Cao The Dung&Luong Khai Minh TLLam The Nao de Giet Mot Tong Thong

LM TH NO GIT MT TNG THNG 1
LM TH NO GIT MT TNG THNG

Lng Khi Minh
Cao Th Dung

CHN THNH GHI N
Qu Thng Ta, Linh Mc, i c, Qu Nhn S, Qu V Tng lnh v S Quan,
Qu Vn Nhn K Gi cng cc nhn chng trong bin c v thn hu ca chng ti cung cp
cho chng ti nhng ti liu sng v quan yu nht hon thnh thin Bt K ny.
Lng Khi Minh v Cao V Hong tc Cao Th Dung

Vi Nt V S Gia Cao Th Dung
S Gia Cao Th Dung, gio chc lu nm ca h thng gio dc Lasan Taberd Si Gn,
nguyn Ph T Vin Trng Vin Khoa Hc Gio Dc Si Gn, nguyn Ph Khoa Trng i
Hc Bch Khoa Nng Nghip Vin i Hc HH ti Si Gn. Nm 1973, Gio S Dung lm
Tng Qun Tr Hip Hi Nng Dn Trung ng thuc B Canh Nng, mt t hp nng doanh
ln vo bc nht ca Vit Nam Cng Ha. Di c qua M nm 1975, Gio S Dung c C
Quan Vn Ha THE FORD FOUNDATION cp cho hc bng ton th (Research Fellowship)
nghin cu th trng la go (1975-1977), ng thi tr li trng theo hc ti i Hc
Georgetown, Columbia. Sau khi tt nghip vn bng Tin S (Ph.D), Gio S Dung tr thnh
chuyn gia phn tch th trng, chuyn bit v ph sn v go la, hin l Tham Vn Vin cho
T Hp Kho St Ti Nguyn Kinh T ng Nam .
V vn ngh v bo ch: 1959 Gio S Dung cng vi Nh Vn Th Phong thnh lp
nhm i Nam Vn Hin. T 1966, ng tr thnh mt trong my cy vit tr ct ca nht bo
Chnh Lun. Cng vi Nh Th Nguyn Sa, ph trch mc Mt Bng Hng Cho Vn Ngh
trn bo Sng ca Nh Vn Chu T. Ch bt tp ch tranh u Qun Chng (SG 1968-1970),
Th K ta son tp ch Gio Dc (Vin Khoa Hc Gio Dc Si Gn 1970-1972), Ch Nhim,
Ch Bt tp ch Hnh Trnh (Hoa K 1978-1979)
Tc phm xut bn: Khc Ca Nhc Tiu (th NVH-Si Gn 1960 bt hiu Cao
an H), Vn Hc Hin i (Thi Ca Thi Nhn-Ph Bnh Vn Hc 1969), Lm Th No Git
Mt Tng Thng (Bt k lch s, 1971), Lch S Vn Minh Nng Thn (i hc BKNN,1974).
Tc phm Anh ng hon tt: The Role of the Chinese Merchants in VN's rice
maket 1865-1965 ( Lun n Tin S, 1980).
ang thc hin: Vietnam's Biographical Dictionnary v Vit Nam Trm Nm Mu
La (...t Cch Mng Thng Tm n in Bin Ph- S Thc v H Ch Minh v ng Cng
Sn Vit Nam)

Vi Nt V Bc S Lng Khi Minh
Lng Khi Minh l bt hiu ca Bc S Trn Kim Tuyn. ng u C Nhn Lut Khoa
nm 1952 ti i Hc H Ni, tt nghip kha u tin ca i Hc Qun Y H Ni nm 1954
vi cp bc Trung y. Sau khi ch Nht Vit Nam Cng Ha thnh lp, Bc S Trn Kim
Tuyn c Tng Thng Ng nh Dim y thc thnh lp c s tnh bo chin lc chnh tr
di danh xng: S Nghin Cu Chnh Tr V X Hi Ph Tng Thng m ng l Gim c
cho n thng 9 nm 1963 v Bc S Trn Kim Tuyn tr thnh nhn vt quyn uy hng u
ca Ch .
Trong 9 nm lm ngnh Tnh Bo Chin Lc, Bc S Trn Kim Tuyn ni ting v c
thanh lim, nhiu tnh cm v ngh s. Ngoi ra, ng cn l cy bt tr ct ca nht bo Xy
Dng, v l bnh lun gia thng trc ca nht bo Chnh Lun (1964-1975). Bc S Trn Kim
Tuyn vit bo di bt hiu Tho L, v l dch gi cun Thn Phn Con Ngi (La
Condition Humaine) ca Le Comte De Noue (1953).
Tra ngy 30 thng T nm 1975, trn ng chy n Ta i S Php t nn, Bc S
Trn Kim Tuyn c mt k gi ngoi quc cu thot. Hin nay ng cng vi gia nh t nn ti
Anh Quc trong mt cuc sng rt n s, thanh bch.
(C s Vn Ha ng Phng)

NH MNH AN BI
Sng sm ngy 2.11.1963, sau mt m di nht, mt m khng ng, trong lc ting
sng vn cn n l t u y, vi nhiu m khi ti trung tm Th cn bc ln nghi ngt, t
cc my thu thanh pht ra li loan bo ca phe o chnh h c Dinh Gia Long th ph cui
cng ca ch h Ng nh Dim nhng anh em ng Dim trn thot khi Dinh Gia Long.
Khong 10 gi cng ngy, i Pht Thanh Si Gn loan mt tin vn tt: Anh em ng
Dim b bt ti Ch Ln, v t t! D lun bn tn xn xao, phn ng nghi ng: Khng tin
anh em ng Dim cht, v nht l khng tin anh em ng Dim t st. V ai cng bit: C
Tng Thng Dim l mt ngi ngoan o, m o Thin Cha cm t st. Phe o chnh
khng cho bit thm tin tc no v ci cht, trong khi bo ch th khng dm ni rng anh em
ng Dim b git.
Ngy 6 thng 11 nm 1963, nht bo New York Times in hnh xc Tng Thng Dim b
cng tay vi li ch thch Suicide with no hand (t st khng c tay) c ma mai li thng
bo ca phe o chnh rng anh em ng Dim t st. V sau, ngi ta c th cng khai ni rng
anh em c Tng Thng b git. Nhng ai git ? V ai ra lnh git ? l mt nghi vn cho n
nay vn cha c hon ton phi by ra nh sng.
Thi gian nh chic l bay vo. Mi vic tng nh mi xy ra ngy hm qua th m
su nm. Vo th k trc khi tc cn tnh bng chc cy s th 6 nm qua l qung thi gian
qu ngn cha mt khong cch khng gian cn v c th phi by tt c mi s tht v
mt bin c lch s. Nhng ngy nay, tc tnh bng ngn cy s, 6 nm l thi gian qu
ni tht, ni ht v mt bin c lch s. Mi bin c lch s c mt gi tr ring ca n, vo thi
i ca n. Mi giai on lch s, cng c mt gi tr khc nhau. Ch ring s tht c gi tr mun
i. V ci g l s tht, phi tr v vi s tht.
Vit v mt giai on cm quyn sut 9 nm ca c Tng Thng Ng nh Dim, khng
nhm mc ch bin minh cho ai, hoc kt ti ai, m ch mun ni ln mt s tht.
S thc s ghi ti v cng trng ca nhng ngi c cng. Ngi vit khng dm lm
vic ca mt s gia, m ch mun gp phn nh vo vic soi sng cho mt giai on gay go ca
lch s, mt giai on y nhng bin chuyn v b mt.
Ci cht ca Tng Thng Ng nh Dim khng n gin nh mt v thanh ton chnh
tr v thon ot quyn hnh cp lnh o thng tng quc gia.
Ci cht ca ng biu hin trn vn thn phn ca ngi dn nhc tiu Phi v gn
hn na, thn phn ca mt ngi Vit Nam yu nc d c phm nhng li lm no vn cn
gi c lng t i quc gia v c danh d ca dn tc. Trc ht, ci cht ca ng d cch no
cng ch l kt qu ca mt lng yu nc v ch khng chu ci u khut phc trc nhng th
lc ngoi bang, nhm khuynh o t nc ny v to ra nhng hon cnh tan r v mi ngy
cng thm tan r.
Tng Thng Dim v bo Ng nh Nhu b bn cht vo sng ngy 2.11.1963, tc l
6 nm qua. Thi gian ny qu l ngn ngi so vi ging lch s. Nhng vi thi i ca tc
khng gian nh hin nay th 6 nm cng khng phi l qung ng qu ngn. Nhn nh v ci
cht ca anh em Tng Thng Dim ngay by gi cng khng phi l vn qu sm, vi vng v
hin nhin trong su nm qua, Min Nam tri qua bao nhiu bin c, bao nhiu ln thay ch
i ngi. Nhng s kin din bin ca thi cuc cng cung ng cht liu cho ta c th bnh
tm nhn nh v ci cht ca Tng Thng Dim cng s sp ca ch Nht Cng Ha.
Vn cng v ti ca Cu Hong Bo i, ca Ch Tch H ch Minh, ca Tng Thng
Ng nh Dim u thuc thm quyn ph phn ca lch s dn tc sau ny. Song s nhn nh
ph phn no cng khng th b qua thc ti bi thm ca dn Vit Nam trong na th k va
qua. S nhn nh ph phn xut pht t quan im no cng phi t ln lp trng dn tc nh
mt lp trng cn bn. T thc ti Vit Nam v trong hon cnh bi thm ca x x, chng ti
trnh by y ch nhm sng t nhng s thc t mt thy tai nghe v kinh nghim tang thng
ca x s.
Trc v sau ngy 1.11.1969 (ngy Quc Khnh ca II Cng Ha) trong quc dn
tri dy mt vi khuynh hng v Phong Tro i phc hi danh d cho c Tng Thng Ng
nh Dim v lm sng li ci cht bi thm ca ng v cc bo ng. ng thi li c mt vi
khuynh hng khc khng ng nh vy v nu phc hi danh d cho c Tng Thng Dim
tc l cng khai ph nhn ngha ca ngy 1.11.1963 m khuynh hng trn vn cn coi
l mt ngy cch mng vi nim t ho pht xut t danh ngha cao p ny.
Ci cht ca Tng Thng Dim hin nhin khng th so snh vi ci cht ca Hong
Louis XVI i vi cch mng Php 1789. D cch no ci cht ca ng c nhiu ngi Vit
Nam thp nn hng lng tng nim. Gi d Tng Thng Dim cht v mu toan ca ngoi
bang th ci cht ca v t v o v quyn t quyt dn tc.
Nhng khuynh hng v Phong Tro trn y chung quanh vn phc hi danh d cho
c Tng Thng Ng nh Dim d cch no cng ch l phn ng nht thi ca tng tp th. Do
s thiu trung thc v v t cn c.
Nhn nh v ci cht ca Tng Thng Dim cng nh vn cng hay ti ca ch
Ng nh Dim trc ht phi tch ri tinh thn ch quan phe phi v phi vt trn v ngoi
phng v tn gio cng nh cc chnh kin d bit.
Trc mt v trong tm hn ngi vit s ch thy mt con ngi Vit Nam.
Ng nh Dim trn on ng lch s 9 nm (1954-1963) Con ngi y nh th no ?
lm c g cho Vit Nam ? tranh u nh th no cho nn c lp trong thi Php thuc
v bo v ch quyn danh d ca dn tc nh th no trc th lc M cng nhng u khuyt
im ca ng nh th no trong sut 9 nm nm gi ging mi quc gia vi mt uy quyn chi
sng ? V ai l th phm chnh trong m mu h st Ng nh Dim ?
T pha cng sn khi cn sinh thi, c Ch Tch H ch Minh nhn nh Tng Thng
Ng nh Dim l mt nh i quc.
- i quc theo cch thc ca Tng Thng Dim. Vy cch thc th hin nh th no
trong cuc i ca ng v ch I Cng Ha.
GIY PHT CUI CNG
Trc khi nhn nh ton b v con ngi Ng nh Dim v ch ca ng chng ti
xin ghi li y nhng giy pht cui cng cuc i ca mt Tng Thng mt thi tiu biu
cho uy quyn ca dn tc Vit Nam.
Nhn dp tip cc phi on qun dn chnh trong ngy Quc Khnh 26.10.1963, Tng
Thng Dim, bng mt ging ai on, thong bun ng ni:
Ch ny tuy cn nhiu khuyt im, cng cn hn nhiu ch khc. Ngi ta
ch l c ti nhng ch ngi cn nhng th c ti khng khip hn. Ti tin th theo ti, ti
lui th bn ti, ti cht th tr th cho ti.
(theo on Thm-Nhng ngy cha qun trang 236-238)
Trong thi gian ny, tinh thn ca Tng Thng Dim ang tri qua cn dao ng cc .
Nhng nhn vt gn ng, u nhn thy ng tr nn nng ny bt thng, hay th di, nt mt
m chiu thong bun. C l Tng Thng Dim linh cm c tai ha sp n vi ng v gia
nh v ch . ng Ng nh Nhu li cng biu linh mt cch nhanh chng, ng Nhu gi hn
i, nt mt chy di. Bc hnh ca ng Nhu ng trn tun bo Express s 909 (15.12.1968)
chnh l mt trong my bc hnh chp vo nhng ngy cui cng trong i ng. Khun mt ng
Nhu cng in mt v cm hn cng vi v p ca ng nt iu khc.
Tuy nhin ng Nhu vn gi c v im tnh v sn sng i ph.
Theo tc gi on Thm, sm ngy 30.11.1963, ng Dim lng thng xung vn hoa
trc ca Dinh Gia Long, coi my chu non b nh mi p xong v t gc cy. ng bn
xm lt, i m len, chng cy ba trong nh khi i thm a im Dinh in. ng ngm vi pht
ng ln bc nh ln ca ng treo cao ng sau bn giy ca ng ng L B Ph Tng Thng
ri mm ci, ln lu.
Bn hm sau, khi c chnh ph cch mng cho tr li Dinh dn , th thy nh kia
b bn v tan tnh.
TIP KHCH LN CUI
Ngy 31.10, hm tr n xy trong Dinh Gia Long hon tt c th chu ng loi bom
500 k l. Cng vo ngy , ng Ng nh Nhu tip kin cc i din y Ban Hip Hi Bo V
Pht Gio. Cng ngy cc phi on iu tra Lin Hip Quc v v Pht Gio Vit Nam p my
bay ra Hu tip tc cuc iu tra. i S Cacbot Lodge nhn c y tin tc v kt qu
v thi ca phi on ny ti Si Gn v thy rng s bt li cho nhng toan tnh v m mu
ca ng Lodge. V n p Pht Gio phi c duy tr ly c lt ch Ng nh Dim
nh ng Lodge mong mun.
Sng 1.11.1963 nhm vo ngy L Thnh, cng s u c ngh, Tng Thng Dim
tip ngi bn ng minh Hoa K cui cng trong cuc i ng. l c Harry D. Felt,
Tng T Lnh Lc Lng M ti Thi Bnh Dng. c Harry D. Felt chc chn bit r
nhng g sp xy ti trong my gi na kt thc ch ca Tng Thng Dim m ng ta theo l
nghi vn xng tng nh mt nh lnh o anh minh ca Min Nam.
Hi 13 gi 30 sng bt u t nhiu ni trong thnh...Ai gy ra ting sng ? Bt u
t mt th lc no ? Tng lnh ? Qun chng ? M ?
Thc ra, nhng m mu lt Tng Thng Dim sp t t thng 5.1963 ri m thm
tin hnh...Bui ti ngy 28.10, do s sp xp t trc Trung Tng Trn Vn n tip xc b
mt vi gii chc M ti nh mt Nha S (Theo ti liu ca Robert Shaplen-The Lost
Revolution). Tng n lun nhc nh xin ngi M gi b mt hon ton v khng tho lun
vn ny vi bt c mt ai, ng c gng thuyt phc i S Cabot Lodge chp nhn chng
trnh hnh ng ca nhm ng v lm nh th no Hoa Thnh n ng cho bt n xanh
cng sm cng hay.
Lc u nhm o chnh d nh khai ha vo ngy 31.10 (s tit l ca i T Lu
Conein).
Trc na, nhm o chnh cng vi s o din ca my chuyn vin CIA d nh
o chnh nhn ngy k nim Quc Khnh 26.10. Nhng m 26.10, ng Nhu nhn c bo
co y : Nhm o chnh vi Tng n, Minh, s ra tay hnh ng trong cuc duyt binh
ti ng Thng Nht vo sng 25.10 (Theo bo co mt ca Cnh St c Bit thuc thm
quyn ca ng Dng Vn Hiu-Ph Tng Gim c Cnh St Quc Gia). Dp ny s bt sng
Tng Thng Dim v ng Nhu sau s thanh ton Dinh Gia Long v thnh Cng Ha. Vo
pht cht, ng Smith, trng phng CIA Ta i S M (ngi thay th i T Richardson)
thng bo kp thi cho Lu Conein bit l cha th bt n xanh v c k trong Ta i S tit
l cho ng Nhu. K t ngy i S Lodge sang Vit Nam thay th Nolting cng khng ngoi
nhim v c bit l lm th no lt c ch Ng nh Dim ng thi thi hnh k hoch
ca M trong giai on mi. Hin nhin l Cabot Lodge ng vai tr mt nh lnh o ng bt
n cho cuc o chnh 1.11.63. Cabot Loge c coi nh ting ni c thm quyn ca phe T
Do Harriman Hilsman v t chc Vit Nam Task Force.
Nhng nguyn nhn no khin cho M phi gp rt tm mi cch lt ch Tng
Thng Dim ? Hn nhin, v pha M khng phi l nguyn nhn Pht Gio. n gin l v
quyn li M trc ht.
Ci gai chnh yu ca i S Lodge cng nh Smith Conein v nhm o chnh l Tng
Tn Tht nh. Lm sao nh c ci gai ny ? Tuy nhin, cho n ngy 28.10 Tng n c
th tm thi yn tm v Tng nh. iu m phe o chnh lo ngi nht l Lc Lng c Bit
ca i T L Quang Tung, lc lng ny vn c coi nh thnh phn nng ct ca ch
Tng Thng Dim. Ngy 29.11, Tng Tn Tht nh vi t cch T Lnh Qun on III (v
tng l Tng Trn Si Gn-Gia nh) ng ra lnh cho cc n v thuc Lc Lng c Bit di
chuyn ra khi Si Gn. cng l mt phn k hoch nhm v hiu ha nhng lc lng trung
thnh vi ch . Hn na, Tng nh ang c lng tin cy ca ng Nhu. Theo d lun n
i sau ngy o chnh 1.11.1963 th chnh ng Nhu trao ph cho Tng nh thc hin mt
cuc o chnh gi hiu Bravo I v II nhm ph v k hoch o chnh thc ca nhm Tng
lnh ang lin kt vi Cabot Lodge.
Nu thc s cuc o chnh s xy ra, ng Nhu chp nhn mt cch khng nghi ng vic
Tng nh mc ni vi nhm Minh, n. Chnh ng Nhu tng ni vi Tng Hunh
Vn Cao Khnh vi nh l ch ngi trong nh c. Khng lo. ng Nhu tuy cao tay n
nhng u c th hc c ch ng qua trng hp Tng nh! Tng k tu k, Tng nh
nm ly c hi ny qut li th c cui cng ca ng Nhu...Khng c s tham d ca Tng
nh, cuc o chnh 1.11.63 khng th thnh cng.
Ci li ca ng Nhu l ci li ca mt nh chin thut v chin lc nhn tin liu qu xa
phm vi hn hp ca chin thut, giai on. Hn na v lng tin cy, ng Nhu chn nhm mt
ngi m chnh ng Nhu trc y cho l kh xi. Nhng vn s dng v t cho mnh l cao
tay n.
Mt khc, trc i T Mu, quyn Gim c Nha An Ninh Qun i, mt mn
tin cy ca Tng Thng Dim phc trnh cho hai ng Nhu, Dim hay l hin vit cng
ang tp trung ti ven v m mu nh ph Si Gn. D nhin y ch l bn phc trnh gi
vi mc ch lm lc hng theo di ca chnh quyn v ng thi c c phn tn mt s n
v trung thnh ca ng Dim ra khi Si Gn. Nh vy phe o chnh s gim c nhiu sc
chng i ca phe chnh ph.
Hi 12 gi 30 ngy 1.11, Tng Trn Vn n cng mt s Tng T nng ct triu tp
Hi Ngh trong B Tng Tham Mu vi s tham d hu ht cc Tng lnh v mt s T Lnh
Qun Binh Chng. Tng Tn Tht nh khng c mt trong hi ngh ny v lc ng ang
phi tc trc ti Tng Hnh Dinh Qun on III. Ngi th cho rng n gi pht quyt lit, phe
o chnh vn cha tin hn Tng nh v c l cng l l do Tng nh khng c mt
trong bui hi ngh quan trng ?
THIN CH NH GIU
Theo tit l ca Georges Chaffard qua bi bo ta La paix manque en 1963 (tun bo
Express s 909-dch) li ko Tng nh vo phe o chnh, M trao cho Tng nh
mt s tin ng trc l 1 triu dollars kt qu do s thng lng gia Tng n v i S
Cabot Lodge vo ngy 24.10. S tin ng trc ny c coi l thin ch c th ca M gip phe
o chnh c cht phng tin thc hin k hoch hon thnh cch mng.
Tng cng nn nhc li khong cui thng 10, d lun trong chnh gii v Ngoi Giao
on n i v nhng hot ng ca nhm mi v Php thuc S Hnh ng (Action) do
Tng De Gaulle gi qua Si Gn vi nhim v bo v anh ninh cho 2 anh em ng Dim.
Sng 1.11, i S Cabot Lodge hng dn c Felt n Dinh Gia Long thm x giao
Tng Thng Dim. Nhn dp ny Tng Thng Dim cho i S Cabot Lodge bit l ang c
d lun v mt cuc o chnh nhm lt Tng Thng Dim. ng Dim ni nh th l c
bo cho ng i S Cabot Lodge bit, ng lun lun theo di ng i nc bc ca M trong
m mu lt ch hin hu. i S Cabot Lodge vn n mt n ci vn v ha chc vi
Tng Thng Dim, nu c s chng hay xy ra nh d lun n i, ngi M s bo m cho c
nhn Tng Thng. Cng vo gia khong thi gian , i T Lu Conein n gp Tng n
v tc trc bn phe o chnh trong sut ngy 1 v 2 ngay ti B Tng Tham Mu. ng ta l
trung gian gia Ta i S M v phe o chnh. Hay ng hn, ng ta th vai tr ca k iu
ng v thc hin k hoch c tho lun v quyt nh chung gia Ta i S M v phe
o chnh ? (Theo s tit l ca Lu Conein th ng c mi n vi t cch c vn M ti B
Ni V tham d phin hp thng l ca B Tng Tham Mu v sau khi o chnh xy ra th
Tng n gi kho Lu Conein li B Tng Tham Mu nh mt th con tin v mt bo m
an ninh cho cc Tng lnh.)
Khi Dinh Gia Long tr v, i S Cabot Lodge nhn c y tin tc t B Tng
Tham Mu bo co cho bit k hoch ang tin hnh...
Ri mt ngy tri qua nh mi ngi Vit Nam u bit, cuc o chnh hon ton thnh
cng vi s xut hin ca cc Tng lnh mang danh xng l nhng con ngi cch mng v
trong t chc mi lc u mnh danh Hi ng Cc Tng lnh sau i thnh Hi ng
Qun Nhn Cch Mng.
Nhm ng vo ngy L Cc ng Linh Hn, mt trong nhng l quan trng nht ca tn
Thin Cha Gio, hai anh em Tng Thng Dim cng b thm st sau khi dng trn nhng
li cu nguyn cui cng ti Nh Th Cha Tam Ch Ln, vi s chng kim ca Linh Mc Jean-
mt Linh Mc thuc hi Tha Sai Ba L (MEP)
Chi tit v ci cht ca Tng Thng Dim n nay tuy khng cn l mt iu b mt song
c qu nhiu nhng chi tit mu thun nhau.
Trong nhng gi pht cui cng, Tng Thng Dim t ra hon ton mt mi v khng
cn tin tng bao nhiu khi phe o chnh bo cho anh em ng bit bt i T Tung v ng
ny cng Lc Lng c Bit ca ng u hng phe cch mng, Tng Thng Dim by gi
ch cn t tin tng vo Qun on IV ca Tng Hunh Vn Cao v nht l Qun on II ca
Tng Khnh m ng Nhu hon ton tin cy. Song Tng Cao khng lm c g khc hn.
S on 7 nm trong tay i T Nguyn Hu C, ph t T Lnh Qun on III. Anh em ng
Dim ch cn li lc lng phng v trong Dinh. Tt nhin l lc lng ny khng cn phng
th no hnh ng khc hn l nh thc th trong 4 bc tng thnh Cng Ha v Dinh Gia
Long. Trc mt tnh th bi t nh vy, ng Nhu quyt nh ra i. Tng Thng Dim mc
nhin chiu theo quyt nh ca ng em: i m...i th i... l li gi cun my tri ca
Tng Thng Dim.
8 gi 30 Tng Thng Dim, ng Nhu, i y Th v i y Bng ri khi Dinh Gia
Long trn bc ng ca nh mnh.
Khi tip thu Dinh Gia Long, Trung T Phm Ngc Tho khng tm thy anh em Tng
Thng Dim v cp bo cho Tng Trn Thin Khim r. Tng Khim ra lnh cho Trung T
Tho phi i tm kim. Theo tit l ca nhng ngi trong cuc, Tng Khim dn Phm Ngc
Tho phi tm mi cch n anh em Tng Thng Dim, phi bo v an ninh cho anh em ng c
c nh vy th Tng Khim v phe ca Trung T Phm Ngc Tho mi c th thc hin k
hoch lt ngc th c.
Khi c tin Dinh Gia Long tht th th lc y chnh l lc Hi ng Qun Nhn Cch
Mng v nhm Tng T o chnh cng chia thnh nm by phe qua nhng xu hng chnh
tr v quyn li tri ngc nhau.
Ring Trung T Phm Ngc Tho t trc ngy o chnh c nhng lin lc mt thit
vi i T Mu v Tng Khim, ng Tho l ngi c Tng Khim tin cn v c hai
u l nhng Tng T c ch tin dng. Ring Tng Khim sau v o chnh ht
11.11.1960, ng tr thnh v Tng lnh thn cn ca Tng Thng Dim v c coi nh
ngi con tin cn trong gia nh Tng Thng.
ng li v trong thm tm ca phe Phm Ngc Tho ch mun thay i c cu ca ch
m thi...
Song tnh th bin chuyn khc hn v tri vi c mong trong thm tm Tho t bui
ban u, ng Tho hn bit r nhng xu hng khc nhau trong Hi ng Cch Mng trong
c mt xu hng ch trng phi git hai anh em ng Dim tr hu hon v cng l
ch trng ca mt s nhn vt M m ng Fisthel l i din. ng ny vn ch trng: Ch
Ng nh Dim phi c ci t ton b nu Tng Thng Dim khng ng chu th Tng Thng
phi ra i hoc b th tiu.
Xu hng thanh ton Tng Thng Dim quy t my Tng lnh sn lng bt mn vi ch
t lu. l cc Tng Trn T Oai, Mai Xun Hu. Mc du nhng ngi nh Trung
Tng Trn Vn n tng c ch ca Tng Thng Dim c bit u i, tin cn trong sut
9 nm ca ch .
Tng n lin tip c trao ph nhng chc v quan trng, t T Lnh Vng I n T
Lnh Lc Qun, ri quyn Tng Tham Mu Trng. Ba Tng n, Kim, Oai c coi l thnh
phn nng ct ca Hi ng Qun Nhn Cch Mng. Ngi M tin cn vo Tng n hn c.
S d Tng Dng Vn Minh c trao ph vai tr chnh v i vi Qun i lc y v trong
hng Tng lnh th uy tn ca Tng Minh tri bt hn c.
Ta c th ni nm Tng Minh, n, Kim, Oai, Xun ng ring mt phe. Cha c
chng c no r rt ni rng Tng Khim, i T Mu, Trung T Tho ng v mt phe
khc khng my thn hu v tin cn i vi phe kia. Nhng d sao Tng Khim vn l ngi t
ra n ha i vi ch Ng nh Dim m chnh ng trng thnh trong ch y. Cn
Trung T Phm Ngc Tho mt tn Thin Cha Gio c u c tin b v quc gia cc oan,
k t bin c Pht Gio, ng quyt lit ch trng phi thay i thnh phn v c cu ca ch .
Trung T Tho l ngi th nht can m trnh by vi Tng Khim tt c c vng v k
hoch ca ng khi Tng Khim ang nm quyn Tham Mu Trng Lin Qun, ci trc lin
lc thn hu ca Trung T Tho c th m t: Tho, Mu, Tuyn. Tho l bn tm tnh ca Bc
S Trn Kim Tuyn v chnh Tho cng thng thn by t c vng v k hoch ca ng cho
Bc S Tuyn r.
K t thng 5 nm 1963 theo s lng tnh v tin liu ca Bc S Tuyn nu khng cp
thi c mt chng trnh hnh ng cu nguy ch th kh lng ngn nga c cuc o
chnh. Trung T Tho cng lo u nh th. T khi ng Tuyn ra i th Tho khng cn g rng
buc mt thit vi ch . Song Tho vn tip tc mc ni mt s Tng T vn c coi l
ngi ca chnh quyn nhm thc hin mt cuc o chnh ct sa sai, hn l san bng, ng
thi c th ra tay trc phe Tng Minh v v hiu ha mi m mu trong k hoch ca h v lt
ngc th c nm ch ng.
Tho ng mt vai tr quan h trong cuc o chnh 1.11.63 v Tho c t di
quyn s dng ca Tng Khim.
D ch trng nh th no, Trung T Tho cng l mt trong my ngi thn tn ca
ch Tng Thng Dim trc tip lt ch ny. ng Tho c Hi ng Qun
Nhn Cch Mng trao ph phn v pht thanh. y mi l th kh gii sc bn nht x ch
Ng nh Dim. V d nh khng c phn pht thanh t lc u th cc din cha chc
thay i mau l.
Khi phe Tng Minh, Kim, n nhn c tin ng Dim ang Ch Ln cp tc ra
lnh cho i T Dng Ngc Lm em thit qun vn M.113 vo n bt. ai T Lm lc y
ang nm quyn Tng Gim c a Phng Qun (mt trong s Tng T c ch c
bit u i, tin dng). ng Lm l ngi theo o chnh vo pht cht. Cng tc u tin m ng
c phe o chnh trao ph l em qun vo Ch Ln n bt anh em Tng Thng Dim. Tt
nhin l ng khng c lng tin cy ca phe ch cht. Do , Tng Mai Hu Xun c
Tng Minh ch nh i theo gim st i T Lm.
Tm li, c hai ton qun vo Ch Ln tm bt anh em Tng Thng Dim. Mi ton c
th ni thuc mt phe, nhm mc ch ring. Thay v Trung T Tho nu bit r anh em ng
Dim ang Nh Th Cha Tam th ci cht khng n vi anh em ng Dim, t nht l cng
cu thot c ng Dim. Song Tho li ch n lc sot nh M Tuyn trong lc anh em
Tng Thng Dim ang dng l Nh Th Cha Tam. ng Tho tr v tay khng ng thi cng
mang theo s tht bi ca nhm ng.
V c phi chnh ng Dim bo tin cho Tng Khim nhn s u hng v cho bit
ang Nh Th Cha Tam khng ? Mt nghi vn cho rng: C l vin S Quan Ty Vin ca ng
vo pht cht phn phc vo bo cho phe o chnh bit ni anh em ang tr n. S thc
khng phi Th phn phc Tng Thng Dim. i y Th c Tng Thng Dim
bo i gi in thoi v B Tng Tham Mu cho Tng Khim nhng Th li gi in thoi trc
tip cho i T Mu l ch rut ca ng.
Vy th anh em ng Dim c u hng o chnh khng ? Nhng din bin ti Dinh Gia
Long v ti nh M Tuyn t 12 gi 30 ngy 11.11.63 n 4 gi m ngy 2.11.63 s gip cho s
gia sau ny i n mt kt lun r rt hn.
Khi i T Lm em qun n Nh Th Cha Tam th lc Hi ng Qun Nhn Cch
Mng vn cha dm quyt nh chung l dt khot v s phn ca anh em Tng Thng Dim.
Mt ngi trong cuc cho bit: Anh no cng run ht trc mt quyt nh dt khot v ti quan
h n s thnh bi ca cuc o chnh, Hi ng chia thnh ba, bn phe: Mt phe nht nh
phi thanh ton ngay. Tuy nhin phe ny ch r tai bn kn vi nhau m thi. Phe khc ch trng
anh em ng Dim lu vong ra ngoi quc. Phe th ba gi thi d dt...Phe quyt nh
thanh ton ly c rng, nu anh em ng Dim cn sng th cuc o chnh s bt thnh v tay
chn ca ng khng sm th mun cng s phn cng. V li, phe ny thy rng ngay trong Hi
ng Qun Nhn Cch Mng cng qu phn na tng l ngi thn tn ca Tng Thng
Dim v ng Nhu. iu lo ngi hn na l h vn cha nm c Tng Tn Tht nh v binh
quyn li ang nm gn trong tay nh cng nh mt s Tng T khc nh Tng Nguyn
Khnh Qun on II, Tng Hunh Vn Cao Qun on IV, i T Cao Vn Vin T Lnh
Nhy D v i T Hunh Hu Hin T Lnh Khng Qun (hai s quan cp T ny thng thn
t chi tham gia phe o chnh). Gi s, nu a anh em Tng Thng Dim v trnh din Hi
ng Qun Nhn Cch Mng th bit u s hin din ca anh em ng li khng th lm nn
lng v gy xc ng lng tm nhng ngi thn tn c ca ng. Nu ch nhm n mc ch
hon thnh cuc o chnh v trnh mi hu ha th phe ny khi ra tay h st Tng Thng Dim
cng khng c g kh hiu.
AO PH
Ai git anh em Tng Thng Dim ? Theo Robert Shaplen trong cun The Lost Revolution
th c hai d kin: D kin th nht theo chnh Tng Mai Hu Xun ra lnh git anh em
ng Dim. D kin th hai v c yu t th chnh Tng Dng Vn Minh Ch Tch Hi
ng Qun Nhn Cch Mng trc tip ra lnh h st. Ngi thi hnh lnh l i y
Nhung.
Trc v thm st ny, mt s Tng lnh trong Hi ng Qun Nhn Cch Mng
phn i v c bit Tng nh ni gin d dn, p in thoi v gc u khc ngay ti vn
phng ca ng Tri L Vn Duyt (mc d theo k gi David Habertam ca t New York Time
s ra ngy 6.1.1963 th ng nh l ngi phn bi ng Dim, nu khng c s phn bi ca
Tng nh th cng cha c cuc o chnh 1.11.1963)
Thi hi anh em Tng Thng Dim c t trong hai b quan ti thuc loi trung bnh ri
c m thm an tng trong vng thnh B Tng Tham Mu vi s hin din ca ngi chu
gi. Hai anh em ng c lm th tc khai t ti Qun Tn Bnh. V ngh nghip ca Tng
Thng Dim c ghi l Tun V v ng Nhu l Qun Th Th Vin.
Khi Tng Nguyn Hu C lm Tng Tham Mu Trng nghe li mt thy a l v
bi S cho rng, nu khng ci tng anh em ng Dim n mt ni khc th s cn o chnh.
Do di ct anh em Tng Thng Dim c a ra Ngha Trang Mc nh Chi.

NGI SNG V NGI CHT
1 gi 30, Si Gn ngi ng trong nh nng gay gt. Tng lot sng n lm thc gic dn
Thnh. Tin o chnh lan truyn trong d lun t my thng nay by gi tr thnh s thc.
Nhng ai lm v ny v ri ra sao ?
Trong mt qun cc vng Cng B Xp L Vn Duyt, bn chng thanh nin ngi ung
c ph, nghe ngng tnh hnh.
Chng th nht: Lt i cho xong, dn chng chn ngy ri. Nght th qu chu sao ni.
Chng th hai: Chuyn ny, anh em Quc Gia c lm nn tr trng g khng. Lc ny,
o chnh l nguy him.
Chng th ba: D th no cng phi duy tr ng Dim v tr Quc Trng.
Chng th T: dp l dp ht...phi lm mi li ht, phi thay i tt c.
Bn chng thanh nin u l cn b ca Vit Nam Quc Dn ng, mt chng nh vn
m tng n ngy huy hong ca Cch Mng. Mt chng tn Pht Gio thun thnh trong
lng vn cn mi cu hn m 21.8 Cnh St v Lc Lng c Bit tn cng Cha. Cn hai
chng tn Thin Cha Gio. H ang bng hong trc gi khi im ca mt bin chuyn
lch s.
Ai y s lnh o quc gia ? Nhng khun mt ln no xut hin ? Lc y, dm chc
rng khng mt ai c th liu Ph Tng Thng Th s lm Cch Mng. Nhng cng khng ai
ngc nhin thy Trung Tng Dng Vn Minh tr thnh Ch Tch Hi ng Qun Nhn Cch
Mng.
Hu ht gii tr lc y u m c Min Nam c c mt cuc Cch Mng thc s trn
nn tng quc gia dn tc. Cho nn khi nghe tin o Chnh vi mt Hi ng Qun Nhn Cch
Mng th khng ai khi phn khi...
Bn chng thanh nin trn, thc gn trng m nghe tin Cch Mng v nghe sng n tng
gi hi hp lo u.
Sng ngy 2.11.63 Si Gn bc bng trong mt kh th v bo. ng ph ng nght
nhng ngi...Cc Pht T ua nhau tin v Cha X Li, Gic Minh, T Quang thm hi tin
tc cc Thy...Thanh nin nam n l lt ko nhau ln Dinh Gia Long v Thnh Cng Ha.
Th l co chung mt ch .
9 gi 15, i Pht Thanh loan tin: Anh em ng Dim v ng Nhu t t.
Ti sao li t t ?
Hng ngn ngi n nc ko nhau ra ng nh mt ngy i hi. Thanh nin nam n
trong nim kht vng thc, trong nhit tnh chan ha ca ging mu nng tui tr ko n ko
nhau tng lp lp v pha trung tm thnh ph. Qun Cch Mng c nhit lit hoan nghnh v
c dn chng tng qu vi s tn thng nh cc v anh hng ca dn tc.
Chng thanh nin tn Thnh, tn Ty, tn Vnh khng th tin anh em ng Dim t t...Ba
chng thanh nin ci u c cho hai ng mt Kinh Ly Cha cng vi li nguyn cu trong tm
tng...
Chng thanh nin tn Trm, tn Duyt lng trn y phn khi vi bao nhiu nim tin vo
Cch Mng. ng s hi sinh sau bao nhiu nm thoi thp...Cc anh s lm tt c, dng li ng
tch cc dn thn...
Tng on thanh nin nam n h nhau i p ph tr s Vit Tn X v 9 t bo c coi
l thn chnh quyn. 26 tr s cc hi on c coi l ca chnh quyn cng b p ph tan
hoang.
Tng Dng Vn Minh tr nn mt thn tng mi. Tng n, nh c suy tn nh
cc v anh hng li lc.
T tht ca mt s nhn vt thuc ch c cng b m ng ko n p ph. Thit hi
nng n l t tht ca cc ng Ng Trng Hiu, Cao Xun V. m ng nam n reo h vang
dy. Sinh Vin Thnh hi tng li kh th trong nhng ngy u Cch Mng anh cho rng,
Qu thc c mt gi Cch Mng, mt ngy Cch Mng tro dng trong nhit huyt tui tr
v nhiu tng lp dn chng...Kh th lc y nh v bo... m ng sinh vin hc sinh trn
vo tr s Phong Tro Ph N Lin i p ph tan hoang v tinh thn ln cao.
Ch Ng nh Dim co chung trc ht l do kt qu ca nhng chm mu thun ni
b v s gp cng lt ch ca mt s vin chc th li ch bit ci u thi hnh, khng mt
sng kin mi v xy dng ch .
ANH I NG ANH TI I NG TI
S xut hin ca Tng Khnh trn chnh trng Vit Nam cng vi s ng h tch cc
ca M qua vai tr ca Cabot Lodge n hai ng Minh, Th l mt i bn tm giao, thn thit.
ng Th ng Minh cng nh tm tnh thn thit i vi ng Ng Trng Hiu v ng Hunh Hu
Ngha. Khi o chnh thnh cng th t ti t chia lm hai ng: ng Hiu v ng Ngha r nhau
vo khm Ch Ha. ng Th v ng Minh ln n hng tt nh cng danh. Ti sao li nh
vy ? Mt lp ngi tng lng cao bng hu ca ch c song mt phn th ni tip nhau i
vo khm Ch Ha, hay nu khng cng b vong gia bi sn. Cn mt phn khc ni ui nhau
tin ln theo ngn triu Cch Mng, chng qua cng ch l bc tranh vn cu mun i ca
th s.
Nhng l do no khin cho i bn Th, Hiu trong pht chc k c cch mng hu
trng nh mt v bn anh hng cn ngi th b ln n nh mt hung thn tay sai ca v
chng ng Nhu.
Trc nm 1954, khi ng Th cn lm Tnh Trng Long Xuyn, th ng Hiu lm
Trng Ty Ngn Kh v hai ngi tr thnh bn tri giao thn thit. Ngoi Tng Minh vi ng
Hiu, ng Th cn mt ngi bn tm giao khc l ng Hunh Hu Ngha nguyn B Trng
Lao ng.
Pht chc th s thay i, anh i ng anh ti i ng ti...ng Ng Trng Hiu sau
khi ra t, ngy nay trong mt cn nh bnh dn trong xm Th Ngh, sng chiu leo ln chic
vecspa c ch i dy hc, vo lp ni ting Ty th dn ngm Kiu, hc Chinh Ph Ngm.
m m nm tay vt trn m suy ngm tr i. Cu ph Tng Thng Th t ngy thi lm
Th Tng lui v vui th trong cnh toi hng k thanh lu lu i Php mt chuyn i Nht mt
chuyn...V mi c Nht tng huy chng (1968).
S thc i vi ch c, Ph Tng Thng Th c cng vi rt nhiu ngi. Nh s
bt ca Ph Tng Thng Th m nhiu ngi c lng cao bng hu, o mo xnh sang.
Trong s ngi ny c c Tng T, Tng B Trng. Chnh ng Ng Trng Hiu cng l ngi
bn ch tnh ca ng Th v c ng Th bt ln Tng Thng Dim (Chnh ph Ng nh
Dim thnh lp ngy 7.7.1954, ng Nguyn Ngc Th ngh cho ng Ng Trng Hiu lm
Tng Trng Thng Tin nhng sau c s trc trc nn ng Bi Kin Tn gi chc v ny).
Chnh ng Th gii thiu v vn ng ng Hiu i lm i din chnh ph ti Cambodge
(hng c S).
Sau ny i bn Hiu-Th tr thnh xa l nhau trc ht ch v nguyn nhn: ng Hiu b
coi l ngi thn tn ca ng Ng nh Nhu, cn ng Th li c Tng Thng Dim khng
nhng knh n m cn coi nhau nh tnh anh em. ng Nguyn Ngc Th rt king k nhng ai
c coi l ngi ca ng Nhu.
Ti sao nh vy ? Bo ch ngoi quc ni rng Tng Big Minh b ng Nhu ganh ght v
loi tr.
iu c ng khng ?
ng C Vn Nhu ngh v Tng Big Minh nh th no ? Nht l vai tr ca Ph Tng
Thng Th ra sao trong 9 nm ca ch c v 3 thng sau o chnh ? Trong chng ny xin
ni li cho r m khng nhm t hng hay bi en ai.
MNG CNG HU
Sau ngy 1.11.1963, Mt s ng chnh khch c bng mng thm l phen ny th no
h cng c Hi ng Qun Nhn Cch Mng chiu c. C th hn ht l c lm sao vn ng
cho mnh v phe ng mnh c Tng lnh v cc Thy bt vo gh no trong chnh
ph Cch Mng, m do Tng Dng Vn Minh ang thm d chn mt s v lng ng
quc gia cho li con thuyn Vit Nam trong mt giai on mi.
Trong 2 ngy 2 v 3 thng 11 Tng Minh rt bn rn v phi dnh nhiu th gi tip xc
vi mt s chnh khch c tn tui.
Nhng ngi sau y c coi l c nhiu hy vng c ch nh lm Th Tng Chnh
Ph: Qu ng Trn Vn Vn, Phan Huy Qut, V Vn Mu, Trn Vn Hng, Nguyn Ngc
Th...Ai cng tng Hi ng Qun Nhn Cch Mng s khng bao gi c cu Ph Tng
Thng Th lm Th Tng v nh vy kh coi nu xt v tnh cm v khng th c nu
xt v ci l.
Song nh lch s din bin, cui cng ch c ng Nguyn Ngc Th c Hi ng
Qun Nhn Cch Mng la chn. Ni l Hi ng Qun Nhn Cch Mng la chn ch l cch
ni theo nguyn tc v trn vn t. Thc t khng phi nh vy.
BN TAY PH THY
Trc khi i S Cabot Lodge tha lnh Hoa Thnh n cho bt n xanh vo gi H
cc Tng lnh bt tay vo i s th cng vo lc , trc lin lc Hoa Thnh n-Si Gn bt
u hot ng tng gi tng pht. Cng vic o chnh tr thnh th yu. iu quan h
nht i vi Hoa Thnh n l tm c ngi tha k chnh ph Ng nh Dim cho hp tnh
hp l. Ci tnh y phi hiu l hp ho ca gii chc M, phi c lng cc thy
trong hng ng lnh o Pht Gio v ng thi c th lm cho ng bo Thin Cha Gio c
an tm. ng Lodge vn l mt tay cao th trong Ngnh Ngoi Giao M v t lu b nghi ng
c nhng hot ng ring cho c quan CIA.
Tuy vy, ng ta lun lun t ra tn trng nhng nguyn tc ngoi giao. T sng ngy 2.11
ng Lodge tip xc rng ri vi Ngoi Giao on nht l my v i S m ng Lodge quan
tm nht l cc i S Anh, i S Nht sau na l Ta Khm S i din cho Ta Thnh
Vatican ti Quc Gia Vit Nam. D nhin l Ta Khm S hon ton d dt v ch c x vi
ng Lodge theo mc ngoi giao bnh thng.
Lc u c mt vi ng vin c gii chc M lu tm v dng lm tri ballon nh
thm d. l Gio S V Vn Mu, cu Ngoi Trng ca Tng Thng Dim, mt vi
ngi M thuc phng chnh tr Ta i S Hoa K cho rng, ng Mu va c ting trong gii
ngoi giao, va c thnh tch i vi Pht Gio nhn v Gio S Mu xung tc v qua n
hnh hng gi l phn i chnh ph v v Pht Gio. ng Mu li l mt Lut Gia tn
tui kho lo mm mng. Tuy vy, mt vi gii M khng hi lng v mt im duy nht v Gio
S Mu l ngi Bc Vit di c. Lp trng ca ng Mu li khng r rt, ng khng c lng
tin cy ca Pht Gio nh cc nh lnh o mi ng thi mt s ngi khc li coi Gio S
Mu nh mt ngi c trch nhim v s m st tinh thn (Assasitnat Moral) i vi ch ca
Tng Thng Dim. Theo gii am tng chnh s ti Hi ng Qun Nhn Cch Mng th ngay
cc Tng lnh cng l m khng ai bit ai s c ch nh lm tn Th Tng v nhiu v
Tng trong Hi ng cho n pht cht mi bit tin ng Th c ch nh.
Trn ngy 3.11.1963, gii chc M vn cha dt khot trong vic khuyn co Tng
Minh ch nh.
Ngoi Trng Dean Rusk cng nh Th Trng Harriman d nhin trong cng v ca h
khng th by t nh no. Nhng qua nhng cuc m o vi i S Lodge mt s chnh
khch Vit Nam cng hiu c rng, ngi M mun mt Th Tng thuc type n ha
trung dung c hiu theo ci ngha th li bn giy. Khuynh hng Thng Ta Tr Quang
vn cn xa l vi Gio S Mu.
Gii chc M mun c tip tc u n nh khng c chuyn g xy ra ngha l ng
Dim cht l chuyn ring cn ch ca ng th vn cn duy tr min sao thun tnh cnh mi.
Sau ny, ngi ta cho rng, i S Lodge b Pht Gio cho vo m hn trn v x mi v ng
thi M cng nh Hi ng Qun Nhn Cch Mng b chi phi bi p lc rt mnh m ca
pha Pht Gio. S thc nh th ny: Hi ng Qun Nhn Cch Mng c th chu s chi phi
mnh m nh vy, song ng i S Lodge th khng.
Ci v b ngoi th i S Lodge nghing hn v pha Pht Gio ca cc Thng Ta
Tm Chu v Tr Quang. Nhng trong ng hng mi ca M. ng Lodge la chn
pha Pht Gio Nam Vit (Mai Th Truyn).
V gin d, Pht Gio Nam Vit trong qu kh c coi l hin ha, khng c nhng tham
vng chnh tr l mt tp th tng i thun thnh v phng din tn gio. Hn na pha Pht
Gio Nam Vit sau 1.11.1963 t ra d dt, hay ng hn, tch khi cc Thy Tm Chu v Tr
Quang.
Trong mt chin thut giai on th i S Lodge phi i vi phe Pht Gio ca cc
Thng Ta Tm Chu v Tr Quang. Trong mt chin lc v t cc b n ton b, th ng
Lodge khng th s dng ngi ca khi ny trong t th Th Tng chnh ph v y c coi
l khi im ca l trnh mi. Do l , ng Lodge khuyn co Tng Minh nn tm ngi
ny ngi n. ng Lodge rt khn kho khng ch r ch danh ai nhng vi mt s tiu chun
no Tng Minh c th tm ngay c v Th Tng hp vi ng li hp i S M.
TUNG MI KP C
Ngi nh lch s ghi: Theo Hin c tm thi s 1, Tng Minh vi t cch Quc
Trng ch nh ng Nguyn Ngc Th thnh lp chnh ph: Sc lnh li do chnh ng
Nguyn Ngc Th n k. Thnh phn gm 14 Tng B Trng chia ra 4 sc thi r rt:
1.- Chuyn vin K S Trn Ngc Onh, Phm Hong H.
2.- Chnh tr gia khng a ch c (nhng li c t nhiu lin lc b mt) l Gio S
u Trng Thanh.
3.- Tng lnh gm 3 v c coi l thn cn ca Tng Minh.
4.- Cn li l cc v thuc ch c tng l then cht trong gung my ca ch
(tng l Tng Th K Ph Tng Thng nh ng Nguyn Thnh Cung n K S Trn L Quang
l mt chuyn vin c Tng Thng Dim thng yu v coi nh ngi trong nh).
Mt vi v khc c coi l ch c nu hiu nh mt cng chc v Qun Nhn ca mi
triu i). Nhng Tng B Trng u l ngi ca ch c tuy c Cch Mng xi tm
song trc ht phi l ngi ca ng Th nu khng th cng khng b ng Th ght hay b nghi
ng l ngi ca ng Nhu. ng Th c th chp nhn mt cch vui v nu cng s vin l con
ci ca Tng Thng Dim song ng s quay mt i v coi nh k ng ght nht nu ai n vi
ng m trc y li tng c ng Nhu tin cn trng dng. cng l u mi ca tm thm
kch ch Ng nh Dim.
Vic ch nh ng Nguyn Ngc Th c lm Th Tng mc du ngi M lng
tnh trc s bt hp tc ca khi Pht Gio v ng phi nht l ng Th li khng th tm c
cm tnh i vi a s Pht T Ha Ho...Tt nhin l Cao i cng khng ng h. Bit nh th
ngi M vn tin hnh v tch cc khuyn co Tng Minh. Bi v gin d l ngi M c sn
mt gii php m ng Lodge ang b ti. Tm thi trong lc chuyn tip phi c ng Th (cng
nh khi gii php y c nm ra tc l lc Tng Nguyn Khnh c em ln din i th
ng Lodge vn phi khuyn co tch cc Tng Minh ng vai tr tm thi trong lc chuyn
tip.
CH DIM KHNG DIM
D khng c lng ai, d b mang ting lm sng li mt ch Dim khng
Dim song s la chn ng Th c nhiu ci hp l:
1) ng Th l bn tri k ca Tng Minh.
2) ng Th quen vic trong sut 9 nm ca ch c.
3) ng Th trc sau vn l c Ph S vi tt c ci ngha ca gii ny trc nm 1945.
ng Th du sao vn l mt a ch nn ngi M c yu t tin tng vo lp trng a
ch ca ng.
4) ng Th tuy lm quan li thi Php nguyn B Th Ton Quyn Decoux nhng ng
Th khng phi l mu ngi c Php o to, t truyn thng vn ha Php nh ng Ng
nh Nhu hay K S Trn Vn Vn v.v...iu m ngi M rt ngi.
C mt d lun trong chnh gii thn M lc y l: Nu khng c s thm st anh em
Tng Thng Dim th i S Trn Vn Chng tr v nc v ng c nhiu hy vng lm Th
Tng. Song v con r ng b thm st, mt nhc gia tt nhin khng th lm nh vy (y ch l
mt d lun c tung ra thm d vo lc y). Cng nn ghi thm, ngy 28.10.1963 nguyn
i S Trn Vn Chng ln ting cng kch nng n ch Tng Thng Dim v con r
ng.
K t ngy 4.11 phe cc Tng Minh, n, Kim, Xun, nh tr thnh ng h song s
phn ha trong Hi ng Qun Nhn Cch Mng cng tr nn r rt mi bn u cao cnh
gic.
Mt s n v tham d o chnh c iu ng ra khi thnh. Mt s s quan cp T
nh Phm Ngc Tho b theo di st nt (i T Mu c thng Thiu Tng nhng v
quyn sau c b nhim Tng Lnh S Vit Nam ti Hong Kong).
Tuy my Tng lnh nh Xun, n, nh, Kim...ang c thc quyn sinh st trong s
hin din ca mt vi Tng lnh cng nh s xut hin ca cu Trung T Trn nh Lan
lm cho gii chc M khng hi lng. Ngi M khng nhng k vn ha Php m k c
nhng ai b nghi ng ngi ca Php. Nh th, ta cng hiu c rng, trong lc m M tin
tng s chin thng cng sn bng con ng v cch thc ca M th y, M c th chp
nhn cng sn nm vng (nu s nm vng c li v pha M) song khng th chp nhn s hin
din v thao tng ca Phng Nh cng nh cc tay phn gin Php.
cng l l do khin Trn nh Lan cng nh Vng Vn ng phi cun gi ra i
mc d hai ngi ny c thnh tch dit cng kht ting trc nm 1954. (Thc ra th c
quan CIA M cng bit r rng, Trn nh Lan hay Vng Vn ng s khng lm nn tr trng
g nhng h li dng hai s quan thn Php ny nh mt bng chng cho h s c gi l
Trung Lp ca b ba Minh, Kim, Xun v bng chng l mt phn lun c bin minh
cho cuc chnh l ca Tng Khnh).
BN TAY MC NI
Khi Ph Tng Thng Th c ch nh thnh lp Chnh Ph ng thi cc ng phi,
Pht Gio cng tiu tan hy vng m h vn thng hng v Hi ng Qun Nhn Cch Mng
coi nh y l ni s c nhiu php l xy dng c cho t nc.
Th Tng Th tr li bo ch do l Th Tng c nh t chc Ph Tng
Thng t do thng 9 thng 10...nhng Trung Tng Dng Vn Minh cn ngn (?) v s hng
chuyn. Th Tng Th cng cho bit ng c bit v nhng k hoch lt Tng Thng Dim.
Sau ny mt vi ngi bn thn ca ng Th cho rng, ch l cch ng Th bin minh cho s
hin din ca ng khi c cch mng trng dng. S thc, trc ngy 1.11.1963 k c bn
b thn cn ca Ph Tng Thng Th cha bao gi thy ng ng t chc Ph Tng Thng, ng
Th ch thc s b t chc Ph Tng Thng khi cuc o chnh thnh cng.
Vai tr ca ng Th lin h nh th no i vi Tng Thng Dim v Trung Tng
Minh sau ny ? Trc ht, Tng Minh khi cn l Trung T c ng Nguyn Ngc Th
bt ln Tng Thng Ng nh Dim (1954) v cng nh s bt ca ng Th nn Tng Thng
Dim mt thi hon ton tin cy Tng Minh.
Nh on vit vit trn, Ph Tng Thng Th l bn tm giao vi Tng Dng Vn
Minh v hai ng Hiu v Ngha.
Khi Tng Thng Dim cn hot ng trong bng ti, ng Hunh Hu Ngha c coi l
mt cn b giao lin tin cn. Chnh ng Ngha c cng mc ni gia anh em Tng Thng
Dim v Trung Tng Trnh Minh Th. ng thi Tng Thng Ng nh Dim quen bit Ph
Tng Thng Th cng do s mc ni ca ng Ngha. Ri Ph Tng Thng Th li l ngi mc
ni Trung T Dng Vn Minh (1954) vi Tng Thng Dim. cng l ci vng vo thn
hu nhiu khi khng cn ti cho lm, song nu c anh em a y bt th vn to lp cng
danh k nh truyn i du ngon li trng s c cp
A PHNG
Khi ng Ng nh Dim v nc chp chnh, c hai vn m Tng Thng Dim quan
tm bc nht v phng din ni b:
1.- Yu t nhn s v vn nhn s Min Nam.
2.- Thnh phn lnh o trong Qun i. ng Ng nh Nhu my nm u vn quan
nim dt khot rng, Bc, Nam, Trung khng thnh vn . iu quan trng l h c lm c
khng? Song Tng Thng Dim t nh hn ng em iu ny: Phi dng ngi sinh qun ti
Min Nam t nht cng phi theo mt t l tng i so vi dn s Nam phn. Cng bi l do
ngay t bui u, ng Nguyn Ngc Th c Tng Thng Dim lu tm c bit. ng
Th li c mt qu kh hnh chnh hp nhn gii Tng Thng Dim v ng Th l mt c
Ph S.
Theo quan nim ca Tng Thng Dim th l mt gii bit vic cho nn khng phi
ch ring mt c Ph S Nguyn Ngc Th c trng dng m nhiu c Ph S khc
c Tng Thng Dim c bit ct nhc nh trng hp c Ph S Hi, c Ph S Cng.
Tng Thng Ng nh Dim li dng ng Th nh mt tm im mc ni vi hng
ng quan li v a ch ti Min Nam. Trong 2 nm u 1954-1956 ng Th thnh cng trong
nhim v ny. Uy tn ca ng i vi Tng Thng Dim cng ngy cng vng chc, nht l ng
Th c coi nh ngi c cng ln trong v Tng Ha Ho Ba Ct, cng cc v gin xp vi
my nhm Ha Ho khc (Nhm Ha Ho Trn Vn Soi t Nm La, Lm Thnh Nguyn
Nguyn Gic Ng). Trong ch Ng nh Dim c hai ngi c Tng Thng Dim knh n
l Ngoi Trng V Vn Mu v Ph Tng Thng Nguyn Ngc Th. Ring ng Th, Tng
Thng Dim thng ni vi Ph Tng Thng Th i khi: Ngi thy th no ? Ngi i dm
ti vic ny Trong nhng lc khng c mt ng Th. ng Dim vn thng mt ting Ph
Tng Thng hai ting Ph Tng Thng. C Ph nh th, ngi nh vy. Rt t khi Tng Thng
Dim gi ng Th bng ng. V pha Qun i, khi v nc chp chnh, Tng Thng Dim
coi nh trng tay khng c mt tn qun, khng c mt tn Tng T no c coi l ngi
ca mnh. Trong lc hon ton thiu cn b qun s tin cn, ng Nguyn Ngc Th bt
Trung T Dng Vn Minh. Tt nhin l Tng Thng Dim rt hoan h chp nhn. Trong
Trung T Minh c coi l s quan cp T c Tng Thng Dim yu mn tin cn nht. Trung
T Minh ln lt c trao ph cc chc v quan trng nh T Lnh chin dch Rng St v
chin dch bnh nh ti min Ty. Tng Thng Dim vn coi Tng Minh l mt th homme
de bataille...Sau v chin thng Rng St, i T Minh dn u on qun tin v Th i
trn i L Catinat ri v Dinh c Lp...trc bao nhiu ting hoan h vang dy. Bo ch ca
nh nc li c dp thi phng, tn dng rt bay bm. Tng Thng Ng nh Dim sng
hm y sn sng thm Dinh c Lp n mng Ngi anh hng Rng St...Sau ny
Tng Thng Dim vinh thng i T Minh ln Thiu Tng.
TNG KHNG QUN
Xt v hai con ngi, mt Ph Tng Thng Th v mt Tng Dng Vn Minh th
Tng Minh c Tng Thng Dim trng hu ngay t bui ban u v ni bt mt cch d
dng. ng tr thnh ngi sao sng trong hng Tng T k t u nm 1955. ng Th phi i
n nm 1956 mi c b nhm Ph Tng Thng, mc du ng tham gia chnh ph u tin
ca Tng Thng Dim vi t cch B Trng Ni V (7.7.1954) Song vai tr cn lu m v ch
nh mt vin chc ph t Th Tng. Tng Minh cng ngy cng c Tng Thng Dim tn
nhim v yu mn nh hi c my iu kin m Tng Thng Dim cho l xng ng theo hai
tiu chun:
1) Tng Minh c vc dng mt Tng lnh ng hong.
2) Tng Minh khng c nhng v lem nhem v v n con kia hay bi bc. Hn na,
do s knh mn Ph Tng Thng Th nn Tng Thng Dim cng mn Tng Minh.
Khi thnh lp B T Lnh Hnh Qun, Tng Minh c ch nh l T Lnh, lc y ng
eo lon ba sao v nguyn l T Lnh Qun Khu Th . Gii thn cn ca Tng Thng Dim
cho rng Tng Thng Dim c bit lu tm n B T Lnh Hnh Qun v c Tng Minh.
Tng Thng Dim coi nh l mt tn nhim c bit. ng Dim rt m m v lnh vc qun s.
Hai ting Hnh Qun i vi ng l c mt s trng i. Khi ch nh Tng Minh, Tng Thng
Dim cho rng ch c Tng Minh mi xng ng v Tng Thng vn cho rng Tng Minh
l mt homme de bataille.
Tuy vy, Tng Minh li khng my ham chc v khng qun ny.
Tng Minh thng t ra khng ho vi v Trung Tng T Lnh Qun Khu Th
(trc ngy 11.11.1960). Tng Minh vn ph bnh cng khai l ng Trung Tng ny nhy
d-i tt...
Trc v 11.11.1960, ch c khng h thc mc n Tng Minh v coi ng l ngi
thn tn ca ng c. Nhng sau ngy 11.11.60 v Tng Minh tuyn b ng trung lp gia
chnh quyn v phe o chnh (bo Journal Extrme Orient 13.11.1960) ri li c bo co l
trc ngy o chnh Tng n c vo Si Gn v gp Tng Minh cng nh Tng Kim
ngay B T Lnh Hnh Qun. cng l l do lm cho Tng Minh b xa dn ch .
NC VI LA
Gia Tng Minh v ng Ng nh Nhu c t s lin lc. Ngi thn cn nht ca ng
Nhu hiu r hn ai ht l ng Nhu n Tng Minh qua mt vi bin c quan trng nh v
Rng St, chin dch thanh ton cc lc lng v trang Ha Ha, v o chnh ht 11.11.1960
mc d ng Nhu c c trn bo Journal Extrme Orient thy tng thut Tng Minh tuyn b
Je reste neutre ng cng lm thinh. Thc ra ng Nhu khng n Tng Minh. V c
mu say chnh tr nn Tng lnh nh Tng Minh di mt ng cng ch l nh qun s
bnh thng. ng Nhu cho rng Tng Minh c ti chin u nhng mt mc no thi ch
khng phi l mt chin lc gia qun s. ng Nhu ch bt u n Tng Minh k t thng
9 nm 1963, khi c tin n v mt cuc o chnh ca cc Tng lnh.
Nhng ti sao Tng Minh li k ng Nhu v cho rng ng Nhu ghen ght vi
mnh ? Theo bo ch c mt l do thm kn nh th ny: Sau v thanh ton Bnh Xuyn ti Si
Gn v Rng St, dn chng loan truyn huyn thoi nhm suy tn Tng Minh, l Tng
Minh tch thu c bao nhiu vng bc u em np cho Tng Thng. Li c mt ngun tin khc
trong gii ch huy qun s ti Si Gn do y, l, khi Tng Minh lm T Lnh dp Bnh Xuyn,
tch thu rt nhiu bao b giy bc. Nhiu bao bc b ri xung nc nn t m. S giy bc
ny c mang vo phi kh v i cho phng phiu ngay ti Ta Tnh Trng Ch Ln.
Sau , khng hiu c em i u v chia phn cho nhng ai ? C ng r rt l chnh
quyn hi khng nhn c mt ng xu no trong s bc ln lao ny nu c. Tuy vy, chnh
quyn cng khng thy ln ting v v Tng Minh em np vng bc ca Bnh Xuyn cho
Tng Thng Dim cng nh s bc ln lao trn y nu c th b vo ti ring ca nhng ai ?
Phi chng v th m c s trnh n ?
Mt l do khc na khin Tng Minh k ng Nhu n gin v Ph Tng Thng Th
cng k ng Nhu. Tuy c Tng Thng Dim knh n song Ph Tng Thng Th li t ra
khng hi lng vi ng Nhu. Thng ngy, ng Th vn vo Dinh nhng ch vo thng vn
phng Tng Thng trnh cng vic, c khi hng thng ng mi gp ng Nhu mt ln v hai
ngi cng ch trao i vi cu thm hi x giao. ng Nhu th cho rng ng Th khng bit g v
chnh tr v ci kh nng hnh chnh ca ng th cng qu li thi. Nhng ng anh knh mn
ng Th th ng em cng phi knh mn. Di mt ng Nhu, Ph Tng Thng Th cng l
ngi c vic nht l ng li chu kh i din Tng Thng trong cc bui hi h, l nghi.
S thc ng Nhu khng bao gi hi han Ph Tng Thng Th v cc vic chnh tr, ng Nhu
cho rng ng Th khng c kh nng v lnh vc ny. ng Nhu khng ght ng Th, tri li t
ra c thin cm nht l ng Th li khn kho v lun lun t ra khim tn bnh d. Tuy l Ph
Tng Thng mi ln ng Th i u th u im lm...khng kn khng trng n o khng c xe
h tng...ng li c thi quen ngi bn cnh ti x.
Vo nm 1957, khi tin chn Tng Thng Dim cng du M, Ph Tng Thng Th gp
ng Nhu ti phi trng Tn Sn Nht ni nh vi ng Nhu: Ti khng hiu ti sao ng Bc
S Tuyn c cho ngi theo di ti hoi My hm sau, ng Nhu ni li vic vi ng Tuyn:
Lm th no m ng Ph Tng Thng li phn nn nh vy ng Tuyn rt i ngc nhin v
ng khng c ngi lm vic .
TI LUI NG LC
ng Nguyn Ngc Th c mt hnh ng ht sc p trong dp ci t chnh ph ngy
24.9.54 (vi s tham gia rng ri ca cc gio phi Cao i, Ha Ho) hnh ng nh sau:
ng Th nguyn Tnh Trng Long Xuyn vn l khu vc c coi nh l lnh th ca Ha
Ho, gio phi ny t lu t ra thiu thn thin nu khng ni him khch i vi ng Th.
Sau khi tr thnh B Trng Ni V ca chnh ph Ng nh Dim, ng Th li cng b Ha
Ho nghi ng. Trong ln ci t chnh ph vo thng 9 k trn, phe Ha Ho Trn Vn Soi ln
ting vi ng Ng nh Nhu rng h ch tham gia chnh ph vi iu kin ny iu kin kia
trong c mt iu kin khng chp nhn s c mt ca ng Th trong thnh phn ni cc mi.
Tng Thng Ng nh Dim phn i vi l do, t ngy ng Th ln lm B Trng Ni
V cho n lc y, ng Th cha c mt lm li no tri li ng lm vic mt cch tn tm
c lc. Tng Thng Dim nht quyt khng nhng b phe Trn Vn Soi v im ny. Khi hai
bn chnh ph v Ha Ho cn ang marchander ng Th bit vic ny, chnh ng ni vi
Tng Thng Dim xin t rt lui Tng Thng Dim x tr vi phe Ha Ho.
V bit phe Ha Ho coi ng Th nh k th, Tng Thng Dim tm cch ng vng
mt mt thi gian, cng l mun ca ng. V vy, ng Th c b nhim lm i S
Vit Nam ti Nht Bn. Vo thng 4.1955 sau khi chnh ph Lin Hip Quc Gia tan v, Trn
Vn Soi, Lng Trng Tng t chc....Ha Ho chng li chnh ph Ng nh Dim v min
Ty mt m khi la, ng i S Nguyn Ngc Th c gi v nc, vn gi nguyn chc v
i S song ng c Tng Thng Dim trao ph cho nhim v c bit gii quyt tt c cc vn
chnh tr ti min Ty. ng Th c coi l i din Th Tng Chnh Ph trong vic kim
sot chin dch bnh nh v thu xp v Ha Ho.
Sau khi v Ha Ho c coi nh thanh ton xong, ng Th li tr qua Nht. cng l
mun ca ng.
Thc ra ng Th mun t mnh lm m vai tr ca mnh trong v Ha Ho nht l v
bt Tng Ha Ho L Quang Vinh m ng Th l ngi c trch nhim. ng tr qua Nht l v
vy mc d Th Tng Dim c gi ng li nc nhn mt chc v quan trng hn.
NGY TR V
Thng 3.1956, Tng Ha Ho Trn Vn Soi tr li hp tc vi chnh ph, Tng
Dng Vn Minh hp bo ni v trng hp qui thun ca Tng Soi, chin dch min Ty
c coi nh kt thc. Tng Minh cho bit, chin dch Hong Diu tch thu c 20 k vng
16 triu 1/2 bc mt s tin ny ng em np cho chnh ph v dng xy ct mt C Nhi Vin
Quc Gia. ng thi 5656 s quan v binh s Ha Ho v hp tc vi chnh ph trong mt
bui l ti Ci Vn (8.3.56). Vn Ha Ho min Ty coi nh xong. ng Nguyn Ngc Th
lc y mi cng khai tham chnh v c b nhim B Trng Kinh T thay th B Trng
Trn Vn Mo (16.5.1956).
Tuy hai ng Dim Nhu mun ng Th nm B Ni V v Tng Thng Dim coi l s
trng ca ng Th nhng ng Th khng nhn v ng ch thch B Kinh T, ng Th chnh
thc tr thnh ngi ca ch . Trong bui tip tn vo ti ngy 26.10.1955 Quc Khnh u
tin ca Nht Cng Ha, ng Th xut hin bn cnh Tng Thng Dim vi t cch Ph
Tng Thng. Bui tip tn hm y, trong b nhung phc mi ca cp Tng, Thiu Tng Minh
c mi ngi ch c bit v ng tr thnh con cng ca ch v ang c Tng
Thng thng yu. Bn b ca Ph Tng Thng cng ln v v t .
NI BUN NHO NH
V khng my khi c ng Nhu tham kho v chnh s, Ph Tng Thng Th mi ngy
cng xa cch ng C Vn vi mc cm rng, ng Nhu ch l mt C Vn. i vi cng quyn
ng khng c k l no v ng C Vn khng phi l mt titre officiel. Ph Tng Thng
mi l nhn vt s 2. Do ng phi hn ng Nhu v s khng cn bit ng Nhu, ch cn bit
Tng Thng. Tuy vy, mi ln gp ng Nhu, Ph Tng Thng Th vn mm mng, khn kho
v t ra rt r. Tuy bn trong, c l, Ph Tng Thng Th khng c hi lng do mt s nhng
bt mn no , c khi ch l chuyn rt tm thng.
Th d nh v Thiu T Kin Nhiu, Tnh Trng Long Xuyn (1957). Thiu T
Nhiu c coi l ngi thn ca gia nh Ph Tng Thng Th v ng Th bt cho v lm
Tnh Trng ni qu hng ca ng. ng Nhiu lm Tnh Trng Tnh ny kh lu. Sau v mt
v s cng an tnh i ng Nhiu b mt chc. V s cng an ny lm si ni d lun min
Ty. Ni v i cng: Mt s quan cao cp ca Ha Ho b bt. ng ta c mt c v kh nhan
sc...Nghe u trong mt dp ng Nhiu gp mt m ny lm m ln, gy s cng an ln...khng
hiu trong v Ha Ho c m mu h uy tn ng Nhiu hay khng ?
ng b thuyn chuyn v Thiu T Nguyn Vn Minh c thay th. Thiu T Minh l
mt s quan tr, cng c t nhiu lin h vi Ph Tng Thng Th. Trc khi c lm Tnh
Trng Long Xuyn, ng Minh l Thanh Tra Bo An ti my Tnh Hu Giang. Sau v ny, Ph
Tng Thng Th t ra phin mun khng t. Thiu T Minh b phe ca Ph Tng Thng Th
nghi ng l ngi ca ng Nhu. cng l l do sau ngy 1.11.63 ng Nguyn Vn Minh b
hnh h kh nhiu trc khi i lm T Lnh S on 21 B Binh (1966).
Cn mt chuyn phin mun khc na chng hn nm 1957 Thiu T Nhan Minh
Trang b mt chc Tnh Trng Rch Gi. Tuy Ph Tng Thng Th khng ni ra, nhng coi
nh mt iu phin mun.
Thiu T Trang gi Ph Tng Thng Th l dng rut (sau o chnh c thng
i T v tng l Chnh Vn Phng ca Th Tng Th sau l Tnh Trng Gia nh). V v
ny, chnh ng s l Thiu T Trang khng ly lm g bt mn v li khng do ng m do s
lem nhem ca ng Trng Ty Quan Thu. Nhng do s khng kho ca chnh quyn khi la
chn ngi thay th, khng hi Ph Tng Thng Th, v ng Th vn cho rng mnh thng
tho am tng dn min Ty, nht l 3 Tnh Rch Gi, Chu c, Long Xuyn. cng l mt
iu lm ng Th khng hi lng chnh quyn hi thiu kinh nghim tm l qun chng v
a phng nn thay v b nhim mt Tnh Trng sinh trng ti min Ty th li c Trung T
Hong Lc l ngi Bc di c. Kinh nghim cho bit phm nhng Tnh min Ty hay min ng
c mt sc thi c bit th chnh quyn khng bao gi b nhim mt ng Tnh Trng ngi
Bc hay ngi Trung khng phi l sc thi a phng i phi lm nh vy nu mun ng
Tnh Trng c vic v chim c lng dn. B nhim Trung T Hong Vn Lc c th
chnh quyn hi cho rng Rch Gi vi khu nh c Ci Sn phi gn b cht ch vi khi dn
di c th ng Tnh Trng l ngi Bc s thun tin hn. Cng cn ghi nhn: Thiu T Nhan
Minh Trang rt c cng lao trong s thnh lp Khu Dinh in Ci Sn.
D vy to nn mt s ng nhn nht l Trung T Lc trc khi lm Tnh Trng li l
T Lnh L on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng.
NGI CHI XI NC
Tuy nhin, s vic khng n gin nh vy. i vi ng Th, chnh quyn ca ng li
gy cho ng mt s hiu lm to ln hn khc l khi chnh ph ci t ngy 28.5.1961, ng Th b
mt chc B Trng Kinh T cho d ng c nng ln hng B Trng c nhim phi hp
pht trin kinh t. Nhng ng Th li cho rng chc ch ngi chi xi nc...ng hon
ton mt thc quyn v kinh t. Ti mt quc gia tin b, v trong mt ch tin b th ngi
lnh o phi l ngi hoch nh v phi hp k hoch ch khng th l ngi ch bit ci u
thi hnh k hoch. Nhng mt nc chm tin nh Vit Nam ngi lnh o khng chu nh
vy h ch thch ng vai tr tha hnh c thng cp sai khin thuc cp.
T mt tm l lnh o nh vy, nn chc B Trng c nhim phi hp ch c
nc ni g. Hn na, ngi thay ng Th li cn qu tr tc ng Hong Khc Thnh (em
K S Hong Kinh tt nghip Cao Hc Thng Mi) Nht l ng Thnh li thuc gii khoa
bng, mi hi hng.
Trong khi ng Th tuy l c Ph S song khng phi l dn khoa bng.
ng Thnh li l ngi Bc v b coi l tay chn ca B Trng Nguyn nh Thun.
ng Thnh l ngi tr c kh nng, tnh tnh thng thn, nhng li kh vng v trong thut x
th nn ng Th cho rng ng Thnh i thng vi Ph Tng Thng v mi vn kinh t, qua
mt ng Ph Tng Thng c nhim k hoch Kinh T.
T nhng s kin lt vt nh vy to cho Ph Tng Thng Th c mc cm b tc
ot quyn hnh v ng cho rng phe ng Nhu chi ng.
Khi ng Th khng cn lm B Trng Kinh T th ng Ng Trng Hiu li c cn
nhc ln lm B Trng Cng Dn V mt tay qun xuyn ba ngnh Thng Tin, Thanh Nin v
Cng Dn V (thc t th ch c ngnh Cng Dn V) ng Hiu c coi l ngi ca ng Nhu
v mi ngy cng c ch tin dng. C l cng l l do khin cho i bn Th, Hiu mi
ngy thm xa cch nhau.
K t chin dch Rng St uy tn ca Tng Minh mi ngy mt tng cng trong Qun
i. Uy tn phi cng nhn rng, gung my tuyn truyn (bo ch-i pht thanh) ca ch
c c cng pht trin v ho quang ha anh hng Rng St nht l t m lin hoan ti
Trng Ptrus K (1956) cc on th khng tic li ca tng Tng Minh v cc chin s
Rng St. Tng Minh li bit t lm vng mt mnh khi thy cn, t n o v trm lng kh
hiu cho nn huyn thoi Rng St min Ty li cng c dp thu hoa l trong Qun i nht
l gii s quan tr.
Trc nm 1963 Tng Minh cng ch tc dng hng ngy khng ngho khng giu
l u im tng cng uy tn ca ng trong gii tr.
NGI NGOI TRNG
Nh vit trn, nhiu Tng T nh s bt ca Ph Tng Thng Th nn sut 9 nm
ca ch Ng nh Dim c hng m o xnh xang. in hnh l ng Albert Nguyn
Cao.
ng Cao khi l s quan cp y tng l S Quan Ty Vin ca Tng Nguyn Vn
Hinh. ng l ra khi Tng Hinh i bi th ng Cao cng kh lng tin thn c. Nhng ri
nh uy th ca ng Th, Thiu T Cao t Trng Khu Dinh in Cao Nguyn leo ln Tng
y Trng Dinh in. Thi Nguyn Khnh c phong Chun Tng v ng L Vn Phng
ca Tng Khnh.
Bc tranh vn cu ca th s din ra bao nhiu hnh th ho quang mt pht ri
en ti cng ch mt pht.
c bao nhiu huyn thoi xy trn v v ci hn mn nht ca con ngi. Cng nn
nhc li nhn dp nhc n huyn thoi ny huyn thoi kia...trong 7, 8 nm lm Ngoi
Trng th Gio S Mu cng l mt huyn thoi, Gio S Mu v c ng c knh n. Cho
nn mi ngi cng knh n c khi n thn thnh nh tr thc i khoa bng ny.
Gio S Mu l mt Lut Gia uyn thm Thc S T Php Gio S thc th i Hc Lut
Khoa Si Gn). S n ni mch lc v cch i ng ng hong ca ng ta d dng thu ht
c cm tnh v s knh n ca Tng Thng Dim. Nhng ng Dim v mng au ing
ngi khi ng Mu xung tc cho n lc sau ny Tng Thng Dim vn bin minh cho lng
knh n ng Mu Ngi ng hong y, nhng phi lm th ch v ngi n b Ngoi Trng
(ng Mu l ngi th hai sau ng Th c ng Dim gi l Ngi). S l, gii cn thn ti
Dinh Gia Long v B Ngoi Giao by gi cho bit: ng Ngoi Trng rt v n phu nhn.
Phu nhn li au yu lun lun v b mt mt l phi. Phu nhn cng nh gia nh Ngoi Trng
rt m o Pht. Th nhng trong v Pht Gio trc thng 8, Ngoi Trng rt im lng, phc
v.
Bui sng ny 20.8 Ngoi Trng Mu cn hng dn tn i S Anh n trnh y
nhim th ti Dinh Gia Long. ng by t thi hon ton ng vi chnh ph. Song bui
chiu ngy 21.8 t nhin ng Ngoi Trng li xung tc phn i. l mt hnh ng p
theo tinh thn k s Phng ng. Nhng d lun li cho rng, ng phi lm nh th v phu nhn
lm p lc qu d di. Sau ny, ng Nguyn nh Thun thut li: Nu ng y xung tc v xin
i hnh hng, nhng ng lm ci vic c vn ng chy cht i tht nhiu dollars, ba, bn
ngn g , th cng cn coi c. ng Thun m ph bnh Gio S Mu nh th th k cng
hi k (Theo d lut ti Vin Hi oi th Ph Tng Thng ch th Vin ny Gio S cu
Ngoi Trng c i 5000 dollars).
V ting sng o chnh bng n, ng Thun vi t cch B Trng Quc Phng (ph t
Quc Phng kim B Trng Ph Tng Thng) song li chun l nht n ni trong Dinh khng
cn bit ng u lin lc.
CHY NH RA MT CHUT
m 1.11, ng Thun v Nguyn Lng l hai B Trng n trnh din ti Hi ng
Qun Nhn Cch Mng sm nht. Mt v Tng ph bnh Chy nh mi ra mt chut. Ch
ng Dim sp cng ch v c nhng B Trng nh vy. Khi n trnh din th rt d khm
nm qu, ch b khi cn tht ra la.
Nh s u hng sm nh vy, cng nh s khm nm rt r, s hi hai ng c Hi
ng Qun Nhn Cch Mng cho v nh thong dong. t lu sau, ng Thun qua Php, v v con
ng sn bn . ng Nguyn Lng c thong dong n mt nm sau, thi Tng Khnh,
ng b bt v ti Cn Lao. Tht l s mnh an bi...trc th ch sao. ng Nguyn Lng b
a vo Khm Ch Ha hm trc, th hm sau ng b a ln xe bt bng ra my bay trc ch
Cn Sn.
- ? Ti u c ti g ? Ring Hoa Kiu M Tuyn b lao l trc, ng Lng hng nm
tri, nhngTuyn vn cam phn ti th ti ch
CI GAI CN NH
Chnh ph Nguyn Khnh kt ti ng Nguyn Lng l cn b co cp ca Cn Lao qu
l bp mo s tht. ng Lng thuc hng quan li c. Nm 1955, ng ln n ngch Chng
L Ta Thng Thm. Khi Gio S V Quc Thng gi chc B Y T v X Hi th ng
Nguyn Lng lm Tng Gim c X Hi (vin Chnh Vn Phng ca ng l Hong Th Phit
sau tr thnh Ngh S ca Thng Vin II Cng Ha) Khi Nha Tng Gim c X Hi tch
ra khi B Y T v trc thuc Ph Tng Thng th y l dp ng Lng c gn Tng Thng
Dim. Nh ti n ni lu lot v am tng php lut, ng Lng rt c Tng Thng Dim tn
nhim. ng trc Tng Thng Dim ng lun chp tay cung knh. ng tr thnh C Vn Php
Lut ca Tng Thng Dim v sau c bu lm Ch Tch Lin on Cng Chc Cch Mng
Quc Gia.
Ci cht ca Tng Thng Dim mang theo s sp ca ch I Cng Ha ng thi
t co lun b mt thc ca mt s th li gia nhn. Chnh h gp cng lt , trc ht vn l
mt thm kch ko di trn mt th k. Nhng vin n n vo u ng Dim ch l kt
qu ca bao nhiu mu thun ni b ca nhng u im v nhm ln, ca s phn ha trong hng
ng Quc Gia, v ng thi cng l kt qu ca cuc hn nhn min cng gia M v Vit xa
hn na l s thc gy bnh xe ca Php v gn na l cng sn. i vi cng sn th ng
Dim hay ai cng th thi u l k th ca h, nu bn cht l quc gia.
Ngi quc gia tin b v thc tm yu nc, bit bo v ch quyn th li cng tr thnh
k th nguy him nht ca cng sn. Nm 1945-1946, cng sn khng git Tng c H c
im hay hung thn Vi Vn nh, song h phi thanh ton ngay L Ninh (lnh t Vit Quc-
Dn chng do y c cu: Vit Quc L Ninh, Vit Minh Trn vn Giu) Mt Phan Vn Hm,
Mt T Thu Thu cng bao nhiu ngi quc gia khc. Cng sn sa son cho ng Dim mt
ci cht theo k thut on k v trng k ca h k t nm 1954 khi ng hi ngoi v nc
chp chnh.
Thc dn Php cng chun b cho ng mt ci cht t khi Trn nh Lan ang cm
quyn phng VI v bit i Con (1954). T u nm 1963, mt s ngi M cng bt tay vo
lm cng vic y. Nm 1963 con s C Vn M ti Min Nam ln n 14.000 ngi ng thi
ti B Ngoi Giao M thnh lp mt y Ban Nghin Cu hn hp v s dng sc mnh ca
M ti Vit Nam, y ban y mang mt danh xng tht p Vit Nam Task Force m ngi
ng u l Hislman. Vn ch quyn quc gia i vi Tng Thng Dim tr thnh u mi
cho tm thm kch Vit M. Nu Hislman c trch Chu S V c phn s nghin cu nhng
phng thc M nhm tiu dit cng sn ti Vit Nam, th song hnh vi cng vic ny Hislman
cng sa son theo k thut ca M h mt Tng Thng cng u nh ng Ng
nh Dim. Lu Conein cng nh Smith v Hislman, Fishtel ngha l c gung my CIA gp
cng vo s sa son ny.

