olarak allmas gerektiinden ana komponentlerin
seimleri belirli kabullere gre yaplr. Genel olarak
evaporasyon 7 oC, kondenzasyon ise 45-50 oC olarak
kabul edilir ve seimler bu dorultuda yaplr. Ancak,
gerek evaporasyon ve kondenzasyon scaklklarn
hesapladmzda aslnda kan deerlerin yaplan
kabullerden ok farkl olduu grlmektedir. Bu fark
ihtiyatan daha byk veya daha kk sistemlerin
kurulmasna sebep olur. Tm bunlar ilk yatrm ve iletme
maliyetlerinin yksek olmasna veya istenen konfor
artlarnn salanamamasna neden olur.
Yukarda bahsedilen hesaplamalarn hzlca ve
doru bir ekilde yaplabilmesi amacyla bir simlasyon
program yazlmtr. Bu sayede ana ekipmanlar
(evaporatr, kondenser ve kompresr) belirlenmi
olan bir soutma evriminde hava giri artlarn da
belirlendiimizde sistemin parametrelerini tanmlayan
deerler elde edilebilmektedir.
2. Analizi yaplan soutma sistemleri
Analizi yaplan %100 taze haval direkt genlemeli
klima santralinin soutma taraf teknik zellikleri Tablo-
1de verilmitir.
Evaporatr ve kondenser iin giri havas art olarak
alnan scaklklar aada verilmitir. Belirtilen her bir kuru
termometre scakl, belirtilen 9 farkl ya termometre
ile eletirilerek 63 farkl giri havas art oluturulmu
ve 63 farkl veri takm elde edilmitir. Yaplan simlasyon
sonucunda elde edilen parametrelerin analizi, kuru ve ya
Direkt genlemeli klima santrallerinde
so utma evrimi simlasyonu
ntes Klima A..
Murat ZER Teknik Mdr Yardmcs, Erhan BUDAK AR-GE Mhendisi, Tolga GLER AR-GE Mhendisi
Makale
64
termometre scaklklarna gre ekil-1, ekil-2, ekil-3,
ekil-4 ve ekil-5te verilmitir.
Kuru termometre scaklklar: 28-29-30-31-32-33-34 oC
Ya termometre scaklklar: 17-18-19-20-21-22-23-24-25 oC
Giri havas kuru ve ya termometre scaklklar,
klima santralinin soutma konumunda sklkla alaca
deerlerden ve parametre deiimlerini genel olarak
ifade edebilecek ekilde seilmitir.
Ana ekipmanlardaki (evaporatr, kondenser
ve kompresr) herhangi bir deiikliin sistem
parametrelerine olan etkileri de analiz edebilmek iin,
Tablo-2de tanmlanan 10 farkl durum oluturulmutur.
Her bir durum iin, Tablo-2de belirtilen deiikliin
dndaki deerler Tablo-1dekiyle ayn tutulmutur. Giri
havas artlar olarak, kuru termometre scakl sabit 30
oC alnm, ya termometre scakl olarak ise yukarda
belirtilen 9 farkl scaklk alnmtr. Bu sayede Tablo-1de
tanmlanan referans durumla birlikte 99 adet veri takm
daha elde edilmitir. Bu veri takmnn analizleri ise ya
termometre scaklklarna bal olarak ekil-7, ekil-8
ve ekil-9da verilmitir. Kuru termometre scakl sabit
tutularak deiken takm ikiye drlmtr.
Tm analizlerde, kzgnlk 10 oC, ar soutma ise 5 oC
alnmtr.
ekil-1a
ekil-2a
ekil-1b
ekil-2b
Makale
66
ekil-3a
ekil-4a
ekil-3b
ekil-4b
ekil-1aya bakldnda evaporasyon scaklnn,
kuru veya ya termometre scaklklarnn artmasyla
beraber ykseldii grlmektedir. Ya termometre
scaklndaki 1 oClik art, kuru termometrenin 1
oC artmasna gre evaporasyon scakln daha ok
ykseltmektedir. Bu durumun sebebi, giri havas
entalpisinin ya termometrenin artmasyla beraber
ykselmesi ve evaporatr kapasitesinin artmasdr.
Sabit ya termometre scaklnda kuru termometrenin
artmas giri entalpisini etkilemeyeceinden evaporasyon
scaklnn neden ykseldiini anlamak iin ekil-3aya
bakmak gerekir. Burada grld zere, kondenzasyon
scakl kuru termometreye bal olarak ciddi bir ekilde
ykselmektedir. Kondenzasyon scaklndaki bu art
kompresrn yapt ii arttracandan evaporasyon
scaklnn da ykselmesine neden olmutur.
ekil-1b ve 3bye bakarak evaporasyon ve
kondenzasyon scaklklarnn giri kuru termometre
scaklyla arasndaki fark, farkl ya termometre
scaklklar iin grebiliriz. ekillerden de anlalaca
zere ya termometre scakl evaporasyon scakl
zerinde, kuru termometre scakl ise kondenzasyon
scakl zerinde daha byk etkiye sahiptir.
Kapasitelere ait analiz ekil-2a ve 4ada verilmitir.
Evaporatr kapasitesi, kuru termometrenin artmasyla
kondenzasyon ve evaporasyon scaklklar ykseldii
iin dmtr. Kondenser kapasitesi iin, ekil-3bye
baktmzda kuru termometre ile kondenzasyon scakl
arasndaki farkn sabit ya termometrede ok az dt,
bu nedenle de kondenser kapasitesinin paralel olarak ok
az dt sylenebilir.
17 ve 18 oC ya termometre izgileri belirli bir
blgede erilerin genel dalmna uymamaktadr. Dier
ksmlarda yaplan yorumlarda bu blgedeki dalm
hari tutulmutur. ekil-2b ve 4bye baktmzda, giri
havas bal nemi %23n altna dnce, evaporasyon
ve kondenzasyon scaklklar ykselme ivmesini arttrm
ve dme eilimindeki kapasiteler artmaya balamtr.
Bu deikenliin nedeni, seilen evaporatrn bu
scaklklarda sadece duyulur soutma yapyor olmasdr.
Dier blgelerde by-pass faktr 0,30 ile 0,40 arasnda
deiirken, bu blgelerde 0,22lere dm ve batarya
verimlilii artmtr.
Makale
68
Evaporatr kapasitesinin kuru termometre scakl
ykselirken azald, ya termometre scakl ykselirken
ise artt ekil-2ada grlmektedir. Bu durumun sebebi
sabit kuru termometre scaklnda ya termometre
scakl ykselirken giri havas entalpisinin artmas ve
soutma srasnda daha fazla gizli snn aa kmasdr
[1].
Sistemin enerji etkinlik oranlarnn analizleri ekil-5a
ve 5bde verilmitir. Giri ya termometre scaklnn
artmas kompresrde ekilen gc arttrmasna ramen
ekil-5a
ekil-6a
ekil-5b
ekil-6b
ekil-7a ekil-7b
Makale
70
evaporatr kapasitesinin daha byk oranlarda
artmasndan dolay EER deeri artmtr. Kuru
termometre scaklnn artmas ise kompresrde
yaplan ii arttrm ve evaporatr kapasitesini
drmtr. Dolaysyla EER deeri kuru termometrenin
ykselmesiyle dmtr. Genel olarak kondenzasyon
ve evaporasyon scaklklar birbirlerine ne kadar yaknsa
EER deeri o kadar yksektir [2].
Evaporasyon scaklnn deiiminde kompresr ve
evaporatrde yaplan deiikliklerin daha etken olduunu
ekil-6a ve ekil-6bye baktmzda grmekteyiz. Bu
durum paralel olarak akkan debisinde de hissedilir. Ayn
ekilde ekil-7a ve 7bye baktmzda kondenzasyon
scaklnn kompresr ve kondenserde yaplan
deiikliklerle daha ok ilgili olduunu grmekteyiz.
Ancak, evaporasyon veya kondenzasyon scaklklar iin,
kompresrdeki deiim, evaporatr veya kondenserdeki
deiime gre zt tepki vermektedir. rnein, kompresr
kltlrken evaporasyon scakl artar, evaporatr
kltlrken evaporasyon scakl azalr. Veya
kompresr bytldnde kondenzasyon scakl
artarken, kondenserdeki byme kondenzasyonu
drmektedir.
ekil-8a ve 8bye bakldnda evaporatr
kapasitesinin, kondenser, evaporatr ve kompresr
tarafnda yaplan tm kltmelere dme ynnde
