GP G TON HC 2014

Tiu Th Bi Ging Ngy 2

1. Bt ng thc
Bi 1.1: Cho x, y, z l ba s thc dng. Hy tm gi tr nh nht ca biu thc
P =
x + y +z
3

x yz
,
vi iu kin x
2
+ y
2
+z
2
= 2(x y + yz +zx).
Li gii: T gi thit ca bi ton ta c (x + y z)
2
= 4x y. Gi s x = max(x, y, z)
ta c ngay x + y = z +2

x y. p dng bt ng thc AM-GM ta c

P =
x + y +z
3

x yz
=
2(z +

x y)
3

x yz
=
2
_
z +

x y
2
+

x y
2
_
3

x yz

2 3
3
_
z

x y
2

x y
2
3

x yz
= 3
3

2.
ng thc xy ra khi x = 4y = 4z. Vy max P = 3
3

2.
Bi 1.2: Vi a, b, c l cc s thc dng. Chng minh rng
bc
a
2
+
ca
b
2
+
ab
c
2
+
6abc
a
3
+ b
3
+c
3
5.
Li gii. Ta vit bt ng thc cn chng minh di dng
a
3
b
3
+ b
3
c
3
+c
3
a
3
3a
2
b
2
c
2
a
2
b
2
c
2

2(a
3
+ b
3
+c
3
3abc)
a
3
+ b
3
+c
3
.
Gi s c b a. Ta c nh gi
a
3
b
3
+ b
3
c
3
+c
3
a
3
3a
2
b
2
c
2
= (ab + bc +ca)[c
2
(a b)
2
+ab(a c)(b c)]
(ab + bc +ca)[ab(a b)
2
+ab(a c)(b c)]
(ab + bc +ca) ab [(a b)
2
+ (a c)(b c)],
v
a
3
+ b
3
+c
3
3abc = (a + b +c)[(a b)
2
+ (a c)(b c)].
Do , ta cn chng minh
(ab + bc +ca)[(a b)
2
+ (a c)(b c)]
abc
2

2(a + b +c)[(a b)
2
+ (a c)(b c)]
a
3
+ b
3
+c
3
,
1
tng ng vi
(ab + bc +ca)(a
3
+ b
3
+c
3
) 2abc
2
(a + b +c).
Theo bt ng thc AM-GM, th
abc(a + b +c)
(ab + bc +ca)
2
3
.
Do , ta cn chng minh c
3(a
3
+ b
3
+c
3
) 2c(ab + bc +ca),
hay l
3(a
3
+ b
3
+c
3
) 2c
2
(a + b) +2abc.
V
a
3
+ b
3

(a + b)
3
4
, v c
3
=
c
3
2
+
c
3
2
.
Nn theo bt ng thc AM-GM, ta c
a
3
+ b
3
+c
3
3
3
_
(a + b)
3
4