TRONG TH GII CA QUYN UY V C N
CU HI GIAO DU
Sau ngy o chnh, mt s ng cc s quan thuc L on Lin Binh Phng V Ph
Tng Thng u b bt gi. My S Quan Ty Vin u phi tr li mt s cu hi nh: C thy
nhng ngi n b no vo phng ring ca Tng Thng Dim ? Tng Thng Dim c giao
du vi B Nhu khng ? i y L Cng Hon, mt S Quan Ty Vin phc v bn cnh Tng
Thng Dim 5 nm tr li trn giy t: Ti qu quyt khng bao gi c chuyn nh vy nu
c m ti bo l khng ti xin chu mt u.
Vy th s tng quan trong np sng gia nh thng nht gia v chng ng Nhu v
Tng Thng Dim ra sao ?
Tng Thng Dim trong mt cn phng ring, ng trn tm i vng g.
Mi ti, ng gi n chng mn, sng sm li tho g. Tng Thng Dim thng dng
ba ngay trong phng n ny. ng vn n mt mnh trong sut 9 nm, tr nhng bui tic tng
d hi. i vi gia nh ng Nhu th Tng Thng Dim sng mt th gii ring. Rt t khi Tng
Thng Dim n cm chung vi gia nh ng Nhu. Hoc khi sang phng ng Nhu dng cm th
Tng Thng Dim dng mn n ring ca ng. Trong Dinh c hai u bp. Mt u bp ca v
chng ng Nhu. Mt u bp ca Tng Thng Dim. u bp ca Tng Thng Dim th rt
nhn h. Sng ng im tm bng cho trng vi da chua hoc c thu kho mn. Tra ng Tng
Thng khng my khi n cm m ch dng tri cy hoc rau x lch trn du hoc sp l, ci bp
luc. Ba chnh ca ng l ba ti. Th cm m ng dng l go lt .
Mn n ca ng khng thay i qua my mn nh mm ruc, da tht kho, c kho, ci
xo. Tm li ng n ung nh ngi trung lu ca x Qung Bnh hay Hu.
Thng l, mi sng S Quan Ty Vin em vo phng mt xp bo loi. ng va c
va n im tm.
Thnh thong, c g c bit lm ng mi sang phng ca v chng ng Nhu ngi ung
nc, chuyn lan man. Theo S Quan Ty Vin L Cng Hon cng nh i y Bng, ng gi
n th ng Dim v ng Nhu khng my khi anh em hn huyn tm s. ng rt knh trng c
Cha Thc theo quan nim Quyn huynh th ph.
Trc khi qua Rome, d Cng ng Vatican II c Cha Thc vo Dinh li vi ngy.
Nh thng l, c Cha Thc vo cho ng em Tng Thng.
Theo S Quan Ty Vin Hon th anh em Tng Thng Dim rt gi l vi nhau ch
khng sung s t nhin. Khi v n Dinh, c Cha Thc thng dng cm vi ng B Nhu v
mi ln nh vy, Tng Thng Dim gh qua phng ng em nhn tin p l ng anh. c Cha
Thc ni g Tng Thng Dim nghe khng va , Tng Thng Dim ch th di, cau c v ht
sc bn gt vi S Quan Ty Vin. Cng khng my khi ng B Nhu vo phng ring ca Tng
Thng Dim tr my a con trai ca ng Nhu.
Cn phng ring ca Tng Thng Dim va l phng ng, va l ch lm vic, bao gi
cng c hai cn v gc ngoi vi mt S Quan Ty Vin tc trc sut ngy m (thay phin
nh lm vic theo tng ca). Bt k mt ai ving thm v pha Qun S u qua tay S Quan Ty
Vin (s sp xp do Tham Mu Bit B). S thm ving v dn s v Ngoi Giao on u do
Nha Nghi L m trch.
Khng k Th cht, 3 S Quan Ty Vin cn sng (trong c i y L Chu
Lc) cng vi i y Bng hu cn u cho bit: H khng h b ng B Nhu chi phi. Gp
ng b y th cho hi vy thi. H lm vic trc tip vi Tng Thng Dim v lm vic theo kiu
ngi nh phi nguyn tc lut l. Vo phng ng Tng Thng lc no cng c v ca
phng ng khng bao gi kha m ch khp. Ngi c coi l ngang ngc v hay gy g vi
B Nhu l ng i y Bng. Th gii ca Tng Thng Dim l th gii tnh cm.
Qui t quanh ng, phi cao cp l ng V Vn Hi, gn ng Tng Thng l B Th Trn
S ri 4 vin S Quan Ty Vin, ng gi n, i y Bng v my ngi thn cn khc. Tm hiu
cuc sng ring t v tm tnh ca mt Tng Thng khng g bng tm hiu ngay nhng ngi
thn cn quanh ng v np sng thng nht. Ti mt nc cng sn, c nhn lnh o cha phi
l yu t quan h bc nht. Tp th lnh o mi l iu quan h v chi phi ton th. Ti cc
quc gia Ty Phng c mt c ch cai tr vng chc v mt truyn thng dn ch th mt c
nhn lnh o cng cha phi l mt yu t quan trng bc nht.
Nhng Vit Nam th li khc. Con ngi quc gia Min Nam li hon ton khc hn.
C nhn lnh o tr thnh yu t quan trng bc nht v chi phi ton th, cho nn i sng
ring t v tm tnh ca mt Tng Thng lnh o tr thnh nguyn ng lc tim n chi phi
con ng lnh o v cai tr vo i sng ring t y t n c gi tr nhn nh con ngi
lnh o quc gia. Thi quen ht thuc l, n cm Ty ung ru mnh, hay th trng hoa hoc
hay a ni by, thch tuyn b lng xng th t n lp thnh bn cht v s lnh o quc gia
cng nh y quyn v danh d ca nh lnh o cng ty thuc vo bn cht ny. Vn mnh v
danh d quc gia cng li ty thuc vo bn cht ny.
Bi vy vit v giai on lch s 1955-1963 khng th b qua phn tm hiu con ngi
Tng Thng Ng nh Dim t soi sng mt tm l chnh tr.
Tm l chnh tr ny l mt phn cn bn gip cho S Gia d dng phn tch v dn gii
cc s kin lch s qua hng i ca n qua s cho li ca nh lnh o.
Tng Thng Dim thch lm th. Tt nhin l th ng Lut. ng cn bit v v nt v
rt p. Bc v cui cng ca ng l ngi Thnh ng d nh s xy ct Khu Phng
Hong. ng c nh khng ra ng c Tng Thng nhim k 1965 v s lui v sng an
dng Khu Phng Hong.
Trc , c mt d n chnh trang ton th Khu Cn Hn ti Hu lm ni Tng
Thng Dim tr v vui th im vin. Khu ny c coi l mt trong my ni th mng nht ca
Hu cch thn V D ch mt con sng. Khi d n c trnh ln, ng Tng Thng khng va
v cho dp b.
Ri t tay ng phc ha Khu Phng Hong. Ngi Thnh ng cng t tay ng v.
Tng Thng Dim a thch nh c tng nhng li khng phi l tay cao c.
Nhiu ln, trong lc cao hng, ng cho gi i y Bng v Ng nh Trc vo phng
ring ca ng bo hai ngi nh c ng ngi ng xem, ng c th ngi nh vy trong mt,
hai gi lin.
Th ln nht ca ng l chp hnh. Thnh thong cao hng ng lai a bn con ng Nhu
ra chp vi p hay chp my vin S Quan Ty Vin.
Tng L Vn Kim c coi l ngi bn ca Tng Thng v phng din chp hnh
v ra hnh. Mt ln vo nm 1961, v chng Bc S Trn Kim Tuyn ang coi cin i Nam
th c thuc vin n tm, cho bit: Tng Thng in thoi gi Bc S vo Dinh gp Hai v
chng b d xut cin tr vo Dinh. B v ngi di xe ch chng t 10 gi sng n gn 2 gi
chiu mi thy chng tr ra. Nhn chng c ng Tng Thng tip gn 4 gi lin khng ngoi
vic my nh v chp hnh. V ng mi mua mt ci my Canon cho nn gi nhn chng vo
ch cho cch s dng. Mi ln nh th ng Dim rt vui ti ci m.
c bit Tng Thng Dim khng ung c ru, ch cn lm mt hp nh, mt ng
gay...Tuy vy trong phng ng cng c mt chai ru nho, thnh thong ng nhm nhp i
cht v nhng ln nh vy gii hu cn u bit ngay l Tng Thng gp chuyn vui. u bp
trong Dinh phi ch to ring mt loi xm banh. Loi xm banh ny ch l nc ngt cho vo
chai ng marque champagne ho hng v khi m cng n cht xi bt nh xm banh thc.
Khi c tic ln cng d vi cc i S v Quc Khch th ng Thng Thng dng xm banh loi
ny. Tng Thng Dim n ung khng c gi gic no c. Ba cm chiu c th l 8 gi hoc 10
gi...Khi gp ai vui chuyn, Tng Thng Dim c th mn m lan man c 2, 3 gi lin. ng hay
dng pate chau Bu in v ng cho l ngon tuyt hng. Gi mua 5 ng mt ci nhng B
Nhu dn bi bp ni c hi bao nhiu th phi ni l 1 ng. B Nhu gii thch: Ni nh th
ng C c vui. Tng Thng Dim vn tm tc khen ngi: Pt chaud 1 ng, m ngon qu
bay i! Nh vy th lng lnh n c 900 ng, v con n cng sung sng qu h ?
Nh trn vit ng Dim rt knh trng v vng li cc anh. ng li lun lun sng xa
m. Sau khi t chc Li B Thng Th triu nh Hu (1933) ng khng v sng Ph Cam
m v trong mt ngi nh ca ng Ng nh Khi ti Vnh in, Qung Nam. Ngi nh ch
c ng Dim v ng Bng lo vic cm nc, qun o v mi s cho ng Thng Th, mt vi
tun ng li v Ph Cam mt bui. Vi thng ng li vo Nam. T do , ng sng mt i
khp kn, i hay v khng ai hay bit. Khi ng Ng nh Khi b git nm 1945, c Cha Thc
tr thnh ngi c nh hng nht i vi Tng Thng Dim. Qua tp Album ca gia nh h
Ng ta thy c Cha Thc v ng Dim hay cng nhau chp nh, hai ngi t ra tng c.
Chng ti nu ln mt s kin ny mt s kin lch s thy rng ci tnh huynh gia
nh ca mt ng Tng Thng quan h n c vn mnh quc gia.
Nm 1963 l nm Ngn Khnh ca c Cha Thc. Theo truyn thng Thin Cha Gio
th y l mt dp trng th, nh du cng nghip ca mt i tu hnh. L ny thng do gio
dn ng ln t chc t by knh mn i vi bc chn chin ca h. Gi d c Cha Ng
nh Thc khng phi l anh rut ca mt v ng kim Tng Thng th l ny c t chc long
trng n my cng khng c g ng ni v l s thng tnh trong np sng tn gio. Nhng
c Cha Thc li l anh rut ca mt Tng Thng (chng ta s phn tch r chng v Pht
Gio 63).
T u thng 1.63, cc gii chc a phng v trung ng rn dp thi ua gp
cng vo vic t chc L Ngn Khnh ca c Cha. C mt s a phng ti Min Trung,
Tnh Trng li i thu gp tin bc gp phn vo L Ngn Khnh cho thm long trng. Ri
mt y ban ton quc c thnh lp ng u l ng Ch Tch Quc Hi Trng Vnh L sau l
Bc S Cao Xun Cm cng cc y vin gm mt s B Trng, Dn Biu. Linh Mc Cao Vn
Lun, Vin Trng i Hc Hu cng c mi tham d. Cha Lun ly lm kh chu nhng
khng th khc t nn phi ni: L mt Linh Mc sng trong a phn ca c Cha th c
bn phn vng knh c Cha. ng B Trng Gio Dc, Vin Trng i Hc Si Gn cng
tham d th Vin Trng i Hc Hu cng xin vui v tham d. Mt mt Cha Lun bin th
cho ng Ch Tch Quc Hi xin tham d vo y Ban cho va lng p ngi n mi.
Mt khc, Cha Lun n gp ring ng Ng nh Cn v Cha Lun vn c coi l mt v
Linh Mc c nhiu nh hng n gia nh h Ng (cng nh Linh Mc Nguyn Vn Thnh,
Linh Mc Nguyn Vn Lp. Linh Mc Nguyn Vit Khai). Cha Lun khuyn ng Cn nn tm
cch ngn cn lm th no L Ngn Khnh t chc trong vng thn mt v thu hp v t ngy
c Cha Thc ra trng nhm Gio Khu Hu gy nn nhiu ng nhn trong gii Pht Gio.
Nu L Ngn Khnh t chc qu rm r ngay ti C Hu e rng bt li. ng Cn cho l
phi v rt ng vi Cha Lun nhng ng Cn cho bit: T ngy c Cha v y, c Cha
c coi ti c ra ci g u. Ti lm sao ni c xin nh Cha vo Si Gn gp thng Tng Thng
ni cho r s li hi. Hm sau, Cha Lun vo Si Gn xin gp ng Ng nh Nhu.
ng Nhu cng ng nh vy v cho rng khng th ln ln tn gio vi quc gia, ng
Nhu than th vi Cha Lun l ng khng bit phi lm th no v thng ra s pht lng c Cha
bc quyn huynh th ph i vi gia nh h Ng. Trc nm 1953 ng Nhu vn b ng nhn l
con ngi chng li hng gio phm. ng Nhu phn nn vi Cha Lun i cng: Thn sinh ti
mt ri th ch cn c Cha l bc quyn huynh th ph. Ti khng bit phi ni th no, ng C
th c n c Cha lm. T ngy c Cha v Hu, y ti mi rnh rang...Khi c Cha cn
Vnh Long th th by ch nht no bn h cng r nhau xung Vnh Long c ni cc, c quc
hi. Bit l phin phc nhng khng lm th no c. ng Nhu mt ln na nh ring Cha
Lun ni r hn thit vi Tng Thng. Tt nhin ng Nhu cn khng dm ni vi Tng Thng
Dim th Cha Lun sc no dm ni thng s hn thit.
Mc du L Ngn Khnh c sa son chu o nhng khng c nh d nh v
xy ra v Pht Gio (ngy 8.5.63).
Trc , Tng Thng Dim cng khng dm bi b y Ban ton quc t chc L Ngn
Khnh v s lm pht lng bo huynh mc du ng Nhu cng ni xa gn vi ging ray rt
trch mc Tng Thng lm sao li cho nhn vin Chnh Ph v Quc Hi ng ra t chc L
Ngn Khnh. Theo thng tnh, gio dn c quyn t chc mt y ban ton quc nh vy. Song
ng Ch Tch Quc Hi l Ch Tch y Ban, th qu l iu chng mt kh coi cho d ng
l gio dn...C l v vy m Bc S Cao Xun Cm ng ra lm Ch Tch (?)...nhng cng
khng ph tan c s ng nhn d cng vi t v lm dng uy th ca Tng Thng Dim
HNH HNG VNH LONG
Tng Thng Dim qu nng tnh ngha gia nh. Gia nh li sng theo quan nim
ng ca bo nhau. Cho nn, d anh em mu thun bt ha ngi bn ngoi cng khng my
ai bit ngoi tr nhng ngi thn cn sng lu nm trong gia nh h Ng.
Trong 9 nm khng chin, c Cha Thc khng t r mt thi no c th minh chng
khuynh hng chnh tr ca c Cha. Khc hn nhng Khu Pht Dim, Bi Chu, Gio Khu Vnh
Long lun lun ng ra ngoi vng ca cuc chin. Nhng gia nh quen bit ca c Cha Thc
nh Phm Ngc Tho, Kiu Cng Cung theo khng chin ngay t bui u cho n nm 1954.
Linh Mc Lu Vinh thuc X o Bn Tre cng tng tham gia khng chin. Linh Mc ny
c coi nh con cng ca c Cha Thc. Nm 1961, Linh Mc Lu Vinh cng nh ng Su
Nhn (tc Hong Xun Vit) u c c Cha gi vo tm ti Nh Dng ng Cng Th
c. Cha Lu Vinh c ln tm s rt nhiu v c Cha Thc v cho rng c Cha trc
nm 1954 rt khc c Cha sau nm 1954 v cng ngy cng b vy hm b li dng dn mnh
qu su vo i sng chnh tr ca cc em.
Vo khong thng 6 nm 1960, Nhn mt bui l trng th ti Vnh Long (bui l thuc
phm vi tn gio). Th nhng t sng sm c hng trm xe hi ni ui nhau trn con ng
hnh hng Vnh Long. Hu ht l cc B Trng, Dn Biu, Tng T, cng chc cao cp.
V c hng trm xe ca nhn vin chnh quyn cho nn Bc M Thun b kt, xe hng, xe dn b
li di c hng cy s v phi i hng 2, 3 ting ng h mi c khai thng. Mt nh bo
M cng b kt trong m xe . Khi tr v Si Gn ng ta t phn nn v ph bnh gay gt vi
nhn chng Lng Khi Minh.
Nh bo M th lc no chng tm cch lm s cng an. Lng Khi Minh tm cch
bin minh cho nh bo vui v, b qua s phin mun. Nhn chng cho ng Ng nh Nhu r t
s, ng Nhu mt ta tai p tay vo bn ri gi in thoi cho ng Ch Tch Quc Hi Trng
Vnh L: Lm ci g m k vy. Xung y lm ci g m l vy. Ti nh ng bo bn h ngng
ngay ci tr i.
ng Nhu khng thch l chuyn ca ng Nhu
Con ng Si Gn-Vnh Long vn tp np khch cng hu. ng Nhu thng phn nn
vi nhn chng Lng Khi Minh By gi Ni Cc v Quc Hi hp Vnh Long m!
Nh trn vit, Tng Thng Dim b chi phi mnh m bi tnh ngha gia nh thn
thuc. Ch L i vi ng l mt iu quan trng khng th thiu. Tic rng ch L trong tinh
thn Nho Gio tuy to uc th thng v phng din quc gia song ci thc ti ca x hi gia
Th K 20 lm cho ch L ca ng Tng Thng tr nn nhng hnh thc ph du v lm cho
ng lc lng v cng c xa l trong mt th k m nc thang gi tr c ch cn nh ng my
chiu.
Mt bn nnh thn li lun lun bm vo ch L ca ng Tng Thng che y nhng
manh tm...Ch L vi gi tr cao c ca n trong tnh ngha ca np sng ng Phng li tr
thnh chic gy thn ca mt s ph Thy xm nhau li suy tn v thn thnh ha Ng Tng
Thng...ng Tng Thng cng thm lc lng v ch L bin thnh vng o tng vy bc ly
ng.
Tng Thng Dim lm vic ngay trong phng ring. ng ngi trn chic gh bnh trc
mt chic bn trn v ng ph chun, khn k, cng nh xem xt h s cng vic v bn xt
quc s. Nu khng phi tip khch ngoi quc hay cc phi on, ng lm vic trong phng c
bui sng bui chiu nh vy. Thng thng ng mc chic o di en. Khng bao gi Tng
Thng mc ng tip khch th theo thi quen ng cng xc li c o nn li chic Cravate ri
cm lc chi u, gi bi lau li i giy.
CH L TRONG TINH THN NHO GIA
Nhng ngy u vo Dinh Gia Long lm vic nhn chng Lng Khi Minh cn tr li
quen tnh n mc l ph. My ln vo phng lm vic ca ng Tng Thng, ng s ch mc o
c b, cc tay, b ngoi qun v i dp quai da. ng s khng n s kh chu ca ng
Tng Thng nn c tip tc n mc nh vy. Sau Tng Thng Dim gi thng B Nhu phin
trch Thim phi lo cho ch y n mc ng hong. Ch y n mc li thi my a n bt
chc, mt c th thng. Thng cha n n mc ci g m li thi qu. T ng s phi
sn trong vn phng mt b Complet Cravate.
Nu Tng Thng cho gi l phi n mc cho y l b. Giy m khng c giy tht,
ng Tng Thng cng cho l mt s tht l. Mt ln B Trng Nguyn nh Thun vo Dinh
mc chic o veste mi may, x pha sau lng theo mode mi lin b Tng Thng nhi
n m t
lc lu ri khen ng B Trng mua chic o x lng ep qu h ? ng Tng Thng cho rng
lm ln n mc nh th khng hp vi th thng. T , Nguyn nh Thun bit phi c n
mc lm sao cho va Tng Thng.
Cng v mt ch th thng m mt s quan thng c mt v kin. Quan ta l ng
Tng Thng, B Nhu l nguyn co. Khi Quc Vng v Hong Hu Thi Lan qua thm Vit
Nam th B Nhu ng vai tip vin ca Quc Gia (Hotesse) nghnh n Hong Hu Thi
v Dinh c Lp ving Tng Thng Vit Nam theo nghi l ri tr v Dinh Gia Long ngh. Tng
Thng Vit Nam cng n Dinh Gia Long p l, cng i theo c B Nhu. Lc tr ra, B Nhu
i sau Tng Thng. Vin s quan hu cn cn li v ni B khng c i cng. Theo nghi l b
phi i sau 5 pht. B Nhu ni gin phn i. Vin s quan dn chng theo sch, B u
c phi l v ca Tng Thng m c php tr v Dinh cng mt lc. Ti c theo nghi l ca
ng Hong Thc m. Tng Thng phi v Dinh trc, nm pht sau b mi c ra v. B
Nhu ni gin m nh phi chu.
Nhng sau b v mch ng Nhu v sang tn phng Tng Thng kin. ng Tng
Thng sai gi vin s quan hu cn (i y Bng) v i cht. B Nhu ni theo l ca B
Nhu. Vin s quan ni theo l ca vin s quan v nhn mnh lm nh th gi th thng Quc
Gia. ng Tng Thng khng ni mt cu ri cho c hai ngi ra v. B Nhu rt hm hc v thi
lng thinh ca ng anh Tng Thng. Sau bui chiu ng qua phng ng B Nhu v tuyn n
N ni ng. Tnh n ngang ngc nh ra thi b qua.
Ngi em ca B Nhu tc Trn Vn Khim cng gy nn nhiu s phin phc cho ng
Tng Thng. Anh ta a phch li, lm le v da nt nhiu ngi. C ln (thng 10.63) anh ta da
nm lu n git c nh Bc S Trn Kim Tuyn. S lm dng v phch li ca Trn vn Khim
n tai Tng Thng Dim, ng Tng Thng cng khng bit lm th no hn l ra lnh cho s
quan m cuc iu tra ring. Vic n tai B Nhu. B li tm mi cch che ch em ri tm c hi
mch ng Tng Thng v nhng lm dng ca m ngi thn bn cnh ng Tng Thng.
Do , trong 9 nm, ng Dim lun lun phi x nhng v n ngay trong ni b ca Dinh.
Nhiu ngi thn ca Tng Thng Dim cho rng, l ni kh tm m ng khng th
ni ra v mi ln nh vy ng li cng thm bn gt. V d: Mt ln m con B Nhu ly bt v
by b ln tng Dinh gn pha phng Tng Thng. S quan hu cn e nt th m tr li nng
li vi h ri v mch m. B Nhu bnh con li nng li v i tha cho m cn v v by. Li
qua ting li B Nhu li vo tha kin vi Tng Thng v vin s quan dm hn xc vi b. ng
Tng Thng li mt cng phn x. Thng Thng bao gi ng cng ch mt, yn lng, quay
i v lng nghe c hai bn trnh by, ng khng ni mt cu...Nu cng lm th ch phn quyt:
Thi b qua.
Mt ln khc, vo u nm 58 khi ch Ng nh Dim ang vo thi k cc thnh,
mt bui ti B Nhu bn ng, mc o chong vo phng ng Tng Thng kin co mt vi
chuyn lt vt, ng gi n khp ca i ra...Bng ng Tng Thng qut tho rm r, bm chung
gi ng n v ng Bng mng vu v trc mt B Nhu. T bui , bit ng Tng Thng nn
mi ln B Nhu vo phng Tng Thng th ng n hay ng Bng phi c mt hoc S Quan Ty
Vin. Nu khng th y nh l c s la li. Thng thng ni chuyn vi B Nhu hay bt k mt
ngi n b no khc, mt ng Dim gay, mt nhn i ch khc v li ct qung, nht gng.
Mi ln B Nhu vo kin co chuyn g, ng yn lng lng nghe. Khi b i ra, ng li lm
bm ni nht gng: Chuyn n b con nt nh ra...thi b qua
Mt ln khc B Nhu vo kin co chuyn gia nh dng h, Tng Thng Dim vn yn
lng lng nghe ri ni: Thm c v i ri tui tnh cho B Nhu khng chu li la ln ting. Bt
thn ng Tng Thng cm chic gt tn thuc l nm v pha em du. C l ng nm h vy thi.
Chic gt tn vng vo tng v tung. B Nhu m ca chun l.
Nhng ngi thn cn chung quanh Tng Thng Dim a s u phc v ng t nhiu
nm trc thi k 1945. Ring S Quan Ty Vin th do Nha Nhn Vin B Quc Phng tuyn
chn v bt. Trc nm 1960, mi Ty Vin phc v thi gian 2 nm. Nhng sau, thi hn bt
k. Thng l mi nm ng ra lnh cho gi tt c cc S Quan Ty Vin c tr v Dinh gp ng v
cho mi ngi mt s tin 2000$.
i vi Tng Thng Dim l qu to. Rt tin mt chi cho ai ng no, ng thng m
i m li rt cn thn.
Ngoi ch L theo quan nim Nho Gia L vi tin ng cn lun lun nhc nh mi
ngi cn thn v ch Ngha theo tiu chun Ngha vi bn mt (Ngha l gc ngn). Th d:
Anh chng Ny trc kia ko xe cho ng Huyn Dim khi cn trng nhm Huyn Hi Lng
Qung Tr. Ln lm Th Tng, ng nh in cho Tnh Trng Nguyn Vn ng ch th phi
tm Ny v a vo Si Gn. Ny vo Si Gn v c tuyn dng vo Dinh c Lp lm ngh
th mc c lng nh nc d lc u Ny khng bit g v ngh mc. Ri t vin Tha phi
Hi Lng, n vin i kh xanh Bnh nh hay Chnh Tng Ha a...tc l nhng thuc
vin c, ng Tng Thng u gi vo Dinh cho tin lm vn ling (nm ngn l ti a) ri cho
mt vic lm trong Dinh. C mt vin i Kh Xanh trc gc Dinh Quan Tun Phan Thit ri
li ra Bnh nh. Sau ny nh Ty ln c hng y, kp n khi ng Dim v nc ri tnh c
gp c ng Dim c ng lu nng m leo ln mi n hng t cao cp sau ny gp
cng khng nh trong vic Lm th no git c mt Tng Thng.
Mt th d khc v ci ngha ca ng, vo thng 1 nm 1962 trc v nm bom Dinh c
Lp vo khong 1 thng, Bc S Tuyn c mt ngi quen b cng an bt giam.
Ngi quen y l ng Nguyn Vn Lc, mt ng vin Vit Nam Quc Dn ng. Lc
y ni b ca ch Ng nh Dim ang bt u phn ha v y dy ng nhn v mc cm
ln nhau cho nn Bc S Tuyn khng th n phng can thip cho Nguyn Vn Lc c tr
t do. Song li c c Nguyn Xun Tiu, lnh t i Vit cng b cng an bt giam.
Bc S Tuyn nh tm tm cch no tt nht ni trc tip vi Tng Thng v bit rng
c Nguyn Xun Tiu trong qu kh c rt nhiu lin h vi Tng Thng Dim. Mt hm vo
phng Tng Thng trnh cng vic, ng Dim hi: Tnh hnh ng phi chnh tr do ny ra
sao ? ng s p: Cng khng c g c, bnh thng. Tha c, th my ng ng phi nhn
ri khng c vic lm th cng hp hnh, tuyn b lng nhng th thi. ng Tng Thng ,
ht thuc, t khoan khoi. ng s tn cng tnh cm ngay: Tha C, c ng Nguyn Xun
Tiu b cng an bt gi. ng Tng Thng: Nguyn Xun Tiu ti bit, hn lm sao m b bt
h. ng s tm li ni kho ng c y c tt hay ung ru, ung ru vo ri th cng
ni lng xng chng i. Con thy cng khng c g nguy him.
ng Tng Thng vui v gt u Biu Nguyn Vn L n th ng ta ngay. Biu Tng
Thng ch th.
ng Tng Thng trm ngm Nm 45, ti b Vit Minh n bt giam Thi Nguyn,
Nguyn Xun Tiu i vi ti tt lm Hn tip t n cho ti hng ngy, tip c thuc l.
Sau hn cn a c tin cho ti c cht t chi ph v H Ni ri vo Nam. ng Tng
Thng khng qun nhc nh ng s: Khi no gp hn bo hn lc no rnh ri vo y
chi.
Nh c c Nguyn Xun Tiu nn nhn chng xin cho c ng Nguyn Vn Lc c tr
t do. Nhng hn 20 ngy sau khi con trai ng Lc l phi cng Nguyn Vn C cng phi cng
Phm Ph Quc oanh tc Dinh c Lp, ng Lc nhanh chn trn thot.
S vic ny lm cho Bc S Tuyt bt u b tht sng v c s nghi ng. Ngay sau khi
im ting sng ng s vo thm Tng Thng th ng rt lnh lng hi: V ny nghe nh ng
bit trc ri phi khng ? ng s lnh c ngi. Tuy vy, theo ng s, t ngy sau, ng
Tng Thng cng b qua khng nhc ti na. Trong my anh em, th Tng Thng Dim c coi
l ngi tuy nng tnh bt thng nhng dng ai th khng mun thay i. Tng Thng Dim
tuy c tr nh rt tt nhng ng cng hay qun...Khi ni nng ng la mng nhng sau qun
ngay. Vic dng ngi cng vy, nhiu chin hu rt thn cn vi ng, nu gi kh tit khng tm
cch cu cnh bt, ng Tng Thng cng qun lun. Trng hp Trng V Tin
Hun, lc u ng cho quyn Trng ri sau khng ai nhc nh nn c quyn Trng
cho n ngy o chnh. Trng hp Mu quyn Gim c Nha An Ninh Qun i cng
vy.
Nh Tng Trn Vn n lc u tuy b ng Nhu khng a v cho rng Th dn Ty i
lnh cho Ty ch bit n chi th lm c ci g. Nhiu ln ng Nhu c thay th Tng n
chc v T Lnh Qun on I nhng khng dm cng khai ng v bit c ng Tng Thng
Dim cng khng chp nhn. Mt ln coi tm hnh Tng n bn o thng xanh khn ng th
tip ng Cu Cn v cng vn thuc l Cm L ht nh ng Cu. Tng Thng Dim c v c ,
li c mt S Quan thn cn ph : My nm nay Tng n ch lo lm vic, khng cn n
chi nhy nht Tng Thng Dim xem ra chu ng Tng vng a u. Nhiu bo co n
tay ng u dp b khng xt. Ring v vic phong Tng, ng Dim t ra thn trng.
Dp tng thng 26.10.1962 cng nh nm 1963, c my i T c ngh ln Tng,
ng Dim u khng chp thun v ni: Thng y...thng y ln i T l maximum.
C mt ng i T thuc ngi trong nh tng l th no ng C cng cho eo sao
v c cng theo C t ngy cn i kh xanh. ng Tng Thng gt i m mng rng: T nay,
vic ln Tng dnh cho bn tr Mt s S Quan cp t tr c ng Tng Thng lu c
bit ng vn thng gi vo xem tng ri ni vi my ngi thn cn Mai ny cho hn ln
tng c . Bo hn y phi lo m hc hnh ly bng cp i. ng Dim vn phn nn vi
my ngi chung quanh: Tng ca mnh phi c cht bng cp hc vn th ngi ngoi quc
ngi ta mi khng khi r. Tng M, Tng Php h hc cao lm. C hai iu nu ai ng
xin, Tng Thng Dim chp thun ngay:
1.- Xin c i hc.
2.- Xin ra ch huy n v tc chin. Cng v c t cch ng hong v chu cp sch n
trng cu hc, i T Cao Vn Vin c Tng Thng Dim qu mn c bit. Trung T L
Mng Lan, khi cn lm Trng Phng III B Tng Tham Mu, ng xin Tng Thng cho ra ch
huy n v tc chin. Tng Thng Dim lu tm ngay v cho l ng Lan c cu tin, chu xng
pha. Khi thnh lp S pn 25 B Binh ti Qung Ngi, Trung T Lan c c lm T Lnh S
on sau eo lon i T gi nh.
V cch chn ngi ca Tng Thng Dim th kh ai c th lng c trc. Bc S
Tuyn xc nhn rng: 80 % cc Tnh Trng u do ng Tng Thng chn. Khong nm
1958, Tnh Trng Kin Ha lc by gi l mt Thiu T ngi quen thn ca Trung T Phm
Ngc Tho v cng l ch quen thn ca Bc S Tuyn. Mt hm, ng s vo phng ng trnh
cng vic, bt thn ng Tng Thng ni: Anh c bit S Quan no quen vic hnh chnh khng
ch cho 2 ngi.
Tt nhin l ng s khng dm hi thng Tng Thng dng 2 s quan y vo vic g.
ng s p: Tha c, hin nay s ca con c 2 s quan con ang ch lnh b dng m con
cng cha bit t u. Hai s quan ny u lm Qun Trng bn Gia nh va mi b
thay th. ng Tng Thng gt u: c ri. Tn ? Hai s quan ny l i y L Minh v
Trung y Q ri ng Dim ly giy ghi tn hai ngi.
Theo thng l nhng vic no c tnh cch b mt v trnh s nhm ng ca ngi
chung quanh ng Thng Thng u vit ch Hn. V ng cho rng, thi nay khng my ai c
c ch Hn. Cng nh ngi Bi phng ca Tng Thng Dim v lo cng vic hng ngy
trong phng ring ca ng nn phi chn mt anh khng bit ch nh bi By Thch.
Khong 3 ngy sau, ng ng L Quch Tng c bo cho Bc S Tuyn bit l hai s
quan k trn c Ngh nh b nhm Tnh Trng v Ph Tnh Trng Ni An Kin Ha. i
y L Minh c cho ln Thiu y gi nh, Trung y Q c ln i y gi nh. Nhn Bc
S Tuyn nghe tin ny th chong vng c ngi v Thiu T Tho b thay th l ch thn ca ng.
Ring L Minh li khng mun i lm Tnh Trng Kin Ha. Sau khi b thay th Qun Trng,
L Minh chn hnh chnh ch mun c mt ch tt ti Si Gn. Bng u ch v mt li gii
thiu vu v, L Minh tr thnh Tnh Trng ri sau ny li b ng Tng Thng ni gin ct chc
Tnh Trng.
Trong 9 nm c rt nhiu trng hp trng s c c nh vy. Mt th d khc vo
khong nm 1962, lc y B Trng T Php l ng Nguyn Vn Lng. Theo Lng Khi
Minh th khi ng B Trng T Php vo trnh cng vic ca B, ri cng bt thn b ng Tng
Thng hi: Bn T Php c ng Thm Phn no bit vic hnh chnh, qun tr nhn vin, ng
B Trng tm cho ti hai ngi. B T Php lc y cng c hai Thm Phn ngi chi xi
nc trong khi ch lnh b nhm mi. l ng Ta Trn Thin c, nguyn Bin L Ta
S Thm M Tho v c s bt ha chng i vin Tnh Trng a phng nn tm thi c rt
v B. Cn ng Ta Khnh thuc Ta Nha Trang v v li lm g nn b thay th v ang nm
i lnh Ta Thng Thm Hu. ng Ta Trn Thin c ni ting v s cng trc v c
lng tt, dn M Tho rt qu trng ng.
B Trng T Php Nguyn Vn Lng a tn hai ng Ta ny trnh ln Tng Thng
Dim. ng Tng Thng li t tay ghi chp. t lu sau c Ngh nh b nhm ng Ta Khnh lm
i biu Chnh Ph ti Cao Nguyn Trung Phn, ng Ta Trn Thin c lm Tng on
Trng Cng Dn V m c hai ng s khng c thng bo trc.
Trc khi c Ngh nh b nhm, h nhn c lnh vo trnh din Tng Thng Dim
cng ch c mc ch ng Tng Thng xem tng. Nhiu trng hp ch v xu tng
khng c ng Tng Thng b nhm.
Ring ng Ta c v s gii thiu tnh c ca ng B Trng T Php m tr thnh
Tng on Trng Cng Dn V. Sau o chnh 63 ng b iu tra ln xung xem c phi l
Cn Lao khng, c chy tin c chc v y khng.
V v xem tng ngi ca Tng Thng Dim cng c nhiu ci rt l. Nh ng X, Tng
Thng Dim lc u: mt tht, vai u n lm c ci g. Nh ng Y, Tng Thng Dim thy
n mc ng hong, ni nng dng dc, i ng nghim trang, ng gt u: thng kh.
Anh no ni khng ra hi ngn bt xut khu, ng lc u ngay...Nhng anh no a ni leo
cha hi ni cng kh lng lt vo mt xanh ca ng. iu ti k vi ng l anh no c v
hai, b bo co l bi bc nghin ht. ng gh s s nghin ht v k no v n con kia. Thiu T
Trn Ngc Chu c ng thng v c ti ni v thuyt trnh rt lu lot. Tng n c
Tng Thng Dim sng i v c coi l Qun Nhn c tc phong, i ng v cho knh nghim
trang. Ph Tng Thng Th d ln v l nhng Tng Thng Dim coi nh em v C Ph chu
lm vic. C B hin c
LM LN
D th no th Tng Thng Dim cng vn l mt ng Quan trng tinh thn Ph mu
chi dn, mt ng Quan trong gic mng kinh bang t th v c thnh lp bi tinh thn Nho
Gia Dn chi s , chi. Dn chi s hiu, hiu chi (dn ght ci g, mnh ght ci . Dn
thch ci g, mnh thch ci . Sch i Hc). S d phi dn sch i Hc y v ng Tng
Thng thuc nm lng sch ny v thng em tng cu y ra ging dy cho thuc cp. Khi tr
thnh Tng Thng th ng Quan y tr nn mt v Hong vi tiu chun Tha Thin hnh
o. ng cai tr dn vi mt Thin Mng ca Nho Gia. Cho nn ta thng thy ng lun nhc
n ch Thnh. Ch Thnh ly sch Trung Dung. Mt Tng lnh hin nay vn cn gi bn
th bt ca ng do ng vit tay v cho ng s lm mn gia bo gm 6 ch Hn, nt ch rt
p: Thnh gi thin chi o d (Thnh l o ca tri vy). Trong tinh thn ng qu l
mt v minh qun tin bn Th K 19. Nhng gia Th K 20 v trong thc ti ca Min Nam
sau 1954, Tng Thng Dim li tr thnh lc lng trong cn ging t ca thi i. Tuy to c
uy quyn ti thng, tuy gi c th thng quc gia nhng ng Tng Thng li tr thnh pho
tng trong vn ng uyn. Trong khu vn , ng tng ai cng ngh nh ng, cng lm nh
ng v sng nh ng. ng li qu tin ni mnh vi mc cm uy quyn v ng ghen vi uy quyn
(jalouse de son pouvoir).
ng lm vic theo l li ca mt v ng quan v qun thn ch ngha. V vy m cng
vic c gii quyt theo khu lnh v qun thn c y th m lm khng my ai dm ho he phn
i. Theo nhn chng Lng Khi Minh lm vic trc tip vi Tng Thng Dim v ng Nhu
trong 9 nm th c th ni nu so vi c Cha Ng nh Thc hay ng Cn, Tng Thng Dim
v ng Nhu u bit ai hn h ai tng bc nhng bit m khng ni, bit m vn dng. S Quan
Ty Vin L Cng Hon k li rng: C mt ln vo nm 1962 Dinh Tng Thng trn Lt,
ng Tng Thng cn i gp m trong phng li khng c i giy. ng la bi. Lc y bi li i
u vng. S Quan Ty Vin vn ng yn v ly giy cho Tng Thng khng phi l vic ca
anh (nhng vic ny bi n lm. Tng Thng dn nh vy).
Thy Tng Thng la bi biu i tm giy, mt ng B Trng chy i tm v mang giy
li. ng Tng Thng mt gay, nhn nh v gt i, ni mt cch bc tc: H...h... bi n
lm. ng B Trng ti mt v ngng v s. S Quan Ty Vin nhn mt ng B Trng mm
ci. Nhiu ng ln t ra hn h mt cch cng khai b ng Tng Thng mng thng vo mt.
Ring ng Nhu, mt ln thy mt ng i y mc qun phc eo lon, y xe cho ng Ng nh
Luyn do quanh Dinh (v ng Luyn au chn nn phi ngi xe c tay y), ng Nhu ci
rui ch cho mt s quan hu cn ca Tng Thng Dim v ni thng: thng cha sao n l
nh ra.
Cn bao cnh hn h tuyt vi khc nh ng . ci u tho giy cho ng Luyn, ng L
kia d chn mng cua n tha ca c Cha mt cch hoan h. Li lm tai hi nht ca ch
Ng nh Dim chnh l im nh vy ca cng s vin qua ci bn cht hn h ca con ngi
h. M nhng con ngi y li tiu biu cho quc gia mt ngnh ny hay mt a phng khc.
Trong khi , cng sn lun lun tm cch khai thc v to nn d lun thnh kin lm ln ch
ri bi en ch qua nhng vt en ca tng c nhn trong gung my ch .
Ngi ta thng cho rng, trong 9 nm Tng Thng Dim ch lm v v ng Nhu bao
thu mi vic. Bc S Tuyn cho rng nh th l sai s tht ch , ng Nhu ch l mt th
b sung cn thit cho Tng Thng Dim. K t nm 1962 v nht l khi thnh lp p Chin
Lc th cng vic mi bt u dn li pha ng Nhu. N dn li mt cch mc nhin v ng
Nhu cng mc nhin chp nhn. Nhng Tng Thng Dim vn gi quyn ca ng m khng ai
chia x c k c ng Nhu. Nhiu s b nhm trong Qun i cng nh hnh chnh khi c
Ngh nh, by gi ng Nhu mi bit. Nu mun t ai mt chc v quan trng, ng Nhu
ch nh ting bng nhng li khen: ng y, ng y, c kh nng, c ti v lnh vc y. Khi
ch Nhu ni nh vy th ng Tng Thng tin ngay v chc chn ng s s c b nhm.
Nu ng Nhu ni: S A kh, cho hn lm Tng Gim c th, theo Bc S Tuyn, chc chn
ng A s khng bao gi c b nhm nh ng Nhu mun v nhiu ln xy ra nh vy.
Nhng nu mi vic khng c ca ch Nhu th ng Tng Thng khng yn tm nh
vic tho din vn chng hn. Nhng nm u th do ng Trn Chnh Thnh vit, sau ny do ng
Lng Danh Mn (Tng Th K B Quc Phng) hoc khi no rnh th do ng V Vn Hi. ng
Hi m trch phn v vit din vn bng Anh ng. Nhng ai vit cng u phi qua tay ng
Nhu c li. Din vn quan trng th t tay ng Nhu vit. D ai vit v ng Nhu xem li, ng
Tng Thng th no cng c k v sa li mt vi ch mi bng lng. Mt ln theo li vin S
quan hu cn (i y Bng): ng Nhu a bi din vn qua phng ng Tng Thng, ng Tng
Thng dc ri lc u quy quy.
Bi y ng gch mt ch ri gi ch Nhu qua, ng ni: Sao li tin b ng Nhu gii
ngha bng ting Php. ng Tng Thng lc u: Ting Php u c thm thy bng ting ta.
ng ni: tin b l sai, phi dng ch ng tin. Ri ng li ni mt mnh: ng tin l mi
ngi cng nhau tin. T , ng c vi hai ch ng tin nn mi t tn cho nhng
kha hc nh kha ng Tin ri kinh ng Tin v din vn lun lun c ch ng tin.
V din vn phi vit bng ting Php th do ng Nhu. V Anh vn do ng V Vn Hi
hoc Trng Bu in v sau ny l Tn Tht Thin. D ng vn phc ng Nhu v ti vit
Php vn nhng th no ng cng c li ri d t im ra coi, cn nhc mt vi termes cho
chnh. V Anh vn cng th, mc du Tng Thng Dim khng c s trng v Anh vn.
Mt ln ving thm mt Qun on, ng Tng T Lnh ca Qun on ny c my
li knh dng Ng Tng Thng...ng Dim nhn trn quc mt v trong c ch Hn dng
sai. Bui ti, tr v phng trong lc ni chuyn vui, ng bo vin S quan hu cn: Ci thng
n n ngi Hong Tc sao n ngu nh ra. N hc hnh n u h, ng thn sinh ca n xa
nghe ni gii ch Hn... Ri ng Tng Thng nh mi. Vo khong thng 10.63, c s ngh
ca ng Tng ny tham chnh, ng Tng Thng li nhc n bi knh dng xa kia v ni
gin d: Ch n cn khng thng th n bit ci m t chi.
D ng Nhu l mt cn thit khng th thiu song ng Nhu khng dm qua mt ng anh
mt cch cng khai, nht l v hnh chnh. ng Nhu vn thng ph bnh ng anh: Il peut
administrer mais...Il ne peut gouverner.
Nh trn vit, ng Nhu l mt th b sung cn thit cho ng Tng Thng. Trong bt
c mt vn quan h no nu khng c kin ca ng em th ng anh khng yn tm.
Nhng th gii ca ng anh l ring ca ng anh, ng em khng th no xa v. Hai
th gii cch xa nhau, mu sc v bn cht cng khc nhau. Cn phng lm vic ca ng anh
Tng Thng th hon ton v trt t, giy t, h s ng lung tung. ng lm vic khng theo
gi n nh, khng c lch trnh. Theo i T Mu, khi vo trnh Tng Thng v vic A...
nhng ch t pht sau ng hi qua vic B ri lan man qua phm vi t vi tng s. ng thch hn
huyn tm s, thch ni chuyn i xa...Tri li, vn phng lm vic ca ng Nhu rt trt t.
Hng ngy ng lm vic theo gi gic v ng lch trnh. ng lm vic ti vn phng pha sau
bn giy l t sch. H s theo th t v sp xp tng loi. S ngn np ny cng d hiu v
ng l Tng Qun Th Vin v Vn Kh...Nhng Tng Thng Dim gp u lm li lun
lun gii quyt cng vic bng khu lnh. Theo Lng Khi Minh ngi ta thng cho rng ng
Nhu ni g ng Tng Thng nghe ny, iu khng ng...ng Tng Thng ch nghe ng Nhu
v nhng vn quan trng thuc lnh vc chnh tr v chin lc. Ngoi ra, nhng vn khc
nht l nhng vn thuc lnh vc hnh chnh v Dinh in, ng Nhu i khi phi nh
Tam Nhn can thip vi ng Tng Thng. tam nhn c th l ng Nguyn nh Thun,
va l ngi ca ng Tng Thng va l ngi c lng ng Nhu. Trng hp b nhm
Nguyn Xun Khng l in hnh tuy ng c Bc S Tuyn gii thiu vi ng Nhu khi ng
Nhu mun kim mt ngi lm Tng Gim c in a c kh nng chuyn mn ph gip
ng B Trng Hunh Hu Ngha.
Trong gii k thut, Lng Khi Minh thy ng Khng l K S chuyn vin v a
chnh, n ni li lu lot. Nh ng Khng c cn nhc. V ang ch trng n cng tc
chnh trang lnh th nn Nguyn Xun Khng lun lun c dp bn Tng Thng. ng Tng
Thng li l ngi thch xem ha , ni chuyn t ai lnh th, ng Khng l ngi lanh chn
l ming c lng Tng Thng. T khi a v vng vng, theo st chn Tng Thng, ng
Khng l lun c ng Nhu, mi vic nht nht ng Khng u trnh thng ln Tng Thng.
Bi v nu c lng ng Tng Thng du rng ng Nhu c ght cng khng sao.
Thng 6.63 Nguyn Xun Khng c c thay H c Khng lm i Biu Chnh
Ph ti Cao Nguyn Trung Phn. ng Nhu ch c bit ng Tng Thng quyt nh b nhm
ng Khng. ng Nhu nh bp u bp trn: Hn th bit g v chnh tr m c ra , nhng
ng anh quyt nh th ng em cng nh phi theo ri tm tam nhn nm Nguyn Xun
Khng.
Th nhng, c hai ngi vn lm vic song song, i u nhau. C nhng vic mt, ch
ng Hi bit m ng Nhu khng bit, cho d khng a ng Hi, ng Nhu cng ch lm g c
hn. Trong gia nh k lm em phi chu lp v. Theo Lng Khi Minh nhiu vn ng
Nhu rt khng ng vi ng anh v nhiu ln cng kch nhng khi gp Tng Thng Dim th
ng Nhu li ngi lng thinh khng dm ni. Cng nh ng Cn Min Trung, ng khng a g
B Nhu, thng nng li cng kch, mt st nhng khi gp ng Nhu v b ch du th ng Cn li
lng thinh.
Tuy cng trong Dinh sng cht c nhau trong 9 nm, ng Nhu rt ngi gp Tng
Thng. Theo S Quan Ty Vin L Cng Hon t khi anh vo Dinh lm vic, do nm 1958 n
nm 1963, anh ch n cho ng Nhu ln th nht khi nhn vic theo s ch dn ca Tham Mu
Bit B.
Ln y gp ng Nhu, ng nhn anh mm ci, ni my cu ngn ngi Cm n, y m
lm vic. ng Nhu hu nh khng n th gii ca ng anh k c cng s vin thn tn ca
ng anh.
Trng hp L Cng Hon c gi v Dinh cng u bt ng nh bao trng hp khc.
Anh ang phc v trong ngnh Cng Binh ti Pleiku th c cng in gi v trnh din Tng
nh ti ban M Thut, gp Tng nh, ng cho bit: Anh v Si Gn trnh din Tng
Thng. Ri ngay m , ng nh cho mt chic xe jeep tht tt, c ngi h tng, i sut
m t Ban M Thut v Si Gn. L Cng Hon rt hi hp khng bit s phn hn xui ra sao.
Sng hm sau, d qua mt m hnh trnh mt mi, ng Hon cng phi qun o chnh t ngay
ngn...Nhng gp ai v ai a vo trnh din Tng Thng ? Lc y L Cng Hon cn l Trung
y. ng n trnh din B Tng Tham Mu. y, lc u khng bit. ng n B Quc
Phng, y bo qua L on Lin Binh Phng V cng khng bit v bo qua Tham Mu Bit
B gp Trung T Cao Vn Vin. By gi mi tm ng ch. Sau , ng c Trung T Vin
a vo trnh din Tng Thng Dim. Trc ht, ng Tng Thng l mt nhn Hon t u n
chn, ng nhn tht lu c l xem tng Hon. Dng ngi ng Tng Thng c thi quen bt
tng. Mt lt ng gt u, hi qua Hon v gia nh. ng hi Hon eo king cn nh vy c
bn c khng ? L Cng Hon p: D tha gn th con bn c ng Tng Thng hi:
Trng khng ? L Cng Hon tha: D bn c thi. Con khng dm ni l trng, ng
Tng Thng gt u ci.
Nm nm sng cnh Tng Thng Dim, S Quan Ty Vin L Cng Hon cho bit rng:
ng cng chng c quan nim no v ng Cn Lao. c Tng Thng tn nhim thng yu
th khi cn ng phi.
M ng Tng Thng rt t nhc n ng. Vic ng phi c ch Nhu lo. Ngi khng h
tham gia ng phi chnh tr nh i Tng L Vn T rt c ng Tng Thng tn nhim
thng yu trong s tng knh. D c chn trong ng hay c ng Nhu hay ng Cn tn
nhim, nhng ng Tng Thng khng a th ng s cng kh ngc u ln c...
ng Nhu lm vic v tip khch u theo lch trnh nh sn. K c lc i sn cng th
theo chng trnh. Mt vi nm li v Hu ngh 10 ngy b quan ta cng v c sch. c sch
cng c chng trnh. Bng y ngy ngh s c bng y quyn. Mi ln u c s tay ghi chp.
ng Tng Thng th khng. S Quan Ty Vin L Cng Hon cho bit: Mi ln ng Tng Thng
i kinh l u, vn phng u c nh trc chng trnh. V d ng ln Lt th 9 gi ving
Trng V B, 11 gi i thm p Chin lc...Ri s tip nhng ai. Ty Vin phi hc thuc
lng. Tng Thng hi phi ni ngay khng bao gi c a giy ra coi. Tuy nhin chng bao
gi ng Tng Thng theo chng trnh ngoi tr trng hp c cc ng i S thp tng.
Vic tip khch cng th, theo nguyn tc Tham Mu Bit B sp t Tng Thng tip
ai, gi no ngy no. Nguyn tc y thc t khng c tn trng. Chc vic vn v n ngi
ch trong phng khch ri ty theo chc v cp bc v cng vic gp hay khng gp, S Quan
Ty Vin s mi tng ngi vo hu C. Lc y ng S Quan Ty Vin tr nn quan trng c
th ni, Ty Vin khoi ai th a ngi vo trc...Khng c cm tnh vi ai, d cp
bc cao, Ty Vin vn c th cho ngi ch 2, 3 gi. C ngi Tng Thng tip nm ba pht, c
ngi c tip hng 2, 3 gi. Pha Tng lnh ngi tm u hp vi Tng Thng Dim l
i Tng T. Mi ln i Tng T vo Dinh gp Tng Thng s lu hng mt hai gi. Mi
ngi u cc nhn Tng T khng c ti thao lc nhng li tt bng, Tng T khng khm
nm khng qu ly, Tng T c ai th xem nh n chc 100%. Chnh Tng T ch thn
tuyn chn Trung T Sang li my bay ring cho Tng Thng Dim. V ni b Qun i, Tng
T ni iu g, ng Tng Thng tin iu . Tuy nhin Tng T i vi Tng T khc u coi
l n em nn ng khng dm pha ai. V vic tng thng Bo Quc Hun Chng, ng Tng
Thng coi th Hun Chng ny nh nc thanh gi tr cao nht, tiu biu cho s nghip v chin
cng ca ngi c th lnh. Nhng Tng T ngh cho ai th ngi c lin. Ngoi
Tng T ra, kh lng ai c th bt cho ngi ny c thng Bo Quc Hun Chng. Th
d trng hp Trung T Khi khi c c i lm Ty Vin Qun S ti mt quc gia bn. ng
Khi l mt S Quan Tham Mu nn huy chng khng c nhiu. Ra ngoi quc lm S Quan
Ty Vin nh vy th hi k, nn c ngi vn ng Tng Thng cho ng Khi c Bo Quc
Hun Chng.
D l ngi cn thn tn xin cho ng Khi song ng Tng Thng vn gt i. Cui cng
ng Khi nghe li bn c ra tim mua i mt ci Bo Quc hun Chng eo vo ngc cho c
th thng.
ng Nhu th coi thng giai cp quan li c. Song ng Tng Thng vn hoi nh d vng
xa xa cho nn ng mi ti lp Kim Khnh Bi Tinh. Lp li c chc v Chnh Ph Tng ti a
phng. ng li hay quan nim gi cp bc ca thuc vin t thi Php. Chng hn ng T X.
ng Tng Thng li thng ni: ng i phm (ng ny vn quen thuc hng xut i).
ng Y, ng Tng Thng quen bit t xa nn li thng gi: ng Huyn...
Khng phi c quen thn ng B Nhu l c Tng Thng Dim tn nhim, nhiu khi li
th kt cng...Tng thng Dim nng tnh nhng c n.
Cng v s c n nn bao nhiu tai ting v Trn Vn Khim n tai ng, ng u b qua
ch v Khim l em rut B Nhu (sau o chnh 63 anh ta b khp ti mt v)
Lng Khi Minh xc nhn, anh ta ch c chc v g c, khng mt ai giao cho anh ta
cng tc g. Nhng da vo th ca ch, anh ny ra ngoi lng hnh nhn danh ngi ny ngi
kia. Khi vo Dinh th chy lng xng. N B Nhu nn khng ai . C my khi anh chng ny
c gp Tng Thng Dim u. C mt ln S quan L Cng Hon ghi nhn: Hm y Khim
c Tng Thng Dim cho gi vo. Anh tng ng C ban pht chc v bng lc, nn mt mi
quan trng, ht hm bo i y L Cng Hon N ng i y, ng a ti vo gp C, ng
Hon p nh nhn: Tha ng, C ang bn, xin ng ch. Nhng Khim ra v quan trng:
Ti cn vo gp C ngay Ni xong Khim ko tay nhn ng h ri tip: 10 gi ti c hn
gp. Ti khng th ch lu c lu , ng Hon p thng thng: c, xin ng c ch.
ng l L Cng Hon a Khim vo gp Tng Thng Dim ngay sau nhng tr th cho
b ght. ng Hon c cho Khim ngi ch n 11 gi mi dn vo yt kin Tng Thng
Dim. S Quan Ty Vin va khp ca nghe ting ng Thng Thng la mng qut tho
Khim tht d di. Mt lt sau Khim i ra mt ti xm, tiu nghu, cm u ro bc.
ng Khim khng c mt chc v, mt vai tr no, y vy m ngoi nghe thy Khim
ai cng ngn. Khim ch l th co mn oai hm. Di ch Ng nh Dim khng thiu chi
nhng loi co mn oai hm nh Khim.
Nhng bn h li c kh nng to nn s nght th trong cc khi qun chng, reo rc
thm hoang mang trong dn gian i n u chng cng nhn danh ng ny ng n ly le cng
c lng gt cng c.
Bt c mt ch no mun vng vng ti Min Nam, mun cho dn chng thng yu
tn nhim th phi sng sut tr ngay nhng thnh phn co mn oai hm, nht l nhng con
co li l b con anh em ca ngi cm quyn th s tc hi ca n i vi ch khng phi
l nh.
Gn nhng nm cui cng ca ch , gia nh Tng Thng Dim cng bt u phn ha
v mu thun ln dn trong my anh em Tng Thng Dim. ng Nhu cng t gp ng anh Tng
Thng. Nhiu vic ng anh t quyt nh m khng cn hi ch Nhu.
Ngoi Trung, ng Cn bt u ung ru. Trc kia ng Cn ch nhm nhp cht nh
ru l. T nm 61, 62, ng ung c ly ln. Mi ln say ngt ng, ng li tht chi mng. ng
Nhu cng thm say m sn bn. i y Hp, Ty Vin ca ng Nhu cho bit rng, c khi ng
Nhu nm di hm sn cp hai m lin. C khi phi theo ng i b c ngy trong rng gi Phan
Rang. cng l du hiu bo trc s thay i ln trong ni tm ca nhng tr ct ch ang
giai on suy tn.
Trong nm 63, gii thn cn ng Cn cho bit: ng Cn c m th huyt t nht cng 3
ln.
Nhng ln ng ngi n cm vi cc anh, khng bit anh em xo nu nhau ra sao
(ngi ngoi khng th bit c) ng Cn mt gay ri ng th huyt ngay trong ba n (ni
nm na tc gin m hc mu).
ng Nhu cng nh Tng Thng Dim bt u b m nh nng n bi t chc CIA. ng
Nhu vn cho rng CIA thuc loi insociable...th ht xi ni. Do y mun dm pha ai,
hi ai ch cn bo vi ng Nhu ngi y hot ng cho CIA, ng s k nh tan tnh cng
danh chc nghip.
Th gii ca anh em ng Dim bt u xa cch nhau. Xin a ra mt th d ni ln s
xa cch . Thng 10.1963, Tng Thng Dim vi s gp ca ng Nhu ra lnh gii tan
ngay vn phng C Vn Ch o Min Trung ca ng Cn, ng Tng Thng cho rng mi cng
vic u do Ta i Biu Chnh Ph gii quyt...i y Nguyn Vn Minh ri khi chc v
Chnh Vn Phng C Vn Ch o Min Trung qua s gii thiu ca Cha Bu ng (khi ng
Minh cn ng n Ca Tng) tr thnh ngi cn b ct cn ca ng Cn t thng 5.54.
Trong 9 nm sng bn cnh ng Cn, hu ht trong gia nh h Ng t ng Tng Thng n c
Cha khng cn xa l g i y Minh...ng Minh tr thnh ngi trong gia nh v rt c tin
cn.
Thng 10.63, bng dng i y Minh b gi vo Si Gn qua th tc hnh chnh. Mt
th tc cha bao gi p dng cho nhng ngi trong nh nh ng Minh. B Ni V theo lnh
Tng Thng nh cng in cho Ta i Biu ch th cho ng Minh vo trnh din Tng Thng.
ng Cn khng c hi kin. iu y lm cho ng tc gin khng t.
Khi vo gp Tng Thng Dim, ng Tng Thng vn vui v hi: Ti nghe ngoi
anh lin lc vi M nhiu ln lm h ? i y Minh trnh by s lin lc ca ng vi Lnh S
v Ph Lnh S M ti Hu. i cng ng Minh ni: Con c gp g h lun. y l theo ch
th ng Cu. ng Cu bo con nn tm cch tip xc vi M v tm hiu xem thi ca h ra
sao Tng Thng Dim gt u, khng ni g. Khi i y Minh tr li Hu vo gp ng Cn v
a ng xem s v lnh thuyn chuyn ng Minh ln Trng V B Lt th v mt ng Cn
lc y m chiu v l v bun rt su m. ng Cn bo i y Minh: Thi th anh c i.
ng C lm th ny l ng C p vo mt ti Hm y l ngy 28.10.63. i y Minh sau 9
nm phc v bn cnh ng Cn phi thu xp hnh trang ri b C Hu. C iu ng ghi: i
y Minh sinh trng Min Bc khi tr thnh Chnh Vn Phng ca ng Cn mi trn 26 tui...
Mt s ngi vn cho rng ng Cn khng a ngi Min Bc nh trng hp i y Minh
cng nh nhiu cng s vin thn cn ca ng Cn gc Min Bc ni ln y ch l d
lun c nh d lun y xut pht t ngn ng hay c thi quen la ht: M cha ci thng Bc
k.
i cng, s xa cch trong gia nh h Ng l nh vy. Ch c th ni l xa cch cn c
s bt ha khng my ai bit c ngoi tr ngi thn thit ca ba anh em ng.
ng Tng Thng nng ny, chi ai th chi thng vo mt. ng Nhu khng a ai nhng
vn ci na ming, lnh lng kh hiu. ng Cn hay qut tho, s dng ngn ng bnh dn vi
thi hch dch kiu Tng l thi xa.
UY QUYN
ng l ra, nhng tiu tit thuc vn nhn s khng nn trnh by thin bt k ny.
Song c mt iu gin d: Chnh nhng tiu tit vn vt nhiu khi li lm hng i s. Tng
Thng Dim c ci uy ca ngi lnh o ti thiu nhng ng li lun lun b chi phi rng buc
bi nhng chi tit vn vt do c tnh ca ng cng nh s d bit trong c tnh ca anh em ng.
V ng Ng nh Nhu, ai cng phi nhn rng, ng gii, thng minh, am tng v thng
sut nhiu vn . Nhng ng kiu ngo qu, tnh tnh li lnh lng khp kn.
Tng Thng Dim l mt ngi nhiu tnh cm, tt bng nhng ch L, ch Ngha theo
tit ca nho gia tr thnh ci khung chc nch nht ng vo trong . Do m ci ti tnh
cm (le moi sensible) ca ng khng th hin c ra ngoi thu phc nhn tm v h tr cho
ci uy sn c ca ng. Sau nm 1963, phi nhn nhn rng, trong hng lnh o quc gia ti Min
Nam, cha mt nh lnh o no chng t c ci uy nh ng. l u im v l iu cn thit
s mt ca mt ng Quc Trng. Nht l Quc Trng mt nc chm tin. Khng c uy th
quc gia cn g php tc, th thng v uy quyn.
Nhng ngi thn cn u xc nhn rng: Phi sng lu vi ng Tng Thng mi nhn ra
con ngi thc ca ng. Con ngi y li lun lun b tnh cm chi phi. ng c n v c nghe.
Nm 1959 l nm ng ang say m vi cng cuc khn hoang v pht trin n in. Cho nn
nu ai kho ni, kho trnh by hp l, ng Tng Thng u chp thun cho khai thc rng lp
n in. ng Tng Xun l mt trong nhng ngi c ng cho php khn hoang hng trm
mu rng ti Phc Long trng cao su. C mt bo co mt ca a phng cho rng, ng
Tng Xun ch gi v ly c trng cao su m thc ra l ph rng ly g bn. Sau , ng
Tng Thng c xem xt li ri gt bn bo co i, mng mt ng B Trng: By b, Ngi ta
lm cho Quc Gia m mnh c ph. ng Tng Thng tin mi ngi cng ngay thng nh ng...
Nn bao nhiu giy php cho cp rng lp n in khai hoang nhng n in ch l
ci c le ng Tng Thng k th m ng vn tin.
NH MNH AN BI
Khong nm 56-60 c tin n i Tng Thi Quang Hong s thay i Tng T. Cng
nh nm 1961, c tin Tng Khnh s thay Tng T. Theo Lng Khi Minh, i Tng T
mi l cnh tay mt ca Tng Thng Dim. Nu Tng T khng i M cha bnh th chng bao
gi Tng n tr thnh Quyn Tng Tham Mu Trng, nh lch s an bi, khng ai lc
c th ng rng s thay i chc v Tng Tham Mu Trng li tr thnh mt trong nhng yu
t lm ch Ng nh Dim sp .
Tng Thng Dim c mt Bc S M cho bit: Bnh ung th phi ca Tng T khng
th no cha khi v ch cn ch ngy cht. Nhng ngi thn xin i Tng T qua Php
iu tr, ng Tng Thng gt i v quyt nh a i Tng qua M. T bao lu ri, ng Tng
Thng yn tr ch c M mi gii v khoa hc, ng Tng Thng mun t tay ng lo cho i
Tng T.
Trc ngy i Tng sang M cha bnh, ng c n co bit Tng Thng Dim. Hai
ngi tm s mt lc lu. ng Tng Thng hi: B thn mu ca i Tng cn khng ? Ri
ng Tng Thng tm tnh: Ti th thn mu cn sng, thn mu ti gi ri ti cng phi c
gi gn thn th cn tr ch hiu cho m
- Tng Thng Dim qu mn Tng T trc ht v Tng T tht th li hay hn huyn
tm s vi ng Tng Thng. Tng T c th tip chuyn vi ng Tng Thng lu c mt, hai
gi khng phi l v chuyn quc s hay qun c m thng l chuyn tnh cm. Tng T l
mt trong my Tng ch xng ti m khng dng ting con i vi ng Tng Thng. i
khi Tng T thng ni: Tha Tng Thng ti...ti xin trnh Tng Thng...Ti xin tha Tng
Thng. Tng T n mc rt chnh t ng phong cch qun k. Mi ln vo phng Tng
Thng, Tng T u cho knh theo ng qun cch, l iu ng Tng Thng rt thch. Mt
u im khc na l Tng T khng xin x li thi...khng ko phe kt ng...ng ni nng
dng dc, nhng khi tm tnh vi Tng Thng li r rm, t ra tng c.
Tng Thng Dim tin cn Tng T t do nm 1954 qua v Tng Hinh. Lc y Tng
T ang lm T Lnh Nht Qun Khu khi m Tng Thng Dim khng c hn mt i i
Phng V Dinh Th Tng th chnh Tng T m thm tm mi cch ng h Th Tng
Dim. Thng 9.1954, Tng Hinh da vo lc lng Qun i Vin Chinh Php quyt lit h
cho bng c Th Tng Dim th Tng T bn ngoi vn gi t th Qun Nhn thun ty,
khng ng v phe Tng Hinh cng khng cng khai ng h Th Tng Dim, nhng trong
bng ti ng c thi dt khot ng h Th Tng Dim. Tng Thng Dim cm kch tm
lng trung kin ca Tng T t do . ng Nhu khng ght Tng T nhng cng khng c
nhiu thin cm vi v Tng lnh xut thn t th h lnh Php. Tng quan tnh cm v cng
vic gia Tng T vi ng Nhu gn nh khng c. C Nm, Tng T mi gp ng Nhu vi
ba ln v mi ln i bn ch cho hi x giao. Ring Tng T , t ra khm phc ng Nhu v
dnh cho ng mt s knh trng c bit.
Sau v o chnh ht 11.11.1960, Tng Thng Dim li cng tin yu Tng T v hai
con ngi cng lp tui tr thnh i bn tri k. Nhng cng sau cuc o chnh ht 11.11.60,
mt s nhn vt cao cp c tm cch Tng Thng Dim thay th Tng T. Nhng Tng
lnh lc y xem ra cng khng cn ai hn Tng T (ngi c im ny li mt im kia) ng
T l loi chung chung tuy vy ng cng b mt s Tng tr dm pha nht l s Tng T
thuc hng con cng ca ng Cn.
Thi Nht Cng Ha, uy quyn tp trung vo mt ng Tng Thng. Do , Ph Tng
Thng Th vn t th mt vin chc cao cp hn l mt Ph Tng Thng ca nc Vit Nam
Cng Ha. ng Th khng c huy hiu ring (ngoi tr nhng ln i din Tng Thng tham d
cc bui l ln) Xe ca Ph Tng Thng khng c hiu k cng khng cm Quc K (ng i
lm bnh thng nh mt cng chc) ngi cnh ti x v cng khng c Harley h tng.
Ring i Tng T l ngi th 2 ca Nht Cng Ha c chia x uy quyn vi
ng Tng Thng. Mi ln ng vo Dinh l mt s uy nghi...trong khi B Trng Quc Phng rt
khim tn bnh thng. T Dinh ca Tng T ng Cng c xy trn mt ngn i
chnh l do ch th c bit ca Tng Thng Dim. T nm 1956, gn nh khng c mt cuc
kinh l no ca Tng Thng Dim m khng c mt Tng T.
Khi bin c Pht Gio bng n th i Tng T lm trng bnh. Khi tin chn i
Tng T, Tng Thng Dim tng cho ng mt chui ht v ni: i Tng nh cu nguyn
cho ti...Ti xin n trn ph h cho i Tng Tng T l mt th tn Cng Gio trong
tm hn (Calholique de coeur) ng thuc nhiu Kinh Cng Gio v c lng sng m c M rt
c bit. Mc du gia nh Tng T l Pht Gio thun thnh. Tng Thng Dim ngm ngi
phn nn vi i y Bng: i Tng kh qua khi...bnh ca i Tng khng bit sng
cht lc no, kh qua khi nm nay Tng Thng Dim vai Tng T v cng theo ng
xung n tn thm Dinh Gia Long. Cnh ca xe ng li, Tng T ci u cho, ng Tng
Thng vy tay vi mt v ngm ngi.
Tng Thng Dim ch th cho B Trng Ph T Quc Phng phi t chc l tin chn
i Tng T mt cch trng th c bit. Ngy i Tng ra Phi Trng Tn Sn Nht p
my bay i Hoa K, ng c hng y nghi l dnh cho v Thng Soi. Ca phng
Khch Danh D (VIP) ca phi trng c m rng...y l mt vinh d c bit, v ch c
Tng Thng mi i qua ca ny...Trc nm 1963, phng Khch Danh D Phi Trng Tn Sn
Nht c xem l ni tiu biu cho uy quyn v th thng Quc Gia. D l ng Ng nh Nhu,
c Cha Thc, Ph Tng Thng Th, Ch Tch Quc Hi vn i vo Phi Trng theo ng thng
thng. Nm 1961, v chng ng Nhu qua Maroc vi t cch i din chnh thc ca Tng
Thng Dim th ln ny Phng Khch Danh D mi m ca n tip v chng ng Nhu.
Tuy l Tng Tham Mu Trng nhng i Tng T c nhiu uy th rt nhiu so vi B
Trng Ph T Quc Phng, l mt u i c bit ca Tng Thng Dim i vi ng.
Ti M, khi nghe tin Tng Thng Dim b thm st, i Tng T bng hong ri m
mt khc. Sau ny khi hi hng, mi ln nghe ai nhc n Tng Thng Dim th i Tng T
li than th: Hi ng C tin chn ti qua M, ng C tng qua cht...Ai d ng C li cht
trc qua. i Tng vn gi chui ht m Tng Thng Dim tng ng. i Tng vn
thng tm s: ng C cht nh vy qua tin chc hn ng C linh thing lm. Trc pht
lm chung, Tng T vn gi trong lng tay chui ht ca Tng Thng Dim. ng coi nh
mt k vt thing ling.
CON NGI TNH CM
Nhiu ngi vn tin Tng Thng Dim l con ngi kh khan tnh cm. iu ny khng
ng v tri li ng qu nhiu tnh cm. Nhiu Tng T v vin chc cao cp c ng tin cn
trng dng trc ht v tng c vi ng v nh trng con ngi tnh cm ca ng. Trng
hp i Tng T, khng ng phi, khng phe nhm, khng lun ci ng Nhu, ng Cn hay
c Cha Thc nhng li c ng Tng Thng tin yu trc ht l ci tnh gi...thnh thong
bun bun, c khi ang m ng Tng Thng li in thoi gi i Tng vo Dinh ri hai
ngi mn m chuyn i cho n khuya. Tng Thng Dim ni chuyn Tam Quc, i Tng
T gp li bn thm. Tng Thng Dim ni v ci a danh min Ty th i Tng T gp
chuyn ci hay ci l mit vn...Cu chuyn khng u khng ui gia hai ng c khi ko
di n khuya. i T Mu c Tng Thng Dim ht lng che ch, tin dng thng yu
trc ht v ng Mu hu chuyn hp vi ng Tng Thng. C cu chuyn t vi l s nm
ny qua nm khc...ng Tng Thng cng i T Mu lun bn khng bit chn.
MI TNH B MT CA TNG THNG NG NH DIM
C mt s thc nh mt th ha m bao trm Min Nam t 15 nm qua: l s hiu
lm, ngh qun lo quanh v d lun.
D lun bao gi cng ch l d lun. Th nhng qun chng Vit Nam d tin, d nghe cho
nn d lun v mt ngi ny hay mt chuyn kia c nhc i nhc li nhiu ln, d lun mc
nhin tr thnh s thc. Hay t ra cng nh thc. Ri qun chng sng cho s thc phn
khng mai ma hay bng lng vi s thc . V s hiu lm, ngh sai cng th, ngy ny qua
ngy khc, tch ly li ri bc pht ra ty theo hon cnh m tr nn th on nhau.
Con ngi quc gia Min Nam, tuy ng cng trong mt chin tuyn, tuy c chung mt
k th nhng ri v ng nhn, v chnh kin d bit v ng li v cch th...Trong mi my
nm qua, nhng con ngi quc gia y quay lng li nhau ra lm vo ngut v nh m
nhau rt ch tnh.
Ni v s ng nhn th c c hng trm hnh thc ng nhn. T ng bo sn sng thu
hoa dt gm cho nhau bng c ci gia ti tiu lm v hn ca dn tc. V Tng Thng Dim
ch hn. Trc y c d lun lu truyn trong dn gian l ng Dim bt lc, ng Dim c
tng ng on v c quan sinh dc ca ng n bt lc v khng nh ngi bnh thng. Do
Tng Thng Dim khng lp gia nh v c ng gn n b th ng mt thn thng. Nhiu
ngi bn ca chng ti, k c nhng ngi gn Tng Thng nht cng nh trong hng ng i
lp, u thc mc v cc tiu tit m h cho l hp dn, ly k cn tm hiu: Tng Thng c nh
mt ngi bnh thng v c quan sinh dc khng. Ci quan h gp trm ngn ln th ch ,
song ci tiu tit xem ra thin h thc mc lm. Ri ngi ta ch to ra nhiu giai thoi rt
ly k v rt ph hp vi bn cht tro phng v tiu lm ca i a s dn Vit. ng Phm Vn
Nhu, nguyn Ch Tch Quc Hi thi Tng Thng Dim trong bui tr m cho bit rng, ng
bit Tng Thng Dim v hai ngi thn vi nhau t nm 11,12 tui x Hu. Nhng nm th
u trong nhng lc hai ngi sng rt t nhin theo s t nhin ca tui tr, ng Phm Vn
Nhu khng thy c g khc l ni con ngi ng Ng nh Dim ngha l Tng Thng Dim
hon ton bnh thng v c th nh tt c mi ngi. iu ny thit tng cng nn tm hiu v
ai cng hiu r rng, yu t sinh l trong mt con ngi rt quan h n i sng tm l ca con
ngi , m con ngi lnh t th yu t tm l rt quan h i vi nhng quyt nh chnh tr
trong t th lnh o.
Nm 1948, c Thng Th Ng nh Dim vo Min Nam khi th ng Vnh Long vi
bo huynh Ng nh Thc, khi th ng ln Si Gn lu ng tai khu Thnh ng Saint Pierre.
C mt thi gian, ng Dim sng ti Nh Th Cha Tam Ch Ln.
Khu Thnh ng y, 15 nm sau (48-63) ng Dim tr li ln cui cng ri vnh vin ra
i v ci thin c. ng Dim thch tm s hn huyn vi Cha Tam, nn d i u xa, ng vn lu
nh. Khi Vnh Long v Si Gn, ng Dim thng n lm vic x hi, hp vi nhm Tinh
Thn v Hoa L tc l hai t bo hot ng theo khuynh hng x hi Cng Gio, tr s ca
nhm Tinh Thn v Hoa L t ngay trong mt vn phng trn tng lu hai ca c tht Lut S
L Vn Kim (v Lut S u nhiu bng cp khc nhau. Nm 1945 b Nht git v cho rng Lut
S Kim l gin ip ca qun i ng minh). Pha di cn lu l vn phng ca Lut S
Nguyn hu Th (hin l Ch Tch Mt Trn Gii Phng Min Nam). ng Dim hng ngy n
tr s ny lm vic vi mt s cng s vin ca ng, trong s c Gio S Phm Vn Nhu
va t Hu vo.
Gio S Nhu cho bit, trong anh em ng vn tiu lm vi nhau sau nhng gi lm vic
mt nhc v cng l cch nh v con.
Nhng mi khi ng Thng Th n th anh em ng li phi bt tay vo cng vic hi
hp. ng Dim khng thch chuyn tu.
Nhng ng c th ngi ni chuyn lin min hng hai ba gi, ht chuyn t nc n
chuyn Ty, chuyn M, chuyn trn tri di bin. Nhng lc tm s nh th, ng Dim ci
rt c duyn v yu i hn c nhng dn c tnh i yu i.
Nm 18, 19 tui, khi ng Dim ang l sinh vin Trng Hu B, vo mt bui sng ma
H n, ng ang ngi c sch trn lu ti nh b ch ng tc B C L, th ba bn c gi Hu
n chi nh b C. Vn l nhng tiu th khu cc trong mt x hi m ln sng lng mn
phng Ty ang x vo tm hn gii tr (tiu Thuyt T Tm 1922 l mt th d)
Cc nng tiu th kia tm mi cch chc gho, chi mi cu m Dim, tuy ln nhng
c b mt in trai. Vo mt thi i phi cao ng bt thnh phu ph v gia t thn kinh
ca Vua Cha quan quyn tt nhin l Cu m Dim tr thnh i tng cho lng say m ca
bao nhiu tiu th. Nhng hm y, trc s mi chi, chc gho ca cc c, Cu m Dim bng
nhin ni nng, ng t trn lu mng cc c, nhng rng con gi g m h thn trc nt nh
ra.
Thm vo , cu m Dim khi cn hc Trng Pellerin tng nui mng i tu tr
thnh mt s huynh sau ny. T bui cu bt thn ni gin vi cc c, c vng Ph Cam cc c r
tai nhau ph bnh: Cu Dim s n b con gi. Cng t , khi tr thnh Tri Ph Ha a,
Tun V Phan Thit, ng Dim vy d c rt nhiu gia nh ng quan v vng nh
ting g con gi cho ng.
Cho n nm 1948, khi ng Dim gn tui ng tun, gii thn cn ca ng khng ai
nghe thy ng Dim ni chuyn v n b con gi.
Phn v n ng, cho nn trong nhng ln tr chuyn vi ng cng chng ai cp lm chi.
Li c mt s ngi o c gi mi khi gp ng ch ton ni chuyn tu hnh o c Thnh
Hin Ha cho nn trong ngn ng giao tip hng ngy, ng Dim khng c dp no s dng
ngn ng v th gii n b v tnh i. Ri dn dn, mi khi nhc n ng Dim, ngi thn v
cng s vin ca ng ng ring trong mt th gii khng vng mc mi tc ly.
MON COEUR A SON SECRET
Sau ny khi ng Dim chp chnh cho n nm 1963 ngi ta li cng h nghi ri tr nn
tin tng ng bt thng sinh l. Quanh ci tiu tit ng t m ny gii c n hc li thng
em ra phn gii theo s n hc. Gii bnh dn th li r tai nhau theo ci mu tro phng ca gii
bnh dn Vit Nam. V iu g ch ci s lit ca mt ngi khng i tu, dn Vit ta coi b
khng chu v ngi s b coi l dn kh tnh, dn khng chu chi, dn mt thng bng v
hay quan trng ha. Sau v 11.11.60 mt Lut S (ngi ca ch ) lc y phm bnh trong
lc hi men chp chong, i rng: ng C th lit, ng Nhu coi b impuissant cho nn
B Nhu mi tha h khng ch tung honh theo ci lut m thnh Dng suy.
Nh trn vit, ng Dim l mt ngi bnh thng trong phn c cu quan h ca
thn th Gio S Phm Vn Nhu k li sau:
Vo mt bui sng p tri, nm 1948, ng Dim t Nh Th Cha Tam n tm ng tr
s Nhm Hoa L Tinh Thn (nh Lut S Kim). Hm y, ng Dim vui ti lm, mt hn s u
t khc kh. ng Nhu nghi trong bng c l C Thng Th mi nhn c tin g tt lnh
y. ng Dim bo ng Phm Vn Nhu: Mi cng chuyn hy xp li vo sng nay bn
mnh i S Th. ng Nhu i mn chic xe hi Limousine ca mt v Tng Cao i.
Ri hai ngi th ga ln S Th. Dc ng ng Dim ngh bn mnh gh tim
no ung ly caf chi. V cng l mt iu l khin ng Nhu thc mc: Hn ng gi phi
c mt chuyn chi quan h lm y...Sau tun caf sa, hai ngi ln S Th, i mt vng
thng ngon c cy hoa l chim mun. Nhng xem chng ng Dim c iu g nao nc
khc hn l chuyn i chi S Th. S Th ra, ng Dim c v ngi ngn, n o mt lc lu,
ri bo ng Nhu: ng cho ti ln ng Pasteur v ng Le Grand De Laliraye (tc Phan
Thanh Gin hin nay). n ni, ng Dim bo ng Nhu kha xe ri i theo ng. Hai ngi vo
mt cn nh trn tng lu hai (mt dy nh di, gm nhiu cn v hu ht l cng chc ngi
Php). ng Nhu ch hi: C vo nh ai y ? ng Dim v mt ti hn ln v p: Ti
vo thm con M n. Ln u tin ng Nhu nghe thy ng Dim ni n con M n ng i
thm con M n. Trc khi v nh ng Dim ni: con M n hin c lm ng Dim g
ca phng, mt ngi n ng trc 50 tui ra m ca, va trng thy ng Dim, ng ta ci
u knh cn tha: Mi C Ln vo. ng Dim hi ngay B c nh khng ? Ngi n
ng tha: Bm c ln B con mi va ra Nha Trang. Mi c ln vo nh dng nc vn
theo li Gio S Phm Vn Nhu, ng Dim ang vui bng nhn mt li, khng vui. ng ni
trng khng: l chi h, i Nha Trang m khng cho bit h. ng Dim ng bt thn mt lc
ri hi ngi n ng: ng c bit B ra Nha Trang ni m khng, ng c a ch khng ?
Ngi n ng p c bit. ng Dim bng vui hn ln ri tu tt quay sang pha ng Nhu: ng
c mang bt giy, ng ghi li cho ti ngay.
ng Nhu ngh bng hn ng Dim lui ti cn nh ny lun nn gia nhn mi thn mt
mi cho nh vy.
Cn nh ln u tin ng Phm Vn Nhu n thm, v ng cng l ngi duy nht
c ng Dim tin cn cho i theo. Khi c a ch ri, ng Dim rt mng tr v v bo ng
Nhu phi sa son hnh l i ra Nha Trang ngay thm cho bit.
Dc ng tr v nh ng Dim tm tnh vi ng Nhu l: Con M n tuy ly Ty,
tuy l loi n b b ngi khinh r, nhng lng d tt lm, v rt thng ng bo. Nh con
M n (ng Dim nhc i nhc li nhiu ln) ng cu c nhiu ngi quc gia b mt
thm bt. ng Dim cho bit thm, chng con M n l ngi Php tng s ti S Mt Thm
lin bang bt Cantinat (Sret Fdrale) mi khi c bn b hay ngi quen thuc phe quc gia b
mt thm bt ng Dim li nh Con M n lp tc chng Con M n can thip tr t do
ngay.
(Sau ny cng v mt v can thip nh vy do ng Dim nh cy qua trung gian con M
n, ngi chng Php ca b b thi hi tht nghip sau phi ln Lt lm cho mt hng sa
xe hi. Ri ngi chng ca b b cht trong mt tai nn my bay trn khng phn Si Gn).
Ngy hm sau hai ng c mt ti Nha Trang. ng Nhu i kim a ch trc, v cp
bo cho ng Dim con M n ca ng ang ni m. Khi gp mt b ta, ng Nhu mi ng
nga ngi kinh ngc. Ngi n b ny khng ai khc hn l c gi Hu mi tha no hai ngi
tng quen mt bit tn v c gi Hu xinh ti thu y cng tng bit mt, nghe tn cu
m Dim.
Qua bao nhiu nm xa cch, ng Nhu khng hiu t mt duyn c no phi em thn
lu li n tn Si Gn v tr thnh v mt ngi da trng. ng Nhu cho bit thm: y l
ngi n b thuc sc nc hng tri, n ni li c duyn dng mn m. ng Dim tm
tnh vi ng Nhu: Ti thng con M n hin c, tuy ly Ty m n vn cn tnh cn ngha
vi ngi ng bo.
B ta ra Nha Trang ln y l thm x Thy Dng ln cui cng, trc khi sang Php
sng lu lc ni qu chng. Mt nh th Php tng than th cho ni on trng n i Mon
coeur a son secret, mon amour a son mystre. Bit u ng Dim chng tng nui cn
mng su nh thin thu ca tnh trng. Ch bit rng, vn theo li ng Nhu, t y ri...thi,
ring ng khng bao gi cn nghe thy ng Dim nhc li, ba ting con M n vi bao nhiu
no nc nh ln i thm S Th v n Nha Thnh.
Mt s ngi c khuynh hng thn thnh ha Tng Thng Ng nh Dim (m B
Trng Trn Chnh Thnh l mt)

TNG THNG DIM V CNG GIO
Chng ti n c mt th d v mc cm Cng Gio i vi Tng Thng Dim. Vo
ln ci t Chnh Ph nm 1961, ng Nhu c y thc tm mt nhn vt gi chc v B Trng
T Php.
ng cho mi Bc S Tuyn bn lun v ng :
- Ti mun mi mt Lut S.
Suy ngh mt lt, ng ni:
- Gii Thm Phn th c chuyn mn nhng Sans caractre politique. Bc S Tuyn
p: Trong hon cnh ny, ng C Vn nn chn ngi trong gii Thm Phn.
ng Nhu bn khon: Kh lm. ng S cng l Thm Phn. C'est comme ! Bc S
Tuyn trnh by: Gii Thm Phn c nhiu ngi rt kh.
ng Nhu hi:
- Ai y ? Liu c lm g c khng hay cng ch nh ganger quelque chose!
Bc S Tuyn ngh: Pha ngi Bc ti thy c ng Ta Nguyn Vn Lng. Pha
ngi Nam c ng Ta Trn Minh Tit.
ng Nhu khng ngn ngi chp nhn ng Ta Trn Minh Tit gi B Trng T Php v
ng Tit c ba u im: Ngi Nam, Thm Phn cao cp v tui trung nin.
V bit tnh ng Tng Thng nn ch Nhu a c hai candidats Trn Minh Tit v
Nguyn Vn Lng ln cho ng C t chn. Trc , ng Nhu c li khen ngi nng nhit ng
Ta Trn Minh Tit trc mt Tng Thng Dim. ng Tng Thng chn candidat Trn Minh
Trit theo li ngh ca ch Nhu. ng Nhu bit tm l ng anh nn ngh m nh khng
ngh. Mun tin c ai, ng Nhu thng dng li ni kho, gin tip ca ngi nhn vt ny.
Trng hp ng Trn Minh Tit ng Nhu ni i cng: Tit tng i cn tr, ti nghe gii
Thm Phn tn nhim ng ta lm...Tit li lm vic hng hi...ng Nhu ch cn ni nh vy coi
nh chc n. Nhng nu ng c ch danh ai v c tnh cch ch nh th coi nh tht bi, ng
Tng Thng s l i lun. Nhng sau mt m th ng thay i kin ngay v gi ch Nhu vo
cho bit ng chn Thm Phn Nguyn Vn Lng. ng Nhu tr v phng v gi Bc S Tuyn
cho hay: ng C ni ci g cng Cng Gio...Cng Gio. Thm Phn Trn Minh Tit c u
im l ngi Nam iu m Tng Thng lu trc nht, nhng ng Tit li l tn Thin
Cha Gio. ng Nguyn Vn Lng, mt Pht T, c trao cho chc B Trng T Php.
Theo Lng Khi Minh, trong 9 nm ch Ng nh Dim, mi s b nhim cao cp
u cn c theo 2 yu t a phng v tn gio v ng Tng Thng mun nh vy. Mt trong
my cng s vin thn tn ca ng Tng Thng li l mt Pht T nh trng hp ng V Vn
Hi. ng Hi theo Tng Thng Dim t hi cn thiu nin. B s quan no m c nhiu vin
chc ngi Bc, ng Tng Thng cng khng chu hoc nhiu tn Thin Cha Gio ng cng
khng ng. Cui cng B Tham Mu ca ng Nhu a ra mt gii php:
Nu B Trng l ngi Nam th ng ng L s l gc Bc, ng Tng Gim c s l
ngi Trung. Trn thc t, gii php ny rt kh thc hin v vn a phng nu c k th th
ch linh cm thy s k th ch thc ra lm g c k th. Trc sau ch c mc cm v thnh kin
a phng do a v, quyn li to nn m thi. Vn tn gio cng vy. Trong cuc sng
chung gia cng ng dn tc t trc n nay khng c vn k th tn gio song trn phng
din quc gia nhiu ci vn vt v rt tm thng li d dng to nn nhng hin tng nh l k
th tn gio.
Nhng cuc rc xch vi c x rp tri ca tn gio cng l l do vn vt tng to
nn ng nhn. Tn Thin Cha Gio li hay t chc rc xch nh vy.
Tuy l vic thing ling v phi c chnh quyn tn trng nhng n cng d dng to
nn s kh chu ca nhng ng bo khng cng tn gio. Mi khi c cuc rc xch, ng bo
Thin Cha Gio l lt ko nhau i v c khi di c hng cy s, giao thng b tc nghn, cng
d dng gy nn s kh chu cho ngi khng cng tn gio.
Linh Mc X (yu cu tm n danh trong lc ny v Linh Mc e ngi b hiu lm l cao
c nhn) n thm Lng Khi Minh ri ng Minh phn nn:
- Cho n nay, ti cng khng hiu mi bt ng vi c Cha L Hu T v Linh Mc
Hong Qunh li nh vy...Chnh quyn ny l mt chnh quyn chng cng m c Cha L
cng nh Cha Qunh u l nhng chin s chng cng.
Linh Mc X p: Thc ra th c nhiu nguyn nhn. Theo ti, iu m lm cho Tng
Thng Dim gin nht l do cui nm 1954, Cha Hong Qunh li y cho Trn Thin t chc
mt Trung on Bc Tin ti Bnh Ty do Bnh Xuyn ti tr.
Lng Khi Minh bit v v cho rng, trong tnh th nguy nan lc y, Cha Hong
Qunh y cho Trn Thin lm nh vy ch v Cha c nu chnh quyn Ng nh Dim b Php
m mu lt th t ra Cng Gio di c cn mt lc lng t v.
Linh Mc X cho bit Linh Mc mi vo yt kin Tng Thng Dim. Linh Mc phn nn
v vic Tng Thng Dim c v cm on gio dn treo C Gio Hi. Lng Khi Minh cho
bit:
Cch y khng lu ti cng cp n vn ny. Nhng x ta trong mt tnh trng
chm tin th ci g n cng chm tin c.
Linh Mc X ni: C Gio Hi l c mt s thing ling, cm on lm sao c.
Lng Khi minh p: S thc l nh vy nhng trn phng din quc gia th C Gio
Hi Cng Gio trc ht l Quc K ca Quc Gia Vatican.
C Tng Thng cng c l. Thi gian du hc ti Php li khng thy gio dn Php treo
C Vatican y ng nh Vit Nam.
Linh Mc X p: Php l mt chuyn, Vit Nam l mt chuyn khc. Trn phng din
bang giao quc t th Vatican i vi Vit Nam l hai quc gia. Nhng Vatican tiu biu cho thn
quyn i vi chng ti.
Linh Mc X bn khon:
- Nu ti trnh vic ny vi c Tng Gim Mc Nguyn Vn Bnh th ch to thm hiu
lm gia chnh ph vi hng gio phm. Sau v bt ha gia Tng Thng Dim v c Cha
Simone Ha Hin ti ngh gii Cng Gio cng bun lng khng t.
Lng Khi Minh gp li bn: Cha nn gp ng B Trng Bi Vn Lng. Theo ti C
Tng Thng ni th ni th thi nhng mai mt li qun ngay. Ti ngh cng ch nn gi li.
cp n v t ai ti khu vn cao su Ph Th, Linh Mc X ni:
- Hai bn cn ang dng co chng ti gia b kt. Nhng khu vn cao su trn Ph Th
trn giy t hp php l ti sn ca Gio Khu Si Gn. c Cha Nguyn Vn Bnh ngi hin lnh
nn khng quyt lit thi. Ti sao C Tng Thng li ngn cn khng cho Gio Khu Si Gn
c pht trin chnh trang khu ny mc d Gio Khu Si Gn l s hu ch. Lng Khi Minh
p: Ti cng bit v . Mi hm qua, ti cho cc chu i do mt qua khu ny. Khu t rng
bao la. Nhng Cha ngh coi c Tng Thng quyt nh th khng cch no cn ni. Nhng
thy nhiu gia nh n chim ng. Hnh nh c chng trnh phn l.
Linh Mc X ni: Gi d, Gio Khu c cho Gio dn n xy nh dng ca v pht trin,
ng ngh sao ?
Lng Khi Minh p: Theo ti ng Nhu ch dm ni vi c Tng Thng v tn gio,
ch c Ph Tng Thng Th c th ni vi Tng Thng th C mi tin.
Ti nh do 1959-1960, C cho lp chng trnh chnh trang khu t ny.
Chc l cha c ngn khon nn cha thc hin. Nu c Tng Thng lm th th gp phn
ng ln. Ti sn ca Gio Khu Si Gn ch u phi ca Quc Gia m C Tng Thng cho
chnh trang st nhp vo Thnh.
Tng Thng Dim tt ght nhng chuyn (Afaires xin x). ng Tng Thng l mt ngi
quc gia cc oan cho nn ci g c dnh dng n Ty l ng khng chu. Nu ai hay t chc
no dng p lc i ng gii quyt th s khng gii quyt c g c. V c Gio Hi
Vatican ch mt ngy sau l m ri khng ai nhc n na.
Nhng n ngy Pht n 1963 th v c qut li n tung. Chnh quyn ra lnh cm treo
c vo dp i L ny.
Sng ngy 5.8.63 ng ng L Quch Tng c vo phng Tng Thng nhn ch th
bng dng Tng Thng Dim c thi gin d. ng la mng vu v: ra ch th m khng
thi hnh quc gia ny cn chi l th thng. Tng Thng Dim trong giy pht nng gin nh
th ng ch th cho ng L c nh cng in v th thc cm treo c tn gio. Thc ra khng
c chuyn cm treo c Pht Gio m ch n nh li th thc treo c tn gio ti ni tn nghim.
Ngoi ni tn nghim th quc k phi c tn trng trn ht. iu ny rt ng mc du tn
gio l thing ling nhng trong cng ng dn tc vi nhiu tn gio khc bit th quc gia phi
trn ht. Quc gia ng trn mi tp th. ng ng L vn l mt cng chc gng mu li c
tnh nhn ni v bao gi cng tun hnh ng y li ch ca Tng Thng. Ngy hm sau, bc cng
in c gi i ton quc. Trong Ph Tng Thng khng mt ai hay k c ng Nhu.
Ti Hu, c ca nhng lng tn cha chin, ngy L Pht n mi nm u nh mt
i hoa ng. ng bo Pht Gio y chim i a s, Hu t bao nhiu nm vn l mt hnh
nh ca Thun Ha, ca Ph Xun, ca ting chung Thin M v p trong chic ni ru bng
tng hi kinh Cha Bo Quc, Diu , T m. Cho nn, L Pht n l mt dp thing ling
trng i. Trc ngy l, t nh n cha chin tp np v c x rp tri. Pht k tung bay ni
ni. Mi nm vn th.
Bng dng ch v mt ci cng in, Hu bt u thay i v chuyn mnh. Ngn la no
gp cn gi ln bt u ngn ngt bc cao.
HU QU
V cm treo C Pht Gio ch l nguyn nhn gn to nn cuc bin ng 1963. Gi s
khng c v Pht Gio th cng c mt v khc. Tuy nhin v Pht Gio li trm trng qu v
hu qu ca n thc gh gm v ko di cho n nay cng cha tiu tan.
V v Pht Gio nu xt theo kha cnh chnh tr th chnh quyn Ng nh Dim mc
phi mt li lm ln. Nu ct ngha theo s an bi ca nh mnh (nu cho l c nh mnh) th
v Pht Gio qu l mt Fatalite i vi nh mnh ca mt ng Tng Thng v ch Ng
nh Dim.
Bt c mt ch no, ngay khi c hnh thnh c sn ci mm ca s tan r...Ch
Ng nh Dim co chung vo ngy 1.11.63 nhng n c khi im ca s co chung y
t nhiu nm trc.
i vi lch s th sau s co chung ca mt ch l iu quan h. ng ng 7 nm
qua, bao nhiu tr du bin, ci co chung vn ch l ci co chung...Tt c chng ta ang b cun
tung vo cn gi lc ca s b tc, ca s ngng trng. Gi vit ln s thc v v Pht Gio cng
nh nhng mu thun v bt ng gia Thin Cha Gio cng nh chnh quyn Ng nh Dim,
chng ti ch ao c cng c gi sng li giy pht cng thng ca nm 63 v t may ra c
th nhn nhn ra nhau v thy rng mnh b la, b cho thng thc ma ty v mt i
thay lch s trc nhng chn tri dim o.
C NHN & TP TH
Ring tp th Thin Cha Gio nhiu ngi ng nhn rng, Thin Cha Gio lun lun
ng sau lng Ng Tng Thng v mt lng h tr chnh quyn Ng nh Dim. iu ny
khng ng. Nu c th ch c nhn theo Thin Cha Gio ht lng vi ch Ng nh Dim.
V Chng Vin nm 1958-1959 l mt th d.
Trc khi chnh quyn Ng nh Dim ban hnh quy ch T Thc (1958) cc Chng
Vin u c t do sinh hot v ging dy ty nghi theo th l chung ca Gio Hi Thin Cha
Gio. Mn qu u tin m chnh quyn Ng nh Dim tng Gio Hi Thin Cha Gio l bt
buc cc Chng Vin phi t di quyn kim sot ca nh nc.
Chng Vin ni o to cc Linh Mc, cng ch c coi ngang hng vi trng T. T
gio ban n chng trnh ging dy u do Nha T Thc B Quc Gia Gio Dc kim sot v
thanh tra. Nhiu quc gia Ty Phng cng khng i x vi cc Chng Vin nghit ng nh
vy.
Th l cc Linh Mc ng ln n n phn i. D lun trong gio dn rt xn xao. Nhiu
Linh Mc qu hng hi i ku gi gio dn biu tnh. Nhng gio dn lm th th k cng khng
p mt i vi mt ng Tng Thng c o Thin Cha. Cuc tranh u bt bo ng, m thm
din ra ti cc Chng Vin...Mt s Linh Mc tr qu hng say tho chuyn n, th lun
lu... pht ng Phong Tro chng i. Nhiu Linh Mc n Ta Khm S lm p lc thnh
cu c Khm S cng khai by t thi . Cha Joseph c mt s Linh Mc c c xung
Vnh Long thnh cu c Cha Thc can thip vi chnh quyn. Khi by t s chng i quy
ch T Thc nhm khng ch v kim sot Chng Vin, c Cha Thc li cho rng vic lm
l hp l ca B Gio Dc. Ri c Cha Ng nh Thc bng hm hm, b d cu chuyn ng
ln, ni ngn ngi:
Cc ng Cha di c nhiu chuyn lm. Cha Joseph cng khng phi tay va. Cha
Joseph ni ln: c Cha ni nh th khng ng. Ti sao li dy da n di c ? Chng Vin
Si Gn cng l di c sao ?
C l t v Chng Vin, nhiu c Cha trong hng gio phm bt u lnh nht v xa
lnh c Cha Thc. Ring Cha Joseph t do , tuyt nhin khng bao gi gp c Cha Ng
nh Thc.
Ti Si Gn, cc Linh Mc nhiu a phn t tp li v m chin dch ty chay quy ch
T Thc ca nh nc. Bao nhiu th t, bao nhiu phn khng th c gi n c Khm S.
ng B Trng Gio Dc cng khng bit phi lm sao.
V Chng Vin c gi nh mt hnh ng ca chnh quyn Ng nh Dim nhm hn
ch t do ca h thng gio dc trong Tu Vin Cng Gio. Tng Thng Dim tng sng trong
Tu Vin v hiu r h thng gio dc trong tu vin quan trng nh th no i vi Gio Hi
Thin Cha Gio.
Ti quc gia Ty phng, h thng T Thc cng nh cc Chng Vin u c hng
mt quy ch t do trn tinh thn tn trng quc gia, song vn c php pht trin theo tng sc
thi v khuynh hng ring.
Th nhng Tng Thng Dim tuy l mt tn Thin Cha Gio ng li lm tri li tinh
thn y v vi quy ch T Thc, ng Tng Thng th tc ha h thng gio dc Chng Vin
v h thp gi tr ca cc Chng Vin bng cch xp Chng Vin ngang nga vi Trng T.
Hng gio phm Thin Cha Gio Vit Nam coi y nh mt s cng ch t do ngnh gio dc
ca Thin Cha Gio.
Cc Linh Mc thuc nhiu a phn ng lot ng ln phn i. S thc, nu khng b
kt v c Cha Thc v nht l Khm S Ta Thnh lc by gi hng gio phm Thin Cha
Gio khng d du g chnh quyn Ng nh Dim quyt nh mt cch cng rn nh vy.
c Khm S Ta Thnh trc tip can thip nhng trc sau Tng Thng Dim vn khng thay
i lp trng.
Mi s dn xp bn trong khng i n u. Mt s Linh Mc xin vo yt kin v trnh
by nguyn vng, ng Tng Thng nghe ri ni ngn ngi: Gio Hi trong quc gia ch
khng phi quc gia trong gio hi.
Linh Mc Joseph: Xin Tng Thng cu xt li. Cc Chng Vin khng th no t di
quyn iu khin trc tip ca mt Gim c Nha T Thc.
Tng Thng Dim nhn B Trng Gio Dc ri mng vu v: Anh khng hiu lut l g
c. Anh phi ch v cho ngi ta. Anh c ngm ming hoi.
B Trng Gio Dc khi khng b li vo vng chin v b mng oan trc my v Linh
Mc. cng l cch m Tng Thng Dim thng hay s dng biu l thi tc gin. Ni
ng ra th ng mng xo cc v Linh Mc ang hin din trc mt.
Trc khi vo yt kin Tng Thng Dim th Linh Mc no cng mnh ming. Mt Linh
Mc hng hi nht Ti s ni thng cho C Tng Thng r. Ti s ni ht khng n nang g
c. Tuy nhin, khi gp Tng Thng Dim, cc Linh Mc mi ngi ch ni vi ba cu ri im
lng lng nghe ng Tng Thng thuyt ging.
Kt qu, Tng Thng Dim khng nhng b. Gio Hi Thin Cha Gio nh phi chu
vy nhng trong lng vn hm hc. V Chng Vin n tai Ta Thnh Vatican. Tuy Ta Thnh
khng c mt phn ng no (v ng li ngoi giao i vi quc gia Vit Nam) nhng c l do
v Chng Vin vo nm 1960, m khi c Cha Ng nh Thc qua La M xin triu kin c
Gio Hong, c Cha phi i c na thng mi c vo triu kin. K t v Chng Vin, mi
bang giao gia Ta Thnh v chnh quyn Ng nh Dim tr nn lnh nht, bn ngoi khng
my ai r.
Trong khi , Tng Thng Dim li cho rng Ta Thnh Vatican khng ng h chnh
quyn Vit Nam mt cch c th.
K t nm 1956, Khi thnh lp nn Nht Cng Ha, Tng Thng Dim ng mun
thit lp bang giao vi Vatican trn cp bc i S (Nonce). Tin i tin li v dn xp c my nm
vn khng t c kt qu mong mun.
ng Ng nh Nhu hiu r c th lc ca Vatican trn thc t. Ngoi Anh Php M
th Vatican cng l mt voix trong th lc quc t. Nu c Vatican ng h cng khai th ch
Min Nam va c b th to c mt thnh t quan trng p o Min Bc trn mt ngoi
giao.
Cuc gin xp m thm din ra trong 7, 8 nm. Bc S Tuyn cng nh i S Nguyn
Dng n (ti i Li) c Khm S Brini, Ngoi Trng Vit Nam Cng Ha, Ng nh
Nhu u l nhng ngi ng vai tr tch cc trong vic tho lun thit lp bang giao vi
Vatican qua mt ng hng mi. Ta c th m t cuc dn xp theo mt hnh thc i thoi
th ny:
Tng Thng Dim: Vit Nam thu hi c lp. Vit Nam l mt lnh th ton vn ch
quyn. Vit Nam l mt quc gia mun ni kt lin lc vi Vatican trn cp bc i S.
Ta Thnh Vatican: Vatican bit r nh vy. Trn phng din tinh thn, Vatican ng
h Vit Nam Cng Ha v c x vi Vit Nam nh mt quc gia c lp.
Nhng trn thc t Vit Nam cn b chia ct. Min Bc tuy b cng Sn thng tr nhng
trn thc t h vn l i din c thm quyn ca mt na lnh th Vit Nam v , Gio Hi
vn cn trch nhim vi gio dn. Hng gio phm Min Bc vn thuc quyn cai tr ca c
Gio Hong.
Tng Thng Dim: Vit Nam Cng Ha ni l tiu biu ch thc cho ton dn Vit
Nam. Hin Php Vit Nam Cng Ha khng cng nhn cng sn. Chnh ph Min Bc l ngy
qun bt hp php. Vit Nam Cng Ha c 50 quc gia cng nhn. Do quc gia Vit
Nam tng xng vi quc gia Vatican trn phng din ngoi giao v th quyn.
Ta Thnh Vatican cn d dt cha th dt khot, nhiu ngi thng lm tng, v
Khm S Ta Thnh ti Vit Nam tng ng vi mt i S v nh vy Ta Thnh cng
nhn v thit lp bang giao vi Quc Gia Vit Nam. S thc v Khm S ch l v i din c
tnh cch tn gio (Dlgu Apostolique). Khm S Ta Thnh tuy i mang xe s dnh cho
Ngoi Giao on v c hng quy ch ngoi giao th cng ch l trng hp c cch.
Cp bc ca v Khm S ch c xp ngang hng vi mt Tng Lnh S. T khi tuyn
co thnh lp ch Cng Ha, Tng Thng Dim rt mong mi c Vatican chiu c nng
hng Khm S ln hng i S.
Vatican vn l lng. ng Ng nh Nhu a ra mt iu kin trong trng hp Vatican
chp nhn t S Thn ti Si Gn. iu kin ng Nhu mun Ta Thnh chp nhn li qu t
nh nhng thc ti Min Nam phi nu ln nh vy: Tng Thng l mt tn Thin Cha Gio.
M Thin Cha Gio ch c gn 2 triu ngi trong tng s 14 triu dn Vit Nam. Nu Ta
Thnh t S Thn ti Si Gn th v S Thn c nn t chi chc v Nin Trng Ngoi Giao
on khng ?
Ta Thnh vn im lng. Nhng ng Nhu v B Tham Mu ca ng li bn khon:
Trng hp Vatican chp nhn t i S ti Si Gn, li th c li nhng li gp mt s tiu tit
rt t nh theo truyn thng ngoi giao.
V i S Ta Thnh ng nhin tr thnh Nin Trng Ngoi Giao on (mt chc v
danh d nu khng c i S Vit Nam lu nm nht so vi cc i S khc). Nh vy s
khng thun li i vi tm l qun chng nht l qun chng chim 85% khng Thin Cha
Gio (Cao i, Ha Ho, Bahai, Pht Gio, Khng Gio...) V rng, nu l Nin Trng Ngoi
Giao on th v i S Ta Thnh phi xut hin hng u trong cc cuc l nghi chnh thc v
chnh ng s i din Ngoi Giao on chc mng Tng Thng theo truyn thng ngai giao
quc t, hoc can thip vo mi vn lin h n quyn li ca Ngoi Giao on. y qu l
vn nan gii.
Cui cng theo ng Nhu th c tm thi duy tr nh c ngha l nguyn cp bc khm
s. Mt khc, i S Vit Nam Cng Ha ti i Li s linh ng giao thip hn vi Vatican
theo mc quan h bnh thng.
Nh trn vit, Tng Thng Dim l mt nh quc gia cc oan. Trong i sng c
nhn ca ng th tn gio l thing ling nht. Trong i sng quc gia nhiu khi a v tn gio
tr nn m nht. Tuy nhin nhiu chuyn vt vnh rt khng ng ni li tr nn nhng yu t
quan trng tc ng tm l qun chng c mc cm rng Tng Thng Dim Cng Gio
ha quc gia Vit Nam. Chng hn sau mi bi din vn hay thng ip Tng Thng Dim bao
gi cng kt lun Xin n trn ph h cho chng ta S thc l thnh ca ng mun chng
t ng chng li ch ngha cng sn v thn v tin ni Thng . Nhng ng bo khng phi
l tn Thin Cha Gio li cm thy kh chu mc du ch ph h l mt ch quen dng trong
cc li khn vi v vn s cng t ng b.
Trn thc t th Tng Thng Dim lun lun t ra kh tnh i vi Thin Cha Gio v
nht l nhng Cha C cu cnh. Vi mc cm thng tn uy quyn quc gia, ng Tng
Thng qua nhiu trng hp t ra qu t tn trong cch x s vi hng gio phm Thin Cha
Gio. Cc Cha c di mt ng ch cn l nhng thn dn m ng l mt v Hong qua tinh
thn Dn vi qu, x tc th chi, Qun vi khinh.
Theo gii thn cn, vo khong thng 3.1961 mt v Linh Mc tha sai ngi Php t
Ban M Thut v Si Gn v xin gp Tng Thng Dim. S Quan Ty Vin vo trnh.
- Tha C, c Cha P xin vo hu C.
Tng Thng Dim hi: Cn nhng ai ngi ngoi . S Quan Ty Vin k tn mt s
nhn vt quan trng ang ngi ch ti phng khch c vo tip kin. Khi nhc n Thiu T
Nguyn Vn Minh, Tnh Trng Tnh An Giang, ng Tng Thng ni Gi n v. ng Tng
Thng tip 3 ngi khong chng 2 gi sau mi bo S Quan Ty Vin: Mi ng Cha v.
Cuc tip xc ngn ngi khng y na gi. Sau , thy ng Tng Thng gin d, mt hm
hm.
Sau ny Linh Mc P tit l: Linh Mc trnh by thng thn vi Tng Thng Dim v
mt s Linh Mc Vit Nam c nhng lm dng qu ng v vic khai thc rng ly g bn v
lm cho thng dn rt bt mn, nht l ng bo Thng.
Mt tun sau, bt thn Tng Thng Dim i kinh l Cao Nguyn. Sau c nhng ch th
rt l nghim ngt v vic khai thc rng.
Ln y, ng ni gin mng i T L Quang Trng T Lnh S on 23 Mi lm T
Lnh trng coi lnh th m mi khng bit chi ht. ng Tng Thng ra khu lnh: Bt k ai
ph rng cht cy mi bt b t cho ta. ng nhc i nhc li trong cn tc gin Bt b t, bt
k ai.
T , Tng Thng li cng c mc cm i vi mt s cc Cha hay c tnh lo toan
chy cht.
Tuy vy ti cc a phng cng nh cc b trung ng cp ch huy v hn cng c v nhu
nhc cng c v khip s thng cp cng c cho nn xm nhau b cc v Linh Mc (tt
nhin l mt thiu s). H ngn cc Cha C v cho rng, cc Cha C nh hng rt nhiu vi
Tng Thng v ni g Tng Thng nghe iu . Do vy, c o di en vo ca cng no th
cng vic u s qua v tri chy. Mt s cc Linh Mc c ng Tnh ng Qun v Tng T
b th d nhin, tm l con ngi ai khng d siu lng ri tr nn t tn cng ngy cng qu
ng. Trong s lm dng v nhng v lt vt nh xin giy t, xin mn bi cho o hu, xin hp
thc ha t ai v.v...Nhng affaires vt vnh gy nn rt nhiu ng nhn.
Song thc t gii thn cn nht ti Dinh Tng Thng u xc nhn rng Tng Thng
Dim (khc vi ng Nhu v ng Cn) ng ht lng, lun cung knh hng gio phm. Nhng
ngoi c Cha Ng nh Thc th chng mt ai c th lay chuyn c ng Tng Thng...Nhiu
Linh Mc c ng hi kin nhng hi m hi th thi.
Linh Mc H Vn Vui c gi l mt Tu S c nhiu uy tn trong gii Thin Cha Gio
Min Nam. Do nm 1958, Linh Mc Vui nhiu ln cng khai ph phn ch v trong mt
bi thuyt ging ti Nh Th c B, Linh Mc Vui ln ting ch trch chnh ph mt cch v
t, thn thn. Khi nghe tin Linh Mc cng kch chnh ph, Tng Thng Dim t v tc gin,
Tng Thng Dim ni: Nh Th l ni tn nghim ti sao li a chnh tr vo m cng
kch chnh ph. ng Nhu cng t v tc gin ni vi Bc S Trn Kim Tuyn: Ti sao c
Cha Simone Ha Hin li cho Cha Vui ni li thi nh vy, vic Nh Th ti sao li em
chuyn nh nc xa v. Gin Linh Mc Vui th t nhng khng bng lng c Cha Ha Hin
th nhiu.
Li ni i th nh ni li th nng. Tng Thng Dim li b my ng Dn Biu v B
Trng xm tu rng: Cha Vui cng kch Tng Thng th ny kt n chnh ph th kia. Do
cng to thm h su thay v tm gp Linh Mc r s tnh song Tng Thng Dim v t tn
vi uy quyn ca mt Quc Trng nn khng gp v cng khng cng khai by t mt thi
no vi a phn Si Gn m li bo ng Ch Tch Quc Hi v vi ng Dn Biu (l nhng gio
dn thuc a phn thuc Si Gn) tm cch khc c Cha Simone Ha Hin thuyn chuyn
Linh Mc Vui i mt ni khc.
Qua v ca Cha Vui, gio dn Min Nam tuy ngoi mt vn vui v vi chnh quyn
nhng thm tm a s c mc cm rng chnh quyn Ng nh Dim x c h v coi thng
gii Cng Gio Min Nam.
Ring v Cha Ca th li cng khng phi do ni Cha m quy hon ton trch nhim cho
Tng Thng Dim cng l oan. S l sau khi qun i vin chinh Php rt lui mt vi s quan
ngi Php bn r cho Cha Ca my chic xe thuc loi ph thi. Sau Nha Cnh St Nam Vit
do Trung T Trn B Thnh lm Gim c lm n tung v ny. S vic xy ra my hm sau
mi n tai Tng Thng Dim. Nhng ng li khng can gin m c mc cho Ta x lm
gng nu xt thy c ti...V ny Trung T Thnh mun chng t tinh thn v t v cng rn
ca Cnh St v ng t Tng Thng Dim trc mt vic ri.
Vic xt x Cha Ca tuy tnh ngay l gian nhng gy mu thun trm trng gia chnh
quyn Ng nh Dim v gio dn Min Nam thuc a phn Si Gn.
Lc y d lun xm x rng, nu Cha Ca thuc a phn Vnh Long ca c Cha Thc
th cho d c phm php thc s cng khng sao. D lun li cng xm x: Cha Ca l con tt th
v s bt ha gia c Cha Simone Ha Hin v gia nh Tng Thng Dim.
T s lin lc gia a phn Si Gn v gia nh Tng Thng Dim cng tr nn lnh
nht xa cch. Cui cng c Cha Simone Ha Hin ln trng nhm a phn Lt cng l cch
t nh ca Gio Hi Thin Cha Gio mun tm li khng kh tt p gia chnh quyn Ng nh
Dim vi a phn Si Gn qua mt con ngi trung dung nh c Cha Nguyn Vn Bnh.
CHM MU THUN & NG NHN-K TH
Nm 1961-1962, chnh quyn Ng nh Dim ngi trn mt ni xp de si bng
y mu thun: Mu thun gia chnh quyn vi cc khi qun chng, mu thun gia chnh
quyn v qun chng trong h thng p Chin Lc ca chnh quyn, mu thun ngm ngm
gia chnh quyn v cc tn gio trong c Thin Cha Gio. Mu thun v nt rn phn ha
ngay trong gii thn cn ca Tng Thng Dim vi ng Nhu, v mu thun gia ng Nhu vi
ng Cn. Mu thun gia ng Cn vi c Tng Gim Mc Ng nh Thc. Ri cn bao nhiu
nhng bt cng may ri ngay trong hng ng thng tng ca ch . Ci chm mu thun
ny khng phi l mu thun v chnh kin m li mu thun do nhng c tnh d bit cng thnh
kin vi ng A b tht sng th y rng thnh kin c nhn tr thnh k th tn gio. Ri ng B
Trng ngi Nam c thnh kin v ng nhn tr thnh k th Nam Bc...Chng ti nu ra 2
trng hp sau y c th thm nh Tng Thng Dim c k th tn gio khng ? l
trng hp ng V Vn Hi, Chnh Vn Phng c bit ca Tng Thng Dim v ng Nguyn
nh Thun. ng Hi l ngi cn thn ca Tng Thng Dim v nh rut tht ca Tng Thng
Dim khi ng Dim cha chp chnh. C th ni, hai con ngi mt gi mt tr keo sn vi
nhau nh nh mnh an bi, v khng th ri b nhau c. Nu i hi iu kin khoa bng,
th ng Hi l mt nh khoa bng. ng Hi li l ngi cn c bit vic, c lng tin cn ca
Tng Thng Dim. Nhng sut 9 nm ng Hi phi ng vai tr ca mt ngi b sng ng C
cn nhn, chiu la li song ng Hi trc sau vn ch l mt Chnh Vn Phng b u sut
thng nm v ng khng h c ch t ng mt v tr khc (ngi no trng hp ng
Hi m chng m c c th thi th c ti nng). ng Hi li k ng Nhu.
Phi cng nhn rng, tuy ng Hi thn thit vi ng Dim nhng ng gi c kh khi
v li xa cch ng Nhu. cng l l do ng Hi l mt Pht T thun thnh sinh trng trong
gia nh Nho Gio...nhng khng phi v l do tn gio khc bit m ng Hi khng c lnh
b ny hay b khc...Tng Thng Dim coi ng qu thn thit v chc v Chnh Vn Phng
chnh l phn tri tim ca Tng Thng Dim trao cho ng p khin ng Hi phc v ht mnh,
nhng bng lc ca ch th li do nhng ai nhanh chn l ming th hng.
Trong ch c rt nhiu ngi vo trng hp ng Hi...Nhng li c Tng Thng
Dim tin yu, tn nhim nh rut tht. Vn tn gio khng quan tm v nu quan tm th hn
nhin ng Hi khng c tin dng...Tuy c iu, ai c Tng Thng Dim coi nh tm huyt
th nhiu khi li c cm tng nh b tht sng, b ri. ng thi c mt s ngi khc may
tay li ln nh diu gp gi.
l trng hp ng Nguyn nh Thun. Nh ai cng bit ng Thun l n em ca
ng Trn Trung Dung, v lm bo vi ng Dung t ngy cn H Ni. ng Dung c coi
nh mt ng ch ca ng Ng nh Nhu. ng thuc gia nh Cng Gio o gc, tng l B
Th Tnh B Vit Nam Quc Dn ng Tnh Ph Th.
Khi ng Dung l B Trng Ph T Quc Phng th ct nhc n em Nguyn nh Thun
ln ng L Vn Phng. ng Dung tuy l ng ch cn thn ca ng Nhu v cng l hng
con chu trong gia nh nhng n nm 60 th ng Dung ri b B Quc Phng (18.10.1960) v
ng Thun c c thay th. Do c d lun cho rng ng Dung b ng Thun v tranh
chc B Trng. S thc khng ng nh vy.
Tuy tin cn ng Dung, nhng Tng Thng Dim li khng chu cch thc lm vic ca
ng. Tng Thng Dim vn thng cn nhn ng ta lm B Trng Quc Phng m khng
hiu g cng vic c. Khi hi n chi th ni nhng vn u u, ng Dung tuy xut thn lm
mt Tri Huyn, nhng c ci l cht tri huyn cha thm su vo mch mu ng cho nn ng
khng c ci mn cn cn c ca mt ngi ngi vit cng vn, c bo co v v ghi nh h s
cho nn khi Tng Thng Dim hi n cc cng vic g B Quc Phng th ng Dung ch
tng trnh mt cch tng qut.
Tng Thng Dim khng chu nh vy, cho nn ng phi gi thng ng ng L. ng
ng L Thun vn l ngi thng minh, sp t cng vic c h thng tuy n b ghi nhn l qu
lanh chn l ming. C l nh vy, mi khi Tng Thng hi n cng vic ng tr li rt va
Tng Thng. H s ny th ny h s kia th kia...M thc ra trn phng din tng qut, ng
Thun li thiu kh nng ca mt B Trng Quc Phng vo thi chin. Th nhng u im
ca ng l C hi th tha ngay. C hi h s no th c lin.
Do , thay v tm s cng tc trn bnh din lnh o ngnh Quc Phng ni ng Trn
Trung Dung, th Tng Thng Dim li ch sai phi hi han ng ng L. Khi ng Dung vo
Tng Thng ch mun mau chng trnh by mt cch tng qut ri ty nghi thi hnh, ng Thun
tri li sn sng c th ngi n bao gi cng c nghe li C dy. Vn l ngi c n
khc k v a c di li tr chuyn lan man qua cng vic v Tng Thng Dim tm c
mt ngi va nh ng Thun lun lun bit lng nghe v lm rt va . Ngy ny qua thng
n ng Thun lun lun chng t ci ti mn cn v tr thnh ngi c Tng Thng Dim coi
l gii bit vic. Khi Lut S Nguyn Hu Chu ri b chc v B Trng Ph Tng Thng,
Tng Thng Dim cha bit tm ai thay. ng Nhu bit ng anh nn cng ty ng anh
ng c mun tm ai th tm ng Nhu cng khng on ni ng anh s chn ai. C iu l cho
n pht cht khi Tng Thng Dim quyt nh chn ng Thun lm B Trng Ph Tng
Thng, th chnh ng Nhu vn c tng ng Thun s c Tng Thng Dim b nhm lm c
S Vit Nam ti Tunisie. Ngay ng Thun cng khng hay bit. Khi Lng Khi Minh gi in
thoi bo cho ng Thun hay: Moa c li chc mng cho toa. ng Thun ngc nhin: Tha
anh c chuyn g vy ?, Toa c ng C c lm B Trng Ph Tng Thng. Cho n lc
y ng Thun mi bit l mnh c Tng Thng Dim tn nhim chc v quan trng nh
vy.
ng Thun tr thnh B Trng Ph Tng Thng sau ny kim nhim B Trng Ph T
Quc Phng (thay th ng Trn Trung Dung) ri li c tm gia chc B Trng Phi Hp
An Ninh (chnh ph ci t ngy 28.5.61). Gii thn cn Ph Tng Thng cho rng: ng Thun l
ngi bit chiu Tng Thng n tuyt mc.
Ci s ln nh diu gp gi ca ng Thun cng nh s dm chn ti ch ca bao
nhiu ngi khc tuy khng ni ra nhng ci mm bt mn m ngay t trong rut ca ch
. Nhng ci bt mn trong nh khng bng n v vn cn Tng Thng Dim. Nh th
nhng mu thun khng to nn sc p to thnh nhng tia xt.
Trong cuc tip xc v tm tnh vi cc nhn chng cn thn Tng Thng Dim,
chng ti thy rng phn ln nhng cng s vin thn tn ca ng u l Pht Gio. in hnh l
ng B Trng Nguyn nh Thun, Bc S Bi Kin Tn, ng V Vn Hi, i T Mu
cng nh Trung T Cao Vn Vin. Cc T Lnh L on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng
nh i T Hong Vn Lc, Trung T Nguyn Ngc Trin u l Pht Gio ngoi tr Trung T
Nguyn Ngc Khi, v T Lnh cui cng ca L on ny l tn Thin Cha Gio. V ng
Tng Thng mc cm Thin Cha Gio nn nhiu vic chc Cng Gio trung ng khng
c Tng Thng Dim ct nhc ln chc v quan trng...T Lnh cc Binh Chng nh L
on Nhy D, L on Thy Qun Lc Chin trc sau t i T Cao Tr, Nguyn Chnh
Thi, n Cao Vn Vin (Nhy D) v Trung T L Nguyn Khang (Thy Qun Lc Chin) u
l Pht Gio...Vy th Tng Thng Dim c k th Pht Gio hay khng, S Gia sau ny s phn
on mt cch cng minh. iu r rt l Tng Thng Dim qu nhiu mc cm vi Thin Cha
Gio v thnh kin su nng i vi mt s chnh khch thuc ng i Vit Quan Li tng
tham chnh di thi Th Tng Trn Vn Hu v Nguyn Vn Tm...

T CH NG NH DIM N CI CHT CA NG NH CN
T mt th k nay v trn 25 nm qua, Vit Nam tr thnh ngha a ca nhng ci cht
tc ti, v l. Song ci cht ca mt Tng Thng nh ng Ng nh Dim, tt nhin khng phi
l mt s v l n gin nh ngi ta ngh. N c sa son tinh vi, v lm th no git
mt ng Tng Thng cm quyn 9 nm khng phi l mt chuyn ty hng.
NGI EM T
Quanh ci cht ca Tng Thng Dim y dy nhng s v l trn nng ni bi thm. Sau
khi ng cht i, li cn bao nhiu s v l khc. Ch v l y xin c hiu theo s suy on
trong bn cht v tinh thn Vit Nam vn trng tnh cm, s trung hu va l ngha.
Mt trong nhng s v l , l ci cht ca ng Ng nh Cn. Ngi em th 5 ca
Tng Thng Dim. Ci cht ny c cng khai hp php ha v ng Cn c ra Ta xt x.
Nu b cng t vin gay gt buc ti th cng ch c g gi l v l. Khi o chnh bng n, th
Tng Cao Tr ang l T Lnh Vng I Chin Thut. ng Tng ny l ngi c thm quyn
duy nht tip thu ton vn nhng g c bn trong cn nh t m ca gia nh h Ng. ng Cn
tng thot thn...d tm thn ch cn hai bn tay trng. Trong cun Vietnam Crisis, hai tc
gi Stephen Pan v Dieaniel Lyons vit nh sau: ng Cn lc u t nn ti Nh Dng
Cha Cu Th. Nhng nhng ngi tng c ng gip s rng: Nu cha chp ng, s c
th b cc nh lnh o o chnh nghim tr nn ng Cn phi qua Ta Lnh S M ti Hu xin
tr n. Ta Lnh S ny phi xin ch th ca Ta i S M ti Si Gn. i S Henry Cabot
Lodge tr li rng Ta Lnh S khng c php cho ng ta t nn, ng thi ra lnh phi a
ngay ng Cn vo Ta i S. Nhng khi ng Cn n Si Gn Ta i S M lin trao ng
Cn cho Hi ng Qun Nhn Cch Mng xt x. Theo ngun tin c thm quyn m hai tc gi
c bit, Ta i S M hi vi Hi ng Qun Nhn Cch Mng v buc Hi ng phi
cam kt 3 iu kin th Ta i S M mi dn :
1) Phi c xt x minh bch.
2) Khng b i x tn nhn.
3) khng b bn hoc b git.
Stephen Pan v Dieaniel Lyons vit: Trong tnh cnh lc by gi, nu tin tng vo mt
cuc xt x minh bch, cng khai th qu tht l ngy th. Mc d trong thi gian , ng Cn b
yu nng vi nhng cn bnh huyt p cao v bnh i ng. Vi cch i x rt ti t li thiu
thuc men, sn sc trong t, ng Cn chc chn cng s khng sng thm c bao lu.
Nhng d qu yu n ni khng ng ni, ng ta vn b ct g vo ci tr ng, v b
bn. Stephen Pan v Dieaniel Lyons thc mc: Ngi ta cn nh hi thng 8.1963 mt nh
s (...) lnh nn trong Ta i S v c Cabot Lodge bo v an ton trong 9 tun l,
ngha l cho n ngy hai anh em ng Dim b git. Hy cho lch s phn xt nhng vic
mu thun nh trn.
Nu ng cn b Hi ng Qun Nhn Cch Mng em ra x bn trc cuc chnh l ca
Tng Khnh th cng c th gii thch c. Nhng ng Cn li b x t khi Tng Khnh ln
cm quyn v Cabot Lodge vn cn tip tc lm i S. ng Lodge thng c coi nh quan
thy uy quyn ca Tng Khnh. My ngy sau cuc chnh l, ngi ta cho rng c th ng Cn
c tha xut ngoi. V d sao Tng Khnh cng l mt trong my ngi con tinh thn ca
Tng Thng Dim v Tng Khnh trung thnh vi Tng Thng Dim cho n pht cui
cng khi Dinh Gia Long b mt vo vo qun cch mng. Chiu ngy 1.11.1963, Tng Khnh t
Pleiku cn gi in thoi cho Tng Cao Cn Th v hi thc ng Cao em qun v cu Tng
Thng Dim. Tng Khnh cho bit khng th em qun v c v Qun on II qu
xa...Tng Cao tin cho Tng Khnh r l Tng Minh, Khim v cc i T Mu, Nguyn
c Thng ha l bo m tnh mng ca Tng Thng Dim v ng Nhu. Tng Khnh tr li:
Khng tin ti n c u...chng n ni vy m lm khc. Tng Khnh vn gi lng trung
thnh cho n pht cht. Th nhng...quyn li c nhn v a v thay i lng ngi.
Khi ng Cn b a ra ta, ngi ta vn tin rng c th ng ch b x qua loa. Khi b kt
n t hnh ngi ta vn tin ng Cn s c Quc Trng Dng Vn Minh chp thun n xin
n x.
Cui cng vo mt bui chiu nh nng cn chan ha, bnh nhn t ti Ng nh Cn
c khing ra php trng trong vng thnh Khm Ch Ha, tay b tri cht vo gc cy ct
gia php trng v b bn gc trc s chng kin ca nhng ngi trc kia ra vo Dinh ng
Cn thng khm nm nh gia nhn.
i S Lodge l ngi buc Hi ng Qun Nhn Cch Mng phi cam kt khng
c x bn ng Cn. Khi ng Cn nhn tng lot n, Lodge vn cn l mt v i S M y
uy quyn ti Vit Nam. Ri c hai gi thit nu ra:
1- ng Khnh lm nh th chiu lng nhng p lc khc ang nng ln ng.
2- ng Khnh ch chng thanh ton ng Ng nh Cn v p lc ca nhng ngi
tng ra vo lun ci di trng C Vn Ch o...
3- ng Khnh ch chng thanh ton ng Ng nh Cn ch v v ti sn ca ng
Cn m ng Khnh c chia phn k t khi ng ra nhm chc T Lnh Vng I Chin
Thut thay th Tng Tr.
ST NH NGANG U
Sng ngy 2.11.1963 ti t tht ng Cn chung in thoi li reo vang. m vang ca hi
chung tht rn r ro rt vo bui sng trong sng. in thoi gi t Nng.
i y Minh nhc my ln nghe. T pha u giy bn kia, vn ging Tng Tr ngp
ngng, ct qung ri rc. Li Tng Tr c ghi nh nh sau: Anh thng bo ngay cho ng
Cu bit, Si Gn va bo tin cho ti hay l Tng Thng v ng C Vn t t cht ri. Ti
khng hiu ra sao na... i y Minh chn tay bn rn, ng c cm tng nh ang nghe in
thoi trong cn m ca gic ng say. ng hi i hi li Tng Tr hai ba ln. Tng Tr xc
nhn: Si Gn va bo cho ti hay nh vy.
Lc y, i y Minh mi tin y l s thc. Mt s thc ph phng ngoi tr tng
tng ca ng. Nhng t t qu l v l ? Khi bo cho ng Cn hay hung tin ny, ng Cn cng
vn khng tin v ni: Lm g c chuyn ng tri nh vy. Nhng Tng Thng Dim v ng
Nhu cht...D ng Cn cha tin l s thc th s thc vn tn nhn xy ra nh th.
Ngay lc , ai y Minh cho ngi i bo hung tin cho Cha Thun. Sng ngy 2.11
mn tang tc bao ph cn nh t m ca gia nh Tng Thng Dim, min Ph Cam ni m
anh em ng Dim sinh ra v ln ln t . Lc y chung quanh ng Cn vn cn y cng s
vin thn tn trong c ng o Quang Hin Gim c Nha Cng An Trung Nguyn Trung
Phn.
Ri chiu 2.11 bui chiu nng n nh nhng phin nng trn phn ngi mong
manh. Khong 1 gi 30, i y Minh c lnh ng Cn gi in thoi cho Tng Tr ra Hu
bo co cho ng Cn bit r ni v. Hu cho n lc y tng i yn tnh.
Vo khong 3 gi, bng nhiu on thit gip ca Thiu T Tun n bao vy vng Ph
Cam v cn nh ng Cn (Thiu T Tun sau thng Trung T v b vit cng thm st trong bin
c Tt Mu Thn ti Trng Thit Gip G Vp Si Gn). Tnh hnh Hu bt u ngt ngt, dao
ng v nh cy nc gia bin nng ang bt u v ra v dng cao. Trong gi pht cui cng
ny, mt nhn chng thut li: ng Cn mt tinh thn v xc ng trc ci tin hai ng anh b
git cht. Chung quanh ng vn cn y cng s vin nh Minh, Trng, ...
Khong hn 9 gi m mng 2, Hu bt u chuyn ng nh cn sng trong trn cung
phong. Tri t but hoang vng v y e da, bt trc th lng. Dn Hu vy quanh radio nghe
i Si Gn, BBC, VOA...
Hi hp rung ng, kch thch...Ti mt nhm ngi t ng qui t li nh hnh thc mt
Hi ng Qun Nhn Cch Mng. ng u l Trung T M, Thiu T Hiu v o Quang
Hin. Ba vin chc ny tm gp i y Minh a h vo gp ng Cn. Lc y on thit gip
ca Thiu T Tun ang bao vy chung quanh nh ng Cn nhng ch c tnh cch gi gn anh
ninh trt t v theo li Tng Tr l bo v sanh mng ca ng Cn v phng mt khi dn
chng lm hong...Qun i c th can thip kp thi.
Th theo li yu cu ca Trung T M cng nh Thiu T Hiu...i y Minh vo tm
gp ng Cn trong khi ba vin chc vn ng ch ngoi. Nh lc y vng ngt khng c ai,
khng kh y mt ni bi thng v. B gi Knh cho i y Minh hay l ng Cn trn
khi. trnh lc hng phe ng M, i y Minh cho bn ng M hay l ng Cn hin ang
b mt, v ang nm ngh, mai s vo gp sau. Thc ra lc y, ng Cn vo tr n ti Nh
Dng Cha Cu Th.
TU VI THNG SCH
Trong bc ng cng th 36 k, tu vi thng sch vn hn c. Tuy nhin ng Cn ri
cn nh t m cng vi cn au ca loi chim b bn trng c hai cnh khi ang tung bay.
Qua ngy 3, Hu tng i vn cn yn tnh tuy trong dn chng bt u chuyn ng,
ang bt u mt trn cung phong cho sng ln cao. T Nng, Tng Tr in thoi cho
bit ng s tr ra Hu vi t cch i din Hi ng Qun Nhn Cch Mng.
Lc y, ng Cn bt u lm bnh, khun mt hc hc, i mt nh lc mt tinh thn.
ng xc ng mt cch v t trc ci cht ca hai ng anh.
Bn cnh ng trong nhng gi pht vn cn mt s Cng s vin thn tn nh Cha
Thun (ngi chu rut ca ng). Cho n gi pht vn khng thy ng Cn quan tm g n
tin bc ti sn. Khi thy i y Minh vo thm ng (ti mt cn phng trong nh Dng Cha
Cu Th) ng rm nc mt khc v ni: Thi ht ri Minh i! V nhng ngi c mt u
khc theo ng.
ng bo i y Minh gi in thoi cho Tng Tr, nhn Tng Tr vo Hu ngay
ng c i iu dn d.
Hu lc y bt u si ng. Thiu T Hiu, Trung T M, ng o Quang Hin v mt
s b quan vn v ng v pha cch mng. Bin chuyn mau l qu. Hu ng ngng ri
Hu bng ln trong cuc ni la.
Chiu 3.11, Tng Tr t ngoi Nng ra Hu. Qun i vn lm ch tnh hnh Hu.
Khng c sng n, khng c mu st. S lng l trong cn dao ng, hoang mang. nh
ca Tng Thng Dim vn cn c treo nhiu cng s. Ngi u tin m Tng Tr tm gp
l i y Minh. y l mu i thoi gia hai ngi:
- By gi Cu u ? Tng Tr hi.
- Cu ang trong nh Dng Cha Cu Th. i y Minh p.
- Anh em c an tm, khng c g phi lo s. Mi vic ngoi ny c ti.
- L S Quan ca Qun i, ti phi tun theo lnh ca Thiu Tng.
- Anh cho ti gp ng Cu. Ti ra y vi t cch i din Hi ng Qun Nhn Cch
Mng. Li Tng Tr. Lc y, ng Cn vn nm trn chic ging st. Cn au bt. ng ly
tru ra n.
ng Cn cho gi mt cng s vin thn cn v ni ging thu tho Chic bao b nm
di gm ging (trong cn nh Ph Cam) trong c 24 kilo vng. Chic valise gm mt s
gia bo v qu vt v.v...My lo liu gi gn khng th ti n ly ht. S bc mt tao vn trong
t... ng Cn cn dn d thm: My trao cho Tr gi h...c a cho Tr khng sao u.
Bui chiu ngy 3.11 ti nh Dng Cha Cu Th, khng kh th lng m m nh mt
ngy cui ng min hn i. Tnh hnh Hu lc y no ng.
Cha B Trn Nh ci u ln ht i i lai li trn hnh lang. Gp i y Minh, Cha Nh
hi: Anh tm Cha Thun cha ?...Hai ngi nhn nhau lng l, ni bun tht mnh mng.
i y Minh ln phng ng Cn...Lc ng Cn vn nm vt chn ch ng, mt ng ngu
v khc cho hai ngi anh...Tng Tr cng vo phng ng Cn cng vi i y Minh. Tng
Cao Tr vn nim n v trng vng ng Cn nh xa, ng gi tay cho theo kiu nh binh.
ng Cn ngc nhn Tng Tr khng ni mt li no. i mt ng nng chu mt au thng.
Dng nh lc y ng Cn nh mun khc. Mu i thoi gia Tng Tr v ng Cn c ghi
li nh sau:
- Hi ng Qun Nhn Cch Mng y cho con xin tha li vi ng Cu, Tng Thng v
ng C Vn cht l do tai nn ngoi mun ca cc Tng lnh.
Tng Tr khng du ni xc ng, ng yn lng mt lc ri ni tip:
- Chuyn xy ra nh vy by gi bit lm th no. Con c Hi ng Qun Nhn
Cch Mng y cho n y xin tha vi ng Cu, Hi ng Qun Nhn Cch Mng knh mi
Cu tham gia cch mng v xin Cu ng trong thnh phn ca Hi ng Qun Nhn Cch
Mng.
ng Cn a mt nhn mt vi ngi thn yu. Mi ngi vn yn lng. Tng Tr ni
trong nim xc ng:
- Vic xy ra nh vy th th no Hi ng Qun Nhn Cch Mng cng p dng mt
s bin php vi Cu, nh tch bin ti sn...Con ngh Cu nn tnh xem th no...Cu c th a
con gi h.
Chuyn tr vi ng Cn mt lt ri Tng Tr ra xe cng v vi i y Minh.
Lc y ti Vng Ph Cam vn yn tnh. on Thit Gip ca Thiu T Tun ang gi
phn s canh phng v kim sot cht ch. Nh ng Cn vng lng ch c con b Knh sau ny
cho bit, Valise v bao b vng c a ln xe jeep, ri on ty tng ri khi t tht ng Cn.
NG LNH S
T khi Tng Tr v i y Minh i khi, trong ng Cn khng cn ai. Mt vi ngi
thn yu ng ngn trc ca Nh Dng c i i y Minh xem ng Minh c quyt nh
sang t nn Ta Ph Lnh S M hay khng. Bui sng nh i y Minh, ng Ph Lnh S
M c n tm gp i y Minh v ngh:
- Nu i y v gia nh cng nh vin chc no thy ngoi ny khng c an ninh v
nguy him cho tnh mng, ti mi tt c qua t nn ti Ta Lnh S.
i y Minh p: Xin cm n ng Lnh S, c l khng cn thit.
Ngy 1.11.1963, chnh l ngy sinh nht ca ng Cn...ng u c ng chnh l ngy ng
phi tang hai ngi anh...Sau khi ng Cn sang t nn ti Nh Dng Cha Cu Th th ng
Lnh S v Ph Lnh S c tm gp i y Minh v ngh a ng Cn qua Ta Lnh S t
nn cho an ninh hn v ng cam kt s ng Cn c hng quyn t nn nh Ta i S M
dnh cho Thng Ta Tr Quang trc y.
Nhng ng Cn ch bng lng qua t nn vi iu kin ng phi c em theo thn mu
ca ng tc b c Ng nh Kh...Lnh S M khng chp nhn iu kin ny. Hn na, cc
cng s vin thn tn t d dt v khng hiu lng d ngi M ra sao.
Ngy 5.11 Tng Tr c lnh ca Hi ng Qun Nhn Cch Mng a ng Cn v
Si Gn cng vi b c Kh. Lc y b c Kh vn cha hay tin Tng Thng Dim v ng Nhu
b thm st v trong nh c gi kn tin ny. B c Kh trn 90 tui v bn thn bt toi t
lu...
Khi v Si Gn th m con i ng. ng Cn vnh vin xa m t bui y. ng b bit giam
trong mt cn phng gh rn nht ca khm Ch Ha.
Ci au kh ln ca t nhn khng phi v thn th b cu thc m trc ht au kh v c
n. Ni c n nh mt Phi Tn trong chn lnh cung. C ai tri qua cn phong trn mi thng
cm c nng ni git nhau chng ci lu cu, git nhau bng ci u su c cha. Trn
su thng tri ng Cn cht mn trong ci u su th lng nh vy ca mt cn phng y oan
tri v hn ma. Chc chn nhng m di thao thc, ng Cn ch cn sng theo d vng huy
hong 9 nm trong bao nhiu khch cng hu n vi ng, van ly ng mt iu cu, mt
iu con mong ng ban pht bng lc.
iu au kh nht i vi ring ng Cn l nhng ngy thng ng phi sng xa m. T u
th cho n ngy lao l, ng Cn khng bao gi xa m. Trong gia nh Tng Thng ch c mt
mnh ng Cn sng cnh m. Tng Thng Dim cho n c Cha Thc, ng Nhu, ng Luyn
mi ngi mt ng mt nm mi v thm m i ba ln. Theo nhn chng, ng Cn c thn
mu yu thng nht v c hiu tho. K t ngy b C Kh b bn thn bt toi, sut ngy nm
trn gh ta ng Cn lun lun c mt bn cnh khng chu xa m ly mt m.
Mi sng ch nht theo thng l Linh Mc Cao Vn Lun u n nh lm l cho b C
v gia nh ng Cn. Vo mt sng ch nht nm 1961, i y Minh khng bao gi qun hnh
nh mt ngi con m m khc. Theo thng l, khi xem l b c Kh vn nm trn gh ta, trc
mt k mt ci bn qu tng trng cho lng knh Cha. ng sau, con b Knh ng gi hai
vai b C. Sng hm y khng hiu sao con b Knh li ng ni khc. B C chi vi th no
b ng ln nho gia lc Linh Mc ang dng l. ng Cn tht thn...Cha bao gi ng Cn li
biu l nt mt hi s nh vy. Mt ng ti xm, tay run ry...B c t sng trn v rm mu.
Chnh tay ng m b c t ln ging. Nc mt ng chy dn da. Bc S L Khc Quyn
c gi n cp tc (Bc S Quyn l Y S ring ca gia nh ng Cn v vn c coi l ng
ch thn cn ca ng Cn). Lc y ng Cn gn nh ngi mt tr, ng cm ci ny ri li ly ci
kia tay chn run ry lung cung. Sau khi b c tnh, ng Cn mi khn o chnh t, ng vn
chic o tc xanh (Loi o di ta mc trong dp t l) i khn ng mc chic qun ta di trng
tinh, chn i dp. Mi ngi ly lm ngc nhin khng hiu ng Cn nh i u, lm g. Sau
mi r, ng n trc mt b thn mu, ly ba ly (ln gi, xung gi v mi ln vi tay khu u
ph phc). Ly xong ng m chn thn mu khc v xin c tha li. Ngy hm y ng khng
tip khch, ch lun qun bn b m.
Ngy thng, t tay ng lo liu thc n ung cho thn mu. i vi m, ng c x
theo ng l gio ca mt nh nho tha xa. Ti trc gi m ng, ng n ving mt ln. Sng
d bn th no, ng cng vo phng thm m. Mi nm vo ngy sinh nht, ng sa son qun
o t hm trc sng hm sau khn ng o di vo khu u ph phc ly m ba ly.
Trn y l mt vi chi tit c th gip ta tm hiu con ngi ng Cn thng b m t
l Hung Thn Min Trung.
Ngy 20.4.1964, Ta n Cch Mng tuyn n t hnh ng Ng nh Cn m Chnh Thm
l i T ng Vn Quang (v chng i T vn l con u ca thn mu c Cha Nguyn
Vn Thun ch rut ng Cn). Trc Ta n ng Cn ni: ti qun s khng bit, hnh chnh
khng bit hc tm thng lm sao ra lnh cho ai c ?. Bn ngy sau, ng Cn n xin n
x v 2 ngy sau Tng Dng Vn Minh bc n xin n x vi t cch Quc Trng. Trong
thi gian 2 ngy, Tng Khnh au u ri bi ri khng bit lm th no gii quyt
cho mi b m p. Bao nhiu cuc tip xc, bao nhiu vic tr gi tm thn ca ng Cn tr
thnh mn hng bn ny a ra iu kin ny bn kia t iu kin khc. Ch nu lm
cho ng Khnh b u. Nu khng git ng Cn chng ti s c thi hoc nu khng n x
cho ng Cn chng ti s hnh ng !! Cc C Vn ca Tng Khnh th cho rng: Trong v
ny Th Tng c coi nh v can. Vic x nh th no do Ta. Vic n x hay khng l do
Tng Minh.
Nu Tng Minh n x th hp vi Th Tng v c th xoa du c phe bn ny, m
p lc ba ru ca phe bn kia s ht vo u Tng Minh v ngc li...Cng s vin
thn cn ca Tng Khnh lc y u l nhng ngi ng chng ch Ng nh Dim v b
giam cm nh Phm Thi (Vit Nam Quc Dn ng) Tng Trng Thng Tin hay thuc ng
i Vit nh Bc S Nguyn Tn Hon, Ph Th Tng hoc thuc g nh ca Gio Hi
PHTN (khuynh hng Thng Ta Tm Chu) nh Lut S Nghim Xun Hng B Trng Ph
Th Tng...
Hm x bn ng Cn ti Khm Ch Ha, bui sng ng Khnh ung mt hi ht ly ru
mnh, mt ng li li hn ra.
CHT V CA
Qua li nguyn phc hn cho anh em Tng Thng Dim Tng Khnh nhiu ln by
t trc ngy chnh l...Ai cng tng ng l ngi mt lng, mt d sng cht vi vi anh em
Tng Thng Dim. Nhng Tng Khnh th li ni gi bay ln tri thy u khng quan
trng.
Sau khi o chnh thnh cng, hu ht cc Tng tham d u c vinh thng, nhng
trng hp Tng Khnh li b chm tr. Trong qu kh v thu cn mang lon cp T, Tng
Minh v Khnh bit r nhau qu nhiu t lu, khng ai a ai. Ngy 5.11, Tng Khnh
Pleiku bay v Si Gn mt mt trnh din Tng Minh. Mt khc chy lon. Vn l ngi lu c
vt nn Tng Khnh chy theo ca Th Tng Th v bit rng ng Th hay b xiu lng
nu chu kh nn n. Hn na, ng Th vn c lng tt vi bn em t. Qu nhin Tng Khnh
thnh cng. Th Tng Th in thoi cho Tng Minh xin lon cho Tng Khnh v
Tng Minh cng ng cho ng Khnh ln lon Trung Tng. Sng hm sau, Tng Khnh li
n t tht Th Tng Th nn n. Vic thng Trung Tng, Th Tng Th dn xp
xong, Tng Khnh nng lng nn cho ngi ln ph mua cp sao ngay. Ti t tht, Th Tng
Chnh Ph vn cn mc o pyjama. Vn l con ngi xu xa, khng kiu cch Tng Thng Th
gn lon Trung Tng cho ng Khnh trong lc mc ng.
Thc ra th Tng Khnh cng ch thng st Tng Thng Dim g c. i vi ng ai
cng c th l tri k...Ai cng c th l bn ng...Ngi nh Tng Khnh kh lng gi
c s trung kin.
V Tng Khnh khng phi ch bt c hai tay m ba bn tay. Cng mt cu chuyn gp
ng A Tng Khnh ni th ny, gp ng B, Khnh li ni th cch khc.
Ngy 9.5.64, ng Cn b x bn ti Khm Ch Ha th Phan Quang ng b x bn ti
Hu. ng Khnh bay ra Hu ly lng dn chng t mt trung tm tranh u...nhng ng li b
dn chng vy ti Dinh Tnh Trng Tha Thin. ng phi trn li i ca sau ri dng trc
thng ri khi C .
Sau mt ngy hnh trnh tot m hi li b dn chng la o, hm y ng Khnh tm
li gic ng bnh an sau khi ng Cn ra ngi thin c. Cht l ht, ng Khnh c bnh an v
nhng tng ng Cn cht s mang theo tt c nhng b mt v phn ti sn ca ng. S i u
c gin d nh vy. Ci kim bc lu ngy cng ty, hung chi ti sn ca ng Cn khng phi
l t t ca chm n ca ni. Nhiu ngi thn tn trong gia nh ng Cn cho rng: ng Cn
cht v ti sn . gy qu cho ng Cn Lao, trong 9 nm ng Cn y cho mt s ngi
ng tn qun tr. ng X ng tn v qun tr mt c s kinh doanh ny. ng Y c trao ph
ng tn mua mt tha t kia. Trong ci Valise ca ng Cn li cht y nhng vt qu ri li
c mt s trng mc ti Ngn Hng do my ngi trong on th ng tn. Nu ng Cn cn
sng, cc ng s kh lng c th chim ot ni. C th Tng Khnh c chia mt phn
ti sn y v mt ca ni gi l dng vo qu mt.
Ti Nh Dng Cha Cu Th ngy 3.11 khi Hi ng Qun Nhn Cch Mng mi tham
gia, mt vi ngi thn tn ca ng Cn ngh: Tnh th ra nh vy ri nay Hi ng
Qun Nhn Cch Mng mi cu tham gia th cu c tham gia. Bao nhiu ti sn, ca ci ca
on th hin do ai ng tn, do ai ct gi cu khai ht ri em np cho cho Hi ng Qun
Nhn Cch Mng xung vo qu Quc Gia Nu ng Cn nghe li nhn chng B, cng khai
ha ti sn v em np cho Quc Gia, th t nht cng khng ai c th nut tri c ht d cho
c chm mt t nhiu.
Ni v ti sn ca ng Cn, gii thn tn ca ng u ngao ngn ng Cn khng bao gi
tin nhng cng s vin thn cn ca ng m ng vn cho rng, cn qu tr khng hiu g v vn
kinh ti cho on th.
Do nm 1961 nhiu cn b b thng, au yu tng qun, i y Minh c ngh:
Cu trch mt s tin trong qu on th gip cn b phi hy sinh hay thng tch v
quc gia v on th. Lc ng Cn ni: Tin u by ch...tao lm g c tin ? My
cng s vin rt i ngc nhin, khng hiu tin bc by lu i u trong nhng tay ai ? Vo
nm 1959, c ngi ngh ng Cn mua li mt s t ca Hong Tc. ng bo i y Minh
v my ngi thn tn cng ng i coi xem t ct ra sao. Mt ngi ln ting cn ngn: con
ngh Cu khng nn lm nh vy. Mnh va trut ph Bo i xong by gi li ng ra mua t
ai ca Hong Tc th cho d c tr tin theo thi gi cng vn b mang ting ng Cn p:
Tao mt thn mt mnh th cn chi. Lo l lo cho bn bay, cho on th, m khng c vn ling
th lm sao hot ng c ? Ti bay cn tr bit g.
T , my cng s vin thn tn khng ai ng g n vic ny d h cng bit r ng
Cn y cho nhng ai lo phn kinh ti. Theo ngi bit chuyn th m con b Luyn v mt s
ngi khc lm hng ng Cn nht l vn kinh doanh tin bc. Ri khi tn cuc th nhng
ai phng tay trn. Trong sut 9 nm c bao nhiu ng b ln tng bc b Luyn ln
tn my xanh, mt ting D, mt ting con c lm nh b Luyn l mt nhn vt quan trng
khng km ng Cn. Thm ch li c ngi gi b Luyn l M. Mt ng Cu Cn, mt ng
M Luyn. Do gy ln bao nhiu d lun xu xa. M b Luyn, tuy anh em con d vi anh
em ng Cn nhng li ch l th gia nhn lo vic ni tr trong nh.
PH H NG QU
Trong 9 nm, ng Cn cho tin thin h rt nhiu. Bn thn ng vn l cu m con
quan Thng Th L B nhng ng li l con ngi tiu biu cho trng thi qu ma. Thng
ngy, ng dng cm vi c kho, da chua. Ngay nh ng bao gi cng mui sn tng vi da,
vi c, c khi ng t mn mui c hng vi da rau mung. Mt sng kin kh k cc...v
cha thy ai dng rau mung mui da, ng li khng n c vy yn hay sn ho hi v.
Nh ng Ph Cam nui hng trm con chim b cu. Nui l dnh y thi. ng Cn c tm
l mt nh giu x qu nn ci g cng thu vn cht chiu ci g cng cho vo trong kho ht, trong
kho ca nh ng cha ng khng bit bao tranh sn mi gm, c. D ch c nhiu ngi
biu ng ming g cm lai ng cng cho ct vo kho dnh. Ngy 1.11 chnh l ngy sinh nht
ca ng cho nn khch bn phng v Hu tp np vi bao nhiu qu, ng khng n, trong
nh cng khng th n ht, tuy vy d l qu thuc v thc phm, ng cng vn cho vo kho ct
i. My hm sau thi ra y ngi nh li ct cng em i ...Con ngi ng Cn l mt th
gii y mu thun ng va c ci ct phong kin ca con quan, ng li c tnh thu vn cht chiu
ca mt ph nng cng ci hch ca Tng L thi xa. ng c bn cht sc thi ca mt ng gi
qu. Ngoi th cu c, ng cn t tay vt tre an r r. R r trong nh ng phn ln l do ng
an ly v ng coi nh mt sinh th.
CNG L
Ngy 20.4.64, ng Cn c xt x trc Ta n Cch Mng. ng Cn cng b khp vo
cc ti nh Phan Quang ng, ch khc mt s ti c st. Trn y, xt t nguyn nhn su xa th
ng Cn cht v l do ti sn. Nhng ra ta, bn n t hnh dnh cho ng li bt ngun t cc
gin ip Min Trung vi Hunh Vn Trng, Nguyn c Phng. Theo s t co trc ta th
Nguyn c Phng b ngi ca ng Cn x t trn lu xung v Phng cht v nh vy
tc l Phng b c st c d mu ch khng phi Phng t t.
Bui sng 20.4 khi ta x, c v Nguyn c Phng ra lm nhn chng. Mt vi t bo
m t rng: Ngi v ca ng Phng v thng chng phn ut qu nn ra ta b ngt xu. Mt
ngi Hu bit qu r b Phng li ni rng b Phng mi sinh con c hai ngy th phi
ra ta nn mi ngt xu. Ti sao th ? Chng b cht t lu c m ? i cng v n gin
ip Min Trung nh th ny:
H s v ny c t thi ng Gim c Cng An Trung Phn Nguyn Ch. u nm
1960 my Linh Mc Nng c ln gp c Tng Gim Mc Ng nh Thc trnh by v
mt s ngi b bt oan trong c c tn Thin Cha Gio. c Cha Thc thay v hi thng
Phan Quang ng (v ng phu trch nhim v ny) ngc li c Cha Thc li vo thng Si
Gn trnh by ni v vi Tng Thng Dim, sau Tng Thng Dim ra lnh cho i T
Mu m cuc iu tra.
i T Mu nh cng in cho i y Thch Trng Khu An Ninh Hu iu tra v ny.
D nhin l ng n ng Cn, i y Thch tm i y Minh bn lun cng ng Minh nn x
tr th no. ng Minh cho rng, v ny nn hi li Phan Quang ng v bo cho ng bit s th
n nh vy. Sau , s trnh by vi ng Cn.
i y Thch vo gp ng Cn trnh by v bc cng in t Si Gn. Phn ng u tin
l ng Cn ti mt, ng bo ng Thch phi iu tra li ngay xem c s oan c g khng. ng Cn
ni: Git oan ngi ta th Cha pht n i con i chu. Sau khi An Ninh Qun i iu tra li
th u xc nhn v n gin ip c tht.
Ngy 20.11.1964, Ta x ng cn v v y.
NGI T T
Mt vin Gim Th ti khm Ch Ha (tng c nhim v canh gc phng ng Cn) k
li vi chng ti: C mt m khuya lm, anh ta i qua phng ng Cn, t m nhn qua
kha. Anh thy ng Cn i i li quanh phng ri ng gc u vo tng. Anh nghe thy ting
ng khc nc. Sau anh thy ng Cn i li pha ging.
ng qu di chn ging gc u vo nm, anh vn nghe thy ting ng khc nc. Mt
ln khc c vic vo phng ng, ng li c v bnh thn v hi: Ch c nghe tin tc g ngoi
n khng ? Tt nhin l anh ta ch m ri mau chng i ra v s b nghi c lin lc vi t
nhn...Ln no gp, ng Cn cng c li hi han anh nh: Lng bao nhiu, c n khng,
my con, b m cn khng, c nui c b m khng ?
Bui sng ngy ng Cn phi ra php trng, ngi con gi b m (chu gi ng Cn
bng cu) c php vo tn trong phng giam thm ng vi s hin din ca mt vin chc. Ch
ta d nm ngn tay ra hiu cho ng Cn (c ngha l 5 gi b x). ng Cn kh gt u. V khng
nn c xc ng, ngi chu gi khc b lu b loa v nng li nguyn ra nhng ai phn phc
ng Cu mnh. ng Cn vn im m. Li ng ni vi c chu gi c ghi nhn nh sau:
khng c g ng bun m phi khc lc. Lm chnh tr l phi nh th. Cu khng c g
on thn ht. Lm chnh tr th phi bit s c mt ngy nh th ny.
Bui chiu, c nhng vin chc sau y a ng t phng giam ra php trng: i T
Trang Vn Chnh Gim c Cnh St Thnh, Trung T Nguyn Vn c y vin chnh ph
v Lut S V Vn Quan cng mt s vin chc khc v c c b m, ngi ch rut ng Cn.
Trc ng Cn b bnh to khp xng v nhng thng nm trong t ng gn nh b t
lit, mi khi i ng phi c ngi xc hai vai.
Song bui chiu ra php trng mt s ngi hin din u ngc nhin, da mt ng t
nhin hng, t trn lu xung nh ng vn tng m i khng cn ngi xc nch. ng vn
ni vi ch ng v cc chu (trong c b Trn Trung Dung) khng vic g m phi khc lc
hay chi ra ai. C cu nguyn cho ngi ta. Cu lm chnh tr cu ngh n ngy phi
nh th ny.
i T Chnh v my ngi khc ln ting cho ng, ng ci u thi l: Xin cho cc
ngi Mi ngi u cng nhn ng c v thn nhin v khe mnh hn ngy thng.
NG L TA
Xa kia ng Cn vn thng ph bnh ng Nhu rt gay gt Lm chnh tr nh anh y
ch lo chng trnh k hoch th c ngy cht. Theo ng Cn lm chnh tr vo thi nay cn phi
c tin, phi gy c s tc l phi ngh n chuyn lm kinh ti cho on th. iu y ng.
Khng mt ng phi no mun pht trin tn ti m khng ngh n chuyn ny, ng Cn
thng ni vi cc ng ch ca ng (nh ng ch Vn Anh, B th X b Trn Quc Ton,
tng c ng Cn chu cp tin cho xy bit th ti Nha Trang) Lm chnh tr m khng c
tin, c c s th mn rng ? Tic thay, quan nim ng thc t, nhng sai lm t cn bn
(do mi trng, hon cnh, con ngi ). Vi ng Cn th ngoi lng yu m ng cn yu
ng ca ng. ng trong quan nim ca ng ch c ngha: ng l ta m ta l ng (Le
Parti c'est moi) ng mun mt tay mnh qun xuyn ng, thu vn cht chiu cho ng. Do ,
mi ti sn s dnh cho ng. ng Cn thng ni: Tao mt thn mt mnh v gi ri th
cn g. Mua t ct, dng x nghip ny n (...) l lo cho bn bay sau ny...Vic xy dng ng
ca ng lm ln ngay t ngn ng BN BAY
V ng c lnh o qua hnh thc ph quyn cha con. C cho rng lnh o ng
nh vy cng c i. Nhng thc t ca Min Nam khng phi l thc t ca Min Bc cng
sn. Bc th Bc ri mi n ng, nhng ng l mt tp th anh em, vi k lut st thp.
Cn Nam th khc, vo ng v l tng cng c m v ch ngha xi tht cng nhiu. Chng
hn, nm 1954 khi kt np ng Vin, mt trong tnh th bp bnh ln xn lc y, c mt Trung
T ch huy mt GM (Groupe Mobile) t Bc di qun vo Nam. Vin Trung T vn l ngi
ca Bit i Con (thuc Phng VI ca Trn nh Lan). ng Cn y cho mt ngi thn tn
phi tm cch thuyt phc a vin Trung T vo ng. Vi cp bc v chc v ng nhin
vin Trung T tr thnh mt ng vin quan trng thuc hng lnh o. Con ngi ng ta ra
sao, lng trung thnh v hiu nng phc v ng nh th no, ng Cn khng cn bit. Khi vo
ng ri ng ch ca ng ng vai tr con ci trong nh vng vng d d bm ly Cu.
T vin Trung T tr thnh ng ch Vn Thanh, ch cn l th n bc trong vai tr n bc
cao cp. Nh vy th lm sao kim tm c tnh ng ch trong ngh thing ling ca t ng
ny ? Th nhng ng Cn vn say m ng...V gy kinh ti cho ng gm nhng ng tai to mt
ln kiu ng ch Vn Thanh, trong khi mt s ng cng yu ng nh mi tnh u li
b ng ch Ti by cn tr m bit g.
Trong quan nim ph quyn cha con v Ta l ng ng Cn t lo liu, t y
quyn cho mt s ngi qun tr ti sn ca ng ng. S qun tr do tn nhim c nhn v li
khng c g dng buc vi tp th...Ha cho nn khi ng Cn ng xung th anh no may tay c
li, ng ca ng tr thnh tay trng, tan tc mt sm mt chiu v ng cng cht trong hai bn
tay trng. cng l mt bi hc qu gi cho nhng ai khi c chnh quyn m mun lp ng
d lp ng tt c ch v lng say m. Nhng ng qun rng, chuyn i rt kh, thy n th
tm n thy kh th tm i l l trng en ca i.
S y quyn qun tr ti sn cho ng cn li trao cho mt s ngi trong c Dc S,
Dn Biu, ng Cn (do mi trng, hon cnh thun tin v thc non km v chnh tr cng
nh s lnh o ng) khin cho ng chn lm mt s ngi ton l nhng k ty c hi ty
thi n c, cho nn khi c y quyn ri th bn ngi ny li nhn danh ng Cn m sch th
tc oai tc qui ni l kinh ti cho ng theo lnh Cu Cn m k thc ch lo cho c nhn y
tham vng ca h.
Bao nhiu on thn c ng Cn chu. Thc t xy ra nh vy v khi cht, ng li
cht v ti sn cng vi hai bn tay trng.
Khi ra php trng ng Cn l loi mt mnh. Mt ng vn thn nhin, ng b tri vo ct
(nh bo ch tng thut). Trung y Bo, S Quan Bo Ch Ph Th Tng l ngi duy nht
i din bo ch nh nc c mt ti sn bn lc y. Trung y Bo thut li: Hai bn chn
ca ng ch c nm ngn chm t, gt chn l lng. ng Bo vit tip: Bit u lc y ng Cn
khng nhn ra ti. Trung y Bo ng cch t ti Ng nh Cn 15 m v pha tay mt. ng
trc ng Cn l ton Qun Cnh. Sau ton Qun Cnh l bo ch. Do tnh c ca s phn nhn
chng li c mt trong t th i din chnh quyn trong bui x bn ng Cn. Tht l o le!
Nhn chng ni: Nhn ng Cn lc y ti rm nc mt song vn c tnh lm ra v thn
nhin. nh mnh lch s c tht hay sao ? Trc , nhn chng c Trung T Khi cho ra
Hu mang th ring n ng Cn. Nhn chng tng chng ng Cn phi l ngi d dn hung
hn lm.
Nhng khi c i y Minh a vo yt kin Trung y Bo rt ngc nhin. ng Cn
nm trn chic gh xch u k hng hin. ng ang nhai tru bm bm. Thy Bo ng Cn ngi
nhm dy v t tay ko gh mi ngi. ng gi ch danh Bo ri hi thm chuyn tr lan man v
tnh hnh Si Gn, v gia cnh v cng vic lm n ca Trung y Bo.
Vn khun mt c, bui chiu hm ra php trng, Trung y Bo thy ng Cn vn gi
v bnh thn, da mt hng.
Ri mt lot sng n, ng Cn tr v ci thin c.
Trc ng ta t chi khng chu bt mt. Nhng Trung T y Vin Chnh Ph ni
y l lut l bt buc nh vy. ng Cn nh chu, ng cng khng qun ln ting xin mi
ngi tha th cho ng v nhng ngi ng o c mt lc y c cho ng mt Kinh Ly Cha
trong c cu xin cho chng ti hng ngy dng v tha ti chng ti nh chng ti cng
tha k c n chng ti. Khi b tri vo ct, ng Cn c gp ring Cha Thnh thuc Dng
Cha Cu Th l v Cha linh hng ca ng. Ri sau n Lut S V Vn Quan...Lut S Quan
ni chuyn vi ng Cn mt lc, ri a tay g cp knh trng trn mt ng, khng kh tht trm
lng v cng thng trong ni th lng. Cha Thnh quay i...mt v Linh Mc long lanh ht l.
Lut S Quan kh th di nh tic thng cho mt phn ngi.
Ch mt lot n th nht, ng Cn i ngay. u ng gc xung, lc l.
Trung y Bo n bn ng...Mu da hng bin thnh mu xm nht. Khng ai gi
c ting th di ngh ngo. ng c tho dy tri v t trn barancard khing tr li khm
ng. Nhn chng i theo. Trong gian phng hoang lnh, khng cn ai ngoi nhn chng,
ngi Hin Binh p gii v lt sau th c b m lt t chy vo. ng Cn nm trn brancard,
ph tm vi trng loang l mu. Ngi ch ca ng khc rng rng, nc mt dn da trn g
m. Th l xong mt i ngi.

