Mon La Mien Nam - 876

MON LA MKN NAM
|1)
1 T!Y N TA P V! A NC
hffp://obooks.vdcmodIa.com
|1) In fhoo ban In cua Nha xuaf ban Van hoc Nam 1994
O NG
Co nguo I do c cuo n MIo ng ngon Ha No I
|1)
cu a fo I
xong, fhu c gIu c:
- MIo n Nam nuo c VIo f co nhIo u fhu c ngon Ia nh Ia m,
sao kho ng suu fa m Ia I ma vIo f fha nh mo f cuo n nu a coI
choI7
To I bo nha dI Iang ba f fu Iu c muo I ba y fuo I. o n Sa I
Co n da o do , fo I da a n nom Thu u c, fhuo ng fhu c pha
Ia u Io O , a n fo p mo nhIo n duo ng o Sa o c, no m suo ng
o Ca y MaI, fhjf bo ba y mo n a Hom, m Co f o n Na m
Ngo n.
Ro I do n ky na y, Ia I fro vo quo ngoa I mo n fhuong, fo I
da fhuo ng fhu c nhIo u mo n hon, nhung fhu fhu c fo I
kho ng fha y ca c mo n do co no I Io n duo c ca I g mo I mo ,
Ia Iu ng cho Ia m.
Co Io fo ca cha vo I ngon fhu c, nhung Io ng co n go I vo
co Iy no n ca ro da m So f va n Ia hon, fra I su su ma f nhu
da co ga I fuyo f frInh, o hay, sao Ia I nhu da ng da ng, ma
MON LA MIEN NAM 2
mIo ng fhjf ga muo n cho ho a ca ch g dI nu a cu ng va n cu
nhaf phoo7
Ma I do n ga n da y, fo I mo I nha n ra ra ng huong vj cu a
nhu ng mIo ng ngon kho ng hoa n foa n do noI kha u ca I. Tu
nhIo n, kho ng v Iy do g ho f, va o mo f buo I chIo u xuo ng
ma u kIa, mnh fha y mIo ng fhjf ga da m da hon, fra I su
su fhoang fhoa ng ngo f va con ca cha vo I a n bo o ma
fhom.
O , fa I sao Ia I fho 7
Th ra ngon hay kho ng Ia fu o Io ng mnh. Chua cha c
mIo ng ngon mIo n Nam ba y gIo kha c fruo c. Nhung nguo I
xa nha ca m fha y ngon Ia nh kha c fruo c, co Io v ba y gIo
y nha n fhu c duo c Io ng fhuong yo u cu a nhu ng nguo I o
chung quanh ro ro f, da m da hon fruo c.
uong buo n day du f, co mo f anh ba n ru vo Ca I o a n
o c ga o; na m fa n nho quo , mo f co o Cao Ia nh mang bIo u
ba nh In va ngo I ngay bo n ca nh fa ch ra fu ng Ia f mo ng
mo I a n; ba gIa vo o Ra ch CIa Io mo dom cho ma y ca I
ba nh fo f ba p, f kho fra, kho go c va xo I vj... Ta f ca
nhu ng ca I do co nghIa Iy g da u, nhung a n fha y da m da ,
|2) "MIong ngon Ha NoI" In Ian fhu nhaf fron bao MoI |xuaf ban o SaI Con nam
1950-52, In fhanh sach nam 1955, Nha xuaf ban Nguyon An NInh) faI ban nam
1957 |Nha xuaf ban Nam ChI frong KIm IaI Tung fhu)
y vj, v mnh a n va o mo f mIo ng ma ca m fha y ho cho
mnh ca mo f fa m Io ng.
Thuong bIo f bao Ia fhuong, mo n chu ng na o Ia mo n!
Nhung mo n fhuong sao cho ba ng fhuong mo n nguo I vo
mIo n Nam xo f xa nguo I cho ng a c xa nha , nay Ia m mo n
a n na y, maI Ia m mo n a n kha c, mong sao cho cho ng
khua y kho a duo c no I buo n fhIo n Iy fuong fu.
u ng fhjf nhIo u xo f ruo f om na u canh chua ca Io c anh
xoI; cha o fo m qua n va o ma Iao a n ngo f va bu I; no u anh
mo f fh du ng ba f cha o cha vo I nho !
a nh bo o b o u n no I fIo ng Ia ngon; fo m a Io m;
hu fu cho gIu a My Tho; ba nh In Cao Ia nh; nom Ta n
Huong a n mjn xo f ma gIo n; fo m nuo ng Ta n Thua n o ng
vu a fhom vu a ngo f.
Ca nhu ng ho m ngon nha f Ia nh Ho a; con mo ng
fay Iong Ha I; buo I Ta n TrIo u; ma ng Ia I ThIo u; cam Ca I
o ; du a xIo m My ; dua ha u Ca u Ngang; con ca nha m ra o
fhjf ngon Iu , a n ma f ruo f ma Ia nh; fru ng chch, fru ng
dIo f vu a bu I vu a bo o; co co con ga I fhoo cho ng ra fInh
ma va n co n nho ma I nom nuo ng u c Ho a, ca cha y Ca I
Vo n, ma ng Io a Rja ngon ho I Ia ngon!
Cho ng ma kho ng chju a n fh vo du ngay ra ma f, kho c
do I vo vo I ba gIa . To I yo u nguo I vo mIo n Nam fhu c fha
MON LA MIEN NAM 4
nhu do m, yo u aI fh yo u Io IIo u, fhch ca I g fh muo n
cho aI cu ng bIo f ra ng mnh fhch mo I ngho! o p fh
muo n do p cho sa c sa o, a o qua n pha I Ia m sao cho no I ba f
Io n hon ca qua n a o cu a chu ng chj om; ma nga y Io va
chu nha f pha I no o cho ng dI choI cho ky duo c do cho
nguo I fa fha y ha nh phu c Iu a do I cu a mnh.
MIo ng ngon cu a mIo n Nam cu ng fha nh fha f nhu nguo I
da n ba va y. A n mo f mIo ng, ngon ngay, nhung ngon
kho ng pha I do vj cu a chnh fhu c a n, ma Ia fa I xa va o f
Ia m no I vj Io n, dIo m cho kha u ca I mo f fo duyo n a m a p.
A n nhu fho cu ng co mo f ca I fhu rIo ng, nhung Ia m cho
nguo I fa yo u hon ca c mo n a n cu a mIo n Nam, chua cha c
da Ia v ca c mo n a n do co nhIo u o f va nhIo u sa , ma
cu ng kho ng pha I v mo n a n cu a mIo n Nam njnh kha u
ca I fa ngay, do ro I chI Iuu Ia I mo f du vj ra f mong manh
frong cuo ng ho ng.
To I yo u mIo ng ngon mIo n Nam nhIo u Ia v no Ia - Ia
do n nhIo u khI kho ng fho fuo ng fuo ng duo c - va chnh
nhu ng ca I Ia do da cho fo I fha y ro hon fnh cha f fhu c
fha , bo c Io va cha f pha c cu a nguo I Nam.
A n cha o co c; nha u nho f duo ng chIo n; nha m mo n doI
xa o Ia n vo I ba nh m; a n vo con Ia n bo f; nha m na m
cha m... ro I fra ng mIo ng ba ng mo f Iy cho ru a hay mo f
cho n mu fro m... fhoa f mo I ngho, ma y ma du kha ch
kho ng pha I cho Ia Ia hoa c, ky cu c hay o n qua !.
Nhung co fhuo ng fhu c du ca nhu ng mo n Ia do cu a
mIo n Nam, nguo I fa mo I fha f nha n fhu c duo c da f cu a
mIo n Nam nuo c VIo f phong phu bIo f chu ng na o, nguo I
cu a mIo n Nam nuo c VIo f ho n nhIo n bIo f chu ng na o, va
mIo ng Ia cu a mIo n Nam nuo c VIo f Ia bIo f chu ng na o!
Co nha n fhu c nhu fho , fa mo I fha y mo n Ia cu a mIo n
Nam ngon hon Io n va fa yo u hon Io n nguo I mIo n Nam
nuo c VIo f qua nhu ng mo n Ia do , kho ng fu ng fha y o a c
hay Trung.
To I vIo f cuo n Mo n Ia mIo n Nam na y do ghI mo f
chu f a n fnh Ia I frong nhu ng nga y xa pha n fu , duo c ca c
nguo I xa Ia fhuong yo u nhu mo fhuong con, nhu vo
fhuong cho ng, nhu om ga I fhuong anh, cha m bo n cho
nhu ng mIo ng ngon va f Ia do khua y kho a no I Io ng cu a
nguo I mang na ng ba y fa m bIo f Iy mo f Iu c.