c
3
2

c
3
2
=
3
2
3

2
c
2
(a + b).
T suy ra
3(a
3
+ b
3
+c
3
)
9
2
3

2
c
2
(a + b).
Do , ta cn chng minh
9
2
3

2
c
2
(a + b) 2c
2
(a + b) +2abc,
_
9
2
3

2
2
_
c(a + b) 2ab.
Bt ng thc ny ng v c(a + b) c 2a 2ab, v
_
9
2
3

2
2
_
> 1. ng thc xy
ra khi v ch khi a = b = c. Bi ton c chng minh.
2
2. Hnh hc phng
A - Phng tch, trc ng phng
Bi 2.1: V pha ngoi ca tam gic ABC ta dng hai tam gic PAB v QAC sao cho
AP = AB, AQ = AC, BAP = CAQ. Hai ng thng BQ v CP ct nhau ti R. Gi O
l tm ng trn ngoi tip tam gic BCR. Chng minh rng AO vung gc vi PQ.
Li gii: Hai tam gic APC v ABQ ng dng nn APR = ABR. Suy ra A, P, B, R
thuc ng trn (O
1
). Tng t A, R, C, Q thuc ng trn (O
2
) v (O
1
), (O
2
) ct
AQ, AP ti E, F.
Gi (I ) l ng trn ngoi tip tam gic EAF, ng thng O
1
I , O
2
I ct AE, AF ti
M, N. Ta c AEP = ARC = AFQ do hai tamm gic AEP, AFQ ng dng.
M, N l trung im ca AE, AF nn hai tam gic PAM v QAN ng dng. Suy ra
MPN = MQN. T c P, M, N, Q ng vin.
V I , M, A, N ng vin, ta c AQP = MNAMI A. Do I , M, H, Q ng vin (I A
ct PQ ti H). Do I A vung gc vi PQ.
I
O
1
O
2
A
F
E
P
Q
M
N
R
B
C
H
Mt khc PQ l trc ng phng ca (I ) v (O) nn I O vung gc PQ (v ta c
PA PF = PR PC, QA QE =QB QR). T c AO vung gc vi PQ.
Bi 2.2: Cho tam gic ABC c I v I
a
ln lt l tm ng trn ni tip v ng trn
bng tip gc A. Gi s I I
a
ct BC ti A

. Gi M l trung im cung BC (khng cha A)

v N l trung im cung MBA (ca (ABC)). Tia NI v NI
a
ct ng trn (ABC) ti S
v T. Chng minh rng ba im A

, S, T thng hng.
Li gii: Bng cch bin i gc n gin ta c NSA = NAM, t suy ra
NAS NI
a
A. Suy ra tip I
a
1
= NAS, m t gic NATS ni tip, nn T = I
a
1
hay T I SA
a
cng l t gic ni tip trong (C) .
3
Theo tnh cht trc ng phng v tm ng phng, ch rng I I
a
v BC ln lt
l trc ng phng cc cp ng trn (C) v (M) , (O) v (M) suy ra A

thuc trc
ng phng ca (C) v (O) .
O
B
A
C
I
I
a
A

M
N
S
T
Ta c iu phi chng minh.
Bi 2.3: Cho hai ng trn (O
1
), (O
2
) ct nhau ti A, B. Mt ng thng bt k qua
B ct (O
1
), (O
2
) ti C, D. Trn tia i ca tia AB ly im M. Gi s MC ct (O
1
) ti
P, MD ct (O
2
) ti Q. Gi E, F ln lt l giao im ca BP v AC, BQ v AD. Bit O l
tm ng trn ngoi tip tam gic BPQ. Chng minh OM vung gc EF.
Li gii: Ta c M thuc trc ng phng ca
_
O
1
_
,
_
O
2
_
nn
MC MP = MD MQ,
hay t gic PQDC ni tip.
Gi Hl tm ng trn ngoi tip ACD. T cc ng thc theo phng tch ca
E, F i vi
_
O
1
_
,
_
O
2
_
, ta c EF l trc ng phng ca cc ng trn ngoi tip
tam gic BPQ, ACD.
n y ta chng minh M, O, H thng hng. u tin, PQDC l t gic ni tip
v M l giao im ca DQ v CP nn M l tm nghch o ca (O) , (H) . Do M
cng l tm v t ca hai ng trn trn, nn ba im M, O, H thng hng. Mt khc
theo tnh cht trc ng phng ta c OH EF, suy ra OMEF.
4
1
2
3
O
1
B
O
2
A
M
C
D
P
Q
E
F
O
H
K
Hoc nu khng s dng php nghch o ta c th gi giao im th hai ca DQ vi
(H) l K. Bng mt s bin i gc ta c th chng minh HK OQ. Khi theo nh
l Thales ta cng suy ra M, O, H thng hng nh trn.
B - Php bin hnh
Bi 2.4: Hai ng trn (O
1
), (O
2
) tip xc ngoi vi nhau ti C, tip xc trong vi (O)
ti D v E. Gi d l tip tuyn chung ti C ca (O
1
), (O
2
). Dng ng knh AB ca
(O) vung gc vi d sao cho ba im A, D, O
1
nm cng pha vi d. Chng minh rng
AO
1
, BO
2
, DE ng quy.
Li gii: Xt php v t H
_
D,
R
R
1
_
:
_
O
1
_
(O) . V O
1
C OB suy ra O
1
C OB v
C B, do D, C, B thng hng. Hn na, nu gi X l giao im ca CO
1
vi O
1
th X A, do X, A, D thng hng.
Tng t ta cng c A, C, E thng hng v Y ED trong Y l giao im ca CO
2
vi
_
O
2
_
. Do AEB = ADB = 90