TRNG HP B NG NH NHU
B Ng nh Nhu c iu b vc dng ca mt minh tinh mn bc hn l mt phu nhn
theo ct cch ng Phng. Trong 9 nm ch Ng nh Dim B c suy tng nh mt
Nht Phu Nhn. Chnh ci danh xng ny khng thun tai v lm cho dn chng m tiu
khng t. ng Nhu tuy l C Vn Chnh Tr Ph Tng Thng nhng trn danh ngha ng khng
c mt v th cng quyn. ng Tng Thng sng i sng c thn m ngi em du c suy
tn nh Nht Phu Nhn th iu qu l chng tai v n khng chnh danh v hp vi
ch L.
Nhng t nguyn do no a B Nhu ln a v mt ngi n b Uy Quyn, bao
nhiu khch cng hu ca ch tng ra lun ci v coi B nh mt n lnh t ? Ai phong cho
B Nhu tc v Nht Phu Nhn ? Khng ai phong cho b c. Nu c th ch c c quan Thng
Tin thnh thong qua mt vi bn tin, qua bch chng bc b ln hng tt nh cng danh
.
Xin tr li qu kh: Thng 4.1955 khi Si Gn ang ngt ngn khi la, Bnh Xuyn
quyt n thua vi chnh quyn, gia nh B Nhu vn cn ti cn nh ca Bc S Cao Xun
Cm, trc Dng ng Saint Pierre Si Gn.
Khi thu hi Dinh Norodom, Tng Thng Dim dnh mt phng pha bn tri cho v
chng ng Luyn. Trong hai ngi em du th Tng Thng Dim qu B Luyn hn. Gia v
chng ng Luyn vi Tng Thng Dim c s thn mt m v khng xa cch nh v chng
ng Nhu. T khi tr v nc chp chnh cho n 4.55, vai tr ca ng Ng nh Luyn mi l
quan h. Vai tr ca ng Nhu lc y cn m nht...
Nhng c mt im tm l nh th ny: Tuy nhin rt qu v chng ng Luyn nhng
ng Luyn li ch c ton con gi. Tng Thng Dim khng thch chu gi. ng rt yu mn m
con trai ca B Nhu. cng l l do d hiu, khi cha con ng Khi qua i (1945) th my ch
con trai ca ng Nhu tr thnh k ni di tng ng ca Dng h Ng nh. Ng nh Trc
ng vo hng ch tn tha t v l bc trng ca gia tc Ng nh sau ny. My ch con trai
ca ng Nhu tr thnh nhp cu ni tip gia Tng Thng Dim v v chng ng Nhu mc du
bn cht gia Tng Thng Dim v ng Nhu rt khc bit nhau. Anh em khng my khi gn
nhau qua nhng pht tm tnh hn huyn. Nhng my a chu trai li tr thnh ngun sinh th
tinh thn ca Tng Thng Dim v cng l hy vng ca ng Tng Thng cn nng lng vi
Nho Gio...trong tnh t gia nh. Chnh cng nh im c my ngi con trai nn B Nhu d
dng to c t th trong gia nh nh chng.
Khi trn chin gia Bnh Xuyn v chnh quyn bng n, i y Hunh Vn Cao bn
tnh vi Thiu T Vinh lm th no di tn gia nh B Nhu vo trong Dinh, nu khng Bnh
Xuyn c th lm hong git ng B Nhu hoc bt cc my a con ca b lm iu kin
thng thuyt. kin ny mi ngi u cho l phi. Trc Tng Thng Dim cng t bn
khon ng vi ng Bng Mi bn vi Vinh v Cao lm sao che ch cho gia nh ng Nhu
Saint Pierre...Bnh Xuyn n lm d qu... My hm sau, gia nh B Nhu di tn vo Dinh c
Lp, trong mt gian phng pha gc tri. Lc u ng Nhu nm gh b v khng c ging.
B Nhu tuy ch hc ht lp Tam (classe de seconde) Trng Albert Sarraut H Ni
nhng b li c tr thng minh thin bm. Sinh ra trong nhung la li thuc gia nh quan li
vng tc, B Nhu t tm b trong mt mi trng thp ng nh khng lin h vi np sng
Vit Nam. C th ni, b thuc mt giai cp khc khng c trong x hi Vit Nam. Ci giai cp
c hnh thnh trong chic ni vn ha ca Ty phng. B l th trng gi thit. Nhng
th trng gi ny l mt cht hn hp gia bn cht Hong phi (dng mu bn ngoi) cng
quan li vng tc (dng mu bn ni qua gia nh c Trn Vn Thng). Thn mu ca b va l
c gi Hu va thuc hng khu cc ca sng Hng ni Ng. Thn ph b tuy hin lnh nhng
trong con ngi ca ng Trn Vn Chng c 80% cht Ty. Qu ni trong Nam, qu ngoi
x Hu li sinh trng ti t Bc, b tr thnh x lu dn gia 3 Min Nam, Bc, Trung.
T nh hc Trng Php, v trong gia nh sng theo li Php, cha m con ci ch ni
ting Php nh mt ngn ng m , B Nhu tr thnh th m con khi cn cp sch n trng.
Tm li, mi trng v np sng ca b hon ton xa cch vi np sng qung i qun
chng Vit Nam. Khi tr v lm du h Ng nh B Nhu cng tr nn lc lng.
Gia hai h Ng nh v Trn Vn tuy l dng quan li c nhng h Trn Vn Ty
hn c Ty. H Ng nh trc nm 1945 thng b gii ng quan ph bnh l qu. Qu
c ngha l khng bit n chi, khng c mt i sng thch nghi vi np sng Ty phng v
hu ht cc gii quan li thi u tn th y l hnh nh mu thun v hon ton khc bit
gia hai gia nh thng gia. Ng nh v Trn Vn.
1- Qua tm nh trong cun album ca gia tc Ng nh ta thy ng c Ng nh Kh
ng cao lnh khnh, mc o i quan, eo bi ng kim khnh nhng chic qun li cao qu mt
c chn, rng thng thnh. ng c l mt hnh nh v Thng Quan Th K 18. B c kh thp,
mc o di en, qun th ng thp ng cao, b con. Chung quanh hai ng b l mt n con yu
vn quc phc. Ring Tng Thng Ng nh Dim li mc b m sc (loi Ty ph thi) v
i chn t. Nhn hnh nh , ta c ngay mt mi cm tng su xa v cnh hn vi ca mt L
B Thng Th Nam Triu.
2- Hnh nh gia nh B Nhu th tri hn, ng Trn Vn Chng mc Smoking rt ng
iu trng gi Anh Quc...B Chng lng ly trong o di gm vn tc trn. Chnh nh mt
phu nhn tn thi vo nhng nm 1930...trong khi con ci b Chng u mc m rt ng
iu. Ch con trai mi my tui cng Tenue de soire hon ton trng gi.
Trong gia nh ng Trn Vn Chng, v chng con ci u dng Php ng nh ting m
. B Chng vn ni ting l mt mnh ph giao du rt rng. B thuc loi Dame
galante.
c p v gio dc trong mt Trng Ty phng, khi cn i hc B ni ting l
mt tiu th l lt v lng mn.
ng Nhu vn l bn ca v chng Lut S Chng. Cuc tnh duyn gia ch Nhu v c
b Trn L Xun l cuc tnh duyn ch chu. Ch hn chu c trn hai mi tui.
K t nm 1945, gia nh ng Nhu tri qua cuc phong trn, khi th Lt, khi th
Si Gn...ng Nhu tht nghip...5, 6 nm tri. Khong thi gian ny u do bn tay B Nhu
tn to thu xp. T np sng mt tiu th trng gi i qua vai tr mt ngi v ca ng chng
lng khng v tht nghip chnh tr b phi lo toan mi b v thi gian ny mt ngi nh B
Nhu khng trnh khi ci tm l ca k t tn vi d vng vng son v t ti vi hin ti y cam
go v sinh k.
D c s chu cp t nhiu t c Cha Thc, gia nh vn khng thot khi cn khng
hong kinh t ko di nm su nm. Thi gian sau ny, chuyn x xt gia i v chng gi tr
kh b trnh khi. Theo s tit l ca mt s gia nhn thn cn...th B Nhu lun to ting...vi
ng chng. ng Nhu khng bit kim u ra tin, mi s nh mt tay nh m n. Khi mt
ngi n ng d ngi n ng l loi siu ng nhng t mt iu thuc cng do tin v
mua th tt nhin kt qu tim tin ca mt qu trnh tm sinh l ngi n ng khng th no
khng b v chi phi. V khng khinh l i phc. Nu v vn trng vng mnh th li cng
to nn yu t tm l gip cho ngi v d dng khut phc ng chng v uy quyn ca ngi v
theo thi gian m thm vo tri tim v tr c ng chng khng bao lu uy quyn ca chng tr
thnh uy quyn ca v. ng Nhu trong trng hp ny.
K t nm 1952, tnh trng kinh t gia nh ca v chng ng Nhu cng thm sa st n
t lit. B Nhu phi bn ht t trang. Nm 1952 chic vng eo c cui cng cng phi
em ra pht mi. Khi ng Nhu quay sang lm t tun bo X Hi th cnh nh li cng t lit.
Nhng cng tc vin ca ng do phi mua tng ng Nhu tng bao thuc, i ng tng ba
qu sng. Qun o ca ng Nhu cng xc x. ng ch cn li vi b ln cn lu gi t thi
tin chin. B Nhu th i xe p...ng chng Nhu vn i k xe mun thu t nm 1945 cho
n 1954.
Bn cht ng Nhu vn trm lng mt cch kh hiu v rt s s cng an, cho nn c
mi ln B Nhu la li th ng li ngi im khng mt li ni nng, nt mt chy di. S cng an
nh mt bin c tm l trong i ng l do cui nm 1953 B Nhu da t t sau mt trn x
xt...Trc sau ng Nhu vn l k thua cuc v bt lc trong mt cuc mu tm sinh k cho gia
nh. Nguyn nhn ch v cn tin khng cn cch no xoay s sinh sng. Vi ngi tr thc
c nng nh ng Nhu trong tnh cnh y ko di qua nhiu nm th p lc v nh hng ca v
i vi chng (nht l chng gi v tr) mi ngy n thm su lan rng...th i sng phng
the do m d dng khuynh lot khng ch bao ta ra mi vic...t gia nh ring t n giao
t bn ngoi. Trc nm 1952 i vi v, ng l ngi cng rn, ng khng thch ai bn tnh
chuyn th s vi b v...m ng cng khng bn tho g vi b v cn non tr.
ng vn coi b v nh mt c chu gi ngy th. Nhng B Nhu li nhiu ln mun
chng t mnh khng cn nh di v c kh nng gip chng lm vic ln. Trong v tranh
chp gia Tng Hinh v Tng Thng Dim, b chng t b c kh nng thc. Do y B
Nhu len li n nhiu ni vn ng chng Tng Hinh v k c chuyn tham gia sch ng
biu tnh thng 9 nm 1954. Gia lc tnh hnh gay go nht, B Nhu nhy vo vng vi mt lp
trng dt khot l phi ui c anh Ty con sang Php. Thng 4.55, khi Tng Thng Dim
nhn c cng in ca Quc Trng Bo i triu qua Cannes, B Nhu mnh bo t thi
quyt lit v tm mi cch ngn cn ng anh chng qua Php v ch chng lt ng Vua ny.
V v Bnh Xuyn b cng nhy vo vng (d khng ai yu cu) nhng b li chng t c kh
nng v nhiu sng kin trong vic gip anh chng v chng gii quyt i s trong mt tnh th
si bng.
Khi gia nh B Nhu dn vo Dinh Norodom, lc u ch c tnh cch tm t lu lnh
nn Bnh Xuyn. Gia nh ng Luyn t ng nhng cn phng pha bn tri Dinh cho v
chng ng anh v dn ra ta nh trng pha ng Nguyn Du. ng B Nhu cn phng ny
cho n v nm bom 27.2.1962.
Trong gia nh, ngoi c Cha Ng nh Thc v Tng Thng Dim th khng ai a B
Nhu c. Ring ng Luyn li coi thng b ch du v t ra bt mn kh chu mi khi thy ch
du can d vo chuyn quc s. S bt ng gia ng Nhu v ng Luyn tr nn r rt qua
v trut ph Bo i. ng Luyn l bn thn ca Bo i t hi cn i hc v chnh ng ng
vai tr giao lin dn xp vi Bo i qua v Tng Hinh v Bnh Xuyn. ng Nhu th ch
trng phi trut ph cu Hong Bo i v thnh lp ch Cng Ha, d nhin l B Nhu ha
theo. B li thng dng nhng ngn ng dao to ba ln...Thi v li ni ca b va ln t
ngi i thoi va nh mt mnh lnh khut phc k i lp vi b. Trong thi gian qua Php
ba thng dn xp vi Bo i vo u nm 1955 lc ng Luyn tr v th quyn C Vn
hon ton nm trong tay ng Nhu c ngha l B Nhu cng tham gia t nhiu vo quyn c vn
. Tng Thng Dim phi dn ring my ngi thn cn nh i y Cao, Thiu T Vinh
nh nh c chuyn g xy ra ng c k li cho ng Luyn nghe. Tng Thng Dim
khng mun lm pht lng ng em t m Tng Thng Dim thng nht nh nhng ng li n
ng Nhu hn v phc ci ti ca ng em hc gi. T do , quanh Tng Thng Dim chia
thnh 2 phe mt phe thn ng Luyn, mt phe thn ng Nhu. My gia nhn cn thn nh ng
Bng cng bt u cng khai va chm vi gia nh B Nhu.
S d phi m t v nhn nh v con ngi v bn cht thc ca B Nhu thin bt k
ny l v nhng tnh c ca lch s v s phn hm hiu ca quc gia, B Nhu c c hi tham
d t nhiu vo bin c lch s nm 1963. iu quan trng hn l b C Vn Nhu c mt
phn trch nhim trong bin c .
Vn i s quc gia nhiu khi li bt ngun t nhng vic rt tm thng. Bin chuyn
ln ca Lch S hn mt ln li bng n t nhng cm xc v kin rt phin din ca c nhn
lnh o cng nhng nh hng tnh cm chung quanh c nhn . Bin c 1963 ni ln iu
ny v B Nhu gp phn du thm vo l than hng nm 63 trong khi sch lc ca
cng sn l lun lun tm mi cch phn ha v gy mu thun trong hng ng quc gia bng
mt k thut tinh vi nht. Cng sn to nn d lun v mt s c nhn lnh o v gia nh, i
t ca c nhn . T d lun ri lng gi thnh chn to nn nh l thc.
T ci nh l thc khng bao lu tr thnh s thc. Chng hn nh chic gh khoi
lc ca B Nhu c trin lm ti Phng Thng Tin Thnh nm 1964 (y ch l chic gh
ngi un tc. T nm 1961 B Nhu khng ra hiu un tc nn mt tim un tc ng Catinat
a chic gh ny vo Dinh, mi tun cho th vo mt ln), chic gh bng nhin c
cch mng t tn l gh khoi lc chng t ti c ca B Nhu cng ch Ng nh Dim.
Chic gh khoi lc t nhiu khch ng qun chng to dng nn bao nhiu iu ng t
m qua con ngi y si ni nh B Nhu.
Trong 9 nm c bit bao nhiu s thc nh vy c din t mt cch m ly gay
cn trong d lun qun chng. M s thc v B Nhu nh th no ? Trc ht, nu ni v ti th
b c mt ti ln nh th ny: B khng bit g v chnh tr nhng li hng hi tham gia chnh
tr. Sinh trng trong nhung la ca mt thp ng trng gi Ty phng khng thch nghi vi
i sng qung i qun chng, nhng li cng khai nhy ra hot ng ng trn hng u...Tt
nhin b phi dn mnh vo thc ti nhng li khng thch nghi c, thc ti tr nn i nghch
vi chnh bn thn trng gi v xa la qun chng ca b. Thc ra th chnh quyn do cng
mun to lc lng ph n...V y l mt lc lng ng k v nu bit cch t chc v vn
ng th lc lng ny l mt hu thun to ln. B Nhu c th lm c iu cng vi u th
v quyn hnh (trong bng ti m trong bng ti mi l quan trng). B Nhu li quyt tm
hon thnh gic mng tr thnh lnh t ca gii ph n Vit Nam. Ngay trong gia nh nh
chng (mt gia nh Thng Quan nho phong) B Nhu cn khng sng cho thch nghi vi i
sng hung chi qung i qun chng nht l qun chng Vit Nam vn trng nam khinh n, dn
Vit Nam vn ch tn m khm phc nhng loi nh b Thanh Quan, Sng Nguyt nh, Phan
Bi Chu phu nhn v gn hn in hnh nht l Nam Phng Hong Hu.
Bn cht ngi Vit c nam ln n, vn khng c cm tnh nu khng mun ni l ght
v khinh th nhng loi phu nhn ma may bn ngoi phm vi gia nh v cng tc x hi t
thin.
Nhng l do no khin B Nhu to c c hi nhy vo sn khu chnh tr v t nm
1956 b gy c nhiu thanh th trong d lun quc ni v quc ngoi...Ni l b qu n o
th qu thc b n o nhng n o c k thut trnh din. L do gn v nh l tm thng nht
gip cho B Nhu tr nn du c trong gia nh h Ng v c quyn dnh cho h Ng my
cu con trai ni di tng ng (mi sau ny ng Luyn mi c con trai). Tng Thng Dim
c thn v my a chu trai tr thnh nhu cu cn thit cho i sng tnh cm qua mt con
ngi cn nng lng vi gia tc v truyn thng nh Tng Thng Dim. Sau na d Ph Tng
Thng c Nha Nghi L, c S Ni Dch, ng Tng Thng Dim vn cn c mt ph n lo
toan cng vic tip khch v nhiu vn khc thuc phm vi giao t nhn s m thiu mt
ngi n b cng gy nn nhiu nan gii, b tc. B Nhu li c s trng giao thip c khiu i
cht v thm m. Trong khi Tng Thng Dim cng nh ng Nhu hon ton m m v thm m
v giao t (lo toan vic ni tr u mt tay B Nhu iu ng) nh trang hong phng khch sm
sa cc trang tr v trang sc v.v...
B li lun lun t ra con ngi mn tip, tho vt v kho (khi tip phi on ngoi
quc)... B li ni ting Php ng v Anh ng rt lu lot.
T t th ca mt n tip vin ca Dinh c Lp li thm tham vng lnh t ca ph n
cng vi uy th v uy quyn ca chng v anh chng, B Nhu c mc nhin chp nhn trn
thc t nh mt uy quyn bt kh khng v uy quyn , cch ny hay cch kia chi phi t
nhiu trong sinh hot quc gia v cng v.
Lc lng ph n ca B Nhu qua Phong Tro ca Ph N Lin i li ch gm v my
ng ln cho nn khng c tnh cch qun chng v ch nng v trnh din. Khi cc b ln trnh
din chnh tr th qu tnh khng hp dn c ai v tr thnh tr ci cho thin h.
B Nhu chu c sch li c ng chng C vn. Tuy kiu ngo t tn nhng gp
nhng vic kh khn nan gii, b vn chu kh tm hiu kin qua mt vi cng s vin thn cn
ca ng Nhu.
B i p lanh l, phn ng bp cht nng bng. l u im ca b. Nhng v mt
chnh tr phn ng nng ny bp cht ca mt ngi n b a v nh B Nhu tr nn tht
li. Khuyt im ln ca b l khng to c nhng c ch v phong ngn ng hp dn c
qun chng k c gii ph n. Trong khi B Nhu li tr thnh i tng cho s tuyn truyn c
sch lc ca cng sn. M ngi cng sn mun bi en mt ch trc ht tm cch bi en
qua tng c nhn uy quyn ca tng ch y. Ri theo ngy thng, mt cch tim tin c k
thut, c ch s thnh en v qu ng ton b. Nu thc c nh vy, l ra B Nhu phi
hon ton ng trong bng ti mt cch khim nhng. ng ny B Nhu xut hin vi tt c s
lng ly le lot vi ching trng nhp nhng ca mt s cc b Tng T B Trng Tng Gim
c v k c my v tu mi my ru nhn nhi...
Trc ht l dp L Hai B Trng, B Nhu mun lm sng li kh th ca hai v N Anh
Hng Dn Tc ny...v c nh b cng mun nhn c hi tr v ngun lch s to mt thn
tng dn o ph n. Theo B Nhu Nam gii c L Li, Quang Trung th n gii cng c Hai
B Trng cng nh Php c Jeanne d'Arc. Trc nm 1963, L Hai B Trng c m t nh
mt L Quc Khnh th 2 sau l Quc Khnh 26.10. l mt sng kin rt tt, mt c ch p
c chnh ngha khng c ai cng khai phn i c. Nhng v khi trnh din qu nhiu nn li
khng thun tnh. Xin dn chng v ci gi l khng thun tnh nh th ny:
L i trn thit tht long trng tn nghim c bn th c tn lng c bt biu, gm
ao, kh gii...trn bc ln ca l i tri nhung (mu tiu biu cho s thing ling tn knh
theo truyn thng nghi l dn tc). L nghi dnh cho bc anh hng dn tc nh vy l ng.
Nhng ngi ch l cng rt quan trng. D lun lun lun lu v im ny. B Nhu vi t
cch i din Ph N Vit Nam v i din Tng Thng nht l i din Tng Thng nn b
c hng y l nghi no xe dnh ring cho Tng Thng li c on xe Harley h tng khi
n l i c mt B Trng, Tng T tm tp ng ln knh cho v cho knh theo nghi
l qun cch. Trn nguyn tc th ng l v i din Tng Thng c quyn hng nghi l nh
vy.
Thc t chnh tr v tm l truyn thng Vit Nam khng chp thun nh vy. D cho l
v mt Tng Thng, ngi Vit cng cm thy kh chu. Nu v ng Tng Thng cng c
hng nghi l n tip dnh ring cho Nguyn Th Quc Gia Ty Phng th li khc hung
chi B Nhu ch l em du mt Tng Thng vn c tn trng theo hng trng lo quc gia.
Do m d lun bn tn ma mai thnh ra knh chng b phin khng t, Ging ni ca B
Nhu qua cc bi din t cng l mt tht li v ging ni tuy mnh tht, tuy c la nhng li vn
ra v lnh t nh rn dy, truyn bo, thm vo ting ni li thiu ngt ngo truyn cm, thiu
n tnh...
Khi c quyn hnh, c a v (d l trong bng ti) v mt uy tn cn phi c bo v
trong t th lnh o...ng Nhu hay ai cng khng th lm cch no khc hn trc mt ngi
v hay ln ting, dm lm nhng vic ng tri nh B Nhu...ng Nhu tr thnh bt lc khng
th ngn cn v... ch l hu qu ca bn cht tr thc.
V li, trc con mt ch quan ca ng Nhu th ngi v ng khng lm g qu ng tri
li cng vic ca B Nhu li hp l v hu ch cho quc gia. Lut Gia nh l mt th d.
K t thng 12.1957, Quc Hi hp bn si ni v d n ca Lut Gia nh, B Nhu
tng b phng hp ra v vi thi ngn ng rt ngang ngc ngo mn. i vi mt tn
Thin Cha Gio v ngi Ty phng th i sng la i ch c mt v, mt chng, vn a
th khng cn t ra. Tn l Thin Cha Gio khng chp nhn a th. Nhng x hi Vit Nam
khng phi l x hi Ty phng v dn chng Vit Nam khng phi tt c u l tn Thin
Cha Gio, gii Thin Cha Gio ch l thiu s (15% dn s). Cho nn lut ny trn l thuyt th
hay song thc t khng ph hp vi bn cht v np sng qung i ca qun chng. Hn na,
gii m thm phn i chnh l giai cp Tng T v cng chc cao cp cng nh cng k ngh
gia giu c, phn ln cc v ny u b kt nu khng c v b th cng ln lt giao du.
B Nhu l lun n lc ngi ph n ng ln bnh ng vi ngi chng ngay
trong phm vi gia nh, ch mt v mt chng thi...ch nhng k h hng khng ra g mi ly v
nh ri b ph gia nh B Nhu vn tin mnh i ng ng vi ch trng cch mng gii
phng ph n trc ht t gia nh t bc qua x hi. L lun v ch trng ca b nghe
xui tai v hp l. Nhng iu cn bn l ci to x hi, khng phi ch bng mt bin php ban
hnh mt vi o lut.
C thin ch v hng say nhng B Nhu vn b phn i, dn chng th . Trc ht B
Nhu khng nm c mt vi nh lut rt gin d, n s ca chnh tr (nhng nh lnh o sau
nm 1963 cng u mc phi li lm nh vy v l mt th lnh t non thiu hc tp, thiu
kinh nghim, khng c cn bn chnh tr)
Mt trong nhng nh lut chnh tr cn bn ca ngi lnh o l khng bao gi c
ly ch quan ca mnh bin i khch quan (tc thc ti chnh tr) nhng ngc li phi bit
bin ha ch quan lnh o ca mnh. V thch hp ch quan vi khch quan tc ha ng bn
thn vi thc ti nm thc ti.
T bao lu ri, vic quc gia i s nu khng may mt ngi n b can d vo th
mi s ang tt lnh cng d tr thnh u ti. Ni nh th khng phi l khinh th gii ph n.
Nhng lch s ng Ty tng minh chng nh vy. n b ch l n b d ngi n b
c ti ba nh th no...
B Nhu l ngi c ti thc, c thin ch nhng tnh kiu ngo v ch quan cng
lm cho b tr thnh i tng cho bao nhiu iu phm bnh, d ngh m tiu...Mu ngi nh
B Nhu s d dng thnh cng trong x hi M. Ngn ng c ch cng nhng phn ng lanh l
b s d dng thu ht c m ng. Nhng m ng trong qun chng Vit Nam li tr nn
xa cch vi ngn ng, dng iu v c ch ca b. Qua my ln ra ngoi quc nh ti Moroco,
Bresil...B Nhu thnh cng nh u im trn. Cn chuyn i gii c ti Hi Ngh Lin Hip
Quc T Ngh S ti Belgrade (Nam T 1963) v M Quc B Nhu chng t c kh nng
ca mnh v nht l ti M Quc, b gy c nhiu si ni sng gi lm kinh ng chnh
quyn Kennedy v ng Dn Ch M. Nhng vi x hi Vit Nam, b hon ton tht bi trc
m ng.
Ngi ta t hi, ti sao mt nh tr thc uyn bc nh ng Nhu li khng kim ch c
ngi v ? Ti sao ng ta khng tm cch ngn chn nhng hnh ng tht nhn tm ca v ?
ng Nhu s v ? Ni cho ngay tnh th ng Nhu khng phi l ngi s v, ng rt ght
chuyn n b dnh v.
B Lut Gia nh gy si ni trong d lun mt thi. Thc t th lut y cho n khi
ban hnh v thc thi cng khng to c mt tc dng ln lao no trong ci tng lp dn chng.
Phn ng ca dn chng i vi lut l nh Lut Gia nh khng c g ng quan tm v lut
php hy cn ht sc xa vi vi qung i qun chng Vit Nam...D c lut hay khng lut, i
sng v chng gii bnh dn u da trn cn bn tnh cm yu nhau gi th bt lun tt.
Nhng gii thng lu v nht l gii Tng T v cng chc cao cp tuy ngoi mt hn hoan
cho mng Lut Gia nh. C ng Ta 2, 3 v...Nh vy th trch chi khng on ght B Nhu.
B Nhu thng bn lun vi my cng s vin ca ng C Vn chnh tr nh th ny: Kinh
nghim trong gia nh ni, ngoi ca ti, ti bit r. Ai c v nh th ang trong sch cng tr
thnh tham nhng, gia nh chia r, ri dng con ny, dng con kia c lung tung, ln xn. Khi
t kinh nghim ny, B Nhu quyt thanh ton ch a th m b ngh rng nu hon thnh b
gii phng cho n gii ci thm cnh gia nh v n con kia (chm cha ci kip ly chng
chung, k p chn bng k lnh lng). Trc in n Quc Hi do nm 1957, cng c
nhiu Dn Biu (k c my Dn Biu trong Phong Tro Cch Mng Quc Gia) mnh dn ln
ting cng kch d n lut ny. B coi my ng Dn Biu khng i n u c...B Nhu coi
thng nu khng mun ni l khinh mit mt s Dn Biu nh vy cng c nguyn nhn. V
rng b cng bit r chn tng ca cc ng. (i t ln i cng cng chng p g).
Chc Dn Biu ca h phn ln cng do cng n ban pht ca on Th... Do , m phn
ng ca mt s Dn Biu tr thnh v hiu ha.
Trong mt cuc hp vo kha u nm 1959. B Nhu cng khai kch mt s Dn Biu
ngay ti din n Quc Hi v cho rng ai chng i Lut Gia nh ch l nhng k ch k hn
nht mun ly v l. Thi chng i tht l hn. My ng Dn Biu quyt lm ln
v ny v i B Nhu phi xin li...v thi hng hch ca b. Sau B Nhu t ra phc thin
v ra mt ci thng co ci chnh l b khng ni cc Dn Biu tht hn nhng B ch ni Dn
Biu tht hn. Cch ci chnh ca B k cng thng minh v kho lo.
Tt nhin ai cng hiu rng, khng ai li ni thi tht hn c. Nhng y b li b
qut hai ch tht hn thnh tht hn. B chi ch mt cch thng minh v ng lc. My ng
Dn Biu nh chu ng mt cch hoan h. Ph ha vi B Nhu cn mt s n Dn Biu thuc
g nh. Nhng hu ht trnh chnh tr cn non km li thiu thng minh nn mi c mt n
Dn Biu ln ting bnh vc Lut Gia nh v a ra mt nh thc n b ra n ng.
Nh cu ni phm phu tc t ny m c my nm tri bo ch c ti em ra th phi.
D Lut Gia nh bn ci vng vo c nm. B Nhu quyt lit phi t thng li hon
ton. Dn Biu Nguyn Hu Chung c coi l kn tng dm ng u. ng kt n Lut Gia
nh tri vi thin nhin, xi dc v chng kin nhau v ch to ra cnh ri lon trong gia nh.
B Nhu li ra ch th cho cc Dn Biu g nh k c my t bo kch lit cng kch Dn Biu
Chung. Cui cng nh ta bit B Nhu thng th. Nhng s thng li ca b khng i n u,
v lut l t n khng th ci cch c x hi, mun dng lut php cch x hi th trc
phi vn ng d lun, gy thc trong qun chng, hc tp thc t v dng bin php cng cc
th ch ca chnh tr. Khng th cch mng nng thn bng lut ny lut kia nng dn c
rung ri coi l cch mng. ch l hnh thc tuyn truyn, khoa trng thanh th.
Thc t th Lut Gia nh c nhiu im ph hp vi tinh thn thng tn hnh phc v
bo v trt t x hi qua trt t gia nh. Th nhng li c mt s im qu kht khe, khng ph
hp vi thc t, thiu cn bn ca mt tinh thn x hi trong truyn thng Vit Nam. Do m
c ci hay ci p u b che lp bi ci d...Nhn nh ca qun chng vn nng ni nh mt
ngi nhn giy trng v ch ch n mt vt mc en (d vt en rt nh v ngoi l). B
Nhu hnh din vi Lut Gia nh nhng lut y c tc dng hay khng th li l chuyn khc.
Sau b li a ra d n lut Lnh Mnh X Hi. Trc thng 5.1958 ti Quc Hi b a
ra ngh thnh lp Phong Tro Ph N Lin i v ku gi cc b v cng t chc Qun Nhn
tham gia Phong Tro. Quc Hi Kha II ( thng 8.59) c 9 n Dn Biu trong c B Nhu.
B li khi cng hon thnh d n lut lnh mnh x hi. Sau ci tn ny b kch c i
thnh lut bo v lun l (ban hnh nm 62 b bi b sau o chnh bi Sc Lut 2-63.
D lut ny cng gy si ni khng t. Xt cho cng bng, khi a ra d lut ny, B Nhu
nm ngay c chnh ngha v rng ch c mt ti u ti thiu s l nn nhn ca lut bo v lun
l. Thit tng d l mt thi i no, mt ch no (ngoi tr ch ca nhng k hnh
tin n chi sa a v coi nhy m nh mt l tng ng tn th) khng ai c th tn tr cho
cc thiu nin ung ru hay ht thuc hoc tn tr cho nn ph thai, ng bng...y th m
ngi ta vn chng i v h nhau to nn nim cng phn. B Nhu li tr thnh trung tm im
ca bao mi di d lun. D nhin lut y cng c nhng im qu ng v thc t.
Trn quan im qun chng cng nh phong tc truyn thng dn tc th d lut bo v
lun l ca B Nhu l mt cng trnh tt p vi thnh xy dng rt r rt. 15 triu ng bo
bt qu ch c vo khong na triu nh hng n lut ny nhng chnh lp ngi ti u thiu
s li c tc dng sa a ha x hi Vit Nam v ng thi vong bn ha bn cht dn tc
cng nh bi en c tp tc tt p ca x s. Do khng th no bung th cho mt thiu s
ny sng phng ng c trong khi qung i qun chng vn phi sng i sng lm li c cc
v trong khi m np sng ca qung i qun chng vn tp thnh trn cn bn ca truyn thng
cao p.
V cng trnh ny, B Nhu ng hn v pha qun chng, lp trng l lp trng x hi
dn tc. Nhng B li cng gp phi phn ng d di tuy ngm ngm. Nhiu Tng T hay mt
s cng chc cao cp u m ci mn nhy m. Cc b ln th bi bc.
Phn nhiu cc con ng ln th ru ch thuc si (con nh ngho v trung lu th ly tin
u ra)...Cc v n li l thnh phn lin kt rut tht vi mt s Tng T cng chc cao cp,
cng k ngh gia n chi v gii vn minh th. B Nhu v tnh ng vi nhng ch
th gh gm .
Qung i qun chng t nng thn n trung lu khng ai ch trch g lut bo v lun
l (c hay khng i vi h khng quan trng) nhng mt gii khc th lut ny tr nn quan
trng.
Vic cm nhy m ca B Nhu cng gy bt mn ln trong gii ngoi kiu ti Si Gn
(Ty Phng nhy m l mt ngh thut, mt tr gii tr thanh lch truyn thng). Nm 1961
Phi on Maxxwell Taylor qua Vit Nam tm hiu v chng trnh kinh t V Quc Thc-
Staley...Trong mt cuc gp g my B, ng Taylor khng cp vn no khc hn l
chuyn nhy m. ng cho rng s cm on nh vy l k qui. Mt cch l mng, sng sng
hn na, mt gii chc M trong phi on hi my b Nu cm on nh vy th n ng
ch cn l s thch ca n b hay sao.
ng l chuyn nhy m nu cm th cng nn linh ng uyn chuyn nhng k thi hnh
li qu hng hi trong vic lp cng. Trng hp n gii chc thuc Lnh S on Liban, c
ng ti ng Trng Minh K, b nhn vin cng lc gy phin phc to nn d lun khng
tt trong gii ngoi giao.
B ny c tui. Nhn dp mt tu hng Liban cp bn, mt s thy th ng hng ca
b n thm ri nghe nhc theo v iu...Th l Cnh St cng p vo lp bin bn em v bt.
Rt nhiu trng hp nh vy xy ra. Gii ngoi kiu cng thm bt mn v cng l s tht
li v ngoi giao. Trong khi trit cm nhy m my ng Tng T vn c ln lt du
dng.
Ring vic cm nhy m, B Nhu t ra d dt. B cng l mt dn nhy ni ting t tha
cn i hc ti H Ni. Cm nhy m s dng chm n nhiu ng tai to mt ln. Trong mt
phin hp ca ban chp hnh Ph N Lin i, vn d nhy m c m x cn k. Phin hp
ny qui t nhiu qu b lng danh. Mt s kin cho rng ch gii hn vic nhy m m
khng nn tuyt i cm. Mt b Tng Tng Th K ca Phong Tro Lin i li bo hng
hn vua yu cu B C Vn phi cm trit . B Nhu vn l lng cha quyt nh hn,
nhng cui cng vn quyt nh cm nhy.
Vic cm nhy m c nhiu b ln tn thnh trit v c ng chng ca qu b
u thuc loi ho ngt ly lng. (V v n Cm Nhung l mt dn chng)
Th nhng, cm l mt chuyn cn nhy vn nhy. Nhiu Tng T vn ln lt m
bar ngay trong doanh tri hay t dinh.
Ai Nha Trang vo nhng nm 1961-1962 u bit r chuyn ng i T Ch Huy
Trng ng vn m bar u u li cho s quan hu cn v tn Si Gn kim v n v bao
dn c tun. Do , d lun bn phim v vic ba ng Tng hoan h tham gia cch mng 63
ch l do ngun kht vng t tim thc do nhng dn nn qu v mn nhy m. Thnh ra sau
ngy 1.11.1963, cc ng ln ny n mng cch mng qua nhng m thn tin trn sn nhy.
Chuyn nhy m lu ti Nha Trang, Nng cng nh Pleiku do my ng Tng T v
cao cp u u lt v tai Tng Thng Dim. ng Tng Thng c lm ng.
Khng phi l ngi M ght B Nhu qua bin c Pht Gio 63. B Nhu b bo ch M
cng kch lai rai t nm 1959. Ta i S M ngoi v chng i S Nolting, ng Richardson
v Tng Harkins c th ni hu ht khng c ai c thin cm vi B Nhu. T Lu Conlin n
Colby (trc 1961) v Ph i S Trubeart u khng chp nhn s hin din ca B Nhu. H
ngang nhin dng nhng t ng tc tn nht ph phn v chuyn cm nhy m, cm mi
dm, cm nam n giao du thn mt.
V qu ch quan nn c tng rng ta c thnh c lng tt i vi qun chng th qun
chng phi theo ta. Thnh v lng tt theo ch quan trong rt nhiu trng hp mu thun
v bi phn li thc ti khch quan cho nn c nhiu ng lnh t c ch trng hay c ch vng
mt lng v dn v nc nhng ti sao vn b dn chng on thn, vn chng i ? Gin d ch v,
nh lnh o khng p trng kht vng ca qun chng v c tng rng ta thch g th qun
chng thch ci ri sng trong mt o tng thn thnh.
B Nhu qua cng vic thc hin v li ni th qu thc b mun thc hin nhng g tt
p nht cho ph n Vit Nam. Nhng thot thai t trong nhung la thp ng, iu tr nn
bc tng thnh ngn cch gia lng tt v ch lnh o vi i a s ph n, khi B Nhu d
nh da ra d lut quyn bnh ng cho ph n. Nhng vn ch l o tng xa vi thc t v
khng hiu thc cht v hon cnh ph n Vit Nam. Khi b ch trng Lng cng nhn ph
n phi ng u vi nam cng nhn. Ch trng y khng hp l cng khng hp tnh. Ti
nhiu quc gia Chu nh Tn Gia Ba, lng mt n gio vin bao gi cng thp hn nam gio
vin v cn c trn nng xut th nam bao gi cng hn n. Ti Vit Nam tin b hn nhiu quc
gia khc v mt ny. Gio chc cng nh cng chc lng bng ng u theo ngch trt. B
Nhu tin thm bc na l i cho n cng nhn bng lng nam cng nhn. Phn ng gii ch
ra sao ?
Hng BGI chng hn, Ban Gim c cho rng n b nng sc yu li cn sanh n v
nhiu ci yu khc na. Do nu buc h tr lng ngang vi nam cng nhn th h khng di
g thu n cng nhn. Trn thc t vn nh vy. Nu lut y c chp nhn th s ch l vn
bn cht v khng gip ch g cho ph n tri li cn gy ra cho h bao nhiu kh khn.
Nh nhng yu t no m B Nhu to c uy quyn trn thc t ? n gin nht l s
khn kho tinh ranh v nhiu sng kin vi mt tim lc tinh thn rt mnh v trc gic, B Nhu
nh hng su xa trong i sng ca nm anh em trong gia nh Tng Thng Dim n Ng
nh Thc v k c ng Ng nh Cn.
ng Cn c coi l chng i B Nhu kch lit v chi ch du cng khng tic li
nhng ng Cn ch chi ng th thi. Trong gia nh ng vn chu lp v. Th d v vic lp
Phong Tro Ph N Lin i ti Min Trung. Phong Tro ny vn bu mi khinh b My con
m mn c chi, ch n hi. Trc nm 1961, nhiu b v ca cc ng ln ti Min Trung
cng mun lp Hi c n nhng ng Cn ght nh vy nn nh chu.
Khi B Nhu nhng tay vo quyt nh pht trin ra Trung...ng Cn nh chu thua. B li
cn ch th cho Hu, Nng phi tun hnh theo B m thi, B rt coi thng ng Cn cng
nh ch trong lng.
Dp ra Hu ch ta thnh lp Phong Tro l c mt vic trng i. Chng qui B p
o c ch em chng. Trc hm , c mt i i thuc L on Lin Binh Phng V Ph
Tng Thng c gi ra Hu lo an ninh cho B C Vn. Gii chc thm quyn tot m hi v
phi lo t chc sao cho long trng. ng Cn trong lng tc ti nhng cng nh chu v chnh
ng cng phi ng ra n c cho cc gii chc lo liu thc chu o. iu nc ci nht l hm
l khai mc, B Nhu nh mt n hong th Cu Cn rt r khim tn nh mt cng t min qu
uy quyn. Trc m ng y Cu Cn ch cn g...khim tn, nh b, nhc nhn. Trong khi ,
t cch n tip n chic gh ngi qua ngn ng v c ch B Nhu ln t hon ton ch em
chng.
y l ln u tin ng Cn nh chu khut phc uy quyn ca b ch du, ngi m ng
Cn r r cng kch nhiu khi dng c ch con m v lng lon ch th B Nhu.
Khi B Nhu tr v Si Gn th Ph N Lin i cng theo B m i lun. Min Trung
vn l t ca ng Cn...Phong Tro Lin i ch c php pht trin ti Nam phn v my
Tnh Cao Nguyn.
S d, trc mt B Nhu ng Cn phi chu khut phc v b ta bit s dng ci b th
ca b ch du trong gia nh vn kht khe vi nhng tn ch l gio. Cn Tng Thng Dim th
nh th no ?
im quan trng sau y gip cho B Nhu thnh cng trong vic khut phc ng anh
chng Tng Thng.
Th d in hnh vn l nhng quan nim v lun l ca B Nhu. Quan nim rt thch
hp vi quan nim v bn cht nho s cng nhu tu c Thin Cha Gio trong con ngi ca
Tng Thng Dim. Khi B Nhu a ra d lut bo v lun l (lnh mnh ha x hi) th c
Tng Thng Dim hon ton tn ng v cn khch l. Bo ch v Quc Hi ln ting cng kch,
bnh phm (tt nhin l yu t) Tng Thng Dim li cho rng d lun lm ln v c nhiu ngi
ganh ght B Nhu m tm cch ni xu dm pha. B Nhu trnh by vi ng anh Tng Thng
nh th no m c Tng Thng d dng chp nhn v ht sc tn tr.
Trc ht xin an c mt vi chi tit th hin quan nim lun l v tm tnh bt thng
ca Tng Thng Dim qua kha cnh ny. Do nm 1959 mt thi i vng son ca hi bo
v lun l do Linh Mc Hong Yn tt nhin khng th thot khi nhng l do mo m ngh
nghip qua quan nim tu c v lun l gia th gii tu hnh v x hi ngoi i. Linh Mc
Yn qua nhng ln i quan st ngoi ph, Linh Mc chp c mt s nh tng bn thn v
kha thn trng by ti my tim bn iu khc v m thut trong c my bc tng c
coi l hon ton la l trng by ti tim Mai Lnh, ng Phan Thanh Gin. Thm vo
cn c cn mt s hnh n ng n b, trai gi tm chung piscine (d nhin l mc tm)
i vi mt ngi bnh thng v qua nhng quan nim bnh thng trong i sng th
nhng hnh nh trn y khng c g ng ch . Tng ph n la th ch l mt cng trnh ca
ngh thut. Trai gi tm piscine vi qun o lt h hang cng l chuyn qu thng thng.
Nhng n li tr nn quan trng trc mt mt v Linh Mc Hi Trng Hi Bo V
Lun L. Linh Mc Hong Yn lm mt phc trnh di km theo hnh nh gi ln cho Tng
Thng Dim.
Ch mi xem qua nhng tm hnh , ng Tng Thng mt, bt thn ni gin. ng
dng bt ph vo bn phc trnh ng Lng cm ngay (ng Nguyn Vn Lng lc l
Tng Gim c X Hi). Nhn c bn phc trnh trn, ng Nguyn Vn Lng ht sc lo u,
khng bit phi x tr nh th no. ng nh hi kin ngi trong Ph. Tt nhin l khng c
mt kin no khc hn tm cch khn kho nht p dng lnh ca ng Tng Thng. kin
c nu ra nh sau: ng Nguyn Lng cho ngi n vi tim M Thut nh tim Th H ni
kho h thng cm trng by mt cch kn o bc tng bn thn la th. Hai hm sau ng
Nguyn Lng vo trnh Tng Thng vi y h s t ra rng tun theo ch th ca
thng cp.
Tng Thng Dim li vui v gt u: , thi c. T , ng Tng Thng qun c
chuyn cm trai gi tm piscine cng nh chuyn cm trng by tng bn thn.
Vi mt quan nim lun l kht khe v qu c nh vy li c nhng phn ng bt thng
nn Tng Thng Dim d dng b B Nhu thuyt phc. y l mt pha thuyt phc Tng Thng
ca B Nhu do s quan hu cn k li (khi vo Phng Tng Thng trnh vic g th lun lun phi
c s hin din ca mt s quan hu cn hay Ty Vin).
B Nhu thuyt phc Tng Thng Dim ng chp thun lut bo v lun l, i cng
nh sau: Lun L Vit Nam hin nay ang suy i. Tr con th h hng ngi ln th bi bc sa
a. Mt ngi nh Tng Thng Dim nghe ni nh vy tt nhin phi lo lng cm phc ngi
em du ni ting vn minh tn thi nhng li t ra thot xc bin ngh n con ng thnh thin.
B Nhu bit yu im ca ng anh chng...nn ch a ra on m u nh vy nhm gy xc
ng. Sau b mi trnh by nhng bin php gii quyt.
Nhng bin php y u l tng c. ng Tng Thng cho l ngi em du c thnh
xy dng t nc. B nhy m rt ti hoa m nay li ngh cm nhy th ai m khng cho l
hy sinh ng qu. ng Tng Thng tin tng nh th th ngh no m khng c chp
thun. Vic cm bi bc th vn l ch trng ca ng. T tng i vi Tng Thng Dim l
mt ti c lm cho ngi ta sa ha ngc. Thiu nin ung ru ht thuc li cng phi cm
trit ...T nh ch gi ng Tng Thng c ung ru u. Cn ht thuc l th ng ch ht ph
khi...Ha cho nn, d lut bo V Lun L ca b em du i vi ng hin nhin l hp l hp
o.
Khi ng Tng Thng ht mnh ng h d lut y th cn ai dm chng i. Mt vi
Dn Biu ln ting cng kch mt s sai lm v khng thc t ca d lut ny. Tuy nhin s cng
kch ch l dn cnh to ra d lun cho ra v hp l c v dn ch th thi.
Trong nhng bui hp ca Ban Chp Hnh Ph N Lin i B Nhu tr thnh mt chin
s tin phong trong cuc gii phng ph n. Cn thc t c gii phng c khng th 9 nm
tr li y . Tuy nhin phi cng minh nhn rng B Nhu lm c nhiu im tt, d lm
theo ch quan ca b. Chng hn nh vn cm trit thiu nin khng c ung ru ht
thuc l, cm hn bi bc (tr mn t tm c ta n cho l khng thuc loi bt st pht)
B Nhu c mt kin nh th ny v gi tr thn xc n b. Tng cng nn ghi li y v vic
cm thi sc p, b cho rng thi Trung C ngi Ty phng trng by n l ti ph cho bn
n l xp tng hng cho ngi ta n xem xt nh gi nh mua bn xc vt, con ny mng to,
con kia ngc n con n thuc ging tt...Vi nhng gi bao nhiu. Thi sc p, tuyn la hoa
khi ca Ty phng xut pht khi thy t cc cuc trng by mua bn n l t thi Trung C.
x ta khng chp nhn c ci tr .
B Nhu ni ring vi B Lng Khi Minh n mc h hang, c ngc c i ra cho
n ng h nhn ngm ri h nh gi h cho im lm nh vy nhc lm h gi nhn phm
ca ngi ph n ngang vi bn n l thi Trung C. Ph n ng khng th chp nhn nh
vy... Vi lp lun nh vy va xc ng va c cn c va c chnh ngha bo v tinh hoa
ph n ng...Cho nn Tng Thng Dim cng nh ng Nhu v nhng ngi hiu bit khng
nng cn lm u cho B Nhu c thin ch v sng sut. Do mi c v cm lun cc v thi sc
p, tuyn la hoa khi v k c thi lc s p. B Nhu lun lun nhc nh n ng h ch k
lm...Ph n khng th ch l tr chi cho h mua vui c. Mi dm v lm gi nhy l nhng
vic nhc i bi nht cho ngi ph n.
Gi nh B Nhu khng phi l mt em du ca mt ng Tng Thng ng nhim th
thin ch v nhng c gng gii phng ph n ca B Nhu ng ca ngi.
Nhng y li khc. Trong khi B c gng hon tt D Lut Gia nh cng nh D
Lut Bo V Lun L th trong d lun t Thnh n Tnh v nht l trong gii thng lu
n i rt nhiu v nhng ci gi l lem nhem b bi thuc i t ca B. D lun th nhiu
lm. Nhng u l chng c ? Tuy vy qun chng ng o vn lp lun rng nu khng c
la sao c khi. Ri mt s phu nhn vy ba quanh B xem ra phn c hnh cng khng
c g c m bo cho lm. Quan h l ch ng. Ch ng ca B Nhu khng thun li cho
mi xng ci cch ca B khi nhng ci cch hoc cn qu sm hoc khng ph hp vi
tp qun c truyn. D lun xuyn tc rt nhiu v cuc tnh duyn ca B vi Tng n...Li
c d lun cho rng i S Nolting b B Nhu m hoc trong li tnh. Tc ng Vit Nam c cu
ght ai ght c ng i li v. Trong 9 nm qua c ch v ngn ng, B Nhu lm cho nhiu
gii v nhiu ngi mch lng thc. Ci d ght rt gin d ch v tm l v truyn thng Vit
Nam khng a n b ma may hay li dng chc v ca chng m lm ln li ch nguyn
mt chuyn s dng ngn ng ao to ba ln ca B lm cho ngi ta d ght. Trong ci d
ght tt nhin do s ghen tc nhau. Cc ng thng b nh hng cc b. Cc b thy B Nhu
nh vy nu khng c c hi c gn B th tr nn ghen ght ni xu. Ai ni xu th ni khng
ng k ch n b ni xu nhau qu l mt ngh thut qua kh nng sng to v tng tng.
Nhiu cu chuyn m ly gy cn chung quanh con ngi B Nhu hu ht do mt s phu nhn
dng ng ln...ri lan rng ra d lun v d lun lu ngy tr nn nh l thc.
Tng Thng Dim khng c nghe nhng d lun v ch nhn c li cng kch B
Nhu qua vic lm ca B nh D Lut Gia nh v bo v lun l. Mt s bo M tit l B Nhu
c mt gia ti s ti Ba Ty (n din cafe) v Thy S. Tng Thng Dim khng tin v ng
vn c thnh kin vi bo M. Cn s cng kch Lut Gia nh cng nh Bo V Lun L ng
Tng Thng u cho l ganh t ph hoi v do mt s ngi c v nh dng di ham chi nn
c ph B Nhu.
Tm li B Nhu hiu r tm tnh v cuc i o c ca anh chng. B li dng ngay
nhng c im to nh hng vi Tng Thng. Khi to c nh hng vi Tng
Thng...th hng B Trng, Tng, T i vi B ch c ngha l g c. Tuy vy, v bit r tnh
ng anh, B Nhu khng bao gi cng khai by t mt kin no v hot ng ca chnh ph
cng nh cc nhn vt vn v. Trc mt Tng Thng Dim, B lun lun t ra mnh ch bit lo
cng vic ca ph n. Khi no c i bin nh v Tng Hinh v Bnh Xuyn v cuc o chnh
ht 11.11.60 B Nhu mi nhy vo vng.
NH HNG CA B NHU I VI C CHA THC
nh hng ca B Nhu i vi c Cha Ng nh Thc nh th no ? nh hng y
ngi ta ch c th cm thy mt cch bng bc. Mi khi v trong Dinh, c Cha Thc u
dng cm chung vi gia nh ng Nhu. Trong nhng ba cm thn mt gia nh , anh em t ra
tng c t chuyn hn huyn n vic quc gia i s. B Nhu khng nhng ng trn vai tr
ca mt ngi em du m lun lun t ra mt con chin ht sc knh cn, vng phc mt v Gim
Mc. B theo o chng (gi nm na l o theo) nhng t ngy vo trong Dinh B t ra mt
tn ngoan o. Mc du my ln B Nhu cng khai ph bnh mt s Linh Mc vi li l
phm thng s sng nhng vi ng anh chng c Cha th li khc, c Cha Thc thng
khen ngi B Nhu trc mt nhiu ngi B C Vn tt o lm, sing nng xng ti rc l
lm ch mt li khen ta cng thy c Cha tin tng ngi em du nh th no.
V mt tm l, nh hng ca B Nhu i vi c Cha Ng nh Thc cng d hiu. D
l Gim Mc hay mt tc v cao sang no cng vn ch l con ngi cng vi nhng yu
im tm l ca con ngi.
M ngi ta cng gi bao nhiu th cng thm nhiu yu im tm l. Nht l ngi gi
trong th gii tu hnh. Ni c n ca mt nh tu cng ln cng mnh mng khi tui i mi
ngy mt chng cht. Nhng n c trong tim thc ca mt ngi gi c n li cng d dng b
chinh phc bi nhng an i v v ca ngi thn yu. Nht l ngi thn li l mt c em du
trong gia nh. B Nhu thnh cng nh u im ny. Kinh nghim v sch v cho thy,
trong mt X o vi mt v Linh Mc gi th b qun gia mi l ngi c nh hng nhiu nht
i vi Linh Mc.
V S gi tr tr trong mt ngi Cha th b vi no khn kho, m ang s c thy tin
cy...S tin cy cng nh nh hng trn y khng h c chuyn ti li tri li rt thnh thin v
ch phn ng ca mt dn nn c n trong tim thc ca mt nh tu lung tui.
Trng hp c Cha Ng nh Thc cng khng thot khi nhng phn ng t nhin .
Nhng phn ng thn yu trong tri tim con ngi tng t nh con ngi ca b m i
vi con ngi ca cu con trai hay mt ng b chng gi i vi mt ngi con du hiu tho
kho lo.
Mi khi c Cha Thc v Dinh c Lp th B Nhu lo toan t mn n thc ung v lc
trc mt c Cha B Nhu ch l mt c em gi ngoan, du hin n ni ngt ngo d thng.
c Cha dng tt c mi nh hng ca mnh h tr 2 D Lut ca B Nhu nht l
Lut Gia nh. c Cha Ng nh Thc ht lng h tr v bnh vc Lut Gia nh cng l iu
d hiu v n th hin y tinh thn luyn i quan Thin Cha Gio. Vi mt tn Thin
Cha Gio th vic cm ly d l iu hin nhin theo php hn phi.
i vi mt Gim Mc th cn g ng ca ngi ng ng h hn mt o Lut i cm ly
d v i sng la i ch mt v mt chng. Tuy nhin, nh trn vit trong s 14 triu dn
Vit Min Nam th tn Thin Cha Gio khng ti 2 triu. V li, luyn i quan Thin Cha
Gio li c nhiu im i nghch vi luyn i quan ca ngi Vit Nam bnh dn v k c luyn
i quan Nho Gio m lut php bao gi cng phi xy dng trn cn bn cng bnh bt phn tn
gio giai cp.
Nhng mt v Gim Mc nh c Cha Thc tt nhin khng ngh nh vy khi m ng
em ang l Nguyn Th Quc Gia. B Nhu li c sng kin a ra lut y l d nhin, ng anh
c Cha phi ly lm cm phc v cho rng c em du lm nhng vic cao qu trong tinh thn
phc m.
T lut gia nh cng nhng ngn ng c ch kho n kho ni ca B Nhu gip cho
B to c nhng yu t sng ng gy nh hng mnh m ni c Cha Thc. Nhng lut
Gia nh lm cho B tht bi hn l nhng d lun n i v i t ca B. Bi lut ch
to thm nhng th phi v m tiu ca qun chng. Trn thc t, trai gi vn c t do giao du,
ly nhau c vic ly nhau, hn th cha phi l iu chnh yu.
Lut cm ngoi hn khng c hng gia ti khng c hng mt quyn li ca
ngi cha nhng thc t ngi Vit Nam vn sng theo mt th lut bt thnh vn trn tinh thn
con no cng l con.
D lun m tiu khng phi m tiu v ni dung . Hu ht qung i qun chng c
my ai tm hiu lut php m bit n hay hoc d. Duy c mt iu Lut Gia nh ca B Nhu
cm khng cho n ng ly v nh nhng c chnh vn phng b (gi l c cho danh chnh v,
theo lut y th c cha c chng) nhng ai li khng bit c l v nh ca mt ng chng vn
nhn (thng tnh nu c ta khng phi l chnh vn phng ca B Nhu th ch ai ch th
phi v v ln v nh cng u l v c min sao c chng yu thng). ng khc d lun gii
cao cp khng ngt bn ra tn vo v i t ca my b ln trong Ban Chp Hnh Lin i.
No l v nh sau v c ca ng Tng ln ngi chnh tht. No l b T B vn c
mt i chng ri sau mo chut b chng ly ng T B...D Lut m tiu tm lum nh vy.
M d lut y c tht ch khng phi do thu dt. Nhng t d lun c dp ph thm
hoa l. cng l ci nguy cho mt c nhn trong gung my lnh o khi c nhn tr
thnh ci inh ca d lun. Trong khi , nh Lut Gia nh cng nh cng tc x hi m B
Nhu ra, cng ngy cng tng cng nh hng ca c Cha Thc.
NH HNG CA B NHU I VI NG CHNG
Cn ng Nhu ? Gii thn cn nht ca ng u xc nhn trc nm 1955, B Nhu khng
to c nh hng chnh tr no i vi ng chng a mu tc k rt uyn thm. Nhng n
li nh th ny, t nh hng tm sinh l ca b v d dng bin thnh nh hng chnh tr...
Trc nm 1945, ng Ng nh Nhu ch coi b v nh mt c em gi khng bit g v chnh tr.
Nhng my nm sau, trong vn phng ca ng li treo mt bc hnh bn thn ca b v trn y
nha sng. Mt ngi thng th khng ni lm g nhng vo trng hp ng Nhu v nht l
con ngi tr thc nh ng Nhu, th khi treo bc hnh ti ngay vn phng chnh thc ca mt
v C Vn Chnh Tr Ph Tng Thng qu l iu chng mt...ng l ra th ch treo trong
phng ring. D nhin ng Nhu cng cm thy nh th khi t tay B treo bc hnh , song ng
Nhu khng phn i.
Bc hnh treo mt ni trang trng trong vn phng ni ln vic ng Nhu chp
nhn s hin din ca B trong i sng ca mnh (v vn phng y l ni ng Nhu tip khch
quan ngoi quc. B Trng Tng lnh, Nhn S...ngha l mt mi gii ). Qua s kin ny
ni ln nh hng ca B Nhu, chinh phc ton din con ngi ng chng m nhiu khi
chnh ng Nhu cng khng bit (nh hng ca b v i vi ng chng l mt cuc hnh trnh
vi nhng cht liu v hnh thm dn vo tim c ni ra khng c v ch m h cm thy)
hoc khng th cm thy v ch c ngi ngoi mi nhn thy r c.
Bi vy c nhn tnh ca mt nh lnh o nhiu trng hp li nh hng su xa n
chuyn quc gia i s m chnh nh lnh o cng khng hay t cnh gic. Do vy, nh
lnh o d ti ba cng cn phi t mnh trong gung my lnh o v phi chp nhn mi
khm ph tnh cm v ph bnh c nhn mnh qua s pht biu kim tho ca cc b phn gung
my.
Gii thn cn ca ng Nhu bit r rng ng khng bao gi nghe v bn gp kin. S
thc mt ngi t kiu nh ng Nhu vi kh nng tr thc nh vy kh lng c th tin theo
kin ca b v cn nh tui m trc mt ng, b ch vn l hnh nh c n sinh trng Php
cha u T Ti. Tuy nhin, c mt vi trng hp ngoi l ng Nhu theo kin ca B
nhng ch l kin xut pht t kh nng trc gic di do ca mt ngi n b thng minh
nhy cm (qua v o chnh ht 11.11.60). V phn ny th ngi n ng d ti ba n u cng
nh chu thua n b. kin ca n b xut pht theo trc gic phn ln u ng vi thc t
c.
Nhng ng Nhu vn s s cng an cng l mt im yu ca mt nh tr thc lm
chnh tr. B Nhu vn nng nh la ni nng bt chp v d gy g lm chuyn ln. H mt khi
b v gy g ln ting th ng Nhu nh im. Qu lm th ng Nhu ch p bn, mng my cu
ting Php cho tha ri nh chu thua (gii n hc b v ln t v mang ting s v phn ln
cng chung mt cnh ng tm l nh vy) Tng Thng Dim li cng l ngi s s ln ting
gy g. (i y Bng k li, mt ln Tng Thng Dim bo ng i theo sang bn phng ng B
Nhu. ng Tng Thng ang c iu g vui mng. Nhng gn n ca phng nghe thy B Nhu la
li ng chng, Tng Thng Dim quay gt tr v phng kh lc u) C nhn din ng Nhu theo
tng s th khun mt ng khng phi l ngi s v.
Cn mt chi tit nh ny cng chng t, nh hng ca B Nhu thm nhp su xa
trong con ngi ng chng: Trc kia ng mun ht bao nhiu th ht. Nhng k t nm 1959-
1960, B Nhu gii hn. Mi ngy t b chia cho ng mt vi iu ht cho nh m thi. Nhiu
khi mt iu c ct lm i. Mt ngi nghin thuc l nng nh ng Nhu m nh chu nh
vy th cng l mt iu l lng.
Trc nm 1955 ng Nhu l ngi n mc xu xa...Khi tr thnh C Vn Chnh Tr ng
cng vn th nhng ng anh Tng Thng khng bng lng v cho rng n mc nh vy mt c
th thng...thm phi lo cho ch y n mc ng hong. T , t tay B Nhu lo liu cho ng
chng, b la chn cho ng tng chic cravate. Ngay vn phng lm vic ca ng B Nhu cng
t tay trang tr cho ngn np m thut. Mt ngi gi m c c v tr sn sc yu thng nh
vy ai m khng cm ng. T ch cm ng n ch b chi phi m thm khng bao xa.
nh hng ca B Nhu i vi ng chng mi ngy cng mnh cng l iu d hiu
xt theo kha cnh tm sinh l. ng Nhu khng phi l ngi n chi, trc nm 1954 sng trong
th gii kn cng cao tng ca Ph Tng Thng. ng Nhu cng khng phi l ngi qung giao
nn t bn b. Ri tui ng mi ngy mt cao...C v vi tui hi xun cng tr nn ngo ngt
yu thng mi l nguyn nhn thm kn to cho B Nhu c mt uy quyn i vi ng
chng. Th uy quyn ch c th cm thy ni ng chng sng i ni tm...B v tri hn li,
ham m hot ng ha cuc sng vi bn ngoi... khng phi l hai thi cc m l hai ci
h mu thun to thnh mt hu qu chi phi i sng v chng theo mt tng quan tnh
cm.
Mt vi nhn vt thn cn nht ca ng Nhu b ng cho ra ra v tht sng trc ht do
s bt ha v bt ng gia cc nhn vt ny vi B Nhu. Ni rng ng Nhu nghe v th khng
ng...nhng qu v s m ng b ri mt vi ngi thn cn...Tht d hiu, trong i sng
phng the, nay nghe b v r r bn tai: thng y n nh th nh th, mai li nghe b v phn
nn: ng ta nh vy nh vy. Nhng li ngt ngo lc u ng chng b qua v cho rng
chuyn n b...n b lm chuyn nhng lu ngy, th chuyn n b ha thnh chuyn n
ng. Trong ci thi i qun ch, bao nhiu bc Vua Cha mt ngai v nghe v th th bn tai.
Min Nam ny cng vy, bao nhiu lnh t ng phi mt c anh em ng ch ri h ha cng
mt phn v nghe v trong cung cch trn. Vy th vn quan trng phi t ra ngay: Ngi
lnh t cng ch l mt ngi nn khng th dt b i sng v chng ring t. Nhng nu mu
i s dt khot ngay t lc nhp cuc l khng n b chen ln vo cng vic ca mnh.
Mun loi b nhng nh hng tim tin v hnh y th lnh t phi c bin th theo khch
quan ca thc ti lnh o. Thc ti lnh o gn nht l cc ng ch thn cn. Nu nghe v hay
v cch ny cch khc qua nh hng ca v m lm xa cch ng ch th s mnh lnh o
khng cn na. Staline hay Hitler to c sc mnh ti thng v ti a ca uy quyn lnh o
v h l con ngi thp khng cn rung ng trong ch quan thc ti khch quan ca lnh o
cn ng Nhu hay ai ai sau ny mun ch ton s mnh lnh o th trc ht phi gii quyt
ngay ci mu thun gia tnh cm c nhn trong i sng ring t v i sng tnh cm tp th
trong i sng gung my. Bng hoa hng ca b v ci trn o mnh v ci inh c trong gung
my m mnh lnh o c hai u quan trng nhng lm th no khng v bng hoa hng m
lm mt i chic inh c ca gung my mi l iu quan trng.
Chng ti c c cun La Rvolution sensuelle ni v cuc cch mng ca Fidel
Castro ti Cuba.
cng l cuc cch mng nhy cm nh s tham d ngo ngt hng thm ca phi
yu. Vy th mun mu i s cng cn c yu t nhy cm v phi yu b xung gi cm
v xung ng qun chng. Vy th s thnh lp Ph N Lin i cng nh t chc bn qun s
ca ph n (tuy ch c hnh thc biu dng) qu l iu cn thit cho nhng chin thut chnh
tr. Mt Trn Gii Phng Min Nam b nhm ph n lm T Lnh Ph lc lng v trang ca h
cng khng ngoi chin thut chnh tr to c s ch ca qun chng v gy c nng
nhy cm trong cuc chin u.
Nu nh B Nhu ch ng bn trong lo li v chn mt ngi tng i xng ng ng
ra thnh lp th qu l tt p. Nhng y th li khc, B Nhu va l tc gi li ng lun vai tr
din xut ca kp chnh.
ng l chng ti khng vit v Phong Tro Ph N Lin i ca B Nhu v Min Nam
c bao nhiu Hi, Phong Tro nh vy ch xut hin nh vy trnh din nht thi ri li tan
vo lng qun. Nhng mun nu ln y mt kinh nghim v xc nh rng nu ai th chnh
quyn cng cn phi to c mt s th lc ca mnh h tr cho chnh quyn m mnh
nm c. Sau nm 1963, ngi ta c mc cm v thin kin v Phong Tro Ph N Lin i
ca B Nhu.
T y n nay cng cha ai ng ln t chc mt Phong Tro nh vy.
Nhng d th no cng phi cng nhn rng: Min Nam t nm 1954 n nay, B Nhu l
ngi u tin xy dng c Phong Tro Ph N (nht l ph n bn qun s) d Phong
Tro y nh vit trn, tuy c danh m khng c thc nhng c vn hn khng.
ng Nhu cng nh Tng Thng Ng Dnh Dim c dnh dng vo s thnh lp Phong
Tro khng ? C th ni l Tng Thng Dim thy c em du lm c iu tt vi ch h
tr chnh quyn tt nhin ai a v ng Tng Thng cng khng c l do g ngn cn, cn ng
Nhu ? ng cng khng ng vai tr git giy Phong Tro . Khi thy vic lm ca v c ch li
cho ch th ai a v ng cng khng c l do g ngn cn. M thc ra th ng Nhu mun
cn cng khng c.
Gii thn cn c bit rng, i vi B Nhu th vic ng ng lm, vic ti ti lm min
sao ti khng chng li ng. Nhiu vic B Nhu c lm i nu ng chng bit th mi s
ri. Tuy nhin nhng vic lm i i vi ng Nhu u c v hp l.
D lun trc 1963 cho rng, ng Nhu b v ch ng, p o...Nhng iu khng
ng. Trong cc vic chnh s quc gia, c bao gi ng hi kin v u. Nhng c iu nh
th ny, ng Nhu cng phi ngn s d dn nng tnh nh h la ca b v. Mt ln, B Nhu hi
ng chng trc mt mt s ngi thn trong c b Lng Khi Minh: Ti sao my ng y
(tc cc ng ln) li khip ti qu d n nh vy. ng Nhu mm ci tr li: Tui cn khip
b hung chi my ng y.
B Nhu p o c nhiu nhn vt c ln trc ht nh yu t bo n bo ni ca B.
Trong nhng bui hp Ban Chp Hnh Lin i, B Nhu ch ta v hu nh ch c mnh
b ta c thoi. Cc b khc ngi lng thinh lng nghe chm ch v lun t ra thn phc. Mt ln
n vo nm 1962 mt b Lin i i hp mun. B Nhu hi l do th thc th trnh by l c mt
vi nhn vt M n thm ng chng do n mun. Trc ng mi ngi B Nhu ln
ting Tin s cha my thng M.
i cng li n ting ni ca B Nhu c nhng lc s sng nh vy.
Nhng n li qu sc tht li v phng din gio t chnh tr. Chi M s sng nh vy
vo nm 1963 qu l liu nu khng phi l B Nhu th khng ai dm n ni nh vy. Nhng
B Nhu ni, vi t cch Ch Tch Trong Tro Lin i li l v mt C Vn Chnh Tr th hn
rng gii chc M phi c bit lu (trong m ngi hi hp d nhin l phi c mt vi b
v hc li vi ng chng v ng chng hc li vi M).
Cho nn cng khng ly lm l khi B Nhu qua M gii c B lm chn ng
Bch Cung qua nhng li tuyn b ny la mt st M thm t. Cng kch v mt st M l iu
ai cng thch c nht l qung i qun chng nh v tr v t th ca B Nhu lc y th s cng
kch M ch to nn nhng hu qu nguy him cho ch Ng nh Dim.
Vi t i dn tc nhc tiu cng vi bao nhiu nim phn ut phi du kn trong lng th
vic B Nhu sang tn M v ln ting chi thng vo b mt ln cng chnh sch sai lm ca M
chng ti coi nh mt iu hn hoan v c th m t B Nhu nh mt ph n Vit Nam u
Th K 20 sang tn nc Php ng gia Kinh Thnh Paris bc gh v vn vy chi vo mt
nc php. By gi th ngi ph n , bo M mnh danh l Rng Ci chi M tht lu
lot.
S cng kch M ca B Nhu ch l cch x hi ni cho sng ming. Khi m ch
Ng nh Dim ang tht li i vi d lun M th s cng kch y khng c ch li g v ch
lm tng s phn n trong d lun M. Tuy nhin, B Nhu gy c s ch c bit ca dn
chng M ni m ngi dn lun lun b kch ng bi nhng s cng an mt dn tp chng
thng xuyn quay cung trong mt nhp sng i mi khng ngng hiu k tuyt .
Vn l ngi ni nng bt k...B Nhu khng king n mt ai ngoi tr anh em nh chng
b. Nm 1963, B khng tic li cng kch c thn ph b (Lut S Trn Vn Chng) trc
B cng khng tic li bi bc ng ch rut ca B tc Bc S Trn Vn (trong nhm
Caravelle). Cho nn B Nhu m t cc v t thiu ca Pht Gio vi ngn t nh r ti ngi
bng sng ca M cng khng c g kh hiu. C l trn i B Nhu ch khm phc c anh em
nh chng b ri n b.
Trc khi tr li v Pht Gio 1963 y chng ti cng cn phi chc qua Phong Tro
Ph N Lin i vi bn cht ca n.
Qu thc Phong Tro l mt hi n b ng ngha vi ch n b theo quan nim
ca ngi Vit Nam. Gi nh Phong Tro ny ch chuyn tm n cc hot ng x hi t thin
th khng k lm g. l iu rt tt.
Ngy 20.5.1958 trong mt phin nhm hp Quc Hi, B Nhu a ra mt ngh
thnh lp mt Phong Tro Ph N vi danh xng Ph N Lin i Vit Nam v yu cu Lin
on Cng Chc cho cc b v cng chc c php tham gia. Bn nm sau Phong Tro
mi c Tng Thng Dim chnh thc chp thun v c tha nhn l mt Hi on Cng
ch (SL 84 VN 13.4.62)
Nh trn vit, Phong Tro ny khng t c qun chng tnh. Trc sau y ch
l mt Hi on ca cc Phu Nhn, v Cng Chc cng N Cng Chc v N Qun Nhn. V
vy m Hi on y c xem nh mt Hi on bn chnh thc ca chnh quyn.
Ban Chp Hnh Trung ng ngoi mt s N Dn Biu g nh ca B Nhu cn hu
ht l v cc cng chc cao cp v Tng T. Vai tr ca cc b cao thp ty theo a v ca
ngi chng cng s khn lanh nnh b b C Vn.
Mt b l v ng Tng nn c lm Tng Th K, mt b l v ng B Trng nn
c cn nhc lm Ph Ch Tch v.v...Chng ti khng bao gi lm cng vic bi mc
chuyn n b con tr nhng chuyn n b ca Phong Tro Ph N Lin i li c s
lin h n s vong tn ca mt ch . Tht l nhng s ri ro do nhng li lm tnh c u tr v
chnh tr khi n b xen ln vo chnh tr. ng l, mt Phong Tro nh vy phi tm nhng ph
n c kh nng, c hc vn (hc vn khng c ngha l phi c bng cp). Nhng y th li
khc. Tuy b X l v Tng lnh tht nhng ch v n ng quan tt th try, n b quan tt
na ngy nn quan cho nn b ta ch c trnh bit vit nhng nh a v ca chng nn
pht chc leo ln hng lnh t ca Phong Tro. Nh vy Phong Tro y lm sao c lnh t
tt, c sng kin tt cho c. Tuy Phong Tro cng c mt vi b Lut S nhng a s ch l
c gi ca bo SM v khn gii m iu ca tung ci lng...nu khng th ch li lo
toan affaire lm giu. Bi vy mi c mt b Lin i phu nhn ca mt B Trng khi ngi vo
bn hi ngh vi t cch ch ta b ln ting ngay Tha ch em hm nay i din B C Vn ti
tuyn b b mc hi ngh. C hi trng u ng ngng ti sao cha khai mc m b mc,
sau mi r b B Trng s dng ch b mc thay cho ch khai mc ! Ri mt phu nhn khc
trong mt dp i vn ng bu c. (Kha III 65) n mt Tri Gia Binh ni vi cc b v
Qun Nhn y rng:
Chng ti lm n B Trng...chng ti chc nh vy ti u c ham nhng v thng
ch em ti mi ng ra ng c bnh vc quyn li cho ch em. Bng mt ging ln li
nh vy cc b v lnh la ...nhn vai nh nc bt...B ng c vin Dn Biu phi chun l. i
cng cc b c nhng li lm u tr...nhng my b li ua nhau tham gia cng tc Phong
Tro c B C Vn sng i ri ch nh ra tranh c Dn Biu (Kha III Quc Hi Phong
Tro Lin i t 22 gh Dn Biu).
Tt nhin cng khng ai qu kht khe chp nht nhng li lm ng b qua ca qu b.
Nhng c iu quan trng th ny: Cc b lm cho cc ng mu thun nhau, him khch
nhau...Ri chnh ph tr thnh Chnh ph n b.
B Nhu trao cho B Tng X cng tc A. B Tng X hon ton m tt nhng c nhn
ba ri v nh trao trch nhim thc hin cho ng chng. ng chng li gi thuc vin vo trao
ph...Thuc vin hng hc lm cho xong v h thuc nm lng tiu chun lnh ca b mi l
iu quan h!! B Nhu li trao cho B B Trng Y cng tc B...B B Trng cng c nhn
i ri v trao ph cho ng chng...ng chng no (n v) th lm hay ng no cng u
vi v th lm qua loa. Hu qu khng nhng cc vin chc cao cp phi lm thm cng vic
Lin i ca cc b v m cn to nn s ganh t suy b...B X tng cng Vic ca em B C
trao ph cho em lm xong ngay cn vic ca ch X...ch y da vo th lc ca chng ch y ch
c ch tay nm ngn !
Cc b chia thnh phe cnh ra lm vo ngut, cng l iu d hiu nhng cc b li ko
theo cc ng...Thi thng ci g b khng thch th cho d ng khng nghe theo nhng lu ngy
th th bn tai cui cng ng cng v phe b m khng thch nh vy. Nhiu ng vi nhng ci
yu nht ca con ngi...cng c gip v sao cho c lc B C Vn tin cn nh v s
gi a v cho chng bo v a v mt cch hu hiu. n b Vit Nam khng c g p hn l
lm ni tng trong gia nh gip chng trong s giao t trng nom con ci lc y hnh nh b
khng cn g p hn nhng khi cc b nhy ra sn khu din xut (m li din xut trt lt
ht trn) lc y k ng ngoi quan st thy n chng mt lm. Cc B Lin i cn thn B
Nhu din xut nhiu s chng ta gai mt nh vy. L tt nhin khng li ko c qun
chng. y cng l bi hc cho cc phu nhn ca nhng ai ang v s vo th lnh o x s.
Fnelon ni mt cu tht c l: n b, kh thng k c m ca ti...Ci kh thng
trong d thng m cng d thng trong tnh yu gia nh th li cng kh thng trong i
sng cng cng t nht l chnh tr.
Trong ci hi Phong Tro Lin i cng nh nhiu hi on thiu n khc th s ganh t
nh l bn cht (v mu nghen l bn cht ca n b, n p v d thng khi n b ghen
trong tnh yu). Chng ti th d: Do nm 1959, mt phi on ph n sang Tn Gia Ba tham d
Hi Ngh Ph N ng Nan , mt nhn vt cn thn ca ng Nhu dn v trc khi b y
ln ng l khi sang phi c gng lm sao ng cho bo ch h cao hay ni n mnh qu
nhiu cng ng bo ch chp hnh. V nhn vt ny hiu r qu b nn trnh ng nhn cho n
c m tai lm vic. Khi phi on tr v Tn Sn Nht, bo ch Vit Nam cng lm ci
vic thng thng l phng vn chp hnh...
Khi nhn vt ny bit c nh vy ng phi in thoi cho khp bo qun xin thng
cm ng tng thut ci c dnh dng n tn v v nh vy phin lm ng cng lu cc
bo ng ng hnh no nu c mt v ng. Sau c bit nht bo Si Gn Mi ca b Bt Tr
li in hnh v ng trong bi tng thut. Nhn vt ny xin bo Si Gn Mi tha ti nhng bo
in c 5000 s, ng cng nh ni vi B Ch Nhim: Trc y v n ngha vi nhau B
c qu cho v chng ti nhng ti khng nhn. Thi by gi b cho ti 5000 s bo in. Nh
b cho c cc bn km c hnh nh ti d tn ph th no cng xin chu B Ch Nhim Si
Gn mi vui v nhn li.
Tuy vy 5000 s bo in xong ri cho vo kho bn k th nhng mt vi t cng
vn lt ra ngoi v mt b Lin i st sng a vo trnh b C Vn. B Nhu li tc gin cho
rng i hi ngh ch lo cao c nhn...Nhng thc tnh th B Nhu khng mun ai ni bt
ngang mnh hay hn mnh. Phn tch ra th y cng ch l mc cm lnh t ca phi yu.
Cn mt iu ng ni hn na l d lun qun chng quanh bc tng Hai B Trng
dng ti Cng Trng M Linh (Bn Bch ng thng 3.1962). Bc tng Hai B Trng sng
ngy 2.11.1963 b ln sng biu tnh ca Sinh Vin Hc Sinh h nhau ko ri cht u li
quanh cc ng ph ch v bc tng ging B Nhu v con gi b tc Ng nh L Thy.
Bc tng y qu c ging hai m con B Nhu tht.
Nhng nguyn do t u m li ging nh vy ? C phi m con B Nhu lm mu cho
iu Khc Gia Nguyn Vn Th tc tng y khng (ng Th t c gii Nguyn La M v
iu khc).
Bc tng Hai B Trng tht knh ch b phin. Bao nhiu li m tiu chung quanh
bc tng . M s m tiu cng rt phi v y l s bi l anh hng lch s. Khch bng
quan ai i qua Bn Bch ng nhn thy pho tng cng khng khi h thn. L thay cng nhn
k pho tng cng ging ht hai m con B Nhu. Cng v vy m pho tng tr thnh trung tm
ca bao li ph phn nghit ng. Ngi thc gi trung dung cng phi ln ting: pho tng
sng sng th kia cn g l th thng quc gia. Lch s cn g gi tr na Ri ngi ta suy lun
rng: B Nhu dm can m dng tng mnh nh vy th chuyn g b ta khng dm lm ?
S thc pho tng y do iu Khc Gia Nguyn Vn Th thc hin. Ngi c ch nh
lm mu tc pho tng ny khng ai khc hn l c Cao Xun Chu Ph (do y cn l sinh
vin lut khoa). Nhng ti sao n li ging hai m con B Nhu, l c vn b n khng l
trong lc sng tc ng Th li mc bnh m th v hnh nh hai m con B Nhu! Hay l c mt
bn tay b mt no mun sa a hn ch to nn mt i tng cho d lun ma mai ng thi
to nn tc dng tuyn truyn trong qun chng m i phng mong mun, y cng ch l mt
gi thuyt. Tuy nhin theo i y Bng, s quan hu cn, th chnh iu Khc Gia Nguyn Vn
Th, trc ngy Pht n 63 t Hu v Si Gn ri i thng vo Dinh Gia Long bo co vi
Tng Thng Dim Tha C Pht Gio ngoi Hu h lm chi m l ht sc chng tn trng
lut l quc gia. Gn L Pht n m con thy Hu c mt rng c Pht Gio. iu Khc Gia
Th li ni tip: Chng h c Quc K chi c. Chu u c Cng Gio u c treo nh
vy...Phi chng do li bo co ny m Tng Thng Dim ni gin ri tc khc gi ng ng
L Quch Tng c v c cho ng c vit bc cng in Cm treo c Pht Gio ngoi
ng. (nm 1964 ng Th c Tng Khnh cho php xut ngoi qua u Chu).
Cch n mc ca B Nhu cng to nn nhiu d lun bt li trong qun chng. B lun
lun lanc cc kiu o di ph n. Kiu o h c m hin nay cc b cc c thng mc th
chnh B Nhu lanc t do 1958. Ri mt s b Lin i cng a dua mc theo kiu
ny. B Nhu phng theo kiu o di Vit Nam v o di ca ph n Chim Thnh. o di ca b
li thng thu hoa l v chim phng hong. Mt bc nh cho ta thy, B Nhu mc chic o di
h c, ngay trc ngc thu mt con chim phng hong...B Nhu coi l vic cch mng
chic o di Vit Nam.
B Nhu khng mun mt ai ph bnh mnh. Tt nhin nh vy th ch chp nhn s ca
ngi tn tng. Bt k ai mt ai t ra ni hn b mt cht, khc hn b mt cht cng b tht
sng. Khi b v b tht sng th ng chng cng d dng b tht sng. Ngi n b c ti v
thng minh hu nh u mc phi ci tt xu ny. B Nhu b nhiu ngi ghen ght, b d lun
dn chng ch trch nng n v nghim khc trc ht do s xut hin nng phn trnh din ca
b cng tnh cao ngo v c to ra v c uy quyn c mi ngi thn phc tn trng.
Nu so vi nhiu b tai to mt ln hin nay th s trng din qun o ca B Nhu cng
hy cn gin d lm. Nhiu b ln by gi eo c ht xon kim cng ng gi 3, 4 triu ng
vi k hu ngi h nh mt n lnh cha cng s n chi bi bc v cng sa a. Nhng ch c
mt gii no bit r m thi. Song B Nhu d c mc ni ha, khng eo kim cng ht
xon lng ly xa hoa, th nhng dn chng mi gii u chi mi vo b. Ti sao ? Gin d v b
tiu biu cho mt phn uy quyn ca ch , uy quyn y khng c chnh thc cng nhn
nhng thc t th khng ai chi ci c.
Gia nh B Nhu trong Dinh Tng Thng vi hai phng khng c rng ri lm.
B ni ting l ngi keo kt, chi tin ch hng ngy. ng Nhu th v cho n ung
nh th no th n ung nh vy, khng i hi. Nhng ngi hu cn cho bit, nhiu khi ng
Nhu i sn mang v theo t tht nai hoc tht my con chim th B Nhu li bt tin ch v dng
sn bt ng chng n c hai ba ba. Hai cn phng ca ng Nhu trang hong khng c g xa
hoa lng ly tri li c v bnh thng trung lu.
B Nhu sng trong cnh kn cng cao tng cho nn d dng tr thnh ni thm cung b
s. Dn chng bao gi cng t m mun tm hiu s tht cho nn khi thy cnh B Nhu i xe hi
lng ly, n mc dim da, lnh trng theo hu canh gc cn mt, bng th y lm dn chng d
dng lin tng n s xa hoa i cc. Ri thn hnh ca B Nhu na, cng y nha sng v
trang sc nh mt ti t, dn chng li cng lin tng t mt n d sinh l. Bi vy mi c d
lun hng ngy cho B Nhu tm bng sa ti gi cho da c tt.
Sau 1.11.1863, bit bao nhiu d lun c to dng chung quanh B Nhu...nht l
mt s tnh i lng nhng...Khng hiu xut pht t u, c mt s hnh nh la l ca B Nhu v
my b Lin i c tung ra cng chng v ni rng B Nhu buc cc b Lin i phi chp
nh la l nh vy b gi lm iu kin, y th m d lun c v tin thc. Chng ti xem tm
hnh la th ca B Ch Nhim bo Si Gn Mi...trng qua th c v ging nhng nhn k th
mt ngi gi nh vy khng th no c cp gi trn trnh chc nch nh vy. Tm hnh la th
ca B Nhu cng vy, nhn qua tht l ging nhng so snh, mt ngi Vit Nam nh b d n
nang nhng vi 4 mt con v trn 40 tui khng th no c b ngc v cp gi trn trnh chc
nch nh vy. Tm thn t c xung phi l tm thn ca mt c gi Ty phng khong 22-23
tui.
S thc ai cng bit rng, nhng hnh nh trn dc cc tay th nh lnh ngh ni rp
li. Nhiu b tai to mt ln b bn bt lng tng tin bng cch e da em ng bo hnh
nh la th (ngy nay hi tng li mi thy ngn tr i thm c tht. Cao Min sau cuc o
chnh LonNol hnh nh Hong Hu Monique cng c rp ni li v tr thnh Monique dm
lon truyn tay nhau thng thc). Thnh ra tr i u cng ging u v nhng m mu
thm c.
Sau cuc o chnh 63, B Nhu c m t nh mt c ph dm lon Ti sao nh
th? Gin d trong qu kh b gy nn nhiu ni bt bnh nht l gii thng lu.
NG NH NHU: MT HC GI UYN THM
ng Nhu u C Nhn Vn Chng i Hc Sorbonne Ba L v tt nghip Trng
Chartes.
Danh t ring Chartiste ch nhng ngi tt nghip Trng Chartes ca Php cng
ng ngha vi s uyn bc, thng thi. Trng Chartes khng ti 100 sinh vin nhng Th Vin
li cha ng 100.000 ti liu v sch thuc mi ngnh. Gio S hu ht l Hc Gi v cc ng
Hn Lm. Mi lp ch gii hn khong 20 sinh vin. Tuy n nh T Ti II c thi vo, nhng
sinh vin u phi hc qua hai nm luyn thi vo Trng Chartes (ti Trng danh ting Henri
IV). C Gio S Nguyn Thiu Lu, bn hc ca ng Nhu cng theo hc ti Chartes nhng b
loi v s thi c rt kht khe, trong 4 nm hc sinh vin ch c quyn thi trt mt ln v mi
nm ch c mt k thi ln lp. Mi kha nm th nht vo khong 20 sinh vin th tt nghip ch
lt chng mt na. Chng trnh hc tht l mnh mng. Ting La Tinh l ngn ng thng dng.
Sinh vin phi am tng v c t phi hc v cng vn th, hc Php ch s...ng Ng
nh Nhu c o to trong mi trng khoa bng uyn thm d.
Khi v nc, ng tr thnh Qun Th Th Vin. Ti Tng Th Vin H Ni ng c m
t nh con mt sch. Qu thc mt na i ngi nh ng chm m trong th gii suy t
v ch ngha kim c.
Hai tc gi m ng Nhu say m v nghin cu rt k l Thnh Ghandi v Mao trch
ng (tc l t trit l bt bo ng n trit l cch mng bo ng).
Cho n nay nhiu ngi vn ph bnh ng Nhu l thm him v qu hp hi. S thc th
ng qu kiu ngo v t tn. Hn na ng li vng v lng tng trong s giao t. ng ni rt km
(ting Vit cng nh ting Php) v li l ngi t ni. Nhng ng li l ngi c kh nng tin
liu, a mu tc k. Vi cuc sng khp kn nn ngay vi cng s vin cn thn ca ng trong 7,
8 nm cng kh hiu ng.
Cuc i ng Nhu c coi phong trn k t nm 1945. Khi chin tranh Vit-Php
bng n ti H Ni th ng Nhu cng Hong B Vinh chy thot ra vng ngoi H Ni. Ri
ngy m qua s hng dn ca Hong B Vinh ng Nhu trn thot v Pht Dim v lu ng ti
Nh Chung. y t ngy, ng Nhu c hng dn vo Thanh Ha (vng Thanh Ha Pht
Dim ang bc pht Phong Tro chng cng. Cc cn b Cng Gio cng nh Vit Nam Quc
Dn ng vn hot ng mnh m. y cng xin tng nim hng hn C Vn S Mai
Nguyt i c Tun y Vin Qun S Tnh ng B Vit Nam Quc Dn ng Thanh Ha l
mt trong s nhng cn b quc gia hot ng mnh m ti vng Thanh Ha).
Ngi hng dn ng Nhu t Pht Dim vo a phn Thanh Ha l Bc S Trn Kim
Tuyn. Do y ng Tuyn va u T Ti II, ba l trn vai vi chic xe p cuc mg Tuyn
lm hng dn vin. ng Nhu th ngi trn chic xe ko bnh g che kn. li Nh Chung
Thanh Ha trong 3 tun l ri ng Nhu ln thng Bi Thng, ng Nhu c Linh Mc Trng
hng dn ln Chu Thng Xun Ha Bnh.
y t ngy, ng li c mt v Linh Mc thuc h o Mng a ng qua Sm Na
(Lo) theo ng ng rng.
Trong thi gian ny, ng chu n cc Linh Mc a phn Thanh Ha. Sau ny, ng cn
nh mi n ngha . Linh Mc Trng phi cho ng Nhu mn o Sourane Linh Mc
ha trang trn bc ng trn trnh.
Hong B Vinh li Pht Dim cng vi L Quang Lut t chc Phong Tro X Hi
Cng Gio hu thun cho ng Nhu sau ny. ng L Quang Lut l mt trong my cn b tr
ct v gip anh em Tng Thng Dim mt cch c lc ngay t giai on 1946-1954.
Khi tr v Si Gn ng Nhu tht nghip chnh tr v trm chn ch thi. T ,
sinh k trong gia nh u do mt tay b v lo liu. Trong thi gian ny, ng cng tc cht ch
vi Linh Mc Parell trong vic nghin cu chnh tr x hi.
Vn l con ngi lnh lng nn i sng tn gio ca ng cng lnh lng. Tng Thng
Dim m o bao nhiu th ng Nhu th by nhiu. c tin ca ng tht mnh m nhng ng
khng biu l c tin bng nhng hnh thc nghi l. Tng Thng Dim th xng ti rc l
thng xuyn, ng Nhu tri li khng my khi rc l, xng ti. i y Bng mt ngi sng
lu nm trong gia nh h Ng cho bit, c khi c nm sng trong Dinh cng khng thy ng
Nhu xng ti rc l.
Mi ln xem l trong Dinh, hai hnh nh tht tri ngc: Tng Thng Dim th m m
c kinh, coi sch l, ng Nhu tuy cng qu gi nhng hnh nh ch qu th thi. Ln no ng
anh cng m tng trang sch l ri trao sch l cho ng em, ch r tng trang. ng Nhu cm ly
nhng ch cm chiu l m khng c.
Mt cng s vin thn cn khi cp n Thin Cha Gio ni vi ng Nhu: Thnh
Bernard cho rng trong Nh Th ngi ta th Cha bng chn vng chn bc, ngoi ca nh th
con chin cht i ng Nhu gt u c : ng, ng nh ra!.. Mi ln nghe thy tin Nh
Th h o ny xy Nh Th nguy nga, h o kia dng tng c M rt ln, ng Nhu li
nhn mt kh chu v cng, ni vi chung quanh rng: ti sao khng xy nh thng trng
hc m c phi xy Nh Th.
ng Nhu rt t tip xc vi cc v Linh Mc tr mt s Linh Mc thn thit vi gia nh.
Mi khi phi tip mt v Linh Mc no ng coi nh l chuyn bt c d v tip cho mau chng.
ng thng tm s: Nhiu Cha hay li dng lm ch lo lm afffaire ny kia.
D lun cho rng, ng chng li hng gio phm nhng Lng Khi Minh nhn nh:
ng theo o mt cch khc. ng khng coi thng cc hng gio phm nhng khng cho l
quan trng n mc phi tn th, qu ly.
Con ngi ng Nhu tht kh hiu v ng khng bao gi tm s vi ai, d dt mi cuc
tip xc, khng mun i ra ngoi v d dt tng li ni. Ngi ta vn c thnh kin ng Nhu
thm c v ch trng c ti. Tri li ng c v phng khong v c tm nhn ci m ca mt
chnh khch Ty phng. Ngi c on phi l Tng Thng Dim ng Nhu th li khc.
Nhiu s kin chng t iu ny.
Th d v kt qu v cuc bu c Quc Hi Kha II (31.8.1959) trong Bc S Phan
Quang n dn u ti Qun II vi 33.166 phiu v tip theo l c Phan Khc Su, ng Nguyn
Trn (nguyn Tnh Trng M Tho) Tng Thng Dim quyt nh phi loi b ba Dn Biu ny
bng mi cch nht l ng Phan Quang n v ng Nguyn Trn.
C thng tri Tng Thng Dim cho gi cc Lut Gia nh ng Trn Chnh Thnh v
Gio S V Vn Mu, nghin cu lm th no dng bin php ca lut loi cc Dn Biu.
ng Nhu ni vi Bc S Trn Kim Tuyn: Lm chi m qu nh vy. Th ngi ta c c
ngi ta v Quc Hi ngi v lm c ci g...C ba ngi nh vy u c nhiu m phi
lm vy... ng Nhu t ra rt kh chu v hon ton bt ng vi Tng Thng Dim v vic ny.
Cui cng, chiu ng anh, ng Nhu nh chu. Tuy vy, ring c Phan Quang Su v bit r
uy tn cng nh c ca c trong dn chng nn ng Nhu y cho ng B Trng Hunh
Hu Ngha lin lc vi c Su v dn xp mi c Su vo Dinh c Lp gp ring ng Nhu.
Cuc gp g gia c Su v ng Nhu lu hn c mt gi. Theo Bc S Tuyn th c Su cng
nh ng Nhu t ra thng cm v ci m (c Su b bt trong cuc o chnh ht 11.11.60 song
c B vn c tip tc lnh lng Dn Biu).
Thu xp xong vn c Phan Khc Su nhng cn hai trng hp ng Phan Quang n
v Nguyn Trn, ng Nhu ng anh mc quyt nh.
Hn na, i vi ng Nhu th c Phan Khc Su mi l iu quan trng v khng ai ph
nhn c i sng o c v thnh tch tranh u ca c trong d vng.
Sau th y Ban Hp Thc Ha quyt nh khng tha nhn 2 Dn Biu ni trn. y
cng l mt vt en ln ca Quc Hi Nht Cng Ha v d cch no hay da trn cn bn
php l cng khng th bin minh cho s sai phm th ch dn ch mt cch qu r rng nh th.
Vic loi tr Bc S Phan Quang n ra khi Quc Hi xt v tm l cng d hiu. Bc S
n trng c ti mt n v chnh Tng Thng Dim i b phiu v ngay khu trung tm Si
Gn. V li Tng Thng Dim bit r con ngi ng n, t khi gp ng Dim bn M. ng
Nhu th cho rng ng Phan Quang n khng quan trng c hn v nhng Tng Thng
Dim khng chp nhn. y cng l iu qu hp hi v sai lm. Nu c cho ng n v
Quc Hi th sm mun g ng n cng b chy do chnh ng t ng. Nhng khi loi
ng n th chnh l c hi cho ng n thm nhiu uy tn ting tm trong dn chng m thc ra
uy tn ht sc bp bnh.
Do d lun n rng, chnh quyn Ng nh Dim c loi Phan Quang n v ng
n c th tranh c Tng Thng v ng n s l con bi nng k ca M. D lun cng cho
ng Ng nh Dim ghen tc vi uy tn ca ng Phan Quang n. S thc th nm 1955 chnh
quyn Ng nh Dim chp thun cho ng n hi hng m khng do p lc ca M. Mt
vi ln Tng Thng Dim c dnh cho ng n mt gh B Trng khng my quan trng
nhng ng n li qu nhiu tham vng v mun tr thnh mt lnh t i lp trong khi ng
khng c lc lng nhn dn, khng c mt s cn b cn thit. iu ng Nhu bit rt r nn
mc ng n n ni rng ri trc cc Sinh Vin Y Khoa nm th nm v Sinh Vin Trng
Cn S Y T. Khi v nc, Bc S n c mi vo dy mn Y T Cng Cng v Y T D
Phng ti 2 Trng Y Khoa v Cn S Y T.
ng Nhu chp nhn nhng c nhn i lp cng nhng kin i lp. Cng v vy, Tng
Thng Dim quyt nh loi tr Phan Quang n v Nguyn Trn th ng Nhu li khng ng
v cho rng c h v Quc Hi. Vi mt Phan Quang n, ng Nhu nhiu ln mit th
v sn mt thnh kin l Phan Quang n hn, ht chy theo Php v Bo i by gi li tr c.
Khi qua M Phan Quang n mc ni c my tay Thng Ngh S v mt vi vin
chc CIA th Phan Quang n li tr c theo M. ng cng bit r, Phan Quang n khng c
mt thc lc no, ng dn ch ca ng ch l ng ma v th ng phi c mi cho M. Bc
S Phan Quang n vn t ho v thnh tch lp on kht thc trong trn i ti Min Bc 1945
v Phong Tro Ng X ti H Ni (chng Vit Minh). Thnh tch ca ng ch c by nhiu thi.
Cn sau ny, t M qua Phi Lut Tn ri tr v nc nh lm mt c i lp nhng ng
khng lm nn chuyn g c. Ngay nhng ngi quc gia i lp thuc thnh phn ng phi t
Nguyn Bo Ton, Trn Vn Tuyn, Trn Vn Vn, H Vn Nht cng khng a g Phan Quang
n v bit ty ca ng n, mt s ngi vn khoa trng thanh th nhng ch c mi
thc lc l da vo th ca M qua my tay Thng Ngh S Dn Ch (trong khi ng Cng
Ha ca Eisenhower ang cm quyn).
V vic da vo th lc M nh th no th i T Lansdale bn ting cho ng Nhu
bit r. Nhiu ngi thn thin gii chc M ca Phng Chnh Tr Ta i S M th li c
bit rng ng Phan Quang n vn i ca sau vi ng i S Durrbow.
Sau ng ni ting v c dn chng dnh cho nhiu cm tnh l nh t bo Thi Lun
ca ng Nghim Xun Thin. Cng tc vi ng Thin c t lu v nh t Thi Lun m c
ting tm th ng li tr c phn ph ng Thin v trong khi vit bo i lp ng vn b mt lin
lc vi chnh quyn v tm cch gp ring ng Nhu.
Hiu r bn cht thc ca nhng c nhn i lp nh vy nn ng Nhu cho rng khng c
g quan trng m phi cm on h. Tng Thng Dim th li ngh khc. Nhn xt v Bc S
Phan Quan n ng Dim ni: Hn d hm lm khng dng c.
Tuy vy vic gt Phan Quang n v Nguyn Trn ra khi Quc Hi gy nhiu bt
mn trong dn chng nht l m dn chng c tri Qun II v Thnh. Vic ny ng Nhu
khng sao can thip c vi ng Tng Thng Dim.
Hu ht nhng chnh khch i lp ti Min Nam nu khng quen ng Nhu th cng tng
l ch quen bit ng Dim, nhng chnh khch c lp ng Nhu khng quan tm v ng ch
trng chp nhn i lp c nhn v cc lp trng d bit, nhng c mt iu quan trng ny:
ng Nhu khng chp nhn ng phi i lp. Phi chng nhng ngy di c Lenine v nghin
cu chin lc cch mng bo ng ca Mao trch ng (ng Nhu rt a thch Mao trch
ng) ng Nhu dt khot m ni vi cng s vin thn cn nht: Cc ng phi Chu
v cc nc chm tin khng ging nh Ty Phng. i lp vi chnh quyn i vi h l hon
ton chng li chnh quyn v tm mi cch cp chnh quyn lt ch . Nhn xt k cng
ng nu tm hiu cc ng phi Indonesia cng nh Bn o Rp v li cng ng hn na
Vit Nam. Ngay nm 1954 ng Dim va v nc chp chnh th ng i Vit ca ng H
Thc K ko qun ra Ba Lng lp chin khu ri nm 1955 Vit Nam Quc Dn ng ti Nam
Ngi ko qun ra bng lp chin khu.
l quan nim ca ng Nhu cn n c hp tnh hp l khng th li l chuyn khc.
Ngay trong Dinh c Lp c s i lp ri. Mt bn Tng Thng Dim vi cc ng
V Vn Hi v.v...Mt bn l ng Nhu vi my cng s vin cn thn. ng V Vn Hi theo
Tng Thng Dim t thi thiu nin, mt Pht T thun thnh nhng i vi ng Nhu nh mt
trng mt tri. Sau cuc o chnh ht 11.11.1960 ng Hi b nghi oan c lin h vi phe o
chnh, ng tc gin lm mt bn phc trnh di gi thng ln Tng Thng Dim v kt lun i
cng: Ti theo Tng Thng, trung thnh vi Tng Thng ti ch bit mt lng vi Tng Thng
m thi.
Bn phc trnh y c ni gin tip khng cn bit ng Nhu, ng Nhu c xem bn
phc trnh khng bit lng d ng nh th no nhng ng khng t mt thi g c. Ri mi
ngi mi vic, mi phn s.
Ni nng km hot bt, giao t li ngng ngng. l ci yu nht ca mt nh chnh
tr. ng Nhu my ln cng c gng m cc cuc tip xc vi mt s chnh khch nhng cng v
s giao t ngng ngng nn kt qu khng i n u, khng tm c s hp tc.
Sau cuc o chnh ht 11.11.1960 ng Nhu c khuyn co cn phi m rng chnh
quyn phi kt hp cc thnh phn vn c gi l i lp. Mt cng s vin ca ng Nhu y
cho vai tr mc ni v dn xp. Nu mi cc chnh khch vo Dinh c Lp th rt bt tin. V
li cc v ny vn c mc cm s mang ting lun lt. Do , phi t chc cuc gp g bn
ngoi.
Ln th nht, cuc gp g t chc ti nh ring ca Gio S V Quc Thc. Nhng khi
ng Nhu n th ng li tr thnh ngi c n lc lng. My v chnh khch th ngi tn xa v
mnh ng tr tri trn chic gh bnh kt qu khng i n u khng ci m vi nhau c
nhng g cn phi thng thn ci m.
Ln th hai ti nh ring Bc S Phan Huy Qut. Ln ny kh ng. Nhng khi ng Nhu
n th mi ngi n trnh, ng vn l ngi tr tri. Vn t ni li ni tr tr kh nghe nn
ng li cng thm tr tri. Trong khi khng ai gi chuyn hiu tnh nhau v tm ng thng
cm nhau.
Ngi ta cho rng, ng Nhu thm him, s thc, nh trn vit, tm hn ng qu khp
kn, vui bun khng bc l ra ngoi, khng my khi tm s vi mt ai k c nhng ngi thn.
ng lm l, tr tnh nhng g khng ai hay bit.
Nhng ng li l ngi bit nghe cng s vin trnh by iu hp l, phi l. ng nghe k
c nhng nguyn vng ca qun chng. Nhng c my ai trnh by nguyn vng thc ca qun
chng ng c th nhn r thc trng.
i vi mt vic d quan h n u nu do tay ng gii quyt th ng gii quyt ngay,
khng do d.
Th d nm 1957 nhn mt chuyn di do quanh Thnh, Tng Thng Dim i qua Bn
Bch ng...ng ng ng ni gin v cnh bn sng tht l b bi...Hng qun san st chiu
i vin cng thc khch a gin l lt, Tng Thng Dim sau ch th cho gii chc
Thnh phi gii ta ngay, ng Tng Thng cho rng Th l tiu biu cho th thng quc gia
cho hng qun tm lum bn sng, h ph nh vy cn g l th thng. Trng Si Gn
khn cp ra lnh gii ta. Hng ba trm bn hng dc theo b sng Bch ng v mt s khc
cc va h ln b gii ta. Trc khi gii ta h ch c thng bo v thng bo mt cch cp k
nh vy trong mt thi gian qu ngn lm sao thu xp c cng n vic lm.
Cc bn hng cp tc qui t li thnh mt nghip on tranh u (t di s bo tr
ca Tng Lin on) do ng Nguyn Vn Vng lm Ch Tch v d nh biu tnh lm ln
chuyn...ng Nhu bit c nh vy th tm cch gii quyt ngay. ng cho gi Nguyn Vn
Vng vo Dinh.
Khng phn bit a v sang hn, ng Nhu tip i din cc bn hng lu c hai gi
ng h. n nay, ng Vng vn khng th qun c hnh nh ng Nhu trong bui yt kin
ny, ng Vng c hng dn n vn phng C Vn Chnh Tr. Mt lt sau ng Nhu i ra,
ht hm hi: Ai y nhn vin cho bit: ng C Vn cho gi ngi ny vo hu chuyn
ng Nhu gt u: , ... v y ng Nhu va ngi xung gh va ch mt ng Vng
Tranh u h ? Anh qu khch ! Qu khch. Ri ng li n tn ni: By ch th no, ra sao
ni coi. Ri trong sut hai gi lin, ng Nhu yn lng ngi nghe ngi i din trnh by hon
cnh v nguyn vng (cng nn ghi ch: ng Vng l ngi u tin sng ch ra mn bia
cc bn ti b h Hon Kim. Sau ng t chc c mt xe bn lu ng trong khp Thnh Ph.
Mn bia cc rt thnh hnh ti H Ni trc nm 1954).
Mt ngi t tn nh ng Nhu m nghe i din hng qun ni thao thao c 2 gi nh
vy th ng Nhu cng khng phi l ngi khng bit lng nghe tm hiu.
Sau ch mt tun l, cc bn hng c chnh quyn lo gii quyt v Khu Dn Sinh tr
thnh khu gii tr lnh mnh.
Nu Tng Thng Dim qu kht khe trong quan nim lun l v thun phong m tc th
ng Nhu li t ra rng ri mc d ng khng phi l ngi bi bc n chi. y l mt th d:
Khong nm 1959 Tng Thng Dim i xe t Quang Trung v, khi n Ng Ba Ch a
(gn nh thng Cng Ha) th c c hng my chc c giang h phn son le lot ng bn
ng vy tay ci ni, ng Tng Thng mt my bng bng: My con m n lm chi
m d hm ra ? (ch d hm ny Tng Thng Dim dng nhn nh v con ngi Bc S
Phan Quang n). Vin S Quan Ty Vin c tnh ngay ni thng: Bm C my a l bn
gi giang h, vng ny nhiu lm. ng Tng Thng li hm hm mt gay: Thng Tnh
Trng n lm chi h ?
Khi tr v Dinh, Tng Thng Dim cho gi i y Bng n hi k v chuyn ny. Sau
, ng bo Tng Gim c Cnh St Cng An, Gim c Cnh St Thnh, Tnh Trng
Gia nh v Trung T Cao Vn Vin phi tun hnh ly xe i mt vng kim sot xem thc h
th no. Cc vin chc ny tr v Dinh u xc nhn l c nhiu gi giang h ti my vng ngoi
nh Lng Cha C, vng nh thng Cng Ha. ng Gim c Cnh St Thnh (Trn Vn
T) phi mt phen xanh mt. My hm sau Tng Thng Dim ra lnh bi chc mt lot Cnh St
Trng thuc Thnh v Trng Ty Cnh St Gia nh. V ny lm rung ng gii chc
Cnh St cao cp. ng Nhu c nhn mt lc u: lm chi m qu ng nh ra. ng cng
thng ni vi cng s vin: Cm l cm vy thi ch nn mi dm lm sao ht c tp trung
bn n sang c vng Cu Hn cho d kim sot bnh tt.
ng Nhu quan nim rng ri nh vy cng d hiu v ng khng l g nn mi dm ti
Thnh Ph Ba L ni ng lu tr nhiu nm. Theo Lng Khi Minh ng Nhu khc hn Tng
Thng Dim, ng khng quan tm n nhng chuyn vn vt nh ng A phng ng ng B n
chi trc tng. iu quan trng i vi ng l chi th c chi nhng kn o ng gy nn tai
ting. ng thng ni: Bn cn b cng sn cao cp n cng n chi h ha gh lm nhng
n kn o...chi th chi nhng chu lm vic suy ngh Ci cht ca Tng H Vn T b bnh
thng m phong lm cho Tng Thng Dim mt chy di, th ph ph v tc gin...ng Nhu ch
lc u: lm th khng lo lm...lc no cng ch c con chim trn u Nhng ng c ci
rng ri ny th vp phi nhng nh kin hp hi khc nhiu khi rt qu ng nu t th mt
nh chnh tr. Trng hp i x vi mt s ng bn c cng gy tai ting khng t v do
ngi ta cho rng ng Nhu theo chnh sch vt chanh b v.

