1

UVOD


Svjetska Banka se sastoji od 5 finansijskih institucija;
Medjunarodne banke za obnovu i razvoj IBRD
Medjunarodne finansijske korporacije IFC
Medjunarodne asocijacije za razvoj IDA
Agencije za garanciju multilateralnih investicija MIGA
Medjunarodnog centra za rjesavanje investicionih sporova ICSID.


Ona nije banka u klasicnom smislu jer se sastoji od vise specializovanih finansijskih
institucija. Osnovana je 1944. godine u SAD-u sa ciljem da pruzi ekonomsku I finansijsku
podrsku zemljama clanicama. Kada je osnovana brojala je 34 zemlje clanice. Taj broj je naglo
povecan tokom pedesetih I sezdesetih godina proslog vijeka, a danas Svjetska Banka ima 187
zemalja clanica. Sjediste Banke je u Vasingtonu, a ima I lokalne kancelarije u 124 zemlje.


Prvobitni zadatak je bio obnova ekonomija razorenih zemalja u 2. Svjetskom ratu (zadatak
IBRD-a osnovane 1944.). Medjutim obim poslova se ubrzo prosirio, pa se osim Medjunarodne
banke za obnovu I razvoj ubrzo osnivaju jos cetiri specializovane institucije u okviru Svjetske
Banke. Zemlje koje zele da pristupe Svjetskoj Banci moraju njaprije biti clanovi
Medjunarodnog Monetarnog Fonda (MMF). Sredstva banke poticu iz cetiri osnovna izvora, a
to su:
uplata kvota drzava clanica
zaduzivanje na medjunarodnom finansijskom trzistu
povracaj ranije datih kredita
ostvareni dohodak.
Upravljacka struktura banke je slicna upravljackoj strukturi MMF-a, a na celu se nalazi Odbor
guvernera.


2
Organizacija banke


Svjetska banka ima 187 zemalja clanica, ujedno I dionicara. Njih predstavlja Odbor guvernera
koji je I glavni kreator politike svjetske banke. Svaka zemlja clanica moze da postavi jednog
guvernera I jednog zamjenika u ovom odboru. To su obicno ministri finansija I ministri
ekonomije. Odbor se sastaje jednom godisnje, kada se odrzava sastanak sa odborom guvernera
MMF-a.

Zbog rijetkog sastajanja odbora direktora, efektivno rukovodstvo je u rukama Odbora izvrsnih
direktora. Ima ih 24 I rade u prostorijama banke. Pet zemalja sa najvise akcijskog kapitala
(Japan, Ujedinjeno Kraljevstvo, Njemacka, SAD I Francuska) imaju pravo na po jednog
direktora, a ostale zemlje clanice predstavljaju preostalih 19 direktora. Kao I u MMF-u
glasacka prava zavise uglavnom od ucesca u kapitalu.

Na celu Izvrsnog odbora je predsjednik, koji se bira na period od 5 godina. Predsjednistvo
Svjetske Banke je po tradiciji rezervisano za americkog drzavljanina (trenutno odlazeci
predsjednik Zelik). Izvrsni odbor se sastaje 2 puta nedeljno kako bi nadgledali poslovanje
banke. Banka posluje pod liderstvom predsjednika, menadzmenta I podpredsjednika
zaduzenih za regione ili sektore. Oko 10000 strucnjaka za razvoj iz gotovo svih zemalja
svijeta radi u sjedistu Svjetske Banke u Vasingtonu ili u njenim kancelarijama u zemljama u
razvoju (odnos 70:30). Osoblje banke je raznoliko, osim ekonomista ukljucuje I edukatore,
specijaliste za zivotnu sredinu, finansijske analiticare, antropologe, inzinjere I druge.