nn C l trc tm ca MAB, vi M l giao

im ca AD, BE. Do M d.
Gi P, H l giao im ca d vi DE, AB. Khi (M, C, P, H) = 1, suy ra
(AM, AC, AP, AH) = 1. (2.4.1)
Mt khc xt chm
_
AD, AO
1
, AC, AH
_
c ng thng qua O
1
song song vi AH ct
AD, AC sao cho O
1
l trung im ca AC nn
_
AD, AO
1
, AC, AH
_
= 1. (2.4.2)
5
A
B
M
O
H
D
E
C
X
Y
O
1
O
2
P
T (2.4.1) v (2.4.2) ta c A, O
1
, P thng hng. Tng t B, O
2
, P thng hng. T y
suy ra iu phi chng minh.
Bi 2.5: Cho hai ng trn (O), (O

) ct nhau ti A, B v M l mt im bt k trn
ng thng AB. T M k hai tip tuyn MD, ME ti (O

). Gi s AE v AD ct ng
trn (O) ti P, Q. Chng minh rng PQ lun i qua im mt im c nh.
Li gii: Gi C l giao im ca hai tip tuyn k t A, B i vi (O

) , H l giao im
ca AC vi (O) , G l giao im ca hai tip tuyn k t H, B i vi (O)
O
B
O

A
M
E
D
P
Q
C
H
G
6
Ta d dng chng minh c cc cp tam gic sau ng dng (g.g) ABE HBQ,
v ABD HQB. Do tn ti php bin hnh H l tch ca php v t v php
quay bin (O

) (O) , ABE HBQ, ABD HQB.

Mt khc do ADBE l t gic iu ha nn DE i qua C, theo tnh cht ca php bin
hnh suy ra PAQB l t gic iu ha v PQ i qua G, m G c nh (theo cch dng).
Vy PQ i qua im c nh khi M thay i trn AB.
3. Thut ton
Bi 3.1: Tm tt c cc s nguyn dng x, y sao cho x
2
+ x +1
.
.
. y v y
2
+ y +1
.
.
. x.
Gi : T gi thit suy ra (x, y) = 1 v
x y | (x
2
+ x +1)( y
2
+ y +1),
x y | x
2
+ y
2
+ x + y +1.
t
x
2
+ y
2
+ x + y +1 = kx y. (3.1.1),
ta c
x
2
+ x(1 ky) + y
2
+ y +1 = 0. (3.1.2)
Gi s (3.1.1) c nghim v gi (x
0
, y
0
) l mt b nghim sao cho x
0
+ y
0
nh nht.
Theo nh l Viete cho (3.1.2), x
1
= ky
0
1 x
0
=
y
2
0
+y
0
+1
x
0
> 0 cng l nghim ca
(3.1.1). Suy ra (x
1
, y
0
) cng l nghim ca (3.1.1), suy ra x
0
+ y
0
x
1
+ y
0
, hay
x
0
y
0
+
1
2y
0