Co ba n na o con do cu a mIo n Nam nuo c VIo f Iu c na y
o noI ha I gIa c fhIo n nhaI, fnh co do c sa ch na y, fha y
fha fhIo f vo I xu so cu a mnh hon; co ba n na o chua fo I
mIo n Nam nuo c VIo f ma da fha y co ca m fnh qua nhu ng
mIo ng Ia ma fo I so no I fo I duo I da y hay co ba n na o fu
noI xa Ia do n, kho ng fm fha y su ngon Ia nh cu a nuo c
MON LA MIEN NAM 6
VIo f mIo n Nam ma v Ioa f ba I na y fha y fhuong mo n
mIo n Nam, mIo ng a n cu a mIo n Nam, da f nuo c mIo n
Nam hon, fho Ia fo I ma n nguyo n.
CANH RA
Tho I cu ng Ia may: pho da n chu o My fha ng, mnh da
fha y ngay mo f ca I Io I Ia bIo f a n canh ru a. Mo I ngho,
fuo ng Ia du a, nhung su fha f qua Ia nhu fho .
Tu fhuo bo , so ng o Thu do a c VIo f, o ng ba fo I, ro I
do n fha y mo fo I, chI dung na p duo c mo f fhu ko u Ia ba
ba: ba ba fa n, ba ba nuo ng cha , ba ba om, ba ba na u
gIa ca y |co da u phu , chuo I xanh, Ia fa fo ... Thuo ng do
oI, ngon qua !)... nhung do n ca I con va f mo nh danh Ia
con ru a fh fo I ky, kho ng aI Ia I a n do n ca I fhu do bao
gIo . Qua I, con ru a fh kha c g con ba ba7 Ma sao a n ba
ba Ia I kho ng a n ru a7
Co Iu c fo I nghI nhu fho nhung kho ng da m ho I.
Ma I do n sau na y, Ia y vo , co buo I ma y chIo u gIo so m,
ngo I da u Iy vo I nhau, fo I mo I bIo f nguo I hIo n no I fro
phuong a c kho ng a n ru a Ia v fha nh kIo n fu nga n do I
xua do Ia I:
Thng thay tha n pha n con ru a,
MON LA MIEN NAM 8
Le n nh o i ha c, xuo ng chu a o i bia
O dnh chu a na o, nguo I fa cu ng fha y con ru a ba ng da
hay ba ng go no n con ru a, kho ng aI ba o aI, da ma c nhIo n
fha nh ra mo f con va f huyo n b, co fnh ca ch fhIo ng
IIo ng, pha I fo n fho , pha I knh ca n, kho ng duo c coI Ia m
fhuo ng. Tho I, du ng co no I ba y, ma pha I fo I ba y gIo da y.
Nguo I vo ha gIo ng xuo ng kho ba o cho ng, nhu da y do ,
nhu khuyo n can:
- Ru a Ia do fu frung fha nh cu a u c Pha f fu bI da y,
bIo f chua7 Nga y xua, da Ia u Ia m Ia m ro I, Iu c fha y uo ng
Ta ng dI fhInh kInh bo n Ta y Tru c, chnh Ia nho con ru a
da y, cho kho ng fh Ia m fho na o ma dI duo c fhIo n son
va n fhu y, duong da u duo c vo I bao nhIo u quy su , yo u
fInh!7 Tho cho no n fhInh duo c kInh ro I, fha y uo ng
Ta ng fha nh Pha f fh u c Quan Tho A m nga I cu ng cho
con ru a fha nh Pha f Iuo n... V fho kho ng bao gIo no n a n
fhjf ru a. A n va o fh xu I qua y, Iu n ba I, kho ng co n buo n
ba n, Ia m a n g duo c!
Yo u nhau, ba o fho na o Ia I cha ng pha I ngho. HaI chu c
na m, so ng o bo n ca nh nguo I vo bo nho , mo f nIo m knh
Pha f fho Tro I, fo I kho ng mo f phu f na o da m nghI do n
chuyo n a n fhjf ru a. Ma I do n fa n ga n da y, va o frong na y,
mo f bIo n co Ia Iu ng xa y ra, khch do ng fnh fo mo qua
mu c, khIo n cho nguo I cho ng da co mo f Ia n quo n ha n Io I
nguo I vo yo u do IIo u a n mo f bu a fhjf ru a xom sao.
Nhung ma ca I vIo c IIo u IInh do kho ng pha I Ia kho ng co
co!
A y Ia v khoa ng da m na m fro Ia I da y, nga y vuI cu a
ko vIo f sa ch na y co fho do m fro n da u ngo n fay ma nga y
buo n fh da ng da c nhu frong doa n ko f ba I fho cu a vua
uo ng kho c nguo I do p ho uong. Mnh cu rnh mo f co
ho I g do IIo u do I fho I va n xom ra fho na o, fh fru ng
ngay va o Iu c To ng fho ng Isonhovor ho f nhIo m ky , haI
o ng Konnody va NIxon franh nhau Ia m To ng fho ng.
- No I chuyo n da ng daI, do gho f!
- Th da ba o mnh duong buo n ma ! o m va ng, na m
kho ng ngu duo c, mnh mo I Io I nhu ng ba I fuyo n ngo n cu a
haI u ng cu vIo n To ng fho ng My ra coI, ro I da y mo ro
ma , do c Iuo n ca nhu ng ba I va n co do ng cho haI o ng. Mo f
cuo n sa ch fuyo n fruyo n cho co ng da n Konnody da Ia m
cho fo I chu y : cu fha n ma u ra o ng Konnody, na m do ga n
fa m muoI fuo I, chnh Ia fruo ng ban fuyo n fruyo n cu a
o ng; ca c anh om o ng dI kha p mo I noI ho ha o cu frI bo
phIo u cho o ng kho ng ngo f, nhung gIu p vIo c cho o ng da c
Iu c nha f, chnh Ia nhu ng co om ga I o ng hoa f do ng ba f
pha n mo da , duo I muo n va n hnh fhu c kha c nhau.
MON LA MIEN NAM 10
Ca c co dI kho ng co n fhIo u mo f ca u Ia c bo , mo f ho I
IIo n do I phu nu na o; ca c co dIo n fhuyo f va Ia y Io ng phu
nu cho o ng anh; nhung fa I fnh nha f Ia cu fha n ma u va
ca c co om cu a u ng cu vIo n Konnody kho o Ia m ca c ba nh
ngo f do bIo u ca c ba n ga I o fu ng qua n xa va kho ng quo n
gu I ko m fhoo mo f cuo n sa ch mo ng frnh ba y ra f do p.
Mo f cuo n fho xanh ma u hy vo ng7 Hay do Ia mo f ba n
sao ma y bu c danh ho a cu a CauguIn, Van yck7 Kho ng,
fho ho a g cu ng kho ng ba ng. Cuo n sa ch nho bo gu I bIo u
ca c cu frI do chu a du ng mo f ba o va f gIa fruyo n cu a do ng
ho Konnody: b quyo f na u canh ru a. XIn mo I ca c ba n ga I
cu frI fro n foa n bo nuo c My cu fhoo do ma Ia m, ca c ba n
so fa o ha nh phu c cho cho ng con va ca c ba n so fha y
fhIo n duo ng kho ng o da u xa, ma chnh o ngay fro n fra I
da f!
o c fho , fo I fha y hay hay; nhung Ia m cho fo I suy nghI
fhu c nhIo u, pha I Ia fu Iu c co fIn dIo n Ioan fruyo n cu ng
fho gIo I: Konnody da c cu !
Kho ng hIo u fa I Ia m sao fu do , Iu c na o fo I cu ng nghI
fo I mo n canh ru a va , fhuo ng do m, va o Iu c cha p cho n sa p
ngu , fo I hay IIo n fuo ng do n mo f ca I dIa fa y fra ng cu
bong ra, du ng mo f fhu nuo c o ng a nh va ng, fro n fha mo f
nha nh fo I, va I ba Ia f ra-dI, Ia p Ia Ia p Io va I mIo ng fhjf
hung hung ma u va ng o ! Pha I, fo I fuo ng fuo ng canh ru a
cu a nguo I A u My nhu fho do , nhung cha ng bIo f a n fho
fh co ngon kho ng nhI7 Nguo I A u My a n fhjf ngu a, fhjf
o ch, u fh cu ng duo c dI; nhung ba o ra ng ho fhch canh
ru a fh qua Ia fu khI do c fa p sa ch co do ng cho u ng cu
vIo n To ng fho ng Konnody, fo I mo I fha y Ia n da u fIo n nhu
va y. Ru a a n co gIo ng fhjf ba ba kho ng7 Thjf no daI va
nha f7 Va a n uo ng fh ca ch fhu c Ia m ra fho na o, ho ... co
Na m7
To I co mo f co ba n nho quon nhau fu ca u chuyo n dI
Ia y Ia f o Co n Tranh do f chIo u va bIo f nhau fu mo f sa ng
fhu dI ha I Ia so du a na u canh vo I ca com do cu ng a n
frong mo f fu p Io u franh fro n co n. Yo u qua fho Ia yo u,
co ga I bo mIo n quo Sa o c! Na y, co pha I o ruo ng nguo I
fa cho bo ng hoa ba ng Ia ng na y Ia bIo u hIo n cu a fnh
yo u mo c ma c kho ng7 O ma quo n ma f nhI, bao gIo om
Ia y cho ng7 Ma yo u nhau qua fho na y, do n khI anh vo
fha nh vo I vo , om co buo n kho ng7
Nguo I con ga I bo nho kho ng bIo f g ho f, ngoa I nhu ng
chuo I gIo da ng da c ngo I be ba, mo c cha n Ia m chIo u kIo m
fIo n, chI bIo f ca m cu I va o bo p do na u ho f mo n na y do n
mo n kIa Ia m vuI nguo I ba n mang na ng frong Io ng no I
bIo f Iy xu so .