tepki verdii grlr. Tersi durumlarda ise evaporatr
kapasitesinin artt gzlenmektedir. Kondenser hava
debisindeki ve s transfer alanndaki yaplan bytme
ve kltmelerin evaporatr kapasitesine ve dolaysyla
soutucu akkan debisine ok etki etmemektedir. Ayn
deiimlerin evaporatr zerinde yapld durumlarda
ise etkinin daha fazla olduu grlmtr.
ekil-9a ve 9bde grld zere EERyi ykselten
tek durum kompresrn klmesidir, benzer ekilde
EERyi dren tek durum kompresrn bymesidir.
Yukardaki ekillerde verilen analizlerin kk bir
zeti Tablo-3te ematik olarak verilmitir. Bu tabloda
parametrelerin durumu genel olarak deerlendirilmitir.
Daha detayl sonular elde etmek iin ekiller zerinde
yorum yaplmaldr. Ancak, Tablo-3 de bizlere genel
olarak parametrelerin neye nasl tepki verdiini
anlatmaktadr.
ekil-8a
ekil-9a
ekil-8b
ekil-9b
Makale
72
Not: Yukardaki tabloda yer alan iareti deikenin
ykselmesi / artmas; iareti azalmas / dmesi;
iareti ok az ykselmesi / artmas; iareti ise ok az
azalmas / dmesi anlamnda kullanlmtr.
4. Sonular
Kondenser bataryas giri havasnn kuru termometre
scaklndaki 1 birimlik deiim, evaporatr
bataryasndaki 1 birimlik deiime gre sistem zerinde
daha ok etkendir. Ya termometre scakl iin ise tersi
geerlidir. Tahminlere dayal yaplan hesaplamalarda
evaporasyon ve kondenzasyon scaklklar tayin
edilirken sadece kuru termometre scaklna deil
ya termometre scaklna da baklmas gerekir. Giri
ya termometre scaklndaki ykselme EER deerini
ykseltirken, kuru termometre scaklndaki ykselme
EER deerinin dmesine sebep olur.
Analizi yaplan soutma sisteminde giri havas bal
nemi %23n altna dnce sadece duyulur soutma
gerekletii iin, slak blgede 0,30 ila 0,40 aralnda
deien by-pass faktr deeri 0,22lere dm ve
batarya verimlilii artmtr. Yani soutucu bataryadan
etkilenmeden kan havann oran %22lere dm,
bu nedenle de evaporatr kapasiteleri bu blgede kuru
termometrenin ykselmesiyle beraber artmtr [3].
Genel olarak ya termometre scaklndaki veya
evaporatrde yaplan herhangi bir ykselme tm
parametrelerin ykselmesine / artmasna neden olur.
Tm ykselme veya artma ynndeki deiimlerden
sadece kondenser tarafnda yaplan deiiklikler
kondenzasyon scakln ve akkan debisini drr.
Tm ykselme veya artma ynndeki deiimlerden
sadece kuru termometre scaklnn ykselmesi,
evaporatr ve kondenser kapasitesini drr.
Tablo-3te belirtilen deikenlerden sadece
evaporatr ve kondenser s transfer alan ile
kompresrn deiimi tasarmcnn kontrol altndadr.
Sadece bu deikeni dikkate aldmzda EER deerini
ykseltmek iin kondenserin byk veya kompresrn
kk seilmesi daha uygun olacaktr. Kompresrdeki
byme sadece evaporasyon scakln ve EER deerini
drrken, dier tm parametrelerin artmasna neden
olur.
Evaporatr s transfer alannn artmas evaporasyon
scakln ykselterek emi basncnn ykselmesine ve
akkan debisinin artmasna neden olurken, kondenser
s transfer alannn artmas kondenzasyon scakln
drerek genleme vanasna daha souk gazn
ulamasna ve basma basncn drerek kompresrde
yaplan iin azalmasna, bu sayede de EERnin
ykselmesine neden olmutur [4].
Soutma sistemi tasarm yaplrken kullanlan
simlasyon program sayesinde hava giri scaklklarna
bal olarak sistem parametrelerinin gerek deerleri
hzlca hesaplanabilmektedir. Bu da evaporatr,
kondenser ve kompresr seimlerinin en optimum
ekilde yaplabilmesini salar. Analizi yaplan soutma
sistemi klasik yntemle, 7 oC evaporasyon ve 48 oC
kondenzasyon scaklyla seilseydi, hava giri artlarna
bal olarak ilk yatrm maliyeti %5 daha fazla veya
soutma kapasitesi %25 daha dk olacakt.
Kaynaklar
[1] zer, M., Bir ameliyathane klima santrali tasarm,
termodinamik testleri ve analizi, Yksek Lisans Tezi, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 98 (2007).
[2] Stoecker, W. F., Refrigerant properties, refrigeration cycles
and SI units, Industrial Refrigeration Handbook 1st ed.,
McGraw-Hill, New York, 2.59-2.60 (1998).
[3] ASHRAE, Air cooling and dehumidifying coils, 2000 HVAC
Systems and Equipment ASHRAE Handbook (SI), ASHRAE,
Atlanta, 21.8 (2000).
[4] Trott, A. R., Welch, T., The refrigeration cycle, Refrigeration
and Air-Conditioning 3rd ed., Butterworth-Heinemann,
Oxford, 19 (2000).
Makale
74
Gnmzde yksek enerji verimli ve dk emisyonlu binalar ina
etmenin nemi giderek artarken nasl tasarlanabileceine dair fikirler
de paralelinde geliiyor. Bu ilerleme srecinde LEED ve BREAM gibi
yeil bina derecelendirme sistemleri yol gsterici ancak binann enerji
performansn deerlendirip projeye uygun tasarruf stratejilerini
gelitirebilmek bizim elimizde. Bu sebeple, gerekli olan modelleme
almalarnn eksiksiz ve verimli bir ekilde yaplmasna olanak verecek
yazlmlarla almak, doru sonular elde etmede ve stratejilerin
gelitirilmesinde byk neme sahip.
SON zamanlarda, dnyadaki nc srdrlebilir tasarm uzmanlar tarafndan kullanlan IESVE, entegre
analiz aralarnn yeniliki, dll ve derinlemesine programlar grubu tanmyla karmza kyor. Bu yazlm,
binann tasarm ve iletme srelerindeki enerji verimliliini test ederek yksek enerji verimli ve evreye
duyarl binalar tasarlanmasnda gerekli olan tm analiz aralarn ierecek ekilde hazrlanm. Ayrca,
kullanclarn farkl seenekleri test etme ihtiyalarn karlayarak en uygun pasif zmlerin gelitirilmesine
olanak salyor. eriinde gelitirilen enerji modellemesi, gn modellemesi, CO2 emisyonlar, bina
yaam dngs analizleri, CFD analizleri, yangn ka senaryolar, bina sakinlerinin konforu gibi modller
sayesinde bina birok ynden analiz edilebiliyor. Yani srdrlebilir yeil bir binann tasarlanmasnda grev
alan tm disiplinleri dnerek gelitirilmi.
Analiz aralarnn tm merkezi, entegre bir veri modelini paylaarak defalarca model oluturulmasna
gerek kalmadan, tek bir model zerinde dzenleme yaplabilmesini salyor. Bylece, bina zerinde alacak
olan kiilere ortak bir model zerinden ilerleyebilme kolayl sunarak zamandan kazan salanyor. Dier
BIM anlayyla gelitirilen SketchUp, Revit, Trelligence, gbXML, Vectorworks Architect, Trimble Plancal gibi
programlar ile balant kurabiliyor olmas ise byk avantaj. Bu zellii, bina modelinin baka bir programdan
alnmas veya yazlm ierisindeki ModelIT de tasarlayabilme zgrl tanyor.
Binann termal simlasyonu iin gelitirilmi olan Apeche modl sayesinde binann enerji modellemesi
yaplarak enerji verimlilii llebiliyor. Bu modln dier solar, gn, termal ve havalandrma