k
2
.
T y tn dng (3.1.1), ta suy ra k 6. Phn cn li xin dnh cho bn c.
Bi 3.2: Vi a, b l hai s nguyn dng nguyn t cng nhau. Chng minh rng
ab a b l s t nhin ln nht khng vit c di dng ax + by trong x, y l
cc s nguyn khng m.
Gi : y l nh l Sylvester. Ta chng minh bi ton qua cc bc sau:
Chng minh rng, nu (a, b) = 1 th mi s nguyn dng N u biu din
c mt cch duy nht di dng ax + by, trong 0 x b 1.
p dng b trn, chng minh N
0
khng biu din c.
Chng minh mi N > N
0
lun biu din c.
Phn chng minh c th xin dnh cho bn c.
7
4. T hp
Bi 4.1: Tm s cc hon v a
1
, . . . , a
n
ca {1, 2, . . . , n} (n 2) tha mn c hai iu
kin sau:
(i) a
i
= i, vi mi i = 1, 2, . . . , n.
(ii) a
i+1
a
i
1 vi mi i = 1, 2, . . . , n 1.
Li gii: Trc ht, ta s m s cc hon v tha mn iu kin (ii). Gi a
n
l s cc
hon v dng ny. Gi s a
i
= n th do iu kin a
i+1
a
i
1 nn a
i1
= n 1 v c
th, suy ra a
1
= n i, cc s cn li l 1, 2, 3, . . . , n i 1 to thnh hon v tha
mn iu kin (ii) nhng c n i 1 phn t v l S
ni1
. Do 1 i n nn ta c
S
n
=
n1

i=0
S
ni
= S
1
+S
2
+S
3
+ +S
n1
.
Ta cng c S
1
= 0, S
2
= 2, bng quy np, ta chng minh c S
n
= 2
n1
vi n 1.
Tip theo, ta s tnh s cc hon v tha mn iu kin (ii) nhng khng tha mn
iu kin (i), tc l trong hon v c t nht mt ch s i m a
i
= i. Ta thy rng nu
tn ti i = j m a
i
= i, a
j
= j th vi mi k m i k j th a
k
= k. Gi x, y ln lt
l s nh nht, ln nht tha mn a
i
= i, 1 i n vi 1 x < y n.
Ta nhn xt rng vi cc s a
k
m k < x th ch c th nhn cc gi tr t y +1 n n,
tng t, vi cc s a
k
m k > y th ch c th nhn cc gi tr t 1 n x 1. Khi ,
d thy rng nu hai i lng x 1, n y khc nhau th khng th tn ti cch sp
xp nn ta phi lun c x 1 = n y hay x + y = n +1.
Vi mi x m 1 x
_
n+1
2
_
, tng t cch tnh s hon v tha mn iu kin (ii)
trn, ta thy s hon v tha mn l 2
2(x2)
nu x 2 v bng 1 nu x = 1. Khi , s
hon v tha mn iu kin (ii) nhng khng tha mn iu kin (i) l
1 +
[
n+1
2
]

i=2
2
2(x2)
= 1 +
[
n+1
2
]

