Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238

224
Tng quan php lut Vit Nam v phng,
chng nhim du cc vng bin
Nguyn B Din
*

*

Khoa Lut, i hc Quc gia H Ni,
144 Xun Thu, Cu Giy, H Ni, Vit Nam
Nhn ngy 24 thng 12 nm 2008
Tm tt. nhim bin do du v vn phng, chng nhim do du gy ra cc vng bin
v ang l vn l lun v thc tin kh bc xc Vit Nam hin nay. gp phn lm sng t
mt s ni dung tng quan php lut Vit Nam v phng, chng nhim do du gy ra cc vng
bin, tc gi bi vit phc ha mt s nt chnh v bc tranh nhim bin do du Vit Nam
trong thi gian qua, ng thi h thng ha v phn tch h thng cc vn bn php lut chung v
vn bn php lut chuyn ngnh t Trung ng ti a phng quy nh v phng, chng nhim
bin do du; t , a ra mt s nh gi bc u v h thng php lut v phng, chng
nhim du ca Vit Nam.
Trn c s nhng ni dung phn tch, bi vit cng xut mt s kin ngh nhm gp phn
hon thin h thng qui phm php lut Vit Nam v phng nga, x l v khc phc nhim
bin do du - trong c vic xy dng mt Ngh nh phng, chng nhim do du vi
ngha l vn bn php lut chuyn bit v thng nht v phng, chng nhim du, ng thi vi
vic xc tin tham gia cc iu c quc t quan trng khc v nhim du v sa i, b sung
cc vn bn php l c lin quan nhm m bo s ph hp vi cc nguyn tc v tiu chun
chung v nhim mi trng theo thng l quc t, c tnh n hon cnh c th ca Vit Nam.
1. Bc tranh v nhim du Vit Nam
*

Vi nm tr li y, Vit Nam tr thnh
quc gia xut khu du th c v th trn
trng quc t. Hot ng du kh trn bin
ng tr nn nhn nhp. Nhng hot ng
du kh bao trm hu nh ton b Bin
ng: Vnh Bc B, vng ca Vnh Bc B,
vng bin ng Nam, vng bin Ty Nam,
Vnh Thi Lan v cc vng bin ca hai qun
_______
*
T: 84-4-35650769.
E-mail: nbadien@yahoo.com
o Hong Sa v Trng Sa. Cc hot ng
vn chuyn, thm d, khai thc du kh trn
cc vng bin Vit Nam cng nh khu vc
Bin ng ang tng ln hng nm. Mt
trong nhng tuyn ng hng hi quc t
quan trng nht th gii i qua Bin ng
cng vi hot ng thm d, khai thc du
kh, hot ng vn ti, khai thc thu sn
lun tim n nhng nguy c gy nhim
mi trng do du. T nm 1987 n nay,
xy ra hn 90 v trn du Vit Nam, gy ra
tn tht ln v sinh thi v kinh t x hi.
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 225
Trong , c ba nguyn nhn chnh dn n
s c trn du l do va chm, qu trnh bc
d v m tu. T nm 1995 n nm 2002,
cc c quan chc nng i bi thng 14
v tu gy s c trn du, buc ch phng
tin bi thng s tin 5.501. USD v
886.500.000 ng Vit Nam. y l con s
qu nh so vi s lng nhim du xy ra
trn cc vng bin Vit Nam v trn Bin
ng trong thi gian qua. c bit, trong 2
nm 2006 v 2007 ti ven bin cc tnh min
Trung v min Nam xy ra mt s s c
trn du khng r ngun gc, nht l t
thng 1/2007 n thng 6/2007, c rt nhiu
vt du tri dt dc b bin ca 20 tnh t
o Bch Long V xung ti mi C Mau.
Lng du trn gy nhim bin Vit Nam
n nm 1992 l 7.380 tn, nm 1995 l 10.020
tn, v theo mc gia tng ca vn ti bin,
khai thc du kh v cng nghip ha, nm
2000 ln n 17.650 tn. D bo n nm
2010, lng du trn gy nhim bin Vit
Nam c th ln n trn 21.000 tn
(1)
.
Vnh Bc b v vng bin Trung Nam l
nhng khu vc trng im v nhim du
ti hi phn Vit Nam. Ti x Hi Ninh,
huyn Qung Ninh, Qung Bnh, hin tng
du vn cc trn b bin xut hin vo
nm 2000 vi mc cn nhiu hn hin
nay. b bin min Trung, c n thng 3 -
4 hng nm li xut hin du trn khng r
ngun gc nhng hin nay l nng nht. Xa
hn na l cc v xut hin vo ma kh
nm 1994 - 1995 b bin Bn Tre v Tin
Giang; 5/1994 ti Sn (Hi Phng) v Hi
Hu (Nam nh); 6/1995 ti Qung Ninh, Hi
Phng v Nam nh, 4/1997 ti Sc Trng;
5/1997 ti Khnh Ho v thng 6/1997 ti
Nng. Trong thi gian 1987 - 1997 c n 8
v trn du, trong c 42 v khng r
ngun gc v thng xut hin vo thng 3 -
_______
(1)
S liu B Ti nguyn v Mi trng thng k.
4 Trung B, thng 5 - 6 Bc B
(2)
. Vng
bin Trng Sa v tuyn hng hi quc t c
hm lng du trong nc bin thuc loi
cao nht (c bit vo ma h), ch sau vnh
Bc B
(3)
. Qua nh chp v tinh, c th thy
nhiu vt du trn cc tuyn hng hi dc hi
phn Vit Nam. Cc tu ch du lm thot ra
bin ti 0,7% ti trng ca chng trong qu
trnh vn chuyn thng thng. Sng bin v
gi u c chiu hng a lng du thot
ra tp vo b bin Vit Nam. Nh vy,
nhim t tu bin c hot ng du kh l
mt trong nhng nguyn nhn ph bin nht
gy ra tnh trng nhim du nc ta. Tuy
nhin, vn ti v cc tai nn hng hi i vi
tu ch du khng phi l nguyn nhn duy
nht dn n nhim mi trng. Hin nay,
cc b bin Bc, Trung, Nam xut hin cc
vt du loang khng r ngun gc, v cha
xc nh c nguyn nhn. Theo phng
on ca cc nh nghin cu v cc c quan
chc nng, th phm gy trn du t bin
ng c th t cc gin khoan (c th l t
gin khoan ca Vit Nam hoc t gin khoan
ca cc nc ln cn khai thc trong khu vc
bin ng); du theo dng hi lu v gi
ma trn vo b bin Vit Nam
(4)
. Ngoi ra,
cn c nguyn nhn do cc dn khoan sau
khi d b khng khai thc, cc ming du
khng c bt kn, gy tht thot du, lm
nhim mi trng.
Phn ln cc thit hi khng c bi
thng v cc c quan c thm quyn v
chnh quyn a phng hu nh khng c
chuyn mn trong vic nh gi mc thit
hi, thiu kinh nghim trong vic i bi
thng mt cch hiu qu theo lut quc t.
_______
(2)
Khoa hc v i sng. TS. Trn c Thnh, Vin
Ti nguyn v Mi trng bin.
(3)
Bo co ti cp nh nc KT 03- 21(1991- 1995).
(4)
Tin bi Tip tc gii m v trn du, Bo in
t Tuoitreonline.