MON LA MIEN NAM 12
A n uo ng kho ng co g ho f ca : va I fra I dIo u xa o vo I fo m,
a n va o mo f buo I chIo u co gIo ha y ha y; mo f cho n mu
fro m frua ho ; mo f no I ca cha y kho ng Io f vo , kho ng da nh
va y, kho Ia f a n vo I com nguo I; mo f cho n do com chIo n
nha m nho f buo I fo I fruo c khI dI na m, hay ma y con o c
ga o cuo n fhoo Io I b cuo n cha m da m gIa m o f a n va o Iu c
duong xo f ruo f... ChI co fho fho I. Nhung pha I fro ng fha y
fa n ma f nguo I con ga I bo nho do xa o na u, cho ho a ca c
mo n a n va do Io n cho mnh du ng, fa mo I co fho ca m
fho ng duo c su frang fro ng Io n cao do n mu c na o va fa
kho ng fho kho ng nghI ra ng nhu ng mo n qua ho n do , do I
vo I co Na m, co n quy hon Ia ca c ba ca c co o fha nh frjnh
fro ng vo I son ha o ha I vj.
SInh Ia m con nha ngho o, co chI bIo f con cua, con o ch,
Ia rau bo ngo f, con ca nham ra o, cu ng Ia m Ia mIo ng
huyo f hoo Iuo c a n vo I ga o Iu a do c, cho co bao gIo bIo f
va y yo n, sucu f hay cama mbo O sIda Ia g. A n fhjf con
ru a, co nhIo n fo I pha I ho I co Na m va co nhIo n mo f ho m
fo I da duo c fhuo ng fhu c mo n ru a chnh co ng Ia m fhoo
kIo u mIo n quo Nam VIo f.
- Tro I oI! Sao anh Ia I co fho v con ru a vo I cua dInh7
Co Io o xu so anh, nguo I fa ko u cua dInh Ia ba ba, va
om ngho ca c ba a c dI cu no I chuyo n fh o ngoa I nguo I
fa a n ba ba fhuo ng Ia m, hoa c fhoo kIo u fa n, hoa c fhoo
Io I ra n hay om vo I chuo I xanh, da u phu , rIo ng, mo , dIo m
fho m ma y Ia fa fo hay rau ngo . O da y, cu ng va y, nguo I
fa cu ng a n cua dInh, nhung cua dInh va ru a co huong vj
kha c ha n nhau, cu ng nhu fhjf vjf fa kho ng fho nhu fhjf
vjf xIo m, hay kho ng aI Ia I co fho so sa nh con ca nga p
vo I con ca sa f, chI v Io cu ng Ia Ioa I ca .
Kho ng aI ba o cho fo I bIo f o do fhj, nguo I fa a n fhjf
ru a fhoo ca ch fhu c na o, cu ng nhu fo I chua suu fa m duo c
b quyo f na u canh ru a cu a om ga I co To ng fo ng Konnody
ra sao; nhung ma y mo n ru a cu a co Na m na u cho fo I
fhuo ng fhu c ho m do da Ia m cho fo I cho f ca m fha y nhu
vu a mo I ngho fhoang fhoa ng da u da y mo f huong Ian ho a
vo I huong xua n Iu c cu ng vo I nguo I yo u fro o Io n mo f dInh
nu I cao fro n a Ia f.
Co nhu ng nguo I sa nh a n muo n fhuo ng fhu c mo n a n
g, ho f su c gIu cho ky duo c vj cu a mo n do frong khI cho
ho a mo I vu a Io ng. A n ruoI, so fanh, ma cho gIa vj da nh
a f ma f ca vj cu a chnh con ruoI; a n do ha m ma cho Ia
sa va fa y gu ng qua fay do cho ma f mu I hoI, hoa c pha
ma m fo m a n cha ca ma cho nhIo u ruo u va chanh qua ,
Ia m ma f ca vj cu a ma m fo m, a n nhu fho fu c Ia a m sa f
ca c vj ca n ba n cu a mo n a n, fhu c ba f frI ky vj. To I
MON LA MIEN NAM 14
fhch mo n ba ba fa n, ba ba ho ng su, ba ba om duyo n
da ng, frIo n mIo n, nhung a n do n ru a ma fha f go I Ia
fhuo ng fhu c, ca n pha I a n fhoo haI mo n chnh ma co
Na m da Ia m cho fo I. o Ia mo n ru a xa o va mo n xo phay
go I ba p chuo I.
Iu c co n o ngoa I a c, fo I da duo c fro ng fha y mo f con
ru a fo ba ng ca I nIa Io n Io n phoI na ng o fruo c do n vua
Io . Ru a nhu fho , fo I da cho Ia Io n Ia m nhung sau na y
xom sa ch fh chua fha m va o da u ho f.
Trong haI muoI nha m Ioa I ru a so ng o frong fro I da f,
nguo I fa da fm fha y nhu ng con fo ba ng ca mo f ca I
chIo u ro ng nha f, ca n na ng fo I na m fra m k, nhung fra I
Ia I, Ia I co nhu ng con so ng ha ng fra m na m ma kho ng Io n
hon mo f ba n fay, fa co fho cho va o fu I bado suy dI da o
ma kho ng aI fha y.
Nguo I fa ba f no ra sao7 Ta fhuo ng va n fuo ng chI co
haI fhu ru a: ru a nu I va ru a so ng, ru a snh. Thu c ra,
ngoa I haI fhu do , co n co mo f fhu ru a bIo n nu a. Ru a bIo n
a n fhjf ca , fo m va nhIo u khI ba f vjf, ba f Io nhu cho p
nhoa ng; co n ru a so ng, ru a snh fh fhuo ng a n ro u, a n
sa y nhung cu ng kho ng cho fo m ca , no u cha ng may
nhu ng con na y sa va o mIo ng chu ng; bo I v ru a bIo n, ru a
so ng hay ru a nu I do u co mo f dIo m gIo ng Ioa I chIm Ia
chu ng co mo f ca I mIo ng kho ng ra ng ma haI mo p fh ra n
nhu su ng, fhuo ng go I Ia ca I mo .
Nhu ng nguo I a n fhjf ru a kho ng fhch nhu ng fhu Io n
qua v fa co quan nIo m ca I g Io n qua do u Ia fha n hoa c
Ia ma. Ru a Iy fuo ng cho nguo I fa a n fhjf Ia fhu ru a Io n
ba ng ca I dIa fa y. Thoo ca c sa ch A u My fhua f Ia I fh fu
na m 1708, nguo I A u cha u da fhch a n fhjf ru a, a I u y
IrancoIs IogIaf da vIo f frong mo f cuo n nha f ky cu a o ng:
Thjf ru a cu ng fu a nhu fhjf fru u nhung a n fhanh hon
nhIo u. Nha fha m hIo m Marc AnfoIno Rondu a n fhjf ru a
ha qua cu ng vIo f: Canh ru a Ia vua canh va kho ng cho
nhu ng con ru a ky Ia kho ng co va y nhung foa n mnh bo c
mo f fa m da nhu kIo u mo f nha vo sI fho I Trung co .
Con ru a co Na m Ia m cho fo I a n ho m a y kho ng ky Ia
do n nhu fho ; no gIo ng nhu ca c con ru a fhuo ng, chI kha c
maI no hung hung va ng. Co no I:
- Ru a a n fho na o cu ng duo c, chI co mo f dIo u no n nho
Ia fhu ru a qua , mu don nhu qua , a n kho ng fo f. Nguo I fa
Ia I ba o ra ng a n ru a qua cu ng nhu a n cua dInh ma cu f
mo f ca ng fh do sanh bjnh cu I. Cha ng bIo f co du ng hay
kho ng7 Con ru a ma om mua duo c ho m nay Ia ru a va ng,
a n va o pha f fa I, anh du ng dI, cho cu ngo I ma nhn om
hoaI vay u7
MON LA MIEN NAM 16
Co Na m fIo p fho m cho fo I mo f mIo ng ru a xo phay.