i=2
4
x2
= 1 +
4
[
n+1
2
]
1
3
=
4
[
n+1
2
]
+2
3
.
Vy s hon v cn tm chnh l 2
n1

4
[
n+1
2
]
1
+2
3
.
Bi 4.2: Cho s nguyn dng n. K hiu T l tp hp 2n s nguyn dng u tin.
Hi c bao nhiu tp con S ca T tha mn tnh cht: Trong S khng tn ti a, b tha
mn |a b| {1, n} ?
Li gii: ng vi s nguyn dng n, t 2n s nguyn dng 1, 2, 3, . . . , 2n1, 2n
vo mt bng 2 n nh sau:
1 2 3 n 1 n
n +1 n +2 n +3 2n 1 2n
Ta s xc nh tng s cc chn mt s vung t bng ny (c th l khng chn s
no) tha mn hai iu kin di y:
(*) Hai vung k nhau (tc l hai cha hai s lin nhau hoc hai s cch nhau
n n v) s khng c chn ng thi.
8
(**) Hai cha s n v n +1 cng s khng c chn ng thi.
R rng s cch chn ny chnh l s tp hp con S ca tp hp T cn tm, t s
cch chn ny l S(n).
Ta s xt thms cch chn mt s vung A(n), , B(n), C(n) t cc bng (A), (B), (C)
cng tha iu kin () nhng c mt s thay i nh sau:
A(n) : Bng (A) ny cha cc s t 1 n 2n v hai vung cha s n, n +1
vn c chn ng thi.
1 2 3 n 1 n
n +1 n +2 n +3 2n 1 2n
B(n) : Bng (B) ny khng c cha vung gc ca bng, chng hn l
vung cha s n +1.
1 2 3 n 1 n
n +2 n +3 2n 1 2n
C(n) : Bng (C) ny khng tnh hai vung gc ca bng cha hai s lin
tip l n v n +1.
1 2 3 n 1
n +2 n +3 2n 1 2n
Ta s chng minh cc kt qu sau:
(1) A(n) = S(n) +C(n 2).
(2) A(n) = A(n 1) +2B(n 1).
(3) B(n) = A(n 1) +B(n 1).
(4) B(n) = C(n) +C(n 1).
(5) C(n) = B(n 1) +B(n 2) +C(n 2).
Tht vy:
(1) tnh s cch chn A(n) cc vung t bng (A), ta chia lm 2 trng hp:
Cc cha n v n+1 khng c chn ng thi: S cch chn ny chnh
l S(n).
Cc cha n v n + 1 c chn ng thi: Khi , cc cha s
1, n +2, 2n, n 1 khng c chn, bng (A) c dng nh sau:
2 3
n +3 2n 1
Bng ny cha 2n 4 nn c th xem n tng ng vi bng:
1 2 3 n 3
n n +1 2n 3 2n 2
9
R rng, s cch chn cc vung t bng ny v tha iu kin () chnh
l C(n 2). Do cc trng hp trn l ri nhau nn:
A(n) = S(n) +C(n 2).
(2) tnh s cch chn A(n) cc vung t bng (A), ta chia lm 3 trng hp:
Cc vung cha 1 v n +1 khng c chn: Bng (A) c dng:
2 3 n 1 n
n +2 n +3 2n 1 2n
Bng ny ch cha 2n 2 nn c th xem tng ng vi bng sau:
1 2 3 n 2 n 1
n n +1 n +2 2n 3 2n 2
S cch chn cc t bng ny v tha iu kin () chnh l A(n 1).
Chn vung cha s 1 : Khi , vung cha s n +1 v 2 khng c
chn, bng c dng:
3 n-1 n
n+2 n+3 2n-1 2n
Ta thy bng ny cng c th xem tng ng nh bng sau:
1 2 3 n 2 n 1
n +1 n +2 2n 3 2n 2
S cch chn cc t bng ny v tha iu kin () chnh l B(n 1).
Chn vung cha s n + 1 : Tng t trn, s cch chn trong trng
hp ny l B(n 1). Cc trng hp trn l ri nhau nn:
A(n) = A(n 1) +2B(n 1).
Cc kt qu (3), (4) v (5) trn, chng minh tng t.
T , ta s chng minh cng thc truy hi ca S(n) :
S(n +3) = S(n +2) +3S(n +1) +S(n).
Tht vy t (2) ta suy ra
B(n 1) =
1
2
[A(n) A(n 1)] ,
thay vo (3) :
1
2
[A(n +1) A(n)] = A(n 1) +
1
2
[A(n) A(n 1)] ,
tng ng vi
A(n +1) A(n) = 2A(n 1) +A(n) A(n 1),
A(n +1) = 2A(n) +A(n 1), n 1.
10
T , suy ra
A(n +3) = 2A(n +2) +A(n +1) = A(n +2) +2A(n +1) +A(n) +A(n +1),
hay
A(n +3) = A(n +2) +3A(n +1) +A(n), n 0. (6)
Thay (4) vo (5), ta c
C(n) = [C(n 1) +C(n 2)] + [C(n 2) +C(n 3)] +C(n 2),
C(n) = C(n 1) +3C(n 2) +C(n 3), n 3,
C(n +3) = C(n +2) +3C(n +1) +C(n), n 0. (7)
T (1), (6) v (7), ta c c cng thc truy hi ca S(n) l:
S(n +3) = S(n +2) +3S(n +1) +S(n), n 0.
Mt khc, ta c:
Vi n = 0 : Bng khng c vung no, chn 0 vung t bng: C 1 cch:
S(0) = 1.
Vi n = 1 : Bng c 2 vung: C th chn 0 hoc 1 vung.
Chn 0 vung t bng: C 1 cch.
Chn 1 vung t bng: C 2 cch (chn vung cha s 1, 2).
Do : S(1) = 3.
Vi n = 2 : Bng c 4 vung, c th chn 0, 1, 2 vung.
Chn 0 vung t bng, c 1 cch.
Chn 1 vung t bng, c 4 cch (chn vung cha s 1, 2, 3, 4).
Chn 2 vung t bng, c 1 cch (chn ng thi hai vung cha s
1, 4).
Do : S(2) = 6.
Ta c kt qu sau:
_
S(0) = 1, S(1) = 3, S(2) = 6
S(n +3) = S(n +2) +3S(n +1) +S(n), n = 0, 1, 2, . . .
Ta s xc nh cng thc ca S(n). Xt phng trnh c trng:
3
=
2
+3 +1, ta
c = 1, = 1

