Osnovni Podaci

U tehnikom smislu, na pruzi se isticala uvena arganska osmica jedinstvena eleznika petlja
iznad podnoja Jatare koja je omogudila savladavanje velike visinske razlike izmeu Mokre Gore i
argana. Duina osmice je bila 13.5 km i na trasi je imala 20 tunela, 3 mosta i vijadukt, koji su inili
tredinu trase pruge
Tehnoloki napredak drutva minimizirao je znaaj ove pruge u saobradajnom smislu. Godine 1974.
demontiran je gornji stroj pruge, dok su trup i objekti na njemu ostali. etvrt veka kasnije zaivela je
ideja o revitalizaciji pruge argan Vitasi Mokra Gora kao turistike pruge.
Oivljavanje i ponovno aktiviranje otrgli su od zaborava deo istorije srpske eleznice a putnicima pruio
svetski atraktivnu muzejsku prunu trasu. Tehniko reenje se bazira na rekonstrukciji i ureenju
sauvanih elemenata pruge (tunela, mostova, malih objekata, trupa pruge), uz izgradnju pratede
infrastrukture i novih objekata neophodnih kako za funkcionisanje pruge, tako i za prijem putnika-
turista.

Po ugledu na muzejske eleznice u svetu, deo pruge uzanog koloseka koja je povezivala Beograd sa
Jadranskim morem, je obnovljen i puten u saobradaj 2001. godine. Na toj deonici, od argan-Vitasa do
Mokre Gore , nalazi se arganska osmica, koja zbog jedinstvenog reenja predstavlja posebnu atrakciju
za putnike voza Nostalgija. Planirano je da se, u nekoliko faza, povee obnovljeni deo trase sa
Viegradom na jednoj strani i stanicom Braneci na pruzi Beograd-Bar na drugoj strani. Izgradnjom novih
deonica pruge obogatide se turistiki potencijal Zlatibora, Tare i doline reke Drine. Od argan-Vitasa do
Kremana planirana je izgradnja koloseka na postojedem trupu pruge u duini od oko 4 km. Od Kremana
do stanice Braneci predloene su tri varijante nove trase. Planirani objekti i pratedi sadraji u
ambijentalnom smislu de biti u skladu sa ved izgraenim objektima, odnosno primenide se tradicionalni
nain izgradnje. Ukupna duina pruge je oko 20km.Pruga je projektovana za brzine do 30 km/h.
U jednom od kataloga arganske osmice, pod naslovom Osetite dah minulih vremena, pie:
Ova pruga bila je ila kucavica i veza Evrope sa Jadranskim morem Od Beograda do Dubrovnika i
Zelenike, uskokolosenom prugom od 760 mm, od 1925. do 1974. godine kroz tunele, preko mostova i
kroz planinske useke saobradao je uveni voz dira ostavljajudi za sobom prepoznatljivi miris dima parne
lokomotive Deo ove pruge na relaciji od stanice argan Vitasi do Mokre Gore, koji predstavlja
jedinstveno graditeljsko delo, otrgli smo od zaborava i nadaleko uvenom arganskom osmicom
ponovo odjekuje klaparanje vagona i veseli amor turista u vozu Nostalgija.
Od Mokre Gore do stanice argan Vitasi prodi dete kroz 22 tunela, preko pet mostova, savladati visinsku
razliku od 300 metara i sve to na ukupnoj razdaljini od 15.440 metara. Za vreme vae vonje imadete
priliku da sa nekog od pet vidikovaca sagledate bogatstvo i lepote prirode ovoga kraja