CH NG NH DIM V NGI M
Sau v bin c m mu ti i Pht Thanh Hu 4 ngy, ng Nhu cho n mt tri
bom lm rung ng ngoi giao M. Khi ng tuyn b vi phi vin t Washington Post: Cho
n lc ny Chnh Ph Vit Nam Cng Ha khng thy cn thit mt s C Vn Qun S qu
ln, cho nn Vit Nam Cng Ha c th yu cu chnh M cho rt mt na s C Vn Qun S
M, tc l ch nn duy tr khong 7, 8 ngn l . (Washington Post 12.5.1963) Cng vo thi
gian ny ng Nhu ni vi Gio S Bu Hi: n lc mnh phi xt li s hp tc v vin
tr ca M. Anh c th gip ti tm s ng h thn hu ca Php v cc quc gia Bc Phi. Trong
tnh th ny chng ta phi i n mt modus vivendi tha c vi Bc Vit. Sng Ch Nht
hm y ng Nhu cng lp li nh vy vi mt vi cng s vin thn cn. Nhng ai ny u cho
rng con ng m ng Nhu sp i ti nguy him. Nhng ng Nhu vn ch quan cho rng k
hoch p Chin Lc v ng li ngoi giao mi qua trc Ba L v Phi s to cho Min Nam
t th chp thun tha c vi Min Bc. Nhng ng Nhu qun mt rng vi 16000 C Vn
M v mi ngy M phi chi trn mt triu la cho cuc chin ti Vit Nam (63) th khng d
dng g M c th cho ng Nhu t do hnh ng khc vi ng li ca h
MNG C HIP THNG HAI MIN NAM BC
Trc y nm 1961 Ngoi Trng Php Couve De Murville sau cuc tip xc vi ng
Nhu ti Ba L (61) ph bnh Ng nh Nhu l mt ngi c nhiu o tng. ng Murville
cng nh Bc S Trn Kim Tuyn cho rng ph bnh nh vy cng c phn ng. Theo Bc S
Tuyn ng Nhu l mt chnh khch c suy t v chnh tr, c khm ph sng to trn bnh din
chin lc. Nhng thc ti chnh tr Min Nam chnh n lm cho nhng suy ngh ca ng
Nhu tr nn o tng. Mt bui sng tri trong xanh, ng Nhu mm ci m t mt cch y
thi v ni vi ng Tuyn: Bui sng Vit Nam tri mu pha l, toa thy chin tranh phi l qu
h ? Nhng bn n (tc cng sn) c bao gi mun ha bnh u. Chin lc chin tranh cch
mng v sn m. Nhng nu bn n ngng bn hip thng th mnh cng chp nhn, my thng
t bn phiu lu n s ph moa, toa thy thng Ngh S Mansfield gm tht cha. Bn n (tc
M), nh con h b thng, chng s cho dollar Pht Gio ph moa...Nhng ch ny phi
tn ti.
Khi ng Nhu toan tnh bt tay vi Bc Vit th trc ht ng gp phn ng ht sc bt
li cho k hoch ca ring ng. Phn ng xut pht ngay t tp th Thin Cha Gio v nht
l khi di c.
Khi ngi tng hu thun v gi cho ch Ng nh Dim t nhng ngy u nm
1954-1955. Tuy toan tnh ca ng Nhu khng my ai bit nhng hn nhin khng th qua mt
c cc c Gim Mc Thin Cha Gio. c Cha L Hu T c th l ngi c bit kh
thng sut v nhng toan tnh ca ng Nhu. iu ny Cha Jean (mt Linh Mc ngi Php hin
sng ti Si Gn) c nhiu c hi c am tng mt cch tng i rnh r. Sau cuc biu
tnh d di ca Pht Gio ngy 17.7, phn ng ca M hon ton bt li cho chnh quyn Ng
nh Dim. i VOA thng tin v bnh lun mt cch c thin cm hay ng hn gin tip ca
ngi cuc tranh u ca Pht Gio. Cha Jean c mi vo gp ng Nhu. Cuc gp g ko di
trong trong 2 ting ng h. ng Nhu cp v cuc xung ng ca Pht Gio ngy 17, ng
ni: Ti c bng chng l hin nay cng sn thao tng Pht Gio. Rt nhiu cn b cng
sn ci trang vo vi t cch Pht T hay cc nh s.
Cha Jean ch lng nghe m khng p. ng Nhu vi thi gin d: Tn gio l tn
gio, quc gia l quc gia. Tng Thng khng th no nhng b h c na. n lc chnh
ph phi c bin php mnh. Nu chnh ph h lnh th ch trong vng mt ngy, Qun i v
Cnh St c th dp tan Phong Tro u tranh ny.
Cha Jean p: Tha ng C Vn, y l vn nguy him v t nh. ng C Vn c th
no tm cch gii quyt tt p hn l n p khng ? Theo ti n p th d, cng sn s ch
mong chnh ph n p Pht Gio.
ng Nhu l mt nhn Cha Jean, ng lc u: n nay th khng cn cch no gii quyt
tt p na. Hin cc Tng lnh v S Quan cao cp ang bt mn vi Pht Gio, h ang xi
Tng Thng h lnh cho h c php dp cho yn Cha Jean khng cn bit ni g hn. ng
Nhu li tip tc: Ti hiu, cng sn cng nh Hoa K ang m mu gy ri Min Nam theo t
li ca h...chnh ph khng th tha th bt c mt cuc ni lon no.
Bt cht ng Nhu hi Cha Jean: Pha Hoa Kiu Ch Ln Cha thy thi chung ca
h nh th no ? Cha Jean p: Hoa Kiu ti Vit Nam nh ng C Vn r h ch bit lm
n bun bn. ng Nhu ni: Cha c th gip ti mt vic ring ? Cha Jean p: Ti sn
sng nu thy c kh nng. ng Nhu ngn ngi ri i thng vo cu chuyn: Cha c th gip
ti mt vic quan trng ny m ngoi Cha, Tng Thng khng mun y thc cho mt ai.
ng Nhu li yn lng ht thuc l lu hng 5, 7 pht. on ng ni: Cha sang i Loan
gip chnh ph c khng ? Cha Jean cha tr li, ng Nhu ni tip: Cha c uy tn ni
chuyn vi chnh ph i Bc, Cha lm sng t cho h r l chnh ph Vit Nam khng bao gi
ch trng v k th tn gio. Cuc tranh u ca Pht Gio ang b cng sn sch ng git
giy!! Cha Jean p: Tha ng C Vn, ti ngh vic ny ng C Vn nn tip xc thng vi
i S Trung Hoa Dn Quc hoc nu khng ng C Vn c th y thc cho ng B Trng
Ngoi Giao.
S t chi kho ca Cha Jean lm ng Nhu mt bnh tnh: B Trng Ngoi Giao y ?
ng ta khng lm c ci chi ht. Cn ng i S Trung Hoa Dn Quc cng ang b d lun
u c. Ti mun Cha sang i Loan ni cho chnh ph ca Tng Gii Thch bit r s thc
v Cha ni dm chnh ph i Bc phi chm dt ngay chin dch bo ch i Loan hin ang
xuyn tc chnh ph Vit Nam v h ang c v cho cuc tranh u ca cng sn di chiu bi
tn gio.
Cha Jean ni: Xin ng C Vn cho ti trnh by kin. Theo ti, c th cng sn len li
vo hng ng u tranh ca Pht Gio nhng ti tin rng cuc u tranh ny vn c tnh cch
tn gio ch. Ti khng tin Thng Ta Tm Chu hay ng Mai l cng sn. i S Trung
Hoa Dn Quc cng ni vi ti nh th. Xin ng C Vn thng cm s kh khn ca ti, ti
khng th ni g khc hn l nh vy.
ng Nhu hi: Ngay Cha cng tin vo d lun l Tng Thng s thng thuyt vi cng
sn Bc Vit ? Cha Jean p: l iu ti ngc nhin. Cha hi li: Chc chn ng C
Vn c theo di hot ng ca y Ban Ha Bnh Phc Hng Min Nam (Comite pour la Paix et
Renovation du Sud VN) ng Nhu mt ting kh ln lc u vi thi khinh mit. Ti
bit t chc y l mt con s khng do mt s ngi Php u. Trn Vn Hu chc Cha
bit r ? Cha Jean p: Ti c gp mt ng y mt vi ln. ng Nhu bng cao hng ni mt
hi tht di. n nay Cha Jean ch cn nh li vi nt chnh, i cng ng Nhu ni Trn Vn
Hu hin nay ang c nhm Paul Devinat Bolaert, Pignon u, hn i g bit khng ?
Hn i phi lt chnh ph ny ngha l xa b ch ny sau t chc mt chnh ph lin
hip c Mt Trn Gii Phng tham gia v Min Nam s trung lp. Cha Jean li hi: Tha ng
C Vn ng C Vn ngh nh th no v ngh ca ng Hu ? ng Nhu p: l mt
ngh tr con ti khng quan tm nu c ni chuyn trung lp th ch ni vi cng sn Bc Vit
thi ch Mt Trn Gii Phng ch l mt t chc phin lon.Cha Jean nhn c hi ny li hi:
Tha ng C Vn ng c ngh n vn ni chuyn vi Bc Vit khng ? ng Nhu mm
ci: l vn chnh m hm nay ti cn gp Cha v nh Cha gip ti.
BT TAY VI CNG SN CH L CHIN THUT TR A HOA K
Qua cuc tip xc vi ng Nhu, Cha Jean nhn thy ng Nhu ang tri qua cn giao
ng vi mt thi quyt lit. V vn bt tay vi cng sn Bc Vit ng Nhu t ra ht sc
d dt. ng vn khng tin tng vo th trung lp m lin hip vi cng sn li cng khng th
c. ng Nhu nhc i nhc li vi Cha Jean Cha hiu rt nhiu v cng sn...Cha cng r
Tng Thng ght cng sn nh th no. Sau ng rt d dt tm s: Trong tnh th ny Hoa
K c gy kh khn mi cho chnh ph Vit Nam ti phi la chn ng Nhu ni l ng phi
la chn mt th ng mi lm iu kin tr a p lc ca Hoa K. Cha Jean cng nhn thy
cha bao gi ng Nhu t v tc gin Hoa K nh vy. Trong cuc gp g hm y ng Nhu
mun nh Cha Jean qua i Loan ri tr qua Ba L. V vic qua i Loan ng Nhu cho bit ng
mun nh Cha Jean ni vi nh cm quyn i Loan bit rng Tng Thng Dim vn gi vng
lp trng chng cng khng c vn trung lp lin hip tuy nhin ng Nhu nhn mnh: Tuy
nhin nu quc gia chng cng nh Trung Hoa Dn Quc khng gip tch cc Vit Nam
Cng Ha v khng lm cch no cho Hoa K bt gy ri Min Nam th buc lng Vit Nam
Cng Ha phi chn la ngha l s c ni chuyn ngng bn v thit lp quan h bnh thng
vi Bc Vit Cha Jean tm cch t chi khng qua i Loan.
im sau cng m ng Nhu nhn mnh Chnh ph Vit Nam hon ton ng h Trung
Hoa Dn Quc v chnh v th Hoa Kiu ti Vit Nam hng mi n hu. Nu tnh th thay
i ngha l khi chnh ph Vit Nam buc lng phi bt tay vi cng sn Bc Vit th lc y Hoa
Kiu khng cn c hng n hu nh vy v cc t chc chm ni ca chnh ph i Loan ti
Vit Nam cng s gp kh khn ri t n tan r.
Trc khi ra v ng Nhu nm cht tay Cha Jean tin ra tn hnh lang ng nhc i nhc
li: Bt c mt ngi Cng Gio no cng khng th nghi ng c lp trng chng cng ca
Tng Thng. ng Nhu ngp ngng kh nhn vai dng iu y cho n nay Cha Jean vn cha
th qun. ng Nhu ni: Lp trng chng cng phi i song song vi lp trng dn tc. Nu
Hoa K khng tn trng quyn t quyt ca dn tc Vit Nam th buc lng Tng Thng s phi
xt li cng cuc vin tr. Chc Cha cng r, nhiu quc gia sn sng vin tr cho Vit Nam,
Tng Thng s cn nhc la chn. Trong bui tip xc ny, ng Nhu c v mun thanh minh
hai im quan trng:
1/ Khng c chuyn n p Pht Gio.
2/ Tp th Cng Gio c yn tm v tin tng vo lp trng chng cng ca Tng
Thng Dim.
T Cha Jean n Bc S Trn Kim Tuyn v gii ln cn ng Nhu u nhn nh rng
ng Nhu mun thot nh hng ca M, mun tm mt th ng mi nhng chuyn mu bt
tay vi cng sn ch l chin thut tr gi vi Hoa K. Nhng Hoa K li dng gy ng li p
lng ng qut ng ng Nhu, khi h c tnh cho rng ng Nhu nh bt tay vi cng sn. Mt s
Tng lnh v s quan cao cp Vit Nam b Hoa K lung lc tinh thn bng ci d lun: ng
Nhu nh iu nh vi cng sn. Thc s c quan CIA khng thiu g phng tin, nht c nht
ng ca ng Nhu khng qua khi con mt CIA. C l vn ng Nhu bt tay vi cng sn
khng lm M lo ngi bng cho vn bang giao Vit Php mi ngy cng thm tt p sau na
l thi qu cng rn ca Tng Thng Dim trc nhng ngh ca M m Tng Thng
Dim cho rng xm phm n ch quyn Vit Nam (nh v Cam Ranh. ngh t C Vn M
cnh Tnh Trng Vit Nam, lp phng Dn V M cnh Ta i Biu Chnh Ph. Sau nm
1963 nhng ngh ny c hu cc chnh ph sau o chnh tha mn ngay)
Trc nm 1962, bang giao Vit-Php vn t lnh nh bui ch chiu. Chnh ph De
Gaulle khng mt cht thn thin no i vi Vit Nam Cng Ha. Theo nhng ti liu m
chng ti tm hiu th Tng Thng Dim do s thc y ca ng Nhu gin tip ng mun
qua hnh hng ti Lourder v nhn cuc hnh hng ny Tng De Gaulle s chnh thc mi
Tng Thng Dim thm ving Ba L. Song iu bt thnh.
CHP NI DUYN XA
Theo Cha Jean th khng phi ch nm 1963 ng Nhu mi ngh n chuyn bang giao
pht trin Vit-Php v tm mi im ta mi trong chnh ph De Gaulle. Nm 1961 trong
chuyn du hnh qua Maroc d l ng quang c Vua Hanssan II ng Nhu nhn dp ny gh
qua Ba L vi t cch ring. Tuy vy ng Nhu cng n thm x giao Ngoi Trng Php
Couve De Murrville. Tuy vi t cch ring Ngoi Trng Couve De Murrville cng m d tic
khon i ng Nhu vi s hin din ca i S Lalouette v ng tienne Manach c trch
Chu S V ti B Ngoi Giao Php. Tuy khng t c mt kt qu no c th nhng chuyn
thm ving Ba L ln ny ng Nhu ph c bu khng kh t lnh gia Php-Vit. K t
nm 1961, ng tienne Manach tr thnh nhp cu thng cm gia hai quc gia Vit-Php. Hn
na vn theo Cha Jean, ng tienne Manach rt c thin cm vi ng Nhu (mt cu sinh vin
Trng C Hc Ba L) cng l mt im ho quang d dng thu ht s cm phc ca gii
ngoi giao Php. Trc nm 1960, cc Cha Tha Sai Php (MEP) tng t ra lnh nht i vi
chnh quyn Ng nh Dim nhng nm 1960 thi thay i. Tng Thng Ng nh Dim
tr li u i cc Cha Tha Sai Ba L c bit nhng Cha hot ng trn Vng Cao Nguyn th
Tng Thng mi ngy thm tn nhim v knh phc. cng l tia sng soi ng cho giai on
thn thin vi Php. Mt tr thc c nh Ng nh Nhu tt nhin d dng thng cm vi Php
hn. Ci vn minh c kh ca M c tin dollars vin tr d to tt nh th no cng kh lng
bp c ci tinh hoa vn ha Php tim nhim qu su xa trong con ngi tr thc nh Ng
nh Nhu.
cng l iu d hiu khi ng Nhu gi bn tay tip nhn ngi bn Php. cng l l
do hiu ti sao nhng nm 1960-1961, chnh quyn Ng nh Dim cho m hng lot Ta i
S ti cc quc gia Phi thuc nh hng Php. Trong mt bi bo nhan La Paix
manque, ca k gi Georger Chaffard (express s 909) nhn nh rng trong cuc gp g
Couve De Murrville. Ng nh Nhu (1961) khng t c kt qu v ng Nhu qu t i.
Couve De Murrville li t ra lnh nht. Chaffard vit: ng Couve De Murrville tin rng th no
chuyn sang Php ln ny ng Nhu cng ve vn Php nhng ng Couve De Murrville tht
vng v trong sut ba tic ng Nhu ch cao chnh sch ca anh em ng, ca ngi Khu Tr Mt
v t ho ch Ng nh Dim ang mnh. Vn theo Chafffard th ng tienne Manach linh
cm rng, ng Nhu sang Php khng phi ch ni nhng li sung nh vy...ng tienne
Manach li b tr cuc hi m Ng nh Nhu. Couve De Murrville t Ratbat (Maroc) trn
ng v gh qua Ba L. Cuc hi m khng i n u...nhng l ci mc ln m u cho
giai on mi m i S Labouette ng vai tr quan trng. i S Labouette hiu r s rn
nt trong mi tnh ng Minh Vit-M. S mu thun gia Vit-M cng ngy cng gia tng v
ng Nhu hn mt ln gin tip ng cho i S Labouette hay rng n lc Php-Vit
phi ci thin bang giao ti Bn o ng Dng. i S Labouette tr thnh ngi bn thn
ca Tng Thng Dim ln ng Nhu. Labouette ng vai tr bin h cho ch Ng nh Dim
trc thi nghi ng ca Tng De Gaulle, v De Gaulle vn cha qun bi hc au n 1954-
1955, mt mt b M khi Vit Nam mt mt chnh quyn Ng nh Dim ty chay Php.
Theo George Chaffard nhn nh th theo ng i S Labouette anh em Tng Thng Dim qu
nhiu t i d anh em ng Dim c mun ve vn Php n mc no chng na, anh em Tng
Thng Dim cng khng ni thng ra c. Dn dn, Tng De Gaulle ng theo hng thuyt
phc ca i S Labouette.
Ngha l: Vi su mu thun Vit-M, khi m ng Nhu mun dn M tm mt th ng
mi th y l c hi tt nht Php nhy vo ng Dng, ng vai tr mi.
Tng cng nn ghi li mt s bin c ngoi giao ng cho Hoa K lo ngi. Thng 2.63
mt phi on Dn Biu Vit Nam chnh thc sang thm ving Php Quc do ng Trng Vnh
L hng dn gm c cc Dn Biu Nguyn Hu Chnh, H Nh Chi, Nguyn Quc Hng, Trn
Vn Th. Phi on Dn Biu Vit Nam c n tip mt cch khc thng, Tng Thng De
Gaulle tip phi on ti in Elyse v cuc hi kin ko di 35 pht. Bo ch Php trong
ngy 14.2.63 nhn nh v cuc hi kin ny. T Le Monde cng nh France Soir coi y nh
mt bin c ln, mt khc quanh quan trng trong cuc bang giao Vit-Php. Ngy 15.2, Th
Tng Murrville tho lun rt lu vi phi on Dn Biu Vit Nam v chng trnh hp tc
v vin tr kinh t vn ha. Phng Thng Mi Ba L cng m d hi khon i phi on Dn
Biu Vit Nam vi s tham d gn nh mt gii doanh thng v k ngh Php. Ngi hoan
h nht trong dp ny l i S Labouette. ng i S thnh cng trong chng u...T tr
i i S Labouette tr thnh mt i S quan trng sau i S Hoa K ti Si Gn. Phn ng
ca Hoa K nh th no ? D nhin Hoa K khng th cng khai phn i mi tnh Vit-Php
nhng Hoa Thnh n bt u phn cng li.
i T Lansdale cng nh Fishel ngi tng ng h ht lng Tng Thng Dim trong
thi gian 1954-1955 th 1963, ng li l ngi tch cc vn ng lt ch Ng nh Dim.
Fishel tng lu ng ti Vit Nam tng cng tc vi chnh quyn Ng nh Dim th 1963 ng
li ch trng phi lt ngay Ng nh Dim d phi dng bin php mu st k c vic thanh
ton c nhn Tng Thng Dim.
NG NH NHU-TNG KINH QUC V G CH N KEO KIT
Trong 9 nm dn thn vo hnh ng, Ng nh Nhu vn ch l con ngi c n. ng
li c qu nhiu k th. K th nguy him i vi ng vn l cng sn nhng sau cng sn th
ngi bn Hoa K tuy vn c ci tnh ng Minh nhng cuc hn nhn Vit-M theo thng ngy
tri qua cng vi p lc nng n th ci tnh y mong manh nh giy t cui cng cn tnh
u na m th y thi. n nay bao nhiu bin c thng trm Cha Jean vn thy li ng
Nhu ni va hu l va thm tha.
Tha Cha, ngi thng cm s n au ca Vit Nam khng ai hn Tng Thng
Tng Gii Thch v L Tha Vn. i vi ngi M, chng ti ch l nhng k i vay n
li. Cha Jean cho bit sau ci cht ca Tng Thng Dim v ng Nhu, Tng Thng Tng Gii
Thch than th: Ngi M c trch nhim v v m st xu xa ny. Trung Hoa Quc Gia mt i
nhng ng ch tm u hp . Tng Tng Kinh Quc vn khng th qun hnh nh mt
Ng nh Nhu, ng ta bng hong trc tin Ng nh Nhu b git v sau ny gp Cha Jean
Tng Kinh Quc than th: ngi M lm li ln Min Nam, ng Nhu, l ngi chng
cng c suy ngh, c chin lc...Ti khm phc ng Nhu l mt lnh t ln (Vit theo li
Cha Jean)
y chng ti trnh by mt vi im nh c gi thy r ci gi l tnh ng Minh
gia Vit Nam v Trung Hoa Dn Quc thng cm nhau n mc no. V cng l nguyn
do lm cho ng Nhu pht ngn ngi bn M.
Ring Trung Hoa Dn Quc v Min Nam tri qua cn khng hong vo nhng nm
1956-1957 v v Tng Thng Dim k Sc Lnh cm Hoa Kiu khng c hnh ngh hai loi
nht l v Hoa Kiu nhp tch Vit. Nhng sau chnh ph i Loan ci thin thi v
thng cm Chnh Ph Vit Nam. Nm 1957 Ph Tng Thng Trn Thnh qua ving thm Vit
Nam th hai quc gia to c mt c hi tt p nht cng pht trin tnh huynh . Hn
na chuyn cng du ca Tng Thng Dim qua i Loan c Tng Thng Tng Gii
Thch m t nh mt bin chuyn lch s ca tnh huynh trong cng mt chin tuyn chng
cng. Nhng y mi l hnh ng c th ca Chnh Ph i Loan chng t tnh huynh y:
Nm 1959 Bc S Trn Kim Tuyn theo li mi ca i Tng Ch Nhim Quc Gia An
Ton Cuc (C Quan Tnh Bo) qua thm ving i Loan. Dp ny i bn trao i kinh
nghim chuyn mn cng nh k thut tnh bo chin lc.
Quan im ca i Loan l cng cuc chng cng phi t ln hng u vt khi nhng
bt ng v quyn li. i Tng Ch Nhim Quc Gia An Ton Cuc cng hng dn phi
on thm trung tm kim thnh (Service d'couter) mt trung tm v i t di lng t c
chiu di c cy s v c coi l mt trung tm ti tn nht Chu. Phi on Vit Nam ng
mun c mt trung tm nh th nhng nh bt lc khng tin bc. Li ng ny c
i Loan c bit lu tm. Mt chi tit lm cho phi on Vit Nam ht sc cm ng l Tng
Tng Kinh Quc tip phi on khng bng hnh thc nghi l. ng c x vi phi on
Vit Nam nh nhng ng ch t mt trn tuyn tr v gp nhau. Ngy u lu ng ti i Bc,
Tng Tng Kinh Quc mi Bc S Trn Kim Tuyn ra nh hng dng cm mt cch thn
thin v i bn cng trao i kinh nghim v cng sn. Tng Tng Kinh Quc cho rng i
Loan t thy c bn phn phi st cnh vi Vit Nam. Sau Tng Tng Kinh Quc bt
chp kh khn v quyt nh gip Vit Nam mt trung tm kim thnh.
Quyt nh ny lm cho Hoa K tc gin khng t v c th ni chin tranh lnh Vit-
M m thm m mn t v ny (xin gi l v kim thnh)
NGI M N VIN TR C IU KIN NH RA
Ti sao Hoa K li tc gin trc s gip tn tnh ca i Loan i vi Vit Nam ? S
thc th khng c g kh hiu bi ngi M vn quen thi ch nhn. V kim thnh tuy rt nh
nhng ni ln mt phn no ci nguyn nhn m ng Nhu nng lng mun bt b ngi ch
n kh tnh Hoa K.
Trc khi Php trit thoi khi Vit Nam th Phng Nh Php vn c mt S Kim Thnh
nhng qu c l ngho nn. V S Kim Thnh ny ch hot ng theo mt tm mc hn hp.
Trc s tin b vt bc ca ngnh k thut tnh bo chin lc th mt c s kim thnh nh
vy khng th no tha mn c nhng i hi cp bch v hu hiu. Chnh quyn Vit Nam
nhiu ln ng vi Hoa K yu cu Hoa K vin tr cho mt trung tm nhng Hoa K u t
chi v h thy khng cn thit c ngha l khng c li g cho h v lc lng M ti Thi Bnh
Dng c mt trung tm kim thnh ti tn. Hn na Hoa K ch ch ng t ti Vit Nam
mt trung tm kim thnh ti tn vi iu kin phi c chuyn vin ca h v di quyn iu
khin ca h. iu kin ny Tng Thng Dim bc b ngay. S thc lc y Hoa K cng l l
khng my st sng cho nn vn trung tm kim thnh ri vo qun lng.
Sau trn chin tranh Cao Ly ngoi M v Anh, Trung Hoa Quc Gia l nc (ngoi cng
sn) c mt Trung Tm Kim Thnh ti tn ngoi hng. Nh Trung Tm Kim Thnh ny vi
my mc in t tuyt ho, i Loan c th kim sot c ton b cc ln sng in trn Hoa
Lc. Mt s on ca Trung Cng di chuyn t im A n im B cng khng qua khi kim
sot ca Trung Tm Kim Thnh i Bc (nh kh nng bt cc ln sng in t h thng v
tuyn in ca ch). Chnh quyn Vit Nam ao c thm thung c c mt trung tm nh th
th kh nng tnh bo chin lc s gia tng vt mc. Nhng Hoa K t chi vin tr, Vit Nam
nh b tay.
Sau chuyn thm ving i Bc ca Bc S Trn Kim Tuyn th Quc Gia An Ton Cuc
ca Trung Hoa Dn Quc quyt nh vin tr v iu kin cho Vit Nam c chuyn vin ln my
mc thnh mt Trung Tm Kim Thnh (gm mt s i c nh my mc ti tn). Hnh ng
ny chng t s gip thc tm ca i Loan nhng Hoa K nht l pha CIA tuy khng
cng khai phn i nhng ngm ngm pht tc gin.
S tc gin ca Hoa K cng c l v my mc kim thnh ca i Loan a sang Vit
Nam li chnh l nhng my mc do M vin tr cho i Loan. Nhng my mc y c ng
thng ri b mt gi qua Si Gn m khng c mt li no thng bo cho M, khi ngi M bit
c th s ri. Hn na d khng bng lng cng khng th ni g khc hn l im lng. Hn
na, ai cng bit Tng Tng Kinh Quc l mt nhn vt uy quyn ca i Loan va vi t
cch Tng Th K Hi ng An Ninh Quc Gia li va l Tng Thanh Tra Qun i (1959) nn
ng c thm quyn quyt nh vin tr c bit cho Vit Nam nh vy v qua mt M ci
v. V chng Tng Kinh Quc vn ni ting l con ngi khng a g M.
CHNH HOA K Y NG NHU VO TH CHN TNG
K t khi Trung Hoa Quc Gia thit lp mt s i Kim Thnh ti Vit Nam (chng hn
i Kim Thnh Ph Bi Hu) th hiu nng tnh bo gia tng mnh m. iu ng k nhng i
Kim Thnh ny u t di quyn kim sot trc tip ca S Nghin Cu Chnh Tr. Nhn vin
Trung Hoa Quc Gia t coi nh nhn vin ca S Nghin Cu Chnh Tr Vit Nam. Khng
nhng i kim sot c ton b cc ln sng in ca Bc Vit, Lo Quc m cn bao trm c
min Hoa Nam. Tuy nhin c mt iu Hoa K khng va l v kt qu khai thc ca i Kim
Thnh khng c chuyn giao cho Hoa K. Mi sau ny, khi chin cuc bc pht mnh, Hoa
K mi thit lp mt Trung Tm Kim Thnh khc (1962) gn B Tng Tham Mu h s
dng ring trong phm vi c quan MACV. Qua v i Kim Thnh ta cng thy r mt phn no
bn cht ca vin tr M ti x ny. Ri v i Pht Thanh Si Gn na. Khong u nm 1960
Tng Thng Dim mun gia tng hiu nng v tuyn thanh m i Si Gn li qu yu. Ngn
sch khng cho php pht trin theo mun hu c th ng u vi hiu nng qu ln mnh
ca i Pht Thanh H Ni. Tt nhin l phi yu cu Hoa K vin tr. Song ngi M ch ng
vin tr my mc ti tn cng vi chuyn vin iu khin ca h. Tng Thng Dim cho rng
y l mt tr chi nguy him. ng Nhu cng lo ngi v nu nh my mc t trong tay chuyn
vin Hoa K th nu c mt bin c ln no xy ra, Hoa K c th chi xu v ph m bng kh
nng k thut ca h. Pha Vit Nam c ngh Hoa K hun luyn chuyn vin Vit Nam v ch
cn vin tr my mc cng qu . ngh ny khng c Hoa K chp thun, cui cng
Tng Thng Dim b qua khng nhc nh n na.
K t nm 1962 th lc M mi ngy mt gia tng v bao trm nhiu ngnh sinh hot
quc gia, chin tranh cng lan rng th th lc M cng c nhiu c hi thun tin nht khng
ch chnh quyn Ng nh Dim. Theo Bc S Tuyn ng Nhu tm s rng: Ngn sch Quc
Phng tng nh ra vin tr nh ra...buc phi tm li th qun bnh. Chin tranh cng ko di
cng bt li cho ch . Theo ng Nhu (thng th l vi Bc S Trn Kim Tuyn cng nh
mt s cng s vin thn cn) th chin tranh s phi sm chm dt. Mt l dc ton lc
bp cng sn. Nu hai bn cn nghing nga v chin tranh chiu hng ko di th phi tm
cch chm dt bng gii php chnh tr. ng Nhu tin tng p Chin Lc l mt cn bn v
mt u th cho gii php chnh tr chm dt chin tranh. Khi kh nng quc phng v chin
tranh phi ty thuc vo vin tr M th s mt mt ch quyn l mt iu kh c th trnh c.
Theo Lng Khi Minh cng nh nhng nhn vt trng yu gn Tng Thng Dim th vn
ch quyn quc gia i vi Tng Thng Dim l vn s I. Ch quyn quc gia gn lin vi
tnh t i qu cao ca ng Tng Thng. Bng chng l nm 1961-1962 cc C Vn Qun S M
khuyn co chnh quyn Ng nh Dim bi b Ngnh Hin Binh. Lc u Tng Thng Dim c
v thun qua li trnh by ca B Trng Nguyn nh Thun. ng Thun cng ch trnh theo
ngh ca C Vn Qun S M. Tng Thng Dim c mt do d l Ngnh Hin Binh ang
phc v c lc, ng Tng Thng vn tin tng vo Hin Binh v cho rng Hin Binh lm vic
ng n rnh php lut. Nhng sau , Tng Thng Dim cho xp li v vn duy tr Ngnh
Hin Binh. Tng Thng Dim bo ng Thun: C th th, khng c thay i g ht, h (tc
Hoa K) ni sao mnh cng lm vy th cn g l th thng quc gia. S thc lc u Tng
Thng Dim cng nghing theo li trnh by ca ng Thun nhng bng hm hm ni gin khi
ng Thun cho bit, C Vn Qun S M mun bi b Ngnh Hin Binh ch v Qun i Hoa
K khng c ngnh ny (MP m trch mi vic). C Vn Qun S M cho rng c Qun
Cnh ri th Hin Binh khng cn thit v s c ring loi Qun Cnh Hin Binh. C Vn Qun
S M cho bit, nu khng bi b Ngnh Hin Binh th Hoa K khng dnh mt ngn khon
vin tr cho mt ngnh khng cn thit nh vy. Tng Thng Dim coi y l mt p lc v v
tnh xc phm n t i ca mt v Tng Thng cai tr dn theo quan nim thin mnh. Do
m Ngnh Hin Binh bao nhiu ln c tin n bi b rt cuc vn c duy tr cho n sau ngy
o chnh 1.11.1963.
Trn y l mt vi s kin trong bao nhiu nhng s kin au lng khc v cng l
mt nguyn nhn y ng Nhu vo mt la chn mi.
KHNG TH LM TAY SAI MT CCH TR TRN
Mu thun M-Vit cng trm trng khi chin cuc mi lc cng gia tng. Trc ht Vit
M xung khc ngay t bui u ca cuc hn nhn. Ni ng hn, Min Nam tr thnh mt
phn gi hm hiu do cnh ng ca lch s m phi p duyn gn n cho anh chng trc ph. Xin
tr li v i Pht Thanh d dng sng t tnh cht xung khc qua cuc hn nhn min cng
ny. Tng Thng Dim khao kht c c mt i Pht Thanh ti tn v hiu nng ca n c th
tng ng vi i H Ni, trc ht v i hi c mt chin lc chnh tr trng k ti Bc
Vit vi hiu nng ln mnh ca i Si Gn th chnh quyn Min Nam mi dnh mt
chng trnh c bit hng v ton th Min Bc v xa hn na l i Ai Lao, Bc Thi Lan l
nhng ni c hng ngn Vit Kiu c ng. i Si Gn khng kh nng hot ng trong mt
khu vc rng ln nh vy. Chnh quyn Min Nam nh b tay v Hoa K t chi li yu cu ti
tn ha i Si Gn. Trong khi th Hoa K sn sng vin tr cho Vit Nam mt i tip vn
a phng (m ngn khon tn ph c th gp i ngn khon ti tn ha i Si Gn).
Ti sao li c v mu thun k cc nh vy ? iu gin d l Hoa K mun c quyn
truyn thanh ting ni chng cng ca h qua bc mn st, Hoa K khng mun Min Nam
c quyn chia x...Cho n nay, i Si Gn khng c g kh quan hn xa. iu m trc
nm 1963 Tng Thng Dim c ao c mt mt chng trnh pht thanh c bit hng v Min
Bc (vi mt hiu nng ti a) th nay c (1964-1970) nhng chng trnh y li nm trong h
thng i VOF (Voice of Freedom) tuy i t ngay ti Th Si Gn v do nhn vin ngi
Vit m trch nhng thc cht n l ca Hoa K qua ming ngi Vit.
Tm li, Hoa K quan nim i Pht Thanh Si Gn ch c mt nhim v thng tin tuyn
truyn trong lnh th Min Nam , cn Min Bc c Hoa K lo liu (trc ht l i VOA sau
l i VOF). Tr thc Ng nh Nhu thc th trong mt thc ti vin tr nh vy th ch cn mt
con ng l cam phn lm tay sai mt cch thiu thng minh tr trn. ng Nhu la chn mt
th ng mi tc l la chn mt con ng gii thot anh bn ch n keo kit. Tic thay con
ng li em n s gii thot vnh vin c ba anh em ng Nhu. Ni ra nhng mu thun
Vit-M th nhiu lm, mu thun v quan im lp trng...mu thun v chin lc, chin
thut. Khi ng Nhu tr li thn thin vi Php, th ch mt chin thut to th chn vc v cng
l iu kin da Hoa K Nu anh bt b ti qu ti b anh...
Ti s khng c n. De Gaulle sn sng. Mt khi De Gaulle thn thin vi Min
Nam th l t nhin Sihanouk s khng th theo ui chnh sch th nghch vi Min Nam na v
cng l con ng a n tha hip vi Min Bc. Trc sau ci gt ca vn ch l Php.
CIA khng khi no cho Min Nam mt mt sng v vin tr M, mt mt li a tay nm bn
tay De Gaulle (vn b coi l k th ca M) CIA khng e ngi nhng toan tnh ca ng Nhu
trong vic tm th tha hip vi cng sn Bc Vit nhng CIA coi vic Min Nam thn thin vi
Php l mt bin c nguy him v phi p v ngay t trong trng nc.
M MUN VIT NAM C MT TH CIA KIU M
Nm 1963 Hoa K ch trng phi leo thang chin tranh mnh v quyt lit.
Trong mt chiu hng nh vy th lm sao ng Nhu c th la mt th ng mi ? (da
vo Php cn bng th lc M v gim thiu th lc y sau mi tnh chuyn vi cng sn)
nhng nc ci thay, giai on m ch Ng nh Dim ton thnh, Min Bc ang phi i
ph vi cuc khng hong kinh t v hu qu ca cuc u t m mu th Hoa K li ch
trng khng can thip vo Min Bc, duy tr s bnh thng gia hai Min Nam Bc nh hai
quc gia !!!
y l nhng s kin r rt chng t ch trng ca Hoa K trong giai on 1957-1958.
Khi S Nghin Cu Chnh Tr c thnh lp do ng V Tin Hun lm Chnh S th
Hoa K mun t S ny vo vai tr tnh bo chin lc tng t nh CIA ca h. Vi vai tr
nh CIA th S Nghin Cu Chnh Tr ch c nhim v hot ng ti quc ngoi, nhng thn
phn ca mt nhc tiu nh Vit Nam th vai tr y qu khng cn thit. Ch l S Nghin Cu
li gi ngi qua n gy xo trn v lt chnh ph n ? Ch l S Nghin Cu li
cho nhn vin qua Indonesia m mu lt Sukarno ? D c mun th chng nhng phng
tin u v lm g ? Theo phng thc ca Hoa K th S Nghin Cu Chnh Tr Vit Nam
l mt th CIA lo phn quc ngoi. Cnh St Cng An l mt th FBI lo phn quc ni. Quc
ngoi l nhng u ? Quanh i qun li ch c my quc gia lng ging nh Thi Lan, Ai Lao,
Cambodge. Thi lan v Ai Lao th ch c Vit Kiu l phm vi hot ng ng k. Vy th hot
ng quc ngoi ca S ny ch c Cambodge l ng k nht, nu khng mun ni l duy nht
sau l n Min Bc vn c tm coi l mt quc gia (v mt chuyn mn v thc ti
chnh tr ca n)
y chng ti ch ni s qua v cng tc tnh bo ti Cambodge v Bc Vit mt ln
na thy rng, ngi M kh hiu lm v ch lm tng h di kh. C nhn h c th di kh
nhng c mt h thng cng ng M th v cng tinh xo v khn lanh tuyt mc di ci lp
v di kh ca mi c nhn.
cng l l do d hiu ti sao i Tng Hakkins (T Lnh MACV 1963) cng nh i
T Richardson (Gim c CIA ti Vit Nam 1963) ng h Tng Thng Dim v dnh cho Tng
Thng mt cm tnh nng hu nhng cui cng ch Ng nh Dim vn b lt nho. Bi
chnh t chc ny c coi l nguy him ch v bn cht tn ti ca n c pht biu bng nng
biu tn ti t mu thun c nhn cc trong ng nht t chc v ton b.
CI TH CA K KH N ONG
Ring nhng cng tc tnh bo ti Min Bc (phn u ni s qua) th Hoa K v
chnh quyn Min Nam bt ng su xa. Chnh quyn Min Nam mun ch trng v tnh bo
chin lc. Hoa K ngc li ch chp thun nhng hot ng c tnh cch tnh bo chin thut.
Phng tin hot ng ca S Nghin Cu lc u u ty thuc vo kh nng vin tr M. M
M vin tr cho tng ip v v nhng v ny phi l nhng cng tc phi hp tay i (Vit
M). Nm 1957, chnh quyn Min Nam rt mun thc hin mt k hoch tnh bo chin lc ti
Min Bc, trc ht nhm vo cc vng Thng Du (Mng Ci, m H, Tin Yn, Lai Chu,
Ha Bnh) sau l hai min Bi Chu, Pht Dim. Nu k hoch ny c thc hin cng vi
phng tin di do th s tin n s thnh lp mt Mt Trn Gii Phng Min Bc lm ng c
pht ng du kch chng cng t mi cc b a phng nhm n ton b Min Bc.
Mun c nh th th phi i hi mt ngn khon qu ln lao v mt s i th lin tc
v di do. Cui cng k hoch y ch cn l o mng v Hoa K ch tha thun ti tr cho nhng
ip v phi hp c tnh cch trc nghim kh nng tnh bo (c Min Bc ln Min Nam)
Nhng ip v phi hp ch nhm th ngi ra Bc vi nhim v thu ln tin tc, gy ri
ph hoi nh ph hoi ng xe la, nm lu n t cht n, ngha l hon ton c tnh cch
chin thut giai on. Chng cng m li chng ngay trong vng cng sn (Bc Vit) th nh th
qu l ngy ng l bch v khng khc g k cho n ong gia khi i km, khn ni Min Nam
li vo t th ca k kh n ong m Hoa K th nm hu bao rt cht.
i cng s bt ng gia Hoa K v Min Nam l nhu vy. Giai on 1957-1958...Hoa
K ch ch trng chng cng ti Min Nam m thi.
CHNH QUYN NG NH DIM SIHANOUK V M
Trong khi Hoa K c loi b nh hng ca Php ti Min Nam th ngc li h vn cng
c Sihanouk mc du ai cng bit Sihanouk ch l con c ca Php phi duy tr bng bt c gi
no ti ng Dng.
Nm 1956, ng Ng nh Nhu qua Nam Vang cng vi ch trng ve vn Sihanouk. Lc
y Hoa K cha phi l th lc ng k ti Bn o ng Dng. V Hoa K tn tr ng li
ve vn Sihanouk ca ng Nhu. Theo Bc S Trn Kim Tuyn th ng Nhu c Sihanouk n
tip mt cch trng th. Tuy khng c nghi l chnh thc nhng Sihanouk dnh cho ng Nhu
mt ngoi l ngha l tip ng nh mt Quc Trng. Sau Sihanouk chnh thc c mi qua
thm Vit Nam v dp ny Sihanouk c tip n ht sc trng th. Cuc hi m Sihanouk
Ng nh Nhu c coi l rt tt p. Nhng Tng Thng Dim vn l ngi khng kho lo
trong s giao t qua hnh thc nghi l. Vn theo Bc S Tuyn, trong cuc gp g Sihanouk, Tng
Thng Dim vn gi v nghim trang o mo...Do m thiu s thn mt ci m cn phi c
i vi mt ngi xo quyt v c ti din xut nh Sihanouk .
Kt qu l khi tr v nc Sihanouk li tip tc chnh sch ve vn cng sn v bt thn
thin vi Min Nam. Cng t Vit Nam Cng Ha v Cambodge gi ming nhau. Theo Bc
S Tuyn, ng Nhu ch trng phi trit h cho bng c Sihanouk Khi ng Nhu ch
trng nh vy th Hoa K tip tc ve vn Sihanouk. Mt xa l thnh thang ni lin Nam Vang
vi Sihanoukville c M thc hin lm qu dng cho ng vua x Cha Thp. Ri mt bnh
vin ln cng c Hoa K xy ct ti Nam Vang. Nhng Sihanouk vn tip tc cng kch M.
Xa L Nam Vang Sihanoukville do M vin tr khnh thnh cha c bao lu th Trung Cng
li nhy vo vin tr cho Cambodge v dng ln c mt h thng ct in chy di trn xa l ca
M. Bnh vin tai Nam Vang do M xy ct th li do Nga S vin tr my mc cng cc
trang thit b thuc men vi mt s Bc S Nga. D ve vn, M vn b Sihanouk bay khi
Cambodge .
Tuy vy, M vn c gng tm mi c hi ve vn Cambodge v ng thi ngn chn
khng cho Min Nam ph Sihanouk. Hu qu l M vn tay trng ti Cambodge. Nhng M
mun tch bit Min Nam vi Cambodge. Chng ti k li y mt cu chuyn mu st
Sihanouk do Min Nam ch ng nhng M li chu tai bay v gi v nng chng M ca
Sihanouk li cng tng. y cng l th d cho bit rng i vi M th ng c do d, khm
nm v phi t M vo vic trc ri v phi tri cht chn h vo bin c. V ta phi lm
ch bin c . Chnh sch ch nhn ng c quyn. Dn nhc tiu phi bit iu . Thng 8
nm 1963, B Ng nh Nhu ni trong phin hp Ph N Lin i rng Phi tri chn tri tay
my thng phiu lu (m ch M) m hnh h. Cu ni tuy c i ngn nhng ngh li cng
ng cho ta suy ngh. Tr li cu chuyn m st Sihanouk nm 1961 th cng l trc m st
Sihanouk, sau hnh h M cho vui. S l, sau khi ng Ng Trng Hiu ri khi chc v i
Din Vit Nam ti Cambodge th Ta i Din Vit Nam vn duy tr c s nh c. Vit Nam
Cm Bt tuy rt cng thng nhng cha n ni on giao. D vy C Quan Tnh Bo Ph Tng
Thng vn nhn c ch th phi h Sihanouk bng bt c cch no. m mu ny mun t
c kt qu th trc ht phi canh chng M. X l chc v i din lc y l ng Phm Trng
Nhn, mt ip vin ca Vit Nam hot ng ti Nam Vang c bit c mt K S M (c
trch nhim thit lp xa l Nam Vang Sihanoukville) l ch thn quen ca h Sihanouk. B m
Sihanouk li ni ting l ngi nhn hi l v qu biu. ip vin ny c mt lnh ca Ph
Tng Thng l phi bm st vin K S M v tm cch khai thc ng ta nu c th c.
ip vin k trn bo co cho C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng bit l vin K S M sp ln
ng v M qua ng Hng Kng . Ngy ln ng v nc vin K S M c n cho co
bit Quc Trng Sihanouk v Hong Thi Hu. cng l ngy Si Gn bt n xanh cho php
cc ip vin hnh ngh. Rseau ti Nam Vang c chuyn v Si Gn mt tm danh thip ca
vin K S M ny cng bt tch ng ta. Lp tc C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng in li mt
s danh thip ca vin K S M (rp ng y khun) v trao ph cho mt chuyn vin nghin
cu tung ch ca ng ta v s gi mo tung ch ny cho cng tc ip v. K hoch c trnh
by ln ng Nhu v ng hon ton tn thnh. Sau , hai chic vali tuyt p c dng git
Quc Trng Sihanouk. Chic vali th nht th bnh thng trong ng mt s k vt qu gi
xut x ti Hng Kng. Chic th hai chnh n s quyt nh s mng ca Sihanouk ngoi mt s
k vt cn c mt ci hp ng ho hng xut pht t i Loan, mt loi cht n gh gm cc
mnh (dnh cho cc ip vin) c cho vo ci hp cng mt b phn c bm tinh vi khc v
b phn ny c ni vi np vali, khi m vali th t ng cht n bc pht ngay. Sau khi ha
trang v lm du cn thn...hai chic vali ny c gii ln ln xe mang bin s ngoi giao ca
ng X L i Din Phm Trng Nhn. Chnh ng Phm Trng Nhn c nhim v chuyn hai
chic vali ny ln Nam Vang nhng ng cng khng c bit ni dung ra sao v ng Nhn
cng ch cm thy c chuyn g khc l sp xy ra.
SIHANOUK THOT CHT K HOCH CA NG NHU BT THNH
Nh mang xe s Ngoi Giao on ca ng Phm Trng Nhn nn hai chic vali nguy
him vt qua bin gii v n Ta i Din hon ton tt p.
Ti Si Gn, C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng theo di tng giy pht vi bao nhiu
lo u hi hp. Nu nh b tnh bo Cambodge khm ph th bang giao Min-Vit ln ny s t
on lun khng cn g hn gn c na. ng Ng nh Nhu cng my cng s vin thn cn
tnh ton th ny, nu git c Sihanouk th vic u tin l phi a Sn Ngc Thnh v
Nam Vang lm ch tnh hnh.
Ngoi my ip vin ch cht th Ta i Din Vit Nam khng mt ai hay bit g v m
mu ny k c ng X L i Din Phm Trng Nhn cng ch c r tai s qua s l c
mt v n ln ti Nam Vang.
Theo k hoch d nh, ip vin Nguyn Nhn ci trang thnh mt nhn vin ca nh
thu M ni m vin K S M phc v. Khong 9 gi sng, ip vin Nhn dng xe hi vo
Hong Cung trao tng phm ca vin K S M. Nhn ni l vin K S M khi gh qua
Hng Kng mua hai vali tng phm ny gi tng Quc Trng Sikanouk v ng Gim c
Nghi L.
Gim c Nghi L Hong Cung Cambodge cng l ch bn thn ca vin K S M nn
khng do d g c v ng vui v nhn hai chic vali qu gi. Chic vali th nht tng vin Gim
c Nghi L cng vi danh thip ca vin K S M v trn danh thip khng qun vit my
hng hi thm vin Gim c Nghi L.
Sau v m st ht ny, bo ch Cambodge c dp tng thut kh y . Ring v
pha tnh bo Ph Tng Thng lc by gi c bo co ni v nh sau: Khi vin Gim c
Nghi L m chic vali phn tng ca ng ta th chic vali ny ton cha ng nhng tng phm
t tin. Sau ng ta em chic vali vo phng khch ring ca Sihanouk. Chic vali ny nim
phong k cng ch Knh tng Hong Thi Hu v Quc Trng Khmer cng vi phong
th ng tm danh thip ca vin K S M vi nhng li l rt p knh thm v cho co
bit Hong Thi Hu v Quc Trng Sikanouk. Phng khch lc y c mt c hai m con
Sihanouk. Nhng li nhm ng vo gi Thi T Sihanouk v Hong Thi Hu phi ra i snh
tip n phi on sinh vin Trung Quc cng i vi mt s sinh vin Cambodge.
Thi T Sihanouk va ct li khuyn nh sinh vin th mt ting n kinh hong lm rung
ng c Hong Cung. S l, khi Thi T Sihanouk v Hong Thi Hu ra i snh tip sinh vin
th c nh, Vin Gim c m vali ly qu tng dng Thi T nn chic vali pht n, vin
Gim c Nghi L cht tan thy. C Th Nam Vang no ng. Bui pht thanh vo lc 12
gi tra i VOA cng nh Mc T Khoa u loan tin v cho bit vn tt Thi T Sihanouk
thot him, nhng dn Nam Vang li khng tin v cho rng Sihanouk cht tan thy.
12 gi tra nghe tin i VOA, C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng ly lm mng v
sa son thc hin giai on hai ngha l a Sn Ngc Thnh v Nam Vang nhng ch t pht
sau, mt ti liu t Nam Vang gi v Si Gn cho bit, m mu bt thnh. Cho n lc y, Ta
i S M vn cha c bit tnh bo Vit Nam ch ng v ny. Nhng ch mt ngy sau th
bo ch Cambodge u cha mi di vo M v c quyt M m mu st hi Thi T Sihanouk.
Bang giao M Cambodge li mt ln na thm cng thng. C mt iu l Cambodge khng h
nghi ng l Si Gn. Hoa K lnh cn tai bay v gi ny. D lun bo ch Cambodge li c
dp n o v mt st M thm t nht l my nht bo nh La Dpeche Cambodge, Bang
Khoeum Monous. Sau t lu mt ngi Vit Nam b bt v Cambodge tnh nghi ng ta l nhn
vin tnh bo CIA c lin quan n v mu st Thi T Sihanouk. Thc ra, Phm Thanh Tng
(tn tht Phan Vinh Tng) (tn ng s) ht sc oan ung v ng ta ch lm ngh vit bo.
ng s b kt n t hnh. Mi gn n sau cuc o chnh ca Lon Nol ng mi c tr t
do.
Cuc mu st Sihanouk bt thnh nn k hoch a Sn Ngc Thnh v Nam Vang nh
xp li. Min Nam bt u nghin cu mt k hoch mi m Sn Ngc Thnh s gi mt vai tr
ch cht.
Trc vn nan gii ny, ng Nhu hi Bc S Tuyn xem c ct xn ngn sch v ngoi
vin c khng. iu ny khng th c v s l ngay v khi Ta i S M bit c th h
s khng bao gi chp nhn dng khon tin ngoi vin vin tr cho h Sn. Do ch cn
cch trch trong ngn qu en ca Ph Tng Thng. Nu di do phng tin th Sn Ngc
Thnh c kh nng pht trin t chc ca ng n mc ln mnh. Nhng rt cuc, ng ta
nh thc th trong mt hon cnh ht sc thiu thn. Mi thng Ph Tng Thng ch c th vin
tr cho Sn Ngc Thnh vi ba trm ngn bc mt.
Tuy c iu s tin ny c trao tn tay cho h Sn v ng ta c th chi tiu nh th no
ty . iu theo Bc S Tuyn lm cho Sn Ngc Thnh cm ng v tuy nhn tin ca
Vit Nam ng vn khng b xc phm v lng t i quc gia ca mt lnh t ln.
Ni n chn v s i li di chuyn ca Sn Ngc Thnh hon ton b mt. C quan CIA
ca M cng bit nhng khng c mt phn ng no v l tin m Vit Nam ti tr cho Sn Ngc
Thnh khng thuc ngn sch ngoi vin. u nm 1960 lc lng h Sn quy t vo khong
400 tay sng phn tn trong hai vng mt khu Chu c v Bnh Long. S Quan Vit Nam trc
tip m nhn v hun luyn v lm c vn cho lc lng v trang ny. Tuy h c tnh thn chin
u hon ton gan d nhng li thiu thn v mi phng din nht l v kh, qun trang, qun
dng. Trong khi Hoa K th v kh i khng ht nhng tuyt nhin Hoa K khng vin tr
cho lc lng Sn Ngc Thnh ly mt cy sng Garant. Chnh quyn Ng nh Dim ch cn
cch v vt mt s kh gii thuc loi ph thi ca Php, nh MAT 49, MAS 36 gip h Sn.
Nu ni rng M vin tr v kh cho Vit Nam v Vit Nam c ton quyn s dng s v kh y
th khng ng. C Vn M kim sot mt cch kht khe nn Ph Tng Thng khng th dng
mt khu Garant MI ca M tng h Sn. Bi nht nht u khng th qua con mt nhm ng
ca tnh bo M. V pha Ty, Sn Ngc Thnh c Thi Lan ym tr nhng bn doanh vn l
Si Gn.
Trn y cng tm ni ln s mu thun v bt ng gia Vit-M.
CH TRNG CA HOA K THEO NG NH NHU L MT S LA GT
XU XA
K t nm 1959, theo Bc S Trn Kim Tuyn th ng Ng nh Nhu ch trng quyt h
cho bng c Sihanouk v nu khng th chnh Sihanouk s l mt mi di m ngang hng
Vit Nam Cng Ha. Bin gii Vit-Min nu cn Sihanouk th ri y s tr thnh vng chin
lc bt kh xm phm ca cng sn. i vi Sihanouk, ng Nhu ch c hai gii php mt l
lt nho ng ta hai l tr li ve vn thn thin vi ng ta. Gii php ve vn thn thin
bt thnh cho nn Min Nam ch cn mt cch l ng u quyt lit vi Cambodge.
Con ng ny li i ngc vi ch trng ca M. K t nm 1960 khi cuc chin gia
tng v nht l trn nh kin phong (thng 10.60) gia lc lng chnh quy ca cng sn vi
Tiu on I Nhy D, ngi M mi bt u nhn ra s thc: Cambodge tr thnh cn c a
an ton ca Mt Trn Gii Phng Min Nam. Lc lng cng sn xut pht t pha bn kia
lnh th Cambodge tin qua nh Kin Phong. Tuy bit s tht nh vy nhng vn gi ch
trng ve vn o b Sihanouk. Khng phi l cc chin lc gia M khng hiu r tm mc quan
trng ca lnh th Cambodge i vi cuc chin ti Vit Nam. Nhng lc y Hoa Thnh n vn
cn gii hn cuc chin trong cc b Min Nam. u nm 1963, vi trn p Bc tuy khng c g
ng gi l mt trn thua ln (s thit hi gia Vit Nam Cng Ha v Mt Trn Gii Phng
Min Nam c coi l cn bng), nhng Hoa K li li dng trn nh ny v n o p lc mnh
vi Tng Thng Kennedy buc chnh quyn Ng nh Dim phi thay i chin lc v chin
thut. Cng t nm 1963, Vit Nam Task Force m ch cht l Hilsman nhn nh rng, phi
thay i thi vi Sihanouk ngha l chm dt thi o b ve vn. Trong khi th ng Ng
nh Nhu li lm ngc li ngha l bt tay vi Php tm De Gaulle mt im ta. ng Nhu
ng thi cng mun hm nng li mi bang giao Vit-Min ngui lnh t lu. Hoa K coi
ch trng ny nh mt e da cho th ng ca h ti Bn o ng Dng. Bi v khi Hoa
K mun y mnh cuc chin, mun m rng a bn hot ng th toan tnh ca ng Nhu ly
Php lm th ta, tm Cambodge mt ng thi trung lp tch cc (ngha l trung lp gia Vit
Nam Cng Ha v cng sn Bc Vit) th ch trng y t ni ln tnh cch e da nguy him
i vi toan tnh Hoa K. cng l l do khin ngi M nng lng mun thanh ton Ng
nh Dim. Ngy 19.7.1963, Ngh S Wayne L. Morse thuc y Ban Ngoi Giao Hoa K tuyn
b: Vit Nam khng ng nhn c s hy sinh ca mt tr em Hoa K. ng cn ni rng,
khng ng cho mt la no na ng h mt ch c ti tn bo ca Tng Thng Ng
nh Dim. Ti Sao nh th ?
C NHP TCH VIT, NGI MIN 1959 COI NH MT THNG LI
Trong v tranh u Pht Gio 1963, Cambodge l nc c ghi nhn l nc cng kch
chnh quyn Ng nh Dim mnh lit nht. Ngay t thng 7 nm 1963, khi cuc tranh u Pht
Gio tr nn mnh lit th Sihanouk tm mi cch vn ng khi ngi Vit gc Min tham
gia cuc tranh u ny vi ch lt cho k c ch Ng nh Dim.
Nhng Sihanouk khng thnh cng nh mun. Bi Cng ng Ngi Vit gc Min
ti min Ty vn c cm tnh c bit vi cu Th Tng Sn Ngc Thnh v d nhin trong
hon cnh lc y Sn Ngc Thnh phi gi th trung lp gia chnh quyn Vit Nam v Pht
Gio. Ni n Cng ng Ngi Vit gc Min th khng th no b qua th lc ca cc S Si
Min. Cc v S Si ny lun l cc th lnh c uy quyn vi ng bo ca h v a s li c
cm tnh vi Sn Ngc Thnh. Khi Phi on Pht Gio n yt kin Tng Thng Dim vo
ngy 15.5 (sau v n i Pht Thanh Hu) Ha Thng Lm Em pht biu: c gp Tng
Thng nh th ny, ti thy tt p lm. T , tuy c ting trong y Ban Lin Phi nhng Ha
Thng Lm Em cng nh C S Sn Thi Nguyn vn gi thi n ha i vi chnh quyn
Ng nh Dim nu khng mun ni l h vn gi s thn thin vi chnh quyn. Nh vy trong
sut cuc tranh u Pht Gio nm 1963 ngi Vit gc Min ti min Ty vn th ng. Nhng
Tnh c nhiu ngi Vit gc Min (chim a s) nh Tr Vinh, Sc Trng u khng c mt
phn ng no ng ghi nhn...Trong 4 Vng Chin Thut th Vng 4 v nht l min Ty k t
thng 5 n ngy 1.11.1963 c coi l yn tnh v mt Pht Gio. Mc d Sihanouk vi s h
tr c lc ca t chc gio vn thuc Mt Trn Gii Phng Min Nam song ng vn khng sao
kch ng c Cng ng Ngi Vit gc Min h ng ln chng li chnh ph Ng nh
Dim. c nh vy l nh nh hng ca Sn Ngc Thnh v uy quyn ln lao ca Ha
Thng Lm Em, v th lnh ca cc S Si Min ti Min Nam. iu ng k l chnh quyn
Ng nh Dim nm vng Cng ng Ngi Vit gc Min chnh l nh trc Lm Em, Sn
Thi, Sn Ngc Thnh. Nm 1959 c ngh yu cu Tng Thng Dim t ngi Vit gc
Min thnh thiu s (nh ng bo Thng) cc th lnh ca h phn i. Ha Thng Lm Em
cng nh S Si Min cho nh th l h nhc ngi Min. ngh ny c hy b, cc th
lnh ngi Min coi nh mt chin thng v mt n hu m Tng Thng Dim dnh cho h.
Vi chnh sch ve vn Cambodge v nm vng Cng ng Min ti min Ty, Tng
Thng Dim dnh cho h nhiu u tin v cng l cch nhm nng cao uy tn ca th lnh
Sn Ngc Thnh v vut ve lng t i dn tc ca Cng ng ngi Min vn c nhiu mc
cm vi ngi Vit. C iu rt kh hiu l nm 1969 ngi Min li mun tr thnh dn thiu
s ti Min Nam. Theo s tin liu th y cng ch l mt chin thut nm trong sch lc ca
ngoi bang mun bin ngi Vit gc Min thnh dn thiu s ri t nhn hiu thiu s s d
dng bc qua mt giai on khc tc giai on pht ng Phong Tro t tr ca ngi Min ti
min Ty.
Nm 1963 Sihanouk c dp tr th. K t nm 1959 Thi T Sihanouk tm mi cch
pht trin uy tn v c s mt ti h tng Cng ng Ngi Vit gc Min nhng nh trn vit
uy tn ca Thi T Sihanouk vn m nht trc mt Sn Ngc Thnh, v Lm Em. V tranh u
Pht Gio 1963 l mt tht bi ln ca Sihanouk ti min Ty v Sihanouk khng t c m
mu khuy ng ti min Ty vi anh ngha tranh u cho 5 nguyn vng ca Pht Gio.
Trong khi th ti Nam Vang Shihanouk dng mi n lc ym tr tinh thn cho cuc
tranh u ca Pht Gio Vit Nam. Bo ch t phe Min hu n phe t u nht lot ln n chnh
quyn Ng nh Dim. in hnh l nht bo Neak Cheat Niyum, (t bo ca chnh ph) k t
19.5 cho n 1.11.1963 nht bo ny m c mt chin dch tn cng chnh quyn Ng nh Dim
v v gi l k th v tn st Pht Gio. Ngi Cha Onnalum, mt ngi Cha ln mi c
xy ct ti Nam Vang tr thnh trung tm tranh u ca Pht Gio ti Min. Trong bui l
khnh thnh ngi Cha ny vo u thng 6.1963, Thi T Sihanouk tuyn b nhng li ny
la ln n chnh sch k th tn gio ca chnh quyn Ng nh Dim. Sihanouk cng d l
cu siu cho Pht T Vit Nam m ng cho rng nn nhn ca chnh ph Ng nh Dim.
Chnh ph Dim sau khi tn st nhiu S Si v Pht T Min ti Min Nam nay li ngc i
tn st c ng bo h theo Pht Gio. Ngy 6.9.1963 chnh ph Min t chc mt cuc mt
tinh ti Cha Onnalum gi l biu dng tinh thn on kt vi Pht T Vit Nam phn
khng chnh quyn Ng nh Dim v s n p Pht Gio. Hi Vit Kiu Pht Gio do ng
Trn Vn c lm Ch Tch cng c Cambodge dnh cho mi s d di trong cng cuc vn
ng Vit Kiu chng chnh quyn Ng nh Dim. Ngy 16.6.1963 chnh ph Cambodge li
cho php hi ny c t chc mt cuc biu tnh rm r trc i Din Vit Nam Cng Ha ti
Nam Vang ln n chnh quyn Ng nh Dim v Quc n p Pht Gio Vit Nam.
Trc 3 ngy tc l ngy 13.6, Cambodge by t lng cm phn ca chnh ph v nhn dn
Cambodge ti Min Nam v cng by t nim u lo trc cc bin php n p Pht Gio v Pht
T ca chnh ph Vit Nam Cng Ha. Trong vn th k trn chnh ph Cambodge i hi chnh
ph Vit Nam Cng Ha phi tn trng cc nguyn tc ca bn tuyn ngn nhn quyn Lin Hp
Quc.
Tng Trng Ngoi Giao Cambodge chnh thc mi vin i L Ta i Din Vit
Nam n B Ngoi Giao v trao cho ng ny mt vn th gi B Trng Ngoi Giao Vit Nam
Cng Ha. Trong vn th ngy 16.6 Sihanouk li tuyn b h tr chnh ph Tch Lan ca b
Sikimawo Bandaranaike v vic vn ng vi U-Thant, Tng Th K Lin Hip Quc a v
Pht Gio Vit Nam ra trc i Hi ng Lin Hip Quc.
SIHANOUK TRANH U CHO PHT GIO VIT NAM
i vi Sihanouk th v Pht Gio 1963 l mt c hi ngn vng ng c dp t co
Vit Nam Cng Ha v mt iu gi to nhng Sihanouk vn cho rng chnh quyn Ng nh
Dim n p git hi ngi Min v cc S Si Min ti Min Nam.
Sihanouk gn lin li t co ny vi chiu bi ng h trit cuc tranh u Pht Gio
Vit Nam. Sihanouk khng ngng pht ng c mt chin dch bo ch tn cng v bi en
chnh quyn Ng nh Dim trong khi Cng ng Ngi Vit gc Min li t ra th lnh
nht. Nh vy m Vng 4 Chin Thut khng gp mt kh khn no trong v tranh u ngoi tr
mt vi a phng nh Bn Tre v M Tho nhng li khng ng k. Cn c theo ti liu th
trong sut thi gian u tranh ca Pht Gio, Vng 4 Chin Thut ch phi i ph vi p lc
qun s mnh m ca Mt Trn Gii Phng Min Nam.
Min Ty coi nh khng c v tranh u ca Pht Gio nu khng theo di bo ch v i
VOA v BBC. Khi yt kin Tng Thng Dim cng nh B Trng Bi Vn Lng, ng i
Biu Nguyn Vn Vng trnh by r rng nh vy v Tng Hunh Vn Cao, T Lnh Vng
4 cng xc nhn nh vy trong tp hi k ca ng mi xut bn gn y.
Ti Nam Vang ngy 2.11.1963 tc sau ngy o chnh v trc ci cht ca anh em Tng
Thng Dim, Thi T Sihanouk biu l nim hn hoan cha tng c. m 2.11 Sihanouk m
tic lin hoan trong Hong Cung. T La Dpeche du Cambodge ra s ngy 3 cho rng, ci cht
ca Dim, Nhu em li cho nhn dn Cambodge mt nim vui mng v hn. Thi T
Sihanouk chnh thc tuyn b: Ng nh Dim, k th ca nhn dn Cambodge v Pht Gio
n ti... l ngy ln ca lch s ng Dng. Lin tip trong 3 ngy lin, Sihanouk m
tic lin hoan lm nh chnh ng ta ra tay h c k th khng i tri chung ca Sihanouk.
Sihanouk bit rt r chnh quyn Ng nh Dim ti tr v dung dng t chc Khmer
T Do ca Sn Ngc Thnh. Ch mt iu ny khin Sihanouk cm th chnh quyn Ng
nh Dim v Sn Ngc Thnh i vi Sihanouk vn l k th bt cng i thin. Sihanouk
dng cch h st Sn Ngc Thnh k c m mu dng bn tay ca Phng Nh Php v Mt
Trn Gii Phng Min Nam. Nhng Sihanouk khng th lm g c h Sn bi v chnh ci uy
tn ln lao ca h Sn trong Cng ng Ngi Min Min Nam to nn bc tng thnh
bo v Sn v t chc Khmer T Do.
MI TH BIN GII
Trong chuyn cng du Vit Nam nm 1957 Thi T Sihanouk t vn bin gii
Vit-Min vi ng Nhu. Kt qu l Sihanouk v ng Nhu tha thun nh th ny: Hai
chnh ph Vit-Min s khng t vn bin gii nh mt tin quyt cho vic thit lp bang
giao Vit-Min. Tuy nhin hai nc vn mc nhin cng nhn tha hip Dupr-Norodom 1873
Theo tha hip Dupr-Norodom k kt gia Thng c Nam K ( c Dupr) v Min
Hong Norodom th bin gii Vit-Min c phn nh bng 124 ct tr ko di t ng ba bin
gii cho n pha Bc Kinh Vnh T qua sng Tonly tree, Sc Stroc tum, Ban Churung, Paplan.
Kt qu cuc hi m gia Sihanouk v Ng nh Nhu l Cambodge s khng cng nhn
chnh quyn Min Bc, nhng v tn trng tinh thn hip c Genever 1945, Cambodge ch thit
lp bang giao vi Vit Nam trn hng i Din Ngoi Giao (vi cp bc c S).
t lu sau Sihanouk li lm ngc li li cam kt khi ng ta tnh chuyn kt thn vi chnh
quyn Bc Vit v Trung Cng.
Sihanouk a ra hai mc tiu gy hn vi chnh quyn Ng nh Dim. Trc ht l
vn bin gii Sihanouk li ph nhn tha hip Dupr.
Sihanouk thng ln ting t co chnh quyn Ng nh Dim vi phm v ln qua
lnh th Cambodge, sau na, Sihanouk li ph nhn cc ngh nh m cc ton quyn ng
Dng ca Php trc y k n nh ranh gii cc Tnh Ty Ninh v PreyVeng, Th Du
Mt v Kompong Chm, Chu c...Nhng nm 1959-1960-1961 ti cc vng bin gii Vit-
Min, lnh Min c lnh nh ct tr cm su vo lnh th Vit Nam c 6, 7 cy s. Qun i
Vit Nam li phi m cuc hnh qun nh ct tr em vo v tr c. C mi ln nh th
Shihanouk li h hon l Qun i Vit Nam vi phm bin gii. Vn th hai l ngi Min ti
Min Nam, Shihanouk chng li vic Vit tch ha ngi Min, ng ta cn bn ting s i li
mt s Tnh min Ty. Khi Tng Thng Dim t tn ti mt s a danh ca cc Tnh min Ty
l c biu dng uy quyn quc gia trn mt s lnh th cn mang nhiu di tch ca ngi
Min (nh Sc Trng chng hn) v cng l ci cch Tng Thng Dim mun lm sng li
mt qu kh xa xa di thi Minh Mng, T c vi nhng a danh nh Kin Giang, An
Giang, Phong Dinh...giai on vinh quang kt thc cuc Nam Tin.
Trn y chng ti trnh by s qua v mi cu hn ca Sihanouk i vi ch Ng
nh Dim v cng l l do khin cho Sihanouk v cng hn hoan trc ci cht ca anh em
Tng Thng Dim. Sihanouk hn th chnh quyn Ng nh Dim v chnh quyn ny dung
dng v h tr Sn Ngc Thnh. Mt iu khc na l c mt ln chnh quyn Ng nh
Dim m mu lt ch Sihanouk vo thng ging nm 1959.
Giai on u Tng Thng Dim vn gi vng ch trng giao ho tt p vi Sihanouk
(1957-1959). Vo cui nm 1956 Vit-Min ng thit lp bang giao trn cp bc c S.
Tng Thng Dim hi kin Ph Tng Thng Th v vic ny v yu cu ng chn mt nhn
vt gi chc v c S Vit Nam u tin ti Cambodge. Tng Thng Dim a ra ba tiu chun
ng Th d dng la chn.
1- Vin c S phi n ni hot bt lanh l v gii v Php Ng.
2 Am tng ni tnh Cambodge.
3- C mu mo tho vt v quen bit nhiu cc gii chc Min, Php.
Ph Tng Thng Th bt ngi bn tm giao ca ng tc Ng Trng Hiu lc y ang
gi chc v Tng Gim c Ngn Kh. Cng nn ghi thm l sut 9 nm cm quyn Tng
Thng Dim rt tin cn ng Th. Khi mun tm mt ngi gi chc quan trng no th thng
thng Tng Thng Dim hi kin ng Th. Mt khi ng Th bt ai th ngi rt nhiu
hy vng c b nhm. Mc du b nhm mt c S ng l ng Tng Thng phi hi kin
ng B Trng Ngoi Giao, nhng Tng Thng Dim vn c thnh kin l Ph Tng Thng Th
am tng v Min Nam v ni tnh Cambodge. Khi Tng Thng Dim ni: Ngi C Ph gii
thiu. Cu ni ny c ngha l ngi ng tin cn ca ch . Ngi duy nht m ng Th
bt gi chc v c S ti Min l ng Hiu (hai ngi ny c coi nh i bn c tri, khi
ng Th lnh Tnh Trng Long Xuyn th ng Hiu gia chc Trng Ty Ngn Kh) Ph Tng
Thng Th c trnh by vi Tng Thng Dim l Ng Trng Hiu hi nhng tiu chun m
Tng Thng Dim a ra. ng Th cng nhn mnh l Ng Trng Hiu ni c ting Min rt
thng tho, tng sng nhiu nm ti Cambodge v l mt vin chc ca Ngnh Ngn Kh Php
ti Cambodge. Tng Thng Dim ng nhng sau li hi kin ng Nhu th ng Nhu cho
rng Ty Tng Thng, ct c ai cng c n thua l chnh sch ca mnh, ti thy Ng Trng
Hiu cng c. ng Nhu thc mc: Hiu cn hn l dn Ty m ? Tng Thng Dim ni
mt hi di nh th bin minh cho ng Hiu: Hn hi Vit Tch ri. ng Nhu p nht gng:
Nh vy cng c.
Trc khi chnh thc b nhm, Ng Trng Hiu phi tri qua mt cuc thi vn p m
gim kho l Tng Thng Dim. Sau khi hi k v ni tnh Cambodge Tng Thng Dim cht
vn Ng Trng Hiu: Tnh hnh nh vy th i vi Min by gi s tnh sao Vn l ngi ni
nng lu lot, ng Hiu p ngay: Trnh C, i vi Min th ti c hai iu cn bn, mt l
dng tnh cm, hai l hi l mua chuc h Tng Thng Dim hi: Dng tnh cm nh th
no ng Hiu p: Ngi Min c nhiu mc cm vi ngi Vit lm vy ta phi lm mi
cch thn thin vi h, cao h v h thy rng ta coi h nh bn b. Tng Thng Dim
li cn vn: Lc ny ng ni hi l vy hi l nh th no ? ng Hiu p: Tha C xin
c ty c ng bin, b m ca Sihanouk ham c hi l lm.
Tng Thng Dim hi: ng c quen ai bn khng ? Ng Trng Hiu p: D
tha quen nhiu, ti c quen thn ng Hong Monireth Tng Thng Dim hi tip: ng ta l
ngi nh th no ? ng Hiu p: Theo th t trong Hong Tc Min th Hong Thn
Monireth mi l ngi ni Vua Cao Min ch khng phi Sihanouk Tng Thng Dim li hi:
ng ta vi Sihanouk nh th no ? ng Hiu p: Hong Thn Monireth l cu rut ca
Sihanouk. Thi Php Hong Thn Monireth l Trung y trong qun i L Dng ca Php,
ng ta rt c m Sihanouk tin cn Tng Thng Dim hi li: B ta nh th no ? ng
Hiu p: Tha C, b ta ni ting l tham lam hay nhn hi l. Tng Thng Dim li hi:
ng cn quen ai khc na khng ? ng Hiu p: Tha C cn mt vi bn thn nh
Samsary Yam Sambaur. Tng Thng Dim gt u: Thi c ng v lo thu xp ri sang bn
gip ti. Tng Thng Dim thc mc: ng i sang bn ai c th thay ng lm Tng
Gim c Ngn Kh ng Hiu p: nhn vin cao cp ca ngnh ngn kh hin nay hu ht
cn gi Php Tch vy xin C cho Trn Vn Minh tm thi thay quyn Tng Gim c Tng
Thng Dim ni vn tt: Thi c, ng sang bn c gng lm sao cho tt p. Trc khi
ra v ng Hiu c Tng Thng Dim ch th thm: Mnh phi to c th lin minh vi
Min Lo th hai nc y cng mt khi vi mnh th mnh s sc chng cng sn.
NG NH NHU V V O CHNH HT CA DAP CHOUN
Khi Ta i Din Vit Nam c thit lp chnh thc m u cho giai on bang giao tt
p gia Vit Nam v Min th Php cng nh chnh H Ni bt u lo ngi. Ta i Din Vit
Nam thnh cng qua giai on thn thin v mua chuc theo ng ch th ca Tng Thng
Dim Tn ph th no cng c min sao mua chuc c Min, ri ln v Si Gn, Ng
Trng Hiu li mua sm th ca ngon vt l da ln Nam Vang hi l Hong Hu
Kossamack. B ta cng nh Hong Thn Monireth u c cm tnh tt p vi ngi Vit.
Tng gi soi, cam, i s l ca ng Hiu dng tng Hong Hu Kossamack c tc
dng ngay. Sihanouk qua nh hng ca ngi m c mt thi tt p v ci m i vi
chnh quyn Si Gn. Ta i Din Vit Nam s dng phng thut phng ti ha thu nhn
tm nn khng nhng hi l qu cp vi Hong Hu Kossamack m cn mua chuc cc gii
chc cao cp ca Min cng nh Hong Thn Monireth bng cch biu qu, t chc tic tng,
sn bn...Nh vy, Ng Trng Hiu mc ni c Tng Dap Choun, mnh danh l Ph Vng
Cao Min, mt mnh ng ta thng lnh c vng Siemreap min Ty Cambodge.
Gia nm 1958, Shihanouk thay i chnh sch ngoi giao...vic u tin l Sihanouk
chp thun cho Trung Cng t ti Nam Vang mt i din thng mi. ng thi Sihanouk
cng tm cch m rng bang giao vi khi cng sn v bt tay vi chnh quyn H Ni. Nm
1958, Sihanouk thin hn v cng sn.
S thc Sihanouk ch tm gy hn v vn bin gii Vit-Min, v Vit Tch ha ngi
Min cng nh i li my Tnh min Ty chng qua ch l mt chin thut gy ri v to p lc
trc ht chnh quyn Ng nh Dim khng to c c hi gy ri ni b Min sau na l
nhm n vic sa son n tip ng bn Bc Vit. Sihanouk tng tuyn b Cng sn
Bc Vit v Vit Nam Cng Ha u nguy him nh nhau Nhng Bc Vit l mi nguy him
ng xa. Vit Nam Cng Ha mi l mi nguy him trc tip i vi Cambodge.
R rt nht l s ti tr v dung tng t chc Khmer T Do ca Sn Ngc Thnh, h Sn
l mt m nh ln i vi Sihanouk cng l mi th ca Sihanouk i vi chnh quyn Ng
nh Dim. Nhng khng c mi th no ln cho bng v Dap Choun gy nn mi cu hn
gia Sihanouk v chnh quyn Ng nh Dim. cng l l do cho ta thy ti sao lin tip
trong 3 ngy sau o chnh 1.11.1963 Sihanouk t chc lin hoan nh i hi hoa ng n
mng Dim Nhu bi thm st.
TNG DAP CHOUN V 100 KILO VNG CA VIT NAM CNG HA
V Dap Choun din tin nh th no ? ng c S Ng Trng Hiu tr v Si Gn trong
chiu hng mi ca Sihanouk i vi cng sn Bc Vit v Cambodge vi chiu hng ny s
l mi de da ln cho Vit Nam Cng Ha. ng Ng nh Nhu ch th nu khng ko c
Sihanouk v phe mnh v nu Sihanouk trung lp thn cng th ch cn cch mu h b ng ta.
ng Ng Trng Hiu ngh nn lm mt c o chnh Sihanouk. V ngh ny, Tng
Thng Dim hi: Ai c th lm c Ng Trng Hiu p: Trnh C, Tng Dap Choun c
th lm c Tng Thng Dim li hi ng Hiu: vai tr ca Dap Choun hin nay ra sao ?
ng Hiu trnh by: Tng Dap Choun nm ht quyn bnh ti min Ty Cambodge, lc lng
phng v Hong Cung ti Nam Vang u l tay chn ca Dap Choun Tng Thng Dim ng
ng c lm i, lin lc vi Dap Choun xem sao.
Tr li Cambodge, ng Ng Trng Hiu bt lin lc ngay vi Tng Dap Choun. Trong
mt chuyn sn ti khu rng pha Bc Siemrreap, ng Hiu cng i vi Dap Choun v tm li
ng ...Tng Dap Choun ang c chuyn bt mn vi Sihanouk v cho rng Sihanouk cha
trng thnh lnh o. Dap Choun thuc phe qun Phit cc hu Cambodge v ng ta chng
li ch trng trung lp thn cng ca Sihanouk. Dap Choun li c c v b ngi Vit m ng
ta ang sng i, chnh ngi v b ny gip Ta i Din Vit Nam trong nhim v giao lin
thuyt phc Dap Choun.
Sau nhiu ln gp g tho lun, Tng Dap Choun ng vi c S Ng Trng Hiu
v k hoch nh chim Nam Vang v lt Shihanouk.
Tng Dap Choun ng , ng cn mt s dollars hoc vng lm phng tin dng
qun trong vng hai thng. iu kin ny khng c g qu kh khn v ng Ng Trng Hiu li
tr li Si Gn trnh li vi Tng Thng Dim v ng Nhu. Tng Thng Dim ni n gin:
nu thy lm c th c lm, tn ph cng rng phi chu cho n xong vic.
ng Nhu cho mi Bc S Tuyn vo phng tho lun cho k lng, cn nhc li hi
trc khi bt tay vo hnh ng. K hoch ny tuyt i b mt khng mt nhn vt cao cp no
bit r ngoi tr Ph Tng Thng Th, ng Nhu, Bc S Tuyn v ng Hiu. Vn kh khn
nht l tm u ra 100 kilo vng ti tr cho Dap Choun ? iu ny Tng Thng Dim trao ph
cho Ph Tng Thng Th gii quyt v cn l B Trng Kinh T nn nu rt 100 kilo vng
trong s tr kim ca ngn kh s khng ai , nghi ng v sau s tm cch gii quyt. Ph
Tng Thng Th gp cng c lc trong phn v ny.
Mt trm kilo vng c ng vo thng nim phong cn mt v t tay ng Hiu dng xe
hi tr ln tn Siemreap. Ti y, t mt in i lin lc thng vi Si Gn v Ta i Din
Vit Nam. c S Ng Trng Hiu vn tip tc lin lc b mt vi Tng Dap Choun v ngi
em ca Dap Choun cng l Dn Biu Quc Hi Min. Tng Dap Choun khi nhn c 100 kilo
vng nh mt in vn cm n Tng Thng Dim v cho bit ng nhn c qu biu. T
u thng 1 nm 1959 hng ngy c lc 7 gi sng 12 gi sng, 12 gi tra v 9 gi m, in
i v tuyn t Dinh Dap Choun vn gi tin tc u n v C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng.
Pha Dap Choun v Ng Trng Hiu cng sa son k hoch tin nh Nam Vang. Ln gp g
cui cng gia Dap Choun v Ng Trng Hiu nhm ngy 10.11.1959. Dap Choun cho ng r l
cng vic mu ang tin hnh tt p v hai bn n nh ngy H s ra tay.
Ti Si Gn, ng Nhu cng nh Bc S Tuyn ch cn tho lun v vic em Sn Ngc
Thnh tr li Nam Vang. Mt khi cuc o chnh bng n th lc lng ca Qun Khu V (tc
Qun Khu IV by gi) v Qun Khu II s ng binh tin n bin gii gip Dap Choun nm
vng khu vc min ng-Bc Cambodge.
Sn Ngc Thnh li qua Vng Cc v lin lc vi chnh quyn Thi Lan h tr ng ta
v pha Ty. Cng v Sn Ngc Thnh qua Thi Lan nn ngy H phi hon li v cng l
nguyn nhn lm cho m mu b bi l.
TRC KHI T HNH HAI IP VIN VIT NAM H LN: VIT NAM MUN
NM
Nu ngy H theo ng k hoch v thi hn n nh th Sihanouk khng kp tr tay. Nh
trn vit s d phi di li thm 10 ngy i cho Sn Ngc Thnh i tip xc vi nh cm
quyn Thi Lan. Trong thi gian ny, c l Tng Dap Choun qu ch quan cho nn m mu o
chnh lt n tai Ta i S Php. D nhin l Php phi cp bo cho Sihanouk.
12 gi m ngy 21. i S Php cng i S Nga vo Hong Cung gp Sihanouk v tit
l m mu o chnh ca Tng Dap Choun. Hai gi sau, Sihanouk cho lnh ng binh, trao cho
Tng Lon Nol thng lnh lc lng D m cuc tn cng chp nhong Thnh Ph Siemreap, 6
gi sng, Tng Dap Choun cn ang ng, qun ca Tng Lon Nol trn ngp Thnh Ph
Siemreap. Dap Choun khng kp tr tay, ng ci trang trn thot.
Qun ca Lon Nol chim Dinh Thng c Siemreap v bt c y tang vt gm
100 kilo vng, hai chuyn vin Vit Nam v i v tuyn cng mt s v kh. Khi qun ca
Tng Lon Nol tin v Siemreap, Ta i Din Vit Nam bit r nhng nh b tay v khng
cn phng cch no cp bo cho Dap Choun.
Ti Si Gn theo thng l 7 gi mi sng u nhn c tn hiu t Dinh Dap Choun
nhng sut bui sng hm bt tin. C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng linh cm thy nguy
c... m mu lt Sihanouk chc bt thnh.
Ngy hm sau, Thi T Sihanouk mi tt c Ngoi Giao on ln Siem Reap xem chin
li phm trong c Ng Trng Hiu. ng Hiu th tin thoi lng nan nhng cui cng
vn quyt nh i theo Phi on Ngoi Giao cng vi ton th Ni Cc Cambodge. Ngi sao
Lon Nol bt u rc sng. l thnh tch huy hong ca ng i vi Thi T Sihanouk. T
thnh tch ny, Tng Lon Nol tr nn mt cn thn c th lc nht sau Sihanouk.
Ti Dinh Thng c Siem Reap, Sihanouk vnh vang c thng nhng khng ngt li
tha m k th dn tc Khmer m Sihanouk tuy khng nu ch danh l Vit Nam Cng Ha
nhng m ch bng nhng danh t tay sai quc...Sihanouk trnh by tt c bng chng 100
kilo vng v hai ip vin Vit Nam cng in i. Sihanouk quay v pha Ng Trng Hiu v
hi: Tha ngi i Din, Ngi ngh th no v nhng bng chng r rt ny. ng Hiu c
lm v thn nhin, p: Tha Thi T Quc Trng, chng ti n y c nghe ngi trnh
by nn khng c g tr li c. Ngoi Giao on im phc...Thi T Sihanouk khng bit ni
sao nhng bng chng tht l r rt, 100 kilo vng cn gi nguyn du hiu ca Ngn Kh Vit
Nam. Hai chuyn vin v tuyn ngi Vit Nam, li mang theo c giy thng hnh Vit Nam.
Tuy vy Sihanouk vn khng ln n ch danh Vit Nam Cng Ha mc d ng ta bit r
tng tn t bng chng c th n m mu k hoch. Khi ng Ng Trng Hiu v Ngoi Giao
on c mi n quan st hai chuyn vin ngi Vit (b tri cht tay) ng Hiu a tay tt
yu trn m ca h v mm ci khng ni mt li no. Hai chuyn vin ny cng khng bit
ng l c S ca Vit Nam. t lu sau b kt n t hnh v hnh quyt ngay. Trc pht la trn
2 chuyn vin ny ng thanh h ln: Vit Nam mun nm. Thi bnh tnh gan d v y
kh phch ca h lm cho nh cm quyn Cambodge phi knh n.
Ring Tng Dap Choun trn thot vo rng nhng ng ta vn nghin thuc phin v m
c thuc nm gc di mt gc cy. Lc lng D ca Tng Lon Nol bt gp v h st Dap
Choun ti ch.
Ti Si Gn, Tng Thng Dim cng nh ng Nhu u php phng lo u cho s mng
ca ng c S Ng Trng Hiu v bit u Sihanouk c th lm hong. Nhng tri li, Sihanouk
ch yu cu chnh ph Vit Nam triu hi Ng Trng Hiu.
Linh Mc Franois t Nam Vang qua Si Gn vo cui thng 7 nm 1963. Trc khi t
chn ln Th Min Nam. Linh Mc c cm tng Si Gn ang l mt ha ngc thiu t
hng ngn S Si v Pht T. S d c cm tng nh vy v xuyn qua bo ch Ty Phng v
nht l nhng li n i v d lun bo ch ti Nam Vang. Linh Mc tuy vn tin tng ni c
nhn Tng Thng Dim, nhng Linh Mc vn cm thy gh tm nhng tri t l thin giam
hng ngn Pht T b i, phi nng v b tra tn d man Trong cuc gp g vi Linh Mc
Franois v Th Tng Cambodge (Hong Thn Norodom Kantol) chnh Th Tng Kantol
ni nh vy. Nhng s tht c nh vy khng ? Linh Mc Franois lu ng ti Si Gn hai tun
l v tm mi cch iu tra xem chnh quyn Ng nh Dim n p Pht Gio n mc
no ?
Trong cuc gp g Th Tng Kantol ng ta c ni vi Linh Mc:
- Thi T Quc Trng v Chnh Ph Cambodge rt lo ngi cho s phn hng trm ngn
Pht T Min thuc Gio Phi Theravada nu chnh quyn Ng nh Dim khng ngng n p
Pht T th cc nc Pht Gio Chu s c mt thi quyt lit v c th tin n mt hnh
ng, chng ti s rng lc y s bt li cho tn Thin Cha Gio Chu.
Linh Mc Franois p: Chng ti rt h thn c mt tn hu dng quyn bnh m n p
ngc i ng bo Pht T ca ng ta nh vy. Nu c ni nh li Th Tng th s n p ny
c tht. Chc chn Gio Hi Thin Cha Gio ti Min Nam s c thi .
Th Tng Kantol: Cuc biu tnh ngy 17 va qua (17.7.1963) ca hng trm ngn
Pht T ti Si Gn chnh quyn Thin Cha Gio thng tay n p. Hin nay c c hng ngn
S Si ang b giam gi, mt s b th tiu.
Linh Mc Franois lc u: Ti khng bit phi tha chuyn vi Th Tng th no.
Nhng nu Th Tng ni l chnh quyn Thin Cha Gio th hon ton khng ng. Ti ngh
ch c chnh quyn Min Nam do ng Ng nh Dim lnh o. Gio Hi Thin Cha Gio
khng c lin h g n chnh quyn .
C l Th Tng Kantol bit mnh l li nn mm ci, ni: Xin li Cha ch l cch
ni ca ti theo d lun bo ch. Tuy nhin Gio Hi Thin Cha Gio cng c trch nhim nht
l v bt git Pht T li xy ra ngay ni m ngi anh ca ng Dim lm Tng Gim Mc
v iu khin chnh quyn.
Linh Mc Franois: Ti c n thm Gio Khu Hu mt vi ln, ti c th c quyt vi
Th Tng l Tng Gim Mc Ng nh Thc khng c mt quyn hn no i vi chnh quyn
do ngi em ng lnh o. D nu c th Gio Hi cng khng cho php Tng Gim Mc Ng
nh Thc c lm nh vy.
Th Tng Kantol c v khng tin li ca Cha Franois. ng ta dn chng qua mt vi
bi bo ca M v khng nh cho rng: Tng Gim Mc Ng nh Thc ang chia x mt
phn ln quyn hnh ca ng em v theo ch ti c bit th Tng Gim Mc Ng nh Thc
ang ch huy chin dch n p Pht Gio.
Th Tng Kantol cng tit l l ng mi gp mt i Din cao cp ca chnh ph H
Ni. i Din ny trao tt c ti liu (?) v chin dch n p Pht Gio ca chnh quyn Ng
nh Dim v c bit v ti liu bn git giam cm hng ngn Pht T ti Min Trung do
c Tng Gim Mc Ng nh Thc ch huy. Linh Mc Fracois hi thng Kantol: Ngi Th
Tng, c th tin vo ti liu ca chnh ph cng sn Min Bc Vit Nam??? Khantol p:
Tha Cha t nht th ti liu cng gip chnh ph Cambodge tm hiu c s tht.
Bc xung Phi Trng Tn Sn Nht, Cha Franois vn cn b m nh...v nhng v
th tiu giam cm n p. C ng nh vy khng ? Cha Franois vn tin tuyt i ni c nhn
thnh thin ca Tng Thng Dim nhng Cha cng bt u nghi ng...Cha Franois bng nh li
nhng trang s m mu ca cuc bch o Thin Cha Gio di thi Thiu Tr, T c.
Khng l vo gia nm 1963 li ti din mt cuc bch o nh vy m nn nhn li l S Si v
Pht T ?
Nhng ngy u Si Gn, Linh Mc Franois thy Thnh Ph khng c g thay i
nhiu. Tuy nhin u cng m nh mt l than hng. Vic u tin l Cha n xin yt kin
c Khm S Ta Thnh. c Khm S cng ang sa son v La M. Dp ny c Khm S
s tng trnh vi Ta Thnh La M v cuc tranh u ca Pht Gio cng thi ca chnh
quyn Ng nh Dim. Gp Cha Franois, c Khm S t v tht vng v ni: Tnh hnh rt
nguy ngp nu Tng Thng Dim khng ci tin th chc chn ch ng ta s sp .
Cha Franois hi: Tha c Khm S ngi c th dng uy tn thuyt phc Tng
Thng Dim khng ? Con thy d lun cc nc Chu khng nhng bt li cho chnh quyn
ng Dim m bt li c cho Gio Hi Vit Nam.
c Khm S phc mt c ch lnh lng p: Lm th no c ? D l Tng Thng
ca mt nc dn ch nhng con ngi ng Dim vn l v Hong ca nc Vit Nam thi
xa xa.
Cha Franois hi: Lc ny c Khm S c hay gp c Tng Gim Mc Ng nh
Thc khng ? Con tin l c Cha Ng nh Thc s tun theo li khuyn co ca c Cha
c Khm S p: lu ri ti khng gp ngi. Theo Linh Mc Cao Vn Lun cho
ti bit th ngi cng c mt phn trch nhim v v bin c ny!
Cha Franois hi: Vy th li t co ca pha bn Pht Gio cng khng phi l sai
c Khm S p: Khng sai nhng khng hon ton ng. Ti ni l c Cha Ng
nh Thc phi chu mt phn trch nhim. y ch l trch nhim tinh thn i vi lng tm
Cng Gio.
Cha Franois hi: Tha c Khm S c thc l chnh quyn Ng nh Dim n p
Pht Gio nh bo ch ngoi quc tng thut khng ?
c Khm S ch im lng mt lt ri khng nh: y ch l mt chin dch thi phng
qu ng. Cha tng sng Vit Nam chc Cha hiu r h hn ti. Tr tng tng ca h
gh gm lm, ti tin rng chc cng c nhng v bt b giam cm nh p Pht T, nhng lm
g n gh gm nh s tng thut ca bo ch.
c Khm S k: Mi y c mt gio dn n thm ti. ng l mt nhn vt cao cp
trong chnh ph, ng ta qu quyt c bn tay ngi M, dn cnh trong cuc biu tnh ca Pht
T ngy 17.7 va qua, ng ta ni c mt Bc S bn Pht Gio ch to c hng my chc
ngn l thuc m (Chloroforme) trao cho cc Nh S tr v Pht T khi biu tnh m s st
vi Cnh St th a thuc ln mi ngi lc y thuc m s lm h lo o qu ng, ri cc
phng vin ngoi quc s quay phim chp nh. Nhn vt ny cng cho bit sau cuc biu tnh
ngy 17.7 Cnh St tch thu c c hng chc chai thuc m nh vy. ng ta cng tit l vi
ti l truyn n ca pha nh tranh u c quay rono bng nhng loi giy m ch c c
quan UDAID mi c. l th giy tt c bit.
Cha Franois li hi: Tha c Khm S ngi c ngh rng bn tay cng sn trong
Phong Tro Tranh u Pht Gio hay khng ?
c Khm S ngn ngi ri p: y l mt vn qu t nh, cho n by gi cha c
mt d kin no khin chng ta c th nghi ng nh vy.
Cha Franois li ni: Ti sao Tng Thng Dim li c th hnh ng thiu khn ngoan
khi ng ra lnh cm treo c Pht Gio ?
c Khm S: C nhiu nguyn nhn su xa lm, lnh cm treo c ca ng Dim u
phi ch dnh ring cho Pht Gio m quy nh cho c Gio Hi Cng Gio na. Cha phi hiu
rng ng Dim l mt nh quc gia cc oan. ng y coi T Quc trn Gio Hi, ch khng
phi Gio Hi trn T Quc.
Cha Franois ni: Con vn tin Tng Thng Dim l mt ngi hon ton thnh thin.
c Khm S gt u p: ng, ng y l mt gio dn c mt i sng rt thnh
thin. Nhng ng y khng phi l mt gio dn thc thi. ng y cng l mt Nh Nho, cung
tn vi l tng an dn tr quc ca ng y.
Cha Franois hi: Con nghe ni mt s Linh Mc v Gio Dn ang tham gia Phong
Tro u Tranh Pht Gio.
c Khm S p: ng, ti c nghe ni nh vy. Mt s Linh Mc c n hi kin
ca ti nh th no khi h t ra thi thn thin v h tr Pht Gio th ti tr li cc ngi hy
c lm theo lng tm ca cc ngi.
CON S 80% S THC HAY L HUYN THOI
Cha Franois trong cuc gp g c Khm S cng khng c tha mn cho lm. c
Khm S t ra s thiu thin cm vi chnh quyn Ng nh Dim v ngi b nh hng xu
xa bi d lun n v i sng ca B Nhu cng nh quyn bnh ca ng Nhu v c Cha
Thc. Khi Cha Franois sp co t ra v th mt Gio S i Hc v mt Linh Mc tr cng va
n xin thm c Khm S. Ngi bo Cha Franois: Cha c th ngi li y...Nu Cha mun
bit r tnh hnh Vit Nam nh th no th hai ng khch ny c th gip Cha nhiu ti liu xc
thc.
Lc u hai v khch cn d dt nhng sau khi ng bt u cho n my, cng kch chnh
quyn ht sc mnh lit. Cha hi: Ti vn ngh rng chnh quyn ny c thc thi dn ch v
thc hin nhiu cng tc ln lao cho x x.
V Linh Mc tr, Tha Cha chng ti cha thy dn ch u c, Quc Hi l Quc
Hi b nhn, ton th Ngh gt do ng ch nh. Quyn hnh u nm trong tay Tng Thng
hay ng ra trong tay ng B Nhu.
V Gio S i Hc: Tha c Khm S v tha Cha, tnh hnh n lc nghim trng
lm ri...Thit tng Gio Hi khng th ng vng ngoi...Gio Hi phi ln ting. c
Khm S mm ci: ng bo Gio Hi phi ln ting nh th no ? Gio Hi khng ng
ngoi vng th Gio Hi phi lm sao by gi ?