Co noI:
- Anh a n dI, ngo f Ia m. m Ia m ky , kho ng co so dau
bu ng da u. Nguo I fa ba o ra ng Ia m ca I gIo ng ru a na y ma
kho ng Iau cho kho nuo c fh do sInh dau bu ng. Anh da
fha y om Ia m ro I da y: fhjf kho ma chn nhu . Co nguo I
cho Io n Io nuo ng ro I fro c mu ra. m kho ng fho . m cho
va o no I, frong no I co sa n muo I ho f; om rang muo I, khI
na o muo I no ng fh bo ru a va o.
Tha y muo I no cu ng du ng ba c ra vo I; pha I do I cho
muo I va ng va fan fha nh bo f, ha y ba c no I ra. Iu c do , ru a
mo I fhu c cho f va fhjf no Iu c a y mo I fhu c sa n. m ca y
na p ra, bo ruo f, co fru ng fh Ia y fru ng; doa n, Ia y dao
Ia ch fhjf, xo phay, cuo n ba nh fra ng, gIa da u pho ng, rau
ra m va ho , nhu fho na y. Anh pha I cha m da m nuo c ma m
o f co pha gIa m va duo ng, a n vo I do chua mo I ngon, anh
a .
A n kIo u na y fh fhuo ng fhu c duo c cha n vj cu a mo n
fhjf ru a; nguo I fa fha y fhoang fhoa ng mo f chu f fanh fu a
nhu ca I fanh cu a so , cu a ho n, fho m ca I cha f ngo f cu a
fhjf ga cha n ch ma Ia I man ma f fu a nhu fhjf vjf xIo m.
Thu fhu c Ia fo I kho ng fha y ca I g fu a fhjf fru u nhu Io I
a I u y IogIaf da no I, song a n do n ca I nuo c Io o ru a Iuo f
fh pha I nha n Ia ngon, nhung ca I ngon da y va n kho ng
pha I Ia ca I ngon da o do cu a fhjf fru u, hay fhjf bo con,
ma Ia ca I ngon dju hIo n, fhanh ca nh va kn da o, fu a
nhu mo n ga gIo na u vo I sa sa m, y dI, fho m cha f fanh
fanh fhu vj cu a mo n ha ma fa a n so ng o fro n bo bIo n
Vu ng Ta u hay Iong Ha I.
O ng na o cho a n nhu fho Ia fhanh ca nh qua , muo n
da m da hon mo f chu f, no n du ng mo n ru a xa o: fhjf ru a
rang Io n ro I cha f ra fu ng mIo ng ba ng con co , cho va o
cha o xa o vo I cu ha nh, gIa fho m fhu rau g fu y y , xu c ra
dIa, a n Iuo n vo I mo f haI fo p ruo u dua cay, fa ca m nhu
a n ba ba ho ng su cu a Ta u. No u cho va o no I gIa nuo c,
dun Io n va bo fho m ma y mIo ng su su, ca ro f, fo ng cu
va va I ca I cha n ga a c ha m Io n, fa so ca m fha y ca I vj
ba ba ca y du ng.
Nhung a n fhu c cho fhch kha u nhu ng nguo I sa nh
fhuo ng du ng mo n ru a ha p ca ch fhu y: fhjf ru a cha f ra
fu ng mIo ng nho , cho du ng pha n Ia ng sa sa m, y dI, da I
quy va ba ch fhuo c, do I cho fhjf ru a fha f chn va mo m,
dom ra a n, suo ng o ng fha n kha u kho ng chju duo c.
Ha p ca ch fhu y nhu fho hoI Ia u.
Trong khI cho do I, nhu ng o ng bo m nha u co fho Ia y
ma y ca I cha n ru a ra nuo ng Io n nha m nha p. Cha n ru a
MON LA MIEN NAM 18
nhIo u ga n; fa ca p cha n ga fho na o fh ga n cha n ru a
cu ng fu a fu a nhu fho ; nhung co nhIo u nguo I ba o ga m
cha n ru a kho ng co suo ng ba ng Ia y nhu ng ca I va y fro n
maI no nuo ng cha y Io n ma nha m ruo u - cho f chu a, gIo n
cu fanh fa ch ma bu I qua fho Ia bu I! Na y, ca c fra I noa
cua Tay, foI do co fho dom ra ma b duoc day!
Ru a ca ch fhu y da duo c ro I da y, mo I o ng Ia y ra du ng.
Hu p ma y fha fhu ma coI, o ng fha y ma f ruo f IIo n; nuo c
kho ng bo o nhung ngo f; mu I fanh cu a ru a quyo n Ia y mu I
y dI, ba ch fhuo c fa o no n mo f vj rIo ng fu a nhu fhjf naI
fo, ma Ia I fu a nhu fhjf ra n, nha n nha n, fho fho, ma Ia I
fron Iu cuo ng ho ng nhu canh yo n. A n ma suo ng kha u
ca I nhu fho , cha ng Ia da qua ro I sao7 Nhung co nhu ng
nguo I ky Ia m, pha m a n mo n g Ia Ia co fm ra va I fnh
cha f bo bo o cu a no cho ky duo c mo I ngho. V fho co o ng
ba n da nghIo m kha c ba o fo I:
- Tro I! No u ru a ma chI co fho fh da u co quy ! No quy
v ca I kha c kIa...
- a m, ca I kha c a y Ia ca I g7
- Con ru a cu ng nhu con fra u, o ng a , kho ng co mo f bo
pha n na o cu a no ma kho ng duo c vIo c. Ca I mu va ca I
yo m cu a no dom phoI du ng do bo I va Ia m fhuo c chu a
cam pho I, cam gan, cam fha n, cam fIm cu a fro con; ma f
no phoI kho frj chu ng dau ra ng hay Ia m, co n fhjf no fh
kho ng fho na o no I xuo ... nguo I fa ba o a n duo c fra m nga y
fh vo cho ng yo u so ma nh, co o ng gIa sa u muoI fa m fuo I
Ia y vo haI muoI chn fuo I ma bo n na m sanh IIo n haI du a
con fraI day!
To I fIo c Ia Iu c vIo f ba I na y kho ng co sa ch KInh
nghIo m Y Iy o ng phuong do fruy cu u xom nhu ng Io I
no I cu a o ng ba n du ng duo c bao nhIo u pha n fra m; nhung
co mo f dIo u fo I bIo f cha c Ia chnh gIo ng ru a ma nh Ia m,
co mo f su c so ng fuyo f ky , ma Ia I so ng Ia u nhu a nh To .
Na m 1938, nguo I fa da fm fha y o My nhu ng con ru a
ma o fro n mu co n ha n nhu ng vo f da n ho I ba y muoI
nha m na m vo fruo c, Iu c xa y ra cuo c Nam a c pha n
franh.
Ia I vu a da y, nguo I fa mo I ba f duo c mo f con ru a fro n
mu co kha c so 1844. Th ra con ru a na y so ng f nha f
cu ng duo c fro n 120 na m nay va xom bo da ng fh va n
co n ma nh Ia m.
Nhung pha ky Iu c so ng daI - fhoo su hIo u bIo f co ha n
cu a nhu ng nha fu nhIo n ho c - fh Ia con ru a ma nguo I
fa dua fa ng Nu hoa ng ugo nIo. Thoo nha nghIo n cu u
AmbroIso Randu, Iu c con ru a na y fhoo Nu hoa ng dI AI
Ca p do kha nh fha nh kInh da o Suoz no da duo c 140 fuo I
MON LA MIEN NAM 20
fro I. CIu a duo ng, no bj Ia c. Ma I vo sau, nguo I fa mo I
fha y no - nhung fha y o da u7 O vu ng KIm Tu Tha p! Quo c
vuong Iarouk do Nhj |Iarouk II) nuo I no frong Hoa ng
cung. a y gIo no Ia fhuo ng kha ch cu a vuo n fhu Io
CaIro, fhu do nuo c Co ng ho a A Ra p Tho ng nha f va fnh
do n nay duo c hon 250 fuo I.
O phuong o ng, ru a Ia mo f frong fu qu |Ia n, Iy, quI,
phuo ng), kho ng nhu ng Ia v ru a ba o dIo m Ia nh, ma co n
duo c coI Ia fuo ng frung cu a fuo I fho cu a con nguo I. Thu c
ra, ru a kho ng nhu ng so ng Ia u ma Ia I co n ma nh Ia m. Ca c
nha fu nhIo n ho c cho bIo f mo f con ru a nu I bnh fhuo ng
co fho co ng mo f du a fro fro n Iung ma dI Ia I fhong fha
ha ng ca y so . Mo f con ru a Io n o My co fho cho pha ng
pha ng mo f gI ay
|1)
na ng ba y muoI k fro n ca I mu
duo ng knh bo n muoI Ia m pha n cu a no .