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 226
Hin nay, c ti 77% s c trn du trn hi
phn Vit Nam cha c bi thng hoc
ang trong qu trnh gii quyt
(5)
. Do php
lut Vit Nam cn yu, th tc v bi thng
khng c quy nh, cc s c trn du ch
mi dng li vic x l ngn chn, cn
nhng vn khc phc thit hi trong
tng lai, hu nh khng c gii quyt.
T u nm 2008, mt trm quan trc s
c trn du c t ti T Lim, H Ni bt
u i vo giai on hot ng th nghim
trong 18 thng, v ang xc tin hp tc vi
Php nng cp kh nng quan trc v tm
nguyn nhn, ngun gc cc s c trn du.
Hin c 03 trung tm UCCTD (thuc
UBQGPCCH) nhm ng ph vi cc s c
trn du ang xy ra ngy mt nhiu trn cc
vng bin Vit Nam. Tuy nhin, h thng
ny ch mi pht hin c cc vt du
nhim trn bin, nhng li khng tm c
nguyn nhn gy nhim. phn tch cc
mu du nhim, c 03 trung tm u khng
th thc hin v phi gi mu phn tch sang
nc ngoi c c kt qu. y l mt
yu km v trang thit b cng nh nng lc
ca cc trung tm UCSCTD ca Vit Nam.
2. Php lut Vit Nam v phng, chng
nhim du cc vng bin
T khi thc hin chnh sch hi nhp
kinh t quc t v chin lc bin, php lut
v bo v mi trng bin bt u c ch
trng. Vic phng chng nhim mi trng
bin v ng ph vi cc s c trn du c
quy nh ri rc trong cc vn bn php lut
chung v vn bn php lut chuyn ngnh.
_______
(5)
Hi tho v vic x l s c trn du do B Ti
nguyn v Mi trng (Thng tin ti bo in t
www.vietnamnet.vn).
2.1. Cc vn bn php lut chung quy nh v
phng, chng nhim du
1) Hin php nm 1992, k tha v pht
trin tinh thn ca Hin php nm 1980,
c quy nh v trch nhim bo v mi
trng, trong c mi trng bin, tr
thnh mt nguyn tc quan trng, theo
cc c quan nh nc, cc t chc v mi
cng dn c trch nhim v ngha v bo v
mi trng, nghim cm mi hnh vi hu
hoi mi trng (iu 11, 17, 18, 25, 29, v
78). T nguyn tc ny, Lut Bo v Mi
trng c ban hnh nm 1993 v t
vn bo v mi trng c a vo
hng lot cc vn bn quy phm php lut
lin quan n vic khai thc, s dng ti
nguyn mi trng.
2) Lut Bo v Mi trng nm 1993
a ra cc nh ngha, khi nim v cc ni
dung quan trng v mi trng nh:
nh ngha v mi trng, thnh phn
mi trng, nhim mi trng;
Quy nh cc ni dung c bn v quyn
v ngha v ca cc c quan nh nc, t
chc c nhn trong vic phng chng
nhim mi trng, trong c quy nh lin
quan n vic phng nga, x l nhim do
du: T chc, c nhn khi tm kim thm d,
khai thc vn chuyn, ch bin, tng tr du
kh phi p dng cng ngh ph hp, thc
hin cc bin php bo v mi trng, c
phng n phng trnh r r du, s c trn
du (iu 21);
Quy nh cc nguyn tc v x l, khc
phc nhim mi trng, trong c nguyn
tc Ngi gy nhim phi bi thng thit
hi, khc phc hu qu (iu 7, 52).
Nhm c th ho Lut Bo v Mi
trng, Chnh ph ban hnh nhiu vn
bn hng dn nh: Ngh nh 175-CP ngy
18/10/1994 hng dn thi hnh Lut Bo v
Mi trng, Ngh nh 121/2004/N-CP
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 227
ngy 12/5/2004 v x pht hnh chnh trong
lnh vc Lut bo v Mi trng (vi mt s
quy nh v phng nga, x l v khc phc
nhim do du nh iu 18, iu 21), Ngh
nh 121/2004/N-CP quy nh hnh vi vi
phm cc quy nh v phng chng s c
mi trng trong tm kim, thm d, khai
thc, vn chuyn du kh c th b pht
tin n 70 triu ng v buc khc phc
tnh trng nhim mi trng.
3) B lut Dn s (BLDS) nm 2005. Theo
iu 624 BLDS, c nhn, php nhn v cc
ch th khc lm nhim mi trng, gy
thit hi th phi bi thng theo quy nh
ca php lut, tr trng hp ngi b thit
hi c li. iu 623 quy nh bi thng thit
hi do ngun nguy him cao , trong c
thit hi do du gy ra. Ngoi ra, c th vn
dng cc quy nh v bi thng thit hi
ngoi hp ng truy cu trch nhim i
vi cc hnh vi x, thi, lm trn du gy
nhim mi trng.
4) B lut Hnh s nm 1999 dnh mt
chng ring (Chng XVII) quy nh cc ti
phm v mi trng. Theo iu 183, ngi
no thi vo ngun nc du, m gy hu
qu nghim trng, rt nghim trng hoc c
bit nghim trng th b pht t t 05 nm
n 10 nm v c th b pht tin t
10.000.000 ng n 100.000.000 ng, cm
m nhim chc v, cm hnh ngh t mt
nm n 05 nm. B lut Hnh s cn p
dng khung hnh pht kh nghim khc (c
th b pht t t 02 nm n 05 nm) i vi
cc ti: Ti hu hoi ngun li thu sn
(iu 188), Ti vi phm ch bo v c bit
i vi khu bo tn thin nhin (iu 191).
5) B Lut Hng hi Vit Nam 2005
(BLHH). Khc vi BLHH nm 1990, BLHH
nm 2005 ghi nhn vn bo v mi
trng l mt nguyn tc quan trng: phng
nga nhim bin l mt trong nhng ni
dung thuc phm vi iu chnh ca B lut
(iu 1) v hnh vi gy nhim mi trng
bin l hnh vi b nghim cm (iu 10). Vi
16 iu cp n vn bo v mi trng
bin, trong c hai iu trc tip iu
chnh vic phng nga, x l nhim bin
do du (iu 28 v iu 223), BLHH b
sung nhiu ni dung c th ho cc quy nh
ca Cng c MARPOL 73/78 nh cc quy
nh v ng kim, v giy chng nhn
phng nga nhim mi trng, v vic lu
gi cc tu khng iu kin bo v mi
trng; vic kim tra, kim sot v cm vo
cng cc tu khng iu kin v phng
nga nhim mi trng; ngha v bt buc
phi c bo him trch nhim dn s v
nhim mi trng ca cc tu du (iu 28);
khiu ni v nhim mi trng l khiu ni
pht sinh quyn bt gi tu bin (iu 29, 41,
69, 70) c bit, Lut ny cn quy nh
vic gy nhim khng c gii hn trch
nhim dn s (iu 223). Nh vy, khi tu
gy ra s c trn du, vic xem xt trch
nhim dn s v bi thng thit hi s c
gii quyt theo CLC 1992 nu tu gy
nhim l tu du v du trn ra bin l du
nng, kh phn hu.
6) Lut Thu sn 2003 (khon 1 iu 7)
nu trch nhim ca cc ch th khi tham gia
khai thc ngun li thu sn l phi bo v
mi trng sng ca cc loi thu sn. y l
c s bo v cc ngun thu sn khi b
nhim do du tc ng.