PHT GIO V TNG THNG DIM
Nu khng c v tranh u 1963 v ni mt cch chung th Pht Gio cha c xch mch
no ng k i vi chnh quyn Ng nh Dim. (Ngoi tr nhng xch mch c tnh cch a
phng xy ra ti Bnh nh vo nhng nm 1960-1961). Trc nm 1963 Pht Gio Vit Nam
ch l mt tp th bao gm nhng cc b ring r. M nhng cc b ny cng khng c t
chc chu o (v bn cht ca Pht Gio l phi t chc). Tuy vy Pht Gio Vit Nam cng b
nh hng su xa bi sc thi a phng bi cnh a d v nhn s. Do , Pht Gio th
hin r rt qua ba sc thi sinh hot: Pht Gio Min Nam, Pht Gio Min Trung v Pht
Gio Di C. Pht Gio Min Nam gm Hi Pht Hc Nam Vit (C S Mai Th Truyn v Cha
X Li) Gio Hi Tng Gi Vit Nam Thng Ta Thch Thin Hoa Cha n Quang. Pht Gio
Nguyn Thy nhm Tiu Tha Cha K Vin) v mt s hi on l t khc. Pht Gio Min
Bc di c c 20.000 ngi nhng khng to thnh mt cng ng. Phn nhiu Pht T i
di c vi t cch c nhn v bng phng tin c nhn. Trong s 200.000 ngi c vo khong
50.000 sng ri rc cc tri nh c. Khong 50.000 ngi sng ti cc Th X. Cn li 100.000
ngi qui t ti Si Gn. Pht Gio Di C ti Thnh i cng c th chia thnh hai nhm,
nhm thuc Cha Ph Quang v Ngha Trang Bc Vit (Thng Ta Thch Tr Dng) Nhm a
s thuc Cha T Quang (Thng Ta Thch Tm Chu).
Ring Pht Gio Min Trung c coi l mt cng ng c t chc sinh hot t cp
khun hi cho n trung ng (tc Cha T m). Theo thng k trc nm 1963 Pht Gio
Vit Nam (Min Trung ) c khong 40.000 ngi vi mt t chc thanh nin v hng o Pht
T ng k. Sau 1963 cng th s Pht Gio Min Trung 800.000 ngi.
Tng Hi Pht Gio Vit Nam do Ha Thng Thch Tnh Khit lm Hi Ch. Trn thc
t, Pht Gio Min Trung mi l thnh phn ch lc ca Tng Hi Pht Gio Vit Nam. Ha
Thng Thch Tnh Khit l mt bc cao tng ni ting v c ca con ngi xut th tu o.
Nhng tc v Hi Ch ch l mt danh ngha tiu biu cho tinh thn hip nht cao trng. Quyn
hnh x Tng Hi Pht Gio Vit Nam vn do cc v Thng Ta Tr Quang v Thin Minh, xa
hn na l cc Thng Ta Tr Th v n Hu cng mt s Thng Ta, i c thuc
khuynh hng dn thn tch cc.
Pht Gio Min Nam trc nm 1963 lun lun gi thi xut th khng thn chnh
quyn m cng khng chng chnh quyn v cng khng h biu l mt thi no c mu sc
chnh tr v thi th.
C S Chnh Tr Mai Th Truyn khng c mt quan h i vi chnh quyn Ng nh
Dim nhng gia ng v Ph Tng Thng Th li c nhiu mi tng giao thn hu.
Ngc li, Tng Hi Pht Gio Vit Nam Min Trung li c coi l thn thin v c
nhng tng giao tt p vi chnh quyn Ng nh Dim qua ng Ng nh Cn, chnh ng
Cn vn t ho v ln ting k cng vi cc ng anh l ng nm c Pht Gio Min Trung.
ng Cn thng coi thnh tch ny nh mt iu bt b my ng anh, bt c mt
hi ngh Pht Gio no ti ngoi quc, cc Thng Ta Min Trung phi c u tin.
Do cng lm cho gii chc ti Si Gn gp nhiu cnh tro cng ngng. Theo
Lng Khi Minh vo khong nm 1960...Tng Thng Dim chp thun mt danh sch gm
my Thng Ta v C S i tham d hi ngh Pht Gio Th Gii. Cc v ny c thng
bo sa son lm giy thng hnh, bng nhin ng Cn cho ngi em v Si Gn mt danh
sch mi i cho bng c phi my v Thng Ta Min Trung tham d v nm chc
Trng Phi on.
ng Cn ly c rng: Tng Hi Pht Gio Vit Nam do Ha Thng Thch Tnh Khit
lm Hi Ch v tr s t ti Hu th Hu mi l trung ng Tng Hi. Do , mt Thng Ta
Hu phi lm Trng Phi on.
S vic ny qu kh gii quyt cho nn li phi trnh ln Tng Thng Dim. ng Tng
Thng p: Ai i cng vy. Ti nghe ni my ng Thng Ta ny tt lm. Chc ng cu
ngoi n bit r h. C l bt ngun t nhng s vic ny nn Pht Gio Si Gn vn r rm
l chnh quyn khng hiu sao u i cc Thy Hu. Nhiu k a nghi li r tai nhau Thy
y...l ngi thn ca ng Cn m.
i y Bng, S Quan hu cn ca Tng Thng Dim cng xc nhn rng: khng hiu
mt l do g m ng Cn li qu u i v trng vng my v Thng Ta Cha T m. i
y Bng nh li: Cng vo khong nm 1960 khi thp tng Tng Thng Dim v Ph Cam, ng
Cn gi ng Bng n dn d rt k: Mi v Si Gn gp ngay anh Tuyn hi xem tun trc
Thy c mang th gii thiu ca tao n gp anh y khng ? Mi bo anh Tuyn lo ngay ci vu h
s xin xut ngoi ca Thy Tr Quang Mt lt sau, ng Cn li nhc ln na v biu Bng tin ra
Hu ngay ng bit r v giy t xut ngoi ca my Thy i n u.
Khi v Si Gn, i y Bng n tm Bc S Tuyn v ni nh vy. Bc S Tuyn cho
bit l h s a qua phng ng Hi ri: C th ca ng Cu ai m dm chm tr.
ng Ng nh Cn t ra rt t ho v mi tng quan thn hu ca ng v Tng Hi Pht
Gio Vit Nam ti Min Trung. Do , khi nhn c bc cng in cm treo c tn gio, ng
Cn t ra tc gin khng t.
Bc cng in mang s 9195 ngy 6.6.1963 Dng Lch cho n chiu ngy 6, bc
cng in mi v n Ta i Biu v Tnh ng Tha Thin. Vn Phng C Vn Ch o
ca ng Cn vn khng hay bit mt cht no. Mi n sng ngy 7, ngi V gi ca i y
Minh i ch v, thut li: Ngoi ch ang xn xao v vic g . ng bo ni rng chnh ph
cm khng cho Pht Gio treo c. Lc Vn Phng C Vn Ch o mi r v tm cch gp
ng Cn trnh by t s mi hay.
ng Nguyn Vn ng, Tnh Trng Tha Thin vo trnh bc cng in k trn. Vi s
hin din ca i y Minh, ng Cn bn khon...
Sao li c chuyn l nh th. i y Minh cng ngn ngi:
- ng bo cc ni treo ht c c ri. By gi lm th no c.
ng ng lo ngi: Tha nu thi hnh bc cng in ny, con thy li thi lm.
ng Cn bo i y Minh hi Ta i Biu xem th no v yu cu xc nhn bc cng
in c phi ng nh th khng ? Cm bc cng in trn tay ng Cn vn cha tin l thc. ng
Cn nhc i nhc li Quyt nh ci g m li l lng nh vy.
Trong thi gian ny, ng Ng nh Cn ang b tht sng. Tng Thng Dim khng cn
tn nhim ng em nh trc na. Trn thc t, k t ngy c Cha Ng nh Thc tr v Hu th
uy tn ng Cn bt u xung dc dn dn...Tng Thng Dim quyt nh bi b Vn Phng
C Vn ch o t u nm 1963 (cho n thng 10 nm 1963 Tng Thng Dim mi dt khot
bi b Vn Phng C Vn Ch o c ngha ng Cn b loi ra khi chnh trng Min Trung)
Bc cng in trn y ng Cn ch c bit sau khi ng ng mang vo. ng Cn bo
Tnh Trng Tha Thin:
ng bo ngi ta treo c ri th c nguyn nh vy ng c ra lnh h g c. ng
Cn li bo ng H c Khng, i Biu Chnh Ph Trung Nguyn Trung Phn, nh in vo
Trung ng xin hon thi hnh bc cng in k qui ny.
Mt vin chc c mt ti nh ng Cn lc y u ng phi hon thi hnh lnh trn v
c ng bo Pht T treo c nh mi nm. i y Minh bn lun vi mt s vin chc: Ti
sao khng ra lnh t trc m mi n by gi mi ra lnh. V ny kt cho ti mnh lm. Cc
anh tnh sao ?
ng Cn thc mc hi ng ng v Hong Trng B: Cc Thy di T m bit
cha ? Thc ra, cc Thy cng nh mt s ng Pht T bit tin t ti hm trc.
Tt nhin l phi c mt vin chc no Ta Tnh tit l bc cng in trc khi
thng bo cho ng Cn.
Sau mt hi tho lun, cn nhc ng Cn bo Tnh Trng Tha Thin: Ch cho my xe
thng tin n i thng bo gp cho ng bo hay l khng c g thay i. ng bo c treo c nh
mi nm.
ng Cn ng thi cn dn i y Minh cng nh H c Khng, Hong Trng B
phi thn trng ht sc v lm th no trnh nhng chuyn ng tic c th xy ra. Mt khc
Vn Phng ng Cn cng ch th cho gii chc Cnh St Thnh Ph Hu khng c h c ca
ng bo.
Ni v ng Ng nh Cn v Pht Gio, Thng Ta Mt Nguyn (thuc phi n Quang)
cho rng, trong chn nm ch Ng nh Dim, khng hiu trong lng nh th no nhng ngoi
mt, ng Cn t ra thn thit v tin cy cc Thy trong Tng Hi Pht Gio Vit Nam (ti Hu).
Qua bc cng in cm treo c, thi ng Cn ngay t pht u l sng st tc gin. ng Cn
than th vi my thuc vin thn cn: lm nh ra tao cn mt mi no ni chuyn vi ngi
ta (tc l cc Thy ti Cha T m)
Bui tra ngy 7, ng Cn trm ngm mt cch kh hiu, ng ung mt hi ht ly ru l
v cho gi ng Minh vo tm hiu tnh hnh Hu cho n gi pht ny vn khng h xao ng.
C mt Thnh Ph nh rng c. S lng c Pht Gio nh cng tng thm. Vo bui
chiu ng Cn nhn c bo co cho bit khong 8:30 sng (khi Nguyn Vn ng vo trnh
bc cng in) th li c my Cnh St vin trong Thnh Ni ko nhau i h c ti my nh ng
bo v c s dng co x xt. Sau c thu xp m ngay. Hu ni ni nh bng sng nh
ang vn cao trong hng hoa ngo ngt. Khng kh nh ngy hi hoa ng v nh tt c dnh
ring cho ngy Pht ging th.
ng Nguyn Hu Cang, mt trong nhng chin s trong v Pht Gio Hu 63 k li
cho chng ti: Sng ngy 7 trong gii ng bo v cc khun hi xn xao lm. Nht l
chng ti li c tin cho bit chnh c Cha Ng nh Thc v tn Si Gn thc y ng
Ng nh Nhu ra lnh trit h Pht Gio. Do li cng khin mi Pht T xi ng, bt
mn Nguyn Hu Cang cho bit thm: tra ngy 7, khi c tin chnh quyn cho Cnh St i
h c v x c Pht Gio ti my khun hi th d lun li cng thm xi ni phn ut. Nht l
gii bn hng Ch ng Ba. C th ni gii bn hng ny mi l thnh phn i tin phong trong
v tranh u k t ngy 7 ch khng phi ch ring ngy 8.
Nguyn Hu Cang cng cng nhn rng: anh c nghe thy xe thng tin i loan bo l
ng bo c treo c nh thng l. Tuy nhin lc by gi bao nhiu dn nn trong qun chng
c khi dy v ch ch i giy pht n tung.
Cc Hi on v Qun i u nhn c mt lnh sa son tranh u i quyn bnh
ng tn gio, i tng cho s u tranh nh vy qu l hp dn v d dng li cun c mi
gii Pht T.
Khong 6 gi chiu, mt s cng chc tng s ti Ta i Biu khng n Ta Hnh
Chnh Tha Thin v y cng c mt s cng chc thuc Tnh ng t tp bn tn xn xao
v bc cng in cm treo c, ng thi cng vo khong mt ngn ng bo cng vi mt s
ng Thng Ta i c ko n Ta Hnh Chnh t thi trong c Thng Ta n
Hu, Tr Quang.
Khng kh lc y nhum mu tranh u. Anh Nguyn Hu Cang cng c mt trong .
Ngy nay tuy qun nhiu chi tit nhng anh vn cn gi nguyn giy pht ngn la hng chy
rc. Anh ni: Khi nghe tin c Pht b x ti c cm tng nh chnh t tin mnh b chnh
quyn ch p. Lc y d c phi cht cho o php ti cng bng lng.
Trong mt khng kh xi ng nh vy Thng Ta Tr Quang xut hin cng vi my
Thng Ta khc nh Thng Ta Tr Th, Thin Minh.
V pha chnh quyn th c ng Tnh Trng Nguyn Vn ng, ng Ph Tnh Trng
Hnh Chnh, ng Phong Trng Ty Cnh St Thnh Ph Hu...Lt sau, Thiu T ng S Ph
Tnh Trng Ni An li xe n. ng ny mi i hnh qun v t chiu ngy 6.5. Khi c cp
bo ng bo Pht T ang biu tnh Tnh ng, Thiu T S vi v li xe n.
Lc y Thng Ta Tr Quang vi mt v xc ng mnh, ln ting gay gt phn i bc
cng in cm treo c tn gio. ng ng cho cc Thng Ta bit chnh quyn hon thi
hnh bc cng in ny v xin cc Thng Ta c an tm. Mi s u nh mi nm khng c g
thay i.
Tuy vy, Thng Ta Tr Quang vn gi v tc gin v ln ting phn i chnh quyn
Tha Thin ti sao sng ngy 7.5 cho Cnh St h c Pht Gio v ti mt vi ni Cnh St x
c Pht Gio.
ng ng quay sang hi ng Phong Trng Ty Cnh St xem s th h thc th no.
ng Phong ln ting: Ti qu quyt khng c chuyn . ng Phong li nhn mnh thm:
Ti qu quyt vi cc Thy khng c chuyn x c Thiu T S ln ting: Nu c chuyn
xy ra nh vy xin Thy cho bit r ni no Cnh St x c ti s cho iu tra v trng tr
ngay.
ng Phong li mt ln na qu quyt khng c chuyn nh vy. ng Phong xin Thng
Ta Tr Quang nu ln mt vi chng c. Thng Ta Tr Quang p: Ti nghe ng bo Pht
T ni nh vy.
ng Phong li thnh cu: Xin Thy cho bit r ni xy ra chuyn. X c thuc v khun
hi no, khu ph no chng ti m cuc iu tra.
Thng Ta Tr Quang lc u khng tit l v ni i :
Ti khng th cho cc ng bit r c. Ti cho cc ng bit ri Cng An Cnh St
n lm phin ng bo Pht T ri tnh sao y ?
Cui cng Thng Ta Tr Quang t v lo ngi: Hin nay chng ti rt hoang mang
khng hiu chnh quyn s n p chng ti khi no ?
ng Nguyn Vn ng vn xung nc thnh cu cc Thng Ta yn tm tr v
Cha v ngy mai mi s s tin hnh tt p nh mi nm. Thng Ta Tr Quang vn lo ngi:
Mai ny ng bo Pht T s t chc rc kiu chng ti sa son u vo y c ri chng
ti rt hoang mang.
Hai bn chnh quyn v cc Thng Ta c vng vo bn ci cui cng chnh quyn Tha
Thin phi nhng b bng cch gi in thoi ngay cho ng Trng Ty Thng Tin cho ba xe c
my phng thanh n Ta Tnh. ng Nguyn Vn ng ngh cc Thng Ta cho cn b
Pht T ca mnh i theo xe v chnh cc cn b ny chia nhau i khp khu ph loan bo cho
ng bo r ngy 8.5 s khng c g thay i, ng bo c i hnh l nh chng trnh n
nh. Kt qu cc Thng Ta cng bng lng nh vy. Khong 9 gi m m ng mi gii
tn v mi chuyn tng c gii quyt tm thi m p. Ba xe Thng Tin chia nhau i vo
cc khu ph lm phn s nh chnh quyn v cc Thng Ta tha thun.
Theo Nguyn Hu Cang m ngy 7.5 l mt m khng ng. Cang cng nh mt s
Pht T khc tha hnh lnh trn i k bandeoles v quay rono nhng bn vn i chnh quyn
thc thi quyn bnh ng tn gio.
Gii An Ninh Qun i Khu XI Chin Thut cm thy nhng hin tng ng lo
ngi. C l v vy, m ngy 7.5, i T Cao Tr ra lnh cm tri.
m ngy 7.5 vn bnh thng. Khng mt ai ng c rng ch mt ngy sau Hu n
tung m u cho mt bin chuyn lch s.
Sau cuc tho thun vi cc Thng Ta ti Ta Hnh Chnh Tha Thin, ng Cn
khng cn g bn khon, ng dn d my ngi thn cn: cc Thy h i hi nh th cng l
phi. Ngy l ca ngi ta. Nu c g qu gng th bn bay tm ng Nghim khng c th gi cho
L Trng Qut hoc tm H Thc Luyn. Ngay m , ng Cn nhn c bo co l mi
chuyn c gii quyt m p. ng Cn tin tng s khng cn chuyn g xy ra na v ng
vn t ho c cc Thy Cha T m trng n v tin ng. Hn na, nhng ngi rut ca ng
Cn li l nhng Pht T c nhiu tng quan mt thit vi cc Thy nh Thiu Tng L Vn
Nghim, c h hng rt gn vi Ha Thng Hi Ch Thch Tnh Khit. ng L Trng Qut li
l mt Pht T quy y ni Thng Ta n Hu, ng H Thc Luyn vn t xa ng vai tr
giao lin gia ng Cn v my Thy. l s t ho v tin tng ch quan ca ng Cn. Trong
khi bc cng in cm treo c tr nn mt i tng khch ng qun chng. Ngun tin Cnh
St x c li l nhng yu t ngoi quan p mnh vo lng hiu ng ca qun chng m qun
chng l nhng khi qun chng c t chc (masse orgnaisee) nh Pht T, Thin Cha Gio
vn khng bit suy ngh v l lun v ch l mt khi ngi cho nn t s tht cm treo c
d dng lin tng n s h c v x c th ch c g v l c. Ri n mt i tng cao hn
nh u tranh cho quyn bnh ng tn gio bng nhin i tng y tr nn thn b, ly k.
Nhng bin c ln ca lch s li thng c to hnh th nhng tiu ng ly k thn b qu l
nhng i tng y nhng huyn thoi. V l bt c trong mt bin c no ca lch s ci h
bao gi cng chim phn u th v th mt vai tr quan trng hn s thc rt nhiu.
NGY LCH S 7.5.1963 (m lch)
Khng mt ngi Vit Nam no c th ng rng, ngy y v bc cng in y cm
mt ci mc khi im cho mt tm thm kch bi thng nht ca lch s Vit Nam.
Trn Khi hi tng li nhng ngy khi ng ra Hu thanh tra trc ngy 8.5 khong my
ngy. By gi ngh li ng Khi cht bng hong v mt s trng hp nh l ngu nhin v t
hi. Ngi M mun g Vit Nam ?
Vn quen bit vi i T Conein trong thi gian thuc B Ni V trc khi ra Hu, Khi
tnh c gp li Conein. ng Conein khoe:
- Do s thuyt phc ca ti Tng Thng Dim mi chu thi hnh dn ch ti p x.
K t ngy x p u do dn chng trc tip bu theo li ph thng u phiu.
Bit r bn tnh Conein nn ng Khi ngh bng Thng cha thuc loi ni rc tay t
Conein cn ni thm:
Chnh ph Vit Nam Cng Ha cn phi thi hnh nhiu ci t quan trng na mi thng
c cng sn. Chnh quyn ny thiu dn ch. Ri Conein li nhn mnh: Ti c cm tng
chnh ph Vit Nam l chnh ph ca nhng ngi Cng Gio.
Anh ra Hu th bit. Ti s gii thiu anh vi Johnson, n em ca ti ang gip Hong
Trng B hun luyn lc lng Nhn Dn V Trang. Conein ni vi Khi nh mt ln gii by
by tm s:
- D lun M ang bt li cho Vit Nam, mun chng cng sn th phi huy ng lc
lng Pht Gio khng phi ch mt chnh quyn Cng Gio. Pht Gio s (saboter) chnh ph.
ng ra Hu th bit ch l mt vng quc ca Tng Gim Mc Ng nh Thc
(Empire de l'archeveque Ng nh Thc).
ng khi ly lm l lng v thi ca Connei, mt ngi M c kinh nghim gn 30
nm ti Vit Nam khng hiu suy lun t mt s kin no. Conein li nht n cho rng chnh
quyn Ng nh Dim l mt chnh quyn ca ngi Cng Gio. ng Khi bit bng vy thi v
khi ra Hu ng vo dp Hu ang tng bng n Pht n v ng thi ang si ng v bc
cng in cm treo c.
Theo li Trn Khi, quan st ngay tai ch v v n i Pht Thanh Hu s khng
cho ta nhng lp lun c th tin c l CIA hay cng sn nhng tay vo bin c 8.5. Nhng
v pha M, qua nhng cuc i thoi trao i th ta li d dng cm thy (bng trc gic) l M
c th nhng tay v qua nhiu ngu nhin trng hp th qu l ngi M ra tay hnh
ng.
Bui ti 7.5, ng Khi c mi dng cm ti nh mt vin chc M. Trong ba cm ,
ng gp Johnson, ng Ph Lnh s M, mt Bc S ngi c ti Trng i Hc Y Khoa Hu
v mt ngi Vit Nam t gii thiu l Gio S Trng i Hc Vn Khoa Hu. Khi ngi cnh
Johnson, ng ghi nhn rng Johnson l mt ngi M tt, ng Khi khng thy Johnson khen
ch chnh quyn. Nhng lun iu ca ng Ph Lnh S M cng tng t nh Conein. cp
n Pht Gio, ng Ph Lnh S M ni i
- Pht Gio l lc lng rt ln lao. Nhng Pht Gio khng tham gia vo cng cuc
chng cng nn chnh ph Vit Nam khng m rng cho Pht Gio tham d.
Nghe ni nh vy, ng Khi phn i:
- Quan nim ca ng Ph Lnh S c phn khng ng. Ti l Pht Gio ng Tnh
Trng y, ng Tng T Lnh vng cng u l Pht Gio. Ph Tng Thng cng l Pht
Gio. Tng Tng Tham Mu Trng cng l Pht Gio.
ng Ph Lnh s mm ci khng p. Mt lt sau, vin chc M Warren Smith ln ting
cng kch nng n vic lm ca Nha Cng Tc Min Thng. Vin chc Smith cho rng chnh
quyn Vit Nam ang thc hin k hoch Vit Nam ha v Cng Gio ha tt c ng bo
Thng v nht l Nha ny xm phm ch quyn Vng Quc Lo v quyn t quyt ca
cc sc tc Thng.
Ba cm hm , cc vin chc M, Smith v nht l ng Ph Lnh S cng kch
chnh quyn Ng nh Dim kh mnh m v vn Pht Gio. cp n v biu tnh ti Ta
Tnh Trng Tha Thin chiu mng 7.5, ng Ph Lnh S M cho rng: Nu chnh quyn
Ng nh Dim khng chu lin hip (?) vi Pht Gio tham chnh th Pht Gio s ng ln
tranh u.
Cng t ngy 7.5, c mt ngi M Nng cp tc ra Hu. l i y Scott. Tt
nhin l khng ai n ng ta.
Nhng i y Scott ra Hu thc hin mt cng tc trng i c th do Trung ng
Tnh Bo M trao ph cho ng ta.
(Nm 1965, i y Scott tr thnh s quan C Vn ca Tiu on 1/3 S on 1 B
Binh. Trong cuc hnh qun ti vng Nam ng, Scott trong lc au bun bt mn tit l cng
tc m ng thc hin ngy 8.5.1963)
Ti Si Gn, khng c mt chuyn ng tic no xy ra trong hai ngy 7, 8. Sng ngy 8,
Lng Khi Minh c my ngi bn cho bit, pha bn Cha X Li ang c chuyn bt mn
vi chnh quyn v v cm treo c Pht Gio. Lc y ng ta mi hay v rt ngc nhin.
Lng Khi Minh thm ngh: Trong tnh th ny cm on lm chi cho d l hp l. V
c Vatican ri v c Pht Gio, ch cng ngy to thm mu thun.
V cng sn th ch mong c th. Sng sm, Thng Ta Tr Dng v mt v Thng Ta
khc c li thm Bc S Tuyn ti nh ring v yu cu ng can thip lm th no chnh quyn
nh ch thi hnh bc cng in cm treo c. Bc S Tuyn gi in thoi hi ng on Thm
(ng L Vn Phng B Ph Tng Thng ) ng on Thm xc nhn l c bc cng in v
do ni ng ng L Ph Tng Thng Quch Tng c gi i (ng Quch Tng c thi hnh
khu lnh ca Tng Thng Ng nh Dim).
S vic xy ra nh vy, bit lm th no ?
Ti Si Gn, Lng Khi Minh t ng gii quyt theo ng li tnh cm c nhn. Qun
3 l ni tp trung rt nhiu Cha chin v l nhng Cha ln nh X Li, K Vin...T t tht,
Bc S Tuyn gi Trung T Ph Trng Ni An v ng Cnh St Trng Qun 3 (by gi l
C Knh) v yu cu ht sc thn trng ni no treo c ri c yn ng cho Cnh St
h c xung. Ni no ng bo Pht T cha treo th tm li ni kho lo vi h xin thng cm.
Nh s st sng v quan tm ca Cnh St thuc 7 qun Thnh cho nn v c Pht
Gio khng gy ra nhng chuyn ng tic ti Si Gn. L Pht n c hnh nh mi nm.
BI THUYT PHP NY LA
Ngy 8.5, t sm tinh m, Hu tr mnh thc dy gia mt rng c. ng bo Pht T
trong khp Thnh Ph nht t o qun bnh bao sa son ko nhau v Cha T m d i l.
Anh Nguyn Hu Cang trong mt tm trng no nc.
Nguyn Hu Cang c bn r tai t hm trc l sng nay c th chnh quyn n p
Pht T v ngn chn khng cho rc kiu Pht. Song cng v ngun tin nh vy nn s Pht T
i d l cng ng hn v cng hng say.
T 8 gi trn cc ng ng Thnh Ph Hu tp np nhng ngi, t p , t An Cu,
t Gia Hi, t Diu ...Hng ngn Pht T rc kiu Pht tin v L i thit lp ti Cha T
m.
Khong 9 gi, i y Minh vo gp ng Cn v tin cho ng Cn hay, mi chuyn rc
sch din ra rt tt p.
Thiu Tng L Vn Nghim cng nh ng i Biu H c Khng, ng Tnh Trng
Nguyn Vn ng u khn ng o di n Cha T m d l va vi t cch chnh quyn
va vi t cch Pht T.
Trc , mt on ngi c chng 500 t Gia Hi rc Pht qua T m, khi i ngang
Ta i Biu th dng li, nm by chic biu ng c dng ln. Khng kh bt u si ni.
Trong s biu ng c khu hiu nh l i chnh quyn thc thi quyn Bnh ng Tn
Gio v ln n k th Tn Gio.
on ngi dng li mt lc lu c nhiu ting la v o. Sau on ngi li
thng bc tin v l i. Theo Nguyn Hu Cang th hm y, thanh nin v hng o Pht T
nhn c lnh l lun lun cao cnh gic v chnh quyn c th n p bt c lc no.
Trong bui l Thng Ta Tr Quang ng n thuyt ging. Bao nhiu ngn Pht T im
lng nh t. Pht T va thch th va hi hp va ngc nhin, Thng Ta Tr Quang ni hay
qu hp dn v nng nn. Thng Ta ln ting cng kch chnh quyn rt nng n v t co s
k th tn gio, bt bnh ng tn gio. Tm li, bi thuyt ging va cng kch chnh quyn
va c tnh cch ku gi Pht Gio tranh u cho Pht Php v i quyn bnh ng tn gio
Ti nghip cho ba ng ln ca chnh quyn mt phen rng tim. Ba ng ln tht
sc a mt nhn nhau v nh lc u chu trn. Thiu Tng Nghim cho rng Thy Tr Quang
cng kch chnh quyn qu nng, ang d l ch l ng b ngang ra v. Bi thuyt ging ca
Thng Ta Tr Quang c C Quan An Ninh thu bng.
Khi tan l, Thiu Tng Nghim cng nh ng ng v ng Khng cng ko nhau n
t dinh ng Cn v mi ngi ln lt trnh by v ni dung bi thuyt php ca Thng Ta Tr
Quang. ng Cn thc mc ni vi mi ngi: Ti sao Thy Tr Quang li c x vi mnh nh
vy ? C th ni, ng Cn ngc nhin v bi thuyt php ca Thng Ta Tr Quang. Lc u
nghe ni ng vn khng tin lm g c chuyn . Mi lc sau khi nghe ht cun bng, ng
Cn ch lc u, than nh bng.
V pha ng bo Pht T tinh thn bng ln cao v cng thm hng say nh bi thuyt
php ca Thng Ta Tr Quang.
Theo Nguyn Hu Cang, sau khi nghe Thng Ta Tr Quang thuyt php nh vy, anh
cng nh bn b anh v nht l gii Pht T lao ng v hc sinh, sinh vin bng nhin cm thy
phn ut v thy cn phi lm mt ci g. Cn ging t bt u ni ln.
Vo khong 7 gi 30, ng bo t tp ti Cha T m chen chn khng ni. Bng nhin
ban t chc cho bit, chng trnh c thay i v khng c t pho bng nh d nh.
ng bo c mi v tp trung ti i Pht Thanh pha cu Trng Tin. Ban t chc cho
bit ng bo hy tp trung quanh vng Morin, n on xe hoa t Nng ra tham d. ng
bo Pht T li chen nhau x v a im nh. Ai ny u nao nc, mong ch on xe hoa
t Nng tin ra.
Ti i Pht Thanh, ng Qun c Ng Ganh ang sa son pht chng trnh L
Pht n vo lc 8 gi 15. Chng trnh thu thanh t trc v c kim duyt theo th l
chung. Linh tnh cho ng bit c l sp c chuyn g chng lnh. ng bo tp trung quanh i
Pht Thanh ng qu sc tng tng. Nhn vin ca i vn yn tr lm vic v cho rng ng
bo n nghe pht thanh chng trnh c bit v L Pht n, gin d ch c th thi.
Nhng sau , c my ng Thng Ta, i c v mt s thanh nin Pht T vo thng
vn phng ng Qun c yu cu c thay i chng trnh pht thanh. Thay v cho pht thanh
chng trnh c thu thanh kim duyt, Ban T Chc yu cu ng Qun c cho truyn
thanh trc tip bui l ban sng k c bi thuyt php ca Thng Ta Tr Quang m ban t chc
thu bng. Qun c Ng Ganh t chi vi l do ng ch c php cho truyn thanh nhng
cun bng no c kim duyt cn vn trc tip truyn thanh bui l th ng khng th
tha mn. Ban t chc cng quyt i hi phi c truyn thanh theo chng trnh trong cun
bng ca Ban T Chc. Bn ngoi Pht T v ng bo tp trung mi lc mt ng v ta nh
tng lp sng ngi trong vng bin ng.
Ng Ganh in thoi cho tng cp lin lc bo co s tnh. i bn vn dng co.
V pha chnh quyn t lc 5 gi chiu, C Quan An Ninh nhn c ngun tin mt l
ti nay cc Thy s lm p lc buc i Pht Thanh phi cho trc tip truyn thanh cun bng
ghi li thuyt php ban sng ca Thng Ta Tr Quang. Thiu T ng S Ph Tnh Trng
Ni An i tm ng Tnh Trng tng trnh ni v. Nhng ng S khng lm sao tm ra ng
ng. ng S cho ngi n nh v nh ng ng cng khng thy ng u.
Cui cng Thiu T S n vn phng ng Cn th lc y ng L Vn m (ng L Ta
i Biu) v ng ng cng va ti. ng S trnh by qua loa v hin tnh, ng ng cho bit
ng gp Thng Ta Tr Quang v ni: c yn tr khng c chuyn g u. Sau hai ng
m v ng ng vo gp ring ng Cn. ng Cn cho rng: Nu c ra th sao by ch...vy
c gng sao ni vi Thy Tr Quang b qua i.
Tnh hnh i Pht Thanh lc y ht sc cng thng. ng bo Pht T trn vo ti
sn, nhiu ting la li, h ht. Ng Ganh gi in thoi cho Thiu T S cu cu. Thiu T phi
can thip gp, h chim i by gi y ny. Ri c nm pht Thiu T S li nhn c in
thoi ca Ng Ganh. Thiu T khng an thip gp th h chim i, h git ti . ng S
cng khng bit lm th no, nh trn an Ng Ganh: Anh c yn tr, khng sao u, ti ra
ngay. S thc lc y Thiu T S cng nh vn phng ng Cn cng cha bit gii quyt nh
th no cho m p.
Tnh th qu gp rt, ng Nguyn Vn ng bo Thiu T S by gi ch cn cch gii
tn, Thiu T lo dm ti i.
ng S tr li: Ti lm ngay nhng ng Tnh Trng cho lnh . ng ng c v
mt bnh tnh. Tin tc cho bit, i Pht Thanh c th mt n ni. ng ng bo Thiu T S
Thiu T lo gp dm ti. K mt giy ch hng trm giy ti cng k. Thiu T S ngn ngi:
Ti thi hnh lnh gii tn vi t cch no ? Ph Tnh Trng Ni An hay Tiu Khu Trng ?
ng ng cha bit tr li sao th ng S gii thch: Nu vi t cch Ph Ni An th ti ch c
mt t Cnh St, Cng An v hai i i a Phng Qun. ng ng vui v: Thiu T thi
hnh theo t cch Tiu Khu Trng i. ng ng khng qun vn giy t v ni: Thiu T
v Tiu Khu lm giy t i ri ti k sau. Theo D 57. Tnh Trng ngoi chc Trng Hnh
Chnh cn gia trch nhim Trng An Ninh lnh th. Nh vy, gii tn cuc biu tnh ti i
Pht Thanh u thuc thm quyn ti thng ca Tnh Trng Tha Thin.
Sau khi nhn lnh ca ng ng, Thiu T S gi in thoi v Nng trnh ni v ln
Thiu Tng Nghim T Lnh Vng I Chin Thut. Tng Nghim t v lo lng v ra lnh cho
ng S Anh phi lo gii tn ngay cn chn ch g na...Nu h chim c i Pht Thanh vit
cng n li dng ph i ri lm sao y ? Thiu T S trnh by: hin nay Tiu Khu Tha
Thin khng c phng tin, xin Thiu Tng cho phng tin. Thiu Tng Nghim ng
cho Tiu Khu Tha Thin c s dng phng tin thuc khu v vng chin thut t di
quyn T Lnh ca Thiu Tng Nghim.
Nh vy l c s ng ca ng Vng. Thiu T S gi in thoi xin lnh ca ng
T Lnh S on I B Binh kim T Lnh Khu XI Chin Thut. i T Cao Tr bay v
Si Gn t chiu v ch cn Trung T L Quan Hin T Lnh Ph. Sau khi trnh by ni v,
Thiu T S xin lnh v kin th Trung T Hin st sng ng ngay: Ti cho anh s dng
i i Thin H i i tr b ca S on I ni ting l thin chin do Thiu y Ph lm
i i Trng. Thiu T Nguyn H Tham Mu Trng S on cng c mt ti ch. B T
Lnh cng ng ng S s dng lc lng tr b ca S on. Thiu T Nguyn H bo
ng S: Anh c lm i, Thiu y Ph n trnh din anh ngay by gi.
Thiu T S li gi in thoi cho Thiu Tng Nghim bo co din tin ca ni v.
ng nghim ra lnh: Phi lo gii tn gp i. Ti cho anh i i kha sinh C1 v mt i i
Thit Gip ang hnh qun ti Ph Lc Hai i i ny u trc thuc cp vng. Thiu T S
tr v Tiu Khu Tha Thin v gi in thoi cho Thiu T Vnh Biu (Ch Huy Trng Trung
Tm Hun Luyn Ph Bi): Anh cho ti xin mt i i, anh cho ln Tiu Khu gp, Thiu
Tng ni g vi anh cha ? Thiu T Biu xc nhn c lnh ca Thiu Tng Nghim
qua i y Thit, Chnh Vn Phng ca T Lnh Vng I.
Thiu T Vnh Biu cho bit l i i kha sinh C1 ang sa son ln xe trc ch Tiu
Khu. K t lc ny Thiu T S c mt lc lng kh hng hu gm i i Thin H, i
i C1, i i Qun Trn, Chi i c gii Bo An (do Trung y K ch huy, sau nm 63 ng
K b bn cht mt cch rt ly k s ni vo on sau) i i Thit Gip v mt s Hin Binh
Qun Cnh thuc Qun Trn.
B Tham Mu ca ng S c mt i y L Nguyn Phu (Tiu Khu Ph) i y
Nguyn Kinh Lc (Tnh on Trng Bo An) i y L Duy Hin (Tham Mu Trng).
Tuy nhn c lnh y t ba pha lin h (Tnh Trng, Vng, Khu Chin Thut)
ng S cng nh cc s quan hin din u bn khon do d. Ring ng S li kh x hn c v
ng mc vo hai ci kt: L mt tn Thin Cha Gio, gia nh bn v li l Pht Gio (b m
v ng S thuc hng tu ti gia v th gii trai). Cc s quan hin din u ng l phi ht sc
thn trng, y l vn thuc phm vi tn gio v d c gii tn mt cch m p cng vn b
mang ting l n p. Nu tht bi mt i Pht Thanh th hu qu s khng bit nh th no.
Cc n v tp hp y ti sn tiu khu, ng S ra trc hng qun gii thch cho
Qun Nhn cc cp r v ra lnh dng sng Garant tay cm ngang trc mt v ch ly sc mnh
x ng bo, tuyt i khng c dng li l m v cng khng c php n sng. B
Tham Mu chn 10 ngi v ch 10 ngi ny mi c php bn. i y Lc lu : Ch c
bn ch thin m thi. Khi no nghe thy Thiu T bo hiu lnh th mi c n. Ngoi 10
ngi c ch nh khng c 1 Qun Nhn no c php s dng n n. B Tham Mu li
chn 15 Qun Nhn khc, phn phi cho 15 a im v mi Qun Nhn c pht mt tri lu
n MK3. y l lu n thuc loi hun luyn c mc ch lm cho tn binh quen vi ting n.
Lu n MK3 cng dng khi tn cng ch nhng MK3 khng c tc dng git ngi v nu
ng gn ch n s chi tai long c v c th b thng nh.
i y Phu nhc li lnh ca Thiu T S: Cc anh em s dng lu n phi nh hai
tiu chun: 1 ch nm khi c sng lnh ca Thiu T, 2 chn ni no khng c ngi mi c
nm th d nh nm vo bi c, gc cy.
Trong khi B Tham Mu ca Tiu Khu cn ang bn tho k hoch i ph th i Pht
Thanh bt u lm nguy trm trng. Gch bay vun vt. Trung T Thng, Gim c Nha
Cng An Tnh Ngnh T Php gi in thoi cho Thiu T S, ging bn gt : Anh cn chn
ch g na...Anh gii tn ngay i. Tnh hnh nguy lm ri. Thiu Tng Nghim t Nng
gi in thoi hi tnh hnh v ra lnh cho ng S: Vic gp ri gii tn th gii tn ngay i,
cn chn ch g...
ng i v my S Quan Tham Mu nhn nhau, do d...Ai cng ngn.
t th nht, ng S cho s dng xe phun nc nhng v hiu. ng bo ng qu v
nhp nh bin ng trong cn ging t. t th hai, ng S cho hai Tiu i Qun Cnh, mt
Tiu i Hin Binh v khong 20 nhn vin Cnh St. Nhng cng v hiu. m qun chng
cng ngy cng b khch ng v ang nh trong cn ln ng.
ng Qun c Ng Ganh ku cu trong s tuyt vng: i mt n ni ri h git ti
by gi y n. Thiu T can thip gp.
t th 3: Thiu T S cho 2 Trung i ra i tin theo i hnh ngang cng vi ba xe
phng thanh ku gi ng bo gii tn, gch bay vun vt hng ngn ting la , o, hoan
h.
ng Nguyn Vn ng bt u mt tinh thn. Qun chng lm d qu. Gch nm ti
tp vo ca i Pht Thanh. ng ni vi Thng Ta Tr Quang Thy dng micro, Thy ni
dm nh th ny nguy him qu. Thy Tr Quang ngn ngi: By gi ti phi ni vi Pht T
sao y ? m ng vn cun cun nh thy triu dng cao. Thy Tr Quang ra trc ca i,
ln ting trn an m ng, i cng: Pht T c bnh tnh, mi vic Thy ang tm cch gii
quyt...Nhng li Thy Tr Quang cng v hiu.
m ng lm d qu. Mt Nh S tr nhy ln c nc i Pht Thanh v cm c
Pht Gio. Khi Thng Pht k xong m ng cng thm phn khi h to vang di. T lc ,
chung quanh i Pht K bay rp trong nh sng nh vng ho quang m hoa ng. Bin ngi
nhp nh chuyn ng v bt u nh con thuyn trm li. m ng ny s v nh ong v t.
Mt s t nhn vin cng lc nh khoanh tay v lc y m ng ang lm ch tnh hnh. Khi
m ng bc pht trong ngn la ca nhit tnh tn gio th thit tng khng c g ch ng
c. Lc y h ch bit vng phc mt th thn quyn qua ngn c tn gio.
Qun c Ng Ganh cng nh Tnh Trng Nguyn Vn ng gn nh mt ht bnh
tnh. Lc y nh cm quyn phi triu thnh Thng Ta Tr Quang, Thng Ta Tr Quang tuy
c ku gi Pht T phi nn bnh tnh nhng m ng mi lc mt thm cung nhit.
Trung T Thng t ra v cng lo ngi nn mt ln na in thoi cho Thiu T S hi
thc: Anh cn i g na ? Anh cn chn ch g na ? Anh cn chn ch g na m khng bt
u i. D ng S cho hai Tiu i Qun Cnh cng Hin Binh v Cnh St i gii tn
nhng h khoanh tay khng th lm g c hn. Trung T Thng phi thn hnh n Qun
Trn hi thc ng S.
Thiu T S cho 2 Trung i tin ra theo i binh hng ngang. K t lc , ng bo
Pht T cng bt u lo vic b phng...Cc xe p c a chn ngang ng. Thanh nin
Pht T ln ln bn cnh cc b cc c v thiu nhi to thnh vng ro ngn chn nhn vin
cng lc.
T trn nc i Pht Thanh mt Nh S tr cm chic loa ku gi Pht T hy tin ln
khng sn lng trc bo lc. Nh S li nhn mnh l ang c S on t Nng tin vo
h tr cho cuc u tranh v o Php. Nh S va dt li, m ng bng no nhit hn ln
nhiu ting la hoan h vang dy.
Ti Tiu Khu Thiu T ng S duyt xt k hoch ln cui cng vi cc s quan nh i
y Phu, i y Lc, Trung y K. ng S quyt nh dng xe c gii ca Bo An (th c 4
bnh xe cao lnh khnh) m ng lnh tin theo sau xe. Mt s quan cho rng dng xe m
ng rt hay, ng bo thy xe p b cn s st cng do s t ng vc xe ln h ph, nh
th binh s mi c th tin c, kin qu hiu nghim khi xe ca Thiu T S tin ln. Theo
Trung S Quang (thuc Tiu Khu Tha Thin) th xe i vi mt tc nh ra.
Xe tin gn n u th ng bo x ra ng vc xe ln h ph. Ai cng bit dn
Min Trung ngho kh, nn chic xe p lun l mt bo vt.
Nh vy cuc tin qun din ra m thm. Tuy nhin theo ng Nguyn Nghim khi ng
bo thy xe v lnh th khng kh tranh u bng dng bng ln cc mnh. Bao nhiu con mt
u dn v ng S, pha ng S c nhiu ting chi th. C Pht T gi ch danh ng Thiu
T S m chi bi. Th ri gch guc v la ve bay nh bm. Theo ng Nguyn Nghim lc
y tinh thn ng bo ln qu cao.
Chnh Nguyn Nghim cng c cm tng nh mnh nh mnh ang d vo cuc thnh
chin v sn sng x thn cho o php. Cho n lc y chng trnh pht thanh vn ngng bt
v ch cn ting la ca m ng. M t m ng ny, ng Nguyn Nghim cho rng cha c
L Pht n no (trc nm 63) li ng ngi v phn khi nh vy.
Trn xe, Thiu T S mc o gip cng vi 2 H S Quan l Trung S T v Quang...Gch
nm ln xe nhiu qu nhng v c m st v o gip nn khng n nhm g. ng S vn cho
xe tin t t...
Cng vi Trung y K, Chi i Trng c gii Bo An. Xe tin n u th ng bo dt
ra hai bn ng, trng cnh tng rt ng. D chy th chy nhng ai ny khng qun dt theo
xe.
ng S c mt phen nghe chi rt tai.
Trong khi , ba xe phng thanh ca Ty Thng Tin lun lun ku gi ng bo gii tn.
Vn Phng C Vn Ch o ca ng Cn li c v bnh thn v khng ai ng thm ha s xy ra.
Cho n lc y Vn Phng ca ng Cn khng c mt lin lc no vi Trung ng. T Thiu
Tng Nghim n ng H c Khng ng Cn v B Tham Mu ai cng ch lo s mt iu
duy nht l i Pht Thanh b chim v mt khi bi thuyt php ca Thng Ta Tr Quang c
pht thanh th coi nh mt tai ha khng nh cho my ng ln v bi thuyt php nh trn
vit cng kch chnh quyn mnh qu v tt c u s trch nhim i vi Tng Thng.
Thc nu khng s dng Qun i th lc lng an ninh ca Thnh Ph Hu khng th
no gi ni i Pht Thanh. Ai c mt trong m 8.5.63 mi thy r sc mnh ca qun chng.
Sc mnh khi c khi ng bng l tng tn gio v c hng dn bi mt s huyn
thoi lnh t th l sc mnh ca ging bo.
TING N RUNG CHUYN C NC
Chic xe c gii ca Thiu T S tin n gn i Pht Thanh khong 50 thc. Bng c
mt ting n kinh hn v tip theo mt ting n khc. Lc y l 10g30.
Xe ca ng S quay khng li, mt H S Quan la ln: n Thiu T coi chng vit cng
Thiu T. ng S rt Colt 12 cm tay, ni qua my nghe y, nghe lnh i bng y.
Theo s m t ca mt s s quan c mt gn i lc th ting n lm rung chuyn
tt c, th nh sng t pha n pht ra ging nh mt tia xt v trong i binh nghip ca h thy
u cha nghe thy mt ting n no l tai nh vy.
Sau ting n, ng Nguyn Nghim cho bit cnh tng tr nn v cng hn lon trong s
kinh hong. ng bo x y nhau tm ng thot thn. Bao nhiu ting khc ku la. Cc
ng chung quanh i Pht Thanh vn nh hp li cng thm tc nghn. ng bo b c xe,
guc dp v tm cch thot thn. Tr con n b khc nh di. ng Nguyn Nghim ng cch
ch n 50, 60 thc, cm tng ca ng lc y ging nh ngi b mt tr ngi th ngt ng, hai
con mt hoa ln, tay chn lung cung khng bit chy i u.
Sau hai ting n u, khong 4, 5 pht sau ng Nguyn Nghim nghe thy ba, bn ting
sng lc t pha xe ca Thiu T S v ting la li ca my Qun Nhn trn xe. ng Nguyn
Nghim thy tc ni ngc ng chy khi i mt qung kh xa mi dng li. Anh Nguyn Hu
Cang chy thot qua cu Trng Tin. Khi ting n xy ra, Nguyn Hu Cang ngay gn i.
Ting n ln qu lm anh xy xm v lo o. Mt mng tht ngi vng tung vo mt Nguyn
Hu Cang cho n nay Nguyn Hu Cang vn khng th xa nha c ci cnh tng b
thng hm y.
Trong khi ng bo x y nhau chy thot thn, ng bo lun lun c nghe ting
ngi ta h hon: Chy l i, n bn cht ht by gi hoc nhng ting la li nh B con
chy li ni...ng bo ng v li ni...ng S n ang cho xe cn ng bo ng n...
m ng qun chng hn lon li cng thm hn lon.
V pha Thiu T S, khi nghe hai ting n, ng ht ln qua my ni: vit cng ph i,
nghe ti. Nghe ti i bng y vit cng ph i.
Lnh trn c truyn ra th l 10 tay sng c ch nh t trc u d cao nng sng
ln khng trung v nh n. H ch c php bn ch thin m thi. ng thi lc , cc Qun
Nhn s dng lu n MK3 cng ng lot cho n qua 15 a im khc nhau. C anh nm
MK.3 xung pha b sng, c anh nm trong sn trng Vn Khoa, c anh nm ngay gn pha
Cu Lc B Th Thao.
Qun i bt u chuyn dch v bt tay vo hnh ng. Xe ca Thiu T S ng trc
i. Chao i cnh tng th lng cha tng thy! Khng mt xc cht no c ton thy. C
nn nhn u b thi bay cch i c chc thc, cng gi cng bay i u mt tiu, rut gan
pho phi bay ln c cnh cy, tung te khp ni, tt c ca knh ca i b bay i ht. Cnh
tng y theo nhng ngi chng kin, c th ni khng bt no t ht c s th lng. Ting
n khng do mnh (cletements) m ch do hi (soufflement). Sc hi p c khong tng
ng vi 5 kilo thuc n TNT. Nn nhn cht khng do mnh m do hi p. Sc hi p y l
cho nn nhn tan xc. Trung S T tin n cch i 30 thc bng dng khng li h tht
thanh: B u ngi ta y n Mt chic u nn nhn ngay di chn ng ta. Theo ng T
chic u ngi khng cn l u ngi na. ng ch thy hm rng dnh vo mt mng tht.
Mt lot lin thanh n ln tri. Thiu T S colt 12 cm trn tay, mt tht sc ni khng
ra li ng c ra lnh cho thuc vin. Coi chng, n c th tn cng i by gi. Sau ...ng
S vo thng bn trong i. Va trng thy Thng Ta Tr Quang ng S mt bnh tnh ni
ln: Lm sao th ny. Sao c ngi cht nh th ny Nhng ngi c mt trong i lc
u t ra lo s v mt ht tinh thn. ng ng mt ti xanh ng ngc. Tai ha xy ra bt ng qu
khng mt ai tng tng ni. Thng Ta Tr Quang cng vy thy u khng gi c s
bnh tnh, Thng Ta Tr Quang chp tay vo nhau nh nguyn cu ni trong cn lo u: Ti
khng ng li xy ra nh th ny. Thiu T S bo Thng Ta Tr Quang: Thy phi chu
ht trch nhim v nhng hu qu xy ra nh th ny. ng S li dn ging nhc: Ti sao
li xy ra nh th ny ? Trung T Thng Gim c Nha Cng An T Php nh khng nn
c cn tc gin. ng l mt nhn mi ngi ri ni vi Thng Ta Tr Quang: ng phi
chu ht trch nhim ng Thng li ni bng qu Ai gy ra th phi chu ht trch nhim
Lc y, Thng Ta Thin Minh ng bn Thng Ta Tr Quang vi mt thi kh n tn v
khim tn ni vi Thiu T S cng nh Trung T Thng Chuyn xy ra nh th ny, th
khng bit ni sao. Ti xin chu ht trch nhim.
Lc by gi chung quanh i khng cn mt ai ngoi Qun i v nhn vin cng lc.
ng bo chy dt sang bn kia cu v ang t tp pha Ch ng Ba khong 5, 7 trm
ngi. Nhng nn nhn b thng c di tn gp n nh thng Hu. Nn nhn b t thng
ngay lc u khng cn cch no nhn ra, c bao nhiu ngi nam hay n, gi hay tr, v nh
trn vit, nn nhn cht khng ta thy da tht bay t tung.
Lc y mt vin chc M tm cch n y lo chp hnh quay phim nhng b nhn
vin cng lc ui khi. V chng Bc S Wuff ngi c thuc i Hc Y Khoa Hu tm cch
vo trong i xin sn sc nn nhn nhng b t chi. Chnh Bc S Wuff ny nhanh tay chp
c my tm hnh, mt vi chic xe c gii ca Bo An lc y ang u ngay trc i (ni
sng 9.5 tm hnh ny c gi v Si Gn v my ngy sau xut hin trn bo ch Ty c,
Php, M. Mt chi tit cn lu nm 1965, ba Bc S c ca ai Hc Y Khoa Hu trong c
Bc S Wuff chp hnh v rp ni hnh m 8.5.63 u b an ninh ca S on I di thi Tng
Nguyn Chnh Thi lm T Lnh, trong mt cuc hnh qun ti Khu Nam ng Khnh khm ph
c ti liu mt cho bit rng 3 ba Bc S ngi c trn y u l ngi ng c vt qua
Ty c v l nhng ip vin cng sn thuc loi quc t. Nhng li c gi thuyt cho rng h
thuc loi gin ip i)
Khong 11 gi m ng bo Pht T li nhn nho ngi th lo cc Thy b bt, ngi
th xn xang khng bit nn nhn c phi v con mnh khng. ng bo tm cch vt qua cu
Trng Tin tin sang i Pht Thanh. Cu Trng Tin lc ngn ngang khng bit bao nhiu l
guc dp. Khng kh bng dng li xi ni. Mt Pht T t pha i sang bn ng Ba ku gi
ng bo phi c thi ngay v cc Thy b bt ht ri v xe tng cn ngi ta cht nhiu
khng bit bao nhiu m k. Th l trong cn hng say, mt s ng bo li ko nhau qua i.
ng Nguyn Vn ng lo u lm, bo vi Thiu T S S vic xy ra nh vy ri,
Thiu T c an tm, ti s trnh vi Tng Thng v v ny m ng tin n pha i bt u
si ng, nhiu ting la . Thiu T S thy vy chy vo mi Thng Ta Tr Quang ra coi v
ni: Thy nhn ka, by gi m cn lm ti na. Thy bo h v ngay i, ng lm ci tr
na. Thng Ta Tr Quang vui v nhn li v ni vi cc Pht T: Cc con c v i. Cc
Thy khng c sao c m ng nghe theo li t ng ko v nhng trong lng rt giao ng,
bt mn v ai cng nng mun tm hiu xem c bao nhiu nn nhn b gc ng.
AI L TH PHM
Gii chc chnh quyn Tha Thin bt u lo s khng bit gii quyt nh th no v
thng cp s t thi ra sao. Hu ht du yn tr rng y l mt coup monte do cng sn
ch ng. Vic cp thi lc y l cho di tn cc nn nhn b thng vo bnh vin.
Mt khc nhn vin hu trch cho ngi i lm tng mnh tht, tng khc xng tng
bn chn ca nn nhn b t nn. Theo i y Minh trong s nn nhn ny, c mt thiu n
chu php ra ti theo o Thin Cha, Sut m 8 nhn chng Nguyn Hu Cang cng nh ng
Nguyn Nghim v nhiu cn b Pht T gn nh thc trng m va hoang mang va lo u
va cm tc chnh quyn v h cho rng chnh quyn gy ra v n . Li c ngun tin loan
truyn trong gii Pht T l Thiu T S cho n Pht T v nm lu n vo Pht T.
Trong khi ti B Tham Mu Tiu Khu t Thiu T S n i y Phu, i y Lc
khng du ni lo u. Ngi trong cuc cng khng hiu u ui ra th no. Hai ting n t u?
Do ai ? Cm tng u tin ca h l bng hong. Ting n l tai qu cng khng ging plastic,
lu n li cng v l. Nhng khng ai c th suy on ra c. Ngi nghe ting n u tin l
ng S cng nh mt s s quan v binh s trn cng chic xe cng nh i sau xe. H u b chi
tai v p lc ca ting n lm cho h khng cn phn ng u v ngc nh b mt vt g rt nng
p ngang.
C iu l l sng hm sau my ng Bc S Wuff c mt s hnh nh v v n trong
c tm hnh xe c gii ang n qua ng bo Pht T. Mt s hnh ny Bc S Wuff trao cho
Bc S L Khc Quyn. Ngy 9, ng Quyn cp tc v Si Gn.
Ai gy ra ting n ? Trong phin ta x Thiu T ng S, cc chuyn vin qun c c
dp phn tch cc loi cht n nh M26, MK3...Gi thuyt M26 b loi gi thuyt MK3 mc
du ta c bit lu , nhng cui cng cng b loi. Nh trn vit MK c th lm cho cht
ngi c v p lc ca hi n (Soufflement) nhng tc dng khng th no t ti con s
thng vong cao nh vy nht l trong mt khong trng. M ni pht ra ting n th nn xi
mng li ch mm xung khng su bao nhiu.
TH PHM MANG TN SCOTT
Mi sau ny, nm 1966 trong cuc hnh qun Nam ng, i t Scott (C Vn ca
Tiu on 1/3 S on I B Binh t nm 1965) mi cho bit v mt s tht.
Do y nm 1965, Min Trung ang bt u si ng v ngt ngn trong ngn la Pht
Gio u tranh. Trong mt bui mn m i y Bu ni chuyn trng gi my nc vi i
y Scott ri hai ngi bt qua chuyn Pht Gio tranh u. i y Scott ni i cng:
- Pht Gio Min Trung s khng thnh cng trong v ny.
ng Bu hi: Ti sao khng th thnh cng ?
i y Scott p: Pht Gio khng to c nhng yu t thnh cng nh nm
1963.
i y Bu hi: i y mun ni yu t no ?
i y Scott ni: Nhng yu t khng phi do Pht Gio to c.
i y Bu: i y mun ni n tin bc hay kh gii tinh thn.
i y Scott p: Kh gii tinh thn th Pht Gio c y ch nhng khng d g thnh
cng v khng c ng minh ng h. ng ni tip: Hoa K gip cho Pht Gio nhiu
yu t thnh cng trong v 1963
i y Bu ni: By gi Hoa K s khng cn gip Pht Gio na
i y Scott: By gi th ti khng bit nhng v 1963 th ti bit r.
i y Bu ly lm ngc nhin ti sao mt i y nh Scott li c th am tng ni tnh
Pht Gio Vit Nam nh vy. ng s hi tip: Nm 1963 i y u ? Scott khng p
thng vo cu hi v ta h trong lng ng cn n du bao nhiu iu b mt. Sau Scott tm
s: Ti hiu r Pht Gio y, c th cn hn c cc anh. Thng 5.63 ti Nng. Ti tr
ra Hu mt ngy trc khi xy ra v n ti i Pht Thanh Hu.
i y Bu hi ngay: Theo i y c phi vit cng gy ra v n khng ? Scott
p: Ch c ngi no ngy th mi tin nh vy.
ng s hi lun: Nh vy th Thiu T ng S, Ph Ni An cho n ?
Scott p: Lm g c chuyn , ti nghip cho ng ta. By gi ng y ang b t phi
khng ?
i y Bu: Hin Thiu T S ang b cm t. ng y b kt ti n p Pht Gio v
lm cht 8 Pht T ti i Pht Thanh.
Li Scott: Khng ai ni thng s tht bnh vc ng y ?
i y Bu hi: Vy anh c tin l Thiu T S th phm v n ti i Pht Thanh Hu
khng ?
i y Scott ni: Thiu T S cng ch l mt nn nhn.
Hi: Theo i y ai l th phm trong v ny ?
i y Scott lc u ni, chuyn cn di lm. Ti s k cho anh nghe.
Tr li ting n thuc v loi no. i y Scott ni: Ti sao ngi ta li tin d l ting
n ca Plastic vit cng v lu n ca chnh quyn Vit Nam ?
C SCOTT
i y Bu chnh l em h bn v ca Thiu T S ng c bm st Scott v tm li d
hi xem u giy mi nh nh th no. Lc u Scott th l rng chnh ngi bn ca ng mt
nhn vin CIA lm v . Scott m t cht n l mt cht c bit ca Trung ng Tnh
Bo M. Th tch ca n khng ln hn bao qut v c ring b phn iu khin. B phn ny
s cn gi chng no n.
t lu nay, do nhit tm tm hiu ca Bu, i y Scott phanh phui tt c s tht, ng
ta c l v lng tm xc ng cho nn tm s rng chnh mnh t th kh gii c bit ti
i Pht Thanh.
Tr li m 8.5 ti i Pht Thanh Hu: Nhng nhn chng c mt ti i u xc nhn
s tn ph ca cht n tht k l v gh tm. Thng Ta Tr Quang cng nh Thin Minh
khng du c s lo u v mt bnh tnh.
Khi nghe ting n u tin linh tnh cho bit l c s chng lnh. i y Minh, Chnh
Vn Phng ca ng Ng nh Cn vi v ly xe cng my ngi khc chy ra i. Theo i y
Minh, cnh tng trc mt ng tht th lng ng khng th du c xc ng. Mi ngi lc
y (v pha chnh quyn) th u cho rng cng sn lm vic ny gy xc ng. Pht Gio th
c quyt l chnh quyn.
Khong 1 gi m mi ngi ko nhau v nh ng Cn trong c ng Nguyn Vn
ng, Trung T Thng, Hong Trng B, H c Trng. Gi y, ng Cn ln ging nm
ng nhng i y Minh vn vo phng nh thc ng cn dy. Cm gic u tin ca ng Cn
l mt bnh tnh. S vic xy ra thc khng ai ng ni.
Scott hay ai cng ch l mt th tha hnh. Ai ra ch th ? Hoa Thnh n hay Ta i S
hay ng Trm CIA ? Hay i Tng Richardson ? Di thi Tng Thng Kennedy, t chc Vit
Nam Task Force c coi nh mt thm quyn mnh nht trc cc quyt nh v Vit Nam do
Hilsman cm u. Ngay t nm 62 Hilsman ch trng phi lt ch Ng nh Dim v
ngi M phi c thi tch cc hn i vi cc vn Vit Nam c ngha l M phi trc tip
can d vo cuc chin. M phi nm quyn ch ng ti chin trng Vit Nam. Hilsman khng
phi l nhn vin tnh bo chuyn nghip nhng trong qu kh ng l mt cng tc vin c lc
ca CIA.
Hilsman thuc phi tr v khuynh hng t do (ng cng khai chng i i S
Nolting v chu chi phi bi mt s k gi M cho rng i S Nolting qu nhu nhc i vi
chnh quyn Ng nh Dim v cng ln n Nolting b chnh quyn Ng nh Dim mua
chuc). t lu phe Hilsman ch trng thay th i S Nolting. ng Nolting li l mt Nh
Ngoi Giao thun ty. Ngn ng, c ch ca ng c v Ty hn l M. ng b nh hng vn
ha Php kh su xa. S tht l lp trng ca i S Nolting l ng h chnh quyn Ng nh
Dim v ng c coi l ngi M mm do nht ti Vit Nam.
Nm 1963, phng Trung ng Tnh Bo ti Ta i S M c vo khong 50 nhn vin
(sau nm 63 v cho n nay, con s ny ng v k) i T Richardson l ng trm CIA ti Vit
Nam, lc di quyn l ng Smith. Nhng Richardson li t ra ng mt lp trng vi
Nolting. Sau ny ng Nhu t co Richardson m mu o chnh, ng Nhu t sai tuy vy
Richardson b cp tc thay th. ng Nhu mt mt CIA ng h. cng l mt s tnh ton lm
ca ng Nhu.
Nu ni rng CIA ti Ta ai S M ch ng v n ti i Pht Thanh th khng ng.
Nhng CIA khng phi ch Ta i S M v h c nhng ng giy (reseaux) hot ng
bit lp vi phng CIA ca i T Richardson v ch trc tip vi Hoa Thnh n. Do , c
Scott ti i Pht Thanh Hu cng ch l mt c chi l (coup isol).
Ngay t nhng nm 61, 62 nhn vin Trung ng Tnh Bo M gi ngi trong nhiu
c quan nh USAID k c nhng t chc vn ha gio dc.
Nh vy CIA tha kh nng nhn s chi nhng coup l tng t nh trn.
Ngi ta t hi rng, h tt g CIA phi ra tay nhp cuc nh vy qua v n Scott ti i
Pht Thanh Hu ? Cu chuyn tht di dng phc tp v kh c th gii thch cho mt vn nn
trn y nu khng cn c theo nhng din bin trong cuc bang giao Vit M 1964 cng nhng
toan tnh ca M trong chin lc ca h ti Vit Nam. Gii chc M nht l pha CIA thuc
nm lng phng thc ny: Nhng lnh t ng phi dng bo lc mi c th nh h
xung c. Mt phng thut s dng bo lc ca CIA khng km tinh xo so vi phng
thc ca cng sn.
Nhng lc y khng ai ng CIA nhng tay tinh vi nh vy v ngi ta nht nh cho
rng cng sn lm v ny.
Ring ng Cn trc ci ha nh vy v khi nghe tng trnh ni v ri im lng trin
min nh nh bt lc khng bit phi gii quyt nh th no. Theo i y Minh c ba kin
c nu ln nh sau.
1.- xy ra nh vy th lm ti lun. Sng ngy 9, ban hnh lnh gii nghim ti Thnh
Ph Hu. ng thi c lp gia Cha T m vi cc cn b Pht T. Trong khi s c C
Quan An Ninh s truy lng nhng thnh phn vit cng kh nghi t by lu nay.
2.- Nu khng gii quyt theo cch mt th cp tc phi tm ti gia nh cc nn nhn
iu nh thu xp n tha v bi thng xng ng.
3.- Cch hai khng ng th phi thng thuyt vi my Thy Cha T m v nh
cc Thy xoa du ng bo Pht T v ng thi s bi thng nn nhn mt cch y .
C ba phng thc gii quyt a ra ng Cn khng t mt thi no r rt. ng Cn ra
lnh cho Ta i Biu nh in cp tc v Si Gn xin quyt nh. Mt vic si bng nh
vy nhng mi hai ngy hm sau Si Gn mi phi ng Bi Vn Lng B Trng Ni V ra
Hu tm cch gii quyt ti ch.
Trong s nhng phng thc c a ra gii quyt c mt phng thc kh nguy
him. Hong Trng B cho rng, ngoi vic gii nghim ton th vo ngy 9.5 (al) chnh quyn
phi cho mi ngay Thng Ta Tr Quang v Thin Minh v ai cng bit hai v ny l nng ct
ca Gio Hi Pht Gio Min Trung. kin nh th ny:
ng C Vn (tc ng Cn) sn h s ti mt ca hai ng Thy (ng Cn c th dng
nhng h s nh mt iu kin giao t) v cho rng khi nm c nhng a tu ca my
v tt s d dng khu x v nhng ci gi b n trong i sng c nhn cng nhng hot ng
t nm 1945-1955, kin trn cn c xin vi ng Cn cho an ninh mi ngay hai Thy li
s a ra iu kin da: H s hai Thy nh th, nh th, hot ng qu kh nh vy...nh
vy. Do , mt l my Thy b qua ni v v chnh quyn lo vic bi thng. Hai l nu
khng chnh quyn s bt gi ri cng khai ha h s ti mt nm gi t do nm 56 trong
khi chnh quyn s dng phng php phng ti ha thu nhn tm bi thng nn nhn xoa
du Pht T, mua chc cc Thy khc.
kin trn tuy c v b o nhng Hong Trng B tin chc chn c hiu nghim. Cui
cng khng c chp nhn.
Sng 9.5 i y Minh tc trc ti Vn Phng Ch o t sm. ng Cn ch th tm mi
cch gii quyt sao cho m p.
V pha Pht Gio ti Cha T m th ngay m 8, sau v n, nhiu Thng Ta cng
giao ng khng bit s th xy ra nh th no. Hu ht u ngn th uy quyn trong tay ng
Cn (trn thc t uy quyn y suy gim t nm 1961) cho nn khng mt Thng Ta i
c no bnh tnh tr tnh k hoch cho ngy hm sau ngoi tr mt hai Thy c mu
ring.
My Thng Ta li lo s chnh quyn s p dng bin php mnh. V c th lm tan r
hng ng m dy cng xy p t chc nm qua. Ring Nguyn Nghim trong thm tm ngh
rng, s c s bt b vo sng mai v ng tr tnh trn nu s th khng m. Nhng li c mt
khuynh hng tch cc khc cho rng, phi li dng ngay bin c ny lm ln chuyn. y l
c hi ngn nm mt tha. ng u khung hng ny l Thng Ta Thin Minh.
Theo Nguyn Nghim, Thng Ta Tr Quang tuy l ngi ln ting v pht ng u
tin (qua bi thuyt php) nhng t ngy 7 n ngy 9 vai tr ca Thng Ta Thin Minh mi
l quan h v ch ng. V Thng Ta ny c lp trng dt khot cho rng phi li dng ngay
bin c m mu k trn hng ng bo Pht T v mt i tng sng cht cho o Php.
Vic u tin, nu nh ngy 9 m xui th phi ng ln. Thi c n.
Sng 9.5, chnh quyn lo s bn Cha T m s lm ti, nn ng Cn mun dng tm
tnh c tri vi my Thy gii quyt. Song ni b T m tuy on kt nhng kin rt phn
tn, do d v khng ai ng pha ng Cn li mm do nh vy.
Tr ct l ng Cn v chnh quyn a phng ch ch i s gii quyt t pha ng Cn
th ng Cn li khng c mt quyt nh no. Mi s u nh Trung ng. Sut bui sng ngy
9, ng Cn rt bn rn no l tip Thng Ta Tr Quang no l tip cc gii chc lin h. ng
Cn vn khng tm ra c mt phng thc no thu xp n tha. Mt cch n gin nht, ng
Cn ch dng tin mua chuc nhng ngi lin h v mt khc cho ngi tip xc ring vi cc
gia nh nn nhn gin xp.
V pha Cha T m, ch cn mt bui sng tip xc v ha hon trc nghim
c phn ng ca chnh quyn v thy rng, chnh quyn khng dm lm ti, do cn phi bt
tay hnh ng. Vic u tin l yu cu chnh quyn phi tr cc nn nhn v Cha T m
Nh Cha lo phn ma chay chn ct.
Li yu cu ny khng c tha mn v pha ng Cn lng tnh c hu qu v bit
th no cng c bin chuyn rt nguy him nu pha T m t chc chn ct nn nhn.
Trong khi Hu cn ang dng co dn xp th ti Si Gn vn c v yn tnh lng ng.
Ti Dinh Gia Long, khi nhn c tin v v n ti i Pht Thanh Hu, Tng Thng Dim vn
c yn tr rng cng sn len li vo sch ng v gy ting vang qui ti cho chnh quyn n
p Pht Gio.
Ngy 9 v 10, ng Tng Thng v cng m chiu, Ngun tin v bo co ngoi quc nht
l M, Php u khng ng nht. Tng Thng Dim vn inh ninh cu chuyn s gii quyt m
p, khng c g ng quan trng gi l i s. Pha Pht Gio ti Si Gn cng cha c mt
phn ng no khc hn l xn xao bn tn v cng mi ch bit bin c qua bo ch d lun v
nht l bn tin ca i VOA, BBC.
Ta i S M qua ngy 9, 10 vn gi thi yn lng d dt. Ngay trong hnh lnh o
Pht Gio ti Hu cng nh Si Gn khng c ai ng rng bin c c th lan rng v tr thnh
cn ging t. Nu nh chnh quyn Trung ng lc c mt quyt nh dt khot gii quyt
cp thi th v Pht Gio cng khng n to v c th thu xp ngay t bui u.
Trc mt bin c nh vy, khng th gii quyt bng ng li hnh chnh, lut php v
cng quyn m phi gii quyt bng ng li chnh tr vi tnh cch uyn chuyn, thch nghi v
thng sut ca n. ng ny, Tng Thng Dim li ch i gii chc Tha Thin bo co sau
mi gi ng B Trng Ni V ra iu tra ti ch.
Bin c ti i Pht Thanh Hu s khng th bng n to nu khng c s li dng nhng
mu thun gia ng Ng nh Cn v c Cha Ng nh Thc v nht l nu khng c s
du vo la ca Ta Lnh S ti Hu. Mt vi Thng Ta thuc phe tch cc dn thn nh
Thng Ta Tr Quang, n Hu c tnh quen bit vi ng Cn nn c lm ti trc ht khng
phi chi ng Cn m c biu dng lc lng cho c Cha Thc coi. Sau khi trc
nghim thy c th lm ti c th lm ti lun. Lc u, ng Cn li ch quan tin rng:
Cc Thy Cha T m n ng v v tnh ring ng s khng lm mnh cho nn lp
trng ca ng Cn lc u ht sc d dt v tm mi cch thng ngh. m 9 ng Cn tm s
vi my nhn vt cn thn nh i y Minh, Hong Trng B, H c Trng i cng nh
sau: D l cng sn n gy ra nh vy th mnh cng phi c trch nhim. Sng nay Thy Tr
Quang gp tui tuy Thy y c bun phin nhng sau ni rit, Thy y cng vui v nhn li thu
xp Thc t th sng 9.5, khi gp ng Cn, Thy Tr Quang cng khng c g t ra l qu
gng. Thng Ta Thin Minh li qu thm trm nn khng ai r Thy Minh mun g s
lm g nhng Thng Ta Tr Quang c s nng tnh v qua s nng tnh nhiu ln biu l s
bt mn v c Cha Ng nh Thc cng s hin din quyn uy ca c Cha ti Hu. iu
m chnh ng Ng nh Cn cng t ra kh chu v bt mn. Bi thuyt php ca Thng Ta
Tr Quang sng 8.5 c nhm vo c Cha Thc hn l chnh quyn Ng nh Dim v ng
Ng nh Cn.
C nh v th ng Ng nh Cn t v th khng ly lm kh chu v bi thuyt php
ca Thng Ta Tr Quang v c nh cng tin rng, mnh vn nm c my ng Thy nn ng
Cn t chi ngay ngh ca Hong Trng B yu cu tung ra trc cng lun mt vi ti liu
t chc n. Tuy nhin d c tung ti liu ra v ti liu ng 10/10 i chng na th qun
chng ang hng say cng s khng tin tng g vo ti liu cui cng s mang ting l dng
sc mnh ca nh nc chp m.
Trong khung cnh v thc ti ca Hu lc y chnh quyn Tha Thin ch cn khn kho
i cht th d dng xoa du c phn ng nht thi ca Pht T. Nhng t Tnh Trng n
i Biu Chnh Ph qu non nt v chnh tr v ch l cp tha hnh v hnh chnh nn nh
khoanh tay trong khi phn ng ca qun chng khng c xoa du v cng ngy cng b kch
ng do nhng ngun d lun git gn.
Ngy 10.5 ng B Trng B Ni V c phi ra Hu iu tra ti ch. Theo thng l v
truyn thng ca nhng nh hnh chnh x ta th cng vic iu tra u ta trn giy t v
nghe cc cp b hnh chnh iu trn. Do , ng Bi Vn Lng vn lc quan v tnh hnh ti
Hu khng c g trm trng, dn tnh nh thng. ng Lng tip xc qua cc gii lin h nh
ng Nguyn Vn ng ng H c Khng, Thiu T S, Trung T Thng, chnh quyn vn
gi nguyn lun c l cng sn gy ra thm cnh ny. Bui tra ngy 10 thng 5, trn ng
t Ta i Biu qua Dinh ng Ng nh Cn, ng B Trng Bi Vn Lng gp on biu tnh
khong vi trm thanh thiu nin, hng ng ln xn. i y Minh trnh by cho ng Bi Vn
Lng v ni dung thnh phn on biu tnh cn qu tha tht v hn tp. Nhng nu ch
xa, ch nghe hai ch biu tnh m li do Pht Gio ch trng th cuc biu tnh tr nn
si ni trong tr tng tng ca ring mi ngi. Ring cuc biu tnh ngy 5.10 gii an ninh
bo co c ng Ph Lnh S M i theo sau quan st. Tt nhin l ng i trn va h. S hin
din ca ng Ph Lnh S M qu l mt yu t kch ng rt quan h, y ngha. Nhng
chnh quyn hi vn cn tin tng qu nhiu thin ch ca ng bn ng Minh M. Pha Pht
Gio cng vy, khi thy gii chc M ng h cuc tranh u ca mnh, th khng ai nghi ng
thin ch ca h.
Cng ngy phi on ca B Trng Vit Nam ra Hu th t Cha T m cng t chc
mt tinh v a ra mt bn tuyn gm 5 im. Bn Tuyn Ngn tr thnh cn bn v i tng
chnh yu ca Pht Gio nm 1963.
Vi Bn Tuyn Ngn nh vy km theo li tng trnh bo co ca ng B Trng Bi
Vn Lng, Tng Thng Dim t v tc gin cho rng pha Pht Gio i hi qu ng. ng
Tng Thng li coi y ch l mt yu sch ca mt khuynh hng Pht Gio cc oan, qu
khch. Tm hiu cc khuynh hng Pht Gio ti Si Gn, ng Tng Thng Dim li cng quyt
nh khng th nhng b v t ngy 10.15 thng 6 gii lnh o Pht Gio Si Gn vn cn tiu
cc, tuy c phn i chnh quyn qua bc cng in (cm treo c) nhng li c v ha hon vi
chnh quyn v t ch trng mt gii php n ha trung dung. Trong khi Tng Thng Dim
li ch quyt nh tm hiu v ni chuyn vi cc v lnh o tiu biu qua C S Mai Th
Truyn, Thng Ta Thch Thin Hoa (Cha n Quang) v Thng Ta Tm Chu (Cha T
Quang).
Thc t gii quyt vn vn l Hu m chnh quyn Si Gn vn tin tng Hu
khng c g ng ngi. S thc hon ton khc. Khng kh u tranh ti Hu bng n vo ngy
8.5 lng du sau nhng ang m nh nhng sng ngm. Cha T m qui t c mt
lc lng qun chng ng k v rt ng ngi l cc thnh phn cc bn hng tiu thng ti
Ch ng Ba, cc anh em cng nhn xe , xch l p sau cng mt thnh phn nng ct l cc
hc tng ti Cha Bo Quc, ni m cc Thng Ta Tr Quang, Minh Chu c o to.
Cc hc tng tr nn mt lc lng sung yu. Thm vo l tp th sinh vin Hu. My ngy
u, tp th sinh vin i Hc Hu yn lng v ch c sinh vin Pht T tham d, hn na thng
5 vo H v sinh vin ang d thi. Nu nh chnh quyn gii quyt ngay my ngy u th lc
lng trn kh lng c th mc ni lin kt vi nhau c. Qua ngy 12, khi thy chnh quyn
khng c n p v ch canh chng, Hu bt u vng dy v cc lc lng trn t vn n phn
tn nay lin kt vi nhau v cng hng v i tng tranh u cho 5 im trong Bn Tuyn
Ngn. Hu bt u chuyn ng.
Pha Cha T m Hu thay i thi . Thng Ta Tr Quang gp thng ng Ng nh
Cn thu xp vi mc ch lm th no chnh quyn Trung ng thu xp trc tip vi gii lnh
o Pht Gio ti Hu m khng qua trung gian i din Pht Gio ti Si Gn.
ngh ny cng hp ng Cn, v t lu ng Cn vn cho rng Tng Gio Hi Pht
Gio Vit Nam phi l Min Trung, Cha T m mi l u no.
Cc Thy Cha T m khi c tin my Thng Ta Tm Chu, Thin Hoa nhy vo
cuc th khng khi lo ngi ting ni Pht Gio Min Trung s khng c chnh quyn Trung
ng tn trng. Sau khi cng b Bn Tuyn Ngn 5 im, Cha T m nm c nhiu
yu t thun li. D vy cho n ngy 15.5, khi Pht Gio Si Gn lm l cu siu cho cc nn
nhn ti i Pht Thanh Hu khng hiu t mt nguyn do su xa no, cc Thy Cha T m
bng nhin thay i thi v tr nn ha hon, mun ni chuyn vi chnh quyn. ng Ng
nh Cn thnh cu vi Trung ng yu cu iu nh trc tip vi Hu qua hai Thng Ta Tr
Quang v Thin Minh. Nhng Tng Thng Ng nh Dim t chi ngh . iu ny lm cho
ng Cn bi ri, kh x. Cng ngy 15.5, mt phi on Pht Gio i din Nam Tng v Bc
Tng vo yt kin Tng Thng Dim v o t nguyn vng. Kt qu l khng i n u. Si
Gn bt u rc rch bng ln.
Ngi sao Tm Chu bt u l dng. Mt Phong Tro Tranh u ca Pht Gio ti Si
Gn c yu t ln mnh v c iu kin lm mnh vi chnh quyn.
Trong khi Hu, ci inh ca bin c li bt u m nht, khng to c c hi tranh
th vi chnh quyn Trung ng. D vy, Hu vn nm cn bn php l qua t chc Tng
Hi Pht Gio Vit Nam m hi ch l Ha Thng Thch Tnh Khit.
Ngy 20.5, Ha Thng Hi Ch nh in tn vo Si Gn v mt s Tnh bo tin
tm tang v l cu siu cho cc nn nhn v n i Pht Thanh. cng l cch ln ting. Pha
Cha T m t cuc biu tnh ngy 10 n ngy 21 cng t hiu c rng d c cn b
v qun chng, Hu khng th n phng vn ng c mt Phong Tro chng chnh quyn
Ng nh Dim. V pha ng Cn qua trc giao lin H Thc Luyn, L Trng Qut, L Vn
Nghim c bit rng cc Thy T m tuy bn ngoi mnh ming t ra cng quyt nhng rt
mun thng thuyt bo m ch lc Hu. Chnh quyn Trung ng th vn c chp ch
ni chuyn vi i din Pht Gio ti Si Gn. Do Thng Ta Tr Quang n gp ng Cn
ri t tay Thng Ta vit mt l th gi Tng Thng Dim nh ng Cn chuyn giao. Ni dung
l th tht ha hon khim nhng.
Qua cuc tip xc gia Thng Ta Tr Quang, gii Pht Gio T m khng i hi
chnh quyn phi tha mn 5 im trong Bn Tuyn B. Tri li bn T m h 5 im xung
cn 3 im v nhng im ny u c th tha mn c nh yu cu chnh quyn bi thng
mt cch xng ng cho gia nh nhng k cht oan v ti v k ch mu git hi phi n b
xng ng.
Theo gii thn cn ng Cn th nu nh chnh quyn Trung ng gp trc tip gii Pht
Gio Cha T m th mi vic thu xp cng khng c g kh khn. Tuy nhin Pht Gio Cha
T m vn b kch ng qua mt khuynh hng c lm ti. Cng khuynh hng ny tuy ch
l mt thiu s nhng ng gp vai tr ch ng v ln t nhng khuynh hng n ha.
Thng Ta Minh bt u nao nng.
Si Gn chuyn ng, dn dn tr thnh trung tm bin c. Trc hon cnh ny tuy, cc
Thy Cha T m ng trc bi ton:
1/ Phi lm mi cch c mt ti Si Gn hoc trc tip vi chnh quyn hoc c th
nm mt phn ch ng trong nhng bin chuyn ti Si Gn.
2/ Nu khng c nh vy tm thi tha hip v thng ngh vi chnh quyn qua
nhng i hi ti thiu v nhng b nhau.
Thc t xut hin ca Thng Ta Tm Chu cng nh C S Mai Th Truyn s lm
nghing ng...nu khng nhanh tay hnh ng th Pht Gio Min Trung s b lp v do
nguyn vng v i hi ca Pht Gio Min Trung s tr thnh ci c thc y nhng tp th
ng ln lnh cng u. Bi vy bng mt gi no cc Thng Ta Tr Quang, Thin Minh
cng phi nm ly th ch ng v cc v ny vn tin rng ng Ng nh Cn s bnh vc lp
trng ca Gio Hi Pht Gio Min Trung. M thc vy, ng Cn tm mi cch thuyt phc
Tng Thng Dim tip kin ring mt phi on Pht Gio Min Trung. Nhng ng Cn
khng cn tn nhim thuyt phc bo huynh. Bin c 8.5 ti Hu, Tng Thng Dim li ch
theo tng thut mt chiu v cht hp ca c Cha Ng nh Thc. Ngy 7.5 khi tnh hnh c
v cng thng, i T Cao Tr gp ring c Cha Ng nh Thc ri bay thng v Si Gn
yt kin Tng Thng Ng nh Dim trnh by ni v v ngy n khi Ha Thng Thch
Qung c t thiu.
hng thng tri qua, Tng Thng Dim vn c nghe trnh by ni v v mt pha
tc pha c Cha Thc v gii chc chnh quyn, cho nn Tng Thng Dim li cng tin mnh
lm vic chnh ng tn trng Quc K v th thng Quc Gia.
Mt bin c nh vy ng l phi cp thi thu xp cho m p v cng ko di cng bt
li. V n bt li tht: Gn na thng khng gii quyt c g. Bin c ra bao nhiu
bin c giy chuyn khc.
Chnh quyn ht sc lm khi ra lnh cm treo c, tuy ci lm ln bt c mt chnh
quyn thiu s cnh gic c th mc vi b my cng quyn th li lm vic quen chiu l
(routimer) iu c th khng ng trch lm trong bi cnh mt nc chm tin. Song iu
ng trch l khi chnh quyn lm li li khng bit kp thi khn ngoan sa cha li lm, do
mi b trn ngp cc bin c. Lc y chnh quyn tng th cho rng phi cng quyt bo
v uy quyn nu cn bng bin php mnh. Khi bin php mnh c s dng (trong hon cnh
trn ngp bin c) th chnh nhng bin php mnh li nui dng bin c v ch l cch
du thm vo la.
Nu nh Tng Thng Dim nghe li ng Cn v chp thun ni chuyn vi cc Thng
Ta Min Trung th ni v khng v ln nh vy. Mc d, c s yu cu c tip kin
ca Thng Ta Tr Quang, Tng Thng Dim li tr li khng tip kin, khng thu xp vi pha
T m v ng Tng Thng cho rng mt vn a phng nh vy mt ng i Biu Chnh
Ph cng t cch thu xp.
Qua ngy 20.5, chnh quyn a phng nh th li i thng cp. Chnh quyn Trung
ng vn khng c mt ng li dt khot trong vic gii quyt v khng da vo s phn tch
thc t khch quan m ch da vo kin v xc cm ch quan ca mnh.
Nhng ngy u bin c, phe cng sn mi ch ln ting chiu l (tuyn truyn c li cho
phe mnh v gy hoang mang chia r trong hng ng quc gia v cc tp th dn chng) nhng
cng sn bt u iu khin v phn tch thc ti khch quan ca ni v c th nu iu
kin thun li nht cho php th h nhy vo vng. Trong khi , my ng CIA M chm c
kt vi bo ch M, Php qua cc thng tn v k gi ti Si Gn ng vai tr hot no vin c
li nht cho i phng hnh ng ca h.
Ti Si Gn ngy 21.5 mt cuc l cu siu t chc ti Cha n Quang vi s tham d
ca 5, 6 trm Tng Ni, cuc rc linh t rt trng th t n Quang qua X Li. l du hiu
u tin lin kt gia cc v Pht Gio ba Min Trung Nam Bc. Trc , gii Pht Gio Min
Nam vn cn e d thn trng ti a. Theo gii thn cn ti Cha X Li cho bit, C S Mai Th
Truyn l ch tm giao vi Ha Thng Thch Thin Ha (n Quang) m Thng Ta Thin
Ha c coi l v tu hnh khng c tham vng th tc, bn cht rt hin ha phc hu v ght
chnh s a oan.
C S Mai Th Truyn vn l bn thn ca Ph Tng Thng Nguyn Ngc Th, ng li l
cu Tng Thanh Tra hnh chnh ti chnh Ph Tng Thng, ng khng mun dnh dng chnh tr
vi Pht s. t lu C S h Mai khng hoan h cho lm v my Thy ti Cha T m.
C l do kt qu t nhng bt ng ngm ngm qua mt ln tham d Hi Ngh Pht Gio Quc
T.
V pha ng Ng nh Nhu th nh th no ? ng Nhu ch tht s dn mnh vo bin c
sau khi Ha Thng Thch Qung c t thiu (11.6.1963) v t ng cng tr nn quyt lit
chi vn bi c n c ng v khng. Trc gn nh ng khng t mt thi r rt. Sau
v Hu 2 ngy, hm y hnh nh l th su ng Nhu ln Lt. Lng Khi Minh c in thoi
cho ng Cao Xun V nh ng V trnh by ni v cho ng Nhu hay Toa tm cch ni th no
cho ng C Vn r chuyn v nn tm cch thu xp cho m p khng s l c mt vn nguy
him.
Trn ng t Dinh ra phi trng trn xe ch c ng Nhu v ng Cao Xun V. Dp ny
ng V tng trnh ni v cho ng Nhu r u ui. ng Nhu t v bun bc ni: Quyt
nh mt vic v chnh tr nh vy m khng hi kin ai ( ni Tng Thng Ng nh Dim
n phng quyt nh mt mnh). Nhng tht l lng, th hai tun sau khi tr v Si Gn ng
Nhu bng dng thay i thi v tr nn cng quyt. Qu kh hiu. C nh ng b b v chi
phi qu nhiu. Khi Si Gn mt mnh thi ca ng n ha v bc tc vi bin c m ng
cho rng tht chnh tr. Lc ln Lt vi b v trong 3 ngy bng dng ng thay i thi
t cc ny n cc kia.
Ngy 25.5 y Ban Lin Phi bo v Pht Gio a ra mt Bn Tuyn Ngn t trn hai
cn bn chnh yu:
1.- ng h 5 nguyn vng Pht Gio qua Bn Tuyn Ngn 10.5.1963 (xut pht t Cha
T m)
2.- Th nguyn on kt trong cuc tranh th hp php bt bo ng tranh th cho n
khi c 5 nguyn vng y. Mt lot l cu siu c t chc theo giy chuyn t Cha X Li
n Gic Minh v cc Cha khc trong Thnh.
Tr s ca y Ban Lin Phi t ti Cha X Li v y l Cha ln ng thi cng l tr
s ca Chi Hi Tng Hi Pht Gio Vit Nam ti Min Nam v Cha n Quang lc y cn qu
nh. Cha T Quang (ni Thng Ta Tm Chu tr tr) li trong con hm (ng Phan
Thanh Gin). Thng Ta Tm Chu tr thnh Ch Tch y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio v
Thng Ta c coi nhng mt trung dung gia trc Pht Gio Min Trung v cc tn phi
Pht Gio khc trong Nam. S xut hin ca Thng Ta Tm Chu c coi l nhn vt thun
li cho nhp cu thng cm gia cc tn phi lc by gi. V li trc nm 1963 v trong 9 nm
ch Ng nh Dim Thng Ta Tm Chu c coi l v lnh t tu hnh theo ng tn ch
ca c Th Tn. Thng Ta Tm Chu tr tr trong mt ngi cha nh hng ngy dch kinh
sch v tu o. Thng Ta Tm Chu khng c lin h vi Tng Thng Ng nh Dim, nhng
Thng Ta cng khng phi l ngi chng li ch . Trong 9 nm chnh quyn Ng nh
Dim khng c hoi nghi v Thng Ta Tm Chu. Trong k bu c Tng Thng, ng c theo
Bc S Tuyn n thm Thng Ta Tm Chu. Dp ny Bc S Tuyn ng thnh cu Thng
Ta ch ng h lin danh Ng nh Dim-Nguyn Ngc Th. Thng Ta hoan h nhn li.
Thng Ta Tm Chu tr thnh Ch Tch y Ban Lin Phi Pht Gio t c mt li im
i vi chnh quyn v Thng Ta thuc thnh phn chng cng v cng tng ng trong
Phong Tro Lin Tn chng cng sn (nm 45-46). Thng Ta li l ch quen bit ca c Cha
L Hu T cng nh Linh Mc Hong Qunh.
Tuy vy s xut hin ca hai Thy Tm Chu v c nghip lm cho mt s ngi ti
Hu khng va v vy hin nhin l ting ni Pht Gio Min Trung khng c tn trng theo
ng t th (v Hu mi l khi im ca bin c) Nhn bit c ci li cho chnh quyn nu
tm cch a c cc Thy T m vo Si Gn v ch thn tham d y Ban Lin Phi hu c
th cn bng cn cn nh hng v th lc. Lng Khi Minh tip tc thuyt phc Tng
Thng Dim chp thun vic a cc Thy Hu vo Si Gn tham d cuc ni chuyn vi
chnh quyn. Ai c th lm vic giao lin mc ni ny ? Lng Khi Minh ngh Bc S
Trng Khu Quan, (Gim c X Hi thuc B Quc Phng) m nhn cng tc.
Ngy 30.3 cc cp lnh o su tp on Pht Gio th hnh ch th ca Ha Thng Hi
Ch Tng Hi Pht Gio Vit Nam tuyt thc 48 gi k t 4 gi cng ngy. Tng on Pht T
t Hu
Trc bin c 5.8, pha X Li t ra thn trng. Sau khi tip xc vi ng B Trng Ni
V Bi Vn Lng (vi t cch ring v tm tnh) gii u no Hi Pht Hc Vit cnh gic
vi mt s bng hu Cha X Li l hy coi chng, ch c nhy vi vo vng khng ri mc
mu ng Ng nh Cn. H cao cnh gic nh vy v vn hoi nghi v c mc cm vi mt s
t chc do ng Cn u. Bit u t bin c 8.5 li khng c ngi ca ng Cn nhn dp bin
c ny s li dng tung mt m li ln ? Kinh nghim chnh tr cho php hoi nghi nh
vy v trong nhng bin c chnh tr chnh quyn bit u khng cho nhng ngi nm vng
khuy ng ?
Nhng ngy u ca bin c, Ph Tng Thng Th vn ng ngoi l c l ng mun
trnh ting v c l cng khng mun dy da n mt vn c lin h n Min Trung (thuc
phm vi ng ng nh Cn).
Ngoi ng B Trng Ni V c phn s thu xp, Tng Thng Dim cn y cho Bc S
V Vinh Hoa tm cch dn xp ring vi trc Thng Ta Thin Ha v C S Mai Th Truyn.
Bc S Hoa cng l Y S ring ca Tng Thng Ng nh Dim (sau Bc S Bi Kin Tn) Bc S
Hoa c nhiu lin h tnh cm vi Thng Ta Thin Ha cng nh C S Mai Th Truyn. Gia
nh ng li quen bit vi Thng Ta Tr Quang (qua gia nh ng V Vn Hong. Phng
Thng Mi Si Gn) Bc S Hoa sau nhng ln thm d trnh cho Tng Thng Dim r l
C S Mai Th Truyn vn gi vng lp trng n ha. S d phi c thi vi chnh quyn v
khng th khng chng t trong on kt tng thn vi Pht Gio Min Trung. Hn na C S
Mai Th Truyn cng l thnh phn lnh o ca Tng Gio Hi Pht Gio Vit Nam.
Tng on Sinh Vin Pht T t Hu gi tm th cho cc sinh vin ton quc h ho ng
h cuc tranh u cho t do tn ngng ng thi gi mt bn kin ngh ln Tng Thng Ng
nh Dim sau mt phin hp khong i ti Cha T m sng 31.5. iu 4 trong bn kin
ngh c ghi: Yu cu chnh quyn ra lnh trit nh ch nhng mnh li tr con, thiu tri
thc ca cn b i vi tn Pht Gio trong cuc tranh u. V chnh nhng mnh li
khng la bp c ai m ch lm mt uy tn ca cn b v ca chnh ph (Bn kin ngh c ch
k ca i din 6 phn khoa v cc Trng nh Cng ng M Thut, Cn S Y T, N H
Sinh Quc Gia, Quc Gia m Nhc, bn kin ngh trn y l du hiu u tin cho bit tp th
Sinh Vin Hc Sinh bt u nhp cuc. y cng l li phn khng th nht ca gii sinh vin
trong sut 9 nm ch Ng nh Dim v cng l li l xc phm nng n nht v trong 9 nm
cm quyn Tng Thng Ng nh Dim cha h nhn c mt kin ngh no cng khai by t
s phn khng nh vy.
Trn thc t, bt c mt Phong Tro phn khng no ca tp th Sinh Vin d ln mnh
v rng n u cng khng th xoay chuyn c th cuc, khng th lt c ch
(Phong Tro ni lon nm 1967 ca Sinh Vin Php l mt th d) nu nh Phong Tro khng
gn lin vi mt thi chng i nh hnh khc. Nhng y th li khc, tp th Sinh Vin Hc
Sinh d dng b li ko v pht ng mnh m trong cuc tranh th ca Pht Gio v Pht
Gio Min Trung li c sn mt khi vn ng trong tp th Sinh Vin Hu. Khi y tuy nh b
(l Tng on Sinh Vin Pht T) nhng li c yu t khch ng v gi cm hng tranh u
cho tt c tp th. Sinh Vin Hu nhn thc c tm quan trng ca tp th Sinh Vin nu tp
th ny nhp cuc cho nn mt vi nhn vt cn thn ca Tng Thng Dim tm mi cch thuyt
phc Tng Thng gii quyt mau chng.
Tp th Sinh Vin trc nm 1963 tng i thun ty. Chnh quyn Ng nh Dim
thnh cng trong vic n nh i Hc. Qua Tng Hi Sinh Vin Si Gn, tuy khng phi l
mt thc lc nhng chnh quyn lc y bng cch ny hay cch khc c th ni nm c
Tng Hi. Tp Th Sinh Vin Hu khng t chc c nh Tng Hi Sinh Vin Si Gn nhng
li qui t quanh uy tn ca Linh Mc Cao Vn Lun.
Sinh Vin Hu trc nm 1963 c coi l chm hc, k lut v hot ng thun ty hc
ng (tuy cng sn c thm nhp nhng ch l thiu s ln lt khng dm xut hin d vi mt
chiu bi no, khng to c mt nh hng ln no). Bng dng Sinh Vin ng ln phn
khng, nhp cuc. L do d hiu l h b xc ng qua bin c 8.5 li b mc cm th ng v
by lu nay li chnh quyn ng thi ngi dn o sinh vin nh Linh Mc Cao Vn Lun
th nay Linh Mc bung xui khng c kin trong vic Sinh Vin phn khng (d Sinh Vin
Pht T m i Hc Hu theo thnh phn tn gio th a s l Pht Gio). L do s bung xui
ca Linh Mc Cao Vn Lun cng d hiu v Linh Mc Lun tuy l ch thn tnh su xa vi ng
Ng nh Cn v Tng Thng Dim nhng Linh Mc li c nhiu mu thun c tnh vi c
Cha Thc (nht l t khi c Cha Ng nh Thc tr v Hu trng nhm Gio Tnh Hu). L do
khc na l v nhng mu thun gia Cng Gio v Chnh Quyn. ng thi cng v lin i
thin cm vi Pht Gio cho nn Linh Mc Vin Trng i Hc Hu th tt khng th chng
li nhng hnh ng phn khng chnh quyn v ng h Tng Hi Pht Gio Vit Nam ca Tp
th Sinh Vin. Cho nn Sinh Vin c bung th nhy vo vng.
Khi tp th Sinh Vin nhy vo vng chin, chnh quyn no cng khng th khng quan
tm c bit. Vn cn bn lc y l phi gii quyt v Pht Gio th mi c th lm xp c
Phong Tro (lc y hy cn gii hn) phn khng ca sinh vin (ng thi cng nhm v hiu
ha s sm nhp ca cng sn mt khi Phong Tro Sinh Vin c c hi pht ng lan rng)
Trong khi cc khi qun chng k c qun chng Pht T ang trong tnh trng th ng,
do d hoc t lit, gii lnh o Pht Gio kh lng c th to c mt cuc vn ng ln d
cho mt i tng thing ling tn gio. Vy th ch cn Sinh Vin l mt khi qun chng
chn lc tuy v nh hnh trn l thuyt nhng trn thc t sinh vin tr thnh mt khi c kh
nng vn ng (manoeuvre) nh mi trng sinh hot, np sng hng ngy tng i thun nht
li hiu ng, d tin, y nhit huyt.
Khi qun chng chn lc ny lun lun l con mi thm kht ca cng sn v bt c
th lc no cng mun nhy vo gy nh hng v sch ng (d nhin cng sn thuc nm lng
phng thc tri vn v sch ng sinh vin).
Ngay t u bin c, chnh quyn Ng nh Dim c li im l tp th sinh vin
khng tham d gn nh k bng quan. Hu t ngy 8-30 thng 5, Sinh Vin Pht T ch tham
d l t v vi t cch Pht T.
Khi t thng 6, v khng gii quyt mau chng v ko di bin c cho nn chnh quyn
mt li im trn khi tp th sinh vin ng vo hng ng tranh u ca Pht Gio, ng thi
cng sn th mun thm nhp v n c trong cuc tranh u ny mt cch hp php v thun l
cho nn h lanh tay b tr k hoch v khi im ca k hoch y l i vo ca ng vn bao
gi cng b ng theo ng tinh thn i Hc.
Tin liu nhng kh khn y v ci sc mnh phc tp vn nan ca khi sinh vin hc
sinh cng vi khi qun chng nh hnh Pht T (mt khi hai khi ny lin kt) cho nn khi
t 22.5, mt vi nhn vt thn cn ca Tng Thng Dim tm cch n nh. M n nh trong
mt bin c t nh v phc tp nh vy th phng thc chnh tr phi c t thnh trng tm
hot ng.
n nh trong trng hp ny khng c ngha l tm cch i ph v chiu l. ng B
Trng Nguyn nh Thun hon ton ng vi kin lp trng trn. ng Thun trnh
by vi Tng Thng Dim, ng Tng Thng khng do d g c v chp thun ngay nguyn tc
thng ngh v ha hon vi y Ban Lin Phi.
Vo mt bui sng u thng 6 khong 8g30 Bc S Tuyn c Tng Thng gi in
thoi bo vo Dinh c vic gp. Linh tnh cho ng bit l ngh ha gii chc chn c
Tng Thng chp nhn.
- By gi anh tnh ra sao ?
Li hi u tin ca Tng Thng Dim. Bc S Tuyn suy ngh t pht ri trnh by:
- Tha C bn pha Pht Gio cng mun ha gii. Chuyn ny cng khng c g...ko
di mi s bt li, cng sn n s len li v.
Tng Thng Dim trm ngm. V mt ng c v lao lung lm. Trong cn phng quen
thuc y ch c ng Nguyn nh Thun, Bc S Tuyn. Bng i mt do, nm su thng tri
Bc S Tuyn mi vo Dinh gp Tng Thng cng mc ch nh ng Thun. Tng Thng Dim
quay sang hi Bc S Tuyn:
- anh th no ?
Bc S Tuyn trnh by thng thn vn v nhng li hi ca n. Tng Thng yn lng
chng 5, 7 pht. Sau , Bc S Tuyn a ra ngh.
- Chnh ph nn chnh thc c ngi i din ni chuyn trc tip vi h.
Tng Thng Dim hi: Ai c th i din cho chnh ph ? ng Thun lm i ?
ng Nguyn nh Thun ny gi vn ngi im lng.
- gi th thng cho bn Pht Gio v cng l cch to thng cm d dng cho vic thu
xp xin C c mt ngi no c b th i din C.
Tng Thng Dim bn khon: Ai i din c by gi ?
ng Nguyn nh Thun: Ti thy ch c C Ph (tc Ph Tng Thng Th) l y uy
tn i din C.
Tng Thng Dim ng ngay: , ng Ph c y. ng (tc ng Thun) cng ph
vo.
Bc S Tuyn trnh by qua mt vi phng thc thnh lp mt y ban ha gii. Tng
Thng Dim li hi:
- Ai na ch, ch c mt mnh ng Ph thi ?
n y th Bc S Tuyn cng nh ng Nguyn nh Thun u khng dm a ra
kin c ai. Tng Thng Dim cng nh hai ng u yn lng lu c 10 pht. ng Tng Thng
cng khng t ct c thm ai.
Tng Thng Dim bm chung gi ng Ng nh Nhu qua tham kho kin ri cng
quyt nh.
Vn mt v lng khng mun thu, ng Nhu vo phng Tng thng ht thuc l, vn
yn lng. Tng Thng Dim hi:
- Ch ngh sao v vic ny ?
ng Nhu thng thnh p:
- Nh th cng c.
Tng Thng Dim li hi:
- C ng Ph cn phi kim thm ai na ch ?
ng Nhu vn yn lng, mi mt lc ng mi p:
- Vic ny thuc B Ni V th t ng Ni V v.
Tng Thng Dim ng ngay. Th l thnh phn ai din chnh ph c ba ngi, ng
Ph Tng Thng Th, ng Nguyn nh Thun v ng Bi Vn Lng. Trong lc ang bn tnh
th ng Nguyn nh Thun c bo tin c Ph i S M xin gp gp. l ng Ph i S
Truchart. V i S Notlting i vng nn ng Ph thay mt chuyn giao n Chnh Ph Vit
Nam Cng Ha mt bc cng in ca ca Chnh Ph Hoa K. Bc cng in cho bit d
lun bn M rt bt li cho Vit Nam v gy kh khn cho chnh ph M qua v Pht Gio cho
nn chnh ph M hi thc chnh ph Vit Nam phi sm gii quyt cho xong cn khng hong
ny.
ng Thun tr vo phng, trnh Tng Thng bc cng in k trn. c xong v mt ng
Tng Thng cng thm m chiu. Mi ngi li tr v vn c quyt nh thnh lp mt y
Ban Lin B ny.
V pha chnh quyn nh vy xong. By gi l n vic tm cch no a my Thy
t Hu vo ni chuyn vi chnh quyn trong y Ban Lin Phi. Bc S Tuyn trnh by
nhng li im ca vic ny nh sau:
1/ a my Thy Cha T m vo y thng ngh vi chnh ph trn mt cp bc
cao nht (qua Ph Tng Thng Th) tc l xoa du t i a phng ca my Thy.
2/ Hu mi l trung tm ca bin c, nu cha c tn gc th mi s s m.
3/ My Thng Ta nh Thch Tr Quang, Thin Minh c coi l thnh phn nng ct
ca Tng Hi Pht Gio Min Trung. Khi a my Thng Ta vo Si Gn tc l bit lp
c my Thng Ta ch cht vi qun chng Pht T.
Nhng ai i tip xc cho tin. Nhn vt ny tht quan trng v phi hi iu kin mi
c th thnh cng trong s mng. Tng Thng cng nh ng Nhu ty quyn Bc S Tuyn v
ng Thun la chn. Bc S Tuyn ngh Bc S Trng Khu Quan. ng trnh by vi Tng
Thng v ng Nhu:
ng Quan c quen bit nhiu pha ngoi . ng li thuc B Quc Phng nn mi s i
li di chuyn s d dng hn m li khng ai .
ngh ny c chp thun v sau ng Nguyn nh Thun k s v Bc S
Trng Khu Quan ra Hu tip xc vi Cha T m. Tng Thng Dim tha mn vi quyt
nh ny lm. Theo Lng Khi Minh, nu khng c nhng ng nhn v nhng ci vn vt to ra
ng nhn v mt vi tai nn ng tic th y Ban Lin B thnh cng v v Pht Gio
khng n ni n to nh vy. Nhng lch s chuyn vn li khng c ch nu, nu nh th
ny nu nh th kia nhng ch nu u bn l bin c lch s. Nu lch s l mt s ti din
khng ngng th ngi i sau c th suy ngm rt nhiu v c ch rt nhiu khi t mnh vo
lch s qua t vn nu nh th nh th...ta phi lm th no khi gp nhng kh khn
tng t nh ch Ng nh Dim.
Bc qua nm 1963, th lc M mi ngy mt ln th ng thi uy th ca cc Tng T
Vit Nam lc y cng bt u ln dn, tham vng cng khng nh v bt u hng qua mt
chn tri mi l khc tc chnh tr. Khi mt s Tng T c tham vng lm chnh tr th tnh
trng cng ri lon bao nhiu cng ko di bao nhiu cng l mt c hi tt nht cho h nhy vo
vng. Lch s 1963 chng minh nh vy l lch s cn ti din nhiu ln nh vy na khi m
x s ny cn b m hoc bi th dn ch le lot phn son.
Lc by gi, pha Ta i S M, i S Nolting hon ton ng h ch Ng nh
Dim. ng gi vng lp trng l khng th lt ch Ng nh Dim trong hon cnh si
ng lc by gi. Phi on Anh Quc ca Sir Robert Thomson (mt nh chin lc v chin
tranh du kch) cng gi mt lp trng ng h tch cc ch Ng nh Dim. Sir Robert
Thomson tin tng vo s thnh cng ca p Chin Lc v p Chin u (nht l Vng 2 v
Vng 1) i T Richaedsson, Trng Phng CIA cng nh i Tng Harkins (T Lnh
MACV) u l nhng ngi cng mt lp trng nh i S Nolting. Tuy nhin, mt s vin
chc M khc b chi phi bi lp trng v thi ca Harriman, Mac Namara, Hilsman
khng ngng chng i ch Ng nh Dim v h tm cch mc ni vi cc Tng lnh
mua mt s nhn vt M hot ng chm. Th d nh trc lin lc Lu Conein v Trn Vn n.
ng Lu Conein vn thng bnh phm ch Ng nh Dim l c ti, gia nh tr. ng ta thc
y thc hin mt s ch trng dn ch ha Vit Nam, Vit Nam phi c mt th ch dn ch
nh nn dn ch Hoa K.
Do y, cc chnh khch i lp tht kh lng lin lc c vi M v khng th lt qua
c con mt ca gii an ninh chm, ni. Ring cc Tng T th c t do gp g gii chc
M m t ai lu tm vi l do h l nhng c vn v Qun S v An Ninh.
Bin c Pht Gio ko di trong mt hon cnh bt li cho ch Ng nh Dim nh
vy cho nn, khi Tng Thng Dim quyt nh dn xp ngay th mi ngi u tin tng mi
vic s m p. Nhng bt trc phi l ca lch s th khng mt ai c th ng c.
Vic la chn Bc S Trng Khu Quan ra Hu tip xc vi T m l mt la chn
chnh tr.
Ni l chnh tr v mt s tip xc nh vy s d dng t c s cm thng tn nhim.
Trong mt vin c th phe tranh u u v thi no cng vy khng my khi tin tng ni
thin ch ca chnh quyn.
Cho nn trc khi cng khai gin xp th phi c s vn ng gin xp ngm. Ngi tip
xc vn ng c th l mt ng Tng B Trng v tuyt i khng cho my gii chc An
Ninh Cnh St dnh v. Ngi i tip xc phi hi ba yu t:
1/ Ngi ca chnh quyn ( mt a v lu m).
2/ Phi c s thm tnh tri giao ca phe i lp.
3/ Phi c c tnh ca mt ngi mai mi kho lo, linh ng.
Cuc tip xc cng din ra m thm b mt cng d dng c kt qu tt. Bc S Quan
hi c my yu t . Nh trn vit Bc S Quan vn l ch tm giao vi Thng Ta
Thin Minh khng tin ni chnh quyn th t nht cng tin ni thnh tn ca mt c nhn thn
thit ca mnh.
V pha Tng Thng Ng nh Dim, ng tin tng mi vic s m sui v trao trch
nhim cho b ba Th, Thun, Lng u l c nng ca chnh quyn.
ng Ng nh Nhu khng c mt thi r rt. Nhng B Nhu bt u hung hng v tm
mi cch nhy vo vng. Qua nhng bin c ln nh v Tng Minh 1954 cuc o chnh
11.11.1960 B Nhu t ra l mt ngi c ti ng bin mau l v c nhiu sng kin t chc.
Nhng qua hai bin c trc, B Nhu vn trong bng ti nay th b t cho l mnh c lc
lng ln tc Phong Tro Ph N Lin i. Trn thc t Phong Tro ny hu danh v thc
nhng vi B Nhu vi lng kiu hnh v thi nghnh ngang ca B th Ph N Lin i l
mt on th m chnh quyn phi king n. on th y phi c ting ni tham d vo mi din
tin ca lch s.
Trong mt bui hp vo trung tun thng 7.1963. Phong Tro Ph N Lin i vi y
nhn vin Ban Chp Hnh Trung ng (vo cui thng 5 m lch) B Nhu vi li ni chanh
chua gay gt cho rng, nu chnh quyn nhng b, tha mn yu sch ca Pht Gio th Phong
Tro ca b cng s lm p lc cng a ra mt s yu sch buc chnh quyn phi tha mn
nhng b. Trong phin hp . B Nhu ch trch gay gt my Nh S vi nhng ngn ng
khng c mm mng.
CUC HA GII M THM
Cuc u tranh ca Pht Gio bin chuyn mau l. u thng 6 ring ti Hu v Min
Trung Phong Tro u tranh lan rng n cc Tnh, Qun, X. Thnh phn sinh vin hc sinh
cng bt u nhy vo cuc, chnh quyn Si Gn vn lc quan, tin l c th gii quyt m p.
Nhng ci inh ca bin c vn l Hu v Cha T m tr thnh Tng Hnh Dinh ca
cuc tranh u.
iu r rt l cc Thng Ta Min Trung mun ni chuyn trc tip vi chnh quyn.
Khi thy chnh quyn t 8.5 n 30.6 ch tm cch iu nh vi cc nh lnh o Pht Gio Min
Nam th cc thng Ta Cha T m bt u lo lng.
u thng 6, Thng Ta Thin Minh vo Si Gn tm mt con ng ring trc tip
ni chuyn vi chnh quyn. Nhng v pha ng Ng nh Nhu th cho rng: Khng th no iu
nh vi my ng Thng Ta nh Thng Ta Thch Thin Minh v Tr Quang c. Trc
y, ng Nhu khng quan tm n cc v Thng Ta v vic ny c ch Cn lo liu. T
lc bin c bng n, ng Nhu mi bt u tm hiu vn nhn s Pht Gio. ng Nhu c nh
kin rng my Thng Ta c h s kh nghi v c nhiu lin h vi Gio S L nh Thm
(Ch Tch Hi Seerba trc nm 1945 sau theo khng chin v tp kt ra Bc). Qua bo co ng
Nhu li c nh kin thm rng: Nhng phng thc u tranh t ngy 8.5 n u thng 6 u l
nhng phng thc ca mt chin lc trng k tranh u vi xut s rt kh nghi.
Ti Hu ngy 30.5 Cha T m b c lp. t ngy sau in nc cng b cp lun. Mt
s ng thanh nin Pht T rt vo Cha ri v trang bng gy gc ... lo vic phng b. S
lng thc trong Cha lc c th ko di c hai thng. Ngy 4.6 li c biu tnh x xt ti
Hu, lc lng an ninh phi dng lu n cay gii tn, mt s b thng nh, nhng ch vi ngy
sau bo ch M li lm m ln. Ti Si Gn d lun li c dp lan truyn mau chng v rt
khch ng nh cc Tng Ni b bt, b thng v b cm t bng nhng hnh thc d man ca nh
cm quyn a phng.
Qu thc chnh quyn Tha Thin lc qu yu. Trc kia nhn lnh trc tip t ng
Cn th nay phi i lnh t Trung ng. ng Nguyn Vn H ngi thay th Nguyn Vn ng
li n ha v c rt nhiu tnh cm vi cc Thng Ta bn Cha T m cho nn ng khng
th mnh tay n p d cuc biu tnh ngy 4.6 cng khng ng o bao nhiu.
D lun bo ch ngoi quc nh th no ? T Cng Lun ti i Bc lin tip ng ti
nhng bi bnh lun ln n chnh quyn Ng nh Dim v cho rng chnh quyn k ny k th
tn gio, t Thin Cha Gio ln hng u v vi phm Hin Chng Lin Hip Quc.
Trc khi bng h c Gio Hong Jean XXIII ln ting nhn loi khng th c k th
nhng i vi tn ngng ca anh em Tng Thng Dim th li ni ca c Gio Hong tr
thnh v ngha (Cng Lun 1.6.1963). Nhng t bo uy tn nh Exxpress News China Post,
China News u ng nhng hnh nh, bnh lun tin tc hon ton bt li cho chnh quyn Ng
nh Dim. Bo ch Thi Lan t ra d dt hn nhng bo Thi Ng (ngy 23.5.63) ln ting
nghim chnh cnh co bin c Pht Gio nu khng sm gii quyt s bt li ln cho chnh
quyn v chc chn cng sn s nhy vo cuc li dng s bt mn ca Pht Gio lm ln
chuyn Ti Min, Sihanouk li dng ngay v Pht Gio gy rc ri. Bo ch t Cao Min t
thin t n thin hu u ln ting cng kch chnh quyn Ng nh Dim. T t thin t La
Depche du Cambodge n Kampuchia v t Neak Cheat Niyum (ca chnh quyn) nht lot
cng kch chnh quyn Ng nh Dim.
T u thng 6 ti Nam Vang lin tip t chc cuc mt tinh ti ngi cha ln Onnalum
ln n chnh quyn Ng nh Dim n p Pht Gio.
Bo ch M li cng cng kch mnh lit hn na nh t New York Time, Washington
Post, New York Herald Tribunne, ng hn v pha Pht Gio. T New York Time 31.5 th
cho rng cuc tranh u ca Pht Gio Vit Nam chng t dn chng bt mn su xa vi
ch . nh hng v uy tn ca Hoa K s b tn thng v M khng th ng ngoi vng
cuc tranh chp (c ngha l M phi nhng tay vo).
Tm nhn ca bo ch M cng khng khc bao nhiu lp lun ca cc hng thng tn
UPI, AP, CBS News ngha l hon ton chng li chnh quyn Ng nh Dim v nh t US
News and World Report li c quyt rng: Cc nh lnh o Pht Gio ch yu cu Tng Thng
Dim chm dt s k th tn gio nhng ngc li Tng Thng Ng nh Dim n p mnh
cc nh lnh o Pht Gio. Do chnh quyn ca ng tch ri Thin Cha Gio ra khi tp
th i a s Pht Gio ti Min Nam (24.6.63). T bo trn cn ln ting nh th ny:
Qua cuc tranh chp gia chnh quyn v Pht Gio, cng sn s tuyn truyn vi n chng
rng Dim tiu dit Pht Gio m ng cho Quc M xm lng Min Nam Vit Nam
Bo ch M th nh vy. Gii chc M ti Ta i S lun lun p lc vi Tng Thng
Dim phi iu nh vi Pht Gio, phi m rng ni cc, phi ban hnh dn ch rng ri. Vn
quan trng hn na l phi y v chng Nhu ra khi nc.
Khi c bit Tng Thng Dim tm cch iu nh trc tip vi my Thng Ta Min
Trung th ng Nhu khng ng . ng cho rng khng th nhng b c v my v Thng
Ta ny khng thun ty tu hnh.
Tuy vy Tng Thng Dim vn quyt nh theo ring ca ng.
Ngy 5.6, Bc S Trng Khu Quan c gi vo Dinh gp Tng Thng. Gii thn
cn cho bit, khng kh hm tht nng n kh th.
Trong cn phng Tng Thng, ng Nhu ngi ring trn mt gh bnh, nt mt m chiu
kh chu. ng mc chic o s mi Hng Kng ngn tay im lng khng ni mt li. B Trng
Bi Vn Lng ng bn Tng Thng Dim. Bc S Trng Khu Quan bc vo cho theo li
nh binh (ng l mt Y S Trung T) Tng Thng Dim gt u ri ch ng ngi i din vi
Tng Thng. Tng Thng Dim hi ngay:
- Ti nghe Trung T quen bit vi my Thy Cha T m phi khng ?
Bc S Quan p:
- D tha c, gia nh ti quen bit cc Thy t lu.
Tng Thng Dim ni tip:
- Trong lc kh khn nh th ny ti mun nh Trung T gip cho qua cn kh khn vi
cc Thy ngoi . ngoi my Thy c tuyt thc ri biu tnh ny khc. c bit Trung
T c quen bit, ti nh Trung T lin lc vi my Thy khng bit Trung T c kh nng dn
xp cho m c khng ?
Bc S Quan cha kp tr li th Tng Thng Dim li ni tip:
- Nh Trung T gip v gii thch cho h mun g ?
Bc S Trng Khu Quan tr li:
- ThaTng Thng, ti c quen bit vi my Thy, c lm vic chung vi my Thy t
nm 1946 cho n khi nhp ng (1956) chuyn lo Pht s v hong php. T khi nhp ng n
nay, ti khng c dp hot ng vi my Thy y na. Vic gii thch v dn xp khng bit
my Thy c nghe khng, nhng Tng Thng ra lnh th ti xin sn sng thi hnh.
Bc S Trng Khu Quan ngng li, Tng Thng Dim bt thn hi:
- Ngi ta ni ng Tr Quang thn cng. ng ta vn thng hot ng cho cng sn c
ng vy khng ?
Bc S Quan p:
- Tha Tng Thng ti khng dm tr li l c hay khng. Sau Bc S Quan c trnh
by i rng, Thng Ta Tr Quang c l cng sn hay khng vn ny tht quan trng.
iu cn nht phi tm hiu s tin trin ca Hi Pht Gio nh th no v nht l kim im
nhng hnh thc v mi trng no to ra Thng Ta Tr Quang ngy nay.
Tm li Bc S Trng Khu Quan hon ton d dt v khng tr li vo cu hi ca
Tng Thng Dim.
Tng Thng Dim yn lng suy ngh lao lung. Sau , Tng Thng Dim hi ng i
cng v mi trng o to nn mt Thch Tr Quang. Bc S Quan p:
- Thy Tr Quang cng nh mt s Thy khc c o to trong mt lp Pht Hc ti
Cha Bo Quc m Bc S L nh Thm, Bc S Thm lc y (1940) l Ch Tch Hi Nghin
Cu Pht Hc Trung Vit (Societ d Etudes et Exercices Budhistes d'Anam)
Tng Thng Dim p ngay:
- Ti bit, L nh Thm hin thi i ng kia.
- Tha Tng Thng c l nh vy e khng c r. Xin Tng Thng cho tm hiu thm
mt cht na may ra c th gii quyt c.
ng Nhu ngi lim dim, t ny gi ng vn im lng khng ni ly mt cu. Khi nghe nhc
n L nh Thm, ng Nhu nhn trn ri bng dng ng ln v gin di ni trng khng:
- Phi ch! iu nh vi h phi ch nu khng nh vy th ngi ta li tha cho
mnh l n p.
y ch l li ni gin ly ca ng Nhu, mi ngi u cm thy khng kh nng n kh
th. ng Nhu ng ln i thng mt mch, khng ni thm mt cu. Trong phng Tng Thng
Dim ch cn li Nguyn nh Thun, Bi Vn Lng, Bc S Trng Khu Quan, Bc S
Tuyn.
Tng Thng Dim vn bnh tnh v nh khng n thi gin ly ca ng Nhu.
Tng Thng Dim bo Bc S Quan:
- Ti nh Trung T ra ngoi coi nh th no. Trung T ni vi cc Thy y ngng
tuyt thc i dn chng ng c lm g phin nhiu qu ng. C t t ri mi vic s c thu
xp n tha.
Cuc yt kin Tng Thng Dim ko di trn 40 pht. Sau bui chiu , B Quc Phng
lo giy t Bc S Trng Khu Quan ra Hu. B Trng Nguyn nh Thun trao cho Bc S
Trng Khu Quan hai l th vit tay phong kn. L th gi ring cho i Biu Chnh Ph
Nguyn Xun Khng. Mt l yu cu trao tn tay cho i T Cao Tr T Lnh S on I.
Ni dung l th va gii thiu Bc S Trng Khu Quan va ch th mt s iu cn bn v
vic gii quyt v Pht Gio ti Hu v Qung Tr.
ng Ng nh Nhu chng li phng thc gii quyt ca Tng Thng Dim. ng vn c
nh kin: My Thy tu hnh khi c ci ny s i ci khc...c chin lc trng k m...
Ai cn l g L nh Thm...Hn l Marxiste m...Pht Gio nh nc cng sn m tuy vy
ng Nhu khng th chinh phc c Tng Thng Dim. Tng Thng Dim cng c bit t
nhiu v Gio S L nh Thm. Nhng c l khng c hiu r lm.
y tng cng nn nhc li s qua khung cnh Pht Gio trc nm 1945, vi s ra
i ca t chc hi nghin c Pht Hc Trung Vit m ng L nh Thm l mt sng lp vin,
mt kin tng ca hi. ng Thm mun hin i ha Pht Gio, mun nng cao trnh hc
vn ca dn chng cho thch hp vi tro lu tin ha ca th gii v im quan trng na l tp
hp Pht T di mt t chc chuyn tm v thng nht trong vic nghin cu kinh sch v
hong dng Pht Php. Trc nm 1937 khi Hi Seeraba c thnh lp th Pht Gio Vit
Nam tuy l mt thc th trong qun chng nhng khng t chc hay ng hn phi t chc, s
u th Cha v c Cha l c Pht c Tng Ni Pht T
Nm 1945, Trn vn Giu lm Ch Tch y Ban Hnh Chnh Nam B thanh ton
ngay cc phn t quc gia v mt lnh t quan trng nh c Thy Hunh Ph S, nh cch
mng Phan Vn Hm...Trong khi L nh Thm li c Trn vn Giu o b. Sau ng Thm gia
nhp mt trn Lin Vit v tr thnh mt trong my i din Pht Gio. Nm 1954, L nh
Thm tp kt ra H Ni ri tham gia mt trn T Quc. Bc S Thm ni ting l con ngi lim
khit v say m Pht Php. ng l mt Pht T thun thnh him c.
Ha Thng T Lin cng nh Thng Ta Tr cng nh Bc S Thm u c nh
nc cng sn Bc Vit o b. Ring Thng Ta Tr c trng dng nh mt cn b cao
cp nh ca nh nc, tuy Thng Ta khng phi l ngi cng sn nhng m nh nc cng
sn Bc Vit bin Thng Ta thnh mt th i din Pht Gio Bc Vit qua t chc Tng
Hi Pht Gio (mt t chc lm v trnh din khun mt tn gio ti Min Bc cng tng t
nh t chc Cng Gio ly khai ti Trung Hoa Lc v Bc Vit). Trong cc hi ngh Pht Gio th
gii, Thng Ta Tr cng c mt i din Pht Gio Min Bc. Trng hp Thng Ta
Tr cng tng t nh Nh S Shirob Gyaldso ca Trung Cng ch l i din Pht Gio qua
t chc Pht Gio nh nc ch khng c mt thc quyn tn gio no c.
Cn c theo ti liu ca Phng Nh Php th cc Thng Ta Tr Quang, Thin Minh
v.v...c lin h mt thit vi Thng Ta Tr cng nh Bc S L nh Thm. Nm 1952, C
Quan An Ninh khng cho php Thng Ta Tr Quang qua Nam Vang tham d i Hi Pht
Gio Th Gii cng c mt ca Nh S Shirob Gyaldso (theo ti liu trong cun The long
charade ca Chiritfield th Thng Ta Tr Quang c mt huyn thoi kh nghi v pha bn kia).
Nhng ti liu ca Phng Nh Php cng nh nh bo Chiritfield khng tin c v ch c mt
chiu mo m v nng tnh cht xuyn tc.
Khong nm 1956, trong mt cuc hnh qun ti mt khu vit cng ti Tha Thin (phn
u vit) Qun i c bt c mt ti liu thuc loi ti liu chin lc (ch cn b cng
sn cao cp mi c gi ti liu ny) Ti liu lin quan n cng tc tn gio vn ti Min Nam
v nhng d nh t chc cc Hi on Pht Gio theo cng thc v ch ch ca ng cng sn
Bc Vit. Ti liu ny c trao cho ng Cn v n li dnh dng ti Thng Ta Tr Quang
cng nh Thng Ta Thin Minh sau ng Cn c mi qu Thy n t tht tm hiu v
thng cm. ng Cn gi ti liu ny nh mt bu bi. Trng hp ng Cn ngi ta ni rng
chi dao c ngy t tay th qu c ng nh vy.
Thng Ta Tr Quang c Pht Gio Min Trung nht l Pht T gii tr tn sng nh
thn tng. Trc v Pht Gio 1963 khng c mt du hiu no kh nghi v hot ng chnh tr
ca Thng Ta Tr Quang. Ring Thng Ta Thin Minh li c nhng giao ho rt tt p vi
pha ng Cn.
Bng dng bin c bng n v mi ngy cng ln dn cng lan rng ti Hu. Gii chc
an ninh li c bo co gi v Si Gn cho bit Lnh S v Ph Lnh S M ti Hu lin lc
mt thit vi cc Thy ti Cha T m. S d bit c nh th v gii an ninh y mc
ni vi mt nh s tr An Cu t ca Thy Thin Minh v sng rt gn cc Thy...cho nn
nhiu k hoch ca T m b pht gic trc khi thc hin.
Chnh quyn Trung ng mc mt li lm ln l ch nhn tnh hnh qua bo co ca a
phng m bo co ca gii chc an ninh thi no cng vy b mo m ngh nghip v b m
nh nng n bi ci bng ma cng sn. C l ng Ng nh Nhu c dnh kin v my Thy Tr
Quang v Thin Minh qua nhng bo co a phng chng ?
D ng Nhu khng tn tr vic dn xp vi my Thng Ta Cha T m nhng ng
cng khng ngn cn (ng Nhu ch quyt lit vo trung tun thng 7).
Ngy 6.6.1963 Bc S Trng Khu Quan ra Hu i chuyn my bay u tin. Khng kh
Hu lc y nng n lm. Cha T m b phong ta, Thnh Ph mang v m au. ng Nguyn
Xun Khng chnh thc nhn i Biu Chnh Ph v n ngay trong cn phng thuc lu 2
ca Ta ai Biu, cho n ngy Bc S Trng Khu Quan ra Hu th ng Nguyn Xun
Khng c v lc quan cho rng chnh quyn s thng th. Nht l nh bin php cp in cp
nc v phong ta. Cha T m bt u mi mt. Nhng ng Khng li khng hiu qui lut
tranh u v phng thc gii quyt ph hp vi nhng i hi xut pht t qui lut ny. Gi
x nh cp in nc v phong ta Cha c th gip cho chnh quyn thng th nhng ch l ci
thng th nht thi v ch to thm cho pha tranh u c c ha quang ha di tng tranh
u.
T u thng 6, Pht T Si Gn cng thm nn nao bt mn v vic chnh quyn cp
in nc v phong ta Cha T m. T , d lun li cng thm si ni v cng c bi t
ha, bo ch M-Php li cng c dp khai thc thi phng. Nhng tnh hnh ti ch th li khng
bi t nh vy.
Cc Thng Ta Cha T m bt u mun nhng b nhng d sao vn cn t i v
khng th lm mt ho quang cho cuc tranh u c. Trong ci th kt th s thnh lp y
Ban Lin B cng vi y Ban Lin Phi gii quyt song phng c coi nh mt li thot
tt p m khng cn li thot no khc hn ngoi vic s dng bin php mnh.
Bc S Trng Khu Quan ra Hu thi hnh s mng mc ni cho ng li gii quyt
ny. Bc S Trng Khu Quan khi n Hu th vi v gp ngay ng Nguyn Xun Khng. ng
Khng cn ang trong phng ring vi b qun o ng tip s gi Si Gn. Theo Lng
Khi Minh thut li th khi Bc S Quan trao th ca B Trng Nguyn nh Thun cho ng
Khng, ng Khng va xem xong i hn sc mt, thi tht tc gin, ng p mnh l th
xung bn v ni vi s au kh ca ngi tht bi: th ny th chnh ph thua h ri cn g.
ng Khng nhn nh ri ni vi Bc S Trng Khu Quan: y gii quyt gn xong h
xin chu thua ri. H chu iu kin t chc mt bui l ri mi Tng Thng ra h t ti
ri. By gi nh th ny th chnh ph thua ri...chng ti cn lm g c na.
Bc S Trng Khu Quan ch c nhim v thi hnh ch th ca Tng Thng Dim. ng
khng gp thm mt kin no. Khi Bc S Trng Khu Quan n gp i T Cao Tr trao
th ca ng Thun, i T Cao Tr coi xong cng l v gin di hon ton khng ng . i
T Tr than tri nh bng: Th ny th lm sao m dp cho m c. ng Tr tm s vi Bc
S Trn Kim Tuyn: Anh ngh coi...kh lm anh i. My ci ng Thy bn ngang ngc cn
hn...anh i... ng Tr li than vn th di: Nhng thi mnh l nh binh th thng cp ch
du lm bit sao by gi. i T Cao Tr va ha vi Bc S Trng Khu Quan: trong
kh nng ca ti, ti xin gip cho anh mi phng tin anh cn. Vn theo Lng Khi Minh
sau l i T Cao Tr t li xe a Bc S Quan n Cha T m v t tay ng nhc
hng ro km gai Bc S Quan vt bc tng phong ta.
Bn trong cc thanh n Pht T ang lo phn s b phng canh gc. Khng kh rt yn
tnh. Cc Tu S vn sinh hot bnh thng.
Khi vo nh Trai th Thng Ta Tr Quang ang ngi nh c. Va trng thy Bc S
Quan Thng Ta Tr Quang ti ci: cho S Gi Ha Bnh t Si Gn ra. Sau khi i
bn thi l vn an Bc S Quan i thng vo cu chuyn. ng trnh by thin tr gii quyt ca
Tng Thng Dim vi Thng Ta Tr Quang v my Thng Ta ch cht. Khng kh tht vui
v ha hon. Thng Ta Tr Quang yu cu Bc S Quan can thip nh cm quyn ngng
cp in nc nhng lc th ng Nguyn Xun Khng ra lnh gii ta vn in nc
bay gi ch cn hng ro dy km gai phong ta.
Bui ti hm y, Bc S Trng Khu Quan lu ti Cha T m sau khi t Qung Tr
tr v. y l mt s gi duy nht ca Si Gn c dp gn my Thng Ta trong mt thi gian 2
ngy tm s thng cm hai pha. Bc S Quan cho Thng Ta Tr Quang bit r ca Tng
Thng Dim l mun cc S Si ngng ngay tuyt thc tr v np sng bnh thng sau Pht
Gio s cng chnh quyn gii quyt. Thng Ta Tr Quang yn lng mt cch kh hiu. Tuy
nhin ng cng vit mt l th trao cho Bc S Quan a ra Qung Tr ch th cho Cha Tnh Hi
y ngng tuyt thc.
T Hu ra Qung Tr, i T Cao Tr phi cho xe gn i lin h tng Bc S Quan
mc d ng Hu-Qung Tr lc y vn cn an ninh, xe c c th i li sut ngy m nhng
chuyn hnh trnh ca Bc S Quan c v gian nan v ng cng linh cm thy s ngt ngt kh
chu, khi n Qung Tr khng kh cn ngt ngt hn.
Ti Qung Tr, tnh hnh trong my ngy 4, 5, 6 cng tr nn si bng. Cha Tnh Hi
cng nh ti T m u b phong ta. Cc Tng Ni vn tip tc tuyt thc. Khng kh ht sc
giao ng.
Nhng khi Bc S Quan trao th tay ca Thng Ta Tr Quang th cuc tuyt thc c
chm dt ngay. S gi Si Gn lm xong nhim v. Nhng tnh hnh c thay i khng hay
ch tm thi an bnh sa son cho mt k hoch mi ?
Gii chc Hu lc by gi khng tin rng pha cc Thng Ta c lc lng lm
ln chuyn v cng tin rng c th thu xp xong bng bin php mnh. Tt c u ch c bit
n Thng Ta Tr Quang. V cho rng v Thng Ta ny mi l ngi ch ng, linh hn ca
cuc tranh u. Nhng s thc Thng Ta Thin Minh mi l ngi ch cht hnh ng.
Thng Ta Tr Quang ch l khun mt c tnh cch tiu biu lnh o Pht T v mt ni. Mt
chm vi phng tin v cn b hnh ng u do Thng Ta Thin Minh vi tt c phng
thc tranh u ca mt ngi thm su, b him.
Khi c Tng Thng Dim chp thun ha gii trc tip vi cc Thng Ta T m,
pha Thng Ta Thin Minh thng c mt hip u v g c li thot cho cc nh lnh
o Pht Gio ti Hu ang b b tc.
Khi Bc S Trng Khu Quan t Qung Tr tr li Hu, ng Ng li Cha T m mt
m. Trc , i Biu Nguyn Xun Khng c a ng li t tht c Cha Ng nh Thc
ng Quan ngi i ngoi phng khch.
i biu Khng vo trnh by vi c Cha Thc lu c 2 gi ng h v nhng ch th
ha gii ca Si Gn. Nhng ng Quan vn khng c c Cha Thc tip kin v cng khng
cho bit kin ca c Cha Thc nh th no. Sau Bc S Quan cng i Biu Khng n
t dinh ng Cn v y ng Quan cng phi ch i lu c gi ng h vn khng c ng
Cn tip.
Tuy vy, cho n lc y, ng Cn vn mt lng bnh vc gii php iu nh trc tip vi
Hu.
iu m trc y ng thnh th Si Gn v chnh ng cho chuyn l th tay ca
Thng Ta Tr Quang ln Tng Thng Dim, l th y c vit ngay ti nh ng Cn vi li l
ht sc khim nhng v ch yu cu gii quyt 2 nguyn vng m thi. n nay, Tng Thng
Dim chp thun iu nh thng vi Thng Ta T m tc ng Cn toi nguyn v t 7, 8
nm qua, ng Cn t ho v mi lin h cht ch gia ng v cc Thng Ta Tr Quang, Thin
Minh cho nn bin c xy ra ngoi mun ca ng, ng cng mt lng bnh vc cc Thng
Ta cng l iu d hiu.
Bc S Quan thnh cng mt phn nhim v nhng Si Gn li nh in gi ng
Quan v gp.
Trong thi gian Bc S Trng Khu Quan Hu c nhiu truyn n c tung ra t
co mt Trung T t Si Gn m mu vi cc Thng Ta Cha T m.
Khng kh tht ngt ngt, ng Quan nh chic xe Cammontette ca chi cuc qun tip v
ra phi trng Ph Bi cng vi Thng Ta Thin Minh v Si Gn. Vin Thng S ch cho
ng mn xe m khng dm t li v trn cn Thng Ta Thin Minh, ng cho mn xe ri
chun l. Lc y, k c xe xa ca ca Air Vietnam u khng chu ch cc Thng Ta nht l
Thng Ta Thin Minh. Tnh c Bc S Quan gp ng Cao Xun V v Trung T Hunh (Ph
Gim c Nha Cng An Qun i ) ra cng cn ti Hu v cng v Si Gn mt chuyn vi ng
Quan. Hai ng i nh xe qun tip v ra Ph Bi. Nhng mc d cng phc v mt ch nhng
mi ngi li thi hnh cho mt ng li khc nhau.
Trn chuyn xe c c Thng Ta Thin Minh. Nhp cu Pht Gio Hu v Si Gn
bt u bt nhp.
Khi tr v, Bc S Quan mi git mnh v chuyn i qu nguy him ca ng m chnh B
Quc Phng cng khng tin liu c. Khng hiu nhng tnh ton nh th no ca gii chc
ti Hu nhng hon ton bt li cho Bc S Quan.
Do , B Trng Nguyn nh Thun phi nh in khn cp gi Bc S Quan v ngay
v e ngi c th nguy n tnh mng.
Ring Thng Ta Thin Minh, khi vo n Si Gn ln ny, ng li tip xc mt ln na
vi B Trng Nguyn nh Thun. Bc S Tuyn cng n thm.
Thng Ta Minh ti mt nh ngi quen. Qua cuc mn m vi Bc S Tuyn, Thng
Ta Thin Minh t ra rt ci m v n ha, c th ni Thng Ta Thin Minh mn do ngoi
s mong mun ca chnh quyn.
Ngy 5.6.1963, y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio nhm hp ln th nht ti Hi
Trng Din Hng. V pha chnh ph c Ph Tng Thng Th, B Trng Nguyn nh Thun
v Bi Vn Lng. V pha Pht Gio c cc Thng Ta Tm Chu, Thin Minh, Thin Hoa,
Huyn Quang, c nghip. i c c Nghip l pht ngn vin ca phi on Pht Gio.
Phin hp u tin mi ch c tnh cch gii thiu v nghi l cng tho lun mt s vn
lin quan n th tc v phng thc tho lun.
Cho n ngy 5.6 hiu lc ca y Ban Lin Phi cha c g ng k nu khng mun ni
l qu lng lo. Ngay trong y Ban Lin Phi cng c ba khuynh hng. Khuynh hng Pht
Gio trong Nam vn cn d dt, e ngi v s hin din ca Thng Ta Thin Minh, m khuynh
hng ny vn c nh kin ngi ca ng Cn.
Khi Thng Ta Thin Minh vo Nam lnh mt vai tr quan trng nh vy nhng vn
cha c hu thun qun chng, cha c cn b, phn ln cn b trong giai on ny u thuc
nh hng ca cc Thng Ta Tm Chu, Tm Gic, c Nghip. M nhng cn b ny (ni
cn b khng ng danh ngha) hu ht thuc thnh phn ng phi Quc Gia c kinh nghim
hnh ng v vn bt mn vi chnh quyn. Tuy khng phi l Pht T thun thnh nhng cng
vn c danh ngha Pht T v nhn c hi ngn vng mt thu ny th h tm thi ng cng vi
Pht Gio tranh u.
ng k nht l mt s cn b Vit Nam Quc Dn ng (thuc th h tr) Min Bc di
c cng nh hai Min Nam Ngi , giai on u gp cng khng nh lm hu thun cho cc
Thng Ta trong y Ban Lin Phi. Sau na l mt s nh trong hng ng ng Duy Tn.
Lp cn b tr ny, v nhit huyt v lng trung kin vi ng v ng thi cng b thc
y bi kht vng cch mng (h c bit u ch l o tng)...cho nn nhn c hi bin c
Pht Gio th vng dy.
Hu ht lp tr tin vo lnh t, tan tc mi ngi mt ni khng t chc nhng vn cn
truyn thng kt hp. M Pht Gio vi hnh nh mt Tiu Sn Trng S cng l ng c lm
sng ng truyn thng ca ng...Vi nhng lnh t gi nua h ha khng kt hp c gii
tr khng kh nng vn ng gii tr cho mt cng trnh tranh u ln lao. Bng nhin mt s
Thng Ta ng ln lnh o tranh u ln th nht trong lch s Vit Nam sau Nh L. Chnh
cc Thng Ta ny tr thnh thn tng thu ht hu ht ng vin tr ca Vit Nam Quc
Dn ng cng nh i Vit (nhm T Quyt v Ba Lng) v mt s nh ng vin Duy Dn.
Giai on u t thng 6, cng sn cha kp tr tay cha xm nhp vo c hng ng
tranh u (hoc nu c cng cha dm ra mt) nhng chnh thnh phn ng phi quc gia mi l
yu t ch ng (tt nhin l thnh phn tr). Ngay t u thng 6, d khng c lnh ai (bi
khng cn lnh t hay ph nhn lnh t) cc ng vin Vit Quc cng nh i Vit Duy Dn
(thuc hng ng tin b v trong sch) u t ng ng ln hot ng theo tng nhm v t
ng ng vo Phong Tro u tranh ca Pht Gio. Cc nhm ng k nh nhm Yn Bi (i
Hc Vn Khoa, S Phm v Lut) gm nhng cn b ct cn nh n sinh vin Uyn, sinh vin
Tn Ph...cng nhng nh Duyt (Cng Gio) c Thnh (Cng Gio) cng vi
nhm Nguyn Thng B, Uyn Thao (mt cn b tr ct cn ca mt h phi Vit Nam Quc
Dn ng v gp khng nh trong cuc tranh u ca Pht Gio 1963) V Th Uyn. Cc
ng vin tr Duy Dn th quy t quanh qua Thng Ta Tm Chu nh nhm V . Min
Trung nhm tr Vit Quc cng vng dy v ng vai tr quan h trong gii sinh vin Hu.
Gii ng Vin k cu cng tch cc dn mnh vo cuc tranh u nh nhm Vit Quc
ca C Bch Vn (Cng Gio), nhm ng nh (t nh Ct, Cng Gio), nhm Vit Quc Min
Nam, nhm i Vit Nguyn Tn Hon, nhm Vit Quc Nh Phong, Nguyn Hot (t T Do).
C th ni giai on u ti Si Gn con s 5, 7 Tng S nu khng c s tham gia tch
cc ca cc ng vin tr thuc ng phi quc gia th Pht Gio cng cha th to c mt
thanh th to ln. Ri nhng huyn thoi lan truyn mau chng trong gii tr ny to dng kh
th nh l Thng Ta Tm Chu, thuc ng Duy Tn, Thng Ta Minh Ha, Thng Ta
Qung c cng nh mt cm tnh vin Vit Quc c nh th...nh th...gii tr lao vo cuc
tranh u khng cn bit cuc tranh u i n u.
Thnh phn ng phi Quc Gia thuc gii tr k trn thnh thc lc u tin ca Phong
Tro Tranh u Pht Gio ti Si Gn. Nhng h ch l cn b bc trung cn t tui khng c
lnh o cho nn khi cng ng trong Phong Tro Tranh u Pht Gio th l t nhin h t t
mnh trong s lnh o ca cc Thng Ta v ri ng ha bn cht ng Quc Gia ca
mnh vi bn cht ca Phong Tro Tranh u Pht Gio lc y. Ngoi tr my nhm ng vin
k cu nh vit trn, hot ng l t ng h cuc u tranh bng tinh thn v h tr theo
cch ring. Hu ht thnh phn tr tm thi t ng thot ly ng t t mnh trong cuc tranh
u vi hy vng cuc tranh u thnh cng th h s l nhng thnh phn ct cn ch ng phc
hi ng.
Vn lng mn t bn cht qua tinh thn cch mng T Lc, lp tr li khng c o to
theo mt k thut u tranh, cng khng bit v qui lut u tranh cho nn v tnh h tr thnh
con tt trong mt vn c, mc du khi dn thn vo cuc h dng c tri tim, c bu nhit huyt,
c cuc i. Nhng Uyn Thao, V l mt th d. u thng 7.1963 khi cng sn iu
nghin xong, d tr mi k hoch hnh ng thch nghi v nhy vo cuc, thm nhp t vo
ngay trong lng cuc tranh u th th lc Quc Gia dn dn b gim st hoc li b chnh cng
sn git giy v np bng. Nhng c iu quan trng khi y Ban Lin Phi v y Ban Lin B
nhm hp ti Hi Trng Din Hng thi ngi M nh th no ?
Qua Vn th ca chnh ph M do Ph i S Truheart trao cho B Trng Nguyn
nh Thun trnh ln Tng Thng Dim th chnh ph M nng lng thc y Tng Thng
Dim gii quyt v Pht Gio, v cho rng bo ch v d lun M ang gp bt li cho chnh ph
Vit Nam ni ring, v Tng Thng Kennedy ang gp kh khn ti quc ni do cuc khng
hong tn gio ti Vit Nam. T Ngoi Trng M n Tng Thng Kennedy u cng mt lp
trng thc y chnh quyn Vit Nam gii quyt mau l v Pht Gio. i S Nolting vn l
ngi bn tri giao ca ng Nhu v rt cm phc Tng Thng Dim. Quan im ca ng lc y l
t nh v d dt nhng tch cc ng h ch Ng nh Dim.
Nhng ngay trong Ta i S M li c mt khuynh hng chng i tch cc ch
Ng nh Dim. Khuynh hng ny c ngm ngm h tr bi ng Ph i S Truheart. Pha
CIA (mt ni) i din l i T Richardson li l ngi ng h ch Ng nh Dim nhng
ph t ca ng tc Smith li c nhiu lin lc ngm vi mt s chnh khch thuc nhm Phan
Huy Qut li mun nhn cuc khng hong Pht Gio i p lc i Tng Thng Dim ci t ni
cc v thay i mt s c ch trong gung my cng quyn.
Pha CIA chm (y mi l yu t quan h) tm mi cch mc ni vi mt vi nhn vt
thuc phe tranh u Pht Gio (i c i Nghip vi t cch pht ngn vin, giao tip vi k
gi M v CIA tr hnh mc ni qua ng ny). Do , ngay khi pha Pht Gio v chnh quyn
ngi vo bn hi ngh th c nhng bn tay th ba quy ph. V nu chnh quyn v Pht Gio
i n mt n tha tt p th h khng li dng c g.
T cui nm 1962 ti M c mt khuynh hng h tr nhm Phan Huy Qut v i
chnh quyn Ng nh Dim phi ci t, t thm chc Th Tng vi quyn hn rng ri. Phan
Huy Qut v xa hn l V Quc Thc c nhiu trin vng c gii chc M p lc vi Tng
Thng Dim t vo chc v Th Tng ny.
Nhng vi mt ngi ngang bng v cng quyt nh Tng Thng Dim th khng bao
gi M c th thnh cng trong nhng toan tnh nh vy. S hin din din ca ng Nhu li cng
to thm kh khn, v khng th no mt Ng nh Nhu chp nhn mt Th Tng c quyn
hnh rng ri nh kiu Th Tng Phan Huy Qut cho nn t Harriman n Hilsman v Truheart
u cho rng mun ci t ni cc v c ch dn ch ti Vit Nam th phi trc xut v chng ng
Nhu. Tng Thng Dim s khng th lm g khc hn l cai tr trn uy quyn tng trng.
Nhng toan tnh khng qua khi cp mt ng Nhu.
Cuc ha gii gia chnh quyn v Pht Gio qua y Ban Lin Phi v Lin B ang tin
hnh tt p th bng nhin gp tr ngi.
THM DU VO LA
Vo bui sng th by sau phin hp ngy 5.6 gii chc Ph Tng Thng li mun in
u v bn thng co ca Hi Ph N Lin i (tt nhin do B Nhu son tho). Trc B
Nhu triu tp Hi ng Ban Chp Hnh Trung ng tho lun v t thi v ha gii trn.
Trong bn thng co y B Nhu gay gt ln ting phn i vi phng thc gii quyt ca
Tng Thng v nng li cng kch mt s nh lnh o Pht Gio. B Nhu ly l do rng Pht
Gio cng l mt hi on, Phong Tro Lin i cng l mt hi on, v nh vy Phong Tro
Lin i c quyn ln ting khng ai c quyn cm on k c chnh quyn. Ci l do ca B
Nhu th rt ng khng ai chi ci c v trong mt cng ng quc gia cc on th u c
i x ngang nhau trc php lut v u c quyn t thi bt bnh i vi mt on th
khc min sao khng xm phm n an ninh quc gia. Nhng s vic u c gin d nh vy
nht l trong thc ti x hi Min Nam vn y ng nhn ganh ght v hn th. B Nhu cho rng
ln ting cng kch Pht Gio theo t cch Ch Tch Phong Tro Lin i tc l khng dnh
dng g n chnh ph v chnh ph phi coi l iu ti cn phi ng h. Bi v khi chnh ph
ang c chuyn rc ri vi mt hi on khc ln ting cng kch hi on ny v h tr chnh
ph nh vy chnh ph cn c ci may mn no hn.
Nhng thc t u c gin d nh vy v nht l thc t x hi Vit Nam th khng th
dng mt th logique no phn tch c. B Nhu l em du mt v Tng Thng, uy quyn
ca b trn thc t ai cng thy v nht l bn thng co ca b li do mt phin hp t chc
ngay trong Dinh Gia Long th bn thng co y mc nhin l ting ni bn chnh thc ca
chnh quyn d cho bin minh kho lo th no th cng khng ai nghe.
Vn bit rng B Nhu c nghe ngi ta k li y v i sng thm cung b s ca
Thy Thin Minh, B Nhu c nh kin v my thy y l s h mang (ngn ng ca B Nhu
thng dng trong cuc m o) nhng tm l qun chng kh c th chp nhn cho mt ngi
n b ln ting cng kch mt st cc v lnh t tinh thn d cc v y th no chng na...Ri
mt im sai lm quan trng hn l B Nhu tng qut ha Pht Gio tuy l chim a s trong
qun chng nhng s Pht T thun thnh li khng bao nhiu.
B Nhu thng vit din vn thng co bng Php Vn, c nh bn thng co do ngi
dch thiu s am tng v t nh ca Vit Ng nn bn Php Vn nng dch ra Vit Ng li
cng nng hn.
B Nhu quyt nh ph bin bn thng co trn bo ch.
Cng vo sng th by hm y trong mt bi ni v Pht Gio Vit Nam xng ngn vin
khng tic li ca ngi cng c Tng Thng i vi s pht huy Pht Gio v a ra thng
k: S Cha trong ton quc c 4776. Khi Tng Thng Dim chp chnh t nm 1954 n 1963
th Pht Gio xy thm c 1275 ngi Cha mi v trng tu c 1295 ngi Cha h hi
v thi gian chin tranh.
S thc th Tng Thng Dim gip rt nhiu ti chnh v phng tin xy ct Cha.
l iu Tng Hi Pht Gio bit r. Th nhng khi cao tro tranh u ang ln th dn chng
li khng tin nhng con s thng k v thnh tch ca chnh ph i vi Pht Gio. Con s thng
k m dn chng khng tin hung chi thng co ca B Nhu th khng ai c th tin rng l
thi trung trc. Nht l bn thng co y li ni trm lp c mt tp th ln nh Pht Gio.
Phng thut chnh tr dng phn i phe i lp khng dng cch ny.
Khong sng th by Bc S Tuyn vo Dinh v n phng ng ng L L on Thm
ngi ni chuyn trng gi nc non th ng Phan Vn To Tng Gim c Thng Tin bc vo,
ng Tng Gim c Thng Tin ang mun in u v bn thng co m B Nhu lm p lc
phi ph bin trn bo ch.
Gii cao cp trong chnh quyn lc c hn hai khuynh hng mt mun ha gii
cho m mt mun lm mnh. Tng Thng Dim ng v pha ha gii. B Nhu l mt trong
nhng ngi khng chp nhn phng thc ha gii ca Tng Thng mt phn do b ta thch
lm chuyn khc l. Hn na B Nhu cng nh ng Nhu khng b mc cm Thin Cha Gio
trong khi th Tng Thng Dim b dy v bi mc cm ny.
Trong thng co t thi ca Phong Tro Ph N Lin i n nay c li th k ra
cng khng c g gi l qu nng n nu xt ton b vn bn. Nhng nu ct xn tng cu th qu
l ngt ngt.
ng Phan Vn To trao bn thng co y cho Bc S Tuyn v ng ng L on Thm
coi. Bc S Tuyn cng phi git mnh v nu ph bin thng co ny s hon ton bt li trong
d lun v gy nn s hiu lm gia chnh quyn v y Ban Lin Phi trong khi cuc ha gii
ang tin hnh tt p.
ng Tng Gim c Thng Tin cho bit B Nhu c gi in thoi thng cho ng hi ti
sao khng cho ph bin thng co y vo cc s bo xut bn sng th by. ng To phi tm
cch ni kho ko di thi gian hu c th tip xc thng vi Ph Tng Thng. Vi ni dung
bn thng co y ng Phan Vn To cng cm thy s gy nn phn ng bt li trong d lun.
T ng on Thm n Bc S Tuyn u ng nh vy. Nhng lm th no ngn
chn ni khi B Nhu mun. Quyt nh ra sao ch c Tng Thng Dim mi dt khot c.
Thi no cng vy, m trch Ngnh Thng Tin mt x chm tin qu thc vn phn
kh khn nht l khi gp nhng bin c ln.
Nhng cng l cch gp cng vo vic lm th no git mt Tng Thng.
ng Phan Vn To cng Bc S Tuyn nh ngi tn chuyn i ti phng ng ng L
on Thm trong lc ch i ng B Trng Nguyn nh Thun ang hp Hi Trng Din
Hng.
Khong 11 gi 30, ng Thun tr v vn phng. Xem xong bn thng co th ng cng
ng ngay khng th ph bin ngay c v phi trnh ln Tng Thng Dim.
Khi ln yt kin Tng Thng v trnh by li hi, Tng Thng Dim cng ng vi ng
Thun khng th ph bin thng co ny c.
Chiu hng gii quyt tranh chp ni b bao gi cng i hi s t nh khn kho v
nht l phi trnh ng nhn mt khi to nn ng nhn th kh lng c th gii quyt m xui,
gii quyt nhng tranh chp khng th s dng nhng hnh thc thng co tuyn ngn khi m
nhng hnh thc ny ch to thm s rc ri.
B Nhu l lun rng: B khng chng li Pht Gio m b ch ln ting chng li phn t
li dng Pht Gio. Nhng v khng c cn bn v kinh nghim chnh tr nn b qun yu t
ny: D l mt thiu s c nhn nhng c nhn khi to c danh ngha nhn danh tp th
v mc nhin i din cho danh d v chnh ngha m h ang li ko qun chng ng h. Qun
chng c l ci g u, ch l m ng d tin d phn n v qun chng khng bit ph bnh.
Nu qun chng ph bnh th ch ph bnh mt chiu v do mt thiu s lnh o qun
chng ch dn sch ng. Bn thng co ca B Nhu ch cn xn mt vi cu vi li cng vn
ling phn n trong qun chng (thc t xy ra nh vy).
Khi gii quyt cc bin c ngi cm quyn d c thin ch gii quyt th bao gi cng
phi ch trng n my im sau y:
1/ Quyn li i hi ca nhng ngi i din phe tranh u.
2/ Khi trm lng cha c thi m bao gi cng ng o.
3/ Phi khm ph v phng kp thi nhng phn t ph hoi ha gii ko di cuc
tranh u cho mc tiu xa hn. Tic thay, bn thng co ca B Nhu tr thnh mt ng c xo
trn cuc ha gii v chnh n lm cho khi trm lng bt mn...v cng l dp may cho cc
phn t khuy ng (cng sn v ngoi bang) to c hi ko di cuc tranh u. Khi trm lng
bt mn th nguy c khng xa.
Khi c bit kin ca Tng Thng Dim v ng B Trng Thun, ng Gim c
Thng Tin yn tr c th dp bn thng co ca B Nhu. Nhng B Nhu u c chu thua mt
cch d dng nh vy.
B Nhu li gi in thoi cho Phan Vn To ln na v ct vn ti sao khng cho ph
bin.
ng To thc tnh trnh by s d khng cho ph bin l ngh ca Tng Thng. Vi
ging ni gin tc B Nhu bo ng ch my b hi li Tng Thng. Cuc hi kin gia B
Nhu v Tng Thng Dim nh th no khng c r nhng sau , B Nhu cho ng To Bit
Tng Thng ng . Tuy vy ng Phan Vn To vn cha tin nn khng dm ph bin ngay.
ng li thnh kin ca B Trng Thun.
ng Thun em t s trnh by li Tng Thng Dim th ng Tng Thng t v kh chu
lm v vn gi kin c khng cho ph bin thng co ny. Thng hoc tm cch ph bin mt
cch hn hp. Trng vo ngy cc bo Vit Ng ngh hng tun nn bn thng co y ch ph
bin trn bn tin ca Vit Tn X (n bn ngoi ng) v t Journal Extrme Orient Time of
Vietnam c ng li.
Trc , tra th by khi ng Thun vo gp Tng Thng ng Thun t v bun phin
ni vi Bc S Tuyn v ng on Thm: ph bin thng co ny th bt li cho cuc ha gii
lm. B Nhu bo Tng Thng ng nh vy khng hiu chnh ph dt khot vn ny nh
th no ?
Nhng Tng Thng Dim xc nh r vi ng Thun Chnh sch ca chnh ph
khng c g thay i c.
Chiu ch nht, ng B Trng Thun li mt ln na vo Dinh xin gp Tng Thng
nhng ng Tng Thng mc bn.
Cui cng ng To nh ph bin v ni vi Bc S Tuyn: khng bit lm sao hn.
Cng nh trc , ng phi tr li B Nhu: Tng Thng ng nh vy th ti xin tun
theo Tng Thng.
Sng th hai thng co trn c ph bin th chiu c ng ti hu ht cc bo Vit
Ng (ra vo th ba)
Kt qu ng nh s tin liu: Bn thng co y vi li l cng rn (nu khng mun ni
l ln ting cao ngo cng lp trng chng li phng thc ha gii qua y Ban Lin B v
Lin Phi to nn mt phn ng mnh v pha Pht Gio. D lun chung cng t bt mn.
Ngha l bn thng co ca B Nhu hon ton bt li cho pha chnh quyn v i vi cuc tranh
u ca Pht Gio th bn thng co y c coi nh mt s tha m v ch nh mt thng du
ln vo ngn la ang chy to. Nh trn vit, trong cuc tranh u no cng vy vn c
mt khi trm lng rt ng o...khi thy mt tp th no ng ln chng chnh quyn th cng
ly lm vui thch v ch hng ng trong lng m thi. H thc s trm lng nh mt khch bng
quan. Nhng sau ci thng co ca B Nhu th bng dng khi qun chng ng o nghing
dn v pha Pht Gio.
y Ban Lin Phi cho rng vi bn thng co y chnh quyn t ra thiu thnh tn, phn
ng nh vy cng rt phi. Bi v Tng Thng Dim t by lp trng ha gii tt bc em du
ca Tng Thng li ln ting cng kch nh th th hn nhin pha y Ban Lin Phi phi ngh
rng c s tro tr v ha gii ch l cch chnh quyn c ko di tm cch ng ph. Do
mu thun v hiu lm gia i bn mi ngy mt ln mt su cuc ha gii c th tan v.
Pha y Ban Lin Phi thy rng n lc phi ra tay gy mt ting vang ln m u
cho mt giai on tranh u quyt lit.
Phi cng nhn rng trong cuc tranh u ca Pht Gio 1963, cc v Tng S lnh o
c nhiu sng kin v k thut tranh u mi l v hiu qu.
LA THC S BNG LN
Ha Thng Qung c l Nh Tu t nguyn m ng cho giai on ny. Sng ngy
th ba nhm ngy 11.6 Ha Thng Qung c t thiu ti Ng T L Vn Duyt-Phan nh
Phng. Mt ting st ln. Cn ging t thc s bt u. Ting st lm rung chuyn con ngi
Tng Thng Dim. Cuc hy sinh t thiu hin thn cho dn tc v o php ca Ha Thng
Qung c c phi l mt phn ng t ngt trc bn thng co ca B Nhu hay khng ? S hy
sinh t thiu ca Ha Thng th s c sa son b tr nhiu ngy.
Sng ngy 11.6 hi 9 gi 30, Mt l cu siu c t chc ti Cha Phc Ha vi hng
trm Tng Ni tham d.
Sau , cc Tng Ni tin v pha Ng T L Vn Duyt-Phan nh Phng v y Ha
Thng Qung c t thiu.
Ha Thng i trn mt chic xe Austin (chic xe ny ca ng Trn Quang Thun, r ca
c Tn Tht Hi)...
Cng vo gi ny, Tng Thng Ng nh Dim ang d l Cu Hn cho c Gio
Hong Gioan XXIII ti Vng Cung Thnh ng do c Cha Nguyn Vn Bnh ch i l.
Tham d c ng b quan vn v t Ph Tng Thng Th n Ch Tch Quc Hi, B
Trng. Ngoi Giao on v c bit gii ngoi giao Php cng c mt ng .
Khi va tan l th B Trng B Ni V Bi Vn Lng n bn Tng Thng Ng nh
Dim bo cho ng bit v v t thiu ti ng Phan nh Phng. Tng Thng Dim ng
khng li mt bng ri bin sc. ng ni: c g m phi lm nh vy Tng Thng Dim lt
t v Dinh.
Theo S Quan Ty Vin L Cng Hon c th ni t sng hm y Tng Thng Dim bt
u cho mt chui di nhng ngy lm l, t ni c khi ngi lng thinh ht thuc l lu c gi
ng h.
B Trng Nguyn nh Thun vo yt kin ng ngay sau . Tng Thng Dim l
mt ci gm.
ng ngi lng thinh c na gi ht iu thuc l ny n iu khc, ng th vi t khi
ri li di tn. Mt lt sau, Tng Thng Dim bo ng Thun: Vic g ri thu xp c g m phi
lm nh vy ( ni v t thiu).
Gii thn cn nht ca Tng Thng Dim u xc nhn: Thi ca Tng Thng Dim
lc y tht bng hong. Nt mt ng au xt trng thy. V t thiu to nn mt xc ng qu
ln i vi Tng Thng. Ti sao vy ? iu d hiu v ng l mt tn Thin Cha Gio rt l
ngoan o, l mt Nh Nho cai tr dn theo quan nim tha thin hnh o cho nn trc bin
c nh vy t nhin l ng xc ng. Lng tm Thin Cha Gio cng dy v ng v Gio L
khng cho php t hy mnh, ng ngi gy nn s t hy mnh ca k khc cng l mt trng
ti. Tng Thng Dim chc chn b xc ng t mt mc cm ny mc d ngi trong cuc ai
cng bit ng khng c trch nhim nhng phng v lnh o vi quan nim ca Nho Gia th
t ng li thy mnh c trch nhim.
V t thiu ca Ha Thng Qung c c kt qu u tin v mnh m l trc ht
to c s xc ng trong lng tm ca mt v Tng Thng.
Ngay bui chiu hm , Tng Thng cho son tho mt bn hiu triu quc dn trong
Tng Thng Dim ni r vi quc dn rng s ha gii ang tin hnh tt p th sm nay do
s tuyn truyn qu khch che du s tht gy s hoi nghi v thin ch ca chnh ph khin mt
s ngi b u c gy mt n mng oan ung lm ti rt au lng (nguyn vn).
Pha Pht Gio bc qua mt giai on mi. Trc v t thiu th ch c mt s Pht T
rut cc Thng Ta tch cc tham gia cng vi cc thnh phn ng phi quc gia i lp,
nhng sau v t thiu khi qun chng trm lng ng o vn tiu cc trong bao lu nay cng
b xc ng mnh v bt u nghing hn v hng ng tranh u.
Du c thm vo la...Pha tranh u khai thc trit bn thng co ca B Nhu...
Nh trn vit c y vn bn th khng c g nng n nhng qu tnh c nhng t ng
rt d gy nn s bt mn.
M u bn thng co , B Nhu vit Xt rng, ton dn Vit Nam du thuc tn gio
no vn tn trng gio l o Pht v lun lun tn knh c Pht T mt bc i thnh hin v
l mt s ngi Vit t nhn mnh l Pht T mc d a s khng theo mn phi no m
ch thnh tm v hn nhin thi hnh c t bi.
Sau , B Nhu li ph bnh chnh ph: Xt rng chnh ph Vit Nam Cng Ha du
thu c nhiu thng li rc r trong cuc chin u chng ph hoi nhng i khi vn cn thiu
phng xa trong nhim v gi gn trt t cng cng, bo v lut php v nh vy chng khc no
m ca cho s lm dng trng trn.
Sau , B Nhu nhn danh ph n Vit Nam thnh khn yu cu nhng v Tng Ni chn
chnh trnh tuyt thc vi dng cng kch ph v nh vy tc l phn li gio l ca c
Pht dy nn kim ch nhng i hi ca th xc nh s i bng cch khng tha mn n
t n Nit Bn (nguyn vn)
B Nhu li yu cu qu v Tng Ni gi thi bnh tnh trc hnh ng ca nhng k
np sau bng t bi gy ri lon lt mt n nhng k c hnh ng ph hoi nhm mc ch
lm gim uy tn ca Pht Gio v khuynh o quc gia do s xi dc ca ngoi bang Ri B
Nhu li yu cu chnh ph ra lnh trc xut nhng ngi ngoi quc gy ri (nguyn vn).
Do nm 1963 ngi Vit Nam mi gii cha c kinh nghim v ngi M Lc y
16.000 C Vn M th hnh bng ngi M cn tng i d thng v cha tc hi ln lao n
mi sinh hot quc gia v x hi. Ngi Vit cng cha b m nh v t chc CIA v cng cha
hiu r sc mnh ca t chc ny (ngoi tr gii Chnh Khch v Qun Nhn cao cp). Th nn
khi B Nhu ni rng cc Nh S b ngoi bang xi dc th i vi qun chng cn qu m h v
ngi ta t hi ngoi bang y l ai ? Nu ni l M th qun chng s khng tin v M ang
ng h chnh quyn do s t co ca B Nhu d cho l thc th dn chng vn cho l iu vu
co. Dn chng Vit Nam li khng bao gi chp nhn mt ngi n b (d a v no) ln
ting vu co cc nh tu hnh v t chc tn gio. (bng chng B Nhu mt nhiu cm tnh ca
tn Thin Cha Gio khi cng kch mt s Linh Mc m b cho rng chuyn mn chy affaire.
Cng nh trc nm 1954, gio dn Pht Dim di c d tch cc ng h Tng Thng Ng
Dnh Dim nhng cng t ra phn n khi i pht thanh cng kch Cha Hong Qunh v gi Cha
Qunh l i y Hong Qunh.
Theo gii thn cn th trong my ngy lin ng Tng Thng vn lm l, i lc khng c
chuyn g ng k ng Tng Thng vn quc mt nhn l ri li ci xung di tn thuc l
lin min.
iu lm cho Tng Thng Dim tc gin hn l v chic xe Austin ca Trn Quang
Thun. Lc y Trn Quang Thun ang l Qun Nhn. Sau khi iu tra, C Quan An Ninh bo
co cho Tng Thng Dim chic xe Austin ch Ha Thng Qung c v bnh xng n a
im t thiu l ca Trn Quang Thun. ng Tng Thng ni gin v cho gi Tn Tht Thit,
Chnh S Ni Dch ln ry r (mc d ng Thit khng dnh dng vo ni v). V biu Tn Tht
Thit v ni vi c Tn Tht Hi sao li con r lm nh vy. Ai cng bit rng Tng Thng
Ng nh Dim vi c Tn Tht Hi coi nhau nh ngi trong nh. C Hi vn t lng thm
phc v cu Thng Th ca triu nh Nguyn. Tuy Trn Quang Thun b thng cp gi ln
ry r nhng cng khng sao c (sau ny ng ta mi b bt). ng Thun thanh minh rng tnh c
cho ngi ta mn xe m thi.
Chic xe ca Trn Quang Thun cng l mt trong nhng vt thng ni tm ca Tng
Thng. Mt ngi nh Tng Thng Dim khng th no chu k ni th ca ch li l
ngi trong nh, ngi ca ch , v ng Thun vn gio t tt p vi mt vi nhn vt cao cp
ca ch thuc ngnh an ninh.
Ngoi ra khi bo ch M cng cng kch chnh quyn bao nhiu th Tng Thng Dim
cng giao ng v bn tnh ca ng trong by lu rt thn trng v e ngi cc v s cng an...
Mt khc, ng Nhu thm cm thy rng bang giao Vit-M ang rn nt trm trng. Nm
chnh quyn trong tay hn nhin ng Nhu bit r thc lc ca y Ban Lin Phi. iu m chnh
quyn e ngi l cao tro u tranh s bc pht trong gii Sinh Vin v Hc Sinh v y mi l
thnh phn quan trng v chnh tp th Sinh Vin v Hc Sinh ng vai tr ch ng trong v
Pht Gio. Nhng trung tun thng 6 th gii Sinh Vin v Hc Sinh vn cha tham gia tch cc
rng ri ngoi tr mt s sinh vin ng phi nh trng hp nhm Nguyn Tng B, Nguyn
Hu Don, Nguyn Hu ng. ng Nhu vn ch quan tin tng chnh quyn ang nm vng
Sinh Vin Hc Sinh v gio chc qua ba t chc Tng Hi Sinh Vin, Tng Lin on Hc Sinh
v Tng Hi Gio Gii.
Tm li iu quan trng i vi ng Nhu lc y l bn tay M v cng sn. V Pht Gio
ch l c hi tt p nht M v cng sn nhy vo vng qut ng chnh quyn theo sch lc
ring.
ng Nhu ch trng p dng bin php mnh i vi thiu s tranh u sch ng tc l
trit h c ci cn m t M cng nh cng sn khng c i thng khuynh o khuy
ng.
Pha Tng Thng Dim li ch trng trit ha gii thu xp lm sao cho m p. Bi
vy trong thi gian thi hi C Ha Thng Thch Qung c cn qun ti Cha X Li th Tng
Thng Dim lun lun thc dc ng Nguyn nh Thun phi tm cch ni tip cuc thng
ngh vi y Ban Lin Phi c th gi trc nghim lng dn i vi cuc tranh u ca Pht
Gio. Theo s tha thun chung gia i c i Nghip, Pht Ngn Vin ca y Ban Lin
Phi v ng Trn Vn T Gim c Nha Cnh St Thnh th Pht T n ving c Ha
Thng Thch Qung c u tp trung ti Cha Gic Minh, theo lch trnh lun phin 9 Cha
ln trong Si Gn Gia nh s ln lt tng 400 ngi c tr n Cha X Li do xe Cnh St
hng dn. Nhng chuyn xe i li khng ngng nht l trong ngy 14 c lng c n 5.000
Pht T c chuyn ch n Cha X Li.
BN THNG CO CHUNG
Ngy 14.6 y Ban Lin Phi li cng y Ban Lin B tip tc thng ngh. Cng ngy
hm y, Hi ng cc Tng lnh ra thng co ku gi nhn dn on kt trnh hiu lm gy
hoang mang v t quyn li quc gia ln trn ht. Khi ch th cho cc Tng lnh hp Hi ng
v ra thng co nh vy, d c li cho chnh quyn nhng ng Nhu bt u i vo mt nc c
sai lm h trng. Trc nm 1963, s Tng lnh tuy cn t i (18 v) nhng l 18 c o do
quyn li c tnh a v h khng th no ngi cng vi nhau c bn tnh i s nhng ng
Nhu tnh sai khi qui t Tng lnh li cng bn lun v ra thng co. Kt qu phin hp
ngy 14.6 c coi l tt p, y Ban Lin Phi n ha n mc pha chnh quyn khng ng
(ngoi tr pha ng Ng nh Nhu) Cc Thng Ta Tm Chu cng nh Thin Minh u t ra
c thin ch ha gii v thng cm y Ban Lin B trong khi th ngay y Ban Lin Phi li c
mt vi v Thng Ta i c t ra tch cc v quyt lit vi chnh quyn. ng k l Thng
Ta Tr Quang v i c i Nghip.
Lc y hai v ny ang c gii Pht T nht l thnh phn tr ht sc mn m.
L an tng Ha Thng Qung c n nh vo ngy ch nht. Mt s ng cn b tr
quyt lit th ch trng phi bin m tang thnh mt cuc tun hnh v i. ng u ch
trng ny trc sau vn l Thng Ta Thch Tr Quang cng nh i c i Nghip. Nhng
sng th by th Trng Si Gn li gi cho mt Vn Th qua i c i Nghip lu v
vn an ninh v t vn trch nhim nhng bt trc ri lon c th xy ra. Vn th y do Ta
Chnh n phng gi i. Thc tnh ng Trng ch l mt nh hnh chnh, quen vi l
li lm vic theo kiu th li ch ngha cho nn gi Vn Th y cng ch l cch phng nu c
g xy ra th cn c c trnh ln thng cp. Nhng pha i c i Nghip li ngh rng
y l cch e da c . Nhng cui cng Ta Chnh cng nh i c i Nghip ng
tha thun tm thi di m tang li. y l ngh ca i c i Nghip. V khng phi l
nh chnh tr nn Trng v gii chc lin h vui v ng ngay. Nhng xt v k thut
tranh u v chng tranh u th Ta Chnh h to thua m.
Tuy i c i Nghip v Trng Si Gn ng ri m tang Ha Thng
Qung c n ngy 10 nhng Pht T trong Thnh v Gia nh sa son i a m
tang vo sng ngy ch nht. By gi phi lm th no ? Pha Pht Gio ng a ra mt thng
co v quyt nh ri ngy an tng m do chnh i c i Nghip thnh cu. Nhng qu
gp, ti th by mi c thng co ny. Pha Pht Gio nh chnh quyn ph bin gip, chnh
quyn vui v nhn li ngay.
Ni ti th by, ngoi vic nh Radio lin tip ph bin, gii chc Thnh li cn huy
ng hng chc xe pht thanh chy n khp ni trong Thnh t hang cng ng hm n
nhng ng ph ln loan bo thng co ca y Ban Lin Phi. Dn chng nghe tin ny rt
i ngc nhin v s thay i nh vy. Trong khng kh lc y, khng ai tin ni thin ch ca
chnh quyn v li nghi ng rng chc hn chnh quyn nh chi tr th on no y v c l
gy p lc vi y Ban Lin Phi buc phi di m tang li. Dn chng nghi ng nh vy cng
c l. Nhng qu thc th oan cho gii chc Thnh ch v khng kinh nghim chnh tr
li qu cu n v bin php hnh chnh m thc ra khng c hiu lc g c ch to thm ng
nhn. Hn na, bin php hnh chnh (kt qu ca thi quen th li ch ngha) phm vo
mt li lm quan trng v chin thut chnh tr m nh cm quyn no khi mun ng u vi
bin c khng th no b qua c. l mt nh lut s ng v vic sch ng mt m
tang chnh tr...Mt m tang c tm mc quan trng v ang gy xc ng ln nh m tang
Ha Thng Qung c th cng ko di tr hon bao lu cng thng li cho pha u tranh. Thi
hi c Ha Thng Qung c qun ti Cha X Li trong vng nm ngy l mt thi gian
kh di, kh th tranh u mi ngy mi gi cng ln cao...Dn chng cng giao ng...thi hi c
Ha Thng cng kt ng thnh mt biu tng ngo ngt hng hoa ca kh th nh mt
phin nam chm thu ht qun chng...Trong tnh th si bng nh vy, gii chc Thnh bng
nhin t ging mt chic by t nm mnh vo chic r ln m ch ngy hm sau (tc sng ch
nht) nhn ngay ra hu qu. Pha y Ban Lin Phi t nhin thng li v c th mnh ming
qui ht trch nhim cho nh cm quyn vi nhng l do r rt.
Theo ng ngy gi nh d c thng bo ca y Ban Lin Phi hy b, Pht T
vn c tp np ko nhau n Cha Gic Minh tp trung theo lch trnh n nh n Cha X
Li a m c Ha Thng. Nh vit, trong khng kh si ng lc y th Pht T u c tin
vo bn thng co ca y Ban Lin Phi do nh cm quyn ph bin khi m ng tp thnh
mt khi c ngn ngi th m ng s lm ch tt c vt trn c l lut nguyn tc v ch
cn mt sc mnh b iu ng bi lng hng say v sn sng phn n ng nh vy, d cc nh
s n tn ni ni r cho ng bo r, ng bo vn khng tin v chuyn hng lun nu
khng i a m tang th chng ti s n Cha X Li ving nhc th c Ha Thng.
ng bo n n ko i...n Ng T Phan Thanh Gin, L Vn Duyt th b chn li.
S hin din ca Cnh St v Cnh St chin u trc mt m ng cng tng cng
kh th ca m ng y v s hin din ny nh mt s khiu khch (cho d Cnh St khng
khiu khch). Thng Ta Tm Gic v my i c li phi dng loa ku gi ng bo gi trt
t, tr v Cha Gic Minh. Nhng lc y d l mt Thng Ta uy quyn no cng kh lng ni
lt tai m ng...
Th l m ng trn ln. Cnh St i ph, lu n cay vn vt...li x xt...mt s
thanh nin b bt...Thm mt v. Vy th d khng ch trng n p nhng ch v s h
khng hiu qui lut tranh u pha chnh quyn bng dng mang ci v n p, kt qu cha thu
xp chuyn ny xong th li to ra mt chuyn khc.
M on th nhn vin cng lc trc tip lnh nn sau ngy o chnh ng Knh Qun
ba i t trc tin ch ng Trng th khng sao c c coi nhu ngi v can.
Bi vy mt Thnh Ph Si Gn gp nhng thng nm y bin c m li gp vin
Trng thiu kh nng chnh tr, khng thc ni vai tr hay ch bit ch u nh y th thit
tng l ci ha cho mt ch .
m tang c Ha Thng Qung c di li thm 4 ngy na...Tht l 4 ngy ging bo
i vi Cnh St Qun III v gii an ninh Thnh. Nhng ko thm 4 ngy na y Ban Lin
Phi c li tng gi tng pht. cng l c hi chun b tinh thn tranh u di hn v mt
dp ngn vng biu dng lc lng vi kh th dng cao. Mi bui chiu hng trm nam n
cng chc i lm v u gh qua Cha X Li tp trung trn va h cnh Trng Gia Long
nghe thuyt php. Ngy u, mt s cng chc cn e d sau thy chnh quyn c v yu th, tuy
mt s b theo di nhng khng phi tt c nn cng chc nam n cng ko nhau n ng. Cng
chc cn tham d can m nh th hung chi sinh vin hc sinh v lao ng do c s tham d
ca thnh phn cng chc nn li cng hng hi ko nhau n tham d c nh th...nh th theo
xc cm dy chuyn s qun chng tham d cng ng. Cn mt iu quan trng na l cc bi
thuyt php ca mt s Thng Ta i c nh Thng Ta Tr Quang, Qung c, i c
Nghip...y l ln u tin trong lch s Pht Gio Vit Nam v c l trn c th gii (ngoi tr
trng hp n vi Thnh Gandhi nhng Thnh Gandhi khng thuyt php nh x ta) cc
Nh S thuyt php ch cp n thi s chnh tr bt cng v k th tn gio. Trong 8 nm v
tri qua bao km kp dn chng ai cng hoan h c nghe hay c nhng li cng kch chnh
quyn cng kch lit cng d thu ht. Dn chng thi no v u cng vy nht l khu vc
Phi y thng kh nhc nhn, dn chng vn khng a g chnh quyn, ai cng kch chng i
chnh quyn u c dn chng tn thng n d khm phc. Trong 9 nm ch Ng nh
Dim y l ln u tin dn chng c nghe nhng li cng kch ny la ngay trc ca cha.
Nu cng kch Tng Thng Ng nh Dim th cha chc t c kt qu mong
mun nh cng kch v chng ng Nhu nn qu pha cc Thng Ta y Ban Lin Phi nh
trng cm quan ca dn chng nht l i vi li cng kch B Nhu, dn chng li rt tn thng.
cng ch l tm l bnh thng ca dn chng ngoi ph. Php thi Nappolon dn chng
rt khoi nghe li bn tn cng kch Hong Hu Josphine v my c em ca Nappolon hn l
ch qun ch chuyn ch ca Nappolon.
Pha B Nhu li cng si ni tc gin...
Thuyt php ny la vn tip tc th cuc thng ngh ca y Ban Lin Phi v y Ban
Lin B ti Hi Trng Din Hng t nhin khng hiu lc thu ht s ch ca dn
chng.
Ngy 16.6 Bn Thng Co Chung c k kt.
Thi gian gii quyt d mi ch l giy t v nguyn tc chung c coi l qu mau l.
khi bn thng co c k kt gii quan st chnh tr ti Si Gn lc y cng bt ng v c pha
ng Nhu cng bt ng na. Ring ng Nhu t coi nh xong chuyn v l quyn ca ng
anh Tng Thng. Nhng bn thng co y ra i th b cc bin c khc vt qua v trn ngp.
Ngay pha Pht Gio cng khng my ai quan tm c bit n Bn Thng Co Chung v mi
ngi cn ang dn mi n lc trong vic an tng Ha Thng Qung c v ng vin tinh
thn Pht T. Nu bn thng co y c k kt trc v t thiu ca Ha Thng Qung c
hoc sau ngy 19.6 th chc chn s c hiu lc tc ng c s lu tm ca dn chng. Bi vy
s gii quyt ca chnh quyn d thin ch n u nu khng chn la thi gian v khng gian
nu khng p ng i hi ca thc t trong thi gian y th s tr nn ph phim bi n khng
c hiu lc gy nn s lu c bit ca dn chng d dng sng t thin ch gii quyt.
Hp lin tip 3 ngy cho n 1 gi 30 ngy ch nht (16.6) hai y Ban Lin Phi v y
Ban Lin B k kt Bn Thng Co Chung gm 5 im gii quyt 5 nguyn vng do Tng
Hi Pht Gio Vit Nam ra. Phi on Pht Gio do ba Thng Ta Tm Chu, Thin Minh,
Thin Hoa ng k tn.
Pha chnh quyn gm Ph Tng Thng Th, B Trng Nguyn nh Thun, Bi Vn
Lng. Di Bn Thng Co Chung, Ha Thng Thch Tnh Khit khn vi t cch Hi
Ch Tng Hi Pht Gio Vit Nam. Khi a bn thng co ny v Dinh Gia Long, Tng Thng
Ng nh Dim cho ng Thun bit l tt p. Nhng Tng Thng li ngn ngi v im ng s
k ch no trong bn thng co.
Trong vn phng Tng Thng lc y c mt ng Nhu, ng Thun. C ba ngi u
khng tm c cch gii quyt v im nh ny nhng i vi Tng Thng Dim l mt s
quan h. Theo ng Thun th khng l Tng Thng vi t cch Quc Trng li k ngang hng
vi Ha Thng Thch Tnh Khit.
D v Ha Thng l th lnh ti cao ca Tng Hi Pht Gio Vit Nam nhng Tng Hi
Pht Gio Vit Nam cng ch l mt on th trong Cng ng Quc Gia. Tng Thng Dim
cng suy lun nh vy cho nn ng ngn ngi khng chu k. ng Nhu vn lnh lng khng c
mt kin no.
Ba ngi ngi im lng tm cch gii quyt c gi ng h nhng vn b tc.
Tng Thng Dim bo ng Thun cho mi B Nhu xem b c kin no khng.
t lu Tng Thng Dim vn thng ni vi Bc S Tuyn cng my cng s vin
thn cn n b h km v l lun nhng trc gic ca h th hay lm. Ring B Nhu nhiu
ln chng t trc gic nhy bn. Khi B Nhu vo vn phng Tng Thng xem Bn Thng Co
Chung ri ni:
- Nh th ny u c c Tng Thng lm sao li k tn ngang hng vi ng c y c
(tc Ha Thng Khit).
B Nhu lc u c v ch bai v ni:
- Nu mai mt Phong Tro Ph N Lin i c chuyn tranh chp vi chnh ph i
chnh ph phi gii quyt nguyn vng ri th chnh ph cng ra thng co chung ri Tng
Thng cng k vi ti hay sao ? Mt quc gia trong mt quc gia khng c c.
Tng Thng Dim vn ngn ngi, khng ni g. ng Thun trnh by v s kh khn
khng bit Tng Thng phi k ch no m khng k cng khng c, Tng Thng Dim hi
B Nhu:
- Vy ca b th no ?
B Nhu p ngay:
- C g u m kh khn. By gi hai bn k c ri. C Tnh khit cng k khn nh
th ny ri th Tng Thng k ngoi l nh l bt ph vy.
Tng Thng Dim cho l phi v ng ngay. ng Tng Thng cm bt ph pha ngoi
l Bn Thng Co: Nhng iu ghi trong Bn Thng Co chng ny th c ti chp thun
trn nguyn tc ngay t lc u di hng ch ny, K tn: Ng nh Dim.
Bn Thng Co Chung vn khng gy c s ch c bit ca d lun. Nhng pha
chnh quyn M th hoan h cho rng, chnh quyn Vit Nam v Pht Gio t c mt tha
hip cuc khng hong c th sm gii quyt.
Nhng ngay chiu 16.6, hn 100 Tng Ni trong c Ha Thng Tm Chu biu
tnh trc T Dinh i S M yu cu chnh quyn M v cc nc Khi T Do phi dng p
lc thuyt phc chnh quyn Vit Nam thc thi ng n Bn Thng Co Chung. Cng vo gi
, tc 19:20 th Bn Thng Co Chung vn cn nm trn bn Tng Thng Dim. Sau cuc biu
tnh, mt s Tng Ni li ko nhau v Cha X Li m u cuc tuyt thc.
Mi ln biu tnh tuyt thc nh vy li cung cp thm cho bo ch ngoi quc nhng
ti hp dn mi l. Bn Thng Co Chung khng cn l ti hp dn i vi bo ch ngoi
quc.
Cuc khng hong Pht Gio tr thnh vn s mt i vi Tng Thng Kennedy cho
nn trong nhng ngy 13, 14, 15 v sng ngy 16 Ph i S M lin tip ra vo Dinh Gia Long.
K Gi David Halbeitam vit: Pht Gio thng thuyt v 5 im. Ngy 16.6 hai bn k mt
vn bn k d v quan im ca 2 pha. Pht Gio c nhng b mt vi im nhng chnh
ph khng nhn nhn c trch nhim v bin c Hu. Tm nhn ca k gi M nh vy nu
khng c xuyn tc th cng khng nm vng tinh thn vn bn nh d lun M li lun lun
b kch ng v hng dn bi bo ch m bo ch M c coi nh mt tp th to p lc
(pressure group) i vi chnh quyn v quc hi M. Thc ra, iu 5 ca Bn Thng Co Chung
ghi r: nhng cn b c trch nhim v cc v xy ra ngy 8.5.1963 bt k thuc thnh phn
no cng s b nghim tr nu cuc iu tra ang tin hnh chng t li ca h. D lun M
trong nhng ngy 13, 14 n 15 u dn vo v t thiu ca Ha Thng Qung c cng
cc v x st vo ngy 16 v cuc biu tnh ca Tng Ni vo chiu 16. Bo M nh t New York
Time, New York Herald Tribune, Chritian Science Monitor pht hnh M vo hm trc th
ch vi ngy sau lt vo my tay Thng Ta, i c ca y Ban Lin Phi v c dch ra
ngay Vit ng v quay rono ph bin b mt trong thnh. y cng l mt ng c thc y
m ng nh tng cc than hng.
Thng 5.1960 nhng nhn vt thn cn ca Tng Thng Dim cng hi li ng
thanh yu cu Tng Thng Dim duyt xt li ch . Nhng kt qu ch l nhng chui ngy im
lng ri mi vic li tri qua. Cng nn nhc li, thng 5.1960, i T Mu, Gim c Nha
An Ninh Qun i (ngi theo Tng Thng Dim t nm 18 tui v tr thnh cn b giao lin
gia Hong Thn Trang Lit v Tng Thng Dim) cng vi Cha Thnh, ng V Vn Hi,
Tn Tht Trch v mt ng ch khc hp bn v d nh ng lot t chc Tng
Thng Dim lu duyt xt li nhng sai lm ca ch . i T Mu cng nh V Vn Hi,
Tn Tht Trch u l nhng ngi theo ph Tng Thng Dim t Tin Chin cng nh v o
chnh ht 11.11.1960, chnh nhng nhn vt quan trng ca ch Ng nh Dim thnh cu
Tng Thng Dim cng nh ng Nhu l nn ni rng th ch dn ch, chp nhn mt lc lng
quc gia i lp. Nhng u v hiu.
Ch mt l th ca Bc S Tuyn gi ring cho ng Nhu ph bnh mt s sai lm ca ch
v ci o di ca B Nhu khng nhng khng c lu m cn b gt ra ngoi nguyn nhn
cng t l th ...V l th ng Nhu ng trn bn lm vic v B Nhu c coi. C l
cng l cch ng Nhu gin tip cho b v thy r nhng im nhn nh ca ngi cng s thn
tn. Tuy nhin B Nhu khng phn ng g nhng dn dn lnh nht vi v chng Bc S Tuyn.
Nm 1963 mu thun ni b cng thm trm trng. Chng hn nh con ngi Phm Ngc Tho,
Tng Hunh Vn Cao th nht nh cho rng Tho l cng sn. ai T Mu, nm Ngnh An
Ninh Qun i li c quyt l khng. Bc S Tuyn cng ngh nh vy v l bn thm tnh ca
Tho.
T mt vn nhn s nh b nh vy cng chng t ch cng ngy cng phn
ha. Phe nhm tuy cha cng khai xut hin nhng m thm cng kch v nghi ng ln nhau.
Ngay trong lng ch m cha phn bit ai l bn ai l th th trch chi ngi ngoi!
K t thng 6.1963 nhng thnh phn tr ct ca ch khng keo sn gn b vi ch
na. T nhng nhn vt tr ct u thm cm thy rng ch lm nguy nu khng kp thi tm
bin php cu th v phng. Nhng h khng cn thm quyn. Th lc ca v chng ng
Nhu mi ngy mt ln dn.
Tng Thng Dim cng ngy cng c n nht l sau ci cht ca Nh Vn Nht Linh th
hu nh Tng Thng Dim bung tay. V mu st Tng Thng Dim ngay trong Dinh Gia Long
li lm cho ng c n hn na. C nh cng l nhng l do khin Tng Thng Dim quyt
nh s tr v hu dng khi Nhim K II chm dt.
Trong v tranh u Pht Gio khng r t pha no ch trng mu st Tng Thng Dim
v h mc ni c vi y vin Chun y hng dn v nghi l ca Vn Phng Tng Thng.
Vin s quan ny phc v lu nm trong Dinh Gia Long v trc thuc L on Lin Binh
Phng V Ph Tng Thng. Nhim v ca ng ta khng c g quan trng nhng li l ngi d
dng thi hnh mu m st Tng Thng. Hng ngy vin Chun y hng dn, m o i l
ch c nhim v hng dn quan khch n Vn Phng Tng Thng. ng ta cng nh cc S
Quan Ty Vin v hu cn hng ngy u gip mt Tng Thng Dim. Tt nhin l h thuc
thnh phn c tin cn. Tng Thng Dim vn t ho v s trung thnh tuyt i ca cc Qun
Nhn lo vic an ninh cho ng.
c bit nhng s quan thn cn nh L Cng Hon, Th, Hunh Vn Lc, L Chu
Lc, ng Tng Thng coi nh con ci trong nh. Vy m li c mt s quan hng dn m mu
git hi ng v v chng ng Nhu. m mu ny pht gic c do mt s tnh c.
S l trong khi cuc tranh u ca Pht Gio ang si ng th thn ph ca Trung y
Kit b bt giam (ng l mt a din thuc Pht Gio Tnh Gia nh) Trung y Kit li l mt S
Quan Truyn Tin cng l mt trong s Qun Nhn trung thnh tuyt i ca Tng Thng Dim.
Khi thn ph ng b bt giam v l do tranh u Pht Gio th k ch mu m st Tng Thng
Dim nm ngay c hi ny mc ni. Nhng s vic xy ra li khc nn m mu ny bt
thnh. Bi v khi thn ph Trung y Kit b bt ng trnh by ngay vi Thiu T Nguyn Hu
Du, Tham Mu Trng L on, ng Du trnh by thng vi Trung T Khi T Lnh v cho
rng: Kit n l mt s quan phc v c lc nh vy by gi Cng An li bt ng gi ca n th
cn ra ci g, xin Trung T can thip gp. Sau , Trung T Khi cng nh Thiu T Du lin
lc thng vi Ty Cng An Gia nh v i T Nguyn Vn Y, Tng Gim c Cnh St Quc
Gia. Hai c quan lin h ny u ng tr t do ngay.
V nhng tin n mu st Tng Thng Ng nh Dim th nhiu lm song phn ln u
l tin vt. Pha ng Nhu thnh thong cng bn ra mt vi tin nh vy vi ch thm d phn
ng ca dn chng hoc l tm cc con mi i lp nhng v mu st ny c du kn sau
ngy 21.11.1963 vin Chun y c t do ng ta mi tit l. Ngay nhng nhn vt cao cp ti
Dinh Gia Long cng khng hay bit g c.
Khi thn ph ca Trung y Kit ang c Thiu T Du v Trung T Khi can thip
c tr t do th vin s quan hng dn li tm n Trung y Kit, sau khi tc ng tinh thn
v cng cuc tranh u ca Pht Gio, vin s quan ny ng li yu cu Trung y Kit tham d
cuc mu st m ng ta b tr t lu, ng s tit l mt ln vin s quan hng dn th
sn tri lu n trong ngi v nh ly ra thanh ton song ln y ch Tng Thng Dim m
khng c v chng ng Nhu nn ng s nh ch c hi khc ngha l khi no thy c mt
y , v chng ng Nhu v Tng Thng Dim th lc y mi hnh ng.
Trung y Kit l mt s quan tin cn ca mt L on Lin Binh Phng V Ph Tng
Thng nn ng em ngay cu chuyn mu st ny bo co vi Thiu T Du. Sau cuc hp b
mt vi T Lnh L on, ng Du ra lnh giam lng vin Chun y hng dn. Cng vic din
tin hon ton kn. Thiu T Du trnh by vi Trung T khi: Nu tin ny tit l ra ngoi th
mt ht uy tn ca L on. L on t lu vn c ting l trung thnh tuyt i vi Tng Thng
nay li c mt s quan ngay trong Dinh nh mu nh vy th nguy, tin ny nu tit l ra
ngoi s lm hoang mang L on. Trung T Khi cng ng nh vy. Ngay bui chiu hm
y Thiu T Du triu tp mt phin hp cc s quan ca L on v cho bit: Hin nay bn lc
lng c bit, i T Tung ang cn mt s quan lin lc vi L on vy anh em no c th
tnh nguyn sang bn lm vic ?
Trc khi ln ting nh trn Thiu T Du dn i y Ngn, S Quan An Ninh ca L
on khi ti ln ting hi anh em c ai tnh nguyn qua lc lng c bit khng th Ngn phi
ng ln ngay v ngh Chun y Thnh tc vin s quan hng dn c dn trc nn i
y Ngn gi tay tr li ngay: Ti xin ngh Chun y Thnh, Chun y c kh nng l
lin lc cnh lc lng c bit Thiu T Du chp thun lin, c lm thi Thnh sang
bn ti s xin mt ngi khc lm s quan hng dn. Mt lt sau Thiu T Du bo i y
Ngn: by gi ht gi lm vic ri, anh a anh Thnh qua ngay lc lng c bit i, khng
h c hi thc mnh mi. Cu ni ny l mt mt lnh bo i y Ngn li xe ch vin s quan
vo B T Lnh Lc Lng c Bit, ng Du ch th cho i y Ngn Ti in thoi
qua bn y ri.
Anh dn thm bn y l phi i x vi hn nh mt s quan hn na C dn (tc Tng
Thng Dim) khng c ng chm g ti hn c. i y Ngn khng qun mua tng
ngi anh em mt tt thuc Ruby.
Trc khi a vin s quan hng dn qua giam lng bn Lc Lng c Bit, Trung T
Khi v Thiu T Du trnh by t s vi Tng Thng Dim. Nghe tin ny ng Tng Thng
ngi lng mt hi lu. ng ni c v than th: Nhng ngi gn ti cn khng hiu ti hung
chi dn n xa Tng Thng Dim ch th cho Trung T Khi khng trng pht k mu st ng,
ng ni: Phi ging dy cho n, ni cho n bit l phi tri. Ci li l v mnh khng chu t
chc hc tp.
K t , L on Lin Binh Phng V c ch th t chc cc bui hc tp hng tun.
Gii thn cn u xc nhn rng Tng Thng Dim mi ngy cng thm c n v ng
tr thnh ngi tr tri gn nh bung tay mc ng Nhu nm quyn ch ng. C l Tng
Thng Dim b m nh bi s mnh. Ngoi ra ci th nghe ca Hu v n tranh hoc ngi xem
nh c nghin cu bn v tranh v lm th, ng Tng Thng cn say m mn t vi v a l.
ng gn nh thuc nm lng ci t c hm rng, mnh t kia hm a. Chng hn nh Dinh
c Lp ng bn khon u Rng l Dinh nhng ci ui li ch Cng Trng Chin S, bi
vy c nhiu ngh ph i Chin S chng t bi phong phn thc (chng Php) v xy mt
cng vin to cho Ta Vin Trng c mt khun mt ti mt.
ng Tng Thng c v thun tai nhng sau th khng chp nhn v d sao ci i Chin
S cng c tc dng ci ui con Rng xung. Tuy vy khng ai thy ng Tng Thng cho gi
thy bi vo Dinh. i T Mu thng c gi vo Dinh mn m vi Tng Thng Dim
v khoa t vi l s. C khi Tng Thng Dim v i T Mu ngi ni chuyn v t vi l s n
1, 2 gi khuya. ng Tng Thng ni mt cch say m no l cung mnh c sao Phc Binh th, v
th cung ny c sao La Hu th s th kia...Nm 1963 i T Mu trnh by vi Tng Thng
Dim t vi ca C nm nay xu. So vi nhng nm trc th nm 1963 Tng Thng Dim t i
kinh l. Nhng sau ci cht ca Nh Vn Nht Linh tun no ng Tng Thng cng ln Lt i
sn...Theo Ty Vin L Cng Hon th ng ra ng Tng Thng i tm mt qun lng ph tan ni
nim c n. Theo nh i T Mu th gia nm 1963 hai ng Thy Minh Lc v a La tin
on Tng Thng Dim gp i nn c th mt mng. Ring Tng Thng Dim c nh cng
linh cm c cn hon nn ca s mnh ang n vi ng.
Tuy rt ham thch mn t vi l s nhng Tng Thng Dim khng t l cho ai bit mn
s thch ny ngoi mt vi ngi tm giao. ng Tng Thng vn t ho v qu hng Qung
Bnh ca ng nht l Huyn L Thy v Tng i Phong. Ring Tng i Phong c coi l
pht v V nguyn Gip th lm n i Tng Tng T Lnh ca qun i Min Bc v gia
nh h Ng my i t th cng danh. V nguyn Gip (con c Cu Sinh, mt a ch, ngi
An X) vn cng mt Tng, mt Huyn vi vi Tng Thng Dim. Cc bc T Nho L Thy
th u th k 20 khm ph ra rng, ngi nh ca X i Phong (thuc Tnh i Phong)
kt. V mi ngi bao nhiu i nhng mu nng vn phn chiu mu trng bc nh kim
cng. Con Hi (tc con ngi nh) chy vo Thn Ty H (Lng Tng Thng Dim) c Long
mch nn nu con hi cn, dn lng ch vt m khng dm o. V o s ng mch, nc
phun ln. Ni ra th cho l d oan nhng nm 1963 sau hai ci cht rung ng tt (Ha
Thng Qung c v Nh Vn Nht Linh) cng c thm hai im l, mt l cp s th sinh 3
con (27.3) hai l thay i Huy Hiu Qun i (cp s quan). ng ngy 7.7.1963 k nim 9 nm
chp chnh. Tng Thng Dim quyt nh thay i Huy Hiu Qun i. Ring huy hiu trn m
ca Lc Qun ng cho ta suy ngh. Di hnh khm trc (Quc Huy ca I Cng Ha) l mt
ngn la thing. Do y nhiu ngi r tai bn phim nh th ny th la s thiu ri khm
trc. Ri khng hiu sao li c s trng hp th ny: B Tng Tham Mu ra quyt nh buc
cc Qun Nhn phi mang Huy Hiu mi trn m k t ngy 1.11.1963. Ngy ng l ngy
ngn la chy bng thiu ri khm trc, Quc Huy ca I Cng Ha. Ri Huy Hiu mi ny
cng b bi b lun.
CI CHT CA MT NH VN
Trn y ch l mt vi chi tit xin bn phim. By gi xin tr li ci cht ca Nh Vn
Nht Linh ngy 7.7.1963. c tin ny, Tng Thng Dim sng st v xc ng mnh nh tin
Ha Thng Qung c t thiu. ng ni vi B Trng Thun: vic c g u m phi lm
nh vy...ra Ta ri th cng tha bng cho ng y...
Trong cc chnh khch ti Min Nam th Nht Linh Nguyn Tng Tam c Tng
Thng Dim knh trng hn c. Cha bao gi ng Nhu c mt li ch trch nng nh no mt khi
Bc S Trn Kim Tuyn c dp cp n ng Nguyn Tng Tam.
Theo Bc S Tuyn th i vi cc chnh khch, ng Nhu t v khinh thng v hay nng
li ch bai, ring Nht Linh ng Nhu khng khen khng ch th phi l trong thm tm ng
dnh cho Nht Linh mt s knh n no .
T Bc S Tuyn n Cha Jaegher, ng V Vn Hi u c lng cm phc v knh trng
nhn cch ca Nht Linh. Ring Bc S Tuyn cng c nhiu dp m o vi Nh Vn Nht
Linh trong nhng ba cm c tnh cch gia nh thn mt. Ba cm u tin t chc ti Tr S
Trung Tm Bt Vit, chnh Bc S Trn Kim Tuyn ni: do c ra ngh mt Sm Sn th ti
ang i hc lc y i m c lm v c vit th xin c dy cho cch vit vn. Nht Linh t v
cm ng. iu quan h l trong sut 9 nm ch Ng nh Dim, Nht Linh khng h dan du
g n tin bc vi chnh quyn. Bc S Tuyn gp g Nh Vn Nht Linh cng ch l tm tnh
giao t. Nht Linh khng h cu cnh g c. Khi Nht Linh ra li t Ngy Nay (1955) l do tin
ti ca ng, chnh quyn khng h ti tr. Bc S Tuyn cng xc nhn. Nht Linh tht l con
ngi i quc, c t cch, c phong rt mc ng hong. iu c bit l Nht Linh khng
c s giao t lin lc no i vi cc nhn vt M ti Si Gn cho n ngy ng cht.
V t thiu ca Ha Thng Qung c cn c nhng li ch trch nng nh. Nhng khi
nghe Nht Linh t t ng B Nhu li yn lng...ng Nhu ch ni vn tt: coi xem c m mu
no m st ng y khng Tng Thng Dim cng lo ngi nh th nn ni ngy 8, Tng Thng
ra lnh cho gii chc an ninh phi iu tra phc trnh ngay xem c tht Nh Vn Nht Linh t t,
Tng Thng Dim t ra xc ng hn c tin Ha Thng Qung c t thiu. ng lm l c
ngy, bn gt v ht thuc l ht iu ny n iu khc.
Tng Thng Dim rt c cm tnh vi gia nh Nguyn Tng nht l Hong o. Vo
do nm 1959, mt ln m o vi Tng Thng Dim v nhc n Nh Vn Hong o, Tng
Thng Dim bng ngt li Bc S Tuyn v hi thm:
- By gi v con ng y sng nh th no ?
Bc S Tuyn cho hay hin b Hong o m ca hng bn ch c. ng Tng Thng
Dn: Anh xem b ta c tng thiu th tm cch gip , khi no c dp cho ti c li hi thm.
Ri Tng Thng Dim khng tic li ca ngi: Nguyn Tng Long kh lm. ng ta i
vi ti tt lm.
i cng gia Tng Thng Dim v Nh Vn Nht Linh u c s tng knh. im
c bit khc, lc cn sinh thi Nh Vn Nht Linh cng khng c mt li no cng kch nng n
i vi c nhn Tng Thng Dim v ng Nhu. B Gio Dc thi li c sng kin a nhm
T Lc Vn on vo chng trnh hc hng nm, c nhng thi Quc Vn T Ti I. th
nht th sinh phi bnh lun v s nghip ca Nht Linh hoc Hong o... th hai th sinh li
phi bnh lun v li ni ca Tng Thng Ng nh Dim (trch trong cc bi din vn). Trc
v o chnh ht 11.11.1960 chnh quyn Ng nh Dim khng c mt s theo di no i vi
Nh Vn Nht Linh. Vic ng tr thnh C Vn ca Hi Bt Vit, chnh quyn do y cng
khng can d vo.
Hn na, Hi Bt Vit li do mt ng ch ca ng iu khin trong c Hiu Chn,
Nh Phong.
ng vo ngy Song Tht k nim 9 nm chp chnh ca Tng Thng Ng nh Dim,
Nh Vn Nht Linh ung thuc c t t vi li di chc: i ti lch s x. Ti khng chu
ai x ti c. S bt b v x ti cc phn t i lp Quc Gia l mt ti nng, s lm cho nc
mt v tay cng sn.
Nht Linh c tham d trc tip vo cuc o chnh ht 11.11.1960 trong c mt s
Qun Nhn tr l cn b Vit Nam Quc Dn ng. Ni l trc tip cng khng ng. Nht Linh
ch ng tn trong t truyn n ln n ch Ng nh Dim v ng c tham d vi phin hp
cng vi C Phan Khc Su v mt s Nhn S khc.
Cuc o chnh bt thnh th ngy 13.11.1960, Nht Linh vo t nn ti Ta i S
Trung Hoa Quc Gia. i S Trung Hoa Quc Gia lc y l ng Vin T Kin, mt ngi bn
thn ca Nht Linh. Sng 14 mt Trung i Cnh St D Chin c n bao vy Ta i S
nhng sau c lnh rt i ngay. Vic t nn bt thn ca Nht Linh lm cho i S Vin T
Kin lm vo th kt. Mt mt Trung Hoa Quc Gia ang ng h trit Tng Thng Ng nh
Dim. Mt khc, Nht Linh khng nhng l bn ca i S Vin T Kin m cn l bn ca Ph
Tng Thng Trn Thnh cng mt s vin chc cao cp ca chnh ph i Loan. Qu thc cha
c mt chnh khch no ti Min Nam chng chnh quyn m li c cc nhn vt nng ct ca
chnh quyn u i v tn tnh che tr nh trng hp Nht Linh.
i S Vin T Kin, c in thoi bo tin cho Dinh c Lp bit v ng cng bo tin
cho Cha Jaegher, Linh Mc Dng Tn rt c uy tn vi Tng Thng Tng Gii Thch v Ng
nh Dim li l ngi mn m Nht Linh coi ng nh bn tm giao.
Sng 14.11, Cha Jaegher in thoi cho ng V Vn Hi ni v tnh trng t nn ca Nht
Linh v yu cu ng V Vn Hi tm cch no dn xp m p. ng thi Bc S Tuyn gp
ring ng Nhu trnh by v trng hp Nht Linh. Sau Bc S Tuyn li qua Phng Tng
Thng Dim thnh cu Tng Thng thu xp v ng Nguyn Tng Tam...Bui chiu 14.11,
chnh Cha Jaegher thn hnh vo Dinh xin gp Tng Thng Dim can thip cho Nht Linh.
Tng Thng lc u cn do d sau ng quyt nh cho ng Tam thong dong. Nhng gii
quyt nh th no cho hai bn cng vui v ? Nu c Nguyn Tng Tam ri khi Ta i
S Trung Hoa v nh th cng kt cho ci th ca chnh quyn. Cui cng Dinh c Lp tha
thun Vin Tham V Ta i S li xe a Nht Linh v Tng Nha Cnh St v y ly li
khai Nht Linh cho n phi php. Trc sau ng tm Nha Cnh St lu hn 1 gi. My ngy
sau Cnh St li mi ng ra mt ln na kt thc h s. T cho n ngy t th, Nht Linh
c thong dong. Tuy nhin c mt iu nh th ny: Nht Linh c t do nhng phn nhng
ai ra vo nh ng lc v u b Cnh St chm theo di.
Nht Linh t t lm cho c Tng Thng Dim ln ng Nhu u ng ngng, Tng Thng
Dim c ch th i tm my ngi con Nht Linh vo Dinh gp ng. Nhng khng hiu v l g
khng c cuc tip xc ny.
C th ni trn ngy 8.7, Tng Thng Dim dnh c th gi theo di v Nht Linh t t.
Theo cc S Quan Ty Vin nh i y L Cng Hon th ng Tng Thng xem xt h s rt k
v ng ch th phi chng minh cho mi ngi thy y l mt v t t, chnh quyn khng c
m mu no. Tng Thng Dim v ng Nhu bn khon nht l s mang ting chnh quyn c
can d vo ci cht ca Nht Linh.
Nht Linh t t gy xc ng su xa trong gii tr thc vn ngh bo gii v sinh vin
v nh hng tinh thn i vi cc gii ny tht ln lao. Ch Ng nh Dim nhn lnh mt
tht bi bt ng.
Ti sao v 11.11.1960 ko di cho n nm 1963 mi em ra xt x ?
Nu em v 11.11.1960 ra x ng Tng Thng li e ngi s lm hoang mang Qun i
nht l pha Nhy D chim a s. Trng hp Thiu T Phan Trng Chinh ng Tng Thng vn
c cm tnh c bit vi Binh Chng ny. Mc du, mt s n v ny v s quan Nhy D tham
d cuc o chnh nhng dp thng thng cui nm 1960, s quan D li chim mt t s cao.
Ring Tiu on 1 Nhy D, v c chin cng ln trong trn Kin Phong vo cui thng 11.60,
nn mt lc 7 S Quan c thng cp. Tng Thng Dim vn yn tr i T Thi b li ko v
ng khng c m mu to phn. Tng Thng Dim lu luyn c bit i T Thi nguyn Tiu
on Trng Tiu on 3 Nhy D. ng Tng Thng cng c bit lu khi Phan Trng Chinh
cn l i y ch huy Tiu on 3 nh dp Bnh Xuyn. D ch l mt s quan cp nh nhng
Phan Trng Chinh cng lt vo mt xanh ca v Tng Thng vn coi Nhy D nh sc
mnh ca ch .
ng Tng Thng vn cm phc binh chng ny nht l nhng s quan tr biu dng
kh nng ca h trong cuc dp lon Bnh Xuyn v Tiu on 3, 5 v 1 Nhy D l nhng n
v hin hch. Nm 1960, khi Binh Chng Bit ng Qun c thnh lp, Thiu T Phan Trng
Chinh c bt lm Ch Huy Trng. Thi vi chc v ny phi hiu l ngi quan trng
v nu khng phi l ngi trong ng th cng phi l tay c kh nng c Tng Thng Dim
tin yu. K t nm 1958 khi ch Ng nh Dim bt u vng mnh, ng Nhu cng nh
Tng Thng Dim bt u lu n thnh phn s quan tr, ng Ng nh Nhu cho rng: bn
tr d sao cng c hc, trong sch khng c mu L Dng. cng l trng tm ca S
Nghin Cu Chnh Tr trong cng tc mc ni vi nhng s quan tr ny, Phan Trng Chinh
cng nh cc s quan tr trong v 11.11.1960 vn c coi nh tng lai ca Min Nam.
ng mt ci, nh xt nh...hng hai chc s quan tr tham d o chnh. Sau v 11.11.60,
Tng Thng Dim vn yn tr v ny c bn tay Php dnh v. Cn c theo bo co, ng Tng
Thng cho rng my a nh b n li ko. Tt c do Vng Vn ng n b Php mua
chuc.
S d chng ti phi di dng phn ny v cuc o chnh 63 c m t nh mt c
ngon mc vi m mu sp t ca Hoa K th c 60 c m t nh mt cuc ni lon bt
thng ca mt s tui tr trong Qun i. C 60 mang mu sc tnh cm v Quc Gia cc oan
hn l c 63 mang tnh cht c hi v hot u.
Ngoi tr Trung T ng c lin h r rt vi Php cn cc s quan tham d nh Phan
Trng Chinh, Phm Vn Liu, Nguyn Mnh Tng, ngha l t Thiu T n i y, Trung y
u xut thn t cc gia nh ng phi Quc Gia khng Vit Nam Quc Dn ng th cng i
Vit Quc Dn ng v h c cng nhn l trong sch ch huy ni ting v c thc ti. Nh
trng hp i y Nguyn Mnh Tng khi cn l Trung y ni ting l mt v Trng
Phng 3 gii ca S on 5 (di thi Tn Tht nh) tt nghip i Hc Qun S ng s I v
cng v ng s I nn c lu li B Tng Tham Mu v theo lun phe o chnh 11.11.1960
c tnh cht Quc Gia thun ty, tr v nhit thnh.
Tuy vy, d l con ngi quc gia ng ln o chnh lt ng ti hp php khi tht
bi phi ngi t ra ta l l ng nhin. V gin d c lm vua thua lm gic.
Nhng ngi ch cht trong ni v th cao chy xa bay nh Nguyn Chnh Thi,
Vng Vn ng, Hong C Thy...cn li c coi l tng phm. Tng Thng Ng nh Dim
v ng Nhu, Bc S Tuyn cng khng t v tc gin n phi ngc i tr th nhng
Qun Nhn tng phm ny. cng l mt trong nhng l do khng a v 11.11.1960 ra xt
ngay. ng Nhu cng nh gii cng s vin ca ng v Tng Thng Dim u lu n Vng
Vn ng cn Hong C Thy cng khng phi l k ch mu chnh yu. Bc s Phan Quan n
th r rng chy theo c hi.
Ti sao Vng Vn ng li l ch cht trong v 11.11.1960 v c dnh dng n hot
ng ca Phng Phn Gin Php khng ? Vng Vn ng l mt Trung T tr ca Qun i
lc by gi, thng minh v c kh nng nhng bn cht cng l mt th con ty. Trc nm
1960, gii cao cp ti Dinh c Lp khng ai n ng. Nm 1954 ng ng v phe
Hinh, v hot ng cho bit i Con thuc Phng 6 ca Trung T Trn nh Lan.
Gia hai v Trung T tr Vng Vn ng v Nguyn Triu Hng th Trung T Hng c
t cch hn c hc vn cao v l mt s quan thuc loi c phch c thc ti (Trung T Hng b
bn ngay ti Tng Nha Cnh St m 11.11.1960) cn ng nhiu tham vng li b chi phi bi
np sng Ty ca gia nh nh v.
Nm 1957, Trung T ng c gi qua M tu nghip. Ngay thi gian ny ng t ra
bt mn. Trong sut kha hun luyn vin M hi cu g ng ch p vn vn I don't know.
Khi v nc, Trung T ng c b nhm T Lnh Ph S on 7 (do Trung T Hunh Vn
Cao lm T Lnh). Vn thng minh, c ti li kiu ngo, ng rt coi thng Trung T Hunh
Vn Cao. ng cng khai ni ln iu ny. Thc ra th ng kiu ngo cng c l, ng ta vn
l mt s quan tc chin xut sc, eo lon Thiu T nm 23, 24 tui...ng l ra th khng nn
ng lm T Lnh Ph di quyn Hunh Vn Cao v s cch bit v kh nng gia hai ngi
qu r rt. ng bt mn vi ch Ng nh Dim cng c nhiu nguyn nhn nhng hp tnh
hp l v cng l nguyn nhn y ng ta vo th chng i. Khi Trung T ng lm T
Lnh Ph th Thiu T gi nh Phan Minh Th lm Tham Mu Trng nhng thuc quyn ca
S on li nm trong tay Phan Minh Th.
Nguyn nhn ln nht l v ng b chn p qu nhiu, c ti (theo ng ngh) li b x
c, ng vn cho rng mnh vt Trung T Hunh Vn Cao v thm nin cp bc cng nh kh
nng ch huy v tc chin.
th, S on 7 li b thao tng bi vin Tham Mu Trng. Do y, cc s quan S
on 7 ai cng ngn. y cng l mt kinh nghim ng cho ngi lnh o Quc Gia bt c
thi no cng phi suy ngm. Ngi lnh o Quc Gia th xa nhng cn b th li gn qun
chng. Qun chng s nhn nh v ph phn ngi lnh o quc gia qua m cn b. Trong
Qun i cng vy, s quan khng bit r tm lng Tng Thng Dim nh th no, khng r con
ngi ng Cn ra sao nhng h lun lun nhn nh v ph phn qua nhng con ngi rut ca
ch . Khng hiu Phan Minh Th c phi l con rut ca ch hay khng nhng khi v lm
Tham Mu Trng S on 7 th ng ta c th gi l qu hng hi phc v cho ng (h phi
ng Cn). Phm nhng s quan no gh thm Vng Vn ng u c ngi theo di v bo co
vi Thng Cp. Thiu T Th li qu hng hi phc v ch bng cch cng khai tn
cng T Lnh Ph Vng Vn ng. Trong vn phng T Lnh Ph ca ng c mt b salon
rt p, nhng cng b ly i. Bn giy ca ng c 2 ci gh tip khch cng ly i ht...mi
ln khch ti, mt l ng hai l ngi trn mt bn. Do , s bt mn ca ng mi ngy cng
ln. ng th ght ng Cn Lao m thc s l th ght ng Cn qua con ngi Th. Ci nguy
c lm tan v ch bt ngun t nhng s lm dng ca cn b hng trung nh vy. Mt ch
mun c lng dn, mun gim thiu c bt mn trong qun chng th ngi lnh o ti
cao c ti c cha m cn phi c i mt sng nhn r t nhng lm dng ca nhng thuc
cp v thuc cp vn nhn danh ch trong mt khu vc no .
Khng ai ni rng Thiu T Th th ny th n nhng qu thc ch Ng nh Dim c
nhiu cn b trung cp nh Th tuy c hng say ht lng phc v nhng hnh x nhiu iu qu
ng u tr li bo hong hn Vua. T hi hn na l dng ci uy danh ca n anh to uy th
cho mnh. D l mt ngi bnh thng khng thuc mt khuynh hng no chng i chnh
quyn nhng gp cnh ng li chn p v x c nh Vng Vn ng cng d dng bt mn v
sn sng chng i chnh quyn nu c dp thun tin. Vng Vn ng b i v Trng i
Hc Qun S tuy khng cn b x c v chn p nh S on 7, song ng li c nhiu c hi
tt kt giao vi mt s s quan tr.
V N 11.11.1960
Cuc o chnh 11.11.1960 khng phi ch c nhm Vng Vn ng, Nguyn Triu
Hng nhng cn v s s quan c coi l nng ct ca ch cng tr c n gi hoc n binh
bt ng ch thi c. Ngay S on 7 ng ti Bin Ha, k cn Th tng pht u vn gi
thi wait and see. Sau , Trung on 12 nng rut mi ko qun trc ch Th . S
on 22 m v T Lnh c coi l ngi trong nh ca ch cng do d. ng hn l
hon ton im lng ch lnh thng cp. Ngay ti Th , nhiu Tng T cng im ln ch i
c hi.
Cuc o chnh bt thnh, nhiu ngi lanh chn l ming li c tng thng tri li
mt s s quan li gp tai bay v gi ht sc oan c. Trng hp Trung T Nguyn Khng, Ch
Huy Trng Truyn Tin, sut ngy 11 n sng 12 trn tht k nhng khi qun i T Trn
Thin Khim, tin vo Th th by gi Trung T Khng mi l din ri li cn lp cng
bng cch cho mt Tiu on Truyn Tin ra tay chng o chnh vo ngy 13 (ngha l tn cuc
ri chnh ng li trn xe ca i Tng L Vn T khng cho vo Dinh gp Tng Thng Dim).
Thc ra th c ngy 11 Trung T Khng cho ngi mc ni vi phe o chnh nhng phe o
chnh bt thnh ng tr thnh ngi chng o chnh hng hi nht. (nhiu Tng T khc
tng t nh Trung T Khng). Trong nhiu ngi b t co rt oan c. Chng hn nh
Thiu T Lin on trng Truyn Tin thuc B T Lnh Hnh Qun.
Lnh trong Lin on ca Thiu T ch v tnh ng i tip t cm nc cho mt s binh
s Nhy D sau ny Thiu T Nguyn nh Ti b t co theo phe o chnh ri mt chc, b cu
lu v b ra khi Ngnh Truyn Tin. Mt i y Ch Huy Trng mt n v bit lp ti ven ,
khng c ti g c ch c ti v tnh xa khu hiu suy tn Ng Tng Thng nhng cng b
pht 40 ngy trng cm. S l th ny, bc tng doanh tri k khu hiu Ng Tng Thng
mun nm lu ngy b nc ma lm nhe trng rt lem nhem, vin i y st sng ra lnh
cho Thng S Thng V phi cho lnh qut li tng vi v k li khu hiu cho ng hong.
Nhng khng may tng qut vi trng xa, xa nha khu hiu vo ngy 10 th ng ngy 11
xy ra o chnh. y vy m B Tng Tham Mu vn ph bin mt vn th i khp cc n v
v vic pht vin i y ny 40 ngy trng cm vi l do trn.
Nhiu n v mt s s quan b cu lu b iu tra hoc thuyn chuyn ch v pht ngn
ba bi trong ngy 11.11.1960.
Thc t th cuc o chnh 60 nh vit trn pht sinh do tnh thn quc gia cc oan
cng vi tm trng ni lon ca mt s s quan tr.
V phng din hnh qun o chnh th phi ni l hon ho nhng ai cng nhn rng,
cuc o chnh b mt s chnh khch hot u n gi v lm mt i rt nhiu ngha Quc
Gia chn chnh v tim n kht vng cch mng tht s ca mt s s quan tr tham d vi tt c
hng say. S chnh khch ny gi l chnh khch cng cha c ng lm, ng u l Hong
C Thy theo sau l Phan Quang n.
Tr li trng hp Trung T Nguyn Khng, ng ny c coi l Vua ca Ngnh
Truyn Tin, bao s quan ngnh ny kh v ng Khng qua nhng bo co xuyn tc by b.
Trung T Khng vi nhn hiu Cn lao ng Cu d xng hng xng b. T cch ca
Nguyn Khng t r khi Nguyn Khng qua M du hc cng vi mt s s quan cao cp
trong c i T Cao Tr. Thay v lo hc Trung T Khng li ch lo theo di ng i ri
vit ring th v bo co vi Cu Cn, chng hn nh Nguyn Khng vit th t co ng Cu l
Cao Tr sang M chng lo hc ch lo chi bi (trong khi th i T Cao Tr cng vit
th t Nguyn Khng hc hnh b bi)
Trn ngy 11 v ngy 12, Trung T Khng trn li li tm cch mc ni vi i T Thi
ti 12, Nguyn Khng mc thng phc ln Catinat quan st tnh hnh. Lc y, phe chnh ph
thng th, Trung T Khng cp tc v B T Lnh huy ng lc lng truyn tin ri trao
cho i y Nh Lun thng xut tin vo B Tng Tham Mu (sng 13) gi l gii
vy nhng k thc lc y B Tng Tham Mu khng cn mt lc lng Nhy D no...Nhng
Trung T Khng vn coi nh ta l ngi hng chng o chnh ri li h tng i Tng
L Vn T vo Dinh lp cng vi Tng Thng.
Sau , Trung T Khng li lp bo co xuyn tc Thiu T Nguyn nh Ti, Ch Huy
Trng Trung Tm Truyn Tin thuc B T Lnh hnh qun. Trong bn bo co Trung T
Khng cho rng Thiu T Ti tip tay vi phe o chnh rng khi qun o chnh chim
c i Pht Thanh th Thiu T Ti c nh ngn cn khng cho Trung T Khng s dng
chic my pht tin cao xut thay i Pht Thanh.
Dinh Tng Thng t pht u ngy 11 trao cho Khng vi mt lnh lin lc vi
Trung T Hunh Vn Cao nhng Trung T Khng khng chuyn mt lnh ny.
Hn thng sau th Dinh Tng Thng cng r lng d ca Khng v b tht sng t .
Trong 2 ngy 11 v 12, mt s cc nhn vt tai to mt ln u ln mt nhng trong ngy
13 ng lot xut hin, tranh nhau nhy vo ban chng o chnh lp cng ri c lm sao din
kin c Tng Thng ng C thy mt. Mt ngi c cng thc s l V Vn Hi. Trong
vic tip xc dn xp vi phe o chnh, u mt tay ng Hi lo toan, th nhng sau li b
nghi k, b cc phe nhm dm pha l V Vn Hi i nc i. Ngy 11 v 12 Bc S Tuyn cng
mt s cng s vin lp b ch huy ti nh Hunh Thnh V.
Ti y, Bc S Tuyn trc tip lin lc vi i y Bng cng vi mt s n v ln c
S on 21 B Binh. Theo Bc S Tuyn th ngi c cng ln trong v 11.11.1960 trc ht
phi k n b Ng nh Nhu v sau na l i y Bng, mt tay kin tr chng phe o
chnh m lc lng khng hn mt i i.
Nhng Tng Thng Dim li b huyn hoc bi mt s ngi c hi chuyn mn bc
thnh ra ngi c cng th khng c lu hoc b phe phi khc dm pha, c ti khi kho chy
ti th tr thnh ngi c cng. m ngi ny tm mi cch lm p lng ng Tng Thng
v ng Tng Thng yn tr rng: Dn chng lun lun trung thnh v ng h Tng Thng.
K thc lc y dn chng bt u bt mn trc nhng lm dng v hng hch ca nhng
nhn vt c coi l lng ng ca ch . ng l ra nhn c hi ny, Tng Thng Dim phi
lm mt cuc xt li nhng sai lm ca ch v nu cn phi thanh trng nhng thnh phn bt
lc, tham nhng, nnh b nhng Tng Thng Dim khng lm nh th...Ri k tip n v b
bom Dinh c Lp ngy 27.2.1962 ch Ng nh Dim bt u sa st trng thy, ni b cng
thm phn ha. V 11.11.1960 th mt s phe phi dm pha ng V Vn Hi, v ngy 27.2 ng
Tng Thng cng nghi ng Bc S Tuyn. V Pht Gio nm 63, k t thng 5, Tng Thng
Dim li khng tin ng Cn nt. Ch ang lc phn ha, y mu thun ni b li phi ng
u vi p lc M v v tranh u ca Pht Gio. Vi mt tnh hnh ri ren nh vy ng l phi
xp v n 11.11.1960 li nhng khng hiu sao, Tng Thng Dim li cho em x. Ci cht ca
Nht Linh l mt bt li ln lao cho v n.
Chnh n Hunh Hip Thnh c ch nh lm Chnh Thm. Trung T Qun Php L
Nguyn Phu ngi gh y Vin Chnh Ph. Sau 1963, Trung T L Nguyn Phu b cng kch d
di, b kt n l tay sai ca chnh quyn Ng nh Dim h nhc x v chnh khch quc gia.
iu cng kch c ng hay khng ch l phn ng nht thi do t i bng bt ca ngi b kt
n.
Theo gii Thm Phn thuc Nha Qun Php (trc 63) v gii Hin Binh th Trung T L
Nguyn Phu ngi thay th Trung T Nguyn Quang Sanh ch huy lc lng Hin Binh, ng Phu
c s ngay thng, c lng tm ca mt Thm Phn tt nhng giao t hi vng v, ni nng
khng c kho lo. cng l mt im tht bi ca mt y Vin Chnh Ph ca mt Ta n
vn c l cng c ca chnh quyn. Gim c Nha Qun Php lc y l i T Nguyn Vn
Mu, Trung T Phu nm quyn Gim c phn Nha Hin Binh kim y Vin Chnh Ph Ta n
Qun S c Bit. Trung T L Nguyn Phu c Ph Tng Thng ch th em gp v 11.11.60
ra xt x. Mt v n tht rc ri. Khi nhn ch th, Trung T Qun Php L Nguyn Phu thy
r nhng kh khn ny.
Trn mt php l, a v 11.11.1960 ra xt x ti Ta n Qun S l ng v th phm
cng nh cc tng phm u l Qun Nhn ti ng v chng c phm php rt hin nhin (s
dng qun lc lt ch ng nhim v hp php). L th nh vy nhng tnh li khc.
Nhng nhim v ca Thm Phn ch da theo l d ci l ca chnh quyn nhng vn l ci l
ca lut php hin hnh. Trung T L Nguyn Phu c Tng Thng Dim ch th n tm Bc S
Tuyn tm hiu r u ui ni v (lc y Bc S Tuyn khng cn lm vic S Nghin Cu
Chnh Tr na). Vi tnh hnh ang si ng nh vy t B Trng Thun n Bc S Tuyn u
cm thy nan gii nhng ai l ngi c th cn ngn khi Tng Thng Dim quyt nh nh
vy ?
Vn kh khn nht i vi Trung T Phu l Tng Thng Dim ch nh: anh phi ly
cho ti 2 ci n t hnh. ng ch th vn tt vy thi m khng ni kt ti cho ai t hnh. Trc
mt Tng Thng Dim ngay Ph Tng Thng, B Trng, Tng lnh cn vng li tun theo
rm rp hung chi mt Trung T, ng L Nguyn Phu em vn ny hi vi Bc S Trn Kim
Tuyn. V n lm cho ng Phu mun in u. Ai vo a v ca ng Phu cng khng th lm
sao hn! Trung T Phu nghin cu s my ngy...ch th ca Ph Tng Thng l phi lm sao
ly 2 n t hnh lm gng. C nh Tng Thng Dim coi l cch biu dng uy quyn v
s cng rn ca chnh quyn ? Trung T Phu lo lng ni vi Bc S Tuyn: Theo lng tm
Thm Phn, sau khi cu xt k h s th thy khng ai trong v n ng lnh n t hnh c.
Nhng lnh ca Tng Thng by gi lm th no. Trc s kh khn nan gii ny, Bc S Tuyn
v Trung T Phu i n mt gii php: tm trong s nhng ngi o tu nh Vng Vn
ng, Nguyn Chnh Thi, Hong C Thy buc ti tht nng qui ht trch nhim cho nhng
ngi ny v lm th no Ta n kt n t hnh nhng ngi ti o, c nh th mi c th
cu ni nhng ngi ang b giam gi. Trung T Phu coi gii php ny nh mt li thot tt
p nht cho chnh ng t th mt y Vin Chnh Ph (ci ngh ch c buc ti t khi xin ta
d di cho cc b can). ng Phu cho l mt li thot tt p bi v ng vn lo lng tm s vi
Bc S Tuyn Nu khng kho Ta li x mt b can no t hnh th ti chng bit phi lm th
no, lng tm tht khng cho php. Thng tnh cc v Chnh n ca Ta n Qun S c
bit hay mt trn c thi quen xt x b can theo li buc ti ca y Vin Chnh Ph, khi mt
y Vin Chnh Ph i din tht s cho Hnh Php m li l Hnh Php trc nm 1963. Nu
cm thy y Vin Chnh Ph mun b can X b can Y bao nhiu nm t, t hnh hay kh sai
th thng thng cc v Chnh n cng s tuyn x nh vy mt l ly lng Tng Thng hai l
qu nht s hoc mun trnh s li thi phiu nhiu.
Khi em v 11.11.1960 ra x, Trung T Phu cng nh Bc S Tuyn v B Trng Thun
u php phng lo s mt lnh 2 n t hnh. Bit u trong lc cao hng hoc thiu qun bnh
hoc qu st sng vi ch v Chnh Thm li x Phan Trng Chinh hoc C Phan Khc
Su hay mt vi b can no khc t hnh th lc y s ra sao ? Trong tnh hnh y bin ng v
bt thng nh trng thi tm l chnh tr bt thng nm 1963 bit u v mt l do bt thng
th lc qu thc lng tm ca mt ngi bnh thng cng khng th yn n c. Do ,
sau nhiu ln hi cng nhau, Trung T Phu i n mt gii php l trong li buc ti s nh
mnh vo im l cc b can u tng phm, a dua.
Tm tt li, trc khi a ra Ta xt x v 11.11.1960, Ta n Qun S c s b tr
cn thn lm th no gim thiu hnh pht i vi tng phm v ly n t hnh dnh cho cc
chnh phm ti o. Tng Thng Dim khng ra ch th x t hnh ch danh ai cho nn l
iu d dng cho y Vin Chnh Ph c th nhm vo Nguyn Chnh Thi, Hong C Thy,
Vng Vn ng.
Thnh phn can phm ht sc phc tp tuy ni l nhng Nhn S Quc Gia nhng danh
xng tt p ny ch nn dnh cho vi ba ngi. Ngoi nhng Qun Nhn can phm c th thun
nht cn cc Nhn S ch l s kt hp tm thi t nm b by mi, tm ng vi nhau trong
mt gi, mt pht cng ng ln lt ch Ng nh Dim. Qu thc th phn nhiu cc
v Nhn S ny l hu danh v thc, khng c lc lng hu thun ng k m uy tn cc v
i vi quc dn cng ch l s nghe ni nh vy. Nhng v n gy nn d lun si ni ti
quc ni cng nh quc ngoi.
V n em ra xt trong mt hon cnh hon ton bt li cho chnh quyn. Ni l hon
ton v trong mt cuc u tranh chnh tr th php lut ch c th l mt kh gii gip cho chnh
quyn c ci nhn danh p o i phng.
ng ny, php lut c s dng khng hp vi thi gian v khng gian nn khng
c hiu lc, gim thiu c kh th u tranh ca phe chng chnh ph, tri li, v n
11.11.1960 li tr thnh kh gii ca phe chng chnh ph.
Nh trn vit v v Ha Thng Qung c t thiu tng i lng du, tnh hnh
ti Hu t nht n nh d l b mt. Pha y Ban Lin Phi ang khng hong v ni b bt
u phn ha. Trong khi i tm phng thc u tranh mi lm th no hiu qu hn, c tc dng
mnh hn l 5 nguyn vng ra. V s kim tm phng thc mi, cc v lnh o trong y
Ban Lin Phi bt u xung t.
Xung t gia phe n ha v phe quyt lit. Phe quyt lit t ngy 20.6 tr i cng bt
u hoang mang...V kh lng c th tp trung c Pht T v kh lng to c s si ng.
i vi th hiu qun chng li lun thay i. Mc tiu tranh u no bt lun chnh ng
v l tng cng phi nh trng c th hiu m ng. Khi thu ht c th hiu ca m
ng th mi d dng sch ng c h v a h vo con ng hng say tranh u cho mc
tiu ca ngi lnh o.
V n 11.11.1960 em ra xt x dn chng li c dp theo di v hn nhin l v n
vn cn vang di trong lng dn. Dn chng u v thi no cng c khuynh hng bnh k
yu v ngng m ngi chic bi v khng cn tm hiu g khc hn.
Tht bi ln ca chnh quyn Ng nh Dim l em v ny ra xt x. Mt ln na chnh
quyn li c mt thng du vo ngn la tranh u ca Pht Gio m ngn la ang leo lt...
ngay cc nh lnh o Pht Gio cng ang hoang mang khng bit lm th no cho ngn la
bng to.
D Pht Gio c mt danh sch t thiu nhng vn cha th p dng. Bi v d ai t
thiu i na th cng khng th no to c xc ng nh v t thiu ca Ha Thng Qung
c. Bng nhin, v n 11.11.1960 cng vi ci cht ca Nht Linh cung hin cho y Ban
Lin Phi mt c hi tt nht.
KHI HUYN THOI NH CT GP MA
em v 11.11.1960 ra x l mt li lm chin thut v khng thun tnh thun cnh. Nhn
v n, chnh quyn Ng nh Dim mun biu dng uy quyn, mun ni thng vi ngi M l
p lc ca h khng th lm suy gim s cng quyt ca Tng Thng Dim. Ni c nh th
l bi v v n 11.11.1960 v ci cht ca Nht Linh, gii chc M p lc mnh m buc
Tng Thng Dim xp li. Nhng p lc ca M t pha Harriman, Hilsman, Fistel ch l to c
hi xen ln vo ni tnh Vit Nam ch tht tnh cng khng c mt cht thnh no i vi
nhng phn t quc gia. V n kt thc th gii chc M li c thm mt c hi t co chnh
quyn Ng nh Dim n p cc phn t quc gia i lp. Tm li v n 11.11.60, khng em
li kt qu nh Tng Thng Dim mong mun. Tri li t pha Pht Gio tranh u n M v
ng phi i lp k c cng sn li c thm mt li im to ln tn cng chnh quyn. Gi d
trong tnh th lc y Tng Thng Dim mt l xp li ni v nu khng th n x gi l to s
on kt ho ng (d ch l chin thut).
Nh vy cc pha i lp mt hn mt mc tiu tt.
B ra ngoi cc Qun Nhn tr, mt s Nhn S trong v 11.11.60 c a ra Ta l
mt chin thng. T nhin chnh quyn li gp cng to cho h c thm rt nhiu thanh th
trong qun chng m ng l ra a s h khng th no to c ni thanh th nh vy.
C Phan Khc Su cng nh Nh Vn Nht Linh th uy tn i vi quc dn l mt iu
hin nhin r rt song nhng Hong C Thy, Hong H, Phan Quang n...ch l uy tn vay
mn ht sc bp bnh. Nhng ngi ny nu chnh quyn cao tay th nn khoan hng cho h l
phi v thc tnh nu khng c Qun Nhn tham gia v o chnh th ring h cng chng th
lm nn tr trng g c. Tri li, chnh s tham d ca nhng Hong C Thy, Phan Quang n
ch lm lem nhem nhit huyt ca cc Qun Nhn tr trong v o chnh.
Ni mt chuyn i Pht Thanh b trng trong hai ngy 11 v 12 ni ln s bt ti ca
mt s t mnh danh l chnh khch. Ngoi Bn Tuyn Co Hi ng Qun Nhn Cch Mng v
Bn Tuyn B ca Bc S Phan Quang n th i Pht Thanh khng cn mc g hn l bn
nhc qun hnh. Chnh nhng li tuyn b ca Bc S Phan Quang n trn i Pht Thanh
lm hu ht dn chng tht vng. Ri mt mt i Pht Thanh ku gi dn chng biu tnh sau
li ph bin thng co cm dn chng ra ngoi ng. C xem nh th cng hiu ti nng
ca my chnh khch c coi l nng ct trong ni v.
Trong phin Ta x ngy 5.7.1963 ko di n ngy 12 (vi 19 Qun Nhn v 34 Nhn
S) qua li buc ti, Trung T L Nguyn Phu cho rng cc Nhn S ny ch a dua chy theo
n gi.
Khi Nht Linh nm yn trong lng t th v n 11.11.60 cng hon tt. Hai n t hnh m
Tng Thng Dim i hi vn ch dnh ring cho co chnh phm cn ti o. Chy nh mi ra
mt chut...Cu phng ngn ny qu khng sai khi nhn nh v bn cht thc ca mt s Nhn
S trong v n, cc Qun Nhn tr tui nh Phan Trng Chinh, Nguyn Mnh Tng, Nguyn
V, T Thc... chng t c phong ng hong v kh phch khi trong t cng nh ra
trc ta. Ngc li mt s Nhn S t nhn c thnh tch cch mng th qu l yu km v
ng nhn cch. Nht c nht ng ca my v ny u khng qua khi con mt ca my tay
An Ninh chm ri cui cng cng lt vo tai v chng ng Nhu v Tng Thng Dim. Chng
hn nh Bc S n t chi c mt cht du c l khi mt ngi ng thuyn ng hi bt thn
b au yu gia cnh giam cm. Cng v Bc S trn qu cn thn dng dy treo c kh ngay
pha trn u mnh canh phng. Ri nhiu v gi l Nhn S nhng vo t khng thng
nhau li cn t him gnh ght nhau k c gy ln tha kin nhau n Phng chuyn mn (C
Quan An Ninh ca Khm Ch Ha). Ring Bc S h Phan th c coi l mt can phm chnh tr
rt khn kho mm do. Khi b y ra Cn Sn ng khng qun cng vit th v t lin xin
Tng Thng Dim khoan hng. Bc S h Phan mt mc ku oan v minh xc ng lun lun
khm phc Ng Tng Thng (rt tic nhng l th trn li khng c gi v t lin nn khng
n tay Tng Thng Ng nh Dim v ch c Thiu Tng T, t Sao (Tnh Trng Cn Sn) l
ngi c c y nhng l th . Nh vy th ng Ng nh Nhu t v khinh th coi
thng mt s chnh khch cng khng c g ng ngc nhin. Nhng nm 1963, ng Nhu
nh gi sai lc thc cht ca lp ngi tr lc by gi. Chnh lp ngi ny mi l thc lc
ng k v tr thnh lc lng nng ct ng ln chng ch Ng nh Dim. Nh trn vit
ngy 13.7 ngy a m Nht Linh chnh l ngy m u cho s tham d tch cc ca gii sinh
vin hc sinh. y Ban Lin Phi li c thm mt ng minh v cng bn nhn v mnh m.
Trc khi trnh by r v v x n ny, xin ni qua cuc tranh u Pht Gio k t ngy
19.6 (ngy a m tang Ha Thng Qung c) cho n ngy 7.7 tc ngy Nht Linh quyn
sinh.
Sau m tang c Ha Thng Qung c th c h pha y Ban Lin Phi Bo V Pht
Gio nh cn ti kch thch sinh vin hc sinh v qun chng Pht T.
Tnh th c ko di nh vy th y Ban Lin Phi kh lng to thm c c duyn vn
ng mnh cuc u tranh. Nhng ci cht ca Nht Linh cng nh v n 11.11.1960 bng dng
chnh quyn li cung cp cho Pht Gio thm mt s cht liu lm ngn la u tranh cng
cao hn mc du ang lc gn tn (s thc l nh vy) Trong nhng ngy 7, 8, 9 y Ban Lin
Phi li v cng bn rn vn ng sinh vin hc sinh tham d m tang ca Nht Linh v nht
l hng d lun Pht T tp trung v v n. y Ban Lin Phi khng cn cng khai bnh vc
v n nhng vn ph bin ti liu ln n chnh quyn Ng nh Dim n p nhng ngi
quc gia chng cng.
Ngy 7, 8, 9 thng 7 n lc ca y Ban Lin Phi u dn vo m tang Nh Vn
Nht Linh, pha Ng nh Nhu ch th cho C Quan An Ninh phi lm mi cch canh chng
quan ti ca Nht Linh v c tin tnh bo cho bit, pha y Ban Lin Phi ang tm cch thuyt
phc gia nh Nht Linh em quan ti v qun ti Cha X Li.
Nu quan ti Nht Linh em v y th li c mt v Qung c th hai ngha l pha
Pht Gio tranh u s li dng c hi ny sch ng Pht T v ri s c thuyt php lin
min. Hu qu s khng bit th no. Nht Linh nm xung, Ta Qun S vn tip tc x v
11.11.1960 nhng v u tr gia chnh quyn v y Ban Lin Phi cng thm quyt lit.
y Ban Lin Phi li ko thm c mt s ng minh.
T khi k Bn Thng Co Chung n ngy Nht Linh t th th y Ban Lin Phi tri qua
mt cuc khng hong ni b (d nhin bn ngoi khng ai bit c). Thng Ta Thin Minh
tuy bn ngoi ni mnh ming nhng vn lin lc vi pha chnh quyn thc lng mun ha gii.
Pha ngoi Trung ng Cn li bit dng tin (nh ng vn thng dng) lung lc my v ch
cht (vn phng ng Cn c ghi nhn ng Cn c trao cho ng Luyn mt ln 300.000 ng
em n cho my Thy gi l cng ng tam bo). Ring Thng Ta Tr Quang c coi l
ngi khng nhng tay v v tin bc ny nhng nh tin bc v nh mt s h s mt v i
t c nhn m Thng Ta Thin Minh mt cch m thm ng hn v pha chnh quyn. Tri
li pha Thng Ta Tm Chu cng quyt gi vng lp trng. Thc ra Thng Ta Tm
Chu lc y vn c coi l ngi n ha mm do nhng sau Thng Ta c mt s chnh
khch am tng v k thut tranh u cho rng, thi c n th phi lm ti ngay. Cng do d
chnh quyn cng d mua chuc v phn ha hng ng tranh u. Pha tu s ngi hng hi nht
phi k n i c i Nghip nm vng c d lun M, bit th no l M cng lt ch
Ng nh Dim.
in thoi ca Cha X Li b kim xot cn thn th nhng y Ban Lin Phi vn c
nhng ngun tin nhanh nht sm nht. Mt l do bo ch ngoi quc. Hai l do my b v ca
cc vin chc i nc i mt mt ng h chnh quyn mt mt ng h y Ban Lin Phi qua
trc giao lin v con. Nhng sau m tang c Ha Thng Qung c cc vin chc bt u
chn chn v rt v c o nhit lit ng h ch l trng hp ng V Vn Mu. Cng
An Cnh St v Mt V bt u lm quen vi k thut tranh u ca y Ban Lin Phi v t nht
c hng lot nhn vin vo nm vng. Nh vy gn na thng chnh quyn nm li th ch ng.
Ci cht t ngt ca Nh Vn Nht Linh a chnh quyn vo th b ng trong khi
y Ban Lin Phi li ly c th ch ng.
Ngy 13.7 l ngy a m tang Nht Linh t bnh vin n t qua Cha X Li ri tr
v ni yn ngh ngn thu ti ngha trang Bc Vit. Nhng cng l ngy y si ni v bn rn
cho cc C Quan An Ninh chm ni ca Thnh v Tng Nha Cnh St Cng An.
Ngy 13.7 cng l ngy nh du mt khc quanh ln trong cuc tranh u ca Pht
Gio. Hng ngn sinh vin thuc nhiu Phn Khoa i Hc t ng n Cha X Li n linh
cu Nht Linh. Rt nhiu sinh vin eo bng en. m tang ca Ha Thng Qung c cng
khng ng o nh m tang Nht Linh v hu ht u thuc gii Pht T.
m tang Nht Linh th li khc, qui t nhiu thnh phn Cng Gio cng c, Pht Gio
cng c. Tuy nhin pha Pht Gio, mt s lnh t tr li kho lanh li bin m tang ny thnh
mu sc tn gio. Cui cng Nht Linh c an tng cng vi ng K ca Vit Nam Quc Dn
ng.
T y gii sinh vin Si Gn mi thc s dn mnh vo cuc tranh u...Mt s sinh
vin tr thuc thnh phn ng phi cng mun li dng chiu bi Pht Gio vi hy vng tin xa
hn, mnh hn ngha l t mt cuc cch mng y d h cha bit cuc cch mng nh th no.
Pha Pht Gio nu ch c mt lc lng Pht T cng cha nn tm mi cch li cun sinh
vin hc sinh.
KHI M V CNG SN QUYT TM NHY VO CUC
Bin c dn dp v bao trm...Tng Thng Dim cng ngy cng thc th trong nhng
mu thun ni b mu thun M Vit...mu thun anh em. K t trung tun thng 7 nm 1963 th
ngi M cng nh v pha cng sn thc s nhy vo cuc c bm vo bin c, ginh phn
ch ng bin c. Trong khi Pht T cng nh sinh vin hc sinh hng say quyt tranh u cho
mc tiu cao p ca tp th mnh th trong lng y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio nt
rn...chnh s nt rn ni ln s s xm nhp ca nhng th lc ngoi lai (cng sn cng
nh M).
Cuc tranh u ca Pht Gio li bt u bng dy vo ngy 17.7. Trc , y Ban Lin
Phi lin tip nhn c nhng ngun tin cho bit l chnh quyn s p dng bin php mnh.
ng thi cng vo thi gian ny, d lun li n i sp o chnh. Pha y Ban Lin
Phi khai thc trit ngun tin o chnh. Hn na y Ban Lin Phi li nm c nhc
im ca chnh quyn l s phn ha v mu thun trm trng ngay t pha anh em Tng Thng
Dim. Ngoi Trung, ng Cn ch cn l h v...Ti Si Gn quyn bnh nm trng trong tay ng
Nhu ang chuyn hng tm th lin minh mi. Mt s lin minh theo ng Nhu trc ht phi
t trn cn bn mt quc gia chm tin ng gia hai th lc Cng Sn-T Bn. T bao lu ri,
theo Bc S Tuyn ng Nhu vn m c thc hin c mt trit thuyt chnh tr trong khung
cnh mt quc gia chm tin ng trong khi th ba. c m ny ca ng Nhu chnh n li tr
thnh kh gii tiu dit ng v hn ngi M khng th no cho ng thc hin c c mng
.
u thng 7 ng Nhu c nhng cuc tip xc bn chnh thc vi i din Bc Vit
qua trung gian ca y Hi Quc T v Gio S Bu Hi tr thnh mt nhn vt quan trng by
mt nhp cu mi gia Php v Vit. i S Goburdhun cho bit v s tip xc vi H Ni, ng
Nhu vn cn d dt. ng Nhu cha tnh n chuyn ha gii vi Min Bc ngay trong lc ny
(1963) nhng ng Nhu thnh tht mun hai bn m cuc tip xc dn ng cho cuc ngng
bn v thit lp quan h bnh thng gia hai Min Nam Bc. i S n nhc i nhc li nhiu
ln vi Cha Francois (MEP) ng C Vn Ng nh Nhu l mt ngi c bit. Trong cuc tip
xc vi nh cm quyn Bc Vit h vn coi ng Nhu l mt lnh t nguy him. i S
Goburdhun nhc i nhc li:
Bc Vit coi ng Nhu nh mt tippe lnh t c bit v nguy him v ng Nhu hiu r
chin lc chin thut ca h.
Nhn chuyn tr li thm Vit Nam cha Francois xin gp ring ng Nhu nh cy mt
vi vic ring y cng l dp m Cha Francois gh qua thm i S n ti y Hi Quc T.
Ln gp g ny, Cha Francois thy ng Nhu gi i rt nhiu, mt mi v chn nn. ng Nhu hi
thm Cha Francois: Cha thy d lun ca Php v La M nh th no i vi Vit Nam ?
Cha Francois d dt: C nhiu d lun tri ngc nhng ni chung th bo ch Ty
phng t ra phn n...khng thun li cho chnh ph Vit Nam...Hin ng C Vn c bin
php nh th no vi v tranh u ca Pht Gio ?
Ng nh Nhu yn lng mt lc lu. ng b i iu thuc Job ht mt na cho vo ngn
ko bn, ng Nhu tc li:
- Chnh ph x rt n ha, by gi th khng c chuyn nhng b na.
Cha Francois lo ngi: ng C Vn ni nh vy c ngha chnh ph s s dng bin php
mnh dp cho yn ?
ng Nhu p: Tha Cha khng cn la chn no khc hn.
Cha Francois: Nu nh vy s v cng nguy him. y l vn t nh ti ngh chnh
ph Vit Nam cn kin nhn hn na.
ng Nhu lc u: ch cn c hai cch la chn: Mt l tnh trng ri lon ko di v
chnh ph s mt na, phi vn hi an ninh trt t v chnh ph s chu mt s thit thi
v. ng Nhu cho Cha Francois bit: Trong mt thng nay, vit cng xm nhp t vo cc
Th ngy trang di chiu bi tranh u ca Pht Gio. Nu chnh ph khng p dng bin
php mnh th mt bui sng no Cha s thy Si Gn trn ngp c sao vng.
Cha Francois hi ng Nhu: Nh vy c ngha l cuc tranh u ca Pht Gio b cn
b cng sn trn ngp v khng ch ?
ng Nhu p: ng, C Quan An Ninh thu lm c rt nhiu bng chng.
Cha Francois d dt: Tha ng C Vn, ti vn ngh l cc Thng Ta u l nhng
nh tu hnh thun ty. Nh ng Mai Th Truyn ti c dp gp ng nhiu ln...ng lm sao c
th cho cng sn mua chuc c ?
ng Nhu ni nh phn trn: Tha Cha, ti cng ngh nh Cha vy nhng phng thc
tranh u ca h l nhng phng thc hc c ca cng sn. D cc Nh S khng phi l
cng sn nhng cn b h tng ca h l cng sn cng khng th tha th c. Mt l chnh ph
phi thua cng sn mt cch nhc nh hai l ra tay i ph. Ti cn nhc chnh ph phi i
ph v cuc ri lon cng ko di cng bt li nguy c cng ti gn...
Qua ging ni cng quyt ca ng Nhu Cha Francois thy rng khng th ai ngn cn
ng c v ng y la chn phng thc c n c ng v khng.
ng Nhu nhn mnh vi Cha Francois: ng sau Phong Tro Pht Gio khng phi ch
c cng sn m cn ngi bn ng minh ca chnh ph Vit Nam na. H mun s dng Phong
Tro ny lm p lc v sa tng vi chng ti. Cha Francois nhn ng Nhu d xt ri mm
ci:
Nc Php trc y cng chu mt p lc nh vy v b l sa tng qu nhiu nhng
theo ti, ngi M cng cn Vit Nam ch ?
ng Nhu p: D nhin l nh vy nhng tt nhin Vit Nam cn h nhiu hn...
ng Nhu b lng cu ni rt mt hi thuc ri ng ln tm mt tp h s trao cho Cha
Francois: Cha c th xem qua mt s hnh nh ny, Cha s thy...chnh ph Vit Nam kh tm
bit bao nhiu...
ng Nhu ch vo ngi M mc o s mi ct tay: ng ta ch l nhn vin thng ca C
Quan USAID nhng l vin chc ln ca CIA ng Nhu li ch tay vo ngi M th hai: ng
ta l mt Mc S trc y hot ng truyn gio ti Darlac, nhng tr v M cch y 4 nm v
mi qua Vit Nam vi t cch phng vin... ng Nhu ch vo ngi Vit Nam gng mt rt
tr khi ng tun t i m pht mc u phc, c h...ng Nhu hi: Cha bit ai y
khng? Cha Francois cha nhn ra ai th ng Nhu nhn vai: ng ta l mt nh s hin ang
Cha X Li.
Cha Francois nhn tm hnh c hai ngi M v ngi Vit (c ng Nhu gi l nh s)
Cha ch mm ci, khng ni v khng bit phi ni nh th no. Cha Francois quen bit ng
Nhu t lu nn hiu r con ngi ng tuy thng minh xut chng nhng c chp v nhiu thin
kin, Cha Francois li c rt nhiu lin h v thn thin vi Ha Thng Thch Tnh Khit cng
nh Ha Thng Qung v Bc S L nh Thm. Cha Francois tm cch ni kho vi ng
Nhu l cho n lc ny (1963) cha vn tin rng cc nh s khng th l cng sn cng nh khng
th cng sn li ko. ng Nhu t v kh chu, ni: cng sn ging nh con qu c trm u,
mt th Mcamorphose...cng sn len li vo khp ni ngay trong gii Cng Gio.
C l khng thuyt phc c Cha Francois v lp trng cng rn ca mnh i vi Pht
Gio nn ng Nhu lng qua chuyn khc, li chuyn ngi M. ng Nhu ni vi ging gay gt:
Chng ti c nhiu kinh nghim vi ngoi bang...Ngi M d mnh th no cng khng th
qua mt ni chnh ph ny. Ti tr li thng cho ngi M r, h mun rt ht c vn c vic rt,
c vin tr M chng ti cng khng cn, M c th cp vin tr ngay lc ny Vit Nam vn
sc t tc chng cng.
Cha Francois nghe ging ca ng Nhu nh mt ngi phn ut sng chm m trong th
gii o tng. Cha Francois hi:
- ng ngh th no v vic c ng Cabot Logde lm i S ?
Suy ngh mt lt, ng Nhu p: Cng th thi nhng Tng Thng khng c thin cm
vi ng ta v ng ta c mt qu kh bt chnh. Cha Francois hi: Hnh nh c Hng Y
Spellman c khuyn co Tng Thng nn m rng chnh ph v chp nhn i lp ?
ng Nhu gt u: iu c, Tng Thng cng ang cu xt nhng vi mt nc
chm tin nh Vit Nam khng th p dng ch t do dn ch nh Ty phng...Nh Cha
am tng lch s Vit Nam. t nc chng ti truyn thng dn ch t c ngn nm trc, dn
ch t h tng, t x p. thng tng phi lm th no gi c uy quyn ti thng ca quc
gia...Tha Cha, p Chin Lc chnh l con ng xy dng c s dn ch t h tng....
Dp ny ng Nhu tm s vi Cha Francois: M c thi quen bt buc cc ng minh
phi dp khun nh h...nhng M khc, Chu ny khc...trong mt quc gia ha bnh th
li hon ton khc vi mt quc gia ang c chin tranh. Tng Thng Kennedy khuyn co Vit
Nam ci t c ch dn ch c ngha l phng c ch dn ch ca M. Nhng Cha ngh coi, ng
cha chng ti c nhiu kinh nghim v nn chia r, nn k th phe phi...nu Vit Nam p
dng dn ch nh M th ch i n tnh trng hn lon. M Vit Nam th khng th chp nhn
c tnh trng hn lon. Cha Francois hi: Hnh nh Tng Thng Kennedy mun Min Nam
c s canh tn Hin Php ?
ng Nhu mm ci p:
Khng chnh thc khuyn co nh vy nhng Hoa Thnh n gin tip mun chng ti
lm nh vy. Cha Francois: Ti c dp gp mt vi Thng Ngh S M nh Ngh S Morse
ng Nhu mt ting ln v ngt li: Ti bit ng Morse, hn ta ch l tn cao bi say khi
sng v ch l tn d k, nhng phe hn ta kh mnh. ng Nhu hi Cha Francois: Cha thy
ngi M h nhn nh v ch ny nh th no ? Cha Francois p: Hu ht ngi M
ng n u khng mun Vit Nam b xo trn nhng h mun mt ch ci m. ng Nhu
gt u: Vng h ang ln n chng ti l c ti cng nh trc y h ln n Tng Gii
Thch v L Tha Vn...Ngi M lm gia ch c ti vi s bo v uy quyn quc gia
ti thng. ng Nhu ngng mt lc li tip tc phn trn. Tha, chng hn h bo chng ti
l c ti v cho rng khng c Ti Cao Php Vin nn Hnh Php iu khin T Php. H cng
kt n chng ti l c ti v cho rng Quc Hi ch c mt vin v do Quc Hi khng kim sot
c Hnh Php.
Nhn dp gp ng Nhu Cha Francois c phn nn v vic chnh ph Vit Nam trc xut
Bc S Erie Wuff mt y khoa Bc S c ging dy ti Trng i Hc Y Khoa Hu. ng Nhu
lng thinh mt lc lu v p: ng ta l mt ip vin. Cha Francois ngc nhin buc ming:
ng ta l mt ip vin ?. ng Nhu lnh lng gt u. Mt lt sau ng Nhu p: Wuff l
mt Agent double ca CIA...Trc khi trc xut ng ta, chnh ph Vit Nam c bng c.
Gp ng Nhu, Cha Francois cng t ra tht vng v tnh hnh en ti ti Min Nam. Cuc
bt ha gia Vit M mi ngy thm su xa v gn nh khng cn cch g hn gn cho c.
Cuc tranh u Pht Gio mi ngy mt lan rng, cng tng cng . Cha Francois i n u
cng nghe tin n o chnh. Sau cuc biu tnh ln ca Pht Gio ngy 17.7, ng Nhu i
thi v quyt mt ln n thua...ng ang d tr mt k hoch ln.
Trong khi Tng Thng Dim vn ch trng n ha v tm mi cch ha gii vi Pht
Gio. Mt s Tng lnh u ht lng chy theo ng Nhu ng k l Tng Trn Vn n, Tn
Tht nh v Hunh Vn Cao, Trn T Oai. Tng Thng Dim bung tay trc bin chuyn ca
thi cuc. Khi c thy bo ch M trc kia ca tng ng by gi nhn v Pht Gio li cng
kch ng rt thm t, Tng Thng Dim coi nh s lt lng trng trn ca chnh ph M. S
tht vi ch bo ch nh M chnh ph M nhiu khi tr thnh nn nhn v b bo ch dn dt
chi phi.
Thi n ha v ha gii ca Tng Thng Dim c ghi nhn vo ngy 24.7 khi Tng
Thng Dim quyt nh cch chc Trung T Chiu Gim c Nha Thanh Tra Dn V khi ng
ny t chc mt s Thng Ph Binh v Qu Ph biu tnh trc Cha X Li sng ngy 23.7.
Chiu th by 22.7 Tng Thng Dim ln Lt ngh cui tun. Theo S Quan Ty Vin
L Cng Hon trong 5 nm phc v bn cnh Tng Thng Dim, gn nh khng my khi Tng
Thng Dim i ngh x hi cui tun. Nhng sau ci cht ca Nh Vn Nht Linh v nhng bin
chuyn dn dp ca tnh hnh, Tng Thng Dim tun no cng ln Lt i sn, ci nga.
Trc khi i Lt, Tng Thng Dim gi ng B Trng Thun vo vn phng ch th mt s
iu. ng Tng Thng ni: ng v C Ph xem xt cn iu chi cha gii quyt th gii quyt
cho n xong. Khi Tng Thng Dim ln my bay i Lt, cc S Quan trong L on Lin
Binh Phng V Ph Tng Thng thy Thiu Tng Tn Tht nh vo Thnh Cng Ha hi hp
ring vi Trung T Khi, T Lnh L on v Trung T Chiu Gim c Nha Thanh Tra Dn
V. Tng nh lc y coi nh ngi rut tht ca ch v ct tr ca Qun y ng Cn Lao.
Cuc hi hp ny c mc ch nhm i ph vi phe tranh u ca Pht Gio, vi s hon ton
tn ng v thc y ca v T Lnh Qun on III. Trung T Chiu thc hin mt cuc biu
tnh ca Thng Ph Binh v qu ph 8 gi ngy 23.7. i c i Nghip c mt bo l
c mt s Thng Ph Binh ko n n v ti Cha X Li. y Ban Lin Phi cp tc b tr
phng. Cng vo chnh gi S B Diu Hu, thn mu ca Gio S Bu Hi m cuc hp
bo vi s hin din ca S B Diu khng (c hai v S B u c con chu trong hng ng
Tng T v nhn vt lng ng ca ch Ng nh Dim). Cuc hp bo c rt ng k gi
ngoi quc. Dp ny S B Diu Hu tuyn b mt cu ny la l s t thiu noi gng Ha
Thng Qung c cng ng Pht Php phn i ch Ng nh Dim. Chnh giai
on ny Gio S Bu Hi s l S Gi ca chnh quyn i gii c ti mt s quc gia Phi
Chu v ng cng c nhim v tip xc vi Uthant, Tng Th K Lin Hip Quc. y Ban Lin
Phi a S B Diu Hu vo cuc tranh u v hng u qu l cao kin v l mt n su
him khin chnh quyn Ng nh Dim khng th khng bi ri.
ng 9 gi, hn 100 Thng Ph Binh v qu ph trng biu ng ko n trc cng
Cha X Li. Trc Ban T Chc dng my pht thanh t trn xe lam ch vo Cha c l th
c gi l huyt l th vi ni dung ku van cc v tu hnh nn lo Pht s kinh k v ng
mc mu cng sn thng ng vi ngoi bang cng rn cn g nh. L th trn c c i c
li nhiu ln, trong Cha cc Nh S v Pht T vn tip tc tng kinh, g m, thnh chung. 11
gi th s Thng Ph Binh no ng, Ban T Chc i gp i din y Ban Lin Phi trao
huyt l th.
Khng c tr li, h i m cng cha sau t ng nhy qua hng ro trn vo bn
trong tung truyn n v cc bc hnh v chin s.
Xt v k thut chng phe tranh u th y l mt c hi thp qu l liu.
V biu tnh ca Thng Ph Binh v Qu Ph to cho y Ban Lin Phi c c hi gy x
cng an chnh tr. i c i Nghip tho vn th ln n v biu tnh ny v cho rng chnh
quyn khng thnh tn.
Qua vn th gi cho Tng Thng Dim, y Ban Lin Phi li qui li cho pha Tng
Thng m k thc Tng Thng Dim khng h hay bit g c.
on ty tng ca Tng Thng tr v Si Gn vo chiu ch nht.
Theo thng l mi ln i v v u c cc nhn vin chnh ph v Tng lnh ra tn Phi
Trng n a. Hm y Ph Tng Thng Th t bun phin khng t v s biu tnh ca
Thng Ph Binh v n khng to c thng cm cho vic ha gii m ch tng thm h su
chia r gia chnh quyn vi Pht Gio.
Khi Tng Thng Dim trn phi c bc xung th B Trng Nguyn nh Thun chy
li bo co ngay v biu tnh ca Thng Ph Binh v Qu Ph. ng Tng Thng mt nh
gc, p chic ba toong xung sn nm by ln v ni nh qut:
- a no lm nh ra ? Ai biu chng n lm nh ra ?
B Trng Thun tha li: Lm nh th ny con khng bit phi tr li ra sao vi y
Ban Lin Phi.
ng Tng Thng ni gin hm hm i vo phng khch danh d. ng khng ni mt li.
Kinh nghim nhiu nm phc v bn Tng Thng Dim bo cho S Quan Ty Vin L
Cng Hon bit, khn kh vi ng C ri y. Thng thng s nng gin nh vy ng
Tng Thng u vo u 6 Ty Vin thn cn. T Phi Trng v Dinh Gia Long ng Tng
thng khng ni mt cu. Ti Phi Trng ng ra lnh cho B Trng Thun: Cch chc n
ngay, b t S thc, li khng phi do ni Trung T Chiu. Cuc biu tnh k trn c s
ng ca Thng Cp l Thiu Tng T Lnh Vng III nhng cui cng Trung T Chiu lnh
. ng Tng Thng quyt nh cch chc Trung T Chiu v pht 40 ngy trng cm. Hm sau
Trung T Nguyn Ngc Khi T Lnh L on Phng V Ph Tng Thng vo phng Tng
Thng ht li nn n Tng Thng khoan hng cho Trung T Chiu. ng Khi trnh by i y
ch l do s qu hng say phc v ca Chiu v ng Chiu cng l anh em trong nh nn xin
Tng Thng min cho Chiu khi b pht qu nng nh vy v cng xin Tng Thng ng cch
chc Chiu. Lc u Tng Thng Dim c v siu lng nhng sau ng gi quyt nh c.
Trung T Chiu c coi nh nn nhn ca tnh thn phc v qu hng say.
Hn na, v ny khng ch mt mnh Chiu m do kin v s tn ng ca Thiu
Tng nh. Trc , Thiu Tng nh cng vo Dinh xin cho Chiu nhng Tng Thng nht
nh khng tha th.
S tranh u ca Pht Gio vn m ko di n ngy 20.8 tc ngy Cnh St Chin u
c lnh b rp cc Cha Si Gn v trn ton quc.
Sau v biu tnh ln ngy 17.7, y Ban Lin Phi li bt u vn ng cho mt cuc biu
tnh khc. Pha Pht Gio c duy tr tnh cht bt bo ng trong cc cuc xung ng. Pha
chnh quyn trc sau ch th th ng v phng. Tuy gii chc an ninh tung mt mng
li ln vo cc trung tm tranh u ca Pht Gio nhng mng li ny ch t c kt qu thu
lm cc tin tc trong lng y Ban Tranh u ca Pht Gio. Nu ni n thun v k thut
tranh u th k thut ca y Ban Lin Phi c nhiu im mi l vi nhng pht kin ng k
d rng k thut t ti 80% k thut m cng sn thng s dng. Chin dch r tai tung
tin git gn th tng tri ballon o chnh nht l to d lun xu xa v ng B Nhu th c th ni
pha tranh u c kt qu tuyt ho. Nu ng trn mt chnh quyn m ph phn th chnh
quyn Ng nh Dim lc y qu l qu yu lun lun b ng v ch c chng v khng nm
c qui lut tranh u ca Pht Gio tm phng thc o ngc li qui lut bt bo ng.
Gi nh mt tay cao th s tm mi cch cng ph t bn trong lm sao bt bo ng,
thnh bo ng.
Vic Tng Thng Ng nh Dim cch chc Trung T Chiu tuy chng t s thnh tn
ca ng i vi y Ban Lin Phi nhng to nn s bt mn trong tinh thn phc v ca cp b
tha hnh. Trong khi y Ban Lin Phi vn khng tha nhn s thnh tn ny v cho rng,
Tng Thng Dim ch pht Trung T Chiu mt cch gi v v c c tuyn truyn rng chnh
quyn v t nghim tr phn t v k lut. ng Ng nh Nhu l ngi th nht bt mn v
ni vi cng s vin: ng C lm nh vy th t nay tr i cn a no dm hng hi. Chiu n
c ti g m pht n nh vy. V pht v cch chc Trung T Chiu ng Nhu cho rng: ng
C ch lm cho h (y Ban Lin Phi) mi ngy cng thm qu khch.
Ngy 30.7, y Ban Lin Phi t chc l chung tht c Ha Thng Qung c vi hng
ngn Pht T tham d. iu ng k l trong s Pht T li c rt nhiu v con ca cc nhn vt
cao cp trong chnh quyn. S ngi ny tr thnh nhng cn b hot ng c lc trong vic
thng tin, to d lun tc ng tinh thn chng v cha ca h. Trong bui l ny d nhin li c
chuyn thuyt php. y Ban Lin Phi a ra mt Bn Tuyn Ngn mi xc nh lp trng u
tranh bt bo ng cho nhng muc tiu thun ty tn gio...Kim im li cuc vn ng ni trn
n nay mi ch c gii quyt trn giy t (thng co chung) v bng li ni (hiu triu ca
Tng Thng)
Trc i S Nolting tuyn b vi phi vin ca Hng Thng Tn UPI l Vit
Nam khng c vn k th tn gio v ngc i Pht Gio . Phn ng li, ngy 1.8 Ha
Thng Thch Tnh Khit gi in vn qua Tng Thng Kennedy vi ni dung: Thay mt ton
th Pht Gio Min Nam Vit Nam chng ti cc lc phn i cng Tng Thng li tuyn b
ca i S Nolting qua Hng Thng Tn UPI...Chng ti ngh rng dn chng Hoa K phi thu
r ni phn ut ca Pht Gio n 80% dn s. Li tuyn b ca ng Nolting khng ph hp
vi s tht lun c thin ch v s hiu bit ca ngi Hoa K.
K t cui thng 7 C Quan An Ninh Ph Tng Thng cng nh Cnh St c Bit
nm c k hoch t thiu trng k ca Pht Gio tranh u, nhng ti thnh cng khng c g
ngn chn ni. Ngoi ra C Quan An Ninh cn nm c k hoch ca Mt Trn Gii Phng
Min Nam nhm lng on cuc tranh u ca Pht Gio trong c cng tc tuyn m mt s
thanh nin cung nhit min qu cho hc tp ri tr v xm nhp ti cc Th, ci trang nh
s v h s sn sng t thiu v o Php.
Cuc tranh u ca Pht Gio ln nh diu gp gi v mi ngy cng b trn ngp bi
nhng yu t tc ngoi. Cc v trong y Ban Lin Phi lc y ta h nh diu m qun chng
Pht Gio li l cn gi mnh. Lc u khi cuc tranh u va bc pht th cc ngi va l diu
va l giy diu v nm c u giy. T thng 8 nm 1963, Phong Tro Tranh u cng lan
mnh, v th cc v lnh o cng ln cao th lc y cc v ch ngi thu gn trn cnh diu v diu
gp gi ln cao mi cc v khng cn nm u giy na v lc chnh nhng yu t ngoi ti
nm u giy vi mt chic ko p dng ng phng lc. Mun c qun chng tun
theo th phi tun theo k lut qun chng. y phi c hiu l mt nhm ngi no c
k thut v k lut tranh u v nm c qun chng trong mt danh ngha thun li. Cu:
Mun c qun chng tun theo th phi tun theo k lut qun chng. Tuy l so ng v
nng phn ng tnh trong mt tp th u tranh trng k v mai phc trng k. Nhng cu
ni trn c ngha nh th ny: Nu Tng Thng khng theo chng ti th chng ti ct
giy... ln nh diu gp gi hn tm l con ngi khng ai dm can m cho k cm u
giy a nht ko ct ngang giy! cng l ci th ca nhiu v lnh t Pht Gio trong bi
cnh si ng vo thng 7 v thng 8 nm 1963.
Ngy 4.8 ti Phan Thit, trc Dinh Tnh Trng Bnh Thun, i c Thch Nguyn
Hng ni la t thiu vo ng lc tan s.
i c Thch Nguyn Hng c 23 tui th. My gi sau, Tng Thng Dim c
bo co ni v. ng b n cm chiu v 1 gi m li th thn xung vn i tn b ngm trng
sao. l im thnh cng ca y Ban Lin Phi v gy xc ng ln ngay trong u no ca
ch . Hm sau y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio li phn i chnh quyn a phng cp
xc i c Nguyn Hng. Bnh Thun l mt trong my Tnh Min Trung vn bnh lng t
bao nm v y cng l ni 30 nm v trc Tng Thng ngi gh Tri Ph Ha a ri Tun V
Bnh Thun, ni m Tng Thng Dim t ho c nhiu Tng L trung thnh vi ng. Khng kh
tranh u Bnh Thun li bc bng v dng cao. Trng tm ca Tnh Gio Hi y l nhm
vo vic Tnh Trng Trung T Nguyn Quc Hong mt gio dn m thn ph ng (C n
Mu) vn l bn ng liu ca Tng Thng Dim.
Mt s cn b ca Tnh Gio Hi vn ng d lun tn cng thng vo c nhn Thin
Cha Gio ca Trung T Nguyn Quc Hong. D lun y nhm vo s k th tn gio hn l
mc tiu ca y Ban Lin Phi. Mt s Ty Trng v t i tn gio thay v ng v pha chnh
quyn theo v tr ca h th h li m thm tham d cuc tranh u. Chnh quyn a phng ny
phi hng chu trn nh ni cng ngoi kch mc du ng Tnh Trng l tn Thin Cha
Gio nn b mc cm tn gio t lc khi u cuc tranh u v chng tranh u th c pha
chnh quyn Bnh Thun v Tnh Gio Hi Pht Gio u c l. i c Nguyn Hng t thiu
d tinh thn hy sinh ny xc ng bao nhiu th cng ch c tc dng trong mt phm vi v mt
khi lng no vy cho nn Tnh Gio Hi phi ly c Gic Linh, v c Gic Linh mi c
i tng qui t m ng...ri t l cu siu thuyt php n ngy an tng s l mt khong thi
lng v gi vn ng v khch ng m ng. Khng ly c xc i c th k thut
tranh u cho mt chin thut tr nn v hiu. M chnh quyn (nu ai th chnh quyn cng
u nh vy) phi c bn phn t c s v hiu ha mi k thut tranh u ca phe i
nghch.
T CHIN DCH T THIU N K HOCH NC L
Qua thng 8, t thiu c tr thnh mt chin dch. Nh cm quyn nh b tay trc
chin dch ny.
Tng Nha Cnh St cng nh C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng nhn c bo co
y v chin dch t thiu. Thng Ta Tr Quang c coi l tc gi ca chin thut tuyt
diu ny. Mi a phng (Min Trung) theo s sp xp v b tr c sn mt s ng vin t
thiu cng vi k thut lm th no gy c xc ng trong qun chng v to c s hoang
mang trong Qun i nht l gii Qun Nhn Pht T thun thnh. Hu ht cc ng vin t thiu
u di 25 tui v thi gian vo Cha i tu khng qu 5 nm.
Sau v t thiu ca i c Nguyn Hng, ngy 13.8 i c Thanh Tu, 18 tui li t
thiu ti Hu. i c Thanh Tu mi vo Cha tu c 3 nm, thng 6.1963 i c u bng
Trung Hc Ph Thng, i c Thanh Tu t thiu lc 2 gi m ti ca Tam Quan Cha. V t
thiu ca i c Thanh Tu vo lc 2 gi m nu ln mt du hi ln, mt nghi vn v
pha chnh quyn. Theo bo co ca C Quan An Ninh Tha Thin th i c Tu l mt Nh
S tr, hin ha rt chm hc. Nhng i c Thanh Tu b mt nhm ngi thc y t
thiu. ch l bo co ca An Ninh. Tt nhiu nhiu lm th ta ch c th tin c 40% . Bn
bo co nu r B Vi Cao Th D, trn 60 tui sng ti Cha lu nm v chuyn lo v vic
nu n, dn dp. B D khng bit g v vic i c Thanh Tu t thiu. Khong na m, b
thy c mt s ngi l mt vo Cha v cng hi hp vi i c Thanh Tu rt lu. B khng
g c...Khong 2 gi sng, b nghe ting la ht tht thanh gh rn...b hong hn chy ra
hin th lc ngn la bng ln Ca Tam Quan.
Ngy 15.8.1963 Ni C Diu Quang li t thiu trc Tr S Chi Hi Pht Hc Ninh Ha.
Ni C Diu Quang nguyn qun ti Hu. Tuy tu Cha Vn Thnh nhng Ni C li khng t
thiu ngay ti nha thnh m bt thn p xe ra tn Ninh Ha v ni la t thiu ti y.
Trc t ngy C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng pht gic c mt nhm ngi ch
ng trong chin dch t thiu v s tung ra tng lot ng vin t thiu v cc a phng ni
la u tranh. i T L Quang Tung T Lnh Lc Lng c Bit cp thi trnh vi ng C
Vn Nhu y h s v tin tc v chin dch k hiu ny. ng Nhu ra lnh:
1.- Phi dp tt chin dch ny ngay.
2.- Lm th no bt Tr Quang, ngi b C Quan Tnh Bo nghi l tc gi chin dch t
thiu.
3.- Khi xy ra v t thiu no th chnh quyn a phng phi lp tc ly xc em vo
nh thng thng bo cho tang gia v chnh quyn gip h trong vic tng tng.
C Quan Tnh Bo Ph Tng Thng cn bt c Binh Nh Ng Vn Ngha phc v ti
Qun on II. Binh Nh Ngha o ng t thng 2.1963, anh vo Si Gn lm p ngh xch l.
Binh Nh Ng Vn Ngha sinh qun ti Bng Sn di 30 tui. Khi bt c Ngha ngoi bn ti
liu gm mt s ch th v k thut t thiu C Quan Tnh Bo cn tch thu mt s thuc m
Chloroforme...V mt s chai thuc chch loi an thn cc mnh.
Nh v bt c Ng Vn Ngha C Quan Tnh Bo nm c u dy mi nh ca
chin dch t thiu. Binh Nh Ngha cho bit anh ta sp xung M Tho em theo mt i c,
theo k hoch ny s ni la t thiu trc Ta Tnh Trng nh Tng. Qua li khai ca
Ngha C Quan Tnh Bo bt thm mt s ngi trong c c gi ngi Min Bc vo Nam
trc nm 1940, c gi ny tc danh ng Su Bc t n in cao su Hn Qung v Si Gn
trung tun thng 7, khi nhn vin tnh bo p vo cn nh ng Thp Mi (Ch Ln) gia
m u thng 8 th lc y ng gi Su Bc ang trn mc qun s ln v ang nhu ba x
vi g luc cng 3 thanh nin. Khm chic rng ca ng gi Su Bc nhn vin Tnh Bo tch
thu c mt s bc khong by chc ngn ng.
ng gi Su Bc b bt khai i cng rng, ng khng bit Thng Ta Tr Quang
cng nh Thng Ta Tm Chu l ai c, ng ch nghe chnh quyn n p Pht T v S Si.
Khi c hi ai a ng gi v Si Gn t thiu th ng gi khai l Su Trng. Mt ci tn l
hoc i vi C Quan An Ninh. Nhng dn dn C Quan Tnh Bo cng tm ra u dy mi nh.
Su Trng l b danh tm thi ca mt cn b cao cp thuc t chc tn gio vn ca c y Si
Gn, Gia nh. T u thng 8 c y Si Gn, Gia nh ca Mt Trn Gii Phng Min Nam
c Trung ng ch th phi y mnh Phong Tro u Tranh ca Pht Gio v Sinh Vin
Hc Sinh ng thi phi xm nhp vo hng ng Pht Gio nm th ch ng. ng gi Su
Bc l mt trong hng chc ng vin t thiu m Mt Trn Gii Phng Min Nam chun b cho
chin dch t thiu nhm y mnh Phong Tro Tranh u ca Pht Gio. Thc s th cc lnh
o Pht Gio lc y (tr mt vi v c kinh nghim v sch lc v tranh u) cn hu ht cha
c kinh nghim v tranh u cng nh k thut nm qun chng. Cn b h tng th ht sc phc
tp cc v lnh o trong y Ban Lin Phi khng nm vng c. Ngay mt s cn b Pht T
cp Trung ng cng phc tp, tuy nhin cn b cp Trung ng hu ht l lp ngi tr c tinh
thn quc gia nh L Hu Bi, Nguyn Trng Nho, Nguyn Hu ng. Nhm Nguyn Hu
ng, L Hu Bi, Tn Tht Tu, Nguyn Trng Nho, Nguyn Hu Don ng mt vai tr quan
trng trong vic vn ng Sinh Vin hai Trng Lut Khoa v Quc Gia Hnh Chnh. Bi
khng c hun luyn v k thut tranh u nhng rt c ti v t ra l ngi quyn bin.
Nguyn Hu ng thuc Trng Cao ng Kin Trc tuy thm trm, ngh s nhng li tr thnh
mt lnh t sinh vin gan d, c nhiu sng kin. Ngoi ra c nhm ca Triu B Thip (Lut S)
v Nguyn Mnh Cng (Gio S)...nhm ny kt vi sinh vin vi tr thc. i , cc nhm
ny u thuc thnh phn tr, trong sch v y nhit huyt. Ti Hu ngoi phe Hong Ph Ngc
Tng v Ngc Phan cn phn ng vn l lp tr tuy c gi l qu khch cc oan nhng li
l nhng Pht T thun thnh.
Nhng quy lut tranh u cho bit cuc tranh u cng bc pht mnh v cn lan rng th
cn b trung ng cng d b y vo th b ng v lc y ai nm c cn b h tng v a
phng cc b th k y nm c Phong Tro Tranh u. Qua k thut tranh u cch mng
trng k ca Lnine v Mao trch ng th cuc tranh u no bc pht trong lng t ch,
ngi cn b cng sn phi tng hnh bin ha v thch hp ngay vi mi trng tranh u v
thc ti khch quan i hi, v ha vo vi thc ti khch quan (nh ng vai tr mt Pht T
chn chnh thun thnh). Khi xm nhp vo Phong Tro Tranh u trong lng ch, ngi cn
b cng sn khng bao gi ng hng u (ler Plan) tc cng v lnh o trung ng v mt
ni.
Sau khi tng hnh v thch nghi vi thc ti khch quan th lc y ngi cn b cng sn
rt s trng v chin thut mun u heo nu cho s dng k thut gy ng p lng
ng...
n nay vn cha c bng chng no nht n cho rng, Thng Ta ny Thng Ta
kia l tc gi chin dch t thiu v thc y Tng S v Pht T tnh nguyn t thiu v nu c
nh vy qu l tri vi c hiu sinh ca nh Pht.
Nhng t nht th cc v lnh o Pht Gio lc y theo nhu cu i hi ca cuc tranh
u tt nhin chp nhn d dng mi s tnh nguyn hy sinh d s tnh nguyn c thc
y t mt ng c no th ai trong cng v lnh o mt cuc tranh u nh cuc tranh u
ca Pht Gio 63, cng khng th mt th gi cn nhc, truy tm nguyn nhn. Lc y C
Quan Tnh Bo Ph Tng Thng d c nm c y ti liu v s xm nhp ca cng sn th
ng Nhu hay Tng Thng Ng nh Dim cng kh lng trnh by cho quc dn thy r, dn
chng s cho ngay rng chnh quyn chp m. Trng hp ng gi Su Bc b Mt Trn Gii
Phng Min Nam cng bch tnh nguyn t thiu cho Pht php, ng khai l cng sn cho gia
nh ng nm chc ngn ng v ha s cho ngi con trai t ca ng v H Ni du hc). V d
mt v lnh t Pht Gio c tinh bit c nhng trong tnh th cp bch ca cuc tranh u th
khng ai di g chng li s tnh nguyn cp bch ny. Cc v lnh o trong y Ban Lin
Phi 1963 cha c kinh nghim chnh tr t mt thc ti tranh u (v mi nhy vo cuc li lnh
o mt Phong Tro u Tranh qu ln rng) nn hn nhin cha phn nh r th no l chin
thut chin lc, trong nhng ci th v iu kin m cng sn ht sc mong mun. Vi cng sn
th cuc tranh u ca Pht Gio ch l chin thut ca mt giai on nm trong mt chin lc
trng k ngay trong lng t ch v do s t thiu i vi cng sn ch l phng tin u
tranh. Lnine dy ngi cng sn Trong cuc tranh u chnh tr th phng tin no cng
tt. Phng tin bin minh cho cu cnh ca cng sn lc y l lm sao lt ch Ng nh
Dim to nn mt tnh trng hn lon ti Min Nam. Cu cnh ca mt s cn b Pht Gio
(phe quc gia hu phi v t phi) l lt ch Ng nh Dim nhng c mt ch tt
p hn trong Pht Gio ng vai tr hng u (nh Thng Ta Tr Quang nui hy vng
Pht Gio tr thnh quc gio). Cn ng Nhu th chnh quyn th cu cnh ca ng l phi
bo v v gi vng ch (ai nm chnh quyn m chng nh vy). Trong cuc u tranh ca
Pht Gio c hai con ng i song song. Con ng bn y l cng sn, con ng bn kia
l Pht Gio...gia hai con ng cng sn to ngay ra li tt giao lin, ri ha trang con
ng ca h nh con ng ca Pht Gio lm cho chnh quyn th kt cng v ng Nhu ch
cn mt th duy nht l phong ta ngay c hai con ng v bt li tt giao lin. cng l l do
khin ng Nhu phi ra tay hnh ng vo ngy 20.8.
CHUN B D LUN RA TAY
Trc khi ra tay hnh ng, ng Nhu khn kho chun b d lun. Nhng cuc chun
b ca ng khng thnh cng v thiu qun chng tnh v cn b tha hnh (cp B Trng)
khng kh nng thc hin mt cuc phn tuyn truyn v tuyn truyn en to d lun
thun li cho k hoch hnh ng.
Thanh Nin Cng Ha ra Tuyn Co s 2 v s 3 cng nh nhng li tuyn b ny la
ca B Nhu khng tc ng c tm l khi qun chng trm lng, v gin d t chc Thanh
Nin Cng Ha vi Tng Th Lnh Ng nh Nhu v tp trung hu ht cc cng chc nam n
th t chc ny di mt qun chng ch l cng c ca chnh quyn. Cn k thut phn tuyn
truyn v tuyn truyn en (propag endenoire) khng c s dng v nu c th li qu yu
v l liu (nh truyn n ca mt s Thng Ph Binh v my t chc khc)
B Ng nh Nhu thay v nn im lng v nu c chng th chng bng cch khc (c th
s dng tuyn truyn en) nhng ng ny b li qu hng say pht ngn ba bi v hu qu l
ch to cho pha tranh u c thm kh th v c thm c hi phn cng chnh quyn.
Bui i Hi ca Ph N Lin i ti Ta Chnh Si Gn vo thng tun thng 8,
B Nhu li dng ngn ng nng s ni vi cc v t thiu ca Tng S. D lun Pht
Gio li phn ut...trong khi cuc ha gii ang c chiu hng tt p.
ng Mai Th Truyn cng khng mong mun g hn l thu xp cho m p cng sm
cng hay. Cc li tuyn b ca B Nhu gip cho phe tch cc (gm Thng Ta Tr Quang,
i c c Nghip, Gic c v cc sinh vin Pht T) c c chinh phc v ch ng
khuynh hng n ha khi khuynh hng ny mun ho gii vi chnh quyn.
phn ng li thi v ngn ng ca b Ng nh Nhu, ngy 12.8 n sinh Mai Tuyt
An n Pht T Chi Hi Pht T Th Ngh dng ba cht cnh tay tri cng ng Pht T
v ku gi tinh thn tranh u ca hng ng Sinh Vin Hc Sinh. Hnh ng cht tay ca n sinh
Mai Tuyt An c tc dng ln trong sinh vin v hc sinh nht l pha nam sinh vin hc sinh
th hnh ng ca Mai Tuyt An tr thnh biu tng hy sinh v khch ng mnh vo lng t i
ca Nam sinh vin hc sinh. Phn gi cn nh vy hung chi nam nhi.
Gii hu cn ca Tng Thng Dim cho bit c mi ln nhn c tin t thiu hay chch
mu cht tay, Tng Thng Dim li lm l mt cch khn t. Hm B Nhu tuyn b Ta
Chnh vi ngn ng nng s lm cho Tng Thng Dim ng ng p bn ni gin.
Gii hu cn cho bit, khi ng Dng Vn Hiu nghe B Nhu ni nh vy (c trc tip truyn
thanh). ng Dng Vn Hiu chy l vo Dinh cp bo vi Tng Thng Dim: Bm C B C
Vn ni nh vy lm hng ht k hoch ca chng con. Chng con ang tip xc b mt, bn y
(Pht Gio) h siu lng by gi B C Vn li ni nh vy lm h ht k hoch ha gii.
ng Hiu thut li i cng v li tuyn b ca B Nhu...Nht l ngn t nng s, Tng
Thng Dim mt nh gc...ng hm hm ni gin. Sau khi B Nhu v Dinh, ng Tng
Thng gi in thoi, p tay vo bn ni nh ht: M ni ci chi l ra... Pha u giy bn
kia khng bit B Nhu tr li ra sao Tng Thng Dim la mng: tui biu M im ngay i.
Tng Thng Ng nh Dim ni vu v: Ni nng chi m l ra ngi ta ang ha gii ph th
ny ri ni vi ngi ta th B Nhu b Tng Thng Dim la li nh vy li mch chng, ng
Nhu rt tc gin v khng hiu ai vo tu vi ng C. ng Nhu phi truy tm ra th phm. M
sut bui sng khng c mt no quan trng vo yt kin ng C...Sau ng mi khm ph ra l
khong 10 gi sng Dng Vn Hiu c vo phng Tng Thng. ng Nhu gi in thoi bo
Dng Vn Hiu vo Dinh gp ng gp. Linh tnh bo trc l s c chuyn chng lnh v ng
l ng Nhu bit r mnh bo co trc ng C nn ng Hiu thay v vo thng gp ng Nhu, ng
n phng Tng Thng Dim trc cu cu. Gii Ty Vin cho bit ng Hiu xanh mt v v
ny v ng ni vi Tng Thng Dim: Bm C ng C Vn cho gi con vo...ng C Vn bit
l con bo co vi C v li tuyn b ca b C Vn...Bm C...con cht vi ng C Vn. Tng
Thng Dim trm t ri hi: By gi anh tnh th no ? Dng Vn Hiu tha ngay: Trnh
C, nu ng C Vn c hi con xin ni l C nghe qua radio v C hi con c bit g v li tuyn
b ca b C Vn th con ni l c bit. Tng Thng Dim Thi c, anh c ln gp ng C
Vn, c ti. Dng Vn Hiu l d ln phng ng Nhu. Tng Thng Dim c my khi nghe
radio bao gi u. Nhng trong Dinh li c mt s radio nhiu ci rt ti tn do cc i S tng.
Tng Thng Dim bo ng gi n ly cho ng mt ci v t ngay trn bn. ng Tng Thng
hi: Cm in m ? ng gi n tha: Bm ci ny chy pin ng Tng Thng mm ci:
...tm cho ta cc pin.
Dng Vn Hiu vo trnh din ng Nhu. Vi v lnh lng ng Nhu hi: Ai bo co
cho ng C ? Dng Vn Hiu tr li: Tha ng C Vn chuyn con khng c r. ng
Nhu ni: Ngoi ng ra th khng c a no bo co vi ng C. ng Hiu p: Tha ng
C Vn, sng nay con c vic vo trnh C , c nh C nghe qua radio nn hi con c hay bit g
v li tuyn b ca b C Vn khng, con ngay tnh khng bit nn tr li C l c nghe qua
radio ng Nhu nhn Dng Vn Hiu mm ci, bit l Dng Vn Hiu ni khng trng v
my khi Tng Thng Dim nghe radio.
Tng Thng Dim trong phng ch mi khng thy Dng Vn Hiu tr li th nng lng
i v pha phng ng Nhu. Tng Thng Dim cm chic radio m tht to c chng t cho ng
em thy l Tng Thng nghe li tuyn b ca B Nhu qua radio ch khng phi do Dng Vn
Hiu bo co li. Dng iu Tng Thng khng c t nhin v ng Nhu trng thy bo huynh
tay cm radio i qua kh mm ci nn bit c ng anh ni di che tr cho Dng Vn
Hiu ri ng Nhu cng l lun m khng phin trch g Dng Vn Hiu.
C th ni B Nhu tr thnh diu hu s mt i vi Phong Tro Tranh u ca Pht
Gio 1963. B Nhu mnh ming c l cng l tm l khng b mc cm tn gio. B Nhu cng
khai by t: B h mi l Pht T hay sao, ba m ti v c h ngoi nh ti u theo Pht
Gio. Ai n p ai Chnh ng Nhu cng b b v li cun vo con ng diu hu...
Trung tun thng 8 tc l trc ngy b gip Cha khong 5, 6 ngy. ng Nhu gp ring
cc nhn vt thn tn Dng Vn Hiu, i T Y, Thiu Tng nh cng vi L Quang Tung.
Ri mt cuc hp mt ko di trong ba gi. Trc ht l nghe i T Tung bo co tnh hnh
trong Qun i v tinh thn ca Binh S, S Quan v Tng lnh. ng Nhu hi: n th no?
i T Tung p: Trung Tng n by gi kh lm, bit c x v hng say lm vic.
ng Nhu gt u: n n bit nghe. i T L Quang Tung d dt: Con nghe hnh nh ng
C mun c Trung Tng Nguyn Ngc L l Tng Tham Mu Trng ? i T Tung va dt
li th ng Nhu xua tay: Gi L th cn mn c ci g...cho gi lm thanh tra l qu mc.
ng Nhu li hi: Cao do ny sao bt qu vy ? i T Tung hi: Tha v vn g ?
ng Nhu p nht gng: Tnh hnh qun s Vng IV bt bt lm...c nh phi cho Khnh n v
di . ai T Tung bnh vc Tng Cao: Anh Cao chu kh lm, anh y coi b phn nn v
b ph. ng Nhu hi: Ai ph ? i T Tung p: Anh Cao c nghi ng Phm Ngc
Tho. ng Nhu ci khy, khng p. ng Nhu t khen ngi Tng n c gng hc tp
v b tnh bay bm ri ng li hi: Oai n Tm L Chin c lm c ci g khng ? ng
Nhu hi nh vy l thm d. S thc t ngy Thiu Tng Trn T Oai lm Gim c Nha
Tm L Chin, Tng Oai c nhiu dp gp ng Nhu t ch nng i nng li. Tng Oai
c ng Nhu em lng tin cn sng i. i T Tung v mt s y Vin Qun y khen ngi
Tng Oai: Anh Oai Ngnh Tm L Chin l hp vi kh nng anh y lm. Con thy t
thng 5 n gi anh Oai lm vic ht sc cc nhc. ng Nhu kh gt u. Sau khi mn m
thm d lai rai ng Nhu i thng vo hai ch im chnh: Kim im mt ln cht cng v
thnh phn mt s Tng lnh s ng sau lng ng Nhu ra tay hnh ng vo m 20.8.
ng Nhu ch th cho Tng n, Tng nh cng nh i T Tung nhng iu cn bn
phi thc hin dp Phong Tro u tranh. ng Nhu c sn hai k hoch thuc loi ti mt.
K hoch A s c a ra thi hnh vo m 20.8. Trong k hoch ny c im phi ct t mi
lin lc gia Cha X Li v cc nhn vt M qua ng Usom...v bt cho bng c Thng Ta
Tr Quang. ng Nhu nhc nh: Tr Quang type Dangereux
K hoch A cng nh B hon ton do pha ng Nhu v mt s Tng lnh son tho
trong c i T L Quang Tung cng nh hai Tng n, nh ng mt vai tr quan
trng.
Thiu T Trn Ngc Chu, S Quan Thuyt Trnh Vin ca Ph Tng Thng cng gp rt
nhiu sng kin. Trong cuc hp mt gia ng C Vn Nhu, i T L Quang Tung cng c
quan u no u cho rng vn chnh yu vn l lm th no trit h nhm Thng Ta Tr
Quang, c Nghip v Thin Minh. i T Tung thuyt trnh mt ln cht v vai tr ca my
nh s ny. Theo i T Tung, Thng Ta Tr Quang c nhiu lin h vi Mt Trn Gii Phng
Min Nam cn Thng Ta Thin Minh theo mt nhn vt an ninh tnh bo trnh by:
- Tha ng C Vn, cho n lc ny ti vn tin ng Thin Minh khng phi l cng sn,
ti gp Bc S Tuyn, anh Tuyn cng ng nh vy v anh Tuyn cho bit ng Thin Minh,
mun thng cm v ha gii vi chnh quyn.
ng Nhu hi: C s lm Tu V Yu ca ng y Hu c lin h g vi t chc kinh ti
ca cng sn khng ?
ng s p: Con khng r v v ny nhng ng Thin Minh cng c mt s vn. ng
Cu ngoi (tc ng Ng nh Cn) cho bit, c gip Tng Hi Pht Gio mt s tin rt ln
v thng trao thng cho ng Thin Minh.
ng Nhu t v kh chu: ng Cu ngoi th ni lm ci g, ng y nui ng tay o...
Cn ng Tm Chu th sao ?
ng s p: Khi cn ngoi Bc, ng Tm Chu c tham gia Phong Tro lin tn
chng cng v l bn ca Cha Hong Qunh.
Nghe nhc n Cha Hong Qunh, ng Nhu lc u: Nghe ni Cha Qunh v Cha
Onh ng h my ng Thy Cha d lm m. Ti ch th cho my anh nu t nay Cha C no ln
xn c vic thng tay nhng ng cho ng C bit. ng Nhu li hi: Me S c Ngh hn th
no ?
Phn ny i T Tung tr li. ng Tung ly trong cp ra mt sp hnh mi nht chp
bng vi phim v va c phng ln.
ng Tung trao cho ng Nhu v ni: y l mt s hnh mi nht chp ti Cha X Li
v Cha Gic Minh
ng xem ri lc u: Th ny th tranh u ci g...? ng Nhu mm ci: Nu cn
cc toa c cho bo n ng ln ng bo thy r. ng Tung ni: ng C bit th cht bn
con, hm n c mt tm hnh st lm. Con v Hiu trnh ln C. C mt bt em i t.
ng Nhu hi: Cc Toa c theo di thng Rufno Philipo khng ? i T Tung p: Rufno
Philipo vn b mt lin lc vi Cha X Li. ng Nhu ch th: Tm cho bng chng, phi
trc xut thng ny. Rufno Philipo sang Vit Nam phc v t nm 1955. ng ta l mt trong
nhng ngi M ng h chnh ph Ng nh Dim v khuyn co chnh ph Ng nh Dim
phi quyt lit vi Php v cc gio phi, Rufno Philipo l nhn vt s 2 ca Usaid, tuy bn ngoi
Rufno Philipo l mt vin chc cao cp ca Usaid nhng bn trong Rufno Philipo li phc v cho
C Quan Tnh Bo CIA. i T Tung qung mt mng li quanh Rufno Philipo v s dng
c M nhn k...cho nn nht c nht ng ca Rufno Philipo u lt vo tai ca i T Tung.
ng Nhu nhn mnh: Cc Toa phi tm cho c bng chng, phi trc xut ngay my thng
SAID. Cn thng Richardson th no ?
ng Tung p: Tun trc ng ta n cm vi con v ti mi ti qua Richardson i n
cm ng Khnh vi ti con. Dng Vn Hiu p: Cho n nay, con thy Richardson
khng c g ng ngi ng ta rt thng cm vi mnh. C iu ng ngi l thng Smith.
ng Nhu bo ly bn Si Gn v ghi du mi ngi cha. ng ch vo khu vc Cha
X Li: Lm th no phi isol ngay ng quay sang hi: Cha ny th no...Cha kia th
no ? i T Tung p: Quan trng nht l Cha X Li, my ngi cha kia u l ph. Con
thy nn tch ri Cha n Quang v Cha K Vin. Cn phi b rp Cha T Quang v Cha
Gic Minh. ng Nhu hi: Sao li nh vy ? ng s gii thch: Cha n Quang do S
c Thin Ha tr tr. S c Thin Ha l ngi Nam hin c lm...Xin ng C Vn nn tch ri
cha ca cc S ngi Nam Mt v Tng ct ngang: lm th lm ht, bt k Trung Nam
Bc ng Hiu khng mun ni thm v bit Tung l ngi qu khch Tng nh li qu nng
ny v t lu nay Tung c nghi ng Hiu i vi Bc S Tuyn song ng Nhu li c v lu tm
c bit n kin ny, ng Nhu ni: Lm cch no tch ri my Cha ny ? i T
Tung p: Con thy khng cch no lm c c ng Nhu hi: Theo anh th th no ?
Nhn vt trch nhim v tnh bo mt v p: Theo phc trnh ca Cnh St c Bit th Cha
n Quang hin nay cng b cc phn t qua khch xm nhp v trong na thng nay xut hin
nhiu k l mt t di qu ln. Nhng theo con u no l Cha X Li, Hu l Cha T
m nu b rp hai u no ny xong th cc Cha khc khng quan h ng Nhu cho bit
ng vn bn khon v ngi Cha X Li tuy l u no ca y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio
nhng Cha X Li tiu biu cho Pht Gio Min Nam m khi Pht Gio ny vn t ra n ha,
hn na ng Nhu khng mun v Cha X Li m lm pht lng Ph Tng Thng Th v c lin
h mt thit vi Hi Pht Hc Nam Vit (Cha X Li). i T Tung cng quyt: Nu khng
kim sot c Cha X Li th khng lm th no dp c Phong Tro Tranh u. ng Nhu
li nhn vo bn suy ngh ri gt u: Tung ni ng. Vng ny ng dn li trung tm
Thnh, gn mt s trng hc, ngay st bn USOM. Tnh hnh my ngy nay trong y (tc
Cha X Li), nh th no ? i T Tung p: Dng Vn Hiu nm vng tin tc Cnh St
c Bit gi thm c mt s ngi trong . V pha con th c 5 agent (ip vin), ti n rt
c lc....Cc tm hnh va ri l do ti n chp c. Mt a hin nay l h v ca c
Nghip. ng Nhu mm ci, cha bao gi ng c n ci ti nh vy, i T Tung cn khoe:
Con c trao cho n mt trm ngn ng a cho c Nghip ng Nhu ngc nhin:
lm ci g ? i T Tung p: N (tc h v vin) ng vai Pht T con nh giu v a tin
cng dng Pht Php... C ba ngi cng ci vui v, ng Nhu ni: Coi chng khng c n
li cho vo ti ring ca n i T Tung qu quyt thng ny tin cn lm, trc n phc v
707 ng Nhu hi: Cc Toa tnh sao na y ? ng Nhu ni thm: Mi vic phi tuyt i
b mt, iu cn l khng nn cho ng C bit (tc Tng Thng Dim) sau na l bn CIA Sau
cng ng Nhu quyt nh s b rp tt c mi ngi cha no kh nghi ngoi tr cc Cha ti
min Ty. ng Nhu cn dn: Cha no khng c kh nghi th c nguyn, khng c xm
nhp... i T Tung trnh by thm mt s chi tit: Tha ng C Vn k hoch A phi c s
phi hp cht ch ca Lc Lng c Bit, Cnh St, An Ninh Qun i v cc c quan bn
qun s... ng Nhu p: Khng cn thit, Lc Lng c Bit v Cnh St l ri, Qun
i c s dng k hoch B. ng Nhu nhn mnh: Mi vic phi thi hnh v kt thc ni
trong 1 gi v phi chp nhong...Gi no thun li nht ? Nhn vt an ninh tnh bo p:
khong 12 gi m i T Tung ni: Hi sm, 1:30 sng l va ng Nhu hi: Bn
trong cc Cha h c v trang phng g khng ? i T Tung p: Cha T m v Diu
by gi ging nh p Chin Lc. ng Nhu c ci hi: C sng n g khng ? i T
Tung p: D tha khng nhng c gch , sng, gy, v chai... ng Nhu hi: Cha X
Li, n Quang th sao ? ng Tung p: Cng nh vy. Ring Cha X Li tin tc cho bit
hin nay h khng phng g c ch c mt s thanh nin gi trt t v kim sot an ninh Mt
v Tng ln ting bo i T Tung: Toa v Dng Vn Hiu phi coi chng chung m ng
Nhu t v ngc nhin ng s p: Khi mnh tin v kim sot th th no h cng khua
chung g m bo ng i T Tung p khng th lm th no c hn. Moa s ni vi
Hiu Ly gi thm ngi vo ti n lo phn m. ng Nhu c : ng...m h c th
dng chu phng la. i T Tung ni: Ti con s nghin cu k vic ny. Nhng nu tin v
h chng i th lm sao ? ng Nhu trm ngm ri p: Tuyt i khng c gy mu.
Khi ng Nhu ch th phi trnh mu th i T Tung thc mc: nu h chng c h
nm gch th lm sao trnh cho c ? ng Nhu lc u: Bng mi cch phi trnh
mu. ng Nhu bn qua k hoch B, phn ny, ng Nhu ni gin d: cho n v nh n
lo. Cc Toa lo phn u... S thc th c hai k hoch u do Tng nh iu ng.
GII PHP CUI CNG
Ngy 20.8, Hi ng Tng Lnh nhm hp ti B Tng Tham Mu tho lun v v
tranh u ca Pht Gio v tm bin php i ph ngn chn cng sn v ng thi ti lp trt
t an ninh ti , Th Tnh. ng Nhu khng trc tip ch th cho Hi ng Tng Lnh phi c
thi th no, hnh x th kia. Nhng xuyn qua cuc tip xc ring gia ng Nhu vi cc
Tng n, nh, Oai, Khnh, Tr...th nhng kin a ra tho lun li l chnh kin ca ng
Nhu nm trong k hoch A v B. Trc mt quyt nh qu quan trng i vi lch s v nht
l Pht Gio, ng Nhu c n mnh trong bng ti git giy cho Hi ng Tng Lnh hnh
ng.
Kt qu, Hi ng Tng Lnh quyt nh, Qun i phi ra tay. C mt s kin
chng li vic b rp Cha chin trong c kin ca Tng Khnh nhng thc ra Tng
Khnh ch pht ngn theo s ch dn ca ng Nhu. Trc , Tng Khnh t Pleiku v Si Gn
c gi vo Dinh gp ring ng Nhu. Cuc tip xc ko di hai ting ng h. Lc tr ra,
Tng Khnh l v ti vui hn h. Khng hiu ni dung cuc tip xc nh th no nhng
Tng Khnh tit l vi i T Tung v mt s s quan cao cp ca Qun y rng, ng chng li
vic b rp Cha chin thm d thi ca cc Tng nh th no, th hu ht cc Tng
nht l ba Tng n, nh, Oai khng ng v ch trng phi p dng bin php mnh i
vi phe u tranh.
ng Nhu thnh cng trong vic hng dn Hi ng Tng Lnh qua Tng n v
Oai. ng Nhu ch th khng nn Qun i trc tip hnh ng qua quyt nh ca Hi ng
Tng Lnh v lm th no Hi ng Tng Lnh c chung mt thi cn phng thc
hnh ng ra sao th ty quyn cc Tng T Lnh Vng. Kt qu, Hi ng Tng Lnh
i n mt quyt nh nh vy sau li tuyn b ca Tng n By gi cc toa ai ny tr v
vng mnh v ty nghi quyt nh ly. Nhng 12 gi m nay, cc Toa i lnh Thng Cp
Vng IV c coi nh v s, Vng II ring Thnh Ph Nha Trang phi ban hnh lnh gii
nghim t ngy 15.8. Linh Mc Cao Vn Lun b chm dt nhim v Vin Trng i Hc Hu
k t ngy 16.8 v Gio S Trn Hu Th, nguyn B Trng Gio Dc v i S Vit Nam ti
Phi Lut Tn c triu hi v nc thay th Linh Mc Lun. Tnh hnh Hu tuy bn ngoi c
v lng ng v pha Pht T nhng hng ng sinh vin bt u dy ng mnh m. Nhng th
lnh ca h nh Ng Kha, Nguyn Din thc s lao u vo cuc.
Ngy 20.8, Nng li c biu tnh ln. Phong Tro Tranh u ca Pht Gio lan rng
vo hc ng v bin thi tr thnh cuc tranh u ca tui tr, gio gii hu ht cng thay
i thi do d trc y...Mi ngi thao thc phi lm mt ci g ... Lc y khng ai
d on mt ci g s em li cho qu hng kt qu nh th no ?
Sinh vin i Hc Si Gn, gii tr thc v vn ngh s nghing hn v pha Pht Gio.
Nhm Nguyn Mnh Cng khuy ng mnh m ti hai Trng Lut v Vn Khoa. Nhm
Nguyn Hu ng i st vi y Ban Lin Phi Pht Gio v mi ngy nhm ny cng pht trin
v thanh th lan rng, thu ht khi Hc Sinh ng o ti my trng ln nh Chu Vn An, Gia
Long, Trng Vng, V Tng Ton, Ptrust K, Cao Thng. Chnh iu ny lm cho ng
Nhu lo lng. ng Nhu ni vi Cao Xun V cng nh L Quang Tung: My ng thy cha
tranh u dp lc no l xong lc nhng cc ch coi chng my thng sinh vin ng Nhu
cng nhn mnh: Bn tr n ni lon th kh cho mnh lm!
Nu phn tch Phong Tro Tranh u 63, b ngoi nhng khuy ng ngoi ti, th
Phong Tro k t u thng 8 bin thi tr thnh Phong Tro Tranh u ca tui tr. y
l ln th nht k t 19.8.1945, tui tr vng dy vi tt c kh th v nhit huyt, tranh u
m tranh u th thi. Phi lm mt ci g. Mt ci g p nh m. l ting gi thng thit
ca tui tr 63. y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio c ci may ln nht l da vo lc lng
ln lao ca tui tr lc . ng Nhu nhn nh r tm quan trng ca hng ng Sinh Vin Hc
Sinh nn phi tm cch i ph ngay. Khi thy Hc Sinh Sinh Vin tham d biu tnh tuyt thc,
Tng Thng Dim trch c B Gio Dc th ng Nhu xc nh r nh th ny: C my ng
thy cha ko di di nh ra th ch cn cch ng ht cc ca trng m thi. Trong k
hoch A v B trng tm ca ng Nhu l tch ri cuc tranh u ca Pht Gio vi tp th sinh
vin hc sinh v tr thc. Bn cht ca tr thc thnh ph vn l ph cu an, do d n o v k
nhng khng phi l khng nguy him nu gii ny xoay lng li chng i chnh quyn v sp
v tp th sinh vin hc sinh khi tr tranh u m c Thy ng ng pha sau h tr th mi
l iu nguy him i vi bt c mt chnh quyn no.
ng Nhu ng vo th chn tng: Mt l ch sp hai l phi dp Phong
Tro u Tranh. Mun dp Phong Tro Tranh u m sinh vin v hc sinh tr thnh tim
lc th phi nh bt ci khi a hnh ch o (tc y Ban Lin Phi Bo V Pht Gio). Khi ci
khi ny tan v th cc khi v nh hnh khc nh sinh vin v hc sinh cng tan v theo v lc
th cng sn cng nh cc thnh phn chng i khc s khng cn t t chc v lnh o
qun chng hu tranh u cho cc mc tiu ca h n np qua chiu bi Pht Gio Tranh u.
Th ca ng Nhu lc y ch cn mt chn la: Mt mt mt cn, c n c ng v
khng. Ai ci th chnh quyn nh trng hp ng Nhu cng phi chn la nh vy.
Cc lc lng chng i mi ngy mi tng trin mau l v nht l thnh phn quc gia
by lu b tan r nhng nh bin c Pht Gio to c c hi kt hp cng nhau. Thnh phn
quc gia y khng phi do mt s lnh t gi nua m hu ht u thuc gii tr vi tt c kh
th v kht vng thc hin mt cuc cch mng x hi tn gc tn ngn ti Min Nam. Kht
vng mi ch thnh nim m h nhng gp mi trng thun li nim kia bng dng tr
thnh ngn la mi ngy mt bc cao theo cn ging bo ca thi cuc. ng Nhu khng phi l
khng nhn thc r tm quan trng v nguy him ca ci thnh phn chng i ny.
Cuc thng ngh gia chnh quyn v Pht Gio vn b tc. Cng sn v cc thnh phn
i lp ch mong duy tr s b tc ny. Cng b tc cng thun li cho mc tiu ring ca h
Ring mc tiu tranh u i quyn bnh ng tn gio ca y Ban Lin Phi ng Nhu bo vi
Cao Xun V: i nh ra th lm sao m tha mn cho c. Mc tiu chin lc m... ng
Nhu ci th hai chn b t vo chu nc si.
Qun chng u v bt c thi no cng ch l tp th b thng tr. Tp th b thng tr
y tuy ch l khi v nh hnh nhng lun lun tim n ci mm cng phn chng i ci thiu
s thng tr (tc nh cm quyn) Phong Tro Tranh u ca Pht Gio k t u thng 8 gy
c nim phn khi trong khi qun chng ng o kia. Phong Tro Tranh u ca Pht Gio
c lng a s qun chng th ng thi cng d dng gy xc ng v thu ht c gii tr
thc, vn ngh, bo ch v sinh vin. Nht l gii vn ngh v sinh vin cng nh bo ch lun
lun c khuynh hng nghing hn v pha b thng tr (tr qun chng) chng li thiu s
thng tr. Sau ci cht ca Nht Linh v nht l qua thi kiu cng qu l ca B Nhu cng
ngn ng s sng ca b i vi cc nh lnh o Pht Gio v Nhn S , hu ht vn ngh s nu
khng cng khai th cng m thm ng h cuc tranh u ca Pht Gio. ng k l thi ca
Hi Bt Vit vi Linh Mc Thanh Lng v Nh Th V Hong Chng. Nhm tr vi nhng
Th Phong (i Nam Vn Hin) Khi Triu, Ngc Trm v nhng Th Nguyn, Dim Chu,
Nguyn Khc Ng...Tuy h ch l mt ti thiu s nhng chnh thnh phn tr tr thnh hp
lc thu ht m ng v gy thm phn phn khi cho cuc tranh u.
ng Nhu phi chn la nh mt gii php cui cng. 9 gi m ngy 20.8, ng gp i
T L Quang Tung xt duyt k hoch ln cht v sut bui chiu ng tho lun t m vi
Tng n, nh, Oai...Ti hm y Tng Thng Dim i ng sm hn thng l. ng Nhu ch
th cho ng Tung v my vin chc cao cp ca Cnh St v tnh bo: Thn trng ti a nht l
i vi ng c Tnh Khit...phi sole ngay my a qu khch, phi phi hp cht ch vi
nh...Thc mc thm c hi n hay nh.
Cuc hnh qun b rp Cha chin tun t tin hnh k t lc 11 gi m sau khi cc vin
chc cao cp lnh y nhng ch th ca Tng nh ti B T Lnh Lc Lng c Bit.
i T Tung c vin chc cao cp ca Cnh St c Bit thng bo ring nh sau: Ti
khng hiu nh th no, ti ni mi trong X Li v cho bit, my ng thy cha hi hp lin
min t hi chiu n gi. Trong cha c lnh bo ng h ang b tr chng li ng
Tung p: khng sao, mt lt s ht ht! Vin chc ny cho bit thm: lc 9 gi, ti n ghi
c s xe ca Mai Th Truyn... trong cha i ra, hnh nh c mt ngi nm pha sau xe.
ng Tung kinh ngc: Sao khng cho bm st ngay v chn li...Thch Tr Quang lt li th
hng ht...
Thc ra th t sng ngy 20, i c Thch c Nghip qua mt ng giy c bit
nhn c ngun tin chnh quyn s tn cng Cha X Li v n Quang ni trong ngy 20 v
21. Cng 8 gi ti ngy 20, ng Smith, Ph Gim c CIA n tr s USOM c l quan st
tnh hnh v chnh ng Smith gi in thoi cho i T Tung hi: m nay hnh nh i T
phi i hnh qun ? ng Tung cht d em chuyn ny bo co vi ng Nhu. ng Nhu mm
ci: Hi chiu Truheart c hi moa...Khng sao, chc chn l ti n bit ri nhng c vic
tin hnh. Cn mn rng Thch Tr Quang khng thot khi ra Si Gn i T Tung qu quyt:
ng C Vn c yn tm Tr Quang khng th no thot khi. ng Nhu dn thm: Phi bit
lp ng ta mt ni giao cho ch my phi trc tip khai thc...i x vi ng ta nh s quan cp
Tng ng Nhu li bo ng Tung: phc trnh ngay vo chiu mai. V chu ng Sinh nh th
no ? N tit l g thm khng ? i T Tung cho bit: chu ang khai thc, nhng iu hn
tit l em i chiu vi din tin th ng (cng nn ghi thm: ng Cu Sinh l thn ph ca
i Tng V Nguyn Gip (mt k ho i ch lng An X thuc Tng i Phong cng mt
Tng vi gia nh Tng Thng Dim) thi Php ng Sinh c hm Cu Phm Vn Giai)
12 gi m y, i c c Nghip c in thoi b mt bo cho bit Cnh St sp
sa tn cng Cha. X Li no ng. Hng trm Tng Ni tn tuy giao ng m thm phn
khi. ng Nguyn cho bit: Chng ti quyt mt lng t th s go d tr trong cha c th n
c hn mt tun. Chng ti d tr y tng, chao, mui, v nc. Hng chc thng n
cy v du phng mt khi chnh quyn cp in nc. Mt s cc Pht T tr yu cu cc
Thng Ta i c lnh o tm ng rt ra khi cha nhng Thng Ta Tm Chu quyt
nh li, chnh s c mt ca cc Thng Ta i c lm cho kh th cng thm mnh.
Chng ti chuyn cc chu king ln lu v l kh gii t th.
12 gi 30, Cnh St hon ton phong ta quanh vng X Li. ng Trn Vn T lm
Gim c Cnh St Thnh trc tip nhn ch th ca i T Nguyn Vn Y, Tng Gim c
Cnh St Quc Gia cng nh hai Tng n v nh. Di quyn ng gm c lc lng Cnh
St ca Qun III (C Knh) v Qun I (i y Quyn) cng lc lng Cnh St Chin u ca
Thiu T Dn. My ng C nhn nhau mt thong lo ngi. Trong thong chc, Khu X Li bng
nhin huyn no, ting my xe n, ting ngi lao xao, ting la ht tht thanh, chung m khuya
rm r. Hn na gi, ton Cnh St Chin u tin phng khng th no tin vo c Cha...
Gch nm d di qu. i y Quyn b chu king nm trng, thng tch kh nng. Hn 10
Cnh St chin u b loi khi trn. Qua my, Tng nh hi thc ng T: Lm g m lng
tng vy, sp i v. Ri t th 2, li trn ma gch v chu king, gh, k c cnh ca.
Chung m vn vang rn, nhng ting h ht tht thanh ku cu trong tuyt vng. B ngi ta
Cnh St ph Cha...B ngi ta Cnh St git thy cha chng ti...Tng lot n m t n
cng lm tng khng kh cc k mu la, giao ng...ng Nguyn ni: Lc y ti khng cn
ngh g hn l chin u cho n cht bo v cc thy Trong ting la ht vn thnh thong
xen ln ting tng nim ca cc v s gi v n Pht T. Ln ny Cnh St chin u lt vo sn
cha. Hn mt na gi chin u, sc chng c ca nhng ngi c th kit dn...kit dn...Ri
tng lot n cht cha...khi ta m mt. ng Nguyn ni: Mt tri lu n cay ling vo ng
chn ti...chu khng thu, ti qu ngay t lc y...Nc mt dn da...mi ngi ku khc...
1g30 th Cnh St hon ton lm ch tnh th. Cnh St vin Qu cho bit: Ti thuc
ton c phn s chim phng trng (ni c tng c Th Tn) ng Gim c T ch th cho
bn ti phi chim ngay phng trng v ng dn bao quanh, cm khng c mt ai lai
vng. Khng c s m n bt c mt th g. Cnh St vin Qu cho bit thm: Ton
chng ti rt lui sau cng, sau khi ng Gim c T khen ngi bn ti v chnh ti c lnh ly
hng t ri vi Pht cho n lc y n nn vn sng trng.
Cc Thng Ta, Pht T u ngt ng...Nhiu ngi ngt xu v hi cay. Ha Thng
Hi Ch Tnh Khit b mng ca chu king bn vo mt. ng Nguyn ni: Chng ti b la
ln xe Camion. Nhiu ngi b xu khng i ni th Cnh St khing b ln xe...T ti cng
thm cm th ch Ng nh Dim.
Cuc lc sot chm dt lc 2g10. Tng n khen ngi Gim c Cnh St Thnh
v mt s vin chc cao cp. ng ni: Lc u moa tng cc toa khng v c chm 15 pht
na th moa phi cho bn D v Thy Qun Lc Chin thay th cc toa.
Bc S L Vn Triu c ch nh c bit trng nom v phn y v i vi cc
Thng Ta v Pht T b Cnh St giam gi ti bt Qun 7.
Cng mt gi vi X Li, Cha T m, Diu ti Hu cng nh n Quang v mt s
Cha trn ton quc u b kim sot nh vy. Nhng ch c Cha T m, n Quang, X Li
sc chng c ca Pht T c coi l gay cn mnh m.
Sau cuc hnh qun Cnh St ny, i T Tung cng nh hai Tng n, nh u ht
hong v khng bt c Thng Ta Thch Tr Quang. Cnh St c Bit ca ng Dng Vn
Hiu trong khi lc xot ch tm c mt tm cn cc ca Thng Ta Thch Tr Quang cng
mt s ti liu v rt nhiu th t. ng Gim c Cnh St Thnh bo co cho bit, ring khu
vc X Li c 30 Cnh St b thng v gch v chu king t pha trn lu nm.
Cng lc xy ra cuc lc xot Cha X Li v n Quang, B T Lnh Lc Lng Phng
V Th Tng Thng nhn dc bo co: c lnh Lc Lng c Bit sm nhp yu khu I v
chim Bu in Thiu T Du xin ch th ca T Lnh v mi ngi tng c binh bin. S
Quan Ty Vin bo cho Thiu T Du gi Tng Thng ang ng Sau B T Lnh mi
c bit, Lc Lng c Bit chim Bu in kim sot cc ng giy ra ngoi quc.
3 gi m, Tng Thng Dim b nh thc v c in thoi ca Ph i S M. Khng
hiu ng Ph i S M ni nhng g, Ty Vin ch nghe thy Tng Thng Dim dn ging
Ti rt tic, ti chu trch nhim. l vic ni b ng Tng Thng bung my ng ln
buc li chic cp qun ri m ca i ra bao ln.
4 gi 30 ngy 21, Hi ng Ni Cc c triu tp. Tt c im lng. Khng kh nng n
kh th. Tng Thng Dim ln ting. ng tng trnh v bin c va qua. Khng mt ai ln
ting phn i ngoi tr b Trng Ngoi Giao V Vn Mu th cho rng bin c hi m to
thm kh khn cho cc vn bang giao quc t i vi Vit Nam. Ph Tng Thng Th phn
nn, bin c hi m ct t mi c gng dn xp ca y Ban Lin B. Tng Thng Dim
tuyn b: V c tin vit cng sp trn vo Th v tnh hnh an ninh mi lc mt nguy, chnh
ph phi hnh ng cng quyt v lnh trch nhim trc lch s.
Tng Thng Dim k sc lnh 84/Tng Thng Ph ban hnh lnh gii nghim trn ton
quc v giao cho Qun i trch nhim bo v an ninh trt t. Thiu Tng nh c c lm
Tng Trn Si Gn Gia nh.
Ngy 21.8, i S Trn Vn Chng t chc i S Vit Nam ti M nhng ngy 22
chnh quyn Vit Nam thng bo i S Chng b chm dt nhim v. Cng vo ngy hm ,
ng Nhu sa son mt chuyn i sn ti Bnh Tuy nhng pht cht bi b v phi c mt ti Si
Gn i ph vi Tn i S M Cabot Lodge.
Ngy 24 B Trng Nguyn Quang Trnh k ngh nh tm thi ng ca cc Trng
i Hc, Trung Hc v Tiu Hc ti Si Gn Gia nh nhng ch mt hm sau trn 2000 sinh
vin Hc Sinh li biu tnh trc Ch Bn Thnh. V ny, mt thiu n tn Quch Th Trang b
bn cht. Hn 1000 thanh nin b bt v a xung Quang Trung.
c tin, Tng Thng Dim li ni gin v trc ng Lodge ni vi Tng Thng Dim
rng: Ci cht ny thm mt bng chng cng sn tn cng Hoa K v cng lm kh khn
cho chnh ph Kennedy trong vic tr gip Chnh Ph Vit Nam chng li cng sn ng Tng
Thng ch th cho i y Bng: Mi xem ai git n Pha Ta Tng Trn th ti cho Cnh
St nhng Tng n cho rng khng th bit r ai bn. C th l Qun i. Trong phn phc
trnh trc Hi ng Tng Lnh, Tng n cho rng ch l mt c gi qu. Tng Oai
cng ni: Chc n i Ch Bn Thnh chng may gp m biu tnh ri b n lc Quch Th
Trang c a vo bnh vin Thnh ri a ln nh thng Cng Ha cp cu. Nng tt th
ti y. Trong mt tun l, Cnh St c Bit ca ng Dng Vn Hiu khng tm ra xut x ca
Trang cng khng r l lch ca Trang na.
Nhng t , Quch Th Trang tr nn thn tng gy thm phn khi v to dng kh
th tranh u trong hng ng sinh vin hc sinh.
Cng t y, cuc u tr gia ng Ng nh Nhu v Cabot Lodge thc s m mn,
gay cn si ni tng ngy v qua tng pha vt ln vi ngn ng i thoi v Cch chi
khng km tn k. Nhng ngay t lc m mn trn u ngha l t khi Cabot Lodge t chn
xung Phi Trng Tn Sn Nht, pha ng Nhu thua thit v li lm t cn bn chin lc i
vi cng sn cng nh i vi M qua Cabot Lodge, Harriman-Hilsman.
i vi cng sn cng nh i vi cc phn t CIA M (chng chnh quyn Ng nh
Dim) V Pht Gio vi danh ngha Pht Gio ch cn l mt ci chiu bi quy t thu
ht qung i qun chng ngoi ng ci l lun t nhin ca s vic, bt cc bin c
phi mi ngy gia tng trm trng. Cng sn cng nh M qua Cabot Lodge thnh cng trong
vic xoay th tm quyt nh chin lc bng chnh tr tp hu sau lng chnh quyn
Ng nh Dim! Chnh quyn Ng nh Dim ch cn hai ng ng: Mt l tm k dp tt mau
chng ni v, hai l sp ! (hoc dp tt khng khn kho, v sp theo s vng v ca
mnh).
ng v phng din chin tranh cch mng cng sn v k c mu theo chin lc
ca M qua nhm Vit Nam Task Force m xt th th xem chnh quyn Ng nh Dim
i ph ra sao, vi s xoay th ca ch. Chnh quyn li lm ra ci lnh cm treo c
bt thch thi. Chnh ci li lm m bt c chnh quyn no thiu s cnh gic, cng c th mc
phi vi mt b my hnh chnh quen chiu l (routinier). iu khng ng trch lm. iu
ng trch l, khi li lm ri, khng bit kp thi khn ngoan sa li, n ni b trn ngp
bi cc bin c. Trc ht, chnh quyn khng c mt ng hng dt khot trong vic gii
quyt v khng da vo s phn tch thc t khch quan, m ch da vo kin (v cm xc) ch
quan ca mnh! u tin quen l khin ch cc t chc qun chng theo quan im chin
thut, chnh quyn cho l phi cng quyt bo v uy tn, nu cn bng bin php mnh. Ri v
p lc ca d lun Quc T, nht l Hoa K, chnh quyn nhng b iu gii. Nhng trong
lc y th mt tp th qun chng ca chnh quyn (m d lun c l ng nht d dng
vi chnh quyn) Phong Tro Ph N Lin i bng ting ni cm th ca B Ng nh Nhu li
cng khai tha m i phng. Cuc iu gii tt nhin tht bi: V d lun bnh k yu, tt
nhin kt n chnh quyn l la gt, gi di! Tnh trng khng th ko di: Mt th Quc Gia
trong Quc Gia. Chnh quyn Ng nh Dim chn bin php dt khot thanh ton ni v
vo cui thng 8.1963.
V phng tin thun chin lc chin tranh cch mng cng sn, bin php thanh ton
y c th bin minh c d dng: Phi ph tan m mu ca cng sn xoay th ang i n
quyt nh chin lc bng n chin thut tp hu nh ni. Nhng v phng din
trch nhim tinh thn, th chnh quyn phi chu trch nhim v cho v Pht Gio pht
khi, v cho n bin chuyn trm trng n tnh trng n! V t nhin d lun s d dng
t cu hi: Phi chng chnh quyn c cho v Pht Gio xy ra nh vy ly c n
p Pht Gio ? Sau na v phng din k thut ca bin php thanh ton, chnh quyn lm
ln tai hi. K thut hnh qun c th ni l hon ho, nhng k thut b th chnh s thc l
thp km. Trc ht l v chnh quyn cng khai v chnh thc t mu thun, t co my nh
s l cng sn (nhng ngi cng sn m chnh quyn nui dng, o b trong sut 6 nm,
m chnh quyn mi mi ngi cng bn hp!) nhng nht l v chnh quyn bin minh hnh
ng ca mnh, cn c trn mt kin ngh ca mt Hi ng Tng Lnh Qun i qua cc
phin hp (chiu 19 cng nh 20.8) yu cu chnh ph hnh ng (ci kin ngh chnh quyn
t chc cho h k!) Hu qu, ca s vn dng thiu sng sut l chnh quyn v hnh ko
tr v chnh trng, mt s Qun Nhn cn nhiu u c phong kin, m trong 8 nm tri, kh
khn lm mi to cho h c mt truyn thng qun s mong manh: Tun theo mnh lnh v
thi hnh mnh lnh ca uy quyn chnh tr ?
Nh th chnh quyn m ng cho mi tham vng v mu chnh tr ca mt s
ngi mang nhiu bt mn c nhn vi chnh quyn mt s ngi t tng ngho nn, thc
thp v lng tm mong manh.
Hn na chnh quyn cn to cho h c hi on kt chng li chnh quyn, khi dn
h vo ch cng mang mt mc cm ti li (k kin ngh) mt c hi on kt m thc s, t h,
v nhng mu thun tranh chp c nhn, h khng ti no to ra c m c nh h cng khng
dm hi vng bao gi c th c.
Vic n phi n, h lt chnh quyn Ng nh Dim. Bin c y, trn l
thuyt, c th c hi cho Vit Nam Cng Ha, li cho cng sn, m ngc li cng c th hi cho
cng sn v rt li cho tin Vit Nam ni chung, v chin lc chng cng sn ni ring, ty
theo s sng sut hay u tr ca lp ngi lnh o mi. Thc t tr li chng ta t ngy
1.11.63 cho n ht thi vi Ni Cc Chin Tranh Nguyn Cao K.