Tho ky fruo c, nha ba c ho c Thu y Io n AIoxandro
Kosforn muo n gIu xa c mo f con ru a Ia m ky nIo m, fm
ca ch gIo f no dI ma Ioay hoay ha ng fha ng kho ng bIo f
gIo f no I. Thoa f da u, o ng fa froo con ru a Io n cao, cho da u
no va o frong mo f fhu ng phuy nuo c, va Ia y da y buo c co
no Ia I, do cho no nga f hoI da n. No va n so ng nha n.
Kosforn Ia y mo f ca I kIm bu da m fha u o c no : no va n cu
|1) C.I = Covornmonf Issuo, chI nguo I Inh My
so ng Iuo n. O ng fa bo n nga m no va o ruo u co pha cha f
cyanuro do pofassIum: Vo ch no f. Ru f cuo c, o ng pha I a p
du ng phuong pha p cu a o ng Sa I Co n: fra m fhu no nhu
Ia fra m Trjnh A n! Mo f fua n sau fha n fho no co n cu a
qua y, bo n cha n duo I ra va fhu f va o frong mu, co n ca I
mo fh va n ca n!
Mo f con va f daI su c va so ng daI nhu fho , co nhIo n
pha I Ia con fhjf Iy fuo ng cu a nhu ng nha dInh duo ng
muo n fm su c ma nh ba ng mo n a n.
Thuo nho , ho c ngu ngo n cu a Ia IonfaIno, chu ng fa
fhuo ng va n yo n fr ru a Ia mo f gIo ng va f cha m cha p va
kho ng hoa f do ng: su fhu c, kho ng pha I fho . Co nhIo u
gIo ng ru a bIo f Io I co n gIo I hon ca ca , ha ng frIo u ca y so
Ia n; co n ru a nu I, ru a ca n fh o Anh, nguo I fa da fha y
co con dI du Ijch fo I 350 ca y so frong vo ng haI na m.
Ru a o da o CaIapagos dI fhu ng fhInh fu na m do n ba y ca y
so mo f nga y, kho ng bIo f mo I; nhung Ia va o bu c nha f Ia
o o ng uong co mo f gIo ng ru a Ioo nu I nhu khI va fro o
Io n ca y do kIo m fhu c a n nhu vuo n.
A n mo f mo n a n Ia ma vu a nha m nho f ma Ia I vu a ca m
fha y Iy ky nhu fho , aI ma Ia I kho ng fha y Io ng mnh
phoI pho I nhu co ca nh bay. Co Na m du ng da y, dI fhu ng
MON LA MIEN NAM 22
fhInh vao nha frong, Iaf caI Iong ban, bung ra mof caI
dIa, da f fruo c ma f fo I va no I:
- Tho na o7 Anh a n fhjf ru a fha y Ia m sao7
- Cu ng duo c, Ia Ia mIo ng.
- Nhung chua fha m vo I ca I na y...
- C va y7
- Tru ng ru a. A n ru a ma kho ng fhuo ng fhu c fru ng, fu c
Ia chua a n ru a va y.
To I nho n fay ca m mo f ca I fru ng Io n coI. Iuo c ro I,
fru ng ru a co sa c fra ng, fro n va no I Io n nhu ng fIa ma u
do . No Iu ng bu ng nhung daI, ca n vo fh co nuo c va mo f
ca I ma ng ma u va ng sa m. Ca I fru ng do vu a mu f va o fh
da fro I do n co ro I, nhung du ng co nuo f vo I va ng, ho I
nguo I ba n ha u a n! Thu ca n nho nho nhu ng ca I fru ng do
ra, anh so fha y no ra n hon fro ng do fru ng ga , ma qua nh
nhu sa p, vu a nhaI vu a nga m nghI fh co y bu I hon va
cu ng fhanh hon. Na y, a n fho m mo f haI ca I nu a, fuyo f
fra n, pha I kho ng anh7
O , fha o na o ca c nha fu nhIo n ho c kho ng ngo f ca fu ng
fru ng ru a.
Sa ch fhua f ra ng va o khoa ng da m chu c na m vo fruo c,
o Ca m Pu ChIa, co ng vIo c kIo m fru ng ru a duo c quI djnh
fhoo mo f sa c Ijnh cu a nha vua, va fru ng cu a nhu ng con
ru a qu o so ng do u pha I dom fIo n cu ng nhu ho I fruo c
nuo c fa fIo n Io n nha vua nha n, quo , va I, co m hay va y,
yo n. So dI va y Ia v fru ng ru a a n fhch kha u, da da nh,
ma co n v mo f Io nu a Ia no hIo m.
Cu va o mu a con nuo c, ru a ca I cu ng do ng du c nhu
hoo na I va y. uong so ng fhanh nha n, fInh mjch, ca c
om ko o nhau dI fm cha f da n o ng kho ng pha I v nho
do n fo n ca c anh vIo f fro n Ia , fro n hoa, vIo f fro n vu fro n
mo ng, nhung chnh Ia do gIo f ca I sa u co do c, xa y mu a
fnh a I, du ng nIo m yo u... fho ho !
O I chao, ca c ca u ru a Iu c do Ia y Io du qua . Y nhu ca c
bo fro Iuu manh Io ng ha nh o ca c qua n nuo c hIo n nay
do chIo m Io ng ca c nu ca sI, ca c ca u ru a gIao chIo n cu c
ky a c IIo f ca n nhau ch cho o va fm du ca c mIo ng kho a
fa kI do do va f ngu a nhau ra. Anh na o fha ng, da f om
yo u dI huo ng fua n fra ng ma f - mo f fua n fra ng ma f ko o
da I fo I ha ng fua n, co khI fo I ga n mo f fha ng!
Ma n fho ! Cha ng ma y ho I, co ru a da co ba u. Thuo ng
fhuo ng, co do muoI muo I Ia m fru ng, nhung nguo I fa da
fu ng fha y co nhu ng con ru a bIo n Io n do fo I ba, bo n fra m
fru ng Ia m ba Ia n. Nhung du Ia fhuo c Ioa I ru a bIo n, ru a
so ng, ru a da f hay ru a nu I, chu ng cu ng ca o da f ma cho n
MON LA MIEN NAM 24
fru ng xuo ng, v fho , fru ng ru a khan hIo m va do do
fha nh ra mo n fIo n.
Vu a a n fhjf ru a, vu a nha n nha suy nghI, mo f mnh
nhu fho , mnh fu nhIo n fha y fru ng ru a da ngon Ia I ngon
qua chu ng Ia ngon, ma fhjf ru a da qu Ia I qua chu ng Ia
qu. Va mnh fuo ng chu ng nhu Iu c a y co Na m co Ia m ba
con ru a nu a mnh cu ng cu a n... bay!
o m a y, fra ng chIo u xuo ng ma nh gIuo ng ko o ngoa I
vuo n. TIo ng con kuo nh quang va con fra ng hIu ru fo I
va o nhu ng gIa c ngu da y nhu ng mo ng Ia nh: fo I fha y
mnh Ia I do o daI nhu ho I haI muoI fuo I va dI ma I, dI
ma I, qua fhIo n son va n fhu y nhu ru a, do n mo f cuo I fro I
kIa co ma y xanh, gIo fm... va o mo f bo n ba I Iau co gIo
fho I ha f hIu, fo I bo ng fha y mo f nguo I yo u da ma y na m
nay kho ng ga p!
CHOT TH|T
Tho Ia ho f. ao nhIo u fha nh fa m, vo I co ng frnh fhu c
fra ng do m do muo I duo c mo f IIo n fhjf chuo f dom Io n cho
con ga I o do fha nh fan vo ho f frong gIa y phu f chI v
mo f chu kho ng. Kho ng a n. Kho ng fho na o a n duo c. Cho
Ia m. Ma y du a cha u nha f djnh kho ng da m a n. Co nhIo u
nguo I cho ng vo n da Ia nguo I ko n a n kho ng fho na o
chju no I, nhung v chIo u vo chI cuo I ma kho ng no I g.
Ia v ca I IIo n fhjf chuo f muo I kIa Ia cu a ba gIa vo Io
mo dom fu An CIang, Io n cho vo cho ng con Tu - ma
chuo f An CIang, kho I pha I no I, aI cu ng bIo f Ia no I fIo ng
ngon nha f mIo n Nam nuo c VIo f. To I nghIo p no Ia y
cho ng da muo I mo f na m nay ma chua co co ho I vo fha m
quo . Nho Ia I Iu c no co n con ga I, chI fho m o c ga o va
fhch chuo f ma da m fh muo I ho a mo I duo c a n mo f bu a.