Uloga I znacaj Svjetske Banke


Osnovni cilj banke je da finansira projekte koji su znacajni za jednu nacionalnu privredu, a za
koje privatni kapital nije zainteresovan jer su potrebni veci iznosi za ulaganje I zbog
povecanog rizika. U prvim godinama nakon osnivanja banka je pomagala obnovu privreda
ratom razorenih zemalja, a kasnije se okrece finansiranju nerazvijenih zemalja. Banka je
osnovana za oblast meunarodnog srednjerocnog i dugorocnog finansiranja. U tom kontekstu,
osnovni ciljevi Banke se mogu identifikovati:

u pomaganju obnove i razvoju proizvodnje u privredno nedovoljno razvijenim
zemljama clanicama, odnosno u podsticanju privatnih investitora za ulaganje u
projekte zamalja clanica;
u davanju garancija ili participacija u zajmovima, vlastitim ili pozajmljenim sredstvima
za projekte u zemljama u razvoju;
u podrci razvoju medjunarodne trgovine i odrzavanju ravnoteze u platnim bilansima
podsticanjem medjunarodnih investicija radi razvoja proizvodnih snaga zemalja
clanica.



3
Danas, kako se navodi, misija Svjetske Banke je da se bori protiv siromastva do dugorocnih
rezultata i pomogne ljudima da pomognu sebi i svojoj sredini putem obezbjedjivanja resursa,
razmjene znanja unapredjivanjem sposobnosti i partnerstava u javnom i privatnom sektoru.
1

U proteklim decenijama banka se suocavala sa brojnim izazovima kao sto su poslijeratna
obnova zemalja Evrope, sveukupno podrzavanje ekonomskog razvoja sirom svijeta,
olaksavanje investiranja kapitala i slicno. U tom periodu su ostvareni znacajni rezultati, zivotni
standard je porastao u mnogim zemljama, a trzista kapitala i roba su integrisana pruzajuci
zemljama u razvoju vece mogucnosti za ekonomski rast.



Finansijska struktura


Svjetska banka je organizovana kao AD I svaka zemlja clanica daje novcani doprinos banci.
Samo mali dio ovog kapitala se ikada I isplacuje, a pravilo je da neizmireni dugovi ne smiju
preci sumu upisanog kapitala I rezervi. Od kvota koje se uplacuju u banku zavisi I broj
glasova koje imaju zemlje clanica. Zemlje sa najvise akcijskog kapitala u SB samim tim I sa
najvecim pravom glasa su SAD, Njemacka, Francuska, Velika Britanija I Japan. Godinama sa
izmedju clanica vodi prepirka o vrednovanju kapitala. Nominalno je izrazen u SDR-u
(specijalna prava vucenja, predstavlja sinteticku valutu cija je vrijednost od 01.01.1999.
godine odredjena kao ponderisani prosjek cetiri valute Americkog dolara, Eura, Britanske
funte I Japanskog jena) ali se zapravo radi o dolarskom iznosu. Zbog toga povremene
promjene kursa dolara uticu na banku.


Doprinosi zemalja clanica igraju podredjenu ulogu u finansiranju zajmova Svjetske banke
svojim clanovima. Banka sebe finansira uglavnom putem kapitala na medjunarodnom
finansijskom trzistu ovaj izvor finansiranja iznosi 85% izvora koji se prenose pogotovo u
vidu emisija srednjorocnih i dugorocnih obveznica i privatnog plasmana hartija od vrijednosti
vladama, centralnim bankama i komercijalnim bankama. Ogroman kredibilitet koji banka
uziva joj omogucava da obezbijedi sredstva po najpovoljnijim uslovima.
Hartije od vrijednosti koje emituje banka su veoma aktivne na finansijskom tritu. Investitori
vrlo rado investiraju u njih zbog toga to zemlje clanice cjelokupnim upisanim kvotama
garantuju za obaveze Banke i to Banka koristeci svoj brojan i strucni aparat vrsi strogu
selekciju projekata u cijem ce finansiranju ucestvovati. Kasnjenje u otplati duga prema
Svjetskoj banci je relativno nov fenomen. Cak i ako ne uspiju da ispune svoje druge obaveze,
zemlje ce pokusati da se drze datuma otplate prema medjunarodnim institucijama to je due
moguce, jer ako jos kod njih upadnu u kasnjenje, gube poslednji izvor spoljnjeg finansiranja,
osim direktne bilateralne pomoi.