7) Lut Du kh 1993 sa i nm 2008
(ln 2) - iu 5 - quy nh cc ch th tham
gia hot ng du kh phi c n bo v
mi trng v cc bin php ngn nga bo
v mi trng. Ngh nh s 48/2000/N-CP
(iu 7) quy nh chi tit thi hnh Lut Du
kh quy nh r hn cc ch th hot ng
du kh bao gm: Bo co nh gi tc ng
mi trng; Chng trnh qun l an ton v
nh gi mc ri ro km theo cc bin
php hn ch s c v thit hi; K hoch
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 228
ng cu khn cp cc s c bao gm c cc
bin php k thut v vic s dng cc
phng tin, thit b khc phc s c. Cc
t chc, c nhn tin hnh hot ng du kh
phi chu trch nhim trc php lut v
thit hi i vi ngi, ti sn v mi trng,
k c vic lm sch v khi phc hin trng
mi trng do tc hi trc tip hay gin tip
ca hot ng du kh gy ra (iu 9). Cc
hnh vi vi phm v hot ng du kh c th
b x pht theo cc mc nh sau:
a) Tin hnh hot ng du kh tri php th
b pht ti mt trm nghn (100.000) la M;
b) Khng tun th cc quy trnh, quy
phm, quy ch k thut v tm kim thm d
v khai thc du kh, gy thit hi i vi ti
nguyn du kh hoc mi trng, hoc lm
thit hi ti sn Nh nc v c nhn, th
ngoi vic phi bi thng thit hi cn b
pht ti mt trm nghn (100.000) la M;
c) Tin hnh cc hot ng tm kim thm
d v khai thc du kh vt qu phm vi
din tch hp ng khi cha c c quan
qun l nh nc v du kh cho php th b
pht ti nm mi nghn (50.000) la M.
d) Khai man, trn thu ti nguyn, thu
thu nhp doanh nghip v cc loi thu khc
th ngoi vic phi np s thu np thiu,
cn phi np tin pht v khai man, trn thu
theo quy nh ca php lut Vit Nam;
e) Khng thng bo cho c quan qun l
Nh nc v du kh v Tng cng ty Du kh
Vit Nam nhng khong sn khc ngoi du
kh hoc c vt, ti sn c gi tr c pht hin
trong din tch hp ng du kh th b pht ti
mi nghn (10.000) la M v b tch thu cc
mu vt, c vt, ti sn (iu 71);
8) Php lnh Lc lng Cnh st bin
Vit Nam nm 2008. Theo quy nh ca o
lut ny, mt trong nhng nhim v ca lc
lng cnh st bin l bo v ti nguyn,
phng chng nhim mi trng (bao gm
vic phng chng nhim du) trn cc vng
bin thuc quyn ti phn quc gia ca Vit
Nam theo quy nh ca php lut Vit Nam
v cc iu c quc t c lin quan m Vit
Nam l thnh vin (iu 1, 6, 7).
9) Quyt nh s 35/2002/Q-BKHCNMT
ca B Khoa hc Cng ngh v Mi trng
cng b danh mc tiu chun Vit Nam v
mi trng bt buc p dng ti iu IV: T
chc, c nhn ngi Vit Nam, t chc, c
nhn ngi nc ngoi c trch nhim thc
hin cc tiu chun lin quan nu ti iu I
ca Quyt nh ny trong vic xy dng d n
v trin khai hot ng sn xut, kinh doanh
trn lnh th nc Cng ho X hi Ch ngha
(CHXHCN) Vit Nam.
10) Quy ch v bo v mi trng trong
vic tm kim, thm d, pht trin m, khai
thc, tng tr vn chuyn ch bin du kh v
cc dch v lin quan ban hnh km theo
Quyt nh s 395/1998/Q-BKHCNMT
ngy 10/4/1998 ca B trng B Khoa hc
Cng ngh v Mi trng.
11) Quy ch khai thc ti nguyn du kh
ban hnh km theo Quyt nh s
193/1998/Q-TTg c chng ring quy nh
v vic bo v mi trng. Trong qu trnh
hot ng, cc nh iu hnh phi kim tra
van t ng pht hin r r (iu 66). Khi
ngng sn xut, nh iu hnh phi ngng
cc hot ng khai thc ngay nu xt thy
vic duy tr cc hot ng ny s thi ra mi
trng cc cht thi vt qu gii hn; hoc
gy mt an ton cho ngi lm vic, mt an
ton i vi ging hoc khng bo m an
ton cho cc hot ng ca cng trnh khc
(iu 72). Nh iu hnh c trch nhim
trong vic thc hin cc k hoch phng
nga s c t nht 12 thng mt ln; nh iu
hnh cc cng trnh khai thc phi t chc
luyn tp cho nhng ngi lm vic trn
cng trnh theo nhng quy nh ang p
dng ng ph v thu dn du trn (iu
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 229
76). Vic iu tra s c v ghi chp s c
c quy nh ti iu 80 v 82. Nh iu
hnh thc hin ch bo co nh k hng
thng v x l du, kh (iu 90) v hot
ng ca cc van an ton trong lng ging
(iu 92).
12) Ngh nh s 36/1999/N-CP quy
nh v x pht vi phm hnh chnh trong
vng lnh hi, vng tip gip lnh hi, vng
c quyn kinh t v thm lc a ca nc
CHXNCN Vit Nam ti Mc II iu 22 (v
x pht i vi hnh vi vi phm v x cc
cht thi c ln du gy nhim mi trng).
13) Ch th s 17/2003/CT-TTg ca Th
tng Chnh ph v vic tng cng cng tc
qun l nh nc trong lnh vc bo m an
ton hng hi.
14) Ngh nh s 03/N-CP ca Chnh
ph quy nh v bo v an ninh, an ton du
kh quy nh mi t chc c nhn khi pht
hin s c du kh phi c trch nhim tm
cch ngn chn v bo cho c quan cng an,
qun i, chnh quyn a phng, hoc c
quan, t chc khc ni gn nht kp thi
x l, ngn nga thit hi (iu 4).
15) Ngh nh s 139/N-CP ca Chnh
ph ngy 11/11/2005 ban hnh hp ng
mu ca hp ng chia sn phm du kh
(mc 20.5.2) quy nh trong hp ng mu
v trch nhim ca nh thu i vi trch
nhim v thit hi hoc tn tht bao gm c
nhim mi trng pht sinh t hot ng
du kh.
16) Quyt nh s 1581/1999/Q -BGTVT
ca B Giao thng Vn ti ban hnh Khung
nh bin an ton ti thiu cho tu bin quy
nh tiu chun cho loi tu chuyn dng
vn chuyn du kh.
17) Quyt nh s 49/2005/Q-BGTVT
ca B Giao thng Vn ti ban hnh quy tc
phng nga, m va tu trn bin.
18) Quyt nh s 59/2005/Q-BGTVT
ca B Giao thng Vn ti ban hnh Quy
nh v trang thit b an ton hng hi v
phng nga nhim mi trng bin lp t
trn tu bin Vit Nam hot ng tuyn ni
a. Theo iu 20 vn bn ny, tu phi trang
b h thng lc du theo quy nh sau y:
- Tu hng, tu khch di 1000 GT, tu
du di 400 GT khng yu cu trang b h
thng lc du.
- Tu hng, tu khch t 1000 GT n
di 10000 GT, tu du t 400 GT n di
10000 GT phi trang b h thng lc du m
bo sao cho bt k hn hp du nc no sau
khi qua h thng lc phi c hm lng du
khng qu 15 phn triu.