DIN TIN CA MT CUC BINH BIN
BA PHIN HP LCH S
K t phin hp lch s ti Cu Lc B B Tng Tham Mu vo ngy 20.8, Tng lnh
chnh thc nhy vo cuc. Cng t , ng Nhu chp nhn ngh ca Tng n cho
cc Tng lnh hi hp hng tun tho lun v trao i kin v cc vn qun s. cng
l c hi vng son gip cho cc Tng c c hi ngi gn nhau m trc h hon ton phn
ha. Mi ng Tng l mt c o bit lp, khng nhng khng thun nhau m cn knh chng
nhau v quyn li v a v. By gi th t nht mi tun cc Tng u c l do hi hp m
khng ai nghi ng g c. i S Catbot Lodge vn b mt lin lc vi mt s Tng lnh khng
qua ng CIA m do mt s Tng T C Vn M. i S Catbot Lodge trong cuc gp g ring
vi ng Nhu vo u thng 9 ti Lt a ra 2 ngh:
1- Yu cu chnh quyn Vit Nam Cng Ha tng ci t v tin dn ln mt c ch dn
ch rng ri nh nn dn ch t do ca M.
2- iu cp thit l chnh quyn Ng nh Dim phi ci t chnh ph c ngha l phi
m rng chnh ph cc Nhn S quc gia i lp tham chnh. Trc 2 ngh .
ng Nhu tr li ng Lodge v ngh mt Vit Nam Cng Ha ang c chin tranh cch
mng ca cng sn v Vit Nam hiu r chin lc chin tranh cch mng ca cng sn hn bt
c mt quc gia Ty Phng no. i ph vi cuc chin tranh , Vit Nam Cng Ha
khng th thc thi mt nn dn ch theo kiu M. Nhng theo ng Nhu, Vit Nam Cng Ha
ang thc thi dn ch t h tng thn p qua t chc p Chin Lc. Truyn thng x hi Vit
Nam v thc ti Min Nam khng thch hp vi dn ch M v dn ch x ny phi h tng
i ln ch khng th ch c nhng c ch dn ch kiu M thng tng. ngh 2: ng Nhu
phc p rng: Tng Thng Dim ang cu xt. Ta n Qun S tha bng 29 Nhn S thuc
nhm Caravelle ngy 13.7.63 l mt thin ch chng t chnh ph mun dung hp i lp hp
php.
i S Catbot Lodge li khuyn co: V chin tranh mi lc mt gia tng, an ninh mi
ngy mt thm xo trn v y mnh n lc chin tranh, ng yu cu chnh ph Ng nh
Dim ginh 3 b l Ni V, Quc Phng, Cng Dn V cho 3 Tng lnh. Nhng iu Catbot
Lodge khuyn co ch mt ngy sau lt vo tai mt s Tng lnh. Chnh vin Ph Gim c
CIA Smith kn o tung tin ny thm d phn ng cc gii chnh quyn cng nh i lp.
Trung tun thng 9, gii thn cn Dinh Gia Long x xm to nh v ngun tin Tng Trn
Vn n s nm B Quc Phng. Tng Tn Tht nh nm B Ni V v Tng Trn T Oai
nm B Cng Dn V (B ny s ci danh) Ring Tng Nguyn Ngc L s c thng i
Tng nm quyn Tng Tham Mu. y ch l d lun v do chnh Ta i S th tri Ballon
thm d nhng Tng L v Qun y ng Cn Lao (Do Tng nh lm Ch Tch) li tin
l thc. Khng hiu Tng L c khoe vi ai khng th khng r nhng ng L b Tng Thng
gi vo Dinh ry la: Anh ni ci g nghe l ra. Ai biu cho anh lm Tham Mu Trng
Tng L b ct hng.
i S Catbot Lodge nh mng vo tham vng chnh tr ca mt s Tng lnh v gin
tip cho cc Tng bit rng: Hoa K hon ton ng h mt cuc ci t nh vy. Do , sau
nhiu ln hi hp mt s Tng lnh b m hoc v ba ci gh Quc Phng-Ni V-Cng Dn
V.
Tng k tu k, ng Nhu gin tip cho cc Tng n nh bit rng, Tng Thng
Dim mun trao trng trch cho cc toa (Tng lnh) nm gi ba b quan trng trong chnh
ph. Mt ln ng Nhu ni vi Tng nh: My B Trng Dn S ch n hi mp xc chng
lm c ci tr trng g. Lc ny cc toa phi gip moa dp bt my thng n hi. Lng gi
thnh chn, my Tng lnh li tin l s thc m s thc ng Nhu cng trnh by vi Tng
Thng Dim nh hay Lng gi B Ni V th cng th n thua l mnh Nhng Tng
Thng Dim li cng quyt khng ng v ng cho rng B Trng chi...B Trng th phi
c vn t dn n mi nghe, n mi phc.
Sau mt phin hp quan trng u thng 8, Hi ng Tng Lnh gi ln Tng Thng
Dim mt kin ngh mnh danh Phiu trnh Tng Thng Vit Nam Cng Ha-Ti Mt
ngy 3.9.1963 vi mt s ngh ci cch chnh tr ca ch qua 3 ngh:
1.- i hi mt s hy sinh nh ca gia nh Tng Thng. Xin Tng Thng gi ng B C
Vn Ng nh Nhu ra ngoi quc hoc v l do cng v (nghin cu tnh hnh Vit Nam). Sau
vn tr v s do tnh hnh chnh tr nh ot.
2.- Xin th ngay S Si Tng Ni Sinh Vin Hc Sinh do cc lc lng Cnh St Chin
u v Lc Lng c Bit bt gi v xt thy tnh hnh tr li yn tnh sau khi loi tr cc
phn t cng sn.
3.- Cho t do tn ngng: Tuyn b v thc thi cc im yu cu ca Pht Gio bng hnh
ng. Cm ch mi bt b giam cm. Thc thi khoan hng ton din v iu kin vi on th
chnh tr, tn gio sinh vin, hc sinh tranh u Pht Gio.
iu l l phiu trnh ti mt ny li t ngay trn bn ng Nhu. ng Nhu t v hi
lng chin thut giai on u c kt qu tt p. Mt cch gin tip ng Nhu thc y
mt s Tng lnh theo ng hon thnh vn bn phiu trnh ti mt ny vi mc ch:
1.- Lm mt c trc nghim thm d thi ca mt s Tng lnh m ng nghi ng c
th ng ln o chnh.
2.- Lm mt c x hi gii ta nhng bt mn dn nn trong mt s Tng lnh.
3.- Lm mt c thm d phn ng ca i S Catbot Lodge.
K t ngy phiu trnh ti mt gi ln Tng Thng Dim, cc Tng n, nh,
Oai, Khnh thng xuyn tip xc vi ng Nhu v chnh cc Tng ny tr thnh hu thun cho
ng Nhu v ng Nhu s dng phiu trnh ti mt nh mt p lc tinh thn thnh cu ng
anh Tng Thng chp thun mt s ci t quan trng m ng ngh trn cn bn ca chnh
sch p Chin Lc.
i S Catbot Lodge bng cch ny hay cch khc thc y cc Tng lnh Vit Nam
i hi Tng Thng Dim phi thc hin ngay phiu trnh ti mt v c ngha chnh ph phi
trao cho Tng n B Quc Phng v Tng nh B Ni V. Tng nh cng nh n
trong cc ln tip xc vi ng Nhu vo cui thng 9 u nhc kho ng Nhu v my im yu
cu k trn. Tng Thng Dim do d khng quyt nh. Cng t u thng 9, ng Nhu bt u
nghi ng B Trng Nguyn nh Thun v cho rng ng Thun thn M v tr thnh con bi
ca Mac Namara thc hin chnh sch mi ca M ti Vit Nam.
Ngy 10.9, B Nhu cng phi on Quc Hi ln ng xut ngoi gi l gii c
v v Pht Gio. Cng thi gian ny, Bc S Trn Kim Tuyn, nguyn Gim c S Nghin Cu
Chnh Tr c c qua Ai Cp nhn chc v i S Vit Nam Cng Ha ti y. Nhng khi n
Le Caire th gp trc tr v Ai Cp cng nhn i Din Bc Vit v Vit Nam Cng Ha t
chi khng thit lp bang giao trn cp bc Tng Lnh S.
Do Bc S Tuyn tr v Hng Kng. Gia nh ng Si Gn b nhm Trn Vn
Khim (em rut B Nhu) gy kh d v hm da nm lu n m hi v con ng. Cui thng 10
C Quan Tnh Bo Trung ng nhn c mt ti liu ti mt ca Mt Trn Gii Phng Mim
Nam, ti liu ny thu lm c C Mau. Trong , u no ca Mt Trn Gii Phng Mim
Nam phn tch v iu nghin ni tnh ch Ng nh Dim nht l s ra i ca Bc S
Tuyn ngi nm tt c cc u giy thuc h thng S Nghin Cu Chnh Tr. Bc S Tuyn ri
khi c s ny t thng 2 nm 1963 nhng ngoi khng mt ai hay bit k c Tng lnh B
Trng ngoi tr mt s ngi thn tn. Qua ti liu ca Mt Trn Gii Phng Mim Nam k
trn, cng sn iu nghin tnh hnh v sa son phi lm g v ta lm nh th no khi Si Gn
c o chnh.
Chiu ngy 5.10.1963 ng Nhu vo tn B Tng Tham Mu tham d Hi ng
Tng Lnh. Dp ny ng Nhu cp n vai tr quan trng ca p Chin Lc v Qun i l
mt kh nng hu hiu nht hon thnh vai tr ca p Chin Lc. ng Nhu cng tm s
vi Tng lnh l hin thi Tng Thng Dim ang b mt s B Trng thi nt bao vy lm
cn tr cng trnh pht trin p Chin lc. ng Nhu ni ging na a na thc: Nh ra th
lm c chi. Cc Toa phi o chnh chi mt m cho my tay n hi mp xc cho n s
Tuy nhin, theo Tng Hunh Vn Cao th ng Nhu gn ging ni: nu Tng no
mun o chnh ch ny th qun i phi bt treo c ng y ln Dp ny, ng Nhu cng
khai tit l cho Hi ng Tng Lnh bit l mt s i din cao cp ca chnh quyn Bc Vit
vo Si Gn v yu cu gp ring ng Nhu ni chuyn.
T BRAVO I N BRAVO II
Sau khi tham d Hi ng Tng Lnh Tng Nguyn Khnh vo gp ring ng Nhu
cng mt nhn vt thn tn nm Ngnh Tnh Bo. Tng Khnh cho bit: ang c mt s Tng
T m mu o chnh Tng Khnh lu i T Tung phi ht sc coi chng Tng L Vn
Kim, Trn Vn n v Trn T Oai. ng Nhu ch th cho Tng Khnh, nu bt c Tng no
mc ni th c nhy v. cng l iu m ng Nhu cn dn Tng nh.
Trung tun thng 10 ti Lt, ng Nhu cng Tng Khnh v mt s cng s vin thn
tn cng hoch nh mt k hoch chng o chnh. Theo k hoch ny, nu Si Gn c o
chnh, Tng nh b c lp th Qun on II vi S on 23 do i T L Quang Trng lm
T Lnh v S on 22 do i T Nguyn Bo Tr s l thnh phn ch lc, ct t lin lc gia
Cao Nguyn v Si Gn. Tng Thng Dim s n mt ni no kn o Si Gn. ng Nhu s
theo l trnh hoch nh sn tm ln Cao Nguyn. Sau , Qun on II s phn cng, phi hp
vi Qun on IV tr v gii phng Th .
Ring ti Si Gn, ng Nhu trao cho Tng nh c ton quyn hnh ng. Tng
nh trnh k hoch hnh ng chng o chnh c thc hin theo ng Nhu. y l k
hoch ph tan m mu o chnh v thc hin mt cuc o chnh gi mnh Bravo I. Lc lng
gm c 3000 qun, 40 thit gip, 6 i i Lc Lng c Bit. Tng nh chnh thc iu
ng lc lng ny k t sng 31.10.1963, di quyn l Trung T Nguyn Ngc Khi v i
T L Quang Tung. V Thit Gip c Trung T Nguyn Vn Thin.
Ngy 23.10 ti phng khch Dinh Gia Long, c i y Minh, i y Hon, ai y
Bng, Tng nh vi v lo u ni vi s anh em ny: Nu c o chnh th Ba nh ny phi
nhy v khng th Mai Hu Xun n git ht anh em bn mnh.
Nhng thay v thc hin cuc hnh qun chng o chnh, Tng nh o chnh lun
v cuc hnh qun ny li mnh danh Bravo II thay cho Bravo I.
NGY N V GI G
Ngy 1.11.1963 nhm phin trc ca Trung S Thi. Khng kh B Tng Tham Mu ngay
t sng sm c v bt thng. Mt s s quan ni nh vi anh, sp c chuyn nghe. Lc lng
b phng ti B Tng Tham Mu khng qu mt i i v hu ht l lnh vn phng. Khong
10 gi ng Thi thy mt s binh s thuc Trung Tm Hun Luyn Quang Trung v tng
cng. Ri xe jeep nm np i v pha tin nh. Mt iu l i vi Trung S Thi l i y
Nguyn Vn Chun ra khu lnh: Cc s quan ch c vo m khng c ra k c Tng lnh.
Gp ngi ti x ca i T L Quang Tung, Thi hi nh: my tr hm nay hp hnh ci g
m quan trng vy Ngi ti x nhy nhy cp mt ra v b mt ri ri ni nh vi Thi: Coi b
khng m my ng Tng mun lm ti ta, khong 11 gi, v s quan trc thuc Phng 4 i ti
cng vi i T Chun ra tn ngoi ca ri gi Thi dn d. Bt c mt xe no vt qua phi ra
lnh tp li nu cng ra lnh bn b k c xe Tng. Cng gi , mt on 4 chic thit gip
i qua ca chnh B Tng Tham Mu ln thng Tn Sn Nht ri quay tr li n ng pha cy
sng bn kia ng V Tnh B Tng Tham Mu. Khong na gi, bn chic xe thit gip li
chuyn bnh trc ch Ph Nhun.
Khong 12 gi, vin ti x ca i T Tung tm n Thi, ni nh: Cu gip t vic ny
nu xong s c cng ln. Nhn quanh khng thy ai, vin ti x ni: y s in thoi y cu
gi dm t Trung T Hunh hay Thiu T Triu cng c hoc s quan trc ca B T Lnh
Lc Lng c Bit cng c. Cu cp bo cho h bit i T Tung mc kt y ri Trung
S Thi thc mc: Kt l kt th no ? Vin ti x ni: Kt l kt ch cn kt g na...my
cha ang tnh chuyn g . Trung S Thi tm cch lin lc vi Thiu T L Quang Triu, em
rut i T Tung v l Tham Mu Trng Lc Lng c Bit.
Cng vo thi khc , Hi ng Tng Lnh nhm hp. i T Nguyn Vn Chun
c ch nh ph trch an ninh tng qut trong vng thnh B Tng Tham Mu. M u bui
hp, Trung Tng Dng Vn Minh vi v mt giao ng nhng cng quyt ln ting tuyn b
l do bui hp ngha l gi hnh ng n...K hoch o chnh nhm vo ngy N (1.11) v
gi G (13 gi) thc s m mn. Trung Tng Minh dt li, phng hp yn lng nh t, th
yn lng nght th. Tng khun mt Tng T i mu. Nhng n ci tt hn trn mi. Mi
ngi u ng ngng. Mt s Tng T trong cuc gh tai nhau xm x to nh.
Tng Minh cng ln ting ku gi tnh chin hu ni cc Tng T v mi ngi v
quyn li chung i vi t Nc ny hy gt b tnh cm ring t cng nhau on kt lt
ch d hu hiu. ng cng nhn mnh nu chin hu no chng li, Hi ng Tng Lnh phi
tm thi c lp ngay.
i T L Quang Tung ng ln phn i mu ca Hi ng Tng Lnh v ng
cng quyt chng li mu . Tng Dng Vn Minh g tay vo bn ri mt ci l mt
ca Tng Kim, i T Tung lin b i y Nhung v hai nhn vin an ninh mi ra khi phng
hp. ng Tung b Nhung dn ra khi ta nh ln B Tng Tham Mu. n lt i T Hunh
Hu Hin, T Lnh Khng Qun pht biu kin. ng cho bit ng lun trung thnh vi ch
Ng nh Dim v theo ng, Tng Thng Ng nh Dim do dn c v chnh ph Dim hp
php hp hin, ng chng li vic lt chnh ph. Tc th, i T Hin b nhn vin an ninh
mi ra khi phng hp v tm giam trong phng c lp cc s quan chng i. Sau , i T
Hin cng ng Trn Vn T Gim c Nha Cnh St Thnh b Thiu T Thit (Qun Cnh)
gii vo Khm Ch Ha. Ring cuc thuyt phc i T Cao Vn Vin l gay hn c ko di c
na gi song i T Vin khng lay chuyn (Vin T Lnh L on Nhy D) tr li Tng
Minh i cng, l mt s quan, ng khng mun dnh lu n chnh tr hn na ng cha nhn
c lnh ca Thng cp nn ng ngoi v ny. ng cng lu ng khng chng li Hi
ng Tng Lnh nhng theo o chnh th ng khng theo. Tc khc, Tng Minh ra lnh cho
i y Nhung gii i T Vin ra khi phng hp v c lp ngay.
Bui hp b mc 1g30, ting sng n sau pha Tng Nha Cnh St Quc Gia t gi pht
. Trung Tng Trn Vn n tr thnh nhn vt ch ng s mt. ng giy in thoi gia
Tng n v nh hot ng khng ngng. Tng pht tng giy...ti B T Lnh Qun on
III, Tng nh thc hin ton b k hoch hnh qun o chnh mang tn Bravo II
Thi khc ny, B Tng Tham Mu qui t y cc Tng lnh v mt s s quan cao
cp nhng lc lng bo v vn khng hn mt i i vi s tng cng mt n v tn binh
ca Trung Tm Hun Luyn Quang Trung.
Thiu y Chnh thuc B T Lnh c Bit c tin i T Tung b bt giam nn tc tc
ko mt i i n cng chnh B Tng Tham Mu ri dn qun b tr.
Vi mt lc lng thin chin nh vy nu trn vo B Tng Tham Mu v tc chin tc
thng th lc lng phng v y khng th ng u ni. i T Chun c cp bo n
ni dn xp. Thiu y Chnh cho bit, ng n y kim i T Tung ang b giam gi.
i T Chun dng li ngon ngt d d...Ri bt thn vin Thiu y ny b ot sng...i i
Lc Lng b binh b tr pha ngoi nh khai ha lm d nhng nh li ni ngt ngo ca i
T Chun, Vin Thiu y rt lui m p. Sau , i i ln xe tr v cn c 77.
Mt lt sau, Thiu T L Quang Triu (em rut i T Tung) Tham Mu Trng Lc
Lng c Bit, c tin cp bo cng mt Trung i v trang n B Tng Tham Mu xem
s th ra sao hu c th gii cu c i T Tung. Nhng khi on ty tng ca Thiu T Triu
lt vo vo ca chnh B Tng Tham Mu th b gii gii ton b. Thiu T Triu quay xe nh
vt, tm ng tu thot. Xe ng b bn n lp sau. Nh mt s quan thn thit, Thiu T Triu
trn thot.
13 gi hn, tng lot sng n cht cha pha B T Lnh Lc Lng c Bit (trong
vng thnh B Tng Tham Mu). l lot sng u tin ca n v truyn tin do i y
Lun ch huy tin chim B T Lnh Lc Lng c Bit. Nhng khng mu nh cuc dn
xp qua in m gia i T Chun v Trung T Hunh (T Lnh Ph Lc Lng c Bit).
K t pht , B T Lnh Lc Lng c Bit b gii gii. C khu vc Tn Sn Nht v B
Tng Tham Mu lt vo tay phe o chnh.
Cuc o chnh ht ngy 11.11.1960, lc lng o chnh (ngoi tr i T Thi) hu ht
do s quan cp T v y trc tip iu ng ch huy. Cc s quan ny u thuc thnh phn tr,
trn di 30 tui v c coi l c t cch, can m v y nhit huyt. Trong pht u ra
qun d ch c my Tiu on Nhy D, lc lng o chnh cng lm ch tnh hnh v lm t
lit lc lng phng b ca L on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng. Lc lng o
chnh khng s dng ha lc ca Pho Binh cng khng c lc lng Thit Gip no tham d.
Cuc o chnh ngy 11.11.1963 li hon ton khc, phe o chnh sa son t lu c
y phng tin li c lnh o bi Hi ng Tng Lnh.
Lc lng ca phe cch mng gm B Binh, Pho Binh, Thit Gip, Cng Binh, Thy
Qun Lc Chin, Nhy D v Khng Qun. Tt c u thuc cp i n v v cc mc tiu
chnh m n v ny phi thanh ton l thnh Cng Ha v Dinh Gia Long.
Lc Lng Phng V Thnh Cng Ha v Dinh Gia Long tuy ni l mt L on song
qun s khng qu 800 ngi, gm 6 i i B Binh, 4 Chi i Thit Gip. Su i i B
Binh k c i Qun Nhc cng cc binh s tp dch, lnh vn phng th c 3 i i phn s
gi Dinh Gia Long. Thnh Cng Ha ch cn 3 i i, trong c i i ch huy. S quan ch
huy gm 3 Thiu T trn di 30 tui v mt s s quan cp y khc. Tt c u t di quyn
ch huy ca Thiu T Nguyn Hu Du T Lnh kim Tham Mu Trng L on, Thiu T
Nguyn Vn Hng, Tham Mu Ph v Thiu T Hunh Hu Lc Ch Huy on Cn V u
trn Dinh Gia Long.
Trung y Bo Trng Phng V, L on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng v nhiu
chng nhn khc trong hng H S Quan v Binh S c mt t u cho n kt thc u cho rng
chuyn din ra bnh thng khng c g gi l c lit. Nu ni l c lit th ch c pho binh tn
cng c lit nht (pho binh thuc S on 5 B Binh)
Ngy 1.11 l ngy ngh, Trung y Bo ang nh bng trong L on cho gi vo gp.
Lc y vo khong 9 gi sng. Nhn chng c Trung T Khi T Lnh L on giao ph cho
cng tc son bi hc tp v thuyt trnh vo lc 2 gi cng ngy. Trong L on u c chng
trnh hc tp vo mi bui th ba v th su. Nhn chng c Trung T Khi cho bit: Chiu
nay nu 2 gi ti i hp cha v th anh c cho tp hp Hi Trng ri mi Thiu T Du
xung lm ch ta.
Lc y Trung T Bo ngi ngoi nhn vo phng trng thy Trung T Khi v Thiu T
Du ang to nh bn bc vi mt v khc l. Nhn chng t ngh: Chc c chuyn g quan
trng y. Tnh hnh Si Gn lc y tht ngt ngt. Nay c tin o chnh mai c tin lt Tng
Thng Dim. Nht l i VOA lun lun c nhng bi bnh lun v tin tc hon ton bt li cho
chnh quyn Ng nh Dim v cng lm tng khng kh giao ng bt trc vn m trong lng
Th Si Gn.
Sau khi son xong cc ti liu hc tp, Trung y Bo xch radio ra hnh lanh nhn tri vu
v khng hiu mai y tnh hnh bin chuyn nh th no. c bao nhiu du hiu bo trc
cn ging bo sp bng dy. Nhng bao gi, nh th no, s tn ph ra sao v lm sp nhng
g ?
Mt s s quan tr trong L on thuc thnh phn thn cn ca Tng Thng Dim v
ng Nhu cng cm thy s ngt ngt bt trc no . V T Lnh v T Lnh Ph ca h my
thng gn y lo lng trng thy v nhiu m mt ng cho nn h cng php phng hoang
mang.
Ngy 27.10, Di y Hon thp tng Tng Thng Dim ln Lt cng i c v chng
ng i S Cabot Lodge v i T Lu Conein.
Nhn chng i theo sau ng Lodge, ng ta i chic nn l Vit Nam, Tng Thng Dim
vn complet mu nu nht, cm can, i trc ng Lodge n thm mt p Chin Lc kin c.
Dp ny Tng Thng Dim tng i T Lu Conein chic gy do mt nng dn trong y
tng Tng Thng. Ti hm Tng Thng tht cm v chng ng Lodge ti Dinh Lt.
Trong cng thi khc, i y Hon nghe i VOA vn mt lun iu cng kch kch lit ch
Ng nh Dim.
Nhn chng hi tng li cch khng bao lu, trong chuyn kinh l ti Cam Ranh,
trc mt Tng Khnh v mt s vin chc cao cp, Tng Thng Dim ch vng ni non v bi
bin Cam Ranh ri ni vi mi ngi (trong c Thiu Tng Khnh, Trung T Nguyn Vit
Khnh Tnh Trng Phan Rang): M n thch cn c ny lm, nhng ti khng chu. Li ni
y c mi ngy vang ng trong k c nhn chng v to nn bao nhiu nghi vn.
Do ny, nhn chng quan st thy Tng Thng Dim c v hc hc, m chiu v cng
khc kh. Thng l, ng Dim i ng lc 1 gi m v 5 gi sng dy. Nhng t u nm
1963 c nhiu m nhn chng thy Tng Thng Dim trn trc thc gn trng m. ng ht
thuc lin min.
Nhn chng nh li, vo cui thng 7.1963 nhn chng c tai nghe mt thy Tng
Thng Dim lm bm ni chuyn mt mnh. ng Dim nhiu ln c thoi nh vy nhng ln
ny th khc, khin nhn chng cng thm xao xuyn.
GIC M TR V
Ln y, vo khong 2 gi m, nhn chng ang thiu thiu ng (v i y Hon phi trc
m) bng vin cn v chy vo phng gi: Tha i y Tng Thng i... V trong Dinh
lu nm nn nhn chng khng ly g lm ngc nhin. Lu lu, Tng Thng Dim li lm mt
chuyn du ngon trong m nh vy.
Vn theo thng l i y Hon i dp mc qun jean, o b ngoi qun. Nhn chng
dt khu rouleau vo lng....ri theo sau Tng Thng Dim cng vi vin cn v (c phn s
ngi gc phng ring ca Tng Thng)...Lu nay Tng Thng Dim khng i u xa. ng ra
ng trc bao ln Dinh Gia Long, nhn chng v vin cn v ng sau lng Tng Thng chng
vi ba bc. l thng l ca S Quan Ty Vin v cn v ca mt Tng Thng trong thi bui
ln xn. Nh mi ln, Tng Thng Dim xung vn xem cy ci v hoa hoc i th thn ngm
cnh thin nhin. Nhng ln ny li khng nh vy, Tng Thng Dim ch ng ngc mt nhn
tri my, ng ng nh chn chn trn thm bao ln. ng ng lu cha tng thy. Nhn chng
ly lm l v: Tng Thng ng nh vy n 40 pht v ng ch nhn tri ri ming lm bm.
Nhn chng v vin Cn V cng phi ng im phng phc khng dm gy mt ting ng no.
Nhng nhn chng nghe cu c cu chng. Nhn chng cng ch quan tm v 5 nm sng
cnh Tng Thng Dim, nhn chng qu quen thuc vi np sng ring t ca Tng Thng.
Nhng c cu ny Tng Thng Dim ni kh ln, c nhn chng v Cn V u nghe r. Cu ni
c ghi li nh sau:
Thi, sang nm th mnh xin v, mt qu ri...mnh xin v phng dng b c. Nhng
mun xin v ng Nhu li c bt mnh phi lm.
Cu ni trn y c Tng Thng Dim nhc i nhc li ri ng li lm bm, mt nhn
tri xa xm.
Ri khi quay li pha sau lng, Tng Thng Dim git mnh trn mt nhn S Quan Ty
Vin v vin Cn V. ng c v kinh ngc trc s hin din ca hai ngi thn cn. Nhng
khng ni g, ri lng l v phng ring. i y Th cng bt gp mt ln Tng Thng Dim
c thoi tng t nh vy vo mt m thng 7.
BT U N SNG
Hi tng li nh vy ri qua d lun qua i VOA, Ty Vin L Cng Hon linh cm
thy mt cn ging bo no sp bng ln.
Cn ging bo n. Khong 1 gi 15 tra ngy 1.11, Thng S Thm ang sa
son ln ging ng, nhm mt cho qua t pht. Bng Thiu T Du ni ln: Quan st li xem
th no ? Theo phn ng t nhin, nhn chng vng dy chy ra hnh lang.
Thnh Cng Ha vn im lm trong bui tra nng gt. Lc y Thiu T Du vn cn mc
may , chn i dp. ng ang ng trc ca phng ring ca ng (sau ny tr thnh tr s Wud
thuc Khu i Hc Cng ) ch mt lt sau, Thng S Thm thy mt s quan t lu trn
chy xung bo co vi Thiu T Du: T pha Ng T inh Tin Hong, Phan nh Phng
(Dakao) ti thy l nh chng ang i lom khom tin theo va h...C a th nm sng cha v
thnh. Vin s quan xc nhn: y l lnh Thy Qun Lc Chin Thiu T Du nhn vai
lm g c chuyn l ng tr vo phng mc vi qun o ri t khu Ruouleau bn lng. T
lc Trung y Bo, Thng S Thm lun lun c mt bn ng Du. Vic u tin cc nhn
chng thy Thiu T Du quan st li cho k, ng cng nhn ra nh vy ngha l Thy Qun Lc
Chin ang tin v Thnh Cng Ha. Thiu T Du nhn trn, lc u: Chuyn l nh. Gi ny
lm g c lnh trng no tp dt.
Hn na khu vc ny c coi l yu khu s 1, khng mt lc lng no c lai vng
n y m khng phi thng bo cho L on bit trc. ng Du quay my gi Bit Khu Th
. Pha bn u giy kia l Thiu T D. Thiu T Du hi: ng Bit Khu c lnh cho n v
no di chuyn c Khu 1 khng ? c Khu 1 tc l vng Dakao v thuc phm vi Thnh
Cng Ha. Thiu T Du lc u ni vi nhn chng: L nh, Bit Khu Th Thiu T D
cng khng hay bit g c. Sau khi quan st li mt ln na vi nhiu du hiu kh nghi, Thiu
T Du ra lnh bo ng. T lc y Thnh Cng Ha thc gic trong cn nn nng ca bui tra.
Si Gn nng nh thiu. Ting ci vang ln khua ng doanh tri...Khong 15 pht sau, tt c
u th tc chin. Qun Nhn Tri Gia Binh k cn cng ln lt tr vo thnh gn mt.
Nhng khu i lin 30 nng en ngm u cha v pha inh Tin Hong-Nguyn Bnh Khim.
Tt c u chuyn dch.
ng xa Thy Qun Lc Chin vn l nh vo gc cy hay tin bn va h v mi lc
cng di chuyn li gn hn.
Mt s quan bo ng Du: Mc tiu ngon lnh qu. C th m cho i lin qut th i
i ht c bn. Mt s quan ng chp ming: ti ny sao ngu qu vy, khng bit thng no
ch huy m sao ngu qu ta!.
Trong lc Thiu T Du cm my gi v Dinh Gia Long.
ng quay li mm ci ni vi mi ngi: l nh trn cng khng bit g hn. ng
cho gi i y Nui Trng Phng III n trnh din. V cng ng xem xt tnh hnh. T pha
xa, Thy Qun Lc Chin vn theo i binh hng dc ang tin ln. Chng bao lu ton tin
phng l nh pha sau sn Hoa L. C bin tht ri.
Trong Thnh tt c ch cn ch lnh ny c. Lnh trong Thnh c li im nht. Ch
cn 2 khu i lin bn cho cnh s th ton tin phng ca Thy Qun Lc Chin s gc ht
ngay pht u. Trung y Bo thy anh em Thy Qun Lc Chin vn i khi khi nh khng c
v g i hnh qun tc chin c.
Ngay lc y, Thiu T Du ra lnh cho mt s s quan ch huy hai xe thit gip tin ra bc
pha sau, ng ni: anh bt sng my thng ch huy mang v y cho ti.
Gia lc y mt Tiu i Thy Qun Lc Chin vn tin li. Ting loa trong Thnh h
ng li...Ton lnh ny nm rp xung ri khom lng, b tin ln. Ting h vang ln ln na ri
1, 2, 3... mt lot sng i lin n cht cha. Ngay trong lot sng u c 4 Thy Qun Lc
Chin gc ng. m cn li chy dt vo pha bn trong thnh tng sn Hoa L.
GI IM
Ri 1g30 ngy 1.11.1963 gi pht quan trng ca lch s im. Mt lot i bc 105
n vng rn v rt trng mc tiu. C vin n gia sn, c vin n trng mt pha doanh tri.
Tip theo l 4 chin khu trc ti bn ha tin.
Lc y binh s trong Thnh Cng Ha bt u cm thy thc s ang c bin ng. Ri
li tng lot na...ting n cht cha vang rn. Trong Thnh vn cha c ai b thng.
T lc y Thiu T Du mi xung phng ch huy iu ng. ng ni vi cc s quan:
C o chnh tht cc cu ...khng h g...ngi no c nhim v ny... ng ra lnh cho
Trung y Bo theo chn hai thit gip tin ra khi Thnh. ng Bo yu cu: Thiu T cho qut
vi ba tua na...bn n ang l nh y sn Hoa L mc tiu ngon qu i. ng Du khng
cho khai ha tip ri bo nhn chng ra tm cch thuyt phc v hi nguyn do xem sao! Anh
em nh c m!
Nhn chng ng bn y ng, vc loa gi i cng: A l! A l...Ti Trung y Bo
y nguyn Trng Phng II Trng V B Quc Gia Lt y.
Ni nh vy v ng bit chc th no trong m s quan cng c chng l bn ng hoc
cu Sinh Vin Trng V B Lt.
ng Bo li ln ting mt ln na: A l! Bo y xin cc anh ng c di dt, nghe theo
ai, ng c di dt cht oan ung cho mt mu no. Qu nhin khi nhn chng ngng li th
t pha bn kia sau sn Hoa L c mt s quan ln ting: A l...Trung y Bo phi khng ? A l
thinh y Ri c ting n pha xa.
C ting h ngng bn, Trung y Bo lin bng qua ng Hng Thp T v i v pha
Thinh. Theo sau ng l mt ngi lnh. Nhn chng n gp i y Thinh i i Trng Thy
Qun Lc Chin. Nhn chng hi Thinh: Cc anh c lnh ca ai v y ? i y Thinh
ni: Ti nghe L on Lin Binh Phng V Tng Thng lm phn nn bn ny ko qun v cu
ng C. Nhn chng lc u ci: Nhm to ri Thinh i...Lm g c chuyn . Ai bo vi cc
anh th ? Thinh im lng.
Lc y c mt Thy Qun Lc Chin cht 3 b thng trong lot n th nht ca L
on. Trung y Bo ngh vi Thinh: Cu thy khng chung quanh y ton l lc lng
ca L on ht. Ch cn my khu i lin t trn lu kia qut mt ln cc cu s i i ht.
Thi by gi b kh gii hng i ri h hi phn gii.
i y Thinh khng chu v ni: Hng th ti khng th hng c. Cp ch huy ra lnh
nh th no th lm nh th. Tuy vy, bn ti c th gi sng ngi chi c khng ? Mt s
quan Thy Qun Lc Chin khc phn nn: Bn ti hnh qun Ty Ninh v th c lnh di
chuyn v y ngay. Bn ny c bit m g u. Cp trn bo sao nghe vy. ang mt thy b
ni i y Thinh cng quyt ch gi sng m khng chu hng.
Hai bn u ng an binh bt ng. i i Thy Qun Lc Chin ca i y Thinh
rt su vo sn Hoa L v gi sng. Theo lnh ca Thiu T Du, Trung y Bo mi i y
Thinh vo gp ng Du hai bn cng sng t u ui cu chuyn. i y Thinh t chi, ng
vin l do n v khng c php b n v ang tnh trng tc chin. Tuy nhin i y
Thinh vn c 2 s quan i theo, mt Thiu y mt Chun y. Qua s iu tra ti ch, c bit
ch c hai i i Thy Qun Lc Chin. Ngoi i i ca Thinh, cn i i ca Chu ang
dn binh b trn pha sau. Mt s quan Thy Qun Lc Chin ni vi Trung y Bo: Chuyn
rc ri thy m...bn ny va i hnh qun v mt cht cha...Lm g c o chnh. Trung T
Khang c Tng Thng cng nht...c l bn ti v y chng o chnh.
T pht , pha bn Thnh Cng Ha cng n binh ch xem. Vic cp thit l phi
tn thng. Trung y Bo ngh vi i y Thinh tm thi a 3 Thy Qun Lc Chin vo
Bnh X ca L on cp cu (trong m mng mt c 3 thng binh u cht v trng n
105 ca qun cch mng...tri n rt trng Bnh X).
MI C XUNG HM
Ti B Ch Huy ca L on, Thiu T Du ang lin lc vi B Tng Tham Mu. Ting
ng Du: Ti mun gp ngay Trung T Khi...ch phi tm cho bng c. ng y ang
phng Hi... ng Du ch mi. Trn Dinh Gia Long li gi xung: Hon y...khng c
chuyn g quan trng ch ?.
ng Du trao my cho mt s quan lin lc vi B Tng Tham Mu ri tip chuyn
vi Gia Long. ng Du bo i y Hon: Mi C xung hm gp...Thiu T Hng c y
khng...Ti sao n by gi m cha mi C xung hm. Ti sao C li khng chu...Phi ni r
cho C bit...Khng c g nguy nhng phi phng....
ng Du li quay sang tip chuyn Tng Tham Mu. Pha u giy bn kia l Trung
T Nguyn Ngc Khi, T Lnh L on. Lt sau ng Du quay li ni vi my s quan:
Trung T Khi khng v c. By gi vn cha hp. L tht. Trung T Khi cho moa
bit trn y hon ton yn tnh. Mt lt sau ng Du gi li ln Gia Long v c tr li: Mi
C xung hm nhng khng thy C ni g...Trn ny hon ton yn tnh...Thiu T Lc hin
ang c mt trong Dinh, c c ng B Th Trn S.
K hoch o chnh c hon tt trong vng hn mt tun l m u no vn l
Trung Tng Trn Vn n, i T Nguyn Hu C lnh nhim v giao lin, t chc v mc
ni. Vi cng v T Lnh Ph Qun on III, ph t cho Tng nh nn mi s giao tip v di
chuyn ca i T C trong phm vi Qun on III u c d dng. Hn na, Gim c Nha
An Ninh Qun i th theo phe o chnh ri nn vn t chc cng thm d dng v bo
mt n mc ti a. Theo tit l ca Trung Tng Nguyn Hu C trn Nht Bo Cng Lun
s c bit cch mng 1.11.1970 th ngy 15.10.1963 ng hi thng Trung Tng Dng Vn
Minh v k hoch o chnh v xin ch th th Trung Tng Minh tr li: Anh c qun, c t
chc th nm cho c cc n v i. Vn theo Trung Tng C v bit ng chng Tng
Thng Dim t lu nn khi n thm Tng nh, Tng nh bt ng hi: Toa chu th vi
moa khng ? H moa cht th toa phi cht theo, cn toa c cht th moa cng cht theo Khi
im t bt ng , hai ng nh, C kt hp cng nhau thc hin k hoch.
i T C xung Bnh Dng, Bn Doanh B T Lnh S on 5, mc ni c vi i
T Nguyn Vn Thiu. ng li xung M Tho, Bn Doanh S on 7 mc ni c vi i T
T Lnh Ph S on ny cng mt s s quan thuc khu chin thut Tin Giang, trong c
Thiu T Nguyn Vit Thanh, Trung on Trng Trung on 10 tr ng ti Cao Lnh, Kin
Phong, Thiu T L Tng B, Chi on Trng Chi on Thit Gip.
Theo bt k ca Trung Tng Nguyn Hu C, trong ba cm tra ti Dinh Tnh Trng
nh Tng ngy 20.10 v s xut nn tin o chnh bay v Si Gn.
m ngy 28.10, ng Nhu bit c y chi tit v i T C bay ln Bnh Dng
v xung M Tho m mu mc ni o chnh. Mt phin hp khn cp c triu tp trong vn
phng ng Nhu vi s tham d ca i T Tung v hai vin chc cao cp ca Ngnh Tnh Bo
v Cnh St c Bit. ng Nhu nghe cc vin chc lin h kim im tnh hnh v i n mt
kt lun vng chc: Phe o chnh khng c qun khng th lm g ni. Cho n lc ny th ng
Nhu c d kin bit r phe o chnh gm Tng n, Kim, Minh, Xun v mt s s
quan m ng Nhu cho rng h thuc thnh phn i Vit.
Bit r i T C cng Tng n, Kim m mu o chnh nhng ng Nhu vn khng
ra tay trc. C l ng mun qung mt m li ln. i T Tung cng nh C Quan Tnh Bo
c ch th ca ng Nhu l phi yn lng tuyt i lm nh khng h hay bit vic i T C
xung M Tho v ln Bnh Dng mc ni 2 S on 5 v 7 B Binh o chnh.
Ngy 31.10, Tng Thng Dim v ng Nhu mi chnh thc bo tin cho Trung Tng
nh bit l i T C m mu o chnh v ch th phi iu tra ngay tm ra manh mi hu
c th ra tay hnh ng theo k hoch hnh qun Bravo m Tng nh vn nm trn quyn.
Nhng Tng nh chnh thc tham gia phe o chnh k t ngy 25.10.
Tng nh cng nh Tng n u bo co vi Tng Thng Dim v ng Nhu l
bit giam i T C v ang tra kho nhng thc ra, i T C c gi kn trong vn phng T
Lnh Qun on III. i T C tri qua mt ngy mt m trong cnh tot m hi lnh. Vn
Phng T Lnh Qun on III c canh phng nghim mt, nt bt xut ngoi bt nhp 11 gi
m 31.10, Tng n n Qun on III gp Tng nh v i T C, ng cho bit v i T
C lm l b mt ti M Tho cho nn phi hnh ng gp vo ngy mai, tc 1.11.
Trung Tng C qua thin bt ng m t: Th su 1.11.1963: Sau mt m thc
trng, Tn Tht nh c v mt mi. Ti cng khng khe g hn. Nhng th gi cng qu mau
th ti cng mng. n im tm xong l 7g ti vui v ni vi Tng nh: Ch cn 6 gi na thi
mong rng mi vic s m p. 8 gi, Trung Tng n li ti gp Tng nh v ti. Thy ti
ng li ci ri ch mt ni: Tng Thng bo ti li coi ng nh p thng C ra sao. Tng
nh dn Tng n v trnh l p gn cht ri, hin cn nht trong nh tm, i tnh li s
tip tc khai thc.
Tng nh cng trc tip bo co nh vy vi Tng Thng Dim v ng Nhu.
12 gi, i T C t bit Tng nh ra Phi Trng Tn Sn Nht v y ng dng
trc thng ca Qun i M bay xung M Tho. Cng t gi , Tng nh bt tay vo vic
o chnh. Qun on III b cm tri 100%. K hoch Bravo I bin thnh Bravo II. Nhng 6 i
i ca Lc Lng c Bit i hnh qun ti Long Thnh, theo k hoch Bravo I Lc Lng
ny s quay v Si Gn nhng vi Bravo II th Lc Lng nng ct ny b c lp ngay.
Ri mt lot i bc n vang, rt trng ch. Ting gch ngi v, ting ngi ni lao
xao. Ri mt lot khc...Ting n x tan bu khng kh oi ca bui tra. Trung S Ha c
lng t nht ln ny Thnh Cng Ha phi n 20 tri. T pha xa mt vi lot tiu lin n.
Quanh Thnh Cng Ha vn yn tnh ngoi ting i bc n v ting chn ngi chy.
i Bc n rt qu. Thiu T Du ht, Anh em Thy Qun Lc Chin tm ch n np c
ng khi khi nh th cht ht by gi. Mt ton Thy Qun Lc Chin chy bng qua ng
tm ch np i bc trong my ta nh thuc Tng Nha Ci Hun v B X Hi hin nay. Trong
sn Hoa L, Thy Qun Lc Chin t tp c trn khn i. Sng vt ngn ngang trn c, Thiu
T Du ni vi Trung y Bo: Cu sang bo ti n tm ch an ton m np. V phc ti n
n phi i bc th ti s lnh .
Mt Chun y Thy Qun Lc Chin t bn Hoa L bng qua, ng ny ni: ng gi
ca ti c y khng ? Th ra, ng gi ca v s quan ny l Thng S trong Ban Qun Nhc
ca L on. Vin Chun y ni: Trung i ca em bn kia ng coi b nguy him qu.
Trung y Bo ngh: Cu cho Trung i qua y. y nu pho binh mn d nh va ri
cng khng s, thiu g ch an ton. Vin ch huy nghe c l, ng tr li v tr c dn c Trung
i vo Thnh Cng Ha (sau khi thnh ny tht th Trung i ca ng ta c ng ha vi
L on Lin Binh Phng V v b coi l thnh phn chng cch mng).
Trong gi pht Thiu T Du c tm cch bt lin lc vi Trung T Khi nhng khng
c kt qu. ng Du li gi v Dinh Gia Long. Trn Dinh cho bit vn tt: Cc Tng lnh c
l b phe o chnh bt cc...trn ny mt Chu, Lc, Hon, Th, Bng. ng V Vn Hi
cng va ti, ng ang trong phng C...
Tng lot i bc n vang rn. Ln pho kch ny c coi l c lit nht. Lnh ca L
on c 5, 6 ngi b thng, hai cht. i i Thy Qun Lc Chin lc y tn mt sang
pha bn kia ng hay np sau b tng sn Hoa L. Trung y Bo gi i y Thinh: Toa
cho lnh ca toa di tn i ch khc, np sau b tng nh th kia cht c l by gi. i y
Thinh ra lnh cho di tn ngay...Khong 15 pht sau khi phi c bay ti r qua sn Hoa L ri qut
i lin o t v pha b tng m va ri ton Thy Qun Lc Chin dng lm ni n np.
Trung S Ha ni: H va...cht xu na th cht gn. Thinh ni vi Trung y Bo: Cm n
Trung y khng lanh tr th bn ny b mng ht. Phi c xut hin oanh kch c mt ln .
NH NHAU BNG MM
Trung y Bo c th yn tm v vng tin vo i i Thy Qun Lc Chin ca
Thinh.
Nhng vn cn mt i i na. L on Lin Binh cho 2 xe thit gip tin v pha Ng
T inh Tn Hong-Phan nh Phng, Trung y Bo i sau cng vi 2 H S Quan Thy Qun
Lc Chin...Nhn chng dng 2 Thy Qun Lc Chin ny ct lm nn lng i i ca
Chu. Lc y i y Chu ang ng gc cy ngay trc c x Air Vit Nam hin nay.
i y Chu cm khu sng lc trong tay cn tay kia cm tri lu n. Lnh ca i y
Chu u cha thng mi sng v pha nhn chng. Tuy vy, Trung y Bo rt bnh tnh v ng
sau nhn chng l 2 thit gip v lnh ca L on. Trung y Bo ln ting: Tt c binh s phi
quay mi sng ra ngoi khng b tiu dit ngay. Nhn chng hi i y Chu: Ai bo cc
anh v y ? Cc anh v y lm g ? Trung y Bo ngh trong bng, i y Chu cng s
tr li nh Thinh. Nhng khng, i y Chu li ni ln ting: Chng ti v y lt ch
gia nh tr Ng nh Dim. Chng ti khng th chu c p bc.
Trung y Bo ni gay gt: Anh li y. i y Chu cng gay gt khng km: Anh
li y. Chu vn cm nhm nhm tri lu n. Nhn chng th cm chic loa. Bo ni: Anh
mun cht b mng . Chu li ni: Anh nh t t hay sao. Hai bn vn li qua ting li.
ng lc phi c bay xt qua qut tng lot n (nh trn vit) Trung y Bo tip tc tn
cng bng li: Anh coi i i ca Thinh hng ri. Chung quanh y l qun ca L on.
Anh nhn coi...ch cn c khu i lin trn lu kia lm mt lot cnh cho cnh s cng cho cc
anh i i Nhn chng li nhn mnh: Tt hn ht cc anh hng i cho yn chuyn. Mt s
quan khc ln ting: Hng th no c. Ti ti v y lt ch c ti gia nh tr
Nhn chng p: Mun gia nh tr hay ci g cng c. By gi khng ni chuyn mun
sng th hng i.
Lc i y Chu bt u du ging: Hng th ti khng hng nhng ti s tp trung
lnh li. c khng ? Trung y Bo vui v tr li: Th cng c. By gi anh cho lnh ca
anh tp trung tt c vo Khu Hng Khng Vit Nam. Chu li hi: Cn cc anh th sao ?
Nhn chng cho bit thip gip v lnh ca L on s lui v v tr c tc l pha bn kia ng
Hng Thp T.
Th l hai i i ca Thy Qun Lc Chin u n binh bt ng. Pha L on gii
gii ch khi hu s s ra tay. B ch ca L on Phng V hot ng khng ngng.
Cho n lc y Thnh Cng Ha n hng trm tri 105 ly. B ch huy L on Phng
V khng th no lin lc c vi B Tng Tham Mu. Thng S Nguyn thut li: ng Du
phi gi qua Phng Qun Cnh ca Tng Tham Mu nh lin lc v ng c ngi bn thn
phng ny nn mi nm c u giy lin lc. Thiu T Du hi qua v tnh hnh trn ra
sao.
Pha u giy tr li r rt: Khng thy c g quan trng c. Cc ng Tng ang hp.
Hin gi B Tng Tham Mu khng c lc lng no khc hn my ch tn binh Trung Tm
Hun Luyn Quang Trung. Thng S Nguyn bo co li v ngh: Lm ti i Thiu T.
Ht v y cho xong chuyn Cc S Quan Tham Mu bn nh: Nu c lnh th ch cn mt
Chi i Thit Gip, mt i i ta s tin dc theo ng Cng L. Th th nguy cng mi
thnh...ng Du gt u cho l phi. ng gi ln Dinh Gia Long xin lnh Tng Thng. Pha
u giy bn kia i y Ty Vin L Cng Hon p: C khng tr li. C ra lnh ch c
php n sng khi no b tn cng. C cm khng c gy mu...ng Du v mt s S
Quan Tham Mu nh th di lc u, ng li tip tc cuc in m: Toa tha li vi C c
cho php ti moa em lc lng ln ht cho ht, nh th l xong...Bn u giy kia i y
Hon tr li: C nht nh khng chu...Thng S Nguyn lc u quay sang bo ng Du:
Thiu T th ni li ln na xem sao...Thiu T ni vi i y Hon trnh by r vi C l
bn mnh ch xin ln B Tng Tham Mu mi cc Tng v Dinh hp m thi... Lc y vo
qung 5 gi.
DI HM
Vo gi ny ti Dinh Gia Long, my S Quan Ty Vin vn ngi k bn Tng Thng
Dim. Trong Dinh cn c 3 ng giy lin lc, Tng Thng Dim di hm...ng Nhu sai
ngi em radio mang xung cho Tng Thng nghe cho C c r thc h (li ng Nhu).
Nhng radio mang xung di hm li khng nghe c v khng c giy antenne t trn xung.
Ri nhc qun hnh vang vang. Cc Tng lnh ln lt xng danh. Nhng ging pht ngn
vin nhn mnh tng ip khc lt ch c ti gia nh tr...Tng Thng Dim im lng
lng nghe. Ri ng Nhu trn lu bc xung. Hai anh em ng Dim u im lng.
S Quan Ty Vin vn cho nh hn. Nhc qun hnh mi lc mt dn dp. Bn S Quan
Ty Vin c mt Dinh lc y u l nhng ngi quanh nm sut thng trong Dinh v tri
qua nhiu bin c nh v m st ht Hi Ch Kinh T Ban M Thut, v o chnh
11.11.1960, v nm bom ngy 27.2.1962...Do , khng ly g lm sao xuyn cho lm. Tri li
mi ln nh vy h cm thy sng gn Tng Thng Dim hn. Nhc qun hnh vn vang ln dn
dp. ng Nhu th trm ngm nht gng: M n bo lm vy th lm vy...
Ni xong ng Nhu li tr ln lu. Trong khong thi gian , i S Cabot Lodge gi
in thoi ni chuyn ring vi Tng Thng Dim. y l ln th hai k t lc 2 gi. Bn S
Quan Ty Vin vn ng ngi bn cnh Tng Thng Dim. Khng ai nghe r ng Lodge ni
nhng g...Tng Thng Dim tr li bng ting Php i cng: Ti khng chp nhn...Cm
n...Cm n...chng ti s thu xp vi nhau...Ti khng tin cc Tng i hi nh th. Cm n.
Ti khng nhn iu kin no ht...Ti l Tng Thng ca nc Vit Nam Cng Ha!! Trc
khi bung my, Tng Thng Dim ni rt chm, nhn mnh tng ting mt Je vousremercie
sincrement...Je ne quite jamais mon Peuple
Tng Thng Dim bung my nhn mt lt 4 S Quan Ty Vin ri mm ci. ng li
chm thuc ht. ng nhn i y Hon kh gt u c v mt vic g ri li ci. ng vn
ngi trn chic gh ta hiu Marconi.
Trc B Ch Huy L on ti Thnh Cng Ha, Thiu T Du nhn c lnh t
Dinh Gia Long phi chim cho k c i Pht Thanh.
O CHNH GI
Tng lot i bc n ri im. ng h Trn (cu B Trng) m ca s nhn ra ng...
mt vi chic taxi lt qua. Con ng Hng Thp T vn im vng, khng c mt bng dng
Qun Nhn no. V ca nhn chng ni: o chnh gi mnh . C mc ngi ta, anh ng x
r. Cch hn mt tun ng Trn c vo Dinh Gia Long thm ring Tng Thng Dim, ly
c n chc mng Tng Thng nhn ngy 23.10. ng Trn c gp Tng n hnh lang Dinh.
ng hi Tng n Tnh hnh qun s do ny c kh khng ng Tng ? ng n gh tai
ni nh: Tha ng bi quan lm...vit cng m mt trn khp ni. Ngi M hnh nh mun b
ri chng ta. Nhn chng kh nhn vai mm ci. Hm y ng Trn c gp c Tng nh,
vn v vn vp nim n, Tng nh nm cht hai tay ng.
- Tnh hnh Vng 3 th no ? Nhn chng hi. ng nh khoa tay: kh quan lm. Cn
Ba nh y th vit cng khng c lm n g c ht. n anh c tin li Ba nh ni i.
ng Trn tr vo phng nghe radio. Bng nhin chung in thoi reo vang. u giy
bn kia ng Smith mt vin chc CIA ca Ta i S M gi nhn chng v ni: Tnh hnh rt
nguy him tuy nhin ng i S Lodge s tm mi cch trnh mu. ng i S mun ti
arang mt cuc tip xc ring gia ng i S vi ng ngay chiu nay. Vin chc M cho
bit s n gp nhn chng.
Sng vn n l t. Ting xe thit gip chuyn dch rt gn. Nhn chng gi in thoi cho
ng Nguyn nh Thun 2, 3 ln, ngi nh ni ng i vng. Lc sau ng Smith n thm ng.
Cu u tin ca ng: Th no c o chnh tht hay sao ? Vin chc ny p: Lm th no
c hn, cho n gi ny ng vn cha c bit ? ng Trn rt thuc ht p: Ti lm sao
c th bit c. ng Minh v ng n lm v ny ? ng c tin l thnh cng khng ? Vin
chc M ni ging c quyt: Ti khng tin h yu t thnh cng. By gi ch cn vn thu
xp cho anh em ng Ng nh Dim qua Nht v ng Nhu i u Chu.
PH TIN TC
Sau vin chc M i thng vo vn :
- y l vn ni b ca Vit Nam ti ngh rng cuc cch mng s mang li php l
gip cho nc ng chin thng cng sn v gii quyt mt ln cho xong v khng hong Pht
Gio ko di qu lu.
ng Trn hi:
- Khi cuc o chnh thnh cng s c mt chnh ph Qun Nhn ra i, cc Tng lnh
s trc tip lnh o chnh ph ?
Vin chc M im lng mt lc lu ri mi gt g p:
- mi l vn s 1. Theo ti cc Tng lnh Vit Nam ch c th hon thnh c
vai tr qun s ca h. Ngi M nh ti u ch trng Vit Nam phi c mt chnh ph dn
s m rng tip nhn nhiu khuynh hng nht l khuynh hng Pht Gio.
Nhn chng mm ci:
- ng i S Lodge mun gp ring ti lm g ? Ti khng cn ham thch lm chnh
tr.
Smith ni:
- M quc mun thy Vit Nam Cng Ha n nh, c mt nn dn ch chin thng
cng sn, c mt x hi no m v t do. Cuc cch mng ca Tng lnh Vit Nam l mt c hi
tt...nhng chnh ph phi do pha dn s lnh o v phi do ngi Min Nam.
Nhn chng khng ni g. Cuc i thoi ct t v c chung in thoi. Nhn chng
cm my nghe. Mt B Trng pha u giy bn kia ni vi nhn chng: Thnh Cng Ha v
Dinh Gia Long b vy c ri. Lc ny ng Quch Tng c (ng L Vn Phng Ph Tng
Thng) cng c vo Dinh. Nhng khng gp Tng Thng ng c gp V Vn Hi v thy khng
cn thit phi c mt Dinh nn ng Hi li v...ng y c in thoi cho ti...Tnh hnh nguy
ri, anh tnh sao ? nhn chng lc u: bit lm th no ?
Quay sang pha vin chc M, ng hi: Ngi M tht tnh mun c mt chnh ph m
rng ? Vin chc M p: Ti bo m vi ng nh vy. Mt chnh ph c s tham d ca
ng phi, Pht Gio. B Quc Phng s trao cho Qun Nhn ri m u cho giai on mi:
Pht trin cc c s dn ch v cch mng x hi Vin chc M ra v tm s tha thit: Cuc
cch mng s thnh cng nhng Pht Gio vn l mt vn . Ti ngh rng Tng lnh ca
nc ng s khng uy tn nm vng khi qun chng. Nu khng c mt chnh ph dn s m
rng th tnh hnh s b lt ngc v v cng ri lon. Ti ngh rng phi c mt nhn vt Min
Nam ng ra lnh o chnh ph v chnh ph ny s m bo tnh cch lin tc ca gung my
hnh php. Nhn chng hi: Ngi M khng tin vo kh nng lnh o ca hai ng Minh v
n ? Vin chc M mm ci khng p. ng bt thn hi: Chc chn ng l ngi bit r
kh nng lnh o ca Ph Tng Thng Nguyn Ngc Th ? Nhn chng cha kp p th vin
chc M hi: ng c th gip Ph Tng Thng Th hon thnh c vai tr y ch ?
C mt ting n ln, ng Trn nhn qua ca s. Pha bn kia ng lnh ng l nh sau
gc cy. Mt chic Thit Gip u ngay trc ca nh nhn chng. Ri ting i bc li n cht
cha. Ngi nh nhn chng, mt s quan trong i i Cn V t Dinh Gia Long gi in thoi
v cho bit: Tnh hnh rt yn. Ch c Thnh Cng ha b pho kch. Tng Thng ang ngi ht
thuc l bn chuyn vi my tay S Quan Ty Vin.
Vin chc M li tip tc cuc mn m (c ch ). ng ta ni: Hai ng y (Dim v
ng Nhu) di qu su vo ng trung lp. Ti s cho ng coi h s xem ng Nhu mc
ni vi Nguyn hu Th v Phm vn ng nh th no. Nhn chng lc u, khng nh:
Ti khng bao gi tin nh vy. Tng Thng Dim l mt ngi chng cng Vin chc M li
hi: Nu ni rng Tng Thng Dim l mt ngi chng cng sao c nhng cn b ngay bn
cnh Tng Thng ? Nhn chng hi: l nhng ai xin ng cho bit ? Smith ni: Ti
khng cn ni chc ng cng hiu. Nhn chng th di, ng hon ton khng th hiu ngi
M ang tnh ton nhng g. Nhng chc chn Tng Thng Dim lm pht lng ngi M
khng t. Vo cui nm 1961, Tng Thng Dim ly lm kh chu khi c mt gii chc M
thuc c quan USOM ngh vi chnh quyn Vit Nam nn thu hi Bnh Vin Grall cn
trong tay ngi Php. Ri li cho mt gii chc M khc ngh ci t gio dc Vit Nam theo
chiu hng M. Tng Thng Dim khc t nhng ngh nh th. V ng Dim khc
t trc mt ngh v pha M: Yu cu chnh quyn Vit Nam cho M s dng cn c
Cam Ranh. ngh ny khng chnh thc nhng i S Nolting cng m li d trong
cc cuc i ving Vng Trm Chim vi Tng Thng Dim cng mt s B Trng nh Gio S
Trng Cng Cu. Thng 3.1963, i Tng Harkins li mt ln na ng li qua Tng Khnh.
Nhng Tng Thng Dim trc sau u khc t.
Vin chc M v ng Trn tip tc ni chuyn. Phe cch mng tip tc tin hnh cng
cuc lt ch Ng nh Dim. ng Nhu vn trng i S on 7 B Binh ca i T Bi
nh m v Qun on IV ca Tng Cao. Sng 1.11.1963, Tng Cao ang th st cuc hnh
qun ti vng Bc Liu, Sc Trng. Khi nghe tin Si Gn c bin ng vi v bay v Cn Th.
Nhng ti b T Lnh Qun on, phe cch mng ra tay t trc. C th ni cuc o chnh
din ra ngay B T Lnh. Tng Cao ngi ti B T Lnh lc y ch lm v. V quyn bnh
thc s ca Qun on nm trong tay Trung T Hnh (nguyn Tham Mu Trng ca Tng
Big Minh trong Chin Dch Rng St) Tham Mu Trng Qun on cng vi Thiu T Tun
Trng Phng II Qun on c phe cch mng mc ni t trc. Khi Tng Cao v th s
ri. ng b c lp ngay pht u tuy nhin s quan k trn vn ng thong dong nhng
khng xy ra vic g. T Si Gn, i y Bng c cp bo cho Tng Cao nhng ng Cao lng
i...Ri n bnh bt ng lc y ch cn S on 9 B Binh ca i T Bi Dinh nhng S on
ny ang hnh qun ti Kin Ha, mt s qun cn li ti B T Lnh S on t Sa c ko v
tip cu Si Gn nhng v n Bc M Thun th b Trung on 10 (S on 7) ca Thiu T
Nguyn Vit Thanh cm chn.
V S on 7, c th ni S on c ng Nhu ch trng bc nht. i T m b
thay, theo d nh th ngy 2.11 s bn giao chc v cho i T Lm Vn Pht. Ly c Trn p
Bc b thua (s thc th trn y tuy ln nhng thit hi ca i bn tng ng nhau) nhiu
ngi dm pha v ng vi Tng Thng Dim thay th i T m. Tng n cng nhiu
ln ngh vi Tng Thng Dim nh vy. Mt vi nhn vin tnh bo M cng c dm pha
Tng Thng thay ng m v h tin rng ng m l ngi sng cht vi ch nu loi c
ng m th S on 7 khng c g ng lo ngi.
Cng nh trc , S on 7 thuc quyn Qun on IV ca Tng Cao, mt s gii
chc M tm mi cch ngh vi Tng Thng Dim chp thun cho Tng n tch S on 7
ra khi Qun on IV v t S on ny di quyn ca Tng nh thuc Qun on III
l mt xp t mu tnh kh cng phu (t ngy 30.10 S on 7 v Khu Chin Thut Tin Giang
gi t Qun on IV). Khi c i T Pht thay i T m, ng Nhu khng nghi ng g c v
i T Pht cng l ch ngi trong nh
Sng ngy 1.11 i T Lm Vn Pht cha nhm chc mi v theo d nh ngy 2, ng
mi phi c mt M Tho.
S thc th i T C c tm cch tr hon ngy nhn nhim T Lnh S on ca i
T Pht d dng nhy xung nm S on ny. ng l i T Pht xung M Tho t ngy
31 sau khi ng t Hu v, ng ra Hu chc mng sinh nht ng Cu nhng i T C cho
bit, trc khi xung M Tho i T Pht phi vo trnh din Tng nh nu khng th kt
lm! Mt khc Tng nh c ko di thi gian khng cho ng Pht trnh din trc ngy
1.11.63.
i T C t chn xung Phi Trng Tn Hip lc 12g30. Trung T T tc trc ti
y v a thng ng v S on. Trc B Ch Huy nh cng vi b phn an ninh c Qun
Cnh thp tng xung M Tho b tr sn. i T C mang theo th tay ca Tng n gi
cho i T m, ng C mi ng m v B T Lnh...ng m b bt gi ngay lc . Cuc
o chnh ti S on th l xong...i T C gi gp Thiu T L, Trung on Trng Trung
on 12 ( G Cng) v M Tho trnh din. Thiu T V L u khng hay bit g c. Khi v B
T Lnh trnh din ng mi v l i T Nguyn Hu C thay th i T m ch khng phi
l i T Pht. i T C ch th cho Thiu T L iu qun v M Tho nhng cc Tiu on
ca Trung on 10 bit phi qua Kin Ha nn qun s Trung on ch cn hn mt i i,
mt khc Trung on II ca Thiu T Ln cng nhn c lnh n ng t Cu Bn Lt tr ln
(mi ti ngy 2.11 Trung on ny mi ko qun v Si Gn gi an ninh Th ).
Nh vy S on 7 nm gn trong tay i T C. Ring ng Tnh Trng M Tho,
Thiu T inh Khc Bnh b c lp ngay lc (v ng Bnh t chi khi ng C mc ni vo
cui thng 10).
Ti Dinh Gia Long, ngay t lc 2 gi 1.11.1963 tm cch lin lc vi S on 7. Si
Gn ra lnh gi thng cho cc Thiu T Thanh, L, Ln nhng u v hiu, ng giy t ri.
Dinh Gia Long vn cn hy vng ni Thiu T Nguyn m, Tham Mu Trng S on 7 m
trc y khi Min Trung vo nhm chc, ng Ng nh Cn dn kn vin b th ng Cn
Lao ti L on Lin Binh Ph Tng Thng: Nu Si Gn c bin gi m khng c th
phi tm mi cch lin lc vi m Nhng ng m hon ton bt lc v S on nm hon ton
trong tay i T C.
Nhng ngi trong cuc t hai pha u cho rng, nu i T C khng l tay quyn ch
huy S on 7 th ch ni bui chiu ngy 1, S on 7 vi 2 ng tin qun. Mt t M Tho-
Si Gn, mt t G Cng-Ch Ln bng qua cu Nh Thin ng. Vi s c mt ca 2 Trung
on 11 v 12, phe o chnh kh lng thnh cng. i T C ng mt vai tr quyt nh v
v mt trn pha Ty. Chnh mt ny Tng Thng Dim cng nh ng Nhu lun quan tm v cho
rng S on 7 B Binh l mt sc phn cng hu hiu nht khi Si Gn c bin. Phe o chnh
cng quan tm nh vy cho nn ng C c lnh phi tc chin tc thng. Khi c lp c i
T m, ng C ra lnh cho tt c cc ph phi tp trung sang pha Bc bn M Tho cc n
v S on 9 v Trung on 12 khng cn phng tin bng sng, Hi Qun M Tho cng
c lnh rt ht v cc tu tp trung ti y. Ngoi ra, i T C cn nm thm c Trung
on 2 Thit Gip do Thiu T L Tng B ch huy. Khong 3 gi Dinh Gia Long gi Trung
on ny v tip cu th Trung on nm gn trong tay phe o chnh.
C bui chiu ti Dinh Gia Long, ng Nhu vn tin th kh thng ca mnh nhng c
iu, khng bit ng Nhu mu lc th no song mi ln gp bin (nh v 11.11.1960) khi phi
la chn mt quyt nh cui cng, Tng Thng Dim quay sang hi ng Nhu: ch tnh th
no ? ng Nhu lin p: Anh lm Tng Thng th anh quyt nh ch. Ti c lm Tng Thng
u.
Chiu 1.11.1963 tuy ng Nhu ng vai ch ng song ng vn khng c mt quyt nh
no dt khot...ng Nhu li nhn c tin Trung on II B Binh t Long An s v tip cu.
Cho n lc ny, ng Nhu vn cha bit i T C nm S on 7. Trong khi , Tng
Thng Dim li cho ghi m li hiu triu i cng trong ni rng, ng bo hy bnh tnh,
Qun i trnh mu, lun lun phi phng cng sn. Cc n V Qun i v a phng
u c lo cng vic chng cng, tuyt i phi dn mi n lc phng cng sn xm
nhp v tt c phi bnh tnh i lnh ca Thng Cp.
Mt chic xe Jeep phng nh lao trn ng Thng Nht, qut vo Thnh Cng Ha.
Vin S Quan n gp Thiu T Du trao cho cun bng ghi m bn hiu triu ca Tng Thng
Dim. Vin s quan ny ni: C ra lnh bng cch no cng phi chim li i Pht Thanh v
Thiu T cho pht thanh ngay bn hiu triu ca Tng Thng. Thnh Cng Ha li gi ln
Dinh cho bit nhn c cun bng v thi hnh lnh ngay. Trc Trung y Xun cng
em qun ln chim i cng vi mt Chi i Thit Gip v mt i i B Binh. H S L
trong Chi i Thit Gip cho bit: Gn n ni, ti ti thy Trung T Thin Ch Huy Trng
Thit Gip, bn ny mng qu, tng l Trung T Thin mang qun n tip ng.
Trung T Thin vn c coi l ngi trong nh ca ch nn cn ai dm nghi ng
(ng Thin vn l B Th ng Cn Lao ti Binh Chng Thit Gip thuc Qun y) Trung T
Thin d tay vy chng ti li...Ai d mc mu, mi sau mi bit mnh h to. Nu khng c
ci vy ca ng ta chng ti ly c i.
V nghe theo li Trung T Thin nn c hai Chi i cng sp v on Thit Gip ca phe
cch mng. Sau , Chi i ny c ln xa l. Khng bit ngh sao, m mng 1, hai chic
Thit gip t ng x l tin v Si Gn vi nh tip cu Dinh Gia Long.
B Ch Huy L on ra lnh hi thc Trung y Xun phi chim cho k c i Pht
Thanh. ng Xun vn khng dm tin hn, xin tip ng. Trung S Lung thut li: Mc tiu chnh
yu ca bn ti lc y l chim i. Anh em Thy Qun Lc Chin k nh l bn ri, Thiu T
Du gi Trung y Bo vo nhn lnh v trao cho ng Bo cun bng Du anh c phi hy sinh
cng phi i ngay by gi Xun n lo vic chim i xong vic u tin l anh cho pht thanh
ngay. Ti cho Trung S Tr theo anh.
Trung y Bo p: T y ln i gay qu, xin Thiu T cho ti vi thit gip m
ng.
Thiu T Du tr li: Anh vo S Th hi i y L, Thit gip trn y c, cn chn
ch g ? Chic xe jeep ca Trung y Bo li r ga qua sn ra ng Thng Nht ri vo S
Th. Lc y trong Thnh Cng Ha qun s cha ti 100 lnh.
trnh pho kch, B Ch Huy cho mt i i qua ng Dinh i Tng T. H S
L ni: y l an ton nht v chc chn phe cch mng s khng dm pho kch vo T Dinh
ca i Tng Mt i i khc lc y ng S Th, chung quanh Trng Trng Vng,
V Trng Ton v Nha Trung Tiu Hc.
Sau khi ch th cho Trung y Bo a cun bng hiu triu ln i Pht Thanh, Thiu T
Du lin lc thng vi B T Lnh S on 7.
Cuc in m gia Thnh Cng Ha v S on 7 ch c vn tt my li:
- Thnh Cng Ha: Anh m y ! Du y...Anh cho qun v gp.
- S on 7: Vng m y...Ti khng bit lm th no na anh ! Lc ny kh lm.
in thoi cp ngang. Cng vo khong thi gian ny Trung Tng n in thoi cho
i T C gi qun tng cng cho phe o chnh. ng C cp tc gi Trung on 12 v Trung
on 11 B Binh v Si Gn. i T C tuy nm c Trung on 11 B Binh nhng vn cn
nghi Thiu T Ln Trung on Trng nn ng tin qun v Si Gn, Thiu T Ln phi ngi
chung xe vi Thiu T B v ng B mi l Chin on Trng.
I PHT THANH SI GN
Khi Trung y Bo n S Th gp i y L v xin cho Thit gip i theo ln i. ng
L cho bit: y bn ny lm g c thit gip. Vn vn c 80 mng thit gip u ra ?
Trung y Bo gi v B Ch Huy xin ch th mi nhng Thiu T Du dn ging: D khng c
thit gip cng phi liu mng m i. Phi sng cht vi cun bng . Cng gi pht ny trn
Dinh Gia Long chia thnh ba b phn. B Ch Huy qun s ng u l Thiu T Lc, Thiu T
Hng. B phn u no vn l ng Nhu bn cnh ng l Cao Xun V. B phn khc bn Tng
Thng Dim c v bnh thng. Theo i y Hon bn ti vn vui nh tt...quy qun quanh
Tng Thng c ti, 3 S Quan Ty Vin v ng gi n. Lc u th c Y S inh Xun Minh,
Trung T K Quan Lim, ng V Vn Hi n thm ng Dim ri ra v, ng Quch Tng c
cng th. Tng Thng Dim ht thuc lin min. Theo nhn chng, lc u Tng Thng Dim
giao ng sau bnh tnh ngay. ng Nhu th trm ngm, mt em xm, trn nhn nheo. ng gi
in thoi cho B Trng Cng Dn V Ng Trng Hiu: Toa lin lc ngay vi cc ng B
Trng, dn cc ng B Trng phi n i mt ni ng ln B Tham Mu ti n nh la .
Vic chim i Pht Thanh th Trung y Bo, Trung y Tr liu mng vt xe qua ng
Nguyn Bnh Khim, nhn t xa Trung y Bo thy mt nng khu i bc chc xung th
bn ngang...khu i bc ny t trong vng Thnh Nha An Ninh Qun i. Bo bit nn ra
lnh cho ti x r ht ga vt bt mng. Mt ting n vo, chic xe jeep ca ng Bo b bn n lp
sau. Chic xe chao i chao li nh con h b thng. Nh ti x vng tay li nn xe khng b lt,
ng Bo v Tr nhy xung xe v chy thc mng v pha i Vin Thng. Hai ngi leo qua
tng nhy bn vo cy chui, ng Bo t nho nm ngt xu t pht. Hai ngi li h nhau chy
thc mng v pha i ri ln mnh vo pha ca sau. Ca vn ng kn mt. Hai ngi ln li
ca sau chy vt ra ca trc. Mt s im lng gh rn cht chc. Mt vi ngi lnh ca L
on gi tay vy ng Bo chy v pha . Trung y Xun ang ng trc ca tim ph 44,
ph x vng teo.
Mt vi cnh ca s h m, dn chng ngp ngh quan st. Hai thit gip ca L on
u pha trc i khong cch kh xa.
Trung y Bo cha hiu r tnh hnh. ng Xun ni: Ti n ang trn . Bo hi:
Sao khng nh v, cn ch g ? Xun ngp ngng, lc u...Cnh qun ca Trung y Xun
trc ly c i mt cch ngon lnh, nhng li ch chim c tng di.
Sau ny, i T Phm Ngc Tho thut li: Lc y ng ch c vo khong trn di mt
Tiu i. Khi Thit gip v lc lng ca L on ko ti, lnh ca ng Tho rt ht ln lu.
ng Tho k li vi Bo: thy cc toa n ti ny hong qu i. Lc y ch cn mt Trung i
c xng v i, ti moa nh khoanh tay chu cht.
TRN LU, DI NH
Lc ra i, Trung y Xun cng nh ng Bo, ng Tr u c dn d:
- Thay i c tnh hnh hay khng l do ch chim c hay khng chim c i
Pht Thanh.
T Dinh Gia Long, ng Nhu bp u nhn trn v i Pht Thanh vn cha chim li
c. ng bo mt S Quan Ty Vin: Phi lm mi cch chim cho bng c...Nu khng
cc a phng s mt ht tinh thn. C n pht thanh mi nh th cc n v ri y s theo
n ht.
Trung y Xun gi v Thnh Cng Ha cho bit: Bn n rt ht ln lu ri. Tng di
b khng. Mt s quan ngh dng ha lc tn cng trc bn cho sp lu 2. Trung y Bo
khng ng : Mc ch ca mnh l chim i cho pht thanh li hiu triu ca Tng
Thng. Bn sp, h ht my mc th cn lm c ci g.
Mi ngi c dng dng mi, ng Nhu th trng ngng. Gia lc y ti gc ng
Nguyn Bnh Khim-Phan nh Phng c hai ba xe jeep ca Trung Tm Vn Kip (Vng Tu)
thuc quyn Trung T Vnh Lc. Trung y Bo thy kh nghi, tin li hi: Trung y Thm
phi khng ? i u m coi b qun lng mang theo y vy. (Thm l S Quan Phng V
ca Trung T Vnh Lc) ng Thm ni:
- Bn ny i cng tc...
Sau ny nhn chng mi bit, ton qun ca Thm cng c phn s v chim i Pht
Thanh. Lc y B Ch Huy Thnh Cng Ha, Thiu T Du nhn c lnh t Dinh Gia Long:
Phi ht sc bnh tnh trnh mu vi Thy Qun Lc Chin...Phi ch lnh C...C ang
thu xp, iu cn l phi ly li i Pht Thanh. B Ch Huy Thnh Cng Ha gi v Dinh Gia
Long: Xin Tng Thng qua Dinh c Lp...Trnh pho kch. Nu Tng Thng cho lnh xin b
ng Thnh Cng Ha v rt v Dinh c Lp.
i y L Cng Hon ti Dinh Gia Long cho Thiu T Du bit: k t 5 gi chiu trong
Dinh khng cn mt nhn vt dn s no. Theo li Tng Thng, my nhn vt dn s u rt ht
sau khi vn an Tng Thng.
TRONG CN AU
i y L Cng Hon hi i y Th: ng ch ca cu (i T Mu) theo o
chnh ri m...cu tnh th no ? Th cn ng ngn cha bit ni sao th i y Hon ln
ting: vic xy ra nh th, thi by gi my v nh i. Nu o chnh thnh cng th khng
ni lm g. Nu tht bi my yn tr c tao trong ny bo m cho my. i y Th suy
ngh mt lt ri ni: Ti ch i u ht sng cht cng bn cnh C. Ch ti, ng phn C th
mc ng y, ti u c dnh dp g. Mi ngi mi phn Th ni tip vi Hon: Ch rut ca
ti theo cng sn ti cn ch b Tng Thng nghi ng hung chi ng Mu...Ti khng lm
chnh tr cng chng ng phi chi ht. Ti theo Tng Thng l ti theo trung thnh n pht
cht Th m ci m, c hai ngi em trai m anh ta phi nui dng. Ch rut Th l
mt ngi c nhan sc th tr thnh cn b cng sn.
Lc u, khi sng n, ngi trong Dinh c nghi ng Th nhng sau th khng ai
quan tm. Th tm s vi Hon: nu ti theo phe o chnh th ti nh ch mang thn vo
y lm g...
Cng vo gi ny (5 gi ngy 1.11) B Ch Huy Tiu on 34 Bit ng Qun ang tp
trung Bn Tu Si Gn i ln ng i Dc M, bt ng nhn dc lnh ca Dinh Gia Long
phi cp tc em qun v bo v Tng Thng. Nhm vo ngy l, n v li trong tnh trng
ch ngy ln ng nn cc s quan khng c mt ti B Ch Huy ngoi Chun y Anh. Nhn
c lnh Chun y Anh hon ton bi ri v khng bit phi lm th no ? Tiu on Trng
l i y Sn Thng li khng c mt ti n v. Ri mun tin qun th xe u m chuyn.
Dinh Gia Long li ra lnh: Phi tm mi cch, hy trng dng tt c cc xe c ca
Thng Vn Binh hin nay ang c mt Bn Tu. Nu khng th trng dng xe taxi, xe vn
ti... Chun y Anh vc sng n Thng Vn Binh, mt khc cho Tiu on tp hp.
Do mt tnh c him hoi, ng Anh l mt Chun y li tr thnh n v trng tm
thi ca Tiu on. Chun y Anh cm thy v cng ho hng v bng nhin anh li c c
hi ngn vng thi th ti nng. Sau khi trng dng xe v tp hp xong Tiu on, Chun
y Anh gi ln Dinh Gia Long. Sn Thng nguyn l mt s quan Nhy D v rt quen vi
chin trn cho nn, cuc tin qun i vi ng c xem l nh i do. Vin H S Cn V ca
mt i i Trng, tay cm sng chy lao ln hng u.
Cnh qun lng l np vo hai bn h ph tin v pha ng L Thnh Tn. Vin H S
ni vi Trung y i i Trng: Ln ny cu c Tng Thng th no thy tr mnh cng
c ci m ay eo chi.
H S Bng tm s, lm lnh trong Dinh cc lm ng i. Ngi anh ti cng trong ...
ch mun xin ra n v chin u m khng c.
Mi thng cho ti thm my ngn ti cng xin chu...Ai di g chn chn trong bn bc
tng. Li khng c mt n hu g. Ti th d trng hp anh chng Thng S V bn ca
anh ti...Vin H S Bng tip li: Ci lut gia nh ca B Nhu g m k cc qu. Thng S
V trong L on Phng V Tng Thng li l nn nhn ca lut gia nh. Nhn dp bit phi ra
Hu anh chng V tng tu vi mt c gi Sng Hng. Ni ng hn anh ta b ngi p cho
vo m trn hn. Sau , gia nh nng bt lp hn th nu khng s lm ln chuyn. Lnh trong
Dinh rt s nhng v nh vy s n tai Tng Thng cho nn anh chng Thng S V phi
nhm mt. Ri t lu sau b, anh b truy t ra Ta n Qun S Hu v ti song hn. Ta pht
3 thng t v b giam qun lao Mang C Nh. Mn t tr v L on Phng V Tng Thng,
L on cho gii ng lp tc. Hin gi V ang b tht nghip gii ng li mang n lm sao
kim li vic! H S Bng ang tr chuyn th c lnh di chuyn, mt ton Bit ng Qun tin
ln...r vo ng L Thnh Tn tip ng Dinh Gia Long. Bng mt lot i lin n vang.
Bn Bit ng Qun ng qu.
Thy lnh trong Dinh n bt t lm thit 4 mng. i y Sn Thng nho ln vy tay.
Pha bn Bit ng Qun h ln: Qun mnh ng c n sng, Bit ng Qun v cu Tng
Thng Lc y lnh trong Dinh mi v l.
Tiu on Bit ng Qun ca Sn Thng c ch nh v b tr ti Bu in. C
m 1.11, Tiu on ny bt ng v khng c lnh nh ai c. Pha qun cch mng cng khng
tn cng. Pha Dinh Gia Long cng ch cho bit c nm i lnh. Phe cch mng c mt
bo c Tiu on 34 Bit ng Qun ang n ng vng Bu in cho nn t m sng, Tng
n vit th tay gi cho i y Sn Thng. i y chiu hi Sn Thng ng v phe cch
mng, d nhin lc y Tiu on Bit ng Qun theo ngay v mi s xong. Sau ny, cc
Tng T tham gia o chnh u c tng thng mi ngi mt cp. Sn th khng. Trong
th gi cho i y Sn Thng Tng n c ha tng thng cho Bit ng Qun nu Tiu
on ny theo phe cch mng do Sn Thng khiu ni. i y Sn Thng c tha mn
ngay gi l cng lao cch mng c chia u. Ring Chun y Anh th lao ao...Sau phi
lnh my chc ngy trng cm v ti dng kh gii p o v trng dng xe Thng Vn Binh.
8 gi ti, Thiu T Du Thnh Cng Ha nhn c c in thoi ca Tng Thng
Dim. i Tng Thng ng li cm n s trung thnh ca Qun Nhn thuc L on. Tng
Thng Dim ni: Vo gi pht quyt lit ny Tng Thng mi bit r ai l ngi tt ai l k
xu. Tng Thng ht lng cm n cc con bo v Tng Thng. Sau Thnh Cng Ha
nhn c tin Tng Thng Dim v ng Nhu ra i.
By gi th nh rn mt u, bit nghe lnh ai ? Trc y s quan cao cp trong L on
hi Tng Thng Dim nu khi c bin, gp n lc khng c Tng Thng v ng Nhu th hi
lnh ai, h c chnh Tng Thng cn dn: Khi c bin khng c Tng Thng v ng Nhu th
xin lnh ca Tng nh hay Tng Khim.
Khong 9 gi Thnh Cng Ha b pho kch nh ma. Con s b thng ln 30 ngi
tc l gn na s qun chin u. Thng S Nguyn cho bit: Thiu T Du cho hp cc s
quan li ti B Ch Huy v hi kin nn gi Thnh hay b Thnh Mt s khc yu cu rt ln
Dinh Gia Long. Nhn chng th cho rng: C mi trong Thnh th s cht ht v pho kch.
Mt S Quan Phng III ln ting: Nu li c th chin u th cng c nhng cho
n gi pht ny c o qun no ca phe o chnh tn cng mnh u ? Vy th nh vi ai chi
bng chm v trnh pho kch. Hn na Tng Thng i ri cn gi Thnh lm chi.
My H S Quan khc li cho rng: Tuy Tng Thng ra i nhng vn cha c lnh cho bn
mnh rt lui, xin Thiu T c chng ti lo c th.
Vo khong 11 gi, Thnh Cng Ha n khong 400 tri 105 ly.
Con s b thng tng ln 40 ngi. B Ch Huy quyt nh: B ng Thnh Cng Ha
tm cch di tn thng binh, cn ai mun i u th i. Nu tm cch ln c Dinh Gia Long th
tt nht. Lc y mi ngi kit sc v cha ai n ung g, khng c c nc ung. khng c
c nc ung.
Khong 12 gi, Thnh Cng Ha b ng. Tng tp ni ui nhau chy thot thn di ln
n trng pho. Duy c Y S Trng tc Bc S Nguyn Tun Anh cng my Y T, mt s
thng binh li. Cng c mt s Qun Nhn v H S Quan gan d nht quyt khng chu ra i.
Tng kt t 13g30 n khong 9, 10 gi ti c khong 45 Qun Nhn b thng v 6 ngi thit
mng v trng pho trong sut trn nh.
T LT I LNH
1 gi 30 ngy 1.11 sng n ti Si Gn th cng ngay gi ti Dinh s 1 v s 2
Lt vn yn tnh nh thng l. khi bit tin Si Gn c o chnh, i y Nguyn Ngc Hp cho
bit: Nhng ngi gn ng Nhu nhn c tin ny khng mt ai ngc nhin. C th ni chng
ti ch i c thng. i y Hp S Quan Ty Vin ca ng C Vn Nhu gi in thoi v
thng Si Gn, hi ng Nhu: By gi chng chu trn ny phi lm th no ?
i y Nguyn Ngc Hp bung my gt g i lnh! ng Hp ni vi mt s quan:
ng C Vn bo ti, mi s c lm nh thung l. Tuy nhin, lc lng L on Phng V
trn Lt cng lo vic b tr canh phng. Bui chiu ng Hp li gi in thoi v Si Gn ln
na. Ln ny ng Nhu ch ni vn tt: Mi vic c nh thng. Trong tay i y Hp lc y
c 4 thit gip vi qun s khong 50 ngi.
ng Hp mi ln Lt t sng 30 cng em theo 3 ngi con ca ng Nhu gm Trc,
Qunh, L Quyn v mt chic valise. Chic valise y sau ny tr thnh mt trung tm thu
ht bao nhiu cp mt tinh i.
i y Nguyn Ngc Hp cng nh Trung y Sung, s quan hu cn c coi l nhng
ngi sng gn B Nhu hng ngy trong nhiu nm.
Vo ngy 22.10 do mt ng giy c bit, ng Nhu c loan bo kh y v k
hoch o chnh do b ba n, Kim, Xun. ng giy ny cn cho bit ngy gi no, Cabot
Lodge s gp mt Tng lnh u. Ngi chung quanh ng cng ly lm l ti sao i T
Tung bo co: Phi coi chng Phm Ngc Tho v Mu song Phm Ngc Tho vn ra
vo vn phng ng Nhu hng ngy nht l t trung tun thng 10. Mt ln ng Nhu ni chnh
vi Trung T Phm Ngc Tho Bn h th bit ci g m lm. M n bo sao nghe vy. Trung
T Phm Ngc Tho ngi ni chuyn vi ng Nhu hng gi v mt ngy c khi Trung T Tho
xin gp ng Nhu hai ba ln.
Gii thn cn c nghe tin Trung T Phm Ngc Tho sp thay i T Mu lm Gim c
Nha An Ninh Qun i m trc y ng l do Trung T Hunh c c thay th. Gii chc
thn cn ng Nhu vn thng nhc nh vi nhau: Coi chng ng Mu nghen. Kh nghi. Khi
nghe thuc cp bo co v i T Mu ng Nhu ch ni nht gng: N th mn n c ci g.
Lo l lo ba ci thng M .
K t trung tun thng 10, Cabot Lodge gp ng Nhu lun. C khi cuc hi kin ko di
1, 2 gi. Nhng ln hi kin nh vy, ng Nhu u cho ghi m mt cch kn o. Sau cho
ngi dch li ng phn tch, n o tng li ca Cabot Lodge. ng Nhu vn thng ni vi
mt s s quan thn cn nh Trung T ng, Trung T Khi, i T Tung...Cabot Lodge nguy
him lm. Coi chng bn CIA... by gi u cng c ln. Ri mi khi nhc n Hilsman, ngi
u no ca c quan Vit Nam Task Force ng Nhu thng ni vi my B Trng nh ng
Ng Trng Hiu, Trng Cng Cu: Ci thng con nt (ch Hilsman) coi chng c ngy
mnh cht vi n y nghe! K c Kennedy na. Kennedy cng vn b CIA s mi dt i.
Vo khong thng 9, thng 10, ng Nhu gp i S Lalouette lun lun. Cuc gp g ch
c hai ngi v ko di c 2, 3 gi ng h.
Cch t lu, khi sn cp Phan Rang, ng Nhu ni vi Trn Vn Phc, th trng
Lt:
- Cabot Lodge sang y mnh s mt i nhiu vin tr. Mnh phi lo m t lc cng sm
cng tt. Ngi Php ha s vin tr cho Vit Nam. T do , i S Lalouette hay n thm
ng Nhu. Mi ln gp nhau, hai ngi t v tng c nh i bn tm giao.
Thng hay thp tng ng Nhu i sn cp ti khu rng gi Phan Rang, cha c ln no
i y Hp thy ng C Vn Nhu tip xc vi vit cng ti vng ny. Song s tip xc vi cng
sn Bc Vit din ra ngay ti Si Gn v trong my thng lin. Cuc tip xc gn nh nh k
mi thng 2, 3 ln. C ln khi tr v Dinh ng Nhu rt ti vui. C ln ng m chiu cau c.
Ln tip xc cui cng vi i din ca Bc Vit din ra vo ngy 21, 22 thng
10.1963. Khong 7 gi ti hm , ng C Vn Nhu cho gi i y Hp vo Dinh bo sa son
ng n dng cm chiu vi ng i S n Ram Chundur Goburdhun ti y Hi Quc
T. ng Goburdhun khong 50 tui (ngi o Maurice n tt nghip C Nhn Lut Khoa
ti i Hc Lille, cng l bn hc c ca ng Nhu khi hai ngi cn du hc ti Php) i S n
vn l mt nh ngoi giao khng kho, lanh li, n ni rt bt thip tng phc v ti Rabat
(Maroc) Tunis (Tunisie) cng nh ti Bc Kinh v Mc T Khoa.
T khi n Si Gn, tn i S n tr thnh trc ni gia H Ni v Si Gn. Mi khi i
H Ni v, c tin tc g, ng i S n li vi v n thng bo cho ng Nhu. Hoc mi ln c
mang theo khch ln t H Ni th ng i S n li t chc ba cm chiu ti T Dinh,
ng C vVn Nhu tr thnh thng khch.
i y Hp t m theo di th ln no cng ch c ba ngi dng cm vi nhau: ng Nhu
i S n v mt nhn vt quan trng theo i y Hp.
Nhn vt ny, mt mi rt sng sa, rt tr thc, c ln mc complet, c ln mc o lnh t
cng sn song ln no ng ta cng gi trn ti o ngc mt ngi sao vng trn nn .
Ba cm vo cui thng 10 ko di n 11 gi khuya, khi mg Nhu ra v th ch c i
S n ra tin chn ng ca.
Trc trong dp i sn cp Phan Rang, ng Nhu ni thng vi ng Phc m i
y Hp nghe c i khi: M h gy cho mnh nhiu kh khn qu. Ngoi Bc Vit h tnh
chuyn ha hon vi mnh. Mnh cng nn tm cch ha hon vi h trong mt giai on xem
sao. ng C Vn Nhu cng t nh vy vi Trung T ng vo mt ln gia nm 1963 khi
ng n Bnh Tuy sn cp.
Ngy 26.10.63, phe o chnh khng ra tay c v ng Nhu c bo trc, ng
Nhu phn nn:
C dng dng mi n lm ti by gi y ny. N lm ti th tr tay khng kp cht ht
c m ng Nhu li ung tng ly Martell, lnh lng: Tt c nhng ngi chung quanh mnh
yu qu. Ri ng Nhu li phn nn: Ni mi m ng C khng nghe, bit lm th no ?
Mt s k hoch ca ng Nhu trnh ln Tng Thng Dim khng c chp thun k
c vic thay th i T Mu, Tng Thng Dim cng khng chu.
V vic ny Tng Thng Dim nhn mt ni vi my ngi thn cn nh i y Bng:
Cc ngi ch lm chuyn... Mu n c li g u V k hoch ha hon vi Bc Vit,
Tng Thng Dim v n ng Nhu tuy cng khai phn i song Tng Thng Dim li ni C
y xem tnh hnh nh th no hng hay.
Sau ngy 26.10.1963, ng Nhu quyt nh xut ngoi, ng bt u ung nhiu Martell
trong mt m, mt hin tng cha tng thy. Mt ng nng chu lo u v bn gt. Vn ng
giy c bit gi n ng mt bn bo co c bit v kh y trong khuyn co ng
nn tm thi xut ngoi. Nhng ngy cui ch , gii thn cn cha tng thy ng Nhu lm l
nh vy. Bao nhiu toan tnh song vn nh khoanh tay trc cn bo tp.
Cui thng 10.1963, nhn ngy l, cc con ng nh Trc v Qunh, ni tr trng
D'Adran Lasan v Si Gn ngh. Sng 30 th chng phi tr li Lt.
Trong khi , ng Nhu cng sa son xong hnh l ra i, khng hiu l trnh ca ng
s i n u. n , Tunis, Rabat...Lun n ri Paris, ng Nhu sm sa 12 b qun o mi
k c o pardesssue.
Nu khng c s cn tr ca Tng Thng Dim vo pht cht, c th ng ln ng
vo ngy 28. Theo i y Hp cng nh mt s ngi thn cn quanh ng, ng Nhu bt u lo
lng, k t gia thng 10, ng thng ni vi mt s B Trng thn tn nh B Trng Cng
Dn V Ng Trng Hiu: Bn M n mun mnh nh Cao Ly. m mu ca n l dng ln mt
chnh ph qun s. Nu o chnh th n s cho my anh tng ln cm quyn t y n 15
nm sau l t. Nu c kh lm th cng nh ch ca Phibul Songram ca Thi Lan. Ri cc
anh coi. Nhng ngy cui cng, ng Nhu bt u ci m.
m 30.11, Trung y Sung thut li: ng Nhu bo gi i y Hp vo ngay ng
biu. Khi nhn chng gi in thoi cho ng Hp, ng ny cn lng khng Cm ch, ti n
xong vo c khng ? Hi li ng Nhu, ng bo phi vo ngay, khi cn n cm nh.
DNG DNG NA NA I
Khi Hp cng my anh em vo phng ring ca ng Nhu th ng ch gh mi ngi ri gi
ng gi Tng, qun gia:
- Lm hai ly Martell cho cc ch y ung i. Tay ng Nhu vn cm ly ru. Trn ng
thnh thong nhn li, cm ng bnh ra. y l ln th nht, nhn chng cng nh i y Hp
c ci hn hnh c Nhu ch gh mi ngi v cng nhay cng ly. Cha ai dm ln ting. ng
Nhu than th: Quyt nh i th ng C khng cho i. Gi li th ng cng khng chu
nghe...
Ri ng Nhu yn lng mt lc lu. i y Hp ln ting: ng C Vn ku chng chu
v y c vic g ? ng Nhu kh th di ri yn lng nhn hai ngi mt lc lu, mi ni:
Sng mai, cc anh a my a nh ln Lt dm ti. Hp hi: ng C Vn khng i ?
Suy ngh mt lt ri tr li: Chc l khng i c. Ri li yn lng hng 10 pht ng Nhu
mi ln ting, bo i y Hp: Ly ht qun o v cha ? C sp xp sn...khi no cn th
bo.
i y Hp hi: Bao gi chng chu a hai cu v em Quyn v ? ng Nhu thng
thng p nht gng: Bao gi gi in thoi th v.
Ri li yn lng...lt sau ng ni mt mnh vu v: Nghe th khng nghe, i th khng cho
i. Ti n lm ti by gi ri tnh sao. Kh cho tao qu i.
i y Hp ngi yn lng v khng bit phi ni g hn. ng Nhu ngi lng thinh khong
30 pht nh mt pho tng. Tay vn cm ly Martell. ng Nhu nm ng ngi ra gh ta, ung
n ly Martell th ba, ng ngi nh th lng l tng gi.
Bng ng Nhu ngi nhm dy, nt mt chy di ni vu v: Ch...m con n i ht ri.
ng Nhu quay li hi i y Hp:
- Mi ngn ti a i y cn khng ? Hp p: Tha ng C Vn ht t lu ri.
i y Hp vn thng tm s vi ng gi Tng, Trung y Sung: ng C Vn tiu
xi k qu i. T khi b i ngoi quc th ng nh lo vic chi tiu. a cho ai ng no, ng
C Vn bt ghi tng mc. a cho Hp mi ngn. Hp tiu xong li phi trnh bn kt ton
y chi tit.
ng Nhu hi Hp:
- By gi a bn nh ln Lt th cn bao nhiu mi chi dng ? Hi ri ng Nhu
p lin: Thi a i y 15 ngn ch ?
Hp hi ng Nhu: Tha ng cc cu i bng my bay no ? i Air Vit Nam cho tin
c khng ? ng Nhu trm ngm ri lc u: i Air Vit Nam nguy him lm. N i thng,
bt my a nh lm con tin th sao ?
ng Nhu bo Hp lin lc vi i T Hin ly my bay ca Khng Qun Vit Nam
cho chc chn.
Lng thinh mt lc lu bng ng Nhu ng ln ly hai khu sng kiu 22 loi khng gy
ting n trao cho Hp, ng Nhu khoe: H mi biu moa. Cho Hp mt khu. Loi sng ny c
bit lm. nh s thng Trc n bn by b. Ri ng Nhu li con c con k mt lc lu.
A TR TH
Tnh hnh Lt vo ngy 1.11 vn nh v s. i y Hp v Hu vn di ph xem xt
tnh hnh nh thng l. ng Hp cho 4 chic Thit Gip i tun tiu quanh ph. Tnh hnh bin
chuyn t ngt. Sng ngy 2, Trng V B Lt tr thnh Tng Hnh Dinh ca phe o
chnh gm Trung T Trn Ngc Huyn v Thiu T Ng Nh Bch. ng Trn Vn Phc vn
trung thnh vi ch Ng nh Dim.
Rt kinh nghim v o chnh ht 11.11.1960, ng Huyn ch ra tay khi c tin
Thnh Cng Ha v Dinh Gia Long tht th. Ngay sau , ng Trn Vn Phc, Th Trng
Lt b phe Trung T Trn Ngc Huyn bt gi ti Trng V B. iu quan trng i vi phe
ng Huyn l lm th no bt c ba a con ca ng Nhu. Mt vi ngi khc th c mu
tham th li c bit lu n chic valise m i y Hp mang t Si Gn ln t ngy 30.
Pha u giy bn kia ng Phc gi cho i y Hp: Anh mang Qunh, Trc, Quyn
vo y cho ti ng Hp quay li ni vi i y Hu: Khng hiu nh th no, ging ng
Phc li hi run run, ngt qung. C l b bt. Tuy vy, ng Hp cng ha s a ba a
nh vo ngay. Mt khc, ng Hp li cho ngi ln Trng V B d thm v xin gp ng Phc
th y cho bit khng th gp ng Phc c. i y Hp bt u nao nng.
i y Hp v Hu cng quyt nh em 3 a nh con ng Nhu i trn. lm k nghi
binh, nhn chng cho xe Mercedes chy vng quanh Thnh Ph c lm nh trn xe c ba a
nh. Trong khi , Hp, Hu cng on cn v em 3 a nh con ng Nhu tu thot, ln trong
rng thng i t Dinh s 1 v Dinh s 2 ri men theo ng rng xung n Dng. i y
Hp nh tm xung Phan Rang tm n Trung T Khnh Tnh Trng Tnh ny.
Ln li trong rng sut bui chiu cho n m, nhn chng v on ty tng mi n
vng Danhim. Phn th i, kht...li mt mi v ng trng.
on l hnh c bn phi dng li cho dng lu v phn phi lo cn v lo vic b phng.
Lc y, i y Hp lo ngi nht l m ngi chung quanh v vit cng trong vng. Nhng bit
lm th no hn. Cc con ng Nhu vn cha c tin bo v cha mnh b git. i mi ngy
ng li tri qua mt m nm gia rng nn con b Quyn chu khng ni, bt u au. i
y Hp c tm cch bt lin lc vi Si Gn nhng u bt tin.
Phe o chnh cng ang xua qun i lng bt m con ng Nhu. Tra ngy mng 3,
my bay ca Qun on II ln quanh vng Danhim pht thnh ku gi i y Hp em theo 3
a b v trnh din Hi ng Qun Nhn Cch Mng. i y Hp v Hu u lo ngi.
Tng Thng Dim v ng Nhu cn b git hung chi 3 a nh. i y Hp ngh
on l hnh s bng qua rng xung Phan Rang ri mt l tm cch v Xun Lc n nu nu
thun tin th v thng Si Gn nu khng s qua Phc Long v ri sang Cao Min.
Nhng cui cng, on l hnh phi khoanh tay v ht tin. My ba lin, bn con ng
Nhu phi n hp v ung nc lnh. Con b Quyn ui sc. Quyn cng nh Qunh t ra
ngc nhin trn bc ng lu lc. Cn V th anh no cng tay cm sng, sn sng i ph.
Hai ng Hp v Hu khng dm di bn nh mt pht.
Mi n ngy 3, i y Hp mi cho Trc bit tin Bc v Ba ca Trc cht. Lc u
Trc khng tin. Sau cho Trc theo di radio, by gi Trc mi tin. i mt ch b rng rng
nhng khng ni mt li no.
SN UI
Phi c vn bay ln trn nn tri Danhim, pht thanh ku gi Hp v Hu a bn nh
tr v Lt. Trc ni vi i y Hp: i y a cc em ti v Hp ni: Cu v cc em
v th khng sao nhng cn bn chng ti, h u c tha. Trc li ni: Hai em ti n mt qu,
trong rng lnh cht mt. i lm sao c na... i y Hu p: Nu cu mun nh vy
cng c. i y Hp s tm cch thu xp cu v.
Sau on l hnh ko nhau bng rng tr v Thnh Ph. Cho chc hn, ng Hp
vn bn nh trong rng thng. ng cho ngi v ph quan st ng thi gi cho phe o
chnh bo tin vi mt iu kin ng Hp ch np 3 a nh cho Tng Khnh. Gi my xong,
ng Hp li cho di chuyn 3 a nh n mt a im khc s b l mc tiu. Phe o chnh vn
xua qun i tm rt ro rit.
Ngy 3.11, Tng Khnh c mt Lt nhn lnh 3 a con ng Nhu. Tng
Khnh nm tay i y Hp, ging bun: Ti n lm khng c ra ci g ht. Git ngi ta, thm
hi qu!