1
Preuzeto sa:
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/0,,contentMDK:20040565~menuPK:1696892
~pagePK:51123644~piPK:329829~theSitePK:29708,00.html


4
Medjunarodna banka za obnovu I razvoj (IBRD)


Cesto se Medjunarodna banka za obnovu i razvoj poistovjecuje sa Svjetskom bankom,
medjutim tu se pravi greska. IBRD je samo jedna od 5 specializovanih finansijskih institucija
koje sacinjavaju Svjetsku banku, doduse najznacajnija. Ona je prva osnovana, 1944 godine u
Breton Vudsu (SAD), a ostale afilijacije Svjetske banke se osnivaju kasnije.

Medjunarodna banka za obnovu I razvoj (IBRD) ima za cilj da smanji siromastvo u srednje
razvijenim I siromsasnim zemljama kreditno kroz promovisanje odrzivog razvoja, kroz
zajmove, garancije, proizvode za upravljanje rizikom, kao I davanjem analitickih I
savjetodavnih usluga. Osnovana 1944 kao originalna institucija grupacije Svjetske Banke,
IBRD je struktuiran kao zadruga koja je u vlasnistvu I upravlja za dobrobit 187 zemalja
clanica.
2

Samim tim osnovni zadatak ove banke je, kao sto I njeno ime pokazuje da pomaze obnovu I
razvoj zemalja clanica, olaksa investiranje kapitala kako bi se obnovile ratom razorene
privrede, odnosno kako bi se u manje razvijenim zemljama podstakao razvoj proizvodnih
mogucnosti I prirodnih bogastava.Banka takodje podstice privatno investiranje davanjem
garancija, ali moze I da ga zamijeni pozajmljujuci sopstvena ili mobilisana sredstva ako
privatni kapital nije pristupacan.
Banka podstice I medjunarodne investicije u cilju razvoja proizvodnih snaga zemalja clanica.

Kada je osnovana banka je raspolagala kapitalom od 10 milijardi americkih dolara(USD).
Sredstva su se formirala upisom kapitala. Banka je formirana kao akcionarsko drustvo, kapital
se sastojao od 100 000 akcija, a svaka akcija je vrijedjela 100 000 USD. U proslosti su se
dogodila tri povecanja kapitala, koja nastaju mijenjanjem kvota odredjene zemlje clanice, tako
da kapital Svjetske banke iznosi 20,1 milijardu americkih dolara.

Prilikom davanja zajmova, Svjetska banka vodi rigoroznu politiku odnosa zajmova I kredita
koji je uvijek 1:1, sto znaci da odobreni zajmovi I date garancije ne mogu da premase kapital
kojim banka raspolaze(ukljucujuci rezerve I viskove). Zajmovi se mogu odobriti samo
zemljama clanica Svjetske banke, a svaka clanica Svjetske banke mora biti I clanica
Medjunarodnog Monetarnog fonda. Banka daje zajmove I garancije sama ili u saradnji sa
drugima (samim zemljama clanicama ili preduzecima I ustanovama sa njihove teritorije). Dati
zajam ne mora se trositi na teritoriji neke odredjene zemlje clanice, ali se mora upotrijebiti
samo za ciljeve za koje je I dat. Banka propisuje uslove u pogledu kamate, rokova otplate I
provizije Banci je zabranjena politicka djelatnost pa se ne smije mijesati u politicke poslove I
aktivnosti zemalja clanica. Prema valuti I kamatnim stopama IBRD nudi tri vrste zajmova:
zajmovi u vise valuta
zajmovi u jednoj valuti bazirani na LIBOR-u (London Interbank offered Rate) koji predstavlja
dnevnu referentnu kamatnu stopu po kojoj banke nude jedna drugoj kredite na londonskom
medjubankarskom trzistu

2
Preuzeto sa:
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/EXTIBRD/0,,menuPK:3046081~pagePK:641
68427~piPK:64168435~theSitePK:3046012,00.html



5
zajmovi u jednoj valuti po fiksnoj kamatnoj stopi.