- Tu t 10000 GT tr ln phi trang b h
thng lc du theo quy nh ti khon 2 iu
ny v thit b lc du phi c bo hiu
nh sng v m thanh v t ng ng khi
hm lng du trong nc thi vt qu 15
phn triu.
19) Ngh nh s 91/1997/N-CP ca
Chnh ph ban hnh Tiu chun Vit Nam -
TCVN6276 v quy phm cc h thng ngn
nga nhim tu; TCVN 6278 v trang b an
ton tu bin.
20) Ngh nh s175/1994/N-CP ca
Chnh ph quy nh kh nng lp mt qu d
phng quc gia nhm ch ng i ph vi cc
trng hp i xut v s c mi trng,
nhim mi trng v suy thoi mi trng.
21) Quyt nh s 782/2003/Q-BTNMT
ca B Ti nguyn Mi trng v vic ban
hnh iu l t chc v hot ng ca Qu
mi trng Vit Nam
22) Quyt inh s 02/2003/Q-BTNMT
ca B Ti nguyn Mi trng ban hnh Quy
ch Bo v mi trng trong lnh vc du lch.
23) Thng t s 2592/1996/TT-BKHCNMT
ca B Khoa hc Cng ngh v Mi trng
v kim sot nhim du do tu thuyn v
phng tuyn vn ti ng sng.
24) Thng t s 07/TT-BTNMT ca B Ti
nguyn Mi trng hng dn phn loi v
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 230
quyt nh danh mc c s gy nhim mi
trng c: C s khai thc du th, c s sa
cha v ng mi tu thu, c s v sinh v
xc ra tu thu vi cc tiu chun quy nh
trong ph lc km theo, cc c s vt qu
tiu chun phi c bin php x l.
25) Thng t s 12/2006/TT-BTNMT ca
B Ti nguyn Mi trng hng dn iu
kin hnh ngh v th tc lp h s, ng k,
cp php hnh ngh, m s qun l cht thi
nguy hi quy nh ti mc 1.6. (xy dng v
thc hin k hoch hoc bin php phng
nga, ng ph s c do cht thi nguy hi
gy ra), gm cc ni dung: bin php, quy
trnh phng nga, ng ph khn cp i vi
cc loi s c c th xy ra (chy, n, r r,
trn, tai nn lao ng, tai nn giao thng);
s thot ngi; th tc thng bo v yu
cu tr gip khi c s c (a ch, s in
thoi, trnh t thng bo cho cc c quan lin
quan nh mi trng, cng an, phng chy
cha chy, y t...); phng n, a im cp
cu ngi; tnh hung v k hoch s tn
ngi ti c s v khu vc ph cn; bin
php x l nhim mi trng sau khi kt
thc s c; cc vn lin quan khc.
26) Thng t lin tch s
12/2005/TTLT/BTM-BTNMT-BGTVT hng
dn iu kin an ton mi trng bin i
vi hot ng cung ng du cho tu bin quy
nh v iu kin ca cc ch th trong hot
ng cung ng, i vi doanh nghip cung
ng du: B tr nhn lc, phng tin,
thit b k thut chuyn dng v c quy trnh
khai thc ph hp sn sng phng chng
chy, n, khc phc s c trn du, xy dng
k hoch, phng n ng ph s c trn du,
u t cc trang thit b v t chc lc lng
bo m ngn nga, ng ph kp thi, hiu
qu s c trn du theo quy nh ca cp c
s ti Quyt nh s 129/2001/Q-TTg ngy
29/8/2001 ca Th tng Chnh ph; i vi
tu bin phi c trang thit b phng, chng
chy n v ng ph s c trn du, theo quy
nh ca php lut
2.2. Php lut v phng, chng nhim du
chuyn bit
1) Thng t 2262/TT-MTG ngy
29.12.1995 ca B Khoa hc Cng ngh v
Mi trng v vic khc phc s c trn
du. y c l l vn bn php quy u tin
hng dn vic khc phc v x l s c trn
du. Vn bn ny xc nh cc trng hp
c coi l s c trn du; a ra cc bin
php phng nga; cc bin php x l khi pht
hin du hiu s c trn du; th tc i bi
thng khc phc thit hi v mi trng.
2) Ngh nh 137/2004/N-CP ngy
16/6/2004 v x pht vi phm hnh chnh
trn cc vng bin v thm lc a ca Vit
Nam c nhiu quy nh v x pht cc
hnh vi vi phm v phng nga nhim bin
do du v cc quy nh buc thc hin cc
bin php khc phc nhim mi trng, v
nu gy thit hi th phi bi thng. Lc
lng cnh st bin Vit Nam c thm quyn
x pht vi phm hnh chnh trn cc vng
bin v thm lc a Vit Nam (iu 23); cc
lc lng khc x pht cc vi phm lin quan
n lnh vc ngnh mnh qun l (iu 25).
Ngh nh gp phn bo m thi hnh cc
quy nh ca Cng c MARPOL cng nh
cc vn bn php lut Vit Nam v nhim
mi trng bin.
3) Quyt nh s 103/2005/Q-TTg ngy
12.5.2005 ca Th tng Chnh ph ban hnh
Quy ch hot ng ng ph s c trn du
quy nh v i tng, phm vi s c trn
du v cc t chc chuyn mn c trch
nhim qun l s c trn du (U ban quc
gia tm kim cu nn v 03 trung tm ng
ph s c trn du cc khu vc Bc, Trung,
Nam). Quy ch c ban hnh vi mc ch
trin khai thc hin cc ni dung ca Bn K
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 231
hoch quc gia ng ph s c trn du. Quy
ch vn phn cp ng cu thnh 3 cp (cp
c s, cp khu vc, v cp quc gia) tuy
nhin b sung quy nh v tr, vai tr,
trch nhim ca cp tnh trong vic ng ph
s c trn du cp khu vc nh: Xy dng k
hoch ng ph s c trn du trnh cp c
thm quyn ph duyt; thm nh, ph duyt
k hoch ng ph s c trn du ca cc c
s trn a bn. c bit, i vi cc v trn
du trong phm vi 20km tr ra, vic t chc
ng ph, ch huy hin trng s do cc trung
tm ng ph s c trn du khu vc (iu 6).
Trong cc trng hp khn cp, cc c quan,
lc lng nh Cng v, Cnh st bin, Cnh
st giao thng ng thu, B i Bin
phng c quyn huy ng lc lng, t
chc ng ph ngay ng thi bo co U ban
Nhn dn (UBND) cp tnh ni xy ra s c
v U ban quc gia tm kim cu nn (iu
8). Quy ch quy nh cc nguyn tc
xc nh thit hi, trch nhim dn s ca cc
t chc c nhn gy thit hi v trnh t gii
quyt bi thng thit hi, trong xc nh
hai c quan chu trch nhim chnh trong
vic xc nh, gii quyt bi thng thit hi
l U ban nhn dn cp tnh i vi cc v
trn du trn phm vi ca tnh v U ban
quc gia tm kim cu nn trong trng hp
v trn du xy ra trn din rng ngoi
phm vi mt a phng. Quy ch cng
khc phc c mt s hn ch khc trong
k hoch quc gia ng cu s c trn du
nh cc quy nh v trch nhim thng tin v
x l thng tin, vn phng chng chy
n Tuy nhin, mt s hn ch trong Bn k
hoch quc gia ng cu s c trn du vn
c khc phc nh: Cha d liu c cc
v trn du xy ra cc khu vc chng ln
hoc vng bin khng thuc Vit Nam
nhng c kh nng thc t gy thit hi cho
mi trng bin Vit Nam; cc quy nh v
m bo ti chnh cho cc lc lng ng cu
s c trn du ti cc c s x hi, quc
phng, an ninh Vic cha c th ho c
quyn hn v trch nhim ca cc lc lng
tham gia ng cu s gy ra khng t kh
khn trong thc tin thc thi Quy ch ny.