simlasyonu yapan analiz aralar ile balantl olmas sayesinde istenilen deiken ve zaman aralna
gre sonular alnabiliyor. Mesela pazartesi gn lene kadar koullandrlm mahalinizdeki CO2 miktar
ya da bina dnda oluan termal yke gre solar panelinizin verimlilii vb. IESVE, belirlenen deiken ve
zaman aralnda ileri dzey termal sonular alnabilmesi iin s transferi hesab zerine gerekli olan tm
matematiksel modelleri baz alarak alyor (termal kondksiyon ve birikim, i/d konveksiyon, uzun dalga
IES virtual environment
ile enerji modellemesi
yaklam
Merve MERMERTA - evre Mhendisi ERKE Srdrlebilir Bina Tasarm Danmanlk
Makale
76
nm, mekanik basnlar
vb.) Bu sayede model
doru oluturulduu
takdirde gerek ile birebir
sonular alnyor.
Sistemler
modellenirken ya
yazlm iinde var olan
sistemlerden seiliyor ya
da kendi ihtiyacnza gre
sistem oluturulabiliyor.
Ve htiyacnza gre
oluturduunuz her
sistem sonraki projelerde
kullanlmak zere kayt
edilebiliyor. Sistemler
ierisinde tanmlanabilen
baz mekanik elemanlar;
Boiler, s pompalar,
chiller, soutma sistemleri,
su tarafl ekonomizrler,
hava stmal ve soutmal
serpantinler, sprey ve
buhar enjeksiyonlu
nemlendirici niteleri, s
geri kazanm cihazlar,
fanlar, soutulmu
tavanlar, radyatrler, baz
belirlenmi reticilerin
rnleri ve daha fazlas
IES<VE>, modelleme
kalitesini arttran
detayl HVAC analiz
aralarn iermesi,
grsel kalitesi yksek
grafik zmlemeleri
, bina sistemlerinin
optimizasyonu gibi
projenin en bandan
itibaren verimli
enerji kontrol
stratejilerinin
gelitirilmesine olanak
salayan modlleri
sayesinde ileride dier
enerji modellemesi yapan
programlarn yerine
geecekmi duruyor
gvenlii
78
LKEMZDE i kazalar ve meslek hastalklar uzun yllardr birok
iinin hastalanmasna, yaralanmasna, sakat kalmasna ve hatta
hayatlarn kaybetmesine yol amaktadr. Bu olaylarn yaand
sektrlerin banda ise inaat sektr yer almaktadr. Bunun en
nemli sebepleri, inaat sektrnn kendine zg alma artlarnn
olmas, bu sektrde kalifiye eleman yetersizlii, yeterli denetimlerin
yaplmamas saylabilir. naat sektrnn dier sektrlerden farkl
olmasnn balca nedenleri ise, her projenin birbirinden farkl olmas
ve bu yzden her projede deiik alma koullar ve farkl risklerle
kar karya kalnmas, alanlarn endstri sektrndeki gibi tek
bir fabrikada alma imkn bulamadklar iin srekli olarak farkl
risklerle kar karya kalmas, tehlikeli ve kendi iinde birok risk
ieren faaliyetlerden oluan bir sektr olmasdr. naat sektr,
ayn anda farkl riskleri iinde barndran, farkl ilerin yapld bir
sektrdr. naat ilerinde tm alanlarn birbirleriyle koordinasyon
iinde almas ve yaptklar i ile ilgili ve dier alanlarn yapt
ilerle ilgili farkndalnn olmas gerekmektedir. te bu nedenlerden
dolay, inaat sektr dier sektrlere gre daha fazla risk altndadr
ve i sal ve gvenliini salamak hayli g ve karmaktr. Ancak
bu demek deildir ki inaat sektrnde kazalar kanlmazdr. Bugn
dnyada yaklak 3 milyar igc vardr ve her gn yaklak 1 milyon
i kazas gereklemektedir. Her 15 saniyede bir, 160 ii i kazas
geirmektedir ve her 15 saniyede bir, bir ii i kazas ya da meslek
hastal sebebiyle lmektedir.
ILOya gre tm dnyada istihdam asndan nemli bir yer tutan
inaat sektrnde olduka yksek saylarda i kazas yaanmaktadr.
ILO rakamlarna gre tm dnyada inaat sektrnde her yl 60.000
lmcl kaza yaanmakta ve buna gre her 10 dakikada bir kii bu
ekilde is kazas sonucu yaamn yitirmektedir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn verilerine gre
Trkiyede bir ylda gerekleen tm i kazalarnn %10u, srekli i
gremezliklerin %25i ve lml i kazalarnn %34 inaat ilerinde
gereklemektedir. naat sektrnde gerekleen i kazalarnn
yaklak %4 ise lmle sonulanmaktadr. naat sektrnde
2012 ylnda 4.511 i kazas meydana gelmitir. lml i kazas
oranlarnn sralamasnda inaat sektr toplamda %25 ile ilk srada
yer almaktadr.
Tm bu veriler nda ayrntl istatistik ve muhasebe kaytlar
tutulmasyla, i kazalarnda oluan maddi kayplar hesaplanabilir.
Ancak i kazas sonucunda ii, iinin ailesi ve iinin arkadalar
zerinde oluan psikolojik durumdan kaynaklanan manevi kayplar
hesaplanamaz. Bu nedenle i kazalarnn nlenmesi iin gerekli
tedbirler alnmaldr.
kazalarnn olu nedenleri;
Dorudan nedenler;
Zehirleyici, patlayc gaz, toz vb. tehlikeli maddeler ile mekaniksel,
elektriksel, kimyasal gibi yksek enerji kaynaklarnn ve radyasyonun
yol at nedenlerdir.
Dolayl nedenler;
Gerekli emniyet nlemleri alnmakszn yaplan alma koullar,
ekipmann hatal ya da uygunsuz kullanm, ekipmann bakm
ve onarmnn zamannda yaplmamas, alet ve makinelerin
zamannda kullanlmamas, koruyucu malzemelerin kullanlmamas
gibi nedenlerin yol at durumlardr. Ynetimin i gvenlii
politikas ve uygulamalarna bak as (i gvenliine verdii
nem, retim-i gvenlii hedefi, sorumluluk ve yetkinin
datlmas, eitim, uygun ve yeterli kontrol vb.) veren i
sal ve gvenlii zerine her zaman sorumludur. veren
alann srekli denetlemeli ve alanlarn salk ve gvenlik
adna kontrol edebilmelidir. Doru gvenlik kltr oluturulmas
kazalar yzde 50 azaltr. Gvenlik kltrnn ilk basama
ynetimin taahhddr. alann yetenek, eitim, motivasyon,
fiziksel ve zihinsel yeterlilik, bireysel dikkatlilik ve performans
da kaza nedenlerinde etkili olmaktadr. Kaza nedenlerine etki
eden bir dier faktr ise evresel faktrlerdir. Bunlar scaklk,
nem, basn, toz, gaz, buhar, grlt, aydnlatma vb. saylabilir.
Tm bu nedenler gz nne alndnda inaat sektrnde
doru gvenlik kltrnn oluturulmas, risklerle kaynanda
mcadele edilmesi ve gerekli nlemlerin alnmas, kiisel koruma
nlemlerinden nce toplu koruma nlemlerine ncelik verilmesi,
yeterli kontrollerin yaplmas, iiye grev verirken, iinin salk ve
gvenlik ynnden uygunluunun gz nne alnmas, alanlarn
yeterli bilin dzeyine ulamalarnn salanmas kazalarn
nlenmesinde etkili olmaktadr. Tm bu nedenler incelendiinde,
tm sektrlerde olduu gibi inaat sektrnde de i kazalarnn
olumasndaki asl neden ise, i sal ve gvenlii konusunda
yaplacak dzenlemeler iin gerekli harcamalarn yaplmamasyla
maliyeti azaltarak daha fazla kr elde edilecei dncesidir.
Ancak unutulmamas gereken en nemli gerek, i kazalarn
nlemek iin yaplacak her trl gvenlik harcamas ve yatrmn,
i kazas meydana geldikten sonra ortaya kan dolayl ve dolaysz
maliyetlerden daha az olmasdr. lke genelinde oluturulacak
gvenlik bilinci ile bu nyarglarmz ykmadmz srece daha ok
kazal gnler bizi beklemektedir.
Kazasz gnler dileiyle,
naat sektrnde
i kazalar
B