Kho ng pha I v An CIang hIo m chuo f - fra I Ia I nhIo u Ia
kha c - nhung chI v fa I o nha kho ng co con fraI, no n
kho ng co nguo I dI sa n chuo f vo a n. o fIo n ra cho mua,
MON LA MIEN NAM 26
do I vo I con nha ngho o, Ia chuyo n kho ng ma y aI nghI fo I.
So ng o quo , fho m chuo f qua ma pha I nhjn; ba y gIo co
fIo n o do fha nh muo n a n fhjf chuo f cha c g da co , ba
gIa nha quo mang IIo n fhjf chuo f muo I bIo u con, h hu ng
Ia ca nha nguo I con ga I cung cu a mnh so fIo p nha n mo f
ca ch nIo m no va fhuo ng fhu c say mo , kho ng ngo vu a
mo I mo na p IIo n ra fh, fru nguo I vo , ca nha do u ha ho c
mIo ng ma ko u Io n mo f fIo ng vo nghIa, chua fha y ghI
frong fu dIo n.
Co pha I fa I o do fha nh nguo I fa kho ng bIo f a n fhjf
chuo f kho ng7 Hay fa I anh cho ng a c Ky kho ng fha y aI
a n fhjf chuo f bao gIo no n ngho fha y no I fhjf chuo f fh
bo va7 Kho ng pha I. O a c Ky , fa I ca c mIo n quo , co kho I
nguo I a n fhjf chuo f, nhung anh chI ngho fho I ma fhu c
ma f fh chua fha y aI a n bao gIo . Anh fa quan nIo m ra ng
nhu ng nguo I a n uo ng nhu fho Ia a n uo ng Iom nhom, ba n
cu ng ba f da c dI mo I pha I a n fhjf chuo f; pha I chI co fIo n
do a n fhjf Io n, fhjf ga , fhjf bo , fhjf vjf fh cha c cha n
kho ng co aI nghI fo I chuyo n a n fhjf chuo f bao gIo . Va o
do n da y, anh fa dI da o cho a n Co , xo m ChIo u, do I ba
Ia n da fha y co nguo I xa ch haI ca I Io ng Ia m ba ng da y
ko m ba n chuo f, mo I Io ng do haI chu c con, Io n ba ng
chu ng ca I cuo m fay, co n so ng nguyo n, con na o con na y
vo nh ra u ra, phnh phnh Io mu I, gIuong ma f ra nhn
fhIo n ha mo f ca ch nha ng nha o nhu nhu ng fha ng a n
cuo p. A y fho ma nguo I fa cu ng ko o Ia I mua do ng da o
do . HaI fra m, haI fra m ruo I, mo f chu c con. Nguo I mua
chuo f chI va o fu ng con, nguo I ba n, y nhu fho mo f fay
ha f xIo c, ba f du ng fa y IIo n, Io I ra kho I Io ng, qua f da nh
do f mo f ca I xuo ng da f, con chuo f cho f ho c ma u mo m
gIa y ma y ca I ro I dI du f. Ma fuyo f nhIo n nguo I ba n Iu c
ba f chuo f kho ng ho bj mo f con na o du ng do n ca I mo ng
fay!
- Tha y va y, fo I va n ua nghI ra ng cha c g chuo f do da
Ia chuo f do ng nhu nguo I fa va n no I! Hon fho , fo I yo n
fr ca c fay ba n chuo f do Ia ma y anh cha ng ngu y fa o da n
vuo n ruo ng va chuo f cu a ho Ia chuo f co ng a n ba n a n
fhIu, a n do a n da y ma ha ng do m ho va n ba f duo c o co ng
ra nh, snh Ia y, fha ma mo dja, a n va o chua bIo f ngon
Ia nh, bo bo o da u ma ha y fha y ngay Ia ra f co fho bj fho
fa , hay djch ha ch.
V yo n fr nhu fho , o a c ro I va o Nam, fo I nhn
nhu ng nguo I a n fhjf chuo f vo I nhu ng y nghI da c bIo f:
vu a so , vu a gho . o n khI va o da y so ng vo I nguo I ba n
da u go I fay a p mIo n Nam, dI da y dI do va do m khuya
na m ngho vo no I chuyo n vo ca c mo n ngon va f Ia , fo I
MON LA MIEN NAM 28
pha I no I Ia fo I nga c nhIo n kho ng chju duo c v fhjf chuo f
kho ng pha I Ia fhu a n choI a n bo I nhung Ia mo f fhu c
pha m gIa du ng, mo f mo n a n duo c nhIo u nguo I ua chuo ng
va ca fu ng hon ca fhjf ga , fhjf vjf, fhjf ru ng, fhjf cho .
A n fho I no I du a con nho xong ro I, haI vo cho ng sau
khI fIo n kha ch ra vo , ngo I uo ng nuo c vo I nhau o duo I
gIa n hoa fhIo n Iy . Kho ng hIo u v IIo n fuo ng ra sao, vo
ba o cho ng:
- Anh co fha nh kIo n ra f ky . Iu c na o anh cu ng quan
nIo m ga ro fI Ia nha f, pha I chI ho m na o om Ia m mo f
mo n fhjf chuo f ram ma n cho anh xoI, anh so fha y ga
ro fI, ngo ng ro fI, vjf ro fI, kho ng dI do n da u ho f. Anh
fuo ng ca I mo haI con ga so ng ho m nay om Ia m Ia nha f
ro I u7 Kho ng, anh oI, mo a y kho ng fha m va o da u vo I
mo chuo f, no va ng, fhom ma a n Ia I kho ng nga n, a n mo f
Ia I muo n a n haI, a n ba, a n bo n, a n ma I kho ng fho I.
Vo cho ng so ng vo I nhau ma I ro I fha nh ra cu ng pha I
chju du ng nhau. Mo I da u fha y no I a n fhjf chuo f fh gho ,
kho ng muo n ngho no I fo I, da n da n, no quon dI, vo muo n
no I g ma c ko ; nhung sau, mnh fo mo , chu y hon mo f
f, fh fha y cu ng Ia Ia va ma c du kho ng muo n a n fhu
xom sao nhung kho ng fha y kInh fo m nhu fruo c nu a.
Kho ng. Muo n do cao fhjf chuo f fho na o dI nu a fh anh
cho ng a c Ky cu ng cu Ia c da u. Nhung mo f ho m kIa dI
vo fha m quo co Na m, ba n vo , anh cho ng fu nhIo n fha y
Io ng mnh Ia ng Ia ng v ca p vo I co Na m dI cho , anh fha y
chnh co cu ng ca ngo I fhjf chuo f va mua vo ma y chu c
a n choI. Nguo I co do p, gIo ng co hu u fnh, ma f co Ia I
Ia ng: fho Ia cho f anh da n o ng, fu nhIo n nhn fha y ca I
g cu a co cu ng do p, Io I no I na o cu a co cu ng hu u Iy co
duyo n va anh fa muo n a n fhu xom fhjf chuo f ra fho na o
ma nguo I do p ca ngo I ho f Io I nhu va y. Ca I ma u mo cu a
anh da n o ng da fnh da nh cho cho f cu ng kho ng bao gIo
fhay do I. Nhung vo n da bIo f fnh da nghI cu a vo , anh
va n Ia m bo gIa y Io n da y da y do cho chnh vo pha I
khuyo n nhu du ng Ia m buo n co Na m, anh fa mo I kho ng
cho o ng cho oo. ! fh a n, da Ia m sao chua7 Anh fa ngho
bo n na y, ngo bo n kIa, Ia m ra ca I bo nga c nhIo n ho f su c,
nhung ru f Ia I cu ng cu ba m co Na m dI ho f ca c da y ha ng
o cho do xom co Iu a chuo f.
Iu c do ba f da u mu a mua. Tu Iu c mua ba f da u fhua
fho f cho do n khI mua xo I xa suo f nga y suo f do m, cha ng
cu cho An CIang, ba f cu o cho na o cu ng ba y ba n chuo f
nhu o fha nh fhj nguo I fa ba n ha ng da nh ca p o P.X. ba y
ba n Ia IIo f o haI da y ho duo ng. Tro n fh fro I, duo I fh
MON LA MIEN NAM 30
chuo f: fu nhIo n anh ca m fha y no u mnh kho ng a n fhjf
chuo f fh fha nh ra nguo I mo I ro cu ng nhu mo f o ng ma c
qua n a o sang fro ng Ia c va o mo f fho gIo I kho a fha n ho a
fha nh mo f qua I fhaI mo f dj nha n - no u kho ng muo n
no I Ia qua I va f.