Meunarodna banka za obnovu i razvoj (IBRD), Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD),
Evropska investiciona banka (EIB), su u okviru zajednike podrke bankarskim sistemima i
kreditiranju privrede u centralnoj i istonoj Evropi premaile plan i na raspolaganje stavile 33
milijarde eura, to je 8,5 milijardi vie nego to je prvobitno planirano. U okviru te akcije za
borbu protiv krize, pokrenute 27. februara 2009., Srbiji je kroz razliite finansijske programe
stavljeno na raspolaganje 1,5 milijardi eura. Turskoj i zemljama Zapadnog Balkana na
raspolaganje je stavljeno ukupno 10,6 milijardi eura.
3

Crna Gora je dobila kredit od Meunarodne banke za obnovu i razvoj (IBRD) i namjerava da
dio sredstava iz ovog kredita iskoristi za plaanje po ugovoru za studiju o procjeni uticaja na
ivotnu sredinu i drutvo.



Medjunarodno udruzenje za razvoj (IDA)


IDA je neprofitna afilijacija Svjetske banke, osnovana 1960. godine sa ciljem da omoguci
najsiromasnijim zemljama svijeta dugorocne kredite do 40 godina. Krediti su se prvobitno
odobravali na rok i do 50 godina, ali je ovaj rok skraen na 40 godina za najmanje razvijene
zemlje u razvoju i 35 godina za ostale zemlje u razvoju, uz grejs period od 10 godina. Velikim
dijelom kreditna angazovanja IDA se odnosi na zemlje ciji je BDP (Bruto Domaci Proizvod)
ispod 885 dolara po glavi stanovnika. Osnovni cilj IDA je da smanji siromastvo I ubrza
odrzivi razvoj u najsiromasnijim zemljama obezbjedjivanjem sredstava za socijalne I
infrastrukturne projekte.

lanica IDA mogu biti samo zemlje lanica IBRD, sa kojom IDA ima zajedniku
administraciju i upravu, ali im je poslovanje pravno i finansijski odvojeno. Upisani kapital
Korporacije iznosio je pri osnivanju 100 miliona dolara, da bi kasnije bio nekoliko puta
uvean i sada iznosi oko 3,5 milijardi dolara. Od osnivanja do danas, Korporacija je investirala
oko 40 milijardi dolara u skoro 2000 programa. Finansiranje zemalja posredstvom IDA se
obavlja na dva naina:
Prvo, IDA odobrava beskamatne kredite, to znai da drava koja se zaduuje vraa tano
iznos pozajmljenih stredstava, bez ikakvog ukamacenja jedini troak dunika jesu provizija i
troak obrade kredita koji u zbiru iznose oko 1% odobrenog kredita.
Drugo, IDA daje donacije ili poklone, kada drava nije u obavezi da vraa sredstva koja je
dobila, rije je dakle, o bespovratnoj pomoi.

U Statutu IDA-e stoji da ona odobrava finansijska sredstva pod uslovima koji su elastiniji i
koji manje optereuju platni bilans od onih koji se ugovaraju u konvencionalnim zajmovima.
Svojom aktivnou IDA dopunjuje aktivnost Svjetske banke. Pri odobravanju finansijskih

3
Detaljnije na:
http://www.ebrd.com/pages/homepage.shtml



6
sredstava, IDA stavlja naglasak na smanjenje siromatva u svijetu, na podrku zdravih
makroekonomskih politika, kao i politika koje su usmjerene na strukturno prilagoavanje
4

Odbor izvrnih direktora Svetske banke odobrio je BiH beskamatni kredit Medjunarodne
asocijacije za razvoj (IDA) u iznosu od 15 miliona dolara za podrku zapoljavanju i reformi u
sektoru socijalne zatite. Osam miliona dolara iz kredita bie iskorieno za pruanje pomoi
osobama koje aktivno trae posao i spadaju u ugroene kategorije, kao to su to osobe sa
invaliditetom i demobilisani vojnici, precizira danas agencija Onasa.
5


Medjunarodna finansijska korporacija (IFC)


IFC je jedna od afilijacija Svjetske banke osnovana 1956. godine. Clanice IFC-a moraju biti
prvo clanice IBRD-a. S pravnog I finansijskog aspekta IFC je odvojena od IBRD-a ali su
administrativno povezani, odnosno odbor izvrnih direktora IBRD (sa izvjesnim razlikama) je
istovremeno i tijelo za Korporaciju, ali IFC ima svoje sopstveno rukovodstvo. IFC ima 182
clanice koje su ujedno I clanice IBRD.