Istorijat Gradnje arganske Osmice

Pruga Stalad-Uice-Mokra Gora poela je sa gradnjom 1907. Tokom Prvog svjetskog rata
Austrougarska je 1916. godine, kada se Srbija nalazila pod okupacijom, zapoela izgradnju pruge koja je
zbog svojih brojnih specifinosti, postala graditeljsko udo. Na izgradnji pruge radili su italijanski i ruski
zarobljenici. Tokom izgradnje jednog od tunela dolo je do uruavanja kada je oko 200 zarobljenika
ostalo pod ruevinama tunela. Zbog toga je na zapoetoj dionici argan Mokra Gora Vardite
uraeno svega devet kilometara pruge, i po tome se to mjesto danas simbolino zove Deveti kilometar.
Nakon ove nesrede Austo-Ugarska je prekinula dalju izgradnju. Na Mokroj gori u mestu Jatarice postoji
spomen- crkva, posvedena ruskim i italijanskm ratnim zarobljenicima koji su stradali prilikom gradnje
tunela Budim.
Nakon Prvog svjetskog rata, Kraljevina SHS je ponovo krenula u realizaciju spajanja pruga. Gradnja
je nastavljena 1922. godine, a posao je dobilo preduzede Feniks. Na dopola uraenom kolosijeku,
ostalom od Austrijanaca, postavljena je pruga koja je stigla do samog podnoja argana. Da bi se
nastavili radovi, instalirana je iana eleznica sa tri kraka: do najvieg tunela na arganu (dugog 1.825
metara), do stanice Jatare (1.926 m) i do 13. kilometara u dolini rijeke Kamiine (1400 m). Meutim ,
poto su ovi radovi za Feniks bili preskupi, posao je okonala drava.
Da bi prevazili probleme projektovanja ponueno je austrougarskom zarobljeniku, koji je bio
osuen na doivotnu robiju, da projektuje prugu a da zauzvrat bude osloboen kazne. Ekipe koje su
kopale arganski tunel sa obje strane nisu se, meutim srele na sredini, zbog ega je inenjer izvrio
samoubistvo. Prebirajudi po njegovim proraunima, jedan od njegovih kolega uoio je greku i potom
nastavio sa radom i dan kasnije nakon kratkog kopanja dolo je do probijanja tunela.
Ime osmica ova pruga je dobila zato to je nadmorska visina od 300 metara savladana usponom
idudi preko brda u zavijenim krugovima pravedi figuru broja osam. Osnovna ideja sastojala se u tome da,
poto voz ne moe da savlada strme uspone, treba nekako napraviti prugu koja de se, i pored toga,
popeti do vrha planine. To je izvreno jedinstvenom realizacijom u obliku osmice, koja je obavijena oko
cele planine i lagano se uspinje ka vrhu.
Voz je prugom saobradao tano 49 godina i 25 dana od Uice, preko arganskog prevoja prema
Viegradu i dalje prema Jadranskom moru i Dubrovniku. Tada se od beogradske ukarice do Ploa u
drvenim vagonima putovalo dva dana i dvije nodi. 28. februar 1974. voz je zajedno sa svim prugama
uskog kolosijeka ukinut, jer su strunjaci procijenili da je neisplativ.
24 godine kasnije, na inicijativu itelja ovog kraja i na pristanak TP Beograd , zapoeta je
rekonstrukcija pruge. Iz Muzeja eljeznica u Poegi dovueni su vagoni i lokomotiva, pa je dira, kako ga
narod prozvao, na delu trase krenuo sa radom godinu dana kasnije, a na itavoj obnovljenoj dionici od
15,5 kilometara 2003. godine.

arganska Osmica Tehniki Podaci



Najveda investicija koja se realizuje na arganskoj osmici jeste izgradnja novog, pet kilometara
dugog prunog kraka od trenutno krajnje stanice argan Vitasi prema selu Kremna. Kada krak do
Kremana bude zavren, a to de biti uskoro, vonja de od argan Vitasa biti produena za tu novu deonicu
koja se gradi od materijala sa starih, ukinutih vojvoanskih pruga.
Pored atraktivnog tehnikog reenja na padinama argana, eleznike osmice, koju su uzimali kao
primer uspenog savlaivanja uspona na kratkom rastojanju, pruga je imala i druge osobenosti.
eleznika stanica Jatare sluila je samo kao ukrsna stanica i na njoj nikad nije prodata ni jedna karta.
Granini tunel sa Vardistem ispod brda Balvan, broj 53, imao je u portalu skulpturu srpskog vojnika koji
gazi krunu crno-ute Monarhije, a na izlazu iz tunela,sa srpske strane, pisalo je ime tadanjeg vladara
Aleksandra I, pored kojeg su bili postavljeni
simboli radnika i seljaka: srp i ekid.
Ova uzana pruga imala je veliki ekonomski, politiki i vojno-strategijski znaaj za novostvorenu dravu
Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. Pruga je od Uica do Mokre Gore zapoljavala oko 500 ljudi.

1 METAR 1 KG ZLATA.

Pruga uskog kolosijeka Viegrad Vardite predstavljala je dio nekada uvene Istone pruge
(njem. Bosnische Ostbahn ili pruga Sarajevo Ostgrenze , odnosno Sarajevo-istona granica) koju je
izgradila Austro-Ugarska u periodu od 1903. do 1906. godine, povezujudi na taj nain istonu Bosnu sa
Sarajevom i ostatkom Austro-Ugarske Monarhije. Sa cijenom od 75 miliona zlatnih kruna (450 hiljada
zlatnih kruna po kilometru) to je bila jedna od najskupljih pruga u svijetu izgraenih do tog doba. Kada
se preraunaju svi trokovi gradnje pruge dolazi se do nevjerovatne cijene od 1 kilograma istog zlata za
metar pruge. Izgradnja ove pruge bila je motivisana iskljuivo strategijskim znaajem, bududi da se
Viegrad tada nalazio na granici izmeu Austro-Ugarske i Srbije