Ko fu Iu c a y, anh ca m fha y do gho fo m mo f pha n
na o. Thu c fnh, nghI fh kInh, nhung co nhn fha y chuo f
ba y ba n o cho fh cu ng cha ng ca m fha y so ha I hon khI
fa nhn fha y ba n fhjf hoo, fhjf cho , fhjf ru ng hay fhjf
ga , fhjf vjf. Chuo f sa n duo c dom vo da p cho f ro I dom
fhuI, Io f da, mo bu ng, Ia y bo f mo chI chu a Ia I Ia gan ro I
dom nga m nuo c pho n, fhjf chuo f do da n Io n sau Ia n Ia n
xuo ng ma u, fra ng phau phau va Ia ng bo ng nhu da nguo I
frInh nu ; co do I cho Ia I u ng ho ng Io n. Kho ng, kho ng,
ca ch g anh cu ng pha I nha n vo I fo I ra ng ca I da fhjf mjn
ma ng a y hu a ho n kho ng bIo f bao nhIo u, ha p da n kho ng
bIo f chu ng na o va fru phI anh Ia IIo u Ha Huo kho ng
no I g, cho no u anh cu ng Ia nguo I nhu fo I fh muo n g
anh cu ng pha I IIo n fuo ng mo f ca ch fu c fIu va fo I Io I do n
fha n fho ngo c nga da y da y sa n du c cu a co Na m Tru ng
Ca - cha ng g cu ng no I fIo ng Ia nguo I do p Iong Xuyo n
mo f fhuo .
Co no I vo I vo fo I, nhung Ia I Iu ng IIo ng con ma f vo
pha fo I:
- Chj Tu da bIo f qua ro I, Iu a Ia pha I no I, nhung anh
Tu da y co Io chua bIo f ro no n cu no I ngho choI. Ca I
gIo ng chuo f na y fhuI Io n ro I Io f da a n mo I fhIo f ngon,
chu dom nhu ng nuo c so I fh fro ng nhu chuo f cho f snh,
kho ng nhu ng da kho ng do p ma f ma a n va o Ia I kho ng
fhom. o I fho , chuo f ba n o cho ha u ho f do u dom fhuI
va ng ro I Io f da kho ng co aI ba n chuo f so ng fru phI pha I
chuyo n cho fu fInh na y sang fInh kha c, fu nha quo ra
ko cho .
To I da duo c fha y nguo I fa mua chuo f so ng o cho xo m
ChIo u, cho a n Co , nhung muo n fhu c bIo f nguo I o da y
fhch fhu fhjf chuo f do n chu ng na o fh mo f buo I sa ng
do p fro I na o pha I dI da o o ca c cho An CIang xom nguo I
fa mua fhjf chuo f fung bu ng nhu fho na o. Kho ng pha I
chI co da n quo mo I a n fhjf chuo f nhu o a c fa va n fha y,
nhung fhj da n cu ng cu say mo fhjf chuo f Iuo n: na y, o ng
nghj vIo n mua ba chu c da y, haI fra m haI mo f chu c co
ba n kho ng7 Co n ba a y ba n cha p pho , chu TIo u ma p o
xo cho cho chuo f kho ng bo o va ko m fuoI muo n bo dI,
nhung kho ng bIo f fIo c ro Ia m sao Ia I ru nhau quay Ia I
MON LA MIEN NAM 32
fra haI fra m muo I Ia m do ng mo f chu c, fho I ba n ca dI
do vo cho so m su a co hon kho ng, ba So n.
Th ra kho ng pha I chI co vo fo I va co Na m Tru ng Ca
mo fhjf chuo f ma ba n da n fhIo n ha do u mo . To I ba f
fha n nho co Ia n da fha y co co va o fIo m ca m do o fInh
ca m ca ra va da y chuyo n Ia y f fIo n, ra ga n do mua Iuo n
ba ky sa u rIo ng a n cho da do I: do n mu a ca I fhu fra I ca y
na y ma kho ng duo c fhuo ng fhu c, mo f so nguo I ca m fha y
mnh fhIo u fho n, dau kho va coI nhu bj fro I ba c da I. Va o
cu fha ng ba y fha ng fa m, nhu ng nguo I da co Ia n duo c
fhuo ng fhu c fhjf chuo f ro I ma kho ng duo c a n fhjf chuo f
co Io cu ng o va o ca I fra ng fha I fa m Iy cu a nhu ng nguo I
ca m da y chuyo n va ca ra do a n sa u rIo ng cho ky duo c.
Thu c do n ba y gIo fo I kho ng bIo f ca I sa c do p hu u fnh
cu a co Na m Tru ng Ca a nh huo ng do n bu a chuo f fhjf da u
fIo n bao nhIo u pha n fra m, nhung fo I fha nh fhu c fIn
ra ng kho ng co mo n fhjf na o ma Ia I bIo n cho duo c fha nh
ra nhIo u mo n nhu fhjf chuo f. Thjf bo nhIo u Ia m chI co
ba y mo n, fhjf do do bo n na m mo n, fhjf ga fhjf vjf cu ng
na m sa u mo n Ia cu ng, cho fhjf chuo f fh co fho cho bIo n
ra duo c muoI muo I haI mo n, ma do n Iu c a n quon ro I
mo n na o cu ng ha p da n, mo n na o cu ng Ia va mo n na o
cu ng co nhu ng huong vj kha c nhau.
To I phu c co Na m va vo fo I da cho fo I fhuo ng fhu c bo n
mo n a n choI Ia m IIo f: Chuo f Ia Io f, chuo f cuo n, chuo f
xo phay va chuo f Iu c Ia c. Nhung Ia m cho fa suo ng ca
khu u gIa c, fhj gIa c va fhnh gIa c cu ng mo f Iu c co Io Ia
ca I mo n chuo f nuo ng va ng fro n fhan ho ng, mo ro f xuo ng
fhan cha y xo o xo o, bo c Io n mo f mu I fhom dIo c mu I co n
hon ca bu n cha ba m va cha mIo ng cu a nguo I Ha No I.
Ngo I o da u xo m cuo I xo m chI ngu I fha y mu I fhom cu ng
ba f fho m va pha I chu I do ng mo f ca u cho... da fu c! Ruo u
do nuo c nha f nga m sa m va bm bjp, ha fho mo f fra m
nga y Ia y Io n uo ng ro I ga p mo f mIo ng va ng nga y nhu
mu I da do ng, no ng ho I ho I, cha m nuo c ma m sa o f, dIo m
ma y so I xoa I fha I chI ro I nhaI ra f fu fu va Ia y haI ngo n
fay nho n mo f f rau fhom, mo f f hu ng ca y hay mo f f
ngo fa y, anh so fha y - qua I! Sao ca I fhjf na y no mo m
fho nhI, ma Ia I ngo f, ma Ia I fhom mo f ca ch ru ng ro n,
mo Iy fho nhI!
A n do n ba mIo ng, ruo u ba f da u Ia m cho ca I cha f xam
xa m o frong da u nguo I da n o ng xa o do ng va anh fa nho
Ia I co mo f nga y muoI muo I Ia m na m vo fruo c, anh da
frjnh fro ng du mo f bu a go I ca cu a mo f nguo I ba n gIa
MON LA MIEN NAM 34
mo I, ma kho ng ba o fruo c cho anh bIo f so a n mo n g.
Ngo I va o ba n, bIo f Ia chu nha n mo I a n go I, anh fa
choa ng nguo I Io n, IIo c con ma f ho I y kIo n nguo I ba n
ngo I bo n ca nh fh nguo I ba n na y cu ng kho ng bIo f fhuo ng
fhu c mo n na y Iuo n; nhung v xa gIao, haI nguo I ba m
nhau ba o cu a n bu a mo f va I mIo ng xom sao fh ru f cuo c
chnh haI cha Ia I a n ky nha f, va ca ngo I mo n go I na y
nhIo u nha f.
u a a n fhjf chuo f da u fIo n cu a fo I fa I An CIang cu ng
y nhu Ia bu a a n go I do o mIo n a c VIo f Nam: Nhung
kho ng Io da u Ia n da u ga p nguo I do p ma Ia I cu a n f f
mo f ca ch pha m phu fu c fu coI sao cho fIo n, fo I da nh
pha I Ia m ra vo kha nh a n xIn mo f cho n com, vIo n co
kho ng uo ng duo c ruo u nhIo u.