Ova institucija Svjetske banke je osnovana radi unapreenja privatnog preduzetnitva u
zemljama u razvoju i dopunjavanja aktivnosti IBRD, koje su bile vie usmjerene na same
vlade. Drugi razlog je bio taj to privatni sektor u zemljama u razvoju nije bio toliko
oduevljen idejom da drava nadgleda zajmove Svjetske banke, koji su prema Statutu banke
morali da imaju garanciju drave.
6


Upisani kapital Korporacije iznosio je pri osnivanju 100 miliona dolara, da bi kasnije bio
nekoliko puta uvean i sada iznosi oko 3,5 milijardi dolara. Korporacija formira sredstva iz
sledeih izvora:
ulaganjem zemalja lanica
zaduivanjem kod Svjetske banke i
pribavljanjem sredstava na tritu kapitala.
Organi upravljanja Korporacijom su: Odbor guvernera, Odbor izvrnih direktora i Predsjednik
Korporacije

Medjunarodna finansijska korporacija (IFC), lanica grupacije Svetske banke, odobrila je
kredit od 20 miliona evra Prokredit banci Beograd - Kroz ovu transakciju konsolidujemo nae
strateko partnerstvo sa IFC-om - kazala je predsednica izvrnog odbora Prokredit banke
Beograd Svetlana Tolmaeva i istakla da e kreditom te meunarodne finasijske institucije
banka poveati podrku malim i srednjim preduzeima u Srbiji.
7


4
Preuzeto sa:
http://idanetwork.eu/statute.html
5
http://www.vesti.rs/Ekonomija/IDA-odobrila-kredit-BiH-vredan-15-miliona-dolara.html
6
Basic, M., MMF, Svjetska banka I process prikljucenja medjunarodnim finansijskim institucijama, 2007, str.26
7
http://www.poslovnojutro.com/details&id=13886


7
Meunarodna finansijska korporacija (IFC), lanica grupacije Svjetske banke, odobrila je
NLB Montenegrobanci kredit od deset miliona EUR.Kredit e NLB Montenegrobanci
omoguiti da proiri program kreditiranja malih i srednjih preduzea u Crnoj Gori.
- Mala i srednja preduzea u Crnoj Gori imaju ogranien pristup finansijskim sredstvima
usljed globalne finasijske krize, a kredit IFC-a proirie mogunosti za kreditiranje ovog
segmenta privrede, saopteno je iz NLB Montenegrobanke.
8



Multilateralna agencija za garantovanje investicija (MIGA)


Ova afilijacija Svjetske banke osnovana je na konferenciji IBRD-a koja je odrzana u Seulu
1985. godine. Inicijativa za stvaranje ovakve institucija javila se jos tokom pedeseih godina ali
nije zazivljela, najvise zbog toga sto su se zemlje u razvoju plasile uticaja koje bi direktno
strano ulaganje moglo da ima na njihovu nacionalnu ekonomiju.

MIGA ima 172 zemalje clanica. Da bi odredjena zemlja postal clanica MIGA mora biti
clanica IBRD, ali sve clanice IBRD ne moraju biti I clanice MIGA. Od 172 zemlje clanice 25
drzava clanica su razvijene zemlje, a 147 zemlje u razvoju.