2. Ta c:
S(n) = (1)
n
+(1 +

2)
n
+(1

2)
n
, n = 0, 1, 2, . . .
trong , , u l cc s thc.
Cho n = 0, 1, 2, ta c h phng trnh:
_
_
_
+ + = 1
+ (1 +

2) + (1

2) = 3
+ (1 +

2)
2
+ (1

2)
2
= 6

_
=
1
2
=
3 +

2
4
=
3

2
4
11
Do vi mi n 0, th
S(n) =
(3 +

2)(1 +

2)
n
+ (3

2)(1

2)
n
2(1)
n
4
.
Vy s tp con S ca tp hp T cn tm tha mn iu kin cho chnh l:
(3+

2)(1+

2)
n
+(3

2)(1

2)
n
2 (1)
n
4
.
Li gii kt thc.
Bi 4.3: Hai anh Cn v Huyn chi mt tr chi bng cch ln lt t cc ng xu
(hnh trn, cng bn knh) ln mt chic a trn cho trc, mi lt mt ng, sao cho
cc ng xu khng nm ra ngoi a hoc chng ln nhau. Ngi thua cuc l ngi
khng th t thm ng xu ln a. Gi s anh Cn i trc, hi anh Cn c chin thut
thng khng?
Gi : Nu bn knh ca a nh hn bn knh ca ng xu th anh Cn thua v khng
th no t ln a bt k 1 ng xu no sao cho tha bi.
Nu bn knh ca a ln hn bng bn knh ng xu th anh Cn c mt chin thut
thng nh sau:
u tin, anh Cn t mt ng xu vo chnh gia a (tm trng vi tm i).
Cc bc tip theo anh Cn th cn t ng xu v tr i xng vi anh Huyn
qua tm ca a l .
Li gii kt thc.
() Nu thay a trn bng mt ci a hnh tam gic vung cn th sao?
Bi 4.4: Cho cc s nguyn dng n, k, p vi k 2 v k(p +1) n. Cho n im phn
bit cng nm trn mt ng thng. T n im bng hai mu xanh, (mi im
ch t ng mt mu). Tm s cch t mu khc nhau, sao cho cc iu kin sau ng
thi c tha mn:
(1) C ng k im c t bi mu xanh.
(2) Gia hai im mu xanh lin tip (tnh t tri qua phi) c t nht p im c
t mu .
(3) bn phi im t mu xanh cui cng c t nht p im c t mu .
(4) Hai cch t mu c gi l khc nhau nu c t nht mt im c t mu khc
nhau trong hai cch .
Gi : nh s cc im trn ng thng ln lt t 1 n n theo th t t phi
qu tri.
Gi 0 < a
1
< a
2
< < a
k
n l v tr tng ng ca cc im mu xanh trn ng
thng. Cc iu kin ca bi tng ng:
(i) a
1
> p.
(i) a
i+1
a
i
> p, i 1; k 1.
12
rng nu ta t b
i
= a
i
p i th t (i) v (ii) ta suy ra:
0 < b
1
< b
2
< < b
k
n kp. (4.4.1)
V tn ti mt song nh t b k s t nhin tha iu kin (4.4.1) n tp b k s
tha iu kin (i) v (ii).
p s ca bi ton l C
k
nkp
.
13