S

v
e
n
l
i

i

U
z
m
a
n

d
e
m

T
A

79
Vizyon tarihi: 26 Eyll 2014
Oyuncular: Denzel Washington , Chlo Grace Moretz , Haley
Bennett , Bill Pullman , Marton Csokas
Robert McCall eski bir Black Ops askeridir. Sahte bir lm hazrlayarak
Bostonda yaamaya balayan Robert McCall, emeklilik zamanlarnn keyfini
kartrken, Teri isminde bir kz kurtarmas gerekmektedir. Kurtarmas
gerektii kz yznden Rus mafyasyla birlikte kar karya gelecektir.
Adalet
Yerznde 20.000 gn
Tim de
Blues Brothers gecesi
Vizyon tarihi: 19 Eyll 2014
Oyuncular: Nicole Kidman , Tim Roth , Milo Ventimiglia , Paz Vega
, Frank Langella
Hollywooddaki tm hretini ve kariyerini bir kenara brakarak Monaco
Prensi Rainier ile evlenen Grace Kellynin Prenses Grace olarak srdrd
yaamnn yks. Filmin ynetmeni, Kaldrm Seresi filmiyle biyografi
filmlerindeki baarsn ispat etmi olan Olivier Dahan. Prenses Grace rolnde
ise Avustralyal Oscarl yldz Nicole Kidman izleyeceiz.
Grace of Monaco
Vizyon tarihi: 19 Eyll 2014
Oyuncular: Nick Cave
20.000 gn yaayan biri ka yandadr? Grsel sanatlar Iain Forsyth ve Jane
Pollard, ektikleri bu ilk uzun metrajl filmde kurmacayla gereklii birletirerek
uluslararas kltr ikonu, mzisyen ve senarist, bu dnyaya gelmi en ilgin
sanatlardan Nick Cavein 24 saatini anlatyorlar. Nick Cavein hem konu hem
de barol olduu film, sanatsal yaratm srecine mahrem bir bak atarken
ayn zamanda bu dnyada yaadmz sreyi iyi kullanp kullanmadmz
sorgulamamz da istiyor.
Hayata dair
spanyann en byk ehirlerinden biri olan Barselonada bir Akdeniz ehri olmasnn yan sra grkemli
bir tarih, gastronomi kltr ve ilgin bir modernizm var. Tarihi binalarn yannda ykselen geometrik
yaplar ve heykeller daha ilk bakta, ehri pek ok Avrupa kentinden ayryor. Picasso, Miro, Dali ve Gaudi
gibi sanatlarn yllarca burada yaam olmas ve yaratclklarn burada ortaya koymalar da bunu
doruluyor. Ama Barselonay Barselona yapan bir mimar. ehir tm ihtiamn nl mimar Antoni Gaudiye
borlu
80
g e z g i n
Mimar Antoni
Gaudinin ehri
Barcelona
81
B
arselona (spanyolca ve Katalanca: Barcelona),
spanyann Katalunya zerk blgesinin bakenti.
Yaygn dil Katalanca. Barselonann gemiinin
spanyadan daha eski olmas ilgin bir ayrnt. ehir 9.
yzylda Katalan bir asilzade aile tarafndan kuruldu. Kentin
simgesi Sagrada Familia Katedralinin yapmna 1882
ylnda mimar Villar balad. Bir yl sonra barselonann
her kesine imzasn atan mimar Antoni Gaudi grevi
devrald. Gaudinin mr ancak kilisenin n cephesi ve
planlanan on sekiz kuleden sekizini tamamlamak iin yetti.
Gotik tarzn rnei olan nl kilise hl tamamlanamad
iin Bitmeyen Kilise olarak da bilinir.
Kente damgasn vuran yerlerden biri Akdenizin en
hareketli liman olan Port Vell. Bu limana ylda 700
binden fazla geminin urad syleniyor. Limana kan
ana yollardan biri, nl kaif Christopher Columbusun
heykeline gidiyor. Dilerseniz Barselonann serin sularnda
Akdenizin keyfini kartabilir ya da Barselonann en gzel
gezi noktalarn dolaabilirsiniz. Kent meydannda yer alan
arena, turistler iin ilgi ekici. ok sayda gece kulbnde
Flamenko dans izleyebilirsiniz. Aslnda Barcelona daha
ok bir elence ehri ve kentin her yerinde elenilebilecek
yerler bulmak mmkn. Eer farkl yemek kltrlerini
denemekten ekinmiyor ve seviyorsanz Barselonaya
zg Tapaslar ehir iinde ou yerde deneyebilirsiniz.
Tapas bizim kltrmze ok da yabanc bir yiyecek deil.
Tapas eitleri iin Trk mutfann mezelerinin benzerleri
diyebiliriz.
Grlecek yerler
1-La Sagrada Familia: nl mimar Gaudi tarafndan yaplan katedral
hala bitirilememi. Buna ramen kulelerin ince detaylar, binann d
yzeyindeki ilemeler ve detayl iilik bu yapy mimari adan esiz
klyor. Sagrada Familiann kelime anlam kutsal aile. Ziyaretileri
katedralin kapsnda ta heykeller ve oymalar karlyor. Katedralin
st katlarna trmanabilir ve muhteem Barselona manzarasn
izleyebilirsiniz.
2- Park Gell: Bu park halka almadan nce zenginler ve soylular
iin cennet gibi tasarlanm bir dinlenme yeriydi. Bir tepenin stne
kurulu parkta hem gnein keyfini karabilir hem de ehre tepeden
bakabilirsiniz.
3-Barrio Gotico: Bu blge Barselonann merkezinde bulunur ve dar
sokaklaryla nldr. Kk kafe ve barlarn yan sra pek ok maaza
da vardr.
4- La Rambla: Bu cadde ok geni ve ehrin en nemli ana
arterlerinden biri. Caddeyi bu kadar nl yapan daima hareketli oluu.
5- Plaza Catalunya: La Rambla Caddesinin sonunda ye alan bu meydan
alveri iin ilk tercih edeceiniz yerlerden biri. Buras ehrin kalbinin
att noktalar arasnda.
6- Picasso Mzesi: Barselonann en iyi mzesi. En nemli ressamlarn
koleksiyonlarna da ev sahiplii yapar. Ama bu mzeyi nl yapan
Picassonun ilk dnem almalarndan balayarak modernizmden
kbizme uzanan yolculuunun btn eserlerini bulundurmasdr.
7- Montjuic: Montjuic Barselonann gneybatsnda yer alan ok yksek
bir tepe. Olimpik stadyum ve ulusal sanat mzesi de burada. Montjuice
teleferik veya feniklerle kabilirsiniz.
8- Montserrat: Montserrat ehrin bir saat uzanda bulunan bir da.
Burada nl bir manastr var. Da trman yapmak iin de ok msait.
9- Salvador Dali Mzesi: Mze Barselonadan iki saat uzaklkta. Mzede
sergilenen Dali eserleri grmeye deer.
10- FC Barcelonann Nou Camp stadyumunda ma keyfi: Eer futbola
meraklysanz bu stadyumu mutlaka duymusunuzdur. Oynanan hangi
ma olursa olsun bu stadyumun byl atmosferinde ok keyifli olacak.
FC Barcelona
Futbol Club Barcelona (ksaca FC Barcelona ya da Bara) spanyann Katalunya zerk blgesindeki
Barcelona kentinde bulunan ve dnyann en ok taraftara sahip futbol takmlarndan biri. 1899