4) Thng t s 3370/1995/TT-BKHCNMT
ca B Khoa hc Cng ngh Mi trng
hng dn tm thi v khc phc s c mi
trng do chy n xng du khng nh hu
qu ca s c mi trng do chy n xng
du khng ch gy thit hi trc mt m cn
gy nhim mi trng. Chnh v vy, cn
phi c bin php khc phc mi trng
ngoi vic cu cha v hng dn lp h s,
th tc bi thng thit hi v mi trng.
5) Quyt nh s 395/1998/Q -
BKHCNMT ca B Khoa hc Cng ngh Mi
trng v vic ban hnh Quy ch Bo v mi
trng trong vic tm kim, thm d, pht
trin m, khai thc, tng tr vn chuyn, ch
bin du kh v cc dch v c lin quan quy
nh khng c thi cc loi du m ra mi
trng (iu 33); kh nng ng cu trong
vng 24h i vi s c trn du di 500 tn
ca cc gin khoan trn bin (iu 36); iu
37, 38, 39 quy nh v vic x l du trn t
m v trch nhim khc phc du trn.
6) Quyt nh s 129/2001/Q-TTg ngy
29/8/2001 ca Th tng Chnh ph ph
duyt K hoch Quc gia ng ph s c trn
du giai on 2001-2020. Bn K hoch
phn s c trn du thnh 3 mc: Mc 1 -
di 100 tn; Mc 2 - t 100 - 2.000 tn; Mc
3 - trn 2.000 tn v t mc tiu n nm
2010 s hon chnh h thng chnh sch, t
chc lc lng ng ph s c trn du t
trung ng n c s. V t chc lc lng
c phn thnh 03 cp: cp c s, cp khu
vc v cp quc gia.
7) Ngh quyt s 03/2006/NQ-HTP ngy
8/7/2006 ca Hi ng Thm phn To n
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 232
Nhn dn Ti cao (TANDTC) hng dn p
dng mt s quy nh ca BLDS 2005 v bi
thng thit hi ngoi hp ng. Vn bn
ny cng s l mt trong nhng c s php
l quan trng cho vic xc nh i bi
thng i vi thit hi do nhim du gy
ra trn bin.
8) Ngh nh s 26/N-CP ca Chnh ph
quy nh x pht hnh chnh v bo v mi
trng (iu 12) quy nh v vi phm vic
phng trnh s c mi trng trong tm
kim, thm d, khai thc, vn chuyn du
kh.
9) K hoch ng ph s c trn du ca
Tng cng ty Du kh (ban hnh km theo
Quyt nh s 949/Q-KHCNMT ngy
5/3/2001).
2.3. Cc vn bn php lut v php quy do a
phng ban hnh
* Tnh Qung Ninh: Quyt nh s
2584/Q-UBND ngy 31/8/1998 ph duyt
phng n phng chng, khc phc v x l
nhim mi trng do du gy ra; Quyt
nh s 2287/1998/Q-UB ban hnh quy nh
phi hp cc lc lng gii quyt s c trn
xng du.
* Thnh ph Hi Phng: Quyt nh
1183/Q-UB v x pht vi phm hnh chnh
v lnh vc bo v mi trng; Quyt nh
1221/Q-UB ngy 3/6/2003 ca U ban Nhn
dn (UBND) thnh ph ph duyt K hoch
x l cc khu vc nhim mi trng trn
a bn Hi Phng.
* Tnh Ngh An: Quyt nh s 74/Q-
UBND ngy 12/6/2007 ban hnh quy nh
bo v mi trng trn a bn tnh, trong
iu 13 quy nh v vic bo v mi trng
trong khai thc khc khong sn bao gm
vic kho st, thm d, ch bin, vn chuyn
du kh (khon 4); iu 24 v s c mi
trng; iu 26 quy nh v trch nhim ca
cc s ban ngnh, trong phng v ng
cu s c trn du c giao cho s giao
thng vn ti; Quyt nh s 75/Q-UB ca
UBND tnh v vic ban hnh chng trnh
hnh ng thc hin Ngh quyt s 41 v bo
v mi trng trong thi k cng nghip ho,
hin i ho.
* Tnh Qung Bnh: Quyt nh s
29/2006/Q-UBND ngy 6/23/2006 ph duyt
Chng trnh pht trin thy sn giai on
2006-2010; Quyt inh s 351/Q-UBND
ngy 2/26/2008 ban hnh Chng trnh hnh
ng ca UBND tnh thc hin Ngh quyt
27/2007/NQ-CP ngy 30/5/2007 ca Chnh
ph v Chng trnh hnh ng s 13-
CTr/TU ngy 10/9/2007 ca Tnh y Qung
Bnh v Chin lc bin Vit Nam n nm
2020 trn a bn tnh Qung Bnh; Quyt
nh 37/2005/Q-UBND7/28/2005 v vic
ph duyt Chng trnh Bo v v Pht trin
ngun li thy sn tnh Qung Bnh n nm
2010.
* Tnh Qung Nam: Cng vn ch o s
03/C-UBND ngy 2/6/2007 v vic gii
quyt nhim mi trng do s c trn du;
Cng vn s 15/BC-UBND ngy 2/2/2007 v
s c trn du trn vng bin tnh Qung
Nam; Cng vn s 422/UBND-KTN ngy
2/15/2007 v khc phc nhim v bo co
thit hi do s c mi trng trn du v
dm g trn a bn tnh; Cng vn s
314/UBND-KTN ngy 2/2/2007 v khc phc
s c mi trng trn du trn a bn tnh.
* Tnh Khnh Ho: Ch th s 20/2001/CT-
UB V vic tng cng bo v cc cng trnh
du kh trn bin.
* Tnh Ninh Thun: Quyt nh s
1773/2007/Q-UBND thu gom v x l du
vn cc tri dt vo vng bin tnh Ninh
Thun; Ch th s 20/2007/CT-UBND v vic
x l hin tng trn du trn vng bin tnh
Ninh Thun.
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 233
2.4. Mt vi nh gi v h thng php lut v
phng, chng nhim du ca Vit Nam
Mc d h thng php lut v bo v mi
trng ca Vit Nam c hnh thnh,
nhng php lut v phng chng nhim
du ch mi dng li mt s vn bn mang
tnh n l, khng thng nht v tnh php
quy cha cao. Vic phng chng, ng cu s
c trn du ch c quy nh ri rc trong
mt s iu lut v phng chng nhim
mi trng
(6)
.
V k thut php l, php lut v ng
cu s c mi trng hu nh ch hng dn
chung chung, mang tnh ng ph trc mt
nn khng c ci nhn tng qut. Phm vi ca
Lut Bo v Mi trng vn cn hp v
chung chung, v vy quyn v ngha v ca
cc ch th khng c bao qut ht. c
bit, vn trch nhim v bi thng thit
hi khng c quy nh r rng, khng c bin
php cng ch dn n s hn ch, tiu hao
quyn v ngha v ca cc ch th. Trch
nhim php l trong s c trn du khng
quy nh r rng cho ch th no, hin nay
hu ht mi ch p dng lut dn s vo bi
thng thit hi trong du kh.