Kapital agencije iznosi milijardu dolara I formira se kroz doprinose zemalja clanica, zavisno
od njihove ekonomske moci. Glavne prepreke za strane investicije u zemljama u razvoju su
pored uobiajnih komercijalnih rizika i potencijalni politiki rizici (nacionalizacija,
ekspropriacija i sl.). Iz tih razloga je formirana MIGA kako bi se povealo privatno
investiranje za privredni razvoj osigurano od moguih rizika takve vrste, i unaprjedile
savjetodavne usluge, to treba da stvori adekvatnu investicionu klimu.
Organi upravljanja su Savjet guvernera, Odbor direktora I predsjednik. Predsjednik IBRD
imenuje predsjednika MIGA.

MIGA zemlje clanice klasifikuje na one koje smatra sposobne da obaveze ispune po
zadovoljavajucim komercijalnim uslovima (I onda im prestaje kvalifikacija za finansiranje od
Svjetske banke) I one koje nisu u stanju da to urade. Ova podjela je pokazatelj finansijske
moci I ekonomskog razvitka odredjene zemlje clanice.
Nekih dvadesetak zemalja koje su ranije pozajmljivale od Svjetske banke danas to ne rade.
Japan je jedan od primjera jer je primio pozamasne zajmove od banke u period od 1975-1989,
a danas je jedan od najbitnijih izvora kapitala banke.
9








8
http://www.madeinmontenegro.com/vbforum/showthread.php?t=1568&page=114

9
Bai, M., MMF, Svjetska banka i proces prikljuenja Crne Gore meunarodnim finansijskim institucijama,
2007, str. 24


8

Medjunarodni centar za rjesavanje investicionih sporova (ICSID)


U svijetu se javljao sve veci broj investicionih sporova, a cesto su ih resavali Svjetska banka
kao institucija, njen predsjednik I zaposleni. Medjutim zbog cstih sporova izmedju vlada I
stranih investitora sirom planete javila se potreba za osnivanjem specijalizovane finansijske
institucije koja ce se baviti ovim problemom I na taj nacin olaksati posao Svjetskoj banci.
ICSID je kao jedna od afilijacija Svjetske banke osnovan 14. Oktobra 1966. godine.

ICSID cine upravni odbor I sekretarijat. Na celu upravnog odbora je predsjednik Svjetske
banke I u njemu su zastupljeni predstavnici drzava koje su clanice ICSID. Sastanak upravnog
odbora je jednom godisnje zajedno sa godisnjim sastancima Svjetske banke. ICSID je
samostalna medjunarodna organizacija, ali ima bliske veze sa Svjetskom bankom, odnosno svi
clanovi ICSID su ujedno I clanovi Svjetske banke.

Tokom godina nadleznosti centra su se prosirile, pa on danas posreduje u sporovima I kada
jedna od ugovornih strane ne potice iz zemlje clanice, pa cak I kad predmet spora nisu povrede
investicionog ugovora. ICSiD se angazuje I u organizaciji I nadzoru medjunarodnih
trgovinskih arbitraza.

ICSID ucestvovanje u arbitrazi vrsi na volonterskoj osnovi. Trazenje pomoci od ove institucije
se zasniva na dobrovoljnoj osnovi, ali kada stranka jednom pristine na arbitrazu ovog centra
ne moze jednostrano povuci pristanak. ICSID saradjuje sa velikim brojem institucija kao sto
su:
Trajni sud za arbitrazu iz Haga
Australijski centar za medjunarodnu komercijalnu arbitrazu iz Melburna
Australijski centar za komercijalne sporove iz Sidneja
Medjunarodni centar za arbitrazu iz Singapura
GCC centar za komercijalnu arbitrazu iz Bahrejina
Njemacka institucija za arbitrazu
Sporazumi sa ovim institucijama su dokazali svoju korisnost u mnogim slucajevima I
omogucili jos bolju saradnju izmedju ICSID I navedenih institucija.

ICSID danas broji 157 drzava clanica, od kojih su 146 punopravne clanice, a preostalih 11
drzava su potpisale konvenciju ali nisu dostavile ratifikaciona dokumenta. Posluje kao
nezavisna medjunarodna institucija, usko povezana sa IBRD na ciji zahtjev je I osnovana.