ylnda, Joan Gamper nderliinde, svireli, ngiliz ve spanyol bir grup tarafndan kuruldu. Katalan
blgesini temsil eden kulbn slogan Ms que un club (bir kulpten daha fazlas) cmlesidir.
Bara mar ise, Josep Maria Espins tarafndan bestelenen Cant del Bara. Barcelona, La Ligadan
dmeyen kulpten bir i. spanya da yirmi bir La Liga ampiyonluu, yirmi alt spanya Kupas,
on spanya Sper Kupas, drt Eva Duarte Kupas ve iki Lig Kupas ampiyonluu var. Barcelona
2009 ylnda mcadele ettii 6 turnuvada da ampiyon olarak bir ilki gerekletirdi. Takm 2009
ylnda ampiyonlar Ligi, UEFA Sper Kupa, La Liga, spanya Kral Kupas, spanya Sper Kupas ve
FIFA Dnya Kulpler Kupasnda ampiyonlua ulat.
Spor
82
H
e
m
s
p
o
r h
e
m
h
o
b
i
Okuluk, son dnemde hzla byyen ve lke olarak byk uluslararas
baarlar kazandmz spor dallarndan biri. Her yatan insann
yapabilecei bir hobi olarak da, hedefe odaklanma, koordinasyon ve
uzun sreli konsantrasyonu gelitiriyor. Bu kazanmlar da yetikinlere
i hayatnda destek oluyor, kiinin kendine olan gveni artyor ve i
stresini atmasna yardmc oluyor.
OKULUK bir mcadele, hrs ve azim sporu
olarak nitelendiriliyor. Okulukta snr yok, kiiye
zgven salyor, dikkati ve konsantrasyonu
gelitiriyor. Bu spor bir yay ve oktan ibaret
sanlyor ama derininde dnce ve duygularnz
kontrol, zor anlarda bile soukkanllnz
koruma, kayg ve endieye kaplmadan enerji ve
glerini tam kapasite kullanabilme yetenei
kazandryor.
Zihinsel becerileri gelitiren bir ara, bir
spor dal olmas nedeniyle okulua balama
ya fiziksel yapya gre deimekle birlikte
8-9 olarak belirlenmi, en uygun dnemse 9-16
yalar aras. Her yatan ve her meslekten
insan, bireysel ya da grup olarak kurslarda
okuluk sporunu yapabiliyor. nk okuluk
hedefe odaklanma, koordinasyon ve uzun sreli
konsantrasyonu gelitirdii iin bu kazanmlar
yetikinlere i hayatnda destek oluyor,
kendilerine olan gvenleri artyor ve i stresini
atmalarna yardmc oluyor.
Bir hayat felsefesi olarak da nitelenen
okuluk, insan, yay ve ok geni erevesinde
geliiyor, ama uzaktaki hedefi vurmak ve
gnmzde son derece modern malzemelerle
ve kurallar erevesinde yaplan olimpik bir
spor dal olma zellii tayor. 20 bin yllk bir
gemie sahip okuluk, 1920 ylnda olimpiyat
dallar arasna katld. Bugn okuluk sporunda
kullanlmakta olan yaylar 1,80-2,70 metre,
kadnlar iin olanlar da 1,50-2,10 metre
boyunda. Hedefler samandan oluuyor ve yerden
1,22 metre ykseklikte olan ayaklar zerine
tutturuluyor.
83
Salk
84
OCUKLARIN fiziksel, psikolojik ve sosyal geliimleri zerine
evrenin etkisi byktr. Bebeklikten ergenlie kadar evresel
etkenlerden birisi de bata televizyon olmak zere elektronik
medyadr. Ekran denildiinde eskiden sadece televizyon akla
gelirdi. Gnmzde ise televizyona ek olarak, bilgisayarlar,
video oyunlar, notebook, ipad ve akll telefonlar bata olmak
zere birok elektronik cihaz dnlmektedir. Kitle iletiim
arac olmalarnn yan sra, eitim, renim ve elence
alanlarnda yararlanlmaktadr. Ancak artk yararlar yannda
zararlar konusuyla da gndem oluturmaktadrlar. Okumay
sevmeyen bir toplum olarak lkemizde giderek bir bamllk
halini alan elektronik cihazlar sayesinde ekranla yapk bir nesil
yetimektedir.
Ekran banda geirilen sre arttnda beraberinde bir ok
salk sorunlarna yol aabilmektedir. O nedenle gnmzde
ocuklarda 2 yana kadar ekran (zellikle televizyon) banda
zaman geirmelerine izin verilmemesi, sonraki dnemlerde ise
gnlk bu srenin toplam 1-2 saat ile kstlanmas nerilmektedir.
Oysa bu sre dnyadaki tm lkelerde ok yksektir. Amerika
Birleik Devletlerinde televizyon izleme ya 4 ay gibi ok
kk yalara kadar inmitir. Erkekler, byk ocuklar ve dk
sosyoekonomik dzeydeki ocuklar daha fazla televizyon izlerken,
sosyoekonomik durum ykseldike yeni teknolojilere ulamn
kolaylamas ile akll telefonlar, ipad, notebook, video oyunlar
televizyonla yarma haline gelimitir. Zararl etkiler, izlem
sresinden, izlenen programlarn ieriinden ve teknolojik yapdan
(elektromanyetik alan) kaynaklanmaktadr. zellikle merkezi sinir
sistemi geliiminin en hzl olduu, psikomotor ve psikososyal
zelliklerin kazanld 0-3 ya erken ocukluk dneminde
geliebilecek bir sorun tm yaam etkileyebilmektedir.
Salk zerine etkileri
Uyku bozukluklar: Ekran banda geirilen zaman arttka
uykuya dalma sorunlar ve beraberinde uyku dzensizli, kabus ve
korku gibi uyku sorunlar daha fazla gzlenmektedir. Uykusuzluk
beraberinde yorgunluk ve artm abur cubur yeme sonucunu
dourmaktadr. Gerilim sahneleri korku endie duygularnn
yerlemesine ve uyku bozukluklarna yol aabilmektedir.
iddet: Medya yoluyla zellikle televizyonla iddete maruz
kalmak ocuklar iddete kar duyarsz hale getirmektedir.
Sonuta ocuklar iddeti kanksayp sorunlar zmede bir
yol olarak grebilmektedir. zellikle somut dncenin hakim
olduu, soyut dncenin gelimedii 7 ya ncesi dnemde
ocuk televizyonda grd grnty uygulamaya koyabilir.
iddet unsuru ieren grntler bilinaltna iddet duygularnn
yerlemesine ve iddet eilimine neden olabilir.
Obezite ve dier fiziksel sorunlar: ocuklar ekran banda
ne kadar uzun zaman geirirlerse, ar kilolu hatta obez olma riski
o kadar artmaktadr. Yattklar odada televizyon, bilgisayar varl
bu riski ok daha fazla artrmaktadr. Ayrca ekran banda daha
fazla abur cabur, tuzlu, yal ve ar kalorili gdalarn tketimi
zellikle reklamlar yoluyla tevik edilmekte ve beraberinde obezite
daha belirgin olarak karmza kabilmektedir. Ortopedik sorunlar
ve grme bozukluklaryla sklkla karlalabilmektedir. Uzun sre
televizyon izlemenin salkl gzlerde bile yorulma, kanlanma,
kuruma, gibi belirtilere yol at, krlma kusuru olanlarda