H thng php lut v phng chng
nhim du trn bin hin nay ngoi 03 Quyt
nh s 103, 395, 129
(7)
l nhng vn bn
chuyn bit, khng c mt vn bn hay d
lut no v phng chng nhim du. Ngay
trong Lut Bo v mi trng cng ch c
mt iu nh ngha v s c nhim trn
bin m cng khng c ngh nh hng dn
thi hnh no v vn ny. Lut Du kh
cng khng cp n vn mi trng
mt cch c th. y l mt thiu st ln
_______
(6)
S liu Cc Mi trng, TRIMAR - AB, Thu in
trch nhim mi trng bin Vit Nam lut php
v thc tin TS. Nguyn Hng Thao.
(7)
Xem thm h thng vn bn php lut Vit Nam
v phng chng nhim du ti mc 2.
trong php lut phng chng nhim bin
Vit Nam. Tnh trng t vn bn hng dn,
quy nh khng c th, khng r rng v
trch nhim ca cc ban ngnh dn n s
chng cho trong qun l (V d: Trng hp
trn du do tai nn hng hi th c quan no
c trch nhim ng ra gii quyt: c quan
cnh st bin, S Ti nguyn Mi trng cp
tnh hay c quan qun l tu bin?). Tnh ng
dng trong thc tin ca php lut c hiu
qu thp. Hu nh cc v trn du trn bin
khi xy ra mi c vn bn hng dn thc
hin hoc i hng dn ca cp trn trong
khi cng tc ng cu i hi phi tin hnh
khn cp. Trong 29 tnh thnh ven bin, ch
c tnh Ngh An c Quy nh v bo v mi
trng trn a bn tnh trong c vic
khc phc s c trn du. Chnh quyn 28
tnh thnh cn li ch c vn bn hng dn
khi s c xy ra. Vic chnh quyn cp a
phng khng c vn bn php l c th no
cho a phng mnh cng l mt l hng
ln trong h thng php lut hin nay. Vic
u t xy dng cho ba trung tm ng ph
s c trn du c thnh lp ti 03 min
Bc, Trung, Nam cn chm. S phi hp v
phn chia trch nhim gia U ban quc gia
v B Ti nguyn Mi trng cha c th.
Trn thc t, bin php cng ch thi
hnh hu ht nghing v mnh lnh hnh
chnh, s tin pht khng rn e vi
mt s c trn du ln; vn n b cha
c ch trng; bin php khn cp trong
ng cu s c trn du cn yu. Vic qun l
vic x l du trn cn nhiu bt cp; x l
hnh vi vi phm u da vo cc vn bn
hnh chnh, nu nng hn l hnh s. Nhiu
v vic khng c n b m ch ng cu
trc mt, v d: V cng ty TNHH Sng
Xanh c B Ti nguyn v Mi trng
giao cho x l du trn thu c t tu c
Tr em chn xung t, sau khi b pht
hin, c quan qun l yu cu cng ty o
du em x l.
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 234
K hoch v ng cu s c trn du do
Chnh ph ban hnh ch mang tnh nh
hng, cha phi l hng dn hnh ng
mc d Quy ch UCSCTD (2005) l ti liu
qu b sung cho K hoch Quc gia song vn
cn nhiu iu bt cp, cha r rng trong
cc vn nh: phn vng ng cu, vic
ng cu trn sng rch, phn cp ph duyt
K hoch UCSCTD... Cc ngun lc ng cu
hin nay ch c th p ng vic ng cu
trn du vi khi lng du trn khong
1.000 tn, tng ng vi cp 2 theo
phn cp ca K hoch Quc gia. Quy ch
hot ng ca cc ngun lc ng cu cha
c cp.
ng thi vi h thng php lut bo v
mi trng cn tn mn, cc kha cnh php
l v vn nhim do du Vit Nam cn
nhiu thiu st, bt cp. Vit Nam cha c c
ch ring v bi thng thit hi do nhim
du v cng cha c qu bi thng thit hi
do nhim du (theo Cng c CLC 1992).
V vy, khi cc v gy nhim du xy ra,
vic gii quyt i bi thng thit hi u
lm cho cc c quan chc nng ln nn nhn
u lng tng. D c Thng t s
2262/1995/TT-MTG ca B trng B Khoa
hc Cng ngh v Mi trng hng dn v
vn bi thng do nhim du song cc
th tc khng thng nht trong h thng cc
c quan, dn n vic bi thng din ra
chm chp, lun phi i kin ca cp trn
hng dn. Hn na, vic i bi thng
thit hi rt kh khn khng ch i vi cc
v vic gia cc ch th trong nc m c
bit i vi nhiu v vic do tu nc ngoi
gy ra. Cc c quan nh nc hin ang
thiu mt c ch gim st thc thi php lut
phng chng nhim do du, v vy m hiu
lc ca php lut trong thc tin khng cao.
Vit Nam l mt trong nhng quc gia
tham gia tch cc cc iu c quc t v bo
v mi trng [1]. Tuy nhin, hin nay Vit
Nam mi ch tham gia mt s iu c v
nhim du nh: Cng c v ngn nga
nhim do tu thuyn (MARPOL 73/78); Cng
c trch nhim dn s v bi thng thit
hi do du nm 1969 v Cng c b sung
nm 1992 (CLC). Sau khi gia nhp Cng c
Marpol, Vit Nam ban hnh TCVN 6276
v h thng ngn nga nhim bin ca tu,
tiu chun du thi c Ngy 17/6/2004,
Cng c quc t v trch nhim dn s i
vi thit hi do nhim du 1992 (vit tt l
CLC 92) c hiu lc Vit Nam [2]. Thun li
ln khi Vit Nam tham gia CLC 92 l t nay,
cc tu du nc ngoi khi n Vit Nam s
phi xut trnh giy chng nhn c bo
him hay m bo ti chnh; t , c th
nm r tn, a ch ca ch tu, ngi bo
him hoc ngi cung cp bo m ti chnh
cho ch tu. Trng hp xy ra nhim, d
con tu ny ti thi im xy ra s c c th
do ngi thu tu trn hay ngi qun l tu
khai thc, nn nhn b nh hng t v
nhim c th khi kin i ch tu, ngi
bo him hay ngi bo m ti chnh bi
thng. Thm na, theo quy nh ca Cng
c, khi xy ra s c nhim ti vng bin
Vit Nam, cc phn quyt ca Ta n Vit
Nam s c Ta n cc nc thnh vin
Cng c tha nhn [3]. Tuy vy, vic thc
thi Cng c khng n gin bi Vit Nam
c qu t kinh nghim trong vic nh gi
mc nhim, tnh ton thit hi, th tc
v ni dung khin ni, v.v... Khi tham gia cc
Cng c ny, Vit Nam c th tranh th v
k tha cc thnh tu nghin cu khoa hc
k thut v k thut lp php v ng cu s
c trn du ca quc t.