9
Saradnja Svjetske banke I Jugoslavije


Na konferenciji o osnivanju Svjetske banke u Breton Vudsu ucestvovala je I tadasnja SFR
Jugoslavija koja u radu banke ucestvuje od samog osnivanja. Kvota Jugoslavije pri osnivanju
je iznosila 40 miliona eura, da bi kasnije bila povecana u skladu sa revizijama kvota, pa je
1991 godine iznosila oko 528 miliona eura, a raspolagal je sa 0,39 % od ukupnog broja
glasova.

Prvi zajam Jugoslavija je dobila 1949. godine u iznosu od samo 2,7 miliona eura za uvoz
opreme, apotom jos dva: 1951. Godine 28 miliona, a 1953. Godine 30 miliona dolara. Kasnije
dolazi do prekida u saradnji izmedju Jugoslavije I Svjetske banke. Sporna su bila odredjena
potrazivanja inostranih banaka po obveznicama koje je izdala Kraljevina Jugoslavija, pa je
Wall Street vrsio pritisak na IBRD da ne odobrava kredite tadasnjoj SFRJ.
Do obnove saradnje sa IBRD doslo je 1961. godine kada je odobren kredit u iznosu od 30
miliona dolara. Od tada je Jugoslavija svake godine (izuzev 1965. I 1966.) dobijala po
nekoliko zajmova godisnje. Do 1991. Godine Jugoslaviji je odobreno 90 zajmova koji su
predstavljali 1,8 % svih zajmova koje je banka do tad odobrila.
Najveci dio odobrenih zajmova namijenjen je razvoju saobracaja oko 32% ukupnog iznosa;
slijede poljoprivreda (28%), industrija (21%), energetika (14%) i razvoj turizma i uredjenja
gradova (5%).

Jugoslavija je zainteresovana da obezbijedi vece ucesce u realizaciji projekata u drugim
zemljama koje Svjetska banka finansira i to ne samo pruzanjem gradjevinskih usluga, vec i
isporukom opreme. Do kraja fiskalne 1995. godine preduzeca iz SR Jugoslavije su za projekte
koje finansira IBRD u drugim zemljama prodala robe i usluga u iznosu od 856 miliona dolara i
za projekte IDA jo 172 miliona. Nas udio u ukupnim isporukama stranaca za projekte koje
finansira IBRD iznosi 0,84%. Uglavnom je rijec o prodaji elektricne opreme, masina i
izvodjenju gradjevinskih radova. Do 1993. godine nas udio u isporukama opreme bio je 0,3%,
u izvrsenim gradjevinskim radovima 4,1%, a u pruzanju konsultanskih usluga bio je ravan
nuli.
10


U Martu 2002.godine Jugoslavija mijenja naziv u Srbija I Crna Gora. Iste godine drzavna
zajednica je postala clan Svjetske banke I koristila je njene pozajmice sve do 2006. godine
kada je Crna Gora dobila nezavisnost I postal clan IBRD u Januaru 2007. godine.






10
World Bank, Annual Report 1993, str. 79-82. i Annual report 1995, str. 210
Izvjestaj preuzet sa:
http://www-
wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/1993/08/01/000009265_3980625172954/Ren
dered/PDF/multi0page.pdf



10
Prilozi


Tabela 1: Paralela izmeu Svjetske banke i MMF-a

MMF

SVJETSKA BANKA
Karakter

Funkcija



Vremenski period

Izvor finansiranja


Odobravanje kredita

Period vraanja duga

Osoblje

Monetarna institucija

Stabilizacija monetarnog sistema
i finansiranje privremenih deficita
platnog bilansa

Kratkoroni

Zvanine rezerve i sopstvena
sredstva valuta zemlje lanice

Svim lanovima

3-5 godina (ponekad i 10)

Osoblje broji 2.300 ljudi
Razvojna institucija

Unapreenje i finansiranje
ekonomskog razvoja


Dugoroni

Zajmovi na meunarodnom
tritu kapitala

Zemljama u razvoju

15-20 godina (40 za IDA)