TRN BC NG CNG
Qun t lc cng thm thn mt Anh hng khi gp cng khoanh tay.
L cc Thnh (1.11) l mt trong nhng l quan trng ca Gio Hi Thin Cha Gio.
i vi Tng Thng Dim, ngy l ny mang nhiu ngha v khi cn sinh thi, bao gi ng
cng sa son t my ngy trc nh xng ti, cm lng...v lm mt vi vic c ngha nht
gi lm b hoa thing ling dng ln Thng .
L Cc Thnh i vi tn Thin Cha Gio m o l mt dp sng o v cu nguyn
cho tr nn Thnh v mi ngy sng cho thnh thin. L ny c lp nn knh cc v Thnh
v danh ca Gio Hi.
Ni nm na, cng tng t nh ngy l k nim cc chin s anh hng v danh. Tuy l
ngy ngh song sng 1.11, Tng Thng Dim phi tip c Felt cng i vi i S Cabot
Lodge. ng Nhu qu lc quan v ch quan. K c trong gi pht Tng T hp B Tng
Tham Mu ng vn tin vo th kh nng ca mnh. Chnh v s lc quan v ch quan ny cho nn
nhng ngi thn cn nht ca anh em Tng Thng Dim cng mc bnh lc quan v ch quan
nh vy. Do , 10 gi sng 1.11, i T L Quang Tung (T Lnh Lc Lng c Bit) cng
nh Trung T Khi (T Lnh L on Lin Binh Phng V Tng Ph Thng) vo Tng
Tham Mu nh thng l. Tt nhin l trong u c h khng t mt cht hoi nghi no v
cng v th nn khng cn bo co ln thng cp. Cc Tng T hi hp hng tun nh vy l
mt thng l.
Tng Nha Cnh St Quc Gia (i T Nguyn Vn Y) Trung ng Tnh Bo v S
Nghin Cu Chnh Tr (do Trung T ng thay th Bc S Trn Kim Tuyn)...Tt c my c
quan trn tuy hot ng ngy m song v chuyn o chnh vn khng thy ng tnh g c. V
ch l vic ang theo di, tm kim, khm ph.
Tm li, trong sut bui sng ngy 1.11, ng C Vn Nhu khng nhn c mt tin tc
no v o chnh ngoi vic khm ph m mu ca i T C. ng vn ch quan tin vo lc
lng phn o chnh ca ng.
Nu mt khi o chnh xy ra ng s trao cho Thanh Nin Cng Ha phn s gi gn an
ninh trt t ti Th tm thi thay th Cnh St (v kinh nghim v o chnh ht 11.11.1960
Thnh coi nh b ng, Cnh St th t ng bin mt). V qun s th Qun on III c
Tng Tn Tht nh.
V Hi Qun, ng Nhu tin tng ni i T H Tn Quyn...i cng, ng Nhu vn
tin tng vi c s lc quan vo lc lng ca chnh quyn c th ng u vi bt c mt cuc
o chnh no. T khong thng 8.1963 c nhiu ngun tin theo ng C Vn Nhu s o
chnh lt bo huynh v chnh ng s nm quyn lnh o. Ngun tin ny c l c thu
dt qua li tuyn b ca ng Nhu trc Hi Ngh cc i Biu p Chin Lc. ng Nhu ni
rng, nu chnh quyn bt lc v khng cn phc v c nhn dn v T Quc th chnh ng l
ngi u tin ng ln o chnh ch khng cn i ai o chnh. Li tuyn b ny nhm cnh
co mt s cn b tc trch v ng thi cnh co trc mi m mu phin lon. S vic ch c
th.
CHT V CH QUAN HAY CHT V PHN BI ?
Cc nhn vt thn cn cho hay, vo cui thng 10 chnh quyn li c v vng vng hn
bt c lc no. iu lm cho chnh quyn lo ngi nht l cc n v ca L on Nhy D. Sau
cuc o chnh ht 11.11.1960, chnh quyn mi nhn chn c kh nng sung yu ca cc n
v M .
Tuy nhin, sau ngy 11.11.1960, L on ny c trao cho mt s quan thn tn tc
i T Cao Vn Vin ngoi ra mt s n v trng cp Tiu on v Trung on c S
Nghin Cu mc ni v c coi nh ngi trong nh.
T thng 5 nm 1963 ng C Vn Nhu tin liu trc sau ri th no cng c o
chnh nhng ng vn yn ch v c th dp tt c ngay v nhng Tng T m mu o chnh
u khng c qun trong tay k c Trung Tng Trn Vn n, quyn Tng Tham Mu Trng
cng s khng lm g c hn v trn thc t, ng n vn l Tng khng c qun.
V ch quan qu mc nh vy nn ng C Vn Nhu vn bnh thn trm ngm vi iu
thuc l Job trong cng thi khc Tng lnh ang quyt nh lt ch ...12 gi tra.
Tng Thng Dim theo thng l vn ln ht c kinh trc khi dng ba. Cng thi khc , trn
xa l gn Th c, i T H Tn Quyn b bn cht. Ci cht ca i T Quyn cng bt
ng v tc ti nh ci cht ca hai anh em Tng Thng Dim.
ng C Vn Nhu nm vng c nhng yu t no c th an tm v ch quan nh
vy c ? K t khi M ngng vin tr v tm mi p lc Tng Thng Dim phi khut phc
i theo ng li ca h, ng C Vn Nhu tm c mt ng minh khc kh d c th h tr
ch trong nht thi v cng l cch to nn mt th ta lm iu kin vi M.
Trong 9 nm cm quyn anh em Tng Thng Dim chua xt v vin tr M v th no l
ng minh theo tm nhn ca M. ng minh ny khng ai khc hn l Php. K t nm 1945,
cha bao gi mi bang giao Vit Php to c nhiu iu kin thn hu rt tt nh nm 1963.
Lc by gi v pha ni b, v Pht Gio c coi nh tm yn. Phe i lp gm mt s
Tng lnh m ng Nhu tin rng h khng th lm g c tr phi M quyt tm song s quyt
tm ca M cng ch c th trong vng b mt. Tt nhin M khng th cng khai h tr bt c
mt phe nhm no dng v lc lt chnh quyn hp php. V cn d lun quc t, cn
Php, Anh. ng Nhu vn t ra coi thng thc lc ca phe m mu o chnh. Theo ng iu
gin d l h khng c qun khng c uy tn trong qun chng. Mt s Tng T ang nm thc
quyn ch huy cc n v v nha s u l ngi tin cn ca ch ...S tin tng ca ng Nhu
cng hu l v gi th nu i T Mu (Gim c Nha An Ninh Qun i) cng nh Tng
nh khng theo phe o chnh, du cho M h tr, phe o chnh cng kh lng thnh cng.
Tuy nhin, ci lm li nht ca ng Nhu vn l bnh ch quan v t qu nhiu tin tng
vo mt s nhn s m ng cng nh Tng Thng Dim cho n gi pht cui cng vn khng
th ng c rng, h phn mnh. S tht l hu ht cc Tng lnh u l ng vin ng Cn
Lao nh Ch Tch Qun y ng Cn Lao vn l Tng L (nhim k I) Tng Chiu (nhim
k II) cho n ngy 1.11.1963 cc Tng n, Nghim, Oai, Tm, Khnh, Cao...cc i T
Mu, Nguyn Vn Chun, Lm Vn Pht. Cc Trung T Khc Mai, Nguyn Vn Thiu...u
l ng Vin Cn Lao.
Mt s Tng T thn tn ca ch ch quan tin tng nh vy cho nn trc ngun tin
s c o chnh, i T H Tn Quyn vn tuyn b vi my s quan cn thn ca ng: Nhy
D mnh cng nm vng, Hi Qun l do ni ti. Ch cn huy ng hai Tiu on Thy Qun
Lc Chin l c th dp tan c o chnh.
Trc sau c th ni chnh quyn va qu ch quan v kh nng tnh bo qu yu. ng
Nhu cng ch v ch quan nn thn nhin ch i phe o chnh ra tay trc. ng ta tin rng vi
lc lng m ng c nm vng s ht c trn . Gii thn cn cho bit nu cuc o
chnh chm li vi ngy na th qu thc ng Nhu s bt c trn hoc l ng c ra tay trc
vo nhng ngy 27, 28 th phe ch cht nu khng b bt tt c cng nh khoanh tay ng ny
ng Nhu li c nn n ch cho n bng n.
TRONG DINH
Khi tng lot sng n ran pha Tng Nha Cnh St v c bo co cho bit c mt s
binh s Thy Qun Lc Chin ang tin vo Thnh Ph cho n lc ny ng Nhu vn bnh tm
v ng V c gi vo Dinh. K t 1g30 trong Dinh Gia Long B Tham Mu cao cp khng
cn ai khc hn l hai anh em ng Tng Thng Dim v ng Cao Xun V.
Ti sao ch c bng y ngi. Thc ra khi c binh bin nh vy anh em Tng Thng
Dim hay a v ai cng ch cn trng cy vo Qun i. Pha dn s nu c nhiu ngi th
ch lm bn chn.
Dinh Gia Long gi in thoi ln B Tng Tham Mu th khng mt ai tr li (ng
giy b ct) khi gi in thoi cho Bit Khu Th , Qun on III th hai ni ny cng bt
tin. Khi quay sang B T Lnh Hi Qun gi i T Quyn cng khng cn ting chung reo.
Tuy nhin Dinh Gia Long vn cn lin lc c vi mt s c quan dn s u no nh Tng
Nha Cnh St Quc Gia, Thanh Nin Cng Ha, Trung ng Tnh Bo. B Cng Dn V. Vic
u tin l Tng Thng Dim gi in thoi cho Ph Tng Thng Th v mt s B Trng
ch th cho h mt s iu cn thit nh tm thi n nu gi vng tinh thn.
V B Trng trn l nht khng ai khc hn l Nguyn nh Thun, B Trng Ph T
Quc Phng kim nhim B Ph Tng Thng. Cho n qu chiu Dinh Gia Long vn cn bt
lin lc c vi mt s Tnh ti Cao Nguyn v Trung Nguyn Trung Phn cng nh B T
Lnh Qun on I v Qun on II. Nhng khng sao bt c lin lc vi Qun on IV ca
Tng Hunh Vn Cao. K t 1g30 n khi anh em ng Dim ra khi Dinh Gia Long c vi
B Tham Mu, Qun on I v Qun on II l hai i n v m Tng Thng Dim vn lin
lc c cho n pht cht v Tng Nguyn Khnh cng l mt Tng lnh duy nht cho n
pht cht qua ng giy lin lc vn t by lng cng quyt trung thnh vi Tng Thng Dim
v cho bit Qun on II Tng Khnh cn lu vi B Tham Mu Dinh Gia Long: Cc toa
phi rng gi, ng c nghe li ti n. Khng tin my thng c Qun on II sn sng
phn cng phe o chnh.
NG GIY T
Sau v o chnh ht 11.11.1960, S Nghin Cu Chnh Tr p dng mt k hoch
chng o chnh rt hu hiu. Nh k hoch ny, mt s n v nng ct trong L on Nhy
D, Thy Qun Lc chin, Thit Gip, Bit ng Qun u c S Nghin Cu chinh phc
v tm bn trong hng S Quan m hu ht l cp Tiu on Trng.
Thng 9.1963 Bc S Trn Kim Tuyn c lnh cp tc ln ng nhn nhim v mi
v Trung T ng chnh thc thay th (Trung T ng cn l Chnh Vn Phng ca ng
Nhu).
Tuy bn giao cng vic song cng vic ca S Nghin Cu khng n gin nh cc c
s khc, giy t hnh chnh ch l phn ph.
Cn bao nhiu vn nhiu kh rc ri m phi l ngi ch ng mi c th nm vng.
Do , ngi thay th d l cn thn ca ng C Vn Nhu cng khng th nm vng cc ng
giy c mc ni ti cc n v ch lc, k t thng 9.1963 gn nh t lit hon ton. cng
l mt khuyt im ln lao nht l bao gi cng t tnh cm c nhn nh mt cn bn cho lng
tin tng v tinh thn phc v. Cho nn vi c nhn ng ny th thuc cp ht lng phc v c
nhn ng kia h li th , bt hp tc.
Cho nn cng khng thy lm l khi ngi c ra i vi bao luyn tic ca thuc cp, th
ngi mi khi n tip nhn phi cn c mt thi gian, phi c s khn kho v c uy tn may
ra mi iu khin ni c s mc bnh thng. Khi Bc S Tuyn ra i ri th t mt l do ny
hay l do kia, Trung T ng khng khng nm c cc cm tnh vin ng ra nhng
noyeaux t trong mt s n v tng c coi l c kh nng lm o chnh hay chng o
chnh rt hu hiu. K hoch nui ba nm dng mt gi tr thnh v hiu qu. Nhiu n
v trng khi nhn c lnh chuyn qun hng v Si Gn khng bit cp bo cho ai.
y l vn quan h n sinh mng cho nn khng th cp bo cho bt k ai m h cha
c lng tin cy, s tin cy t trn tnh ngha v thn hu. Sau v 11.11.1960, S Nghin Cu
Chnh Tr cnh Tng Thng Dim c len li vo cc n v v tm bn. Cng tc tm bn coi
nh c hon tt vo nm 1962. Nhng ngi bn ny khng cn nhn mt cng tc no c.
Duy ch c mt iu h s c bo v nu gp s bt cng ngc i ca cp trn hoc ty
trng hp s c gip theo nhu cu v c mun ca mi c nhn.
Ngi bn ny khng lm cng tc tnh bo cng khng c phn s i vi S Nghin
Cu. Tm li, h ch l bn thun ty v phng din tnh cm v khng lin h mt my may
i vi t chc v cng vic ca S Nghin Cu. Tuy vy, h lun lun c cn dn mt iu,
nu khi no thy c lnh chuyn qun hng v Si Gn, hoc c iu g kh nghi trong vic
ng binh th cp bo ngay cho ngi c trch nhim ca S Nghin Cu, v cp bo trc tip,
a tin n nh hoc in thoi theo cc ng giy ring. Theo Lng Khi Minh, khng nhng
tm bn theo kiu ny ti cc n v cp Tiu on v Trung on, S Nghin Cu cn tm
bn trong cc c quan u no ca B Quc Phng v B Tng Tham Mu, thng thng l s
quan cp y thuc Ngnh Truyn Tin, Qun Vn, Phng II Phng III v.v...
T thng 10.1963 cc ng giy c thit lp theo h thng bn k trn nu
khng ni l tan r, th cng khng c kt hp v phi tr do mt ngi duy nht iu ng.
Trong khi , ng Nhu li qu tin tng vo mt s Tng T ch huy cc i n v khng hiu
ti sao ng Nhu li qun hn bi hc Nguyn Chnh Thi trong v o chnh 11.11.1960.
ng vn dng mt s Tng T thn tn chng li mi m mu o chnh. Song ng
Nhu khng th ng c rng, khi cc Tng T trn tm thi lin hip vi phe m mu o
chnh th mt sm mt chiu ch ca ng tr thnh ch trng tay khng c qun bo
v (ngoi L on Phng V Ph Tng Thng v mt s n v Lc Lng c Bit b phn
tn). Tht l mt s tnh sai hay ng mt ri ro ca ch quan. y cng c th coi l s lm ln
do s thiu t nhn v tm l v thc trng ca vn nhn s trong Qun i.
Hi Qun (trong c Thy Qun Lc Chin) l mt th d gip chng ta c th d dng
phn on ci may cng nh ci ri t hai pha (pha o chnh v pha chnh quyn). Sau v
oanh tc Dinh c Lp 27.2.1962, Hi Qun c lng tin cy ca Tng Thng Dim. i T
H Tn Quyn vn t nhn l Hi Qun c cng trong v bn h chic my bay ca phi cng
Phm Ph Quc, v chnh Hi Qun em xc chic phi c AD-6 ca phi cng Quc ra trng
by coi nh mt chin li phm. Hnh ng ny lm pht lng v chm n t i ca Khng
Qun (sau chic AD-6 c Khng Qun em v cn c Tn Sn Nht) T v 27.2.1962, i
T Quyn c coi nh l ngi thn tn ca ch (cho n nay Hi Qun tri qua my v
T Lnh song gii Hi Qun vn cng nhn i T Quyn l v T Lnh kh nht xt v nhiu
mt nh t cch ch huy, tnh cm v.v...mc du ng hi yu v cc phng din cp bng so vi
cc T Lnh sau ng, cng v vy phe o chnh khng tm cch mc ni i T Quyn.
THNH BI TRONG GANG TC
Cho n sng ngy 1.11.1963, i T Quyn vn khng hay bit g v cuc o chnh s
bc pht vo lc 1g30 cng ngy.
Ngy hm y cng l ngy sinh nht ca ng, i T Quyn theo thng l nhng ngy
ngh vn n sn qun vt ca B T Lnh Hi Qun cng dt vi cc s quan. Trong s s
quan hin din qun vt sng hm y, c Thiu T Nguyn Tn Lc.
Thiu T Lc vn l bn thn ca i T Quyn v cng l Ch Huy Trng ca mt
ngnh trong Hi Qun. Vo khong qu 10 gi sng, sau khi nh banh xong, vin Thiu T ny
mi i T Quyn ln Th c dng cm, vi l do nhn ngy sinh nht ng Quyn, Thiu T
Lc mun c ci hn hnh c mi ng i n nhu, v cng l mt ngi bn thn thit. i T
Quyn nhn li ngay, v c hai cng i bng mt chic Citroen dnh cho T Lnh Hi Qun.
Khi ln xa l, Thiu T Lc mi ng vi i T Quyn theo phe o chnh. Cho n
gi pht i T Quyn mi r s c o chnh tht, v khng cn l chuyn d lun n i
na. i T Quyn khng chp thun.
Kt qu l i T Quyn b h st ngay trn xa l. m 1.11, Thiu T Lc l m tm
n B T Lnh Hi Qun nhng khi i qua S Th th b L on bt gi. Thiu T Lc tng
lm l qun ca phe o chnh nn tit l vi i y L: ng h st i T Quyn theo ch th
ca Trung Tng Dng Vn Minh. Qun ca L on Phng V Ph Tng Thng nh h st
ngay Thiu T Lc. i y L xin ch th ca B T Lnh nhng ch c tr li Gi ng Lc
li v khng c ng chm n ng ta.
L'TAT C'EST MOI
Tr li bin c 1.11.1963 v ci cht ca hai anh em Tng Thng Dim. Nh mi ngi
bit, Tng Thng Dim cht nh mt ngi b m st. Mc du lc 4g30 Hi ng Qun
Nhn Cch Mng, in m vi anh em Tng Thng Dim. Vi li ha rng, nu Tng Thng
Dim v Bo chu t b quyn hnh v di khi Dinh Gia Long, Hi ng Qun Nhn Cch
Mng s cam kt bo v tnh mng cho hai anh em ng v s anh em Tng Thng Dim ra
ngoi quc vi nghi l dnh cho mt v Tng Thng. Tng Thng Dim ni nh ht: Tng
T m ?
Tt nhin Tng Thng Dim khng chp nhn s u hng nh vy. ng lnh o
quc gia trong vng quan nim Dn C theo quan nim ca ng v tng hp vi quan nim
Thin Mnh, trong Nho Gio. Vi mt ngi cng rn qu mc nh Tng Thng Dim cng vi
t i qu cao v t tn tt nhin l ng coi cc Tng lnh ch l nhng thuc h v bin (v
bin theo quan nim ca mt nh nho) nn ngh ca Tng Minh i vi Tng Thng Dim
nh mt hnh ng xc phm n uy quyn ti cao ca Quc Gia m ng l tiu biu (Tng
Thng Dim tng ni: Sau Hin Php cn c ti. Thc ra ng lnh o Quc Gia vi mt mc
cm t tn: Quc Gia l ta, L'tat C'est moi). iu ny s gip ta r rng gii thch ti sao Tng
Thng Dim khc t s u hng v d trong mt tnh th nguy nan nht, ng vn gi vng
lp trng i cc Tng lnh phi c i din n Ph Tng Thng gp ng. Theo i y L
Cng Hon, Tng Thng Dim p bn ri bo vi ng Nhu:
Chng n n y ri th mun chi th mun.
Tng Thng Dim c cu cu Cabot Lodge khng ? Ring ng, c in m vi vin
i S ny, song ch c phin trch v yu cu ngi M chm dt ngay s h tr phe o
chnh. ng Nhu th ch yu cu Cabot Lodge ng vai tr trung gian gia Dinh Gia Long v Hi
ng Qun Nhn Cch Mng. Song Cabot khng tha mn li yu cu ny. Cng tng t nh
Tng Minh, khong 4g30 i S Cabot Lodge yu cu anh em Tng Thng ri khi Dinh v
n t nn ti Ta i S. Sau ng ta s thu xp anh em Tng Thng xut ngoi. Trong
iu kin ny th ng Lodge mi bo m tnh mng ca hai anh Tng Thng Dim v gia nh.
Song nh trnh by trn Tng Thng Dim khc t dt khot. Tng Thng Dim cng
nh ng Nhu vn mong th kh thng ca mnh. Qua i Pht Thanh lc 4 gi Tng Thng
Dim nghe r ging ni ca 22 v Tng T xng danh p o tinh thn Dinh Gia Long.
Tng Thng Dim bo i y Bng v cc S Quan Ty Vin: Cc Tng b bn n bt cc
lm con tin y thi. Cng v vy khi Thiu T Nguyn Hu Du xin Tng Thng cho em
qun ln B Tng Tham Mu gii thot cc Tng T th Tng Thng khc t vi l do:
mnh em qun ln gii cu bn n s git ht cc Tng t t coi. Cng vo lc 4g30
Trung Tng n c in m vi Tng Thng Dim yu cu Tng Thng Dim v ng Nhu t
b quyn hnh v xut ngoi, v Qun i ng ln o chnh v vy cht Thnh Cng
Ha Dinh Gia Long.Tng Thng Dim ni nh qut: Qun m ? Vy m ? S thc, lc
lng o chnh khng ng k...Qun ca S on 5 vn cn bn ngoi Thnh. Pha Ph
Lm, Ch Ln, cu Ch Y, Khnh Hi, Th Ngh cn b trng. Theo Thiu Tng Lm Vn
Pht th vo gi , Hi ng Tng Lnh cha bit phi lm g v hon ton giao ng v v
no cng tng rng, khi c hiu triu trn i Pht Thanh th cc cnh qun ca Qun on III
(trong c S on 5) vy cht Thnh Cng Ha v Dinh Gia Long cng nh lm ch
tnh hnh Si Gn Gia nh Ch Ln, nhng ngc li, cc cnh qun ch lc ca cuc o
chnh vn cn ri rc l t v cha vt qua cu Phan Thanh Gin v cu Th Ngh th b L
on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng chn ng ti a Kao v S Th.
4g30, mt c in thoi t B Tng Tham Mu gi cho Thiu T Du: ko thng ln
y nh thc vo B Tng Tham Mu, y ch lo to vi i i tn binh v lnh truyn
tin. Thiu T Du hi: Tng lnh lm g trn ? ng Du c tr li: Cha con my tr
ang xanh mt t i... S thc Chin on Vn Kip ca Trung T Vnh Lc cho n lc y
vn cn n binh pha bn kia cu Phan Thanh Gin. Khong 4g30. khi i T Pht n mt cn
nh ngy Ng T Phan Thanh Gin-inh Tin Hong c coi nh bn doanh tin phng ca
S on 5 v Chin on Vn Kip th lc y Trung T Vnh Lc ang say ngt ng v cng
nh cha bit phi tin qun nh th no...S quan cng nh binh s vn cn ng ngc khng bit
phi lm g...ch th ca thng cp ht sc m h.
Tng Lm Vn Pht cng tit l, vo gi pht , cc Tng T ti B Tng Tham Mu
gn nh tuyt vng, ai ny xanh mt v chun b valise ln ng tu thot. Trung T Nguyn
Cao K trch nhim phn v nu tht bi s dng my chic akota ca Lin on Vn Ti
a cc Tng T qua Thi Lan.
Cc Tng T hi hp tng pht giy theo di cuc tin qun ca Qun on III nhng
ch nghe thy ting n xa xm...4g30, Trung T K dn 2 phi cng vo trnh din Hi ng
Tng Lnh, 2 phi cng ny li AD nho ln oanh kch khu vc Thnh Cng Ha v s hin din
ca 3 chng Khng Qun ny ta h nh cn gi mt gia cn nng nc nght th trong phng
Hi ng.
Trung y Nin thy tnh hnh rt lm nguy. Bng nhin, ng nhn c tin t Hi ng
Tng Lnh cho bit: i T Lm Vn Pht tm thay i T Nguyn Vn Thiu, thng lnh S
on 5 thanh ton Dinh Gia Long v Thnh Cng Ha. c tin ny, Trung Tng Dng
Vn Minh bin sc. Mt s Tng lnh g tai nhau: Thi hng ri...ti sao nh li giao cho
Pht nh th ti n qut ngc li bn mnh ri. Khng kh nght th.
i T Lm Vn Pht sng ngy 1.11 n B T Lnh Qun on III ch trnh din
Tng nh trc khi xung M Tho nhm chc v T Lnh S on 7. Cho n lc y ng
Pht vn khng hiu m t g c nhng ng linh cm thy mt s l no . Chiu i T Pht
tr vo B T Lnh Qun on III. Gia lc Tng nh ang xao xuyn v s di chuyn chm
tr ca S on 5, ng yu cu i T Pht tm nm quyn ch huy s on ny tc chin tc
thng. i T Pht nhn li. Tng nh phi cho ngi vo kho ly b trn cho i T Pht
v ng Pht mc vng. K t pht , i T Pht chnh thc lm trn. ng c thng Thiu
Tng vo lc 1g30 m ngy 1.11.1963 khi cuc tn cng Dinh Gia Long ang m mn.
RA I KHI TRI CHA SNG
Xin tr li gi pht quyt nh s mng ca hai anh em Tng Thng Dim. Khong 4 gi
sng th hai ng Cao Xun V hon ton mt lin lc vi hai em Tng Thng Dim. Trong sut
bui ti t khi n nh M Tuyn, ng Nhu vn thng xuyn lin lc vi ng V v mt s
nhn vt thn tn khc. ng Nhu quyt nh s ra i trc khi tri sng. Nhng ngi thn tn ca
ng nhn c ch th thu xp cho anh em ng tm ng ln Cao Nguyn. Cng vic thu xp
k nh tm xong ch cn ch anh em Tng Thng Dim quyt i hay ...s d c s cha dt
khot nh vy v Tng Thng Dim khng chu trn khng chu ci trang. ng Dim ni vi
ng Nhu v ng Cao Xun V: Mnh l Tng Thng th mnh phi gi t th ca v Tng
Thng. Du mnh cht cng l v Tng Thng. Theo li tng thut li th ti nh M Tuyn, d
ng Nhu nhiu ln ngh ng Dim thay qun o v ci trang cho d ln trn trong dn chng.
ng Dim khc t mt cch bc tc. ng Nhu c sn mt b ha trang, song v ngi
anh khng chu, ng nh thc th.
ng Dim vn tin rng, phe o chnh s khng dm lm g ng, v khng dm lm g
ng th cng khng th git ng Nhu.
Quyt nh cui cng ca ng Dim l nu cht th cht c 2. Ti i u ch i .
Cng v vy trong gi pht cui cng ti Nh Th Cha Tam, Tng Thng Dim mt ln
na khc t khng chu mc tm o Soutane ca Linh Mc, mc d ng Dim c li
tuyn b phn sng nh mt tu s.
Dinh Gia Long vn chm m trong bng ti v lng l. Vn cp thit nht l lng
thc. Dinh Gia Long khng c kho lng no. Thiu T Hng cng nh Thiu T Lc cng tt
c cc s quan u ng gi Dinh Gia Long bt c gi no. Tinh thn h ch ln cao nh binh s
cng mt lng nh vy. n gin, h ch l nhng Qun Nhn phc v ch vi lng trung
thnh.
T khi Tng Thng Dim v ng Nhu ra i, Dinh Gia Long khng c g thay i, ba i
i ca L on Lin Binh Phng V ng chung quanh Dinh ra n tn Ch Bn Thnh, Thiu
T Lc cng nh Thiu T Hng v i y Hon ko nhau ra ng i vng quanh quan st ri
dng chn trc B Quc Phng. Khi tr li, c in thoi gi cho Hon, Hon quay li ni vi
my s quan: Lin n gi cho moa tc (Thiu T Nguyn B Lin Tham Mu Trng Thy
Qun Lc Chin, ngi ch huy Thy Qun Lc Chin trong cuc o chnh)
Lc u Thiu T Nguyn B Lin chiu hi d d i y Hon v cho rng nn hng i
l hn. Sau Thiu T Lin nhng my cho m s i T, Trung T ni chuyn thng vi Hon.
l cch p o tinh thn Dinh Gia Long. Cc i T, Trung T ln lt ln ting trong c
Trung T Vnh Lc, Trung T Tho ri n lt Trung T Nguyn Vn Thiu. Nghe xong Hon
b my xung quay li nhn anh em mm ci.
i y Bng theo Tng Thng Dim v ng Nhu n Ch Ln li mt lc th Tng
Thng Dim cho ng v. ng Bng khng qun mang v mt chai Martell, mt tt thuc l
tng cng sc sng cho Dinh Gia Long. Sng vn n, thnh thong mt tri Mortier ri gn
Dinh, my s quan trong Dinh vn bnh tnh cng ly. i y Hon say ngt ng cng my s quan
khc ngi tm s chuyn i.
Thiu T Nguyn B Lin t bn ngoi gi in thoi ku Dinh Gia Long u hng ln
th 3. i y Hon cm n tnh bn ca ng Lin v t chi.
Qun cch mng lm ch tnh hnh Th vng vy mi lc mt xit cht quanh Dinh
Gia Long. Thiu T Phm Vn Hng t B Ch Huy Hnh Qun ngay cng vin trc Dinh
Gia Long. 12 gi th ng c thnh Cng Ha thng bo cho bit b Thnh. By s quan t
Thnh Cng Ha ang tm cch v Dinh. Nhng n ng Phng Khc Khoan th nh chu v
r nhau trn vo nh Kin Trc S Ng Vit Th. Nh ng ny i vng ht, ch cn li mt gia
nhn. Sau m s quan ny mn qun o ci trang ri ko nhau vo Ngha Trang Mc nh
Chi.
Ngoi Dinh Gia Long vn cn 3 i i ca Lin on Phng V v trong Dinh c thm
mt i i Cn V t di quyn Thiu T Lc. Sng vn n. Trong Dinh lng l nh t. Vin
i y ph trch truyn tin xin Thiu T Hng cho tho my v di tn qua ta n ly c rng
nu Dinh b pho kch, my truyn tin vn cn an ton (My ngy sau o Chnh, i y ny
c Cch Mng vinh thng Thiu T vi l do gp cng vi cch mng bng cch tho g my
truyn tin. Khng hiu nguyn nhn no, mt tun sau ng mt lon Thiu T).
Vo khong 2 gi ngy 2.11.1963 sng bt u thi nhau n. i y Hon bn bc vi
Thiu T Lc l trong tnh th ny khng th no gi c Dinh na ri th no qun o chnh
cng s nh ln v thanh ton thnh tr cui cng ny. Hn na i y Hon cho rng Tng
Thng Dim ra i. Thiu T Lc cho l phi v ng vi i y Hon l phi bo tin cho
Tng Khim r. Sau i y Hon in thoi cho Tng Khim bo ng bit. Tng Thng
Dim v ng Nhu ra i v xin Tng Khim ra lnh ngng tn cng Dinh Gia Long. Tng
Khim tr li: c, qua lo liu.
Lc y, B Ch Huy nh ca i T Pht t ngay ti Trng i Hc Vn Khoa...ng
Pht trc tip cuc tn cng Dinh Gia Long.
Nhng hu ht u bn ln tri. Thy Qun Lc Chin tin gn n Dinh. Mt i i
khc ca L on Lin Binh Phng V Ph Tng Thng vn cn gi gi c vn Tao n.
Ni y c coi nh yu im s mt trong vic bo v Dinh Tng Thng.
B Ch Huy Dinh Gia Long khng cn hy vng c ai tip cu.
My mt bo vin ca Thiu T Hng c sai xung Ph Lm xem S on 7 v
cha. Cui cng h tr v bo co, c thy lnh ca S on 7 ang di chuyn v Th nhng
khng c sng.
Thit gip mi lc mt tin gn hn. Khu pho t B Quc Phng b thi bay. Trc
khong 9g30, mt Tng lnh B Tng Tham Mu gi in thoi cho Thiu T Lc bo
u hng. ng Lc tr li rng Dinh Gia Long khng th u hng c v phi i lnh ca
Tng Thng. Mt lc sau, Th t nh M Tuyn gi in thoi v Dinh v chuyn li ca
Tng Thng Dim i , Tng Thng Dim cm n tt c v bo Thiu T Lc c gi Dinh v
ch lnh ca Tng Thng. Khong 3g30 sng ngy 2, t nh M Tuyn Ch Ln, Tng Thng
Dim vn ch th cho Thiu T Lc Mt mt mt cn bo v Dinh. Nhng ng Nhu tht
vng Khng thm vo u, mnh yu h mnh Theo nht K Th, Tng Thng Dim cho
rng: Vy nt, cht chc, khng li chi c.
T 4g30 m, Dinh Gia Long nh con h lt vo by, c vng vy nhng kit sc,
Thiu T Lc tnh chuyn u hng. Thiu T Lc lin lc thng vi Thiu Tng Trn Thin
Khim. Tng Khim ni rng: Nu thy khng th gi ni th hng trnh mu. Tng
Khim ch th thm:
Cc Thiu T trong Dinh phi bt ht n pha lm du hiu u hng. Thiu T
Lc xin c chm chm mt cht v ng Lc cng nh mt s s quan vn cn do d i lnh
cui cng ca Tng Thng Dim.
Lc y B Ch Huy ca Thiu T Hng di tn qua Ta i S Lo. Sng n cht
cha nhng hu ht u bay ln tri.
m en nh mu mc. Ri 6 gi, tri tang tng sng...Dinh Gia Long qy hn thay v
bt n pha lm du hiu u hng, ng Lc li ly tm drap trng tri ging ct vo u gy
chy ra bao ln pht pht. Pha Thy Qun Lc Chin cng nh trong Dinh nhiu ngi
khng trng thy l c u hng, trong Dinh li n mt lot sng v lm ng gc my Thy Qun
Lc Chin. Pha Thy Qun Lc Chin ni gin xng ln.
Sng n tng lot cht cha. Ri im bt, Dinh Gia Long tht th lc 6g25. Trung y Tim
cn mc b ng i l phe hnh lang Dinh. Mi s th l xong. Bng u mt vin n bay
vo. Trung y Tim ng gc. ng cht vo gi th 25 v nng t s thng vong ca L on
Phng V ln 7 ngi. Dinh Gia Long ch c mt ngi cht.
Thiu Tng Pht cng nhn rng, cuc tn cng Dinh Gia Long qu l gay go. Binh s
pha o chnh th d dt, cp ch huy phi hi thc h ht khn c h mi chu tin. Khi Dinh
Gia Long thng bo u hng lnh trong Dinh vn n sng tng lot. Mt chic thit gip tin ln
ngang hng B Quc Phng pha ng Pastuer th b thi bay. La bc chy thiu ri con
cp st vo ng gi th 25 ca trn nh. Chic thit gip ca i y Bi Nguyn Ngi lao ln
tip cu. Thiu Tng Pht trc tip hi thc i y Ngi phi tc thng chng c cui cng
ca Dinh Gia Long. Xe ca ng Ngi tin gn n chic thit gip ang bc chy th bng u,
tng lot n n ran. i y Ngi va th u ra khi xe th b bn gc. Con cp st th hai bc
la. i y Ngi gc ng vo gi th 25.
6g30 Dinh Gia Long nm gn trong tay phe o chnh, Thiu Tng Nguyn Vn Thiu
vn eo lon i T ko theo mt Trung i tin vo Dinh tip thu thnh tr cui cng ca
Nht Cng Ha tiu biu cho uy quyn ti thng ca Vit Nam Cng Ha.
T HM DINH GIA LONG N NH M TUYN
Trung S Mc, Thy Qun Lc Chin cho bit ng cng ton qun ca ng l nhng
ngi th nht t chn ln thm Dinh Gia Long v sau , ng xung hm lm nhim v lc
sot.
Hm ny th no ? y l ni Tng Thng Dim m trong 7 ting ng h ca bui chiu
ngy 1.11 cng bo n tr v tnh k. Hm hon thnh xong ngy 28.10 nm pha sau Dinh
Gia Long, chiu di 25 thc ty i t cnh tri ca Dinh pha ng Pastuer n cnh phi pha
ng Cng L. Hm c hai ca nhng c 5 li xung hm. Mt li thng vi phng ng ca
Tng Thng Dim lu 2, mt li khc n thng vi cn phng ca gia nh ng B Nhu pha
ng Pastuer. Bn trn hm l sn c st vi sn qun vt vi hai tr thng hi vi mt ca ra
vo dnh ring cho lc lng cn v. Ca hm bng st dy. Hm phn ra hai khu mt dnh cho
Tng Thng Dim, mt dnh cho ng Nhu. V pha Tng Thng Dim hm c ngn ra thnh
3 phng nh: Mt phng khch, mt phng ng v mt phng tm.
Nhng t khi sng n, Tng Thng Dim xung hm th tt c cc b phn u no u
tp trung trong cn phng khch nh hp ca Tng Thng Dim vi mt chic bn trn, mt
chic gh bnh, mt chic trng k. ng Nhu i i li li pha trn hnh lang su ht ca chic
hm. T khi sng n, ng Nhu vn i nh th u ci thp, tng bc chm chm.
Bui chiu nng n tri qua. Tng Thng Dim chm ch nghe li ni ca ng em H
h...M n biu lm th lm...M n cho mi a vi ngn la l xong. ng Nhu bng tn
thuc, gng mt chu nng: nh, Mu n lm nh ra...
Tng Thng Dim lng thinh. Khong 6 gi ng gi n mang xung mt t cho g
Tng Thng Dim lt lng. ng Tng Thng vi c ch u oi, chn nn tt cng, cm tha mc
cho nh chng khng cn sc nut cho ht. ng nhn mi ngi ri bo ng gi n: Mc
vi t na cho anh em n vi. Nhng y l t cho cui cng ca u bp Dinh Gia Long.
Khong 7 gi, ng Nhu ni vi bo huynh: Thi mnh i. Tng Thng Dim quay li
hi: i m ? ng Nhu ni nht gng: C i ri tnh. Tng Thng ng ln ni: i th
i... Tng Thng Dim sai gi n ln ly lu cp da. Trung y Sung th thu xp hnh trang cho
ng Nhu.
Tng Thng Dim ni vi cc S Quan Ty Vin cng Bc S inh Xun Ninh v Trung
T K Quan Lim: i mt a thi. i nhiu khng nn. Tt c mi ngi c mt, u c v
con ring. Th th cn c thn. i y Th tnh nguyn i theo Tng Thng. i y
Th quay li ni vi i y Hon: Hon li. Tao c thn i theo C nu c cht cng khng
sao. Khi gi n em chic cp xung trao cho Tng Thng, nghn ngo, Tng Thng Dim
trao chic cp da cho Hon, i mt ng vn l ng, xa vi. Th chic cp da bc theo
Tng Thng ri khi hm Dinh.
Chic xe Chevaux loi fourgonnette u sn ti sn c. Tng Thng Dim bc ln xe
theo sau l ng Nhu v i y Bng. i y Th ngi bng trc cnh ti x. Tng Thng
Dim ngi pha sau lng li xe v bn cnh l ng Nhu. Xe r my bng qua ca nh ca Dinh
pha ng Pastuer ri tin vo sn sau Ta Chnh sau r qua pha ng L Thnh Tn
chy ngang qua rp Rex, r tay phi i theo ng ng L Li trc ch Ch Ln dc theo i L
Trn Hng o. ng Cao Xun V b i khng thp tng Tng Thng Dim v khi xe sp
chuyn bnh ng V thy Tng Thng Dim v ng Nhu ngi trn sn xe coi b th lng qu
nn ng quay vo Dinh ly tm nm mousse Tng Thng Dim v ng Nhu ngi tm nhng
khi mang nm ra th xe i.
Trong Dinh Gia Long lc ny ch cn li duy nht mt mnh ng Cao Xun V l ngi
c thm quyn quyt nh. ng khng th b i ngay c v phi li n c mt s cng vic
nht l lo vic m thc cho anh em binh s. V vy, thay v thp tng xe Tng Thng Dim. ng
tr li Dinh gi in thoi cho Trung T Phc bit c hai ngi khch sp n. ng thi nhn
vt ny cng ch th cho Trung T Phc nu xe ca hai v khch ti ni s cho thay xe khc v
thay ti x v chnh Trung T Phc phi t li xe em hai nhn vt n tm tr ti nh M
Tuyn v i ng V s n.
Trc sau, anh em Tng Thng Dim tr thnh k c n trong cn khi la, v phi
lo liu tt c mi chuyn. B Trng Ph T Quc Phng cng nh B Trng Ni V khng
cn mt lin lc no vi v lnh t anh minh ca h!
Khong 9 gi em hm , Trung T Phc a hai anh em Tng Thng Dim n tm
tr ti nh M Tuyn cng vi Ty Vin Th trn cng mt chuyn xe Land Rover. Sau khi
lnh mt s ch th cn thit, Trung T Phc tr v Bn Doanh ca Thanh Nin Cng Ha (t
ti khu th gii). T lc trn lu II nh M Tuyn ch cn Tng Thng Dim, ng Nhu v i
y Th. Ring i y Bng khi theo Tng Thng Dim n i Th Gii th c Tng
Thng Dim cho t lo liu. Mt lt sau ng Cao Xun V n nh M Tuyn v cng ch li
nh M Tuyn trong t pht sau khi tho lun vi hai anh em Tng Thng Dim v lnh ch th
cui cng.
Li cn dn cui cng ca Tng Thng Dim l ng V phi dn mi n lc gi an
ninh cng cng v nht l bo v ng bo v ti sn v sinh mng. ng V c lnh tr v bn
doanh ca Thanh Nin Cng Ha iu ng mi vic. K t mi vic lin lc u do ng
giy in thoi. ng V c tr li mt ln na bn tho k hoch v lnh thm ch th mi.
y l ln sau cht ng V gp mt Tng Thng Dim v v Th Lnh Thanh Nin Cng Ha.
Vo khong 4 gi sng ngy 2 ng Cao Xun V mt lin lc vi Tng Thng Dim v ng
Nhu. Tng Thng Dim n nh M Tuyn l mt s tnh c. Trc , ng Tng Thng
khc t ngh a ng v ng Nhu vo mt Tu Vin trong Ch Ln. Tng Thng Dim lc
u: m th khng ni l chi. Nu c sao sau ny phin ly n cc Cha. Do m ng V v
Trung T Phc bt buc phi tm thi dng nh M Tuyn lm Dinh Tng Thng cho qua
m. Khi c Trung T Phc bo tin, M Tuyn ra tn ca n cho anh em Tng Thng
Dim. T 9 gi ti chic xe Dodge trang b my truyn tin hot ng khng ngng v y thu
lm tin tc ca Dinh Gia Long v Thnh Cng Ha cng truyn ch th ca hai ng.
RUT THT
c bit, theo k hoch bn tho, Tng Thng Dim v ng Nhu mi ngi s i
theo mt ng v c trnh khng lt vo tay phe o chnh. ng Nhu s ci trang nh mt
thng dn lao ng v tm cch ra khi Thnh ri theo l trnh no an ninh nht, ng s ln
Cao Nguyn. Tng Thng Dim s lnh tm ti mt ni an ton ti Th . Sau , khi ln ti
Cao Nguyn, ng Nhu s huy ng Lc Lng Qun i do Tng Nguyn Khnh trc tip
iu khin v s tin v Si Gn phn cng.
V mt chnh tr, ng Nhu vn tin tng l ng nm vng c c ni lc v ngoi
din kh d c th gip ng thng th khng nhng i vi phe o chnh m k c Hoa K.
ng Nhu trnh by cho Bo Huynh bit nu phe Tng lnh bt c Tng Thng, h
cng khng dm lm g c th nguy hi n an ninh c nhn ca Tng Thng. Song chnh ng,
ng Nhu cng hiu rng, nu phe Tng lnh bt c ng, h c th thanh ton ng ngay
khng mt cht ngn ngi. Hn na, ng cng bit rng ngi M khng a g ng. D trnh
by cn k, ai nn , ai nn i Song Tng Thng Dim vn cng quyt khng cho bo
ca ng ta i Ti u th ch cht th cht c hai. Chnh v tnh thng rut tht nng
thm nh vy cho nn ng Nhu khng th cng li li anh v ngc li Tng Thng Dim cng
khng th nh lng cho ng em mt mnh ra i.
Cho n gi ny, gii thn cn nht ca Tng Thng Dim cng khng hiu ni t mt
nguyn nhn tm l no khin cho Tng Thng Dim tnh sai nh vy khi ng cng quyt
khng cho ng Nhu ra i, v cng khc t c ngh ng Nhu t do nh ot cn Tng
Thng Dim tm thi lnh vo mt Tu Vin.
GI TH 25
Mt ngi nh Nguyn Khnh, vn b ng Nhu nghi ng khng my tin tng vo tnh
nt ca Tng Khnh. Song trn m ngy 1 rng sng ngy 2, Tng Khnh biu l trn vn
lng trung thnh i vi Tng Thng Dim v ng Nhu cho nn khng ly lm l cho n pht
cui cng khi bit c thnh Cng Ha v Dinh Gia Long b h v mt ht lin lc vi Tng
Thng Dim, Tng Khnh mi cam nh nh cng in v ng h Hi ng Qun Nhn Cch
Mng. Khng nhng Tng Khnh x s nh vy m nhiu Tng T khc vn gi thi
ch i v ch nh in ng h Hi ng Qun Nhn Cch Mng khi bit chc chn ch
sp . Nhiu n v Trng hoc Tnh Trng tuy c i Pht Thanh nu tn tui v ghi
nhn l h theo phe cch mng song qua ng giy lin lc vi Dinh Gia Long, h vn cam
kt trung thnh, v sn sng phn cng li phe o chnh.
Tuy nhin sau khi o chnh thnh cng, Hi ng Qun Nhn Cch Mng c cch
thng thng cho nhiu Tng T trong trng hp k trn. V cng l ci may cho nhng ai
cn gi c lng trung thnh, ng thi li gp vn nhn c ci hn do tnh c ca lch s.
Mi v thm mt lon cng nh Tng Khnh c c cch Trung Tng v c cng n
i vi cch mng.
Trong cuc binh bin v thay ch i ngi no m khng c nhng may ri tnh c cng
nh oan khin cu hn.
Nu tin l c phn s do tri tin nh cho mi con ngi th ci cht ca anh em Tng
Thng Dim cng do phn s vy. C th ni c nh vy v bin c 1.11.1963, anh em Tng
Thng Dim c nhiu yu t kh thng khc hn vi bin c 11.11.1960 lc y li c nhiu yu
t kh bi. Nhng yu t kh thng ny gm nhng yu t bn trong v bn ngoi. K t u
thng 10, mi ngy cng thun li cho ch Tng Thng Dim mc du p lc ca M rt nng
n. Cng ch v qu ch quan v tin vo nhng yu t bn trong v bn ngoi ny nn ng Nhu
khinh xut v chi mt canh bi qu bo gan. Trong 9 nm, khi cn c M ng h c
quan CIA gip cho ch ca Tng Thng Dim rt nhiu tin tc tnh bo quan h. Bt c
mt m mu no nhm lt ch m CIA ang ng h u b khm ph kp thi...hoc l
chnh CIA ra tay ph nhng m mu t trong trng nc. Song k t khi hai i T
Richardson (ch huy CIA ti Ta i S M) b gi v nc, ta c th coi t lc , chnh quyn
ca Tng Thng Dim khng cn trng cy vo s cng tc ca CIA (mt ni pha Ta i S
M). Tuy vy, Si Gn vn l trung tm ca nhiu t chc tnh bo...Phng Nh Php c, Trung
ng tnh bo Bc Vit cng c ri Trung Cng, Mt Trn Gii Phng Min Nam...Nh s mu
thun gia cc t chc ny v nht l bin chuyn tt p v ngoi giao gia Php v Vit
gip cho anh em Tng Thng Dim c mt s bn tay b mt cung cp nhng tin tc quan h
nht n sng cn ca ch . Nhng lch s vn cn nhng ci bt ng xoay chuyn c i cuc.
No ai c th tin liu c ci bt ng ca lch s. Tng Thng Dim lu lc n nh M Tuyn
no ng Nhu u c ng xy ra nh th.
Ci bt ng a ngi Hoa Kiu M Tuyn n mt on ng th lng sut 3 nm.
Vy Hoa Kiu M Tuyn l ngi nh th no ?
Sau o chnh M Tuyn c t v nh mt hm xm Ch Ln vi gia ti ln n
hng t bc. S thc c nh th khng ?
M Tuyn l mt nh giu c. Song gia ti ca ng so vi gi Hoa Kiu c khc khng
thm vo u. i vi gii ny M Tuyn mi ch thuc vo hng trung lu. M Tuyn c sn
uy tn trong gii Hoa Kiu t trc nm 1954. Vo khong nm 57-58, M Tuyn khng nhng
l Bang Trng m cn l Ch Tch ca 11 Bang cc Bang Hoa Kiu. Khng phi ch Si Gn
Ch Ln m trn ton quc M Tuyn thng c ng bo gi l Kiu Lnh. Ch mt chc v
quan trng ny, M Tuyn c mt i sng d gi, sung tc v quyn th m tp th Hoa Kiu
dnh cho ng trong t th lnh t ca h.
Vo khong nm 1959, Tng Nha Cnh St c mt bo M Tuyn l mt tay kinh ti
cho Trung Cng v c lin h n nhng hot ng ca cng sn ti Ch Ln. Ngun tin mt bo
ny xut pht t m m thu du m C Quan An Ninh s dng mt thiu s trong m
lm mt bo vin. Do M Tuyn b mi ln Tng Nha iu tra. V v t co ny M
Tuyn lun lun b m m thu du quy ry v C Quan An Ninh cng nhn c hi gy
cho ng ta khng bit bao nhiu phin phc khc. Vo khong nm 1960, i S Trn Vn Lm
gp Bc S Tuyn c than th l ng c my ngi bn Hu Kiu b Cng An quy ry khng sao
lm n ni. Ngi th nht Hu Kiu Ph Lm Anh ch nh hng M Cnh trc y.
Ngi th hai l M Tuyn sng ngh mi bn cho mt ngn hng. i S Trn Vn Lm
c quyt c hai ngi ny u khng phi l cn b kinh ti ca Trung Cng. Qua s gii thiu
ca ng i S Trn Vn Lm, Bc S Tuyn can thip ngay. Bc S cho gi vin Chnh S
Cnh St c Bit n cho bit qua v hon cnh ca M Tuyn v Ph Lm Anh.
ng yu cu Cnh St c Bit chm dt mi phin h i vi hai Hoa Kiu ny. C th
ni, k t Hoa Kiu M Tuyn mi c thnh thi lm n. Tuy Bc S Tuyn can thip cho
M Tuyn song ng cng cha h gp mt Hoa Kiu ny. Ring Ph Lm Anh thnh thong hai
ng Tuyn v i S Trn Vn Lm c gh qua nh hng ca y.
Nm 1961 trong cuc vn ng bu c Tng Thng, Bc S Tuyn c mi mt s Bang
Trng Hoa Kiu n vn phng ca ng ni chuyn v cuc bu c v yu cu cc ng Bang
Trng dng uy tn vn ng cho lin danh Ng nh Dim-Nguyn Ngc Th. y l ln
u tin M Tuyn c gp Bc S Tuyn v ch c ln cho n ngy o Chnh.
Khi Thanh Nin Cng Ha c thnh lp, ng Cao Xun V lm Ph Tng Th Lnh
Thanh Nin Cng Ha, Thnh c trao cho Trung T Phc (Ph Trng Ni An) l th
lnh, th M tuyn vi t cch ai din ca gii Hoa Kiu Ch Ln c c lm Th Lnh
Thanh Nin Cng Ha ti Qun V.
Thn hnh, khun mt v i sng ca ng ta tiu biu y cho mt dn Trung Hoa
chnh gc. ng c n 4 v chnh thc v trn 20 ngi con.
M Tuyn cha h gp mt ng Ng nh Nhu v k c Cao Xun V. M Tuyn ch
quen bit Trung T Phc m thi. Thanh Nin Cng Ha l on th duy nht m ng ta tham
d.
ng ta cng ch c Tng Thng Dim bt tay vo nhng dp Quc Khnh, khi cng cc
phi on Dn Chnh n chc mng Tng Thng v ring M Tuyn vi cng v ai din Hoa
Kiu.
Bui ti hm 1.11.1963 ln u tin, gia nh M Tuyn c n tip anh em Tng
Thng Dim. Lin h gia Hoa Kiu M Tuyn v ch Tng Thng Dim trc sau ch n
gin c th.
Sau ngy o chnh, M Tuyn b bt v c m t nh mt tay kinh ti kht ting ca
ch Ng nh Dim.
ng ta cn b tch bin ti sn. C iu ng ghi v cng l iu ng ca ngi v tnh
ng hng ca gii Hoa Kiu l khi vt dng gia sn ca ng b tch bin v em bn u gi,
th chnh ng hng ca ng b tin ti ra mua li v em tr cho gia nh M Tuyn. Trong
thi gian ng b giam cm th chnh ng bo ng t ng gp k t ngi nhiu chu cp cho
v con ng. cng l s phn ca mi con ngi. Gi th rng nu anh em Tng Thng Dim
khng vo nh M Tuyn n nu mt m th chc chn M Tuyn khng b t y trong bn
nm trng t Khm Ch Ha n Cn o v Bin Ha. Nhng ngi thuc ch c cng b
giam vi M Tuyn u ghi nhn, M Tuyn d b oan c song khng h on thn v vn mt
lng t t nh xa.
C th ni, M Tuyn ch c mt ci ti ca k gp tai bay v gi. Gi th M Tuyn can
tm phn bi bit u ng ta khng tr thnh anh hng trong nhng anh hng ca Cch Mng.
ng ta ch cn cho v con i cp bo vi phe o chnh, tt nhin anh em ng Dim s khng
cn phng th no chng v anh em ng tt b phe o chnh bt ngay vo m
1.11.1963. Song gia nh M Tuyn khng ang tm nh vy. Ngc li n tip Tng Thng
Dim vi tt c lng cung knh.
M DI NHT
M Tuyn dnh ring mt cn phng trn lu cho anh em Tng Thng Dim, v t tay
ng ta lm mi vic cung phng hai v thng khch. M Tuyn cho v con xung ht nh
di, khng mt ai c lai vng ln lu v chnh M Tuyn cng ch ng vai tr phc dch. T
lc anh em ng Dim n y cho n khi qua Nh Th Cha Tam, M Tuyn thc trng m
tc trc phc dch.
Tuy nhin ng ta khng h c bit g hn, nghe g hn ngoi my cu thm hi ca
Tng Thng Dim v ng Nhu. V con M Tuyn cng ch c mt ln nhn khun mt vc
dng ca anh em Tng Thng Dim v c nh gi yn lng v cung knh y kinh ngc.
Mc d sng n ln trong khp Thnh. M Tuyn cng ch m h cm thy mt iu
g c l quan h lm ang xy ra.
Trong m 1 rng ngy 2 vn phng Tng Thng Vit Nam Cng Ha t ngay ti nh
mt thng gia Hoa Kiu bao nhiu nm vui hng an lc nhng bng nhin t mt tnh c
lch s li tr thnh mt trung tm ca i S. Song mt ngy sau c gia ti c nghip nh M
Tuyn b xp tan tnh.
m y t tay M Tuyn pha tng bnh tr nng th ho hng v t tay ng t di nh
bng ln lu vi S Quan Ty Vin em vo phng cho hai anh em Tng Thng Dim. m y
gia nh M Tuyn hon ton lng l trong khng kh ca s trang nghim v trc mt h v
trong lng h, h ang c sng trong khung cnh thn thoi ca mt nc Trung Hoa c:
Trong mt anh dn gi bnh thng ang sng yn vui vi gia nh bng c mt v Hong
xa gi n nh, ch nh va ng ngc va run s hoang mang trc mt tnh c nh php mu
hay ng hn nh mt gic m.
C l cha mt ln no mt anh dn gi nh M Tuyn li c gp mt cnh ng ngng
nh th trong tng gic m ca mt nh mnh, thong qua mt m v nhng ngy ti l v
kinh hong mang theo o mng.
GIY PHT CUI CNG
ng Nhu ngh ln cui vi bo huynh: ng s ci tranh trn ln Vng 2 vi Tng
Khnh cn Tng Thng Dim s i Vng 4 hai ngi i hai ng cho tin b lo toan. Tng Thng
Dim khng bng lng. Theo Th, ng Nhu thy Tng Thng Dim t v gin di nn ng
b ra ngoi mt lc mi tr vo phng v nh theo quyt nh ca ng anh. Mi lin lc t
on. Ngi nm k hoch a hai ng i l Trung T Phc th ng Phc b phe o chnh
bt gi. Gn sng, Tng Thng Dim v ng Nhu bt thn thay qun o. Hai ng u bn
complet v ri nh M Tuyn lc 5g15. T tay i y Th li chic xe Land Rover a hai ng
n Nh Th Cha Tam.
Hn mt gi sau, Dinh Gia Long tht th. Trung T Phm Ngc Tho d hi bit hai ng
vo Ch Ln v tr n ti nh M Tuyn, th l ng Tho tc tc em qun i n hai ng. Tt
c thnh bi i vi nhm ng Tho l ch ny: Bt c Tng Thng Dim v ng Nhu ni l
bt th khng ng. Theo k hoch ca nhm Trung T Tho th phi lm th no nm c
Tng Thng Dim lm iu kin p o mt s phe nhm khc v lt ngc th c. cng
l l do d hiu ti sao Tng Khim bit c Tng Thng Dim ri Dinh Gia Long t lc 3
gi sng m vn khng tit l tin ny cho Hi ng Tng Lnh bit. C l Tng Khim mun
Tng Thng Dim v ng Nhu c thi gian lo toan thot cn him ngho.
Theo k hoch d tr th khi o chnh thnh cng phi nm Tng Thng Dim v
ng Nhu xut ngoi. Lc y Tng Thng Dim s tr thnh chnh ngha ca nhm phe ng Tho
v nhm ng Tho s da vo uy th ca Tng Thng Dim nm quyn ch ng trong Hi
ng Tng Lnh, nh vy nhm n, Kim, Xun, Minh s khng thao tng c. Theo Trung
y Vng, khi vo nh M Tuyn khng gp c Tng Thng Dim cng khng bit tung tch 2
ng u, Trung T Tho bin sc ri thn th ni vi Vng:
Thi nguy ri Vng i !
Phe ca Trung T Tho khng c uy th mt ni nhng c qun. Phe cc Tng n,
Kim, Minh, Xun khng c qun nhng c uy th nht li c i S Cabot Lodge ht lng tn
tr. Theo k hoch ca nhm Trung T Tho th vi tnh trng mu thun v xo trn trm trng
k t thng 5.1963 Min Nam khng thot c mt cuc o chnh qun s lt ch
Ng nh Dim. Nhng vn quan trng l phe no, Tng T no cm u cuc o chnh ?
Trung T Tho vch ra mt k hoch o chnh ht ngn. Ngha l nm vng cc ng giy
lin lc vi cc n v cp Tiu on v Trung on t Nhy D n Thy Qun Lc Chin S
on 5 v S on 7. Nu phe no m mu o chnh v c uy th mc ni th sp v nhng s
ra tay hnh ng vo pht cht nm th ch ng. Trung T Tho ch trng o chnh
ha gii cc mu thun qun bnh chnh tr v ha gii cc mm mng chng i chia r nhng
vn duy tr ch , bo v s lin tc ca chnh sch quc gia v ng thi tip tc pht trin v
cng c p Chin Lc. Nhm Trung T Tho ch trng phi gi Tng Thng Dim lm mt
ci th tinh thn v tiu biu cho quyn lc quc gia. ng Nhu tm lnh mt ra ngoi quc
gim p lc ca M v ng thi ha gii vi Pht Gio cng vi nhm chng i...Vi mt ch
trng nh vy, s hin din ca Tng Thng Dim l mt iu ti cn cho nhm ng Tho
nhng Tng Thng Dim v ng Nhu ra i mt ri.
Trong Nht K Th, ngi Ty Vin tr tui trung tn y ghi li bui bnh minh
cui cng ca anh em Tng Thng Dim nh sau:
Trong Nh Th n nn sng trng. C l bui l u sp sa n, Tng Thng Dim
v ng Nhu qu xung hng gh u. Ti ng ng sau lng thng tnh ca mt S Quan
Ty Vin trong cc l Thin Cha Gio m Tng Thng tham d.
Ti nghe c ting cu kinh ca Tng Thng v ng Ng nh Nhu hp li. Nu ti
khng lm th Tng Thng v ng Ng nh Nhu khi u kinh xng ti. Nh vit, ti l Pht
T nn khng thng tho v cc kinh v l ca Thin Cha Gio.
Tng Thng v ng Ng nh Nhu l sng khong ngoi 15 pht c l y l bui l sng
lu nht ca Tng Thng Ng nh Dim i vi thng nht Dinh Gia Long. V y cng l
bui l bt ng vi ng Ng nh Nhu tr nhng ngy ch nht.
Khi Tng Thng Dim ng dy, ng Nhu u oi ng dy theo. Lc by gi ngoi
ng c ting ng ca khu vc bun bn ny.
Ngi i l Nh Th n, ti thy vi ngi i vo sn, c l nhiu hn na nhng v
cnh ca khp h nn ti khng trng c bao qut.
ng Nhu tin vo st ng Tng Thng Dim ri ni: mnh vo gp Cha mt xu,
khng i Tng Thng Dim tr li, ng Ng nh Nhu bc v pha bn th l, Tng Thng
Dim v ti chm ri i theo.
Khi vo gp v lnh o tinh thn ti ng pha ngoi nn nghe c cu mt cu cn.
Khng bit Tng Thng Dim v ng Ng nh Nhu ni nhng g. Ti c nghe ging ni ca
v lnh o tnh thn, i khi l khuyn Tng Thng lu li ngi Nh Th ny. An ninh b mt
hon ton bo m.
C ba ngi ni chuyn kh lu v c l bui l sm bt u nn v lnh o tinh thn i
ra ch l. Tng Thng Dim v ng Ng nh Nhu i theo v cng xem l thm.
Trong Nh Th c mt s ngi d l. Phn nhiu l nhng ngi gi c, ngi Hoa
Kiu. Ti on chc rng h khng n Tng Thng Dim v ng Ng nh Nhu. V h
khng th ng c Tng Thng lnh nn n y.
Nu hm ti mc qun o nh binh, th ngi ta c th c on. Tuy nhin ti bt gp
c b mt ca ngi n ng ang ngi v pha gc tri ca Nh Th. ng ta khng gi lm.
Ngi n ng ny chm ch nhn v pha Tng Thng Ng nh Dim. C l ngi ny ng
ng t hi: c phi l Tng Thng Ng nh Dim khng ? v ngi n ng ny ti bt
gp khi ng ta ang ng nhn Tng Thng Dim sa son ln M-113.
Theo ti ngh th bui l hm nay c v rt ngn, v lnh o tnh thn trng c v hp
tp, lo lng. V ng ta ang ng trc cnh bin ng ca Tng Thng trn chy. V li v Tng
Thng cn l mt ngi Thin Cha Gio, mt con chin ngoan o.
Bui l sng chm dt bnh thn. Ti nghe ting th thm ca mt m ngi i l. H
dng li cnh ca chnh nhn Tng Thng Dim v ng Nhu ln ti ang ng trc mt Cha
X. Trong nhng ngi ny c c ngi n ng m ti ni trn.
Ti vit nh vy ni ln rng mt s con chin X o Cha Tam nhn din c
Tng Thng Dim, mt iu bt ng ngc nhin nht.
Tng Thng Dim, ng Nhu v ti theo chn Cha X vo bn trong. Tng Thng ni vi
Cha X l n y qu ng t phin Cha. Nhng s i na, ch khng lu li lm lin ly,
kh s cho Nh Th, Cha X tr li l Tng Thng ng ngh iu . Nh Th l nc Cha ai
n cng c u phi ring cho Tng Thng. Tng Thng v ng C Vn yn tm li y, ra
i lm phn nguy him.
ng Nhu ngi yn lng tht lu ri ni, tha Cha Tng Thng ni vy nhng chng con
khng i u na. Du sao cng lin lc vi cc Tng lnh bn vic ra i ca Tng Thng
cho ng nghi l quc gia.
Sau li ni ca ng Nhu, ti ngh ngay n cuc dn xp gia Tng Thng Dim v Hi
ng Tng Lnh s xy ra.
Nhng hin nay Tng Thng Dim trong th yu chc rng Tng lnh s p Tng
Thng nhiu iu kin.
Sau vi tch tr Nh X. Bn ngoi tri sng t. Tng Thng Ng nh Dim v ng
Ng nh Nhu quyt nh lin lc vi Hi ng Tng Lnh ti Tng Tham Mu. Tng Thng
Dim ra lnh cho ti ly in thoi Nh X gi v Tng Tham Mu v c gng gp cho c
Tng Trn Thin Khim.
Ti cm in thoi gi ngay v B Tng tham Mu. Bn kia u giy xng danh i T
Mu. Ti ni ngay: Th y tha ch. i T Mu hi: ch my u , ng C i
u r i? Ti p li: Tng Thng mun ni chuyn vi Tng lnh. i T Mu tr li:
Cc Tng cha ai n , ch c Tng Khim tc trc y. Ch my mun ni g th ni
Ti i trong nhy mt th nghe ting ca Tng Trn Thin Khim.
Ti trnh by ngay l ti c lnh Tng Thng lin lc vi Hi ng Tng Lnh v
hin Tng Thng ang Nh Th Cha Tam Ch Ln. Hi ng Tng Lnh c i din em xe
n rc Tng Thng v B Tng Tham Mu.
Tng Trn Thin Khim p: c ri, qua s trnh ln Trung Tng Ch Tch. Ni
vi Tng Thng yn tm s c Tng lnh xung.
Ti gc ng ni trnh li vi Tng Thng Ng nh Dim l ni chuyn vi Tng
Khim v ng ta s cho i din xung y.
Tng Thng Ng nh Dim v ng Ng nh Nhu cng Cha X yn lng khng cn ai
mun ni g c. V gi pht i ch bt u.
T gi pht mt m thanh ng c no chuyn ng bn ngoi cng khuy ng tnh
thn ti (trch nht k Th trang 260-265 Ha Bnh xut bn 1970).
Sau ny Linh Mc Jean tit l, Linh Mc tm mi cch thuyt phc anh em Tng
Thng Dim khng nn gp cc Tng lnh nhng Tng Thng Dim nht nh t chi.
Linh Mc Jean: Tng Thng v ng C Vn khng nn e ngi, ti s lm tt c kh nng
ca ti. Tng Thng v ng C Vn ra i lc ny v cng nguy him.
Tng Thng Dim: Cm n Cha, ti thy khng c g nguy him c. C nhn ti, ti
dng trn cho Cha v M Maria nhng ti vn cn l Nguyn Th Quc Gia, ti cn trch
nhim vi dn.
Linh Mc Jean: Xin Tng Thng v ng C Vn ngh li. Chnh ti s a Tng Thng
v ng C Vn n mt ni an ton nht.
Linh Mc Jean c ngh Tng Tng Dim v ng C Vn Nhu nu khng mun t nn
trong Tu Vin hoc trong Nh Th th Cha Jean s tm cch tt nht a hai ng n t nn ti
Ta i S Php hoc i S Trung Hoa.
Tng Thng Dim t chi ln cui cng. Xin cm n Cha, ti khng c ti g vi quc
dn v quc gia ny, ti khng thy c l do g phi ln trnh.
Trong khi , ti B Tng Tham Mu, khi nhn c tin anh em Tng Thng Dim ang
Nh Th Cha Tam th nhm Tng n ht sc vui mng nhng cng v cng lo ngi. Phi
lm th no by gi ?
NH C NH TN GC
Thiu Tng Mu cho bit l quyt nh thanh ton anh em Tng Thng Dim khng
phi do ton th Hi ng Qun Nhn Cch Mng v ring Tng Mu cng nh Tng n,
Tng Khim ch tn ng gii php p nht l a hai ng ra ngoi quc. Ring Tng n
cho sa son cn phng cnh vn phng Tng Tham Mu Trng hai ng tm ngh. Tuy
nhin, ngay t sng 1.11, Hi ng ny phn ha v nghi ng ln nhau,v khng th bit ai
thc tm vi ai. Tuy nhin, c bn Tng lnh tm on kt vi nhau hn ai c, l cc Tng
Minh, Xun, Kim, n. Tng nh cn b chn chn ti Tri L Vn Duyt, iu ng
cc cuc hnh qun. Tuy nhin khng c s hin din ca Tng nh B Tng Tham Mu
qu l mt iu rt hay cho cho phe o chnh, v Tng nh vn n ni bt mng, mt th
Wantard incorrigible (theo t ng ca chaffard express s 909). Chnh iu ny lm cho
Tng lnh ngn ng nh. Cho nn, Tng nh khng c mi tham d vo cuc biu
quyt v s phn ca anh em Tng Thng Dim. Ni l cuc biu quyt th khng ng, y ch
l nhng kin r r khng mt Tng lnh no dm cng khai a ra ngh.
Trc ht, Thiu Tng L cho rng nh c th nh tn gc. ng cn k c dn
chng mt s th d trong truyn Tu. kin trn c Tng Xun tn ng.
Tng Kim d dt mc du ng l mt Tng lnh b ch Ng nh Dim b qun
trong 9 nm. Cc Tng lnh khc khng cng khai t r thi . Tng Dng Vn Minh vn
im lng mt cch kh hiu. Sau mt hi bn r r v cuc i thai ca Tng L, Tng Xun,
Tng Dng Vn Minh...tiu lnh nh c nh tn gc c quyt nh vi a s 7/9 (2/9
khng tn thnh l l phiu ca 2 Tng Mu v Tng Trn Thin Khim ? V y cng ch
l th phiu ty hng m thi). Mt quyt nh ht sc m h cho nn chnh ngi ng
gii php ny cng khng hiu s c thi hnh nh th no ? S bt ng Nhu ng Dim ri
em ra x ta hay a ra ngoi quc ? Song khng ai ni ln thc mc ca mnh c. Hi ng
Qun Nhn Cch Mng vn bao trm khng kh nghi k v phng ln nhau. V Tng lnh k
trn cho bit rng k c Tng Minh vi t cch Ch Tch Hi ng Qun Nhn Cch Mng,
vn khng dm n phng quyt nh hoc thi hnh quyt nh ca Hi ng Qun Nhn Cch
Mng mc d vi t th ca ng, ng hon ton c quyn quyt nh. Song, Tng Minh
khng thc thi quyn hnh ti thng c th ni vic g ng cng phi tham kho kin vi
i S M. Nu ng Lodge quyt tm bo v sinh mng cho anh em Tng Thng Dim th s
vic khc. Thi ca ng Lodge lc rt l m vi lun c khng can thip n ni b
Vit Nam (?) Thi ca ng Lodge tri hn vi thi ca Tng Harkins. Ngay t khi ng
Lodge nhm chc ti Vit Nam, mi bt ha gia Lodge, Harkins cng ngy cng r rt. Harkins
c cm tnh vi ng Nhu hn l Tng Thng Dim, Tng Harkins dng uy tn ca mnh i
vi Tng n lm cch no phe Tng lnh bo v tnh mng cho anh em Tng Thng
Dim.
i S Lodge khng t thi r rt. Tng Minh th im lng mt cch kh hiu trong
khi mt s Tng lnh khc li ch trng thanh ton ngay anh em ng Dim v s coi
nh mt vic ri i vi ngi M ng thi i vi quc dn s tm cch ngy to d
lun. Mi vic u cng s v y min sao anh em ng Dim phi vng mt vnh vin. My
Tng lnh ny quan nim n gin nh vy. K t sng 2.11 phe o chnh coi nh lm
ch tnh hnh ti Th v trn ton quc. S phn ha li cng tr nn r rt gia nhiu phe
nhm: Phe mnh vi mc cm t tn cho rng mnh l thnh phn ch cht, c cng i vi cch
mng. Phe ny gm Tng n, Minh, Xun, Kim, nh. Phe yu vi mc cm chy theo vo
pht cht nn hon ton thu ng v ch i n hu ca cch mng. Phe n ha gm Tng
Khim v Tng Mu.
Tt nhin l phe mnh hon ton khuynh lot, nhiu quyt nh mt ca phe ny m
phe kia khng c bit.
Cho nn quyt nh dit tho tr cn tuy c t thnh vn tho lun chung, nhng
cng ch l tho lun m thi. Quyt nh ti hu vn do ni Tng Dng Vn Minh. Ngi
c nhiu nh hng Tng Minh v chnh tr v giao t l Tng Kim. Ngi c Tng Minh
tin cy v mu k v php thut i ni l Tng Xun. Nu Tng nh hng say th s hng
say cng ch c tnh cch trnh din vi o tng anh hng lng mn no . Nhng s hng
say ca Tng Xun k t sng 2.11 c tnh cch e da, v ng mun t cho mi ngi bit l
ng quyt lit v c th ra tay lm c tt c ng thi ng mun c dp cho mi ngi thy
bin php cc mnh y s nh mt li cnh co quyt lit nht hiu rng ng c ai ca
quy C th cng l l do khin Tng Xun t nguyn n Nh Th Cha Tam n anh em
Tng Thng Dim ?
JE RESTE NEUTRE
Cng i vi ng Xun, nh trn vit, c i T Dng Ngc Lm, i y Nguyn
Vn Nhung (s quan tng qut v ty vin ca Tng Dng Vn Minh t nm 1955), i y
Phan Ha Hip, Thiu T Dng Hiu Ngha.
Xt v kha cnh bt mn i vi ch ca Tng Thng Dim, th Tng Minh
khng c g gi l bt mn...Nhng sau cuc o chnh ht 11.11.1960, Tng Minh khng
cn c ch ny tn nhim nh xa. C l bt ngun t thi ca ng i vi cuc o
chnh khi ng tuyn b vi bo ch ngoi quc JE RESTE NEUTRE (Ti trung lp. Bo
J.E.O ngy 13.11.1960). Cho d vy, hnh ng ca Tng Minh i vi anh em Tng Thng
Dim qu l kh hiu. Nhng Tng Xun th s bt mn c v su xa hn ai c, k t khi ng
mt chc Gim c Nha An Ninh Qun i. ng Xun vn cho rng mnh c cng vi ch
trong v nh dp Bnh Xuyn, v Chin Dch Bnh nh ti Min ng Nam Phn. Tuy khng
xut thn t mt Trng V B no, ng Xun ch l mt cng thc cao cp trong Ngnh Mt
Thm Lin Bang (Suert fdrale) sau c ng ha vo Ngnh An Ninh Qun i vi cp bc
i T. Tuy nhin khi mt chc Gim c, ng vn c Tng Thng Dim cho gi chc Ch
Huy Trng Trung Tm Hun Luyn Quang Trung cho n ngy o chnh. Trong Ngnh Cnh
St, Tng Xun vn cn mt s cng s vin c, thuc gii gi phc v trong Ngnh Mt Thm
Lin Bang rt lu nm. Cn mt vi l do t nh khc khin Tng Xun hng hi nht
trong vic tnh nguyn i n anh em Tng Thng Ng nh Dim, mc du trn nguyn tc Hi
ng Qun Nhn Cch Mng khng chnh thc ch nh Tng Xun i n anh em Tng
Thng Dim, ch c i y Nhung c ch nh i theo vi t cch c phi vin ca ring
Tng Ch Tch Hi ng Qun Nhn Cch Mng.
Khi vo Nh Th anh em ng Dim vn t ra bnh thn. ng Nhu vn tip tc ht thuc
nh khi.
TRC GI LM CHUNG
Trong Nh Th ny, t hng gh trn cng, gn Cung Thnh, Tng Thng Dim v bo
ca ng c kinh n nn ti trc ng Thng m ring ng Dim, c tin ni
Thng nh st thp. Tng Thng Dim v bo xng ti. i vi i sng tn gio
nh Thin Cha Gio th hai anh em ng Dim lm trn php o trc khi la trn.
Nh Th Cha Tam vn lng l, tiu s. Nu khng c nhng tnh c lch s a anh
em Tng Thng Dim n y th ngi Thnh ng ny cng nh trm ngn ngi Thnh
ng khc vo nhng ni yn tnh bao gi cng trm lng, thanh kh. Ri bng c mt lot
sng n t pha ngoi (li thut ca ng gi Hoa Kiu). Cho n lc ny, ng ta vn c mt trong
Thnh ng, vo hng gh ngoi, pha bn tri, cui cng ng nghe ting xe tng, ting ngi
ni lao xao.
Chic xe tng cng knh (tc chic M-113) thc s tin vo Nh Th, r ln nhng m
thanh gh rn. Ri hai ba chic khc tip theo (tc l nhng chic Jeep) v cn mt vi chic
khc u pha bn ngoi ng, hng sng cha vo pha trong nh sn sng nh n.
C th ni, cho n lc ny, anh em Tng Thng Dim vn bnh thn c kinh, ng Nhu
quay ra nhn v ng ln trc Tng Thng. Tri li, ng Dim vn thn nhin c cho ht kinh.
Lc by gi t ngoi mt vin s quan khc m rng cnh ca chnh, hai bn hng Nh Th u
c s quan ng ri rc, tay cm sng nh sn sng nh n.
i T Lm tin vo pha Cung Thnh, v gp anh em Tng Thng Dim i ra. ng gi
tay cho theo li nh binh, v nhng bc anh em Tng Thng Dim i ra trc. Khi n
thm, anh em mi ng li quay sang tr chuyn vi i T Lm, ng Nhu thn nhin chm
thuc. Hnh nh lc y ti kh c th qun c trong i ti (li Cha Jean) ng Nhu bc
xung thm theo sau Tng Thng. Lc y Ty Vin i st Tng Thng Dim, tay xch chic cp
da en ln. Sau th chic cp da ny c trao cho mt s quan cp T v ng ny chuyn cho
Tng Xun. Mt lt sau Tng Thng Dim c nghe i T Lm trnh by quyt nh ca Hi
ng Qun Nhn Cch Mng ln Tng Thng. ng Dim ch gt u ri quay sang hi ng
Nhu. ng Nhu p li bng my cu ting Php ngn ngi.
ng Nhu t v bc tc, nng gin phn i cch thc i n Tng Thng ca phe o
chnh. ng Nhu nhn mnh rng Tng Thng l Tng Thng ca nhn dn ch c phi l t
binh u ti sao cc anh li a xe bc st n n Tng Thng nh th ny.
Trong gi pht , i T Dng Ngc Lm vn gi c ch v ngn ng cung knh i
vi mt v Tng Thng quyn uy ang tht th. ng Nhu lm bm tc gin. Mt Tng Thng
Dim gay. Tng Thng Dim bo i T Lm: i T a ti v ng C Vn v qua Dinh
Gia Long ri hy ln Tng Tham Mu.
c vng cui cng ca Tng Thng Dim l tr li Dinh Gia Long ln cui. Lc y
8g30. Dinh Gia Long trn ngp dn chng gi tr trai gi loi. Phng khch danh d ca v
Nguyn Th Quc Gia tr thnh chn vui chi ca tng on thnh nin nam n. Phng ng ca
v Tng Thng tr tri mt chic divan g, b salon c nhng li tr thnh ni thu ht bao nhiu
khch hiu k. Nhng bc tranh v gi, qu ca quc gia bn tng quc gia Vit Nam pht chc
tiu tan...nhng bo vt qu gi nht lu gi t thi Quc Trng Bo i bng dng mt pht
khng cnh m bay. Dinh Gia Long mt pht tr thnh chn v ch b rc, hoang tn...Cng t
pht , ni tiu biu cho quc gia ny li l vn phng ca Tng Ch Tch Hi ng Qun
Nhn Cch Mng t ti B Tng Tham Mu.
c vng cui cng ca Tng Thng Dim b khc t. i T Lm ni vi Tng
Mai Hu Xun, i cng ng C mun cuc hnh trnh qua Dinh Gia Long, ng C ang mun
tm mt ti liu g . Tng Xun cho bit, dn chng ang x ra ng, Dinh Gia Long b
trn ngp cho nn v an ninh l trnh nn khng chiu theo Tng Thng Dim c.
i T Lm tha li nh vy, Tng Thng Dim ci u, mt long lanh. Thiu Tng
Xun gic gi:
- By gi xin mi C v ng C Vn ln xe cho.
ng C Vn Nhu cng quyt: Thiu Tng nn bit cho n gi ny Tng Thng vn
cn l Tng Thng v ti l C Vn ca Tng Thng, khng c l do g cc anh li i n Tng
Thng bng xe bc st nh vy.
Thiu Tng Xun quay lng bc i khng ni mt cu hai s quan nhy li y Tng
Thng Dim v pha chic xe M-113. ng C Vn Nhu trn mt cm iu thuc ht dang d
nm thng vo mt vin i y hung tn ny ri ng nhy li x vin i y khc, ng Nhu
nng li la mng hai vin s quan c c ch v l vi Tng Thng. Mt vin i y rt khu
rouleau cha thng v pha ng Nhu. Tng Thng Dim mm mi quc mt. Vin s quan vi cho
sng vo bao ri quay lng i.
Nht Bo Cng Lun do Tng Tn Tht nh lm ch nhim qua lot bi Ci cht ca
Dim Nhu s 875 ra ngy 18.11.1970 vit li nh sau:
Tng Thng Dim quc mt nhn thng vo mt vin s quan ny. Bt gp nhn tuyn
d tn ca mt v Tng Thng tng c 9 nm suy tn, t nhin s quan thy mnh thiu mt
mt phn can m, tay sng bung thng xung, khu rouleau c t li vo bao da
Mt s chin s thit gip thy ng Dim, ng Nhu dn co vi hai vin s quan vi nhy
ra khi xe v tin ln bc thm Nh Th vi nhng khu Carbine ln n mi sng cha thng
v hai ng Dim, Nhu.
Ty Vin Th toan nhy ti trc m qun thit gip ny, ng mun lm mt hnh
ng, nhng ri ng chn bc. Th bit rng trong khung cnh ng ng st kh ny, bt
c mt hnh ng chng i nh nhoi no ca ng cng u c th mt mng nh chi. ng
Dim ng Nhu uy quyn nh vy m chu bt lc th ng lm sao m chng chi c.
Sau khi tr li khu rouleau ngn ny vo bao da, vin s quan toan bn ng Nhu nhn
ng Dim gn ging:
- Chng ti mi qu v ln xe. Gi ny, ni y khng cn ai l Tng Thng ai l C Vn
na. Nu qu v t chi, chng ti buc lng phi p dng bin php cng rn.
Ni xong vin s quan ny y nh ng Dim xung sn Nh Th. ng Nhu by gi li c
v quyt lit, ng x vin s quan ra v qut:
- Khng c v l vi Tng Thng.
Bit tnh th khng th thay i c, ng Dim nm ly vai o ng Nhu:
- Thi ch! Mnh i h!
ng cha ni ht cu th vin s quan th hai y mnh ng Nhu xung trc. Tng
Thng Dim bc theo, Ty Vin Th v Cha X i theo hai ngi.
Ca chic xe Thit vn xa M-113 c m ra, bn trong ni cho, hnh l c nhn ca
cc chin s thit gip ngn ngang. Khung cnh chng c v g c thu dn n mt v
Tng Thng. R rng y l mt cuc p gii mt cch t ngt thiu chun b.
ng Dim ng Nhu chn bc. C hai u hiu rng vi mt s n rc cng rn nh
vy, hy vng hai ng c a ra ngoi quc ht sc mong manh.
i vi cc Tng lnh, uy quyn ca hai ng chc cng ht. Hiu nh vy th qu
mun. Trn mt thm ca ngi Nh Th bun t ny ngi ta thy khun mt ca Ty Vin
Th rt thm thng. C l ng hnh dung c s phn s c dnh cho hai ng Dim
Nhu. Trong gi pht nng n ny, ch c ng Dim l cn gi c s bnh tnh cn thit, nn
khng mt phn ng no mc cho s phn a y.
Cn ng Nhu trng gng mt hc hc tiu ty ca mt m thc trng, i mt ng
long ln cn gin nh bc la khi thy m ng dn chng ng xa ch tr v pha mnh nh
mt con h sa c, ng mun trt s nng gin cho bt c mt ngi no, nhng cui cng ng
dn c.
BC CHN CUI CNG
Khi y chic M-113 n my quay u ra pha cng.
Thiu T Ngha th chy lng xng. i y Nhung hai tay chng nnh, mt my rt hung
d, v tht ra nhiu li l mng, tc tn. Mt s quan khc cng c mt ti y, v ng Nhu
tng bit mt. Vin s quan ny l i y Hip. i y Hip cng nh Nhung tht ra nhng li
l mng nng n. Tng Thng Dim vn lm ng, song ng Nhu quay li quc mt mng Hip:
Khng c n ni c x nh vy vi Tng Thng.
Nh c lnh mt, Tng Xun vn ngi ngoi xe u pha bn kia ng. Thiu T
Ngha h tng anh em Tng Thng Dim n tn chic M-113. ng Nhu vn dng co, cc
anh Tng Thng i xe no ? Sao li i xe ny ? Sao li th ny ? Mt i y x ng
Nhu vo pha ca sau.
ng Nhu lo o ri ng khng li. ng ln ting nng li vi my s quan ng cnh
ng v Tng Thng Dim. Theo ng gi Kh Tng Thng Dim vn c v t tn.
Trong nht k Th c ghi li nh sau:
H y mnh ng Nhu xung sn Nh Th. Tng Thng Ng nh Dim, ti v Cha
Jean theo sau. Trong khi trc my ca chic M-113 bung th ca xe. Lnh o chnh p
dng cng rn y ng Nhu ln xe, ng Nhu c n quay li na ngi v a Tng Thng Dim
ln trc. Ti chy n a chic cp da, chic ba toong cho Tng Thng. Nhng i y Nhung
git ly nhng mn ny. ng thi h khng cho ti c php n gn Tng Thng Ng
nh Dim. Ti ng li nhn, ca sau chic M113 ng li. Ti khng th ng l ni an ngh
ca Tng Thng Dim trong quan ti bc st. Ti ln GMC v Tng Tham Mu (Nht K
Th trang 267)
Trn l trnh v B Tng Tham Mu t nhin n cng xe la ng Hng Thp T th
on cng voa dng li. Bo Cng Lun s ra 882 ngy 26.11.1970 ghi li:
Gi pht kt liu cuc i ca hai ng Nhu Dim xy ra lc on cng voa v ti
cng xe la ng Hng Thp T. on cng voa va tin n y th gp c mt chic xe la
chy qua nn phi ngng li.
i T Lm ngi vi Thiu Tng Mai Hu Xun trong mt chic xe jeep chy gia
on, thy on xe bt thn dng li, ng khng bit chuyn g nn tht vo my truyn tin:
- Ai cho lnh cc anh ngng li ?
Ting Qun Nhn trn thit gip i u tr li:
- Tha i T, kt xe la. C mt chuyn xe la sp chy qua, cng ro ko xung.
i T Lm mt ting, ri tip tc ni chuyn vi Thiu Tng Xun. Chng vi
pht sau, gia ting chuyn ng m m ca chuyn xe la chy qua, ng nghe m h c nhiu
ting sng n, nhng hi pha trc khng c mt bo co no cho ng bit c chuyn g bt ng
xy ra.
Nhng ting sng kh khan chen ln ting ng c m ca chuyn xe la i qua, l
ting sng ca i y Nhung. Trong khng kh nng n ca on cng voa rc ng Dim ng
Nhu t Nh Th Cha Tam v B Tng Tham Mu, tha c hi chic xe thit vn xa, ch ng
Dim ng Nhu ngng li, i y Nhung bt thn t chic xe jeep i km nhy qua chic thit
vn xa. Khu rouleau ngn nng c rt ra khi v v ng nh n, sau dng dao kt liu
i hai ng Dim, Nhu.
Hai nhn vt u no ca ch nm xung. Vnh vin nm xung, khng mt phn ng
nh nhoi no. Ci cht ny rt t ngi c bit r rng v chng kin.
Chnh i T Lm, ngi ch huy trc tip on cng voa lc by gi cng khng hay
bit. Sau ny, i T Lm c ln ni vi chng ti l ng khng th ng mt vic nh vy xy
ra.
Sau khi chuyn xe la i qua, on cng voa tip tc cuc hnh trnh. i T Lm lc
vn tin tng mi vic u bnh thng, l khng c mt iu g xy ra. Cho n khi on xe
v ti B Tng Tham Mu. Chic thit vn xa M-113 ch Tng Thng Dim v ng C Vn Nhu
t nhin tch ri khi on v chy qua sn vn ng Qun i.
C'EST COMME A
on xe dng li ti sn c, i y Nhung t trn M-113 l chn nhy xung trc. Lc
y Trung Tng Ch Tch Hi ng Qun Nhn Cch Mng ng ng trn bao ln. Nhung
chy theo sau Thiu Tng Xun tin ln thm tam cp ca B Tng Tham Mu. Tng Minh t
trn gi cao hai tay, c ch ging nh Tng De Gaulle gi tay ln cao biu l s chin thng
cho mng quc dn. Khi i y Nhung cng Tng Xun bc ln thm B Tng Tham Mu,
mt Tng lnh trng thy tay o ca Nhung dnh y mu. ng ht hm hi Tng Xun sao
vy th Tng Xun kh nhn vai ch p gn: C'EST COMME CA ri ng v Nhung ln
thng lu gp Tng Minh bo co cc cng tc m h va hon thnh. My Tng th di,
quay lng i thng ln lu. Mt vi Tng khc v my i T ko nhau xung pha sn coi
t thi. Khi n ni, my ng ng khng li, ri th nghim gi tay cho t bit anh em
Tng Thng Dim. Thiu Tng Mu vng vng ni ln cc anh phi chu trch nhim
trc lch s. Tng Dng Vn Minh lnh lng nhn vai khng ni mt cu. Tng Khim sa
xm nt mt, hin r s au thng. Mt Tng lnh khc vo phng ca Tng Tham Mu r
i T Lu Conein ra coi xc cht ca hai anh em Nhu-Dim. Lu Conein lc u: Ti ni ra
sao c ngi ta s c l do cho rng ngi M c dnh dng v.
Xc ca anh em Tng Thng Dim c khing xung t trn t ca sn c. Hai anh
em ng Dim nm chng ch nh vy. Ming ng Nhu h hc, mt nhm, mu ming tro ra
hai bn mp v c, mu tr thnh en. Tri hm y khng nng lm v nhiu my, t lc y
sn B Tng Tham Mu tr nn vng lng khng mt ai c lai vng tr mt s Tng T v
mt s ngi c phn s. Ngi H S Quan trn chic M-113 trc khi ln xe ri khi sn c,
ng ta rt chic khn mouchoir trong ti, ph ln mt Tng Thng Dim. Hai thi th nm
ch v nh th kh lu v Hi ng Qun Nhn Cch Mng cha c mt quyt nh no. T
cng B Tng Tham Mu c lnh canh chng nghim mt nht l phng cc k gi
ngoi quc.
Tuy nhin sau khng y 1 gi Ngoi Giao on cng nh bo ch ngoi quc ti Si
Gn u nhn c y tin tc v ci cht ca hai anh em ng Dim. Ai git ? Ti sao
git?
Theo k gi Robert Shaplen (tc gi cun The Lost Revolution) th c mt lun c tin
c l Nhung ra tay h st theo lnh ca Tng Dng Vn Minh. Song r rt nht l
nhng vin n c ch to ti Hoa K. Nu i y Nhung cm sng ny c th ng ta cng
l ngi thi hnh lnh Thng cp. Mt i y nh Nhung d l S Quan Ty Vin ca Ch
Tch Hi ng Qun Nhn Cch Mng ng ta cng cha th in n mc t mnh bn
anh em Tng Thng Dim. iu ny tht gin d v r rt. V nhng vin n ny ch l kt qu
ca mt m mu c sa son t thng 5.1963 v tin hnh va tinh t, va c ngh thut,
th ngh thut o chnh m i S Cabot Lodge rt am tng. Nhng vin n kt liu i anh
em ng Dim v ch ca ng khng phi ch l nhng vin n ng n gin mang du hiu
USA, nhng vin n c c rt cng phu t nhng trc John Kennedy-Cabot Lodge, Cabot
Lodge-Hilsman, CIA Smith-Cabot Lodge v cui cng Cabot Lodge i din cho nhng trc ny
giao tip vi mt s trc bn x c th m t: Cabot Lodge-Tng Khim qua trung gian
Harkins v Tng n-Harkins v Tng Kim, Xun, Minh-Cabot Lodge qua trung gian
Smith...Cuc o chnh c chm ngi phi k n ci ngi th nht n-Harkins. V Tng
n vi t cch Tng Tham Mu Trng nn ng c dp giao tip hng ngy vi cc Tng T
M. Mt s Tng T ny tr thnh trung gian gia Cabot Lodge-n v mt s Tng lnh
khc.
i S Cabot Lodge v nhng ngi Hoa K c hay bit g trc gii php nh c tn
gc khng ?
S thc, t khi ting sng o chnh bng n, i S Lodge tc trc ti vn phng ca
ng, v theo di thng xuyn tin tc cch mng.
Ta i S Hoa K v cc c s lin h nh USAID s m rng ca n tip cc phn
t thuc phe o chnh khi s mu bt thnh.
CHA PHI L HT
Khi xc ca hai anh em Tng Thng Dim nm ch v di sn th cc Tng trong Hi
ng Qun Nhn Cch Mng bt u ngi vo tho lun. Theo Tng Mu, khng kh lc
ban u tht nng n, kh th, nhiu ng Tng ch ci u khng ni mt li. Tng Mu m
t: Ti theo Tng Thng Dim t nm 18 tui bao nhiu tnh cm su xa gia tnh thy tr...
Thy xc hai ng ti khng cn khc c, au qu, au n cng .
Vn cp thit lc y lm th no bin minh v ci cht ca hai anh em Tng Thng
Dim i vi Ngoi Giao on, d lun, quc t v quc ni. C l Tng Dng Vn Minh cho
n lc mi ngh n nhng hu qu m ng khng lng trc. Ring Tng Kim l ngi
hiu r uy tn ca anh em ng Dim trong gii Ngoi Giao on nht l Ta Khm S v i S
Anh d cch no i S Lodge cng phi king n.
Tng Khim cng nh Tng Kim l ngi lng tnh trc v uy tn nh hng ca
Tng Thng Dim trong s 2 triu tn Thin Cha Gio. T nhng lng tnh v hu qu qua
nhiu pha do ci cht ny s to ra v c th lt ngc th c hay nu khng th Hi ng Qun
Nhn Cch Mng cng s gp nhiu kh khn ln lao. Do Hi ng Qun Nhn Cch Mng
hi hp trong mt khng kh giao ng, b tc, n lc ny my Tng ch ng trong vic
thanh ton nhanh, thanh ton l mi ng ngng khng th hiu ni git mt v Tng Thng
li gp nhiu li thi, rc ri n nh th. Mt khc Tng nh lm cho my ng trong Hi
ng Qun Nhn Cch Mng cng thm bi ri giao ng v Tng nh la ht chi th tm
lum. By gi bit lm th no ? ng giy in thoi gia Hi ng Qun Nhn Cch Mng v
i S Lodge li hot ng lin min.
Trong khi xc anh em Tng Thng Dim c ri v B Ch Huy Thit Gip trong
vng Thnh B Tng Tham Mu. Trn xe c mt vin Y S i y thuc Bnh X B Tng
Tham Mu. Xc khng phi ch c vt n trn u m cn nhiu vt m trn ngc. C l v
chic xe Hng Thp T i lc l mnh nn ti (li H S Cam) thy u ca Tng Thng Dim
nm trn brancard c lc l trng d s mu ti chy pht ra hai bn mp mc du ng
cht lnh kh. Mu trn tc dnh bt i mu v se thm li.
Cng lc Tng nh a ra hai iu kin mt l phi chn ct ng hong hai l phi
lm thng co nh th no trn an d lun. ng nh ni: Cht cha ti ri...ri y phi n
ni sao y.
Ngay sau khi c tin anh em Tng Thng Dim b thm st, Ta i S Php c thng
co ngay cho Khm S Ta Thnh ti Si Gn (v Khm S lc y l Nin Trng Ngoi Giao
on). Mt vin chc cao cp ca Ta Khm S in thoi hi i S Cabot Lodge. Khng
gp ng. Vin Tham V tr li rng Hi ng Qun Nhn Cch Mng cho bit anh em Tng
Thng Dim t st. Vin chc Ta Khm S ph nhn ngay ngun tin y v i vi ngi
Cng Gio u khng c php t st. V l trng ti i vi Thng v s mt ht mi
n phc. Mt ngi Cng Gio nh ng Dim th chuyn ny khng th xy ra.
Mt lt sau, vin Tham V ny gi in thoi cho Ta Khm S bo tin rng ng i S
Lodge cho anh bit anh em Tng Thng Dim cht nh trng hp ng nn. Mt i y v
k lut bn anh em ng. Sau Hi ng Qun Nhn Cch Mng ra thng co rng anh em
Tng Thng Dim t st.
Sau y chng ti ghi li bn phc trnh ca gii hu trch Qun i mang tn S lc
ti liu v hai ng Ng nh Dim v Ng nh Nhu sau khi cht ngy 1.11.1963 lc 11 gi 15
n ngy an tng 8.11.1963 lc 21 gi Nguyn vn:
S LC TI LIU V HAI NG NG NH DIM V NG NH NHU SAU
KHI CHT NGY 2.11.1962 LC 11 GI 15 N NGY AN TNG 8.11.1963 LC 21
GI 00.
I.- Ngy 2.11.1963 vo lc 11g15, on xe h tng a hai xc ca ng NG NH
DIM v ng NG NH NHU nm trn hai chic barancard trong chic xe M-113 vo B
Tng Tham Mu t ti sn B Ch Huy Thit Gip Binh Tri Trn Hng o t 11g 15 n 17g
00. Y S Trng Bnh X Tng Hnh Dinh Tng Tham Mu n khm nghim t thi ca hai ng
DIM v NHU, v thnh lp h s khai t do Phng Tng Qun Tr Tng Tham Mu ph trch.
Trong khong thi gian ni trn ch ng b Trn Trung Dung, cu B Trng Ph T
Quc Phng, c ng ti s 123 ng on Th im Si Gn, xin xc hai ng DIM v NHU
a v t tht.
Lc 17 gi 30 ngy 2.11.1963 do Thiu T i i Trng i i Tng Hnh Dinh
Tng Tham Mu, i y i i Ph v i y Y S Trng Bnh X Tng Hnh Dinh Tng
Tham Mu m nhn vic di chuyn hai xc ca ng Dim v Nhu ra Bnh Vin Saint Paul bng
mt chic xe Hng Thp T (Ambulance) vi hai quan ti do Thiu T i i Trng i i
Tng Hnh Dinh Tng Tham Mu mua ca hng TOBIA, giao li cho ng b TRN TRUNG
DUNG nh hng bn hm TOBIA lo vic lim v an tng.
Khi tn lim xong, hai quan ti ti mt phng ring trong nh xc Bnh Vin Saint
Paul th Trung Tng Tng Trn Thnh Si Gn v y Vin Qun V Th Trn Si Gn theo
s yu cu ng b TRN TRUNG DUNG, sp t t chc vic an tng hai ng DIM v NHU
ti ngha trang ca ngi Php ng Mc nh Chi Si Gn, vo ngy 3.1.1963 khong 12
gi 00 tra, chn ti l t s 3 ni y o sn hai huyt xy kim tnh.
Trong khi ng b TRN TRUNG DUNG nh Tng Trn t chc vic mai tng th hc
sinh v dn chng Thnh cng t chc Ban Ch o n nh xc Bnh Vin Saint Paul
hoc n t Thnh ng Mc nh Chi cp hai quan ti ca ng DIM v NHU t cc
v S t v o cho tha d ca dn chng v hc sinh.
II.- Vo khong 20 gi 00 ngy 2.11.1963, theo s nhu cu ca ng B TRN TRUNG
DUNG nh Hi ng Qun Nhn Cch Mng cu nguy v cho gi hai quan ti ca hai ng
DIM v NHU trong mt Bnh Vin ca Qun i trnh s cp ph ni trn.
Lc 21 gi 00 ngy 2.11.1963, do lnh Trung Tng Quyn Tng Tham Mu Trng bo
lin lc vi ng b Trn Trung Dung lo vic di chuyn hai quan ti v mt ni trong B Tng
Tham Mu ng thi Trung Tng Tng Trn Si Gn cho lnh hy b vic an tng hai ng
DIM v NHU ti ngha trang ng Mc nh Chi Si Gn, mc du hai huyt o v
xy kim tnh ri.
Li dng trong gi gii nghim ng 1 gi 30 ngy 3.11.1963, ng B TRN TRUNG
DUNG vit th cho b Soeu Supieure Gim c Bnh Vin Saint Paul nhn lnh hai quan ti
giao li cho Qun i ch v B Tng Tham Mu ti Phng Hi i i Tng Hnh Dinh
Tng Tham Mu, ng 2 gi 00 ngy 3.11.1963. Trong thi gian hai quan ti ca hai ng DIM
v NHU ti B Tng Tham Mu, vic canh gc c t chc cn mt.
n ngy 6.11.1963 th bng nhin quan ti ca ng Nhu b x hi bay mi kh chu.
Ngy 7.11.1963, v nhn thy tnh trng hc sinh v dn chng Thnh vn cn phn
n khng th an tng hai ng DIM v NHU ti Si Gn hay a v Hu c, phn th mt
quan ti x hi hi thi, nn ng b TRN TRUNG DUNG gi th yu cu Trung Tng,
Quyn Tng Tham Mu Trng cho mn mt khu t trong Tri Trn Hng o B Tng
Tham Mu tm n tng hai quan ti ca hai ng DIM v NHU trong mt thi gian ri s
em ci tng sau (bn sao bc th nh km). (1)
Tip theo th yu cu ca ng b Trn Trung Dung ngy 7.11.1963, Trung Tng
Quyn Tng Tham Mu Trng ch nh khong t v y Ban Kim Sot tm an tng hai
quan ti ca ng DIM v NHU ti B Tng Tham Mu, do S V Vn Th s 835/TTM/VP
ngy 7.11.1963
III.- Ngy 8.11.1963 ng 20 gi 00, hai quan ti ca ng DIM v NHU do Qun Nhn
thuc i i Mai Tng ca Qun V Th Trn Si Gn di s ch huy ca i y Vn
Ging, i i Trng i i Mai Tng, c di chuyn bng hai chic GMC, t Phng Hi
i i Tng Hnh Dinh Tham Mu n t trn hai huyt xy kim tnh sn ti Khu Lng V
Tnh, sau Cha Hng Quc T, pha ng Bc.
Khi c s hin din ca ng b Trn Trung Dung v Linh Mc Claude Larre, i Din
Ta Khm Mng Si Gn do ng b Trn Trung Dung mi n hnh l t 20 gi 00 n 20 gi
50 ngy 8.11.1963. ng 21 gi 00, sau khi Linh Mc lm l xong, hai quan ti c h xung
hai huyt xy kim tnh sn, vi s hin din ca:
- ng B TRN TRUNG DUNG
- Linh Mc CLAUDE LARRE
- y Ban Kim Sot
- Tt c chi tit u c chp nh (tr lc cht)
IV.- Huyt
- Huyt xy kim tnh gch 1o, t ciment, su 1thc 30, ngang 1th20, di 2th50.
Hai huyt nm song song, cch nhau v b ngang 1 thc.
- Khi hai quan ti h xung hai huyt xy kim tnh, y ct, trn ming y 2 tm danh
gn ciment kn.
M
- M nm v pha ng-Bc Lng V Tnh m bn phi m ng L Vn Phong, bo T
Qun L Vn Duyt.
u hng v pha Ty sau Cha Hng Quc T. Chn a v pha ng, Khu Nh Th
Pht Dim.
- Hai nm mt t ra, trong lng m di ct, trn mt lp si trng. Nn m
cao 0 thc 40 di , trn trng cinment, chung quanh nn xy cao 1th80. Bn gc c 4
tr. Trc m c sn trng ciment 1th50, c ca v bc thang vo m. Chu vi di 7 thc, ngang
6 thc.
- Vng quanh khu t m ni trn c ro km gai v tr ciment, 1 ca vo, v c t
thng trc mt vng gc trn.