3. Hon thin h thng qui phm php lut
Vit Nam v phng nga, x l v khc
phc nhim bin do du
3.1. i vi Lut Bo v Mi trng
Sa i, b sung Lut Bo v Mi trng
theo hng xc nh bo v mi trng bin
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 235
l mt phn ring v vn phng chng
nhim bin do du c qui nh trong mt
chng vi nhng ni dung c bn: khi
nim mi trng bin, nhim bin, nhim
bin do du v cc khi nim khc c lin
quan; nhng ngun chnh c th gy nhim
bin, nhim bin do du, nhim c ngun
gc t t lin (hot ng trong lnh vc
cng nghip, hot ng ca cc th, ca
tu sng) t hot ng ca tu thuyn, t
hot ng thm d, khai thc du kh, nh
bt hi sn; cc bin php ch yu
phng nga, x l, khc phc nhim bin
do du; quyn, ngha v c bn ca cc t
chc, c nhn trong vic thc hin cc qui
nh v phng nga, x l, khc phc
nhim bin do duTrong cng tc phng
nga s c qui nh v ngha v chp hnh
cc tiu chun k thut, cc tiu chun v
mi trng, cc qui nh v lp t thit b
tip nhn du cn, nc ln du mt s
cng ln cng nh qui nh v thm quyn
kim tra, kim sot lng du thi ra mi
trng, v chp hnh cc qui nh v tiu
chun chuyn mn i vi nhng ngi iu
khin cc my mc, phng tin c kh nng
gy nhim du ph hp vi qui nh ca
MARPOL 73/78 v cc iu c quc t m
Vit Nam k kt. Trong cng tc x l,
khc phc nhim du s c nhng ni dung
c bn gm: Quyn v ngha v ca cc t
chc, c nhn trong vic ng cu, x l
nhim du v cng tc khc phc nhim
bin do du; cng tc phi hp vi cc t
chc quc t, vi nc ngoi trong vic ng
cu s c trn du cng nh khc phc
nhng hu qu do du gy ra [4]. V vn
bi thng thit hi nn dn chiu n Cng
c CLC 1992 trong trng hp vic bi
thng tho mn cc yu cu ca CLC nh:
S c trn tu du v du trn ra mi trng
l du nng kh phn hu. Cc trng hp
khc s bi thng theo quy nh ca B lut
Dn s (iu ny t ra vn sa i iu
628 BLDS). Nhng qui nh mang tnh
khi qut lm c s php l cho cc lut
chuyn ngnh c th ho.
3.2. i vi cc lut chuyn ngnh
* Trong lnh vc hng hi
Mt iu rt thun li ca cng tc xy
dng v hon thin php lut v phng
chng nhim bin do du trong lnh vc
hng hi l Cng c MARPOL 73/78 v cc
cng c khc nh: OPRC1990, FC 1992 quy
nh kh y v c th. iu m php lut
Vit Nam trong lnh vc ny t quan tm l:
p dng cc qui nh ca Cng c, thc
thi nghim chnh v chuyn ho nhng qui
nh ca cc Cng c, nht l cc Cng c
m Vit Nam cha iu kin tham gia,
vo lut Vit Nam. Phi quy nh cc bin
php iu tra xc minh trit i vi cc
hnh vi vi phm Cng c v t ra cc ch
ti nghim khc x l nhng ngi v
phng tin thc hin nhng hnh vi vi
phm. Ngoi ra, nhng quy nh v trch
nhim dn s ca ch tu i vi nhng
thit hi v mi trng cng phi ph hp
vi Cng c Quc t v php lut dn s
Vit Nam. Nhng quy nh ny phi r rng,
c th, khng cho cc i tng li dng
tm cch n trnh trch nhim bi thng
nh v tu Neptune Aries nm 1994. Cn
nghin cu c im ca Vit Nam, xc nh
y nhng quan h cha c Cng c
cp a vo Lut iu chnh. gii
quyt c nhng yu cu ny, Chnh ph
cn tip tc ban hnh cc vn bn b sung
quy nh v phng nga, x l v khc phc
nhim du m B lut Hng hi 2005 cn
thiu - nht l nhng quy nh v trch nhim
bi thng thit hi do nhim du khng
thuc phm vi iu chnh ca CLC 1992.
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 236
* Trong lnh vc thm d, khai thc, tng
tr, vn chuyn du kh
Cn sa i Lut du kh theo hng bo
v mi trng bin l mt chng (tham
kho Lut du kh ca Na Uy, v.v). Ni
dung ca chng ny nhm c th ho cc
qui nh v bo v mi trng, nht l bo v
mi trng bin khng b nhim du. Cn
k tha v nng cp nhng qui nh ca qui
ch ban hnh theo quyt nh 395/1998/Q -
BKHCNMT v b sung vo lut nhng qui
nh v h thng tip nhn du cn, nc
thi t tu cc cng du, cc qui nh v x
l i vi hnh vi vi phm gy nhim mi
trng v vn bi thng khi xy ra cc
s c trn du.
* Trong lnh vc nh bt thy sn, vn
ti ng sng
Cn b sung cc qui nh c th v phng
chng nhim bin do du t cc hot ng
ca tu c, tu sng m c th l kim sot
hot ng thi du cn, nc ln du cng
nh s r r trong qu trnh hot ng ca
tu. Cn phi c cc qui nh nghim cm
vic x du, nc ln du ra sng, bin, c
bit l cc vng nc cng, cc vng nhy
cm v qui nh cc bin php x l nghim
khc i vi hnh vi vi phm; qui nh v bi
thng thit hi i vi nhng hnh vi x
thi du ba bi ra sng bin gy nhim
mi trng.
* Trong cc lnh vc sn xut cng nghip
v hot ng ca th
Trong cc bo co v hin trng mi
trng v cc cng trnh nghin cu hin ny
u khng nu c lng du trong nc
thi ca cc nh my, x nghip, ca cc
th. Cng cha c mt vn bn no qui nh
gii hn hm lng du trong nc thi,
trong khi chng ta bit rng hng ngy lng
du thi t hot ng ca hng triu phng
tin giao thng, hot ng ca my mc
trong cc nh my, x nghip khng phi l
nh. Do vy, ngn chn lng du t
ngun ny cn phi c cc qui nh c th
ca php lut v cc bin php kim sot
lng du thi t cc nh my, cc khu cng
nghip, cc th v vic lp t h thng x
l du trong nc thi.
3.3. i vi cc lut c lin quan
- B lut Hnh s: Cn phi nghin cu b
sung cc ti v gy nhim mi trng bin,
trong c ti trng tr hnh vi x thi du
lm nhim bin gy hu qu nghim trng.
- B lut Dn s: Trc ht cn b sung
mt iu khon v bi thng thit hi do
nhim du ti Mc 3, Chng XVII, BLDS.
i vi hnh vi gy nhim bin do du
c CLC iu chnh s c dn chiu
thng n CLC. Ngoi ra, cn rt nhiu hnh
vi gy nhim du cho mi trng bin
nhng vic bi thng khng thuc phm vi
iu chnh ca CLC. Do cn nghin cu,
a vo iu chnh trong B lut Dn s
nh: bi thng trong trng hp tu
(khng phi l tu du) lm trn du gy
nhim; hoc trng hp khng phi l du
nng kh phn hu nhng thc t c gy
thit hi cho mi trng. Mt im cn lu
l hin nay Vit Nam cha gia nhp FC 1992
nn cn d liu tnh hung s xy ra cc v
trn du ln hn mc gii hn trch nhim
dn s m CLC 1992 qui nh t ra qui
nh buc ch tu phi bi thng ph hp
vi thc tin.