Osoblje broji 6.400 ljudi

Izvor: www.worldbank.org


Tabela 2: Zemlje koje su najvei akcionari
Zemlja
Kapital Broj glasova
Iznos (US$ 000) % od ukupnog % od ukupnog
SAD 569,379 24,09 23,65
Japan 141,174 5,97 5,87
Njemaka 128,908 5,45 5,36
Velika Britanija 121,015 5,12 5,04
Francuska 121,015 5,12 5,04
Kanada 81,342 3,44 3,39
Italija 81,342 3,44 3,39
Indija 81,342 3,44 3,39
Rumunija 81,342 3,44 3,39
Holandija 56,131 2,37 2,34
10 najveih akcionara 1,462,990 61,9 60,9
Izvor: World bank, 2005., str. 8



11
Tabela 3. Usmjeravanje kapitala u 10 zemalja
Zemlja Ukupno (US$ 000) % od ukupno
Brazil 913,4 7,2
Rusija 840,8 6,7
Turska 838,5 6,6
Indija 800,8 6,3
Meksiko 793,5 6,3
Kina 547,3 4,3
Argentina 528,3 4,3
Indonezija 318,6 2,5
Rumunija 314,5 2,5
Tajland 312,8 2,5
10 najveih pozajmljivaa 6,208.60 49,2
Ukupno 12,615.40 100
Izvor: World bank, 2005., str. 8

























12
Zakljucak


U ovom stucnom radu pisao sam o Svjetskoj banci koja je pored MMF-a glavni autoritet
globalnog upravljanja ekonomijom. S obzirom da je osnovana jos prije zavrsetka Drugog
svjetskog rata prvobitni cilj joj je bio obnova zemalja (pogotovo evropskih) koje su pretrpjele
razaranje u ovom ratu. Nakon vise od deceniju postojanja ovaj cilj je bio vise manje ispunjen,
pa se obim poslova prosirio I formirane su nove afilijacije Svjetske banke. Danas se naglasava
to da je cilj banke pruzanje pomoci zemljama u razvoju kroz finansiranje razlicitih projekata
po povoljnim uslovima. Banka se takodje zalaze I za poboljsanje obrazovanja, jednakost
polova, smanjenje smrtnosti djece, borbu protiv HIV-a, malarije I drugih zaraznih bolesti.

Za Svjetsku banku se moze reci da funkcionise kao investiciona banka, ali sa mnogo blazim
kriterijumima koriscenja kredita I elasticnijom politikom vracanja duga. Svjetska banka
obezbjedjuje kredite zemljama koje nisu u stanju da ga vracaju po komercijalnim uslovima, pa
ih ona obezbjedjuje po mnogo povoljnijim uslovima, a daje I donacije I poklone koje drzava
nije duzna da vraca. Znacaj ove institucije za zemlje u razvoju je veoma veliki, a mnoge od
njih su zahvaljujuci povoljnim zajmovima znatno poboljsale svoj standard.

Cilj ovih institucija je smanjenje siromastva I povecanje zivotnog standard, ubrzaniji
ekonomski razvoj I umjeravanje sredstava od razvijenih zemalja ka zemljama u razvoju.
Prednost zemalja u razvoju koje su clanice Svjetske banke I drugih medjunarodnih institucija
je izuzetno velika, jer sui m potrebna sredstva za razlicite projekte, a od ovih institucija
dobijaju izuzetno kvalitetna sredstva po veoma povoljnim uslovima.


















13
Literatura

Kovacevic Radovan, Medjunarodne finansijske institucije, Institut za
spoljnu trgovinu, Beograd, 1999

Basic Maja, Medjunarodni monetarni fond, Svjetska banka I proces
prikljucenja Crne Gore medjunarodnim finansijskim institucijama,
Magistarski rad, Ekonomski fakultet, Podgorica, 2007

http://www.worldbank.org/

http://www.ebrd.com/pages/homepage.shtml

http://www1.ifc.org/wps/wcm/connect/corp_ext_content/ifc_external_corp
orate_site/home

www.miga.org