SAU 7 NM PHONG TRN
Ngy 2.11.1965, ngy gi on tang Tng Thng Dim v ng C Vn Nhu. Chin cuc
bt u gia tng. Ch mt tun l cui thng 10.1965 s Qun Nhn thng vong ln n 1.600
ngi, tnh trung bnh mi ngy c 200 Qun Nhn hy sinh v chin cuc.
Quc L S I t Long Khnh qua Phan Rang, Khnh Ha, Ph Yn cho ti Qung Tr
hon ton b ct t. Hng khng tr thnh phng tin duy nht ni lin Si Gn vi cc Tnh
Min Trung v Cao Nguyn Trung Phn.
Cng trnh p Chin Lc b ph hy ton b k t u nm 1964. Cc a im dinh
in tr thnh hoang ph.
S C Vn Qun S M trc nm 1963 l 14.000 ngi v ch cp S on th cui
nm 1965, tng gp 2 ln hn v c mt khp n v Qun Binh Chng t cp Tiu on n
Chi Khu.
u nm 1965, Ta i S M rt tha mn v t c c vng m trc 2 nm
Ta i S ny tm mi cch thuyt phc Tng Thng Dim chp thun nhng ng Dim
quyt tm t chi.
l vic Ta i S M thit lp ti mi Vng Chin Thut mt c cu mnh danh C
Quan Dn S V do mt Gim c ngi M ch huy. K t y vin Gim c ny c coi l
C Vn Dn S M ti cao ti i Biu Chnh Ph Ta Hnh Chnh Tnh u c C Vn dn s
M m trch C Vn v hnh chnh, an ninh, xy dng nng thn, vin tr kinh t M v k c
gio dc hc chnh.
Ti Trung ng, cc B u thit lp mt c quan dnh ring cho vin chc C Vn M
k c ngnh vn ha gio dc n x hi y t.
Trc nm 1963, Ta i S M ch c mt phng Trung ng Tnh Bo nhng nay Ta
i S M li thit lp thm c s mnh danh C Quan An Ninh Dn S do mt Gim c ng
u. Ngoi t chc CIA li cn c t chc CID t c s vo hot ng trn ton ci Vit Nam.
Hnh nh ngi lnh MP M xut hin nh mt th uy quyn mi. Hi Cng Cam Rang tr thnh
cn c tip vn v i ca M mang tn Camranh city Long Bnh, Bin Ha, An Kh, Qui
Nhn u l cn c ln lao bc nht ca Lc Qun M ti ng Nam .
S C Vn M c tng thm 5000 ngi vo thng 6.1964 (cng vi 14.000 ngi
trc nm 1963). Nhng sau v tu Maddox (2.8.1964) s C Vn c gia tng rt mau. u
thng 8.1964 phn lc c F102 ca Khng Lc M ln u tin c gi qua Vit Nam tham
chin.
Chin tranh m rng. Qun lc M o t b ln Vit Nam. Qun s ln ti 526.000
gm Thy, Lc, Khng Qun. Tip theo l Qun i i Hn, Tn Ty Lan, c i Li ri Phi
Lut Tn v Thi Lan sau ny cng o t tin vo Nam Vit Nam.
Ba thng sau khi anh em Tng Thng Dim qua i, Tng Nguyn Khnh li lm o
chnh v mnh danh l chnh l vo ngy 30.1.1964 v Hi ng Qun Nhn Cch Mng ra
quyt nh chm dt nhim v ca Ban Chp Hnh Hi ng thnh lp ngy 1.11.1963. Tng
Nguyn Khnh ra thng co gii thch l do ca cuc chnh l l v T 3 thng nay, tnh hnh
suy xp v mi mt, chnh quyn t ra bt lc v phn cch mng, mt s ngi chy theo thc
dn v cng sn do mt ln na Qun i phi ng ln can thip Cc Tng Kim, Xun,
n, nh b giam gi. Th Tng Nguyn Ngc Th b bt em vo B Tng Tham Mu v do
ch th ca Thiu Tng Dng Vn c, i y Chi Khu rt giy lng ra tri tay ng li v dn
i sn c B Tng Tham Mu. Tht l bc tranh vn cu v ngi lao ao. Sau , ng
Th c phng thch v xin t chc cng vi ton th Ni Cc ca ng.
Ngy 17.2.1964, S quan Bo Ch B Quc Phng chnh thc tit l: Thiu T Nguyn
Vn Nhung S Quan Tng Qut v Ty Vin ca Trung Tng Dng Vn Minh b bt gi hi
m 30.1 v giam ti L on Nhy D tri Hong Hoa Thm. ng Nhung t vn bng giy
giy ng Nhung cht nm 39 tui. ng c vinh thng Thiu T sau ngy o chnh
1.11.1963 v cho n nay vn c coi l tc gi bn vo u v m vo lng anh em Tng
Thng Dim. Theo ti liu c bit ca bo Dn , t s 140 ngy 1.10.1970 n s 160 th
Thiu T Nhung vn l ngi ngang ngnh hung d. Dn vng Ph Hng Chnh Hng mnh
danh ng Nhung l cp en. ng Nhung vn l s quan thn tn ca Tng Dng Vn Minh
v rt c Tng Minh yu thng (Thiu T Nhung c mu ngh s, hay nh ln v say m
tung ci lng cng mn lc huyn cm v su cu vng c) Theo ti liu dn th Thiu
T Nhung b b l lch sau khi ng khai ht tt c nhng b mt trong v thnh ton anh em
Tng Thng Dim. Li khai ca ng c thu bng v trao cho Tng Khnh.
K t bin c 1.11.1963 cho n khi thnh lp Nh Cng Ha ngy 1.11.1967, trong
vng 4 nm. Min Nam tri qua 4 chnh ph: Chnh ph Nguyn Khnh (Qun Nhn), Chnh
Ph Trn Vn Hng (c lp), chnh ph Phan Huy Qut (i Vit), chnh ph Nguyn Cao K
(Qun Nhn).
Ngy 2.1.1969, hng ngn ngi n ving m phn ca anh em Tng Thng Dim ti
Ngha Trang Mc nh Chi. Phu nhn Tng Thng Nguyn Vn Thiu cng n y thp hng
trn m phn Tng Thng Ng nh Dim. Ngy 2.1.1970 ngha l 7 nm sau, theo li tng
thut ca cc bo c Lp, Chnh Lun, Tia Sng, uc Nh Nam v hu ht cc bo Si Gn
(ra ngy 3) th: Ln u tin sau 7 nm bi ca suy tn Ng Tng Thng tri ln trong bui
hnh l ti Nh Th chnh H Nai chiu 1.1 vi trn 5000 ngi tham d. Ti Si Gn, 9 gi
sng ngy 2.2, mt bui l cu hn trng th c t chc ti Vng Cung Thnh ng do
c Tng Gim Mc Si Gn ch l vi s tham d ca nhiu Ngh S Dn Biu v c bit gm
c s hin din ca Dc S Ng Khc Tnh, ng kim Tng Trng Thng Tin cng trn 5000
gio dn. Sau , trn 5000 ngi hng ng chnh t trn xe lam 3 bnh, hay xe hi, xe p i
b ko nhau n Ngha Trang Mc nh Chi d l lm php cho anh em Tng Thng
Dim. Ngay t sng sm, cc va h trc ngha trang tr thnh ch hoa.
Chiu ngy 2, mt bui l cu siu cng c t chc ti Cha Ph Quang trong Ngha
Trang Bc Vit ni c m phn ng Ng nh Cn (mt phn m duy nht c cy thnh gi biu
tng cho mt tn Thin Cha Gio an ngh ni y). Dp ny, nh ca ba anh em Tng
Thng Dim c t trn bn vong vi hng khi nghi ngt cng vi m thanh trm bun
ca nhng hi chung, ting m ca li tng nim.
Ti ngy 31.10.1970, Tng Trn Vn n m cuc tip tn ti t tht tng nh
ngy cch mng 1.11.1963. Cng trn Nht Bo Cng Lun s c bit cch mng (s ngy
1.11.1970) cu Trung Tng Trn Vn n linh hn ca bin c 63 ln ting qua bi Nhng
c hi mt.
Ngy 1.11.1963: Mt cuc o chnh thnh cng, chm dt nn Nht Cng Ha.
Kh th Cch Mng dng ln thnh mt cao tro. Ngi ngi mong mun mt cuc cch mng
thc s s em li mt trt t x hi mi trong mt nn dn ch chn chnh.
Ngy 1.11.1963 v th c gi l ngy cch mng m u cho mt vn hi mi ca dn
tc. Nhng ngi ca ngy 1.11.1963 thnh cng trong o chnh, nhng tht bi trong
vic cm quyn. B t trc nhng nhim v mi v ln lao, li khng c kinh nghim cm
quyn, h b tnh th x y v trn ngp trong cc vn phi gii quyt.
Ngy 1.11.1963 rt li ch cn l mt ngy o chnh m ra mt giai on lch s y
hn lon vi bao nhiu l bp bnh: Ht chnh l li n o chnh, quyn hnh chuyn t tay n
qua tay kia v x hi cng ngy cng thiu n nh.
Trong khi th cng sn khng ngng pht trin chin tranh...
Trn Nht Bo Ha Bnh, mc VI NH NHC ngy 1.11.1963 (s ra ngy 7.12.1970)
cu Thiu Tng Lm Vn Pht cng by t cm ngh ca ng nh sau:
V nn Nht Cng Ha lm th kt, nn cn mt bin c m li thot. V th nn
ti mi tham d bin c 1.11 vo pht cht, cuc o chnh thnh cng, nhng vic git Tng
Thng Dim lm ti tht vng trc tin.
Sau bin c, ng l cc Tng lnh o nn trao quyn cho dn s, th li vn cm
quyn v v khng quen nn th cch mng lc u si sc trong lng dn chng xp dn.
Chng nhng khng c k hoch trao quyn li cho dn s, cc Tng cn nh nm thm quyn
bng cch nh Tng L Vn Kim lm Th Tng v th ti tham gia cuc chnh l
31.1.1964.
Nhng ri Nguyn Khnh li qu nhiu tham vng nn lm hng vic, khin cho t nc
b xo trn lin tip. l v chnh tr.
Cn v qun s, tht bi ln lao nht l vic M ha chin tranh.
C Tng Thng Dim cng li s can thip ca ngi M. Cho n khi Nht
Cng Ha b lt , ngi M t can thip vo Vit Nam, khin ch quyn Vit Nam b xm
phm. Nu ngi M can thip vo Vit Nam, m s can thip em li mt tnh trng n nh,
th cn .
ng ny, M can thip, M ha chin tranh Vit Nam, v cng cuc M ha
a n tht bi hon ton, tht bi cho M v Vit Nam phi chiu hu qu ca s tht bi .
Sau bui gi trng th anh em Tng Thng Dim ln th 7, c ngun d lun cho rng
ang c Phong Tro vn ng tch cc phc hi ch Ng nh Dim v phc hi danh d
cho anh em Tng Thng Dim.
Theo chng ti, d lun c mt s nhm ln to tt hoc tm nhn phin din hoc v
mu thun gia cc tp th c lin quan n bin c 63 hoc v t him th nghch phe ng. V
gin d, khng mt ai, mt phe nhm no c th lm c cng vic y (d mun lm). Bi ci
danh d ca mt v Tng Thng nh ng Ng nh Dim th t cuc i ng mi c thnh t
quan nh r rt v ch lch s mi thm quyn ph phn v ni ln ci danh d y. Ci
danh d ca Tng Thng Dim c th khng th mt v gn lin vi lch s th khng c
chuyn phc hi. Lch s ch ni ln s tht ch lch s khng bao gi lm chuyn phc hi cho
mt nhn vt ny hay mt nhn vt kia. Cn vn phc hi ti lp ch Ng nh Dim vo
khng gian v thi gian 1970 v trong thc ti Min Nam nh hin nay th ch l chuyn gi
tng trn my. Php quc lun lun t ho vi ch qun ch sng chi ca Hong N Ph
Lun nhng khng phi v th, v ca ngi nhng ho quang sng chi ca thi N Ph Lun m
c th ni ngi Php sng di ch Ng Cng Ha. Thi i ca Tng Thng Pompidou
li ang mu nh phc hi ti lp ch N Ph Lun. Cng nh vy, vo nm 1970 v mi
mi sau ny. Dn Tc Vit Nam u mt lng t ho ca ngi thi i huy hong, thnh tr di
thi Vua L Thnh Tn nhng khng phi v t ho v ca ngi nh vy m nht n ni rng, s
ca ngi v t ho kia l c phc hi ti lp ch qun ch sng chi ca Vua L Thnh
Tn gia khng gian v thi gian 1970 ny.
Vit v bin c 1963, mt bin c quan trng ca lch s cn i ko di t thng 5 n
ngy 1.11.1963 cng vi ci cht bi thm ca anh em Tng Thng Ng nh Dim. Chng ti
(Tc gi thin bt k ny) ch n gin c mong c mt iu l i tm s thc ca lch s cng
vi nhng ngi sng trong bin c lch s y v cn sng trong dng lch s ny cng
nhau ghi li i iu trng thy tai nghe mt c cng vi i iu nhn nh c mong sao c
th gip cho cc s gia sau ny d dng soi sng qua tng s kin lch s vi bin c ca lch s
v chng nhn ca n t y lch s lm cng vic ca lch s.
Ngi Vit Nam phn nhiu khng c thi quen vit Hi K. V l do ny hay l do khc,
nhng chng nhn quan trng ca bin c lch s thng im lng mi khi bin c qua i cng ch
v quan nim qu gi vng nhi bt thuyt (chuyn qua ri, khng ni na). Nhng chng
nhn lch s y, theo thi gian lng qun chuyn c ri mt khi qua i th chuyn xa cng chn
vi di lng t. y l s thit thi rt ln cho cc S Gia sau ny mun truy tm v nghin
cu nguyn nhn ca mi s kin cng bin c lch s theo trnh t din tin ca n trong tng
quan bi cnh, nhn vt, thi th, thc ti ch quan v khch quan. Ring chng ti (Cao Th
Dung) v c quen bit nhiu vi cc nhn vt thuc ch Ng nh Dim cng nh hai tp th
Pht Gio v Cng Gio. S quen bit ch c tnh cch bng hu, tn nhim nhau, tri k cng
nhau qua nhng sinh hot bnh thng trong mt v tr tnh cm vt hn ra ngoi mi khun
kh sinh hot quc gia cng nh tn gio, ch ngha v ng phi. Cng v vy m mt vi ngi
bn ca chng ti ang l Gio S S Hc ti cc Trng i Hc Si Gn, Lt, Hu c
thc y chng ti i tm cc chng nhn lch s trong 9 nm ca ch Ng nh Dim nht l
bin c 63 ghi li nhng iu m cc chng nhn y ng vai ch ng, hoc trung gian
hoc nghe thy, trng thy. V chng ti lm cng vic cng vi Lng Khi Minh. Mt
ngi m thn th gn nh gn lin vi ch Ng nh Dim trong sut 9 nm, v thng
c coi l mt thnh phn hiu bit nhiu v nhng chuyn bn trong ca ch y. Lng
Khi Minh v tnh thn hu cng nh s tn nhim v tn trng ln nhau cung cp cho chng
ti (V Hong Cao Th Dung) nhng ti liu sng v cn bn ng thi a dn chng ti n
cc con ng tm ti liu cng nh nhn chng lin quan n bin c hon thnh tp Bt K
ny. Trc sau, Lng Khi Minh khng a ra mt ph phn nhn nh no v cc nhn vt ca
bin c. Phn ny ng dnh ring cho chng ti ngi bt c t do vi trch nhim v vai tr
ca n.
Vn bit rng, vit v bin c 1963 gia mt tnh th cc k phn ha ca mt thi i
hoi nghi v y ng nhn nh hin nay s khng sao trnh khi nhng s hiu lm t pha ny
hay pha kia. Tuy nhin, vi mt nim tin cn li ni chnh mnh, chng ti t khng cho php
chnh mnh c do d hoc hoi nghi v mt iu no khc hn l c gng tm hiu s thc v
vit ln s thc.
Si Gn, Ma ng 1970
LNG KHI MI NH v V HONG CAO TH DUNG

Cao The Dung&Luong Khai Minh TLLam The Nao de Giet Mot Tong Thong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cao The Dung&Luong Khai Minh TLLam The Nao de Giet Mot Tong Thong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LM TH NO GIT MT TNG THNG 1

LM TH NO GIT MT TNG THNG

You might also like