uyum abas nedeni ile gz kaslarnda yorgunluk oluturduu
gzlenmektedir.
Psikosoyal ve davran sorunlar: Bilgisayar, video oyunlar
veya televizyon ekrannda gnlk 2 satten fazla geirilen
zaman sonrasnda duyusal, sosyal ve dikkat problemleri ortaya
kabilmektedir. letiim gl, renme bozukluu, ,dikkat
eksiklii, antisosyal davranlar, arakada ilikilerinin azalmas,
erken yalarda cinsel iliki, alkol, sigara, madde bamll bu
sorunlarn en sk grlenleri olmaktadr. Televizyonun en nemli
olumsuz etkisi ocuun tek ynl iletiim iinde olmas ve karlkl
etkileim olanann olmamasdr. Dil becerileri gecikmekte, d
dnya ile iletiim sorunlar yaamaktadrlar. zellikle reklamlar
85
ve mzik klipleri; renk, ses, ritm ve hareketi birarada sunmas
nedeniyle kk ocuklarn bile ilgisini ekmekte ve kullanlmakta
olan baz bilin alt uyaranlar ocuklarn tutum ve davranlarnda
etkili olmaktadr.
Azalm akademik performans. Yatak odalarnda televizyon
bulunan ocuklarn akademik performanslarnn, bulunmayanlara
gre daha dk olduu bilinmektedir. ocuun okul baarsnda
en etkili faktrler; ocuun zeka dzeyi, anne baba eitim dzeyi
ve ders almaya ayrlan sre olmakla birlikte, televizyon yada
internette geirilen srenin ders alma sresini ksaltmas
sonucunda okul baars dmektedir.
Oyunlar iin az zaman kalmas: Ekran banda geirilen ar
zaman aktif, topluca yaplan, yaratc oyunlar iin daha az zaman
brakmaktadr.
Sreyi nasl kstlayabiliriz?
ocuunuzun ekran banda geirdii zaman sizin farkettiinizden
daha uzun sre olabilir. O nedenle yakn izlem yaparak onunla
konuup daha az oturup daha ok hareket etmesinin nemini
anlatmalsnz. Ayn zamanda basit kurallar oluturmaya ve
uygulamaya balamalsnz.
Arkaplanda TV izletmeyin. Televizyon aksa ocuunuzun
srt televizyona dnk olsa da- arkaplanda alyorsa dahi
dikkatini ekebilir. Aktif olarak televizyon izlemiyorsanz
televizyonu kapatnz.
Yatak odalarnda bilgisayar ve televizyon
bulundurmaynz. Yatak odalarnda televizyon olanlar
televizyon olmayanlara gre daha fazla televizyon
izlemektedirler, ayn durum bilgisayar ve internet iin de
geerlidir. Yasal olmayan, iddet ve cinsel ierikli sitelere eriim
bata gelen riskler arasndadr. nternetin pornografi yayn
arac olarak kullanm da hzla yaygnlamaktadr. Uyuturucu
ve terr gibi yasal olmayan yollara destek arayanlar interneti
propoganda arac olarak kullanmaktadr. O nedenle ocuklarn
ekran banda geirdikleri srenin ve internette girdikleri
sitelerin izlenmesi asndan bilgisayar ve televizyonun
salon gibi ortak kullanm alanlarnda bulunmas yararl
olacaktr. Ayrca gvenli internet kullanm konusunda bilgiler
salanmaldr.
Televizyon karsnda yemek yemeyiniz ve
yedirmeyiniz. Televizyon karsnda abur cubur gibi
attrmalklar yada n yemekleri ekran karsnda ocuklarn
daha uzun sre kalmalarna neden olmakta ve tart almna
neden olmaktadr.
Okula gittii gnlerde gn ii kurallar belirleyiniz.
Bir ok ocuk hafta ii okula gittii iin ok kstl zaman
mevcuttur. Geriye kalan zamann bir dl yada cezalandrma
olarak televizyon karsnda geirmesine izin vermeyin.
ocuunuzun bakcs ile konuunuz. ocuunuzun
yaamndaki dier kiileri ocuunuzun ekran banda geirdii
zaman kstlamas asndan ynlendirip bilgilendiriniz.
Bakclarn ekranlar bakc olarak kullanmasna gz
yummaynz.
Dier aktivitelere ynlendiriniz. Elence olarak
ekranlardan ok okuma,
akranlaryla birlikte toplu
oyunlar oynama, annesine
yemek piirirken yardmc
olma gibi aktivitelere
katlmasn salaynz.
yi bir rnek olunuz.
Ekran banda
geireceiniz zaman
kstlyarak ocuunuza iyi
bir rol model olunuz.
Fii ekiniz. ayet
ekran banda geirilen
zaman aile ii gerginlik
yaratyorsa, televizyonu
bilgisayar fiinden ekiniz
ve akll telefonlar, video
oyunlar uzak bir yere
saklaynz. Tm aile iin
ayda yada hafta da 1 gn serbest ekran gn belirliyebilirsiniz.
Kontrolsz televizyon izlemini engellemek iin, fie bir kilit
takabilirsiniz.
Elektromanyetik alanlarn olumsuz etkilerini azaltmak.
zellikle televizyonun en az 2 metre mesafeden seyredilmesi,
ocuun odasnda televizyon bulundurulmamas, televizyonun
arkasna ya da televizyonun nnde bulunduu duvarn arkasna
koltuk, yatak yerletirilmemesi bu olumsuz etkileri azaltmada
olduka etkilidir.
Aktif Katlmc olun:
ocuunuzun ekran banda geirdii zaman elenceli hale
getiriniz:
ocuunuzun izliyecei programlar planlaynz.
Kanallar aras srekli dolamak yerine kaliteli videolar yada
programlar bulunuz. Bilgisayar ve televizyonlarnzdaki ebeveyn
kontrol dmelerini kullanmay dnnz. Video oyunlar ve
akll telefon uygulamalarn ocuklarnz oynamadan nce
izleyiniz. iddet ve gerilim ieren programlarn izlenmesini
engelleyip eitici programlar tercih ediniz.
ocuunuz ile birlikte izleyiniz. Uygunsa programlar
birlikte seyrediniz grdklerinizi konuunuz (rnein ailevi
deerleri, iddeti, ila bamll gibi). Abur cubur ve fazla tuzlu
kalorili gdalarn reklamlarnda televizyonda grlmesinin her
zaman yararl bir gda olduu anlamna gelmediini anlatnz.
Programlar kaydediniz ve sonra izleyiniz. Bylelikle
oyuncak yada abur cubur satan ticari reklamlar ileri sarmanz
salyacaktr. Canl bir program izliyorsanz kumandanzn
sessiz dmesini kullannz. Mzik dinlemek amacyla da olsa
televizyon srekli ak tutulmamaldr.
Aktif ekran zamann destekleyiniz. Televizyonda bir ow
program izlerken ocuunuzun egzersiz ya da yoga yapmasn
tevik edebilirsiniz. Fiziksel aktiviteyi ynlendiren programlar
tercih ediniz. Doum gn hediyesi olarak ipad, akll telefonlar
vs gibi elektronik cihazlar almaynz.
Do. Dr. Sinan Mahir Kayran
ocuk Sal ve Hastalklar Uzman
hayata dair
86
MOZART
Yazar: Aydn Bke
Yaynevi: Can
Yaynlar