- V th tc gii quyt tranh chp: Cn
sm ban hnh Php lnh bt gi tu bin
phc v cho vic gii quyt cc khiu ni
hng hi, trong c khiu ni v bi thng
thit hi do bin b nhim du. Hin ti,
trnh t th tc gii quyt cc v kin dn s
v bi thng thit hi do nhim du vn
p dng B lut T tng dn s. Tuy nhin
cn nghin cu c th ca vic i bi
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 237
thng thit hi lin quan n cc hot ng
trn bin c hng xy dng Lut T tng
hng hi (nh B lut Hi s ca Trung
Quc) v thnh lp To n chuyn gii quyt
cc tranh chp lin quan n bin.
Mt khc, cn nghin cu cc qui nh v
t chc, hot ng ca To n quc t, Trng
ti quc t v Lut bin sn sng a cc
v kin lin quan n t chc, c nhn Vit
Nam ra gii quyt theo trnh t t tng thay
v gii quyt theo trnh t thng lng,
ngoi giao nh hin nay. Trong thng l quc
t, nhim bin do du c cp cc
kha cnh: iu kin ca phng tin trong
hot ng du kh, trch nhim dn s ca
ch tu, bo him trong vn nhim do
du gy ra, quyn v ngha v ca cc ch
th, th tc khi kin i vi nhim do du
v vn hp tc quc t i vi vn ny.
Tm li, t nhng hn ch, bt cp ca h
thng php lut Vit Nam hin hnh v
phng, chng nhim do du, vn cn
kp trc mt l xy dng mt vn bn php
lut chuyn bit v thng nht v phng,
chng nhim du - Ngh nh phng
chng nhim do du. Ngh nh ny s
gii quyt yu cu php l v t chc, phm
vi quyn hn ngha v ca cc c quan c
lin quan, thanh tra, kim sot, x pht, x l
nhim suy thoi, i n b thit hi. Ngh
nh ny s b sung cho Lut Bo v Mi
trng trong vn nhim bin do du.
Cc vn bn php l c lin quan cn c
son tho ph hp vi cc nguyn tc v tiu
chun chung v nhim mi trng theo
thng l quc t v c tnh n hon cnh c
th ca Vit Nam. Hon thin v cp nht K
hoch quc gia v UCSCTD v Quy ch
UCSCTD. Xy dng Ngh nh hng dn v
n b/bi thng thit hi do s c trn
du, c bit l cho php nhn trong nc.
Xy dng hng dn Khc phc s c trn
du. Cn quy nh c th hn i vi cc
quy nh v bo him trong B lut Hng hi
i vi bo him du trong s c trn du.
Cn phi xc nh c th quyn v trch
nhim ca U ban tm kim cu nn v B
Ti nguyn Mi trng trong lnh vc
nhim du bin. Khi xy dng phn vng
ng cu, xc nh r vng ng cu trn du,
chia nh vng ng cu giao v tng a
phng. Yu cu a phng c quy ch ng
cu du ph hp vi hon cnh a phng
v xy dng qu ng cu trn du 29 tnh
ven bin. Bn cnh , cn kin ton b my
nh nc trong lnh vc nhim du; nhanh
chng hon thin v a vo hot ng 03
Trung tm UCSCTD; xy dng h thng
cnh bo v pht hin du trn; h thng ng
ph trn bin, trn sng; h thng khc phc
hu qu du trn; nhn dng du nhim;
thnh lp mt t chc c y quyn hn
v nng lc tin hnh iu tra, nh gi v
tm ci ngun ca du nhim cc vng
bin. Ngoi ra, cn tranh th s gip ca
cc t chc quc t iu tra, nh gi mc
nhim, mc thit hi, v ngun gc
ca du nhim, trong c ITOPF
(International Tanker Owners Pollution
Federation Ltd.)
Hin Vit Nam c U ban quc gia v
tm kim v cu nn, v phng chng chy
n v cc lc lng c nhim cu ho v
cu sinh nhng cha c mt t chc quc gia
no ng ph vi s c trn du. Cn
nhanh chng thnh lp U ban quc gia ng
ph s c trn du v thnh lp lc lng
c nhim ng cu s c trn du. Thnh lp
lc lng ng cu c 03 cp: c s, tnh -
thnh ph v trung ng. cp c s, tt c
cc c s kinh t nh gin khoan du, trm
thu cp du trn bin, nh my lc du, cng,
cng ty vn ti du trn bin, du lch trn
bin... c kh nng gy ra s c trn du u
N.B. Din / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t - Lut 24 (2008) 224-238 238
phi c k hoch, trang thit b v lc lng
ng ph cc s c trn du. Cp tnh
khng nht thit phi c lc lng v trang
b ring nhng c quyn di ng lc lng
v trang b ng cu trong ton tnh cp
trung ng. B Ti nguyn v Mi trng
cng vi B Quc phng, B Ni v, B Giao
thng vn ti ... xy dng lc lng ng cu
quc gia v trong trng hp cn thit c th
yu cu s gip ca cc lc lng ng
cu nc ngoi. php lut c thc thi
hiu qu, cn phi tng cng cng tc gim
st v qun l, x l kp thi cc vi phm gy
nhim bin do du. Cn c mt c quan
chuyn mn v gii quyt cc tranh chp, v
vic ti cc tuyn c s.
Vit Nam cn khn trng xc tin
tham gia cc iu c quc t quan trng
khc v nhim du nh: Cng c Sn sng
ng ph v hp tc chng nhim du
(OPRC 1990); Cng c v thnh lp qu n
b thit hi do du nm 1971 v Cng c b
sung nm 1992 (FUND); Cng c v ngn
nga nhim bin do nhn chm cht thi v
cc cht khc nm 1972 v Ngh nh th
nm 1996 (Cng c Lun n nm 1072);
Cng c v trch nhim v bi thng thit
hi gn lin vi vic vn chuyn bng ng
bin cc cht nguy him v c hi (HNS);
Cng c v can thip ngoi bin c trong
cc trng hp s c nhim du nm 1969
v Ngh nh th nm 1973; Cng c v cu
h nm 1989, v.v... Hot ng ng cu s c
trn du - vi tnh cht xuyn quc gia v
quc t - khng th khng cn c s hp tc
quc t cht ch v su rng.
Ti liu tham kho
[1] Cng c Lut Bin 1982 (UNCLOS 1982), NXB
Chnh tr Quc gia, 1999.
[2] Tuyn tp cc Cng c hng hi Quc t, NXB
Lao ng, 2003.
[3] Cng c quc t v trch nhim dn s i vi tn
tht nhim du (CLC 69/92).
[4] Marpol 73/78, Cc ng Kim Vit Nam, 2002.
Overview of Vietnam legal regulations on prevention and
protection of oil pollution on the sea
Nguyen Ba Dien
Faculty of Law, Vietnam National University, Hanoi,
144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
Marine pollution by oil and isues on responding promptly and effectively to oil pollution
incidents are very hot problems in Vietnam nowadays. In this paper, the author would like to
give a picture of oil pollution, to analyse the system of law (legal documents) on oil pollution;
and then to give some evaluations about this system. Basing on the above contents, the paper
supposes some solutions to improve Vietnamese law on oil pollution inwhich there is a new
decree on oil pollution, as well as to considerate in joining and applying international treaties and
to adjust related legal documents with the requirement of suitable with the internations
standards and current Vietnam conditions.