Tanrnn mucizesiydi
aslnda... Her ne kadar
besteci bir babann
ocuu, rencisi ve ideali
olsa da ocuk yalarnda
parlayan dehasnn
karsnda imparatorlar,
imparatorieler eilecek,
ada meslektalar
bestelerine duyduklar
hayranl dile getirmekten
yksnmeyecekti. Daha
6 yanda ilk defa
grd notalar yanlsz
alabiliyordu. 35 yllk
yaamnda olaanst
besteler retti, soluk
almadan alt. evresinde
bulunanlara gnde onlarca
defa, kendisini sevip
sevmediklerini sorar,
aka iin bile olsa cevap
olumsuz olursa derin bir
korkuya kaplr ve hemen
gzleri dolard. Hep ocuk
kald. Yaamn mektuplara
sdracak kadar ok yazd.
ok baarl oldu, hep an
yaad, ok kazand, ok
kaybetti, borlu olarak ld.
Yaam yarm kald, ya 35,
yolun sonuydu, ortas deil...
LK GECE
Yazar: Marc Levy
Yaynevi: Can
Yaynlar
On be yl sonra
karlatlar ki eski sevgili
Keira ve Adrian. kisi de
ayr yollardan ayn hedefe
yryen iki bilim insanyd.
Evrenin bilinmeyenlerini
kefetmek, bilinenleri
tersyz ederek ok telere
ulamak Biri ilk gne,
biri ilk insana Uzun bir
serven balad; lm, her
admda onlarn yolunu
gzlyordu
Yaptnz keifleri
aklayacak olursanz,
ilk gn, drdnc dnya
lkelerinde yz binlerce
insan lecek, ilk hafta
iinde de nc dnya
lkelerinde milyonlarca
insan lecek. Ertesi hafta,
dnyann grecei en byk
g dalgas balayacak.
Bir milyar a insan,
kendilerinde olamayana el
koymak amacyla ktalar
amak iin denizlere
alacak. Herkes gelecek
iin ayrd birikimiyle
gn kurtarmaya alacak.
Beinci hafta, ilk gece
balam olacak.
GRENDEL
Yazar: John Gardner
Yaynevi: Yap Kredi
Yaynlar
Eer sanatn fikirleri
gzel idiyse bu sanatn
kabahatiydi, Ozann deil.
Bir kr seici, neredeyse
bir lgn: Bir ku. Ormanda
tatl tatl akyan kular
var diye insanlar birbirlerini
daha nazike mi ldrdler?
Anglo-Sakson
edebiyatnn en eski ve en
nl destan Beowulftaki
korkun canavar Grendelin
gznden insan varoluu.
Dlanm, yalnz ve
tekiletirilmi Grendel
insanla srdrd sava
bir de kendi bak asndan
anlatyor.
Gardner kendisine dnya
apnda n kazandran bu
romanda, sadece korkun
grntsnden ibaret
bir varla, bir i dnya
ve ruhsallk katarak onu
ada edebiyatn en
unutulmaz antihmanist
ve nihilist kahramanna
dntryor.
AKSAKALLI
HAVABAKAN ANTAL BEY
Yazar: Melek olak
Yaynevi: Yap Kredi
Yaynlar
Trkler muazzam aba
ve kararl almayla modern
Trkiyeyi Asyadan karmaya
abalyorlar. imdiden hayran
kalnacak sonular ortaya
konuldu. Bu alma bir 10 yllk
da deil. Kk Asya imdi
deiti. Mkemmel ortaokullara
ait zihniyet sonucunda
yeni nesil Trk, kaderci
zihniyetini yenmeye muktedir
olacak. Devlet bakanna
ve bakanlarna, yabanc
uzmanlardan oluan muazzam
bir kadro yardm ediyor.
Uzmanlarn ok zor grevleri
var. nk yabanc evrede
idrak daha zor. ou kez, daha
az aydna sahip olan ama yine
de byk makam dolduran,
sklkla uzmanlarn yannda
daha uzman olmay isteyen
eski Trklerin kskanlyla ve
gvensizliiyle ba edebilmeleri
gerekiyor. Mucize kbilinden
bir grevle, bugnk Trkiyeyi
yz yllk geri kalmlndan
karmak konusunda baarl
olacak olan Gazi Kemal
Paann aydn ve istekli birok
kurmay var.
Melek olak, Aksakall
Havabakan Antal Beyde
Trk meteorolojisinin kurulu
hikayesini anlatyor.
1. ikolata m
akinas
10 tane ikolata m
akinam
z var. Bu m
akinalarn 9unda 2
gram
lk, birinde de 1 gram
lk ikolatalar retiliyor. Sadece
1 kez tartm
yaparak hangi m
akinada 1 gram
lk ikolata
retildiini tespit edebilir m
iyiz?
2. Pirin
inliler neden Japonlardan daha fazla pirin yerler?
5. tfaiyeci ve marangoz
Bir itfaiyeci ve bir marangoz bankada
sra bekliyorlar. Onlardan biri dierinin
olunun babas. Bu nasl olabilir?
4
. K
z
n
n
a
d

E
lifin b
a
b
a
snn 4
kz va
rd
r:
S
elin, S
elen, S
elm
a
,

.4
.kznn a
d
ned
ir?
E
g
le
n
c
e
li
z
e
k
a

s
o
r
u
la
r

1 . M a k i n a l a r a 1 d e n 1 0 a k a d a r n u m a r a v e r i r i z .
H e r b i r m a k i n a d a n z e r i n d e y a z l s a y k a d a r
i k o l a t a a l r v e t a r t a r z . i k o l a t a l a r n s a y s
1 + 2 + 3 + 4 + + 1 0 = 5 5 o l a c a k t r . E e r i k o l a t a l a r n
h e p s i 2 e r g r a m o l s a i d i t a r t m n s o n u c u 1 1 0
g r a m o l u r d u . 1 1 0 g r a m d a n t a r t m n s o n u c u n u
k a r d m z d a k a n u m a r a l m a k i n a d a 1 g r a m l k
r e t i m y a p l d n t e s p i t e d e b i l i r i z .
M e s e l a a r l k 1 0 6 g r a m i s e ; 1 1 0 - 1 0 6 = 4 d r .
A r a d a k i f a r k 4 n o l u m a k i n a d a n 4 a d e t 1 g r a m l k
i k o l a t a a l n m a s n d a n k a y n a k l a n m a k t a d r .
2 . i n i n n f u s u J a p o n y a d a n d a h a f a z l a o l d u u i i n
3 . K a d n g r m e e n g e l l i d i r , k a b a r t m a y a z l k i t a p
o k u m a k t a d r .
4 . E l i f
5 . t f a i y e c i k a d n v e m a r a n g o z e r k e k . E v l i l e r v e
o u l l a r v a r .
3. Kar koca
Kar koca bir gece oturma odasnda otururken
aniden klar gider. Iklar gitmeden nce adam
televizyon seyretmekte, kadn da kitap okumaktadr.
Iklar gidince adam yatmaya karar verir, kars ise
okumaya devam eder. Sizce nasl?
S
A
Y
II
EYL L 2 0 1 4
M
E
C
H
A
N
I
C

D
E
R
G

w
w
w
.
m
e
c
h
a
n
i
c
.
c
o
m
.
t
r
E
y
l

l

2
0
1
4

S
a
y

:

9
KURUMLARDA
HP/HR-VRF KULLANIMI
MMAR ANTON GAUDNN EHR
BARCELONA
HER SPOR HEM HOB
OKULUK
PRESTJE MZA
SARVEN
LNGROLU
SFONK SSTEM
NEDEN TERCH EDLMEL