A n fhjf ga , fhjf bo , fhjf vjf, fhjf hoo, xong mo n na y
fh do I mo n kha c, dIo u a y aI cu ng fha y ro I va co nhu
fho fh nguo I a n mo I Ia mIo ng va kho ng fha y nga n. O I
chao, do n ca I fhjf chuo f fh huyo n dIo u Ia m: nha u fhjf
chuo f ro I, do n Iu c a n com Ia I du ng foa n nhu ng mo n
chuo f Iuo n, va y ma cha ng fha y nga n mo f Iy o ng cu , fra I
Ia I va n cu ngon o, a n muo n... cho f com ma mIo ng va n
cu muo n co n a n nu a. Mo kho ng do da u cho ho f Ia mo n
chuo f ba m nho xa o rau mo om ca p vo I ba nh fra ng nuo ng
va mo n chuo f xa o ba u a n vu a ma f vu a fhom, fu a fu a
nhu com fro n vo I fru ng ca y ma Ia I a n fho m vo I ma y
ngo n rau sa ng chu a Huong va y.
Qua fnh Ia ruo u Iu c a y da nga nga nhung fruo c ma f
vo , mnh pha I fnh foa n do Iuo ng fu ng ca u no I kho ng
da m ca ngo I co Na m Tru ng Ca qua mu c, so vo buo n.
Th qua do m a y vo do n nha , vo cho ng na m fro chuyo n
vo I nhau, vo go I Ia I bu a a n ban nga y va no I:
- Kho ng, cu ko chj Na m Ia m a n da kho o Ia m, nhung
anh cho ca I mo n chuo f ba m nho xa o rau mo om ho m
nay Ia nha f fh om kho ng chju. o ho m na o co aI vo
Ha u CIang, om gu I mua va I chu c Ia m ma y mo n Ia hon
nu a anh a n fh cha c cha n muo n cho f Iuo n.
Io f Ia Iu c na y Ia gIo quyo f djnh do ma njnh vo
kho ng co fho ma f so sung Io n mo f do ng, fo I pha I Ia y
mo f ca I gIo ng ra f vuI vo fro frung:
- Tho I, om du ng no I, ngho ma fho m. Tho m Iuo n ca
om nu a da y!
Nhu duo c ga I va o Io ng fu a I, vo fuoI ha n ma f Io n:
- Anh co fho fuo ng fuo ng om so Ia m cho anh nhu ng
mo n g kho ng7 So so Ia m bo n mo n fho I, nhung bo n mo n
anh mo cho f ma f. Ia mo n chuo f uo p ngu vj huong chu ng
mo f fIo ng do ng ho dom kha vo I nuo c du a, da y vung Ia I
MON LA MIEN NAM 36
chu ng muo I Ia m phu f do gIu Ia I huong fhom, mo n chuo f
uo p ha nh, fo I sa bo Io , mo n chuo f kho mo m sau khI ram
va ng va mo n chuo f xa o Ia n. Nhung ca I fu cu a om Ia
ma m chuo f va kho chuo f. Mu a nuo c, chuo f nhIo u, a n
kho ng ho f dom fhuI dI, Io f da, cha f da u cha f duo I Ia m
ma m do da nh a n quanh na m; co n mu a na ng fh Ia m
chuo f, uo p vo I Ia Io f, dom phoI fhu c ky do Ia m kho , a n
co n suo ng hon ca kho naI, kho bo , kho ca sa f...
Tra ng chIo u va o nu a fa m gIuo ng, Iung IInh bo ng Ia
ca y fhIo n Iy . Xa xa co fIo ng chIm do m. Nguo I vo IIm
dIm con ma f, fha ho n vo xu mo ng co gIo ng chIm ko u
Io n na m fIo ng mo f Ia n va no I nhu mo:
- Anh oI, nho kho ng bIo f bao nhIo u, yo u kho ng bIo f
chu ng na o nhu ng ca I ru ng Ia f ma om sInh so ng khI co n
bo nho . Pha I ro I cu va o ca I cu mua na y da y, om hay dI
xom nguo I fa sa n chuo f, vuI nhu ho I. Anh kho ng fho
fuo ng fuo ng nhu ng fay sa n do gIa u kInh nghIo m va
fho ng fha o ngho nghIo p cu a ho do n chu ng na o. Tro ng
mo f ca I ba I co nhu ng ca y Ia f nga nghIo ng ho bIo f Ia co
chuo f dI qua, dI pha na o, Ia m o o da u va bIo f nhu fho
ro I ho dom nhu ng ca I da ng ra gIa ng ma c khu vu c do
fhoo hnh chu V, no I mo f ca ch kha c Ia ho bu a gIa ng fu
pha do va y chuo f Ia I kho ng cho cha y ra ngoa I. O cuo I
da ng, ho da f mo f ca I Io p Io n ba ng da y ko m cho fhoo
kIo u ca I nom dom ca , mIo ng Io n Io ng nho va co da y ko m
da m ra fua fu a do cho chuo f da ma c va o do fh chI co
fho fha y cu a fu ma kho ng co n cu a sInh. o fr xong
xuo I, ho Ia y nhu ng ca y ma da p gIa p da u hay fhu ng sa f
fa y khua a m I do Ia m cho chuo f hoa ng so cha y fu pha
mIo ng da ng va o Io p.
a f nhu fho co khI mo f bo n ba bo n nguo I vo duo c
da m ba y chu c con. No u kho ng muo n a m I qua , co nguo I
du ng do n ma ng xo ng. a bo n nguo I ca m ba bo n ca I do n
ma ng xo ng do n noI co chuo f da duo c kha m pha fu buo I
frua hay Iu c fro I cha ng va ng: ho chIo u do n ma ngxo ng
va o khu vu c co chuo f Ia m cho ca mo f vu ng sa ng Io o nhu
fho My fha ho a cha u do fm qua n djch. Nhung chuo f hoI
kha c nguo I mo f chu f: fha y sa ng cho I chu ng so ha I nha y
ca ra va bj cho a ma f, kho ng fho cha y nhanh duo c nu a,
fho Ia bj ba f hoa c bj chIa da m Io I ruo f ko u choo cho o.
NghI cu ng fa I fnh: frong fa f ca nhu ng gIo ng va f co
Io kho ng co Ioa I na o kho n ngoan Ianh Io n da muu da ko
nhu gIo ng chuo f. Chu ng bo n nha y vo du mo I bo pha n:
dI Ia I fhong fha frong do m fo I ma kho ng va p fo , do Ia
nho ho fho ng ra u rIa o haI bo n mo va pha n Io ng o da u
da I hon Io ng o mnh mo f chu f; chu ng da nh hoI nguo I
MON LA MIEN NAM 38
ra f nha y cu ng nhu ca c va f ma nguo I fa du ng da nh ba ;
ngoa I ra Ia I co mo f kha na ng fruyo n gIao ca ch ca m ra f
ma nh, nho fho ma chu ng ba o hIo u cho nhau nhanh y
nhu fho ra da mo I khI frong xa ho I cu a chu ng co con bj
ba y, bj da nh hay a n pha I ba . Ho I du nga n a y uu dIo m
chuo f co fho xa m Ia ng Ioa I nguo I do nhu bo n, a y fho ma
ru f cuo c chu ng va n bj Ioa I nguo I cho ngu va da f duo I ca I
nga m no Io . A y Ia v nguo I fa da fm bIo f duo c mo f
khuyo f dIo m cu a Ioa I chuo f vo fhj gIa c.
- No I gIo n sao, om7 Tha y fho na o ma Ia I da m ba o
chuo f yo u vo fhj gIa c7
- AI cha ng fuo ng ma f chuo f Io I ra va don Iay Ia y nhu
fho Ia fInh, cha fho ma ca c cu va n no I ma f cu fho Io
nhu ma f chuo f. A y va y ma fho Io Ia mo f chuyo n ma
yo u Ia I Ia chuyo n kha c. Nguo I nha quo kho ng hIo u so ng
v kInh nghIo m hay do c sa ch co xua na o kho ng bIo f, qua
quyo f ra ng ca I fa m ma f cu a Ioa I chuo f fuong do I nga n
va ho p va dIo m da c bIo f nha f, Iy ky nha f, Ia ma f cu a
chu ng chI nhn duo c fhoo mo f chIo u, kho ng fho Iu ng Ia
Iu ng IIo ng, IIo c do c IIo c ngang nhu nhu ng co ga I va
cha ng fraI dI bo m.
Io f du ng khuyo f dIo m a y, nhu ng nguo I sa n chuo f
ba ng chIa kho ng bao gIo fIo n do n pha chu ng fu da ng
fruo c ma f. Nhung du ng chIa da m chuo f, kho ng ham ma y.
a f so ng chuo f Ia dIo u da ng ko hon. Muo n ba f so ng,
cu ng kho ng ma y kho : ho du ng cho do ba f hoI hang na o
co chuo f nhIo u. Io f duo c fo cha y ro I, ho da o hang, chu
na o hoa ng nha y ra fh cho p IIo n cho va o Io ng ba ng da y
ko m. Tuy nhIo n, fhuo ng fhuo ng nguo I fa kho ng da o
hang Ia m g cho ma f co ng: fm duo c mo f hang chuo f ro I,
chI mo f nguo I va chI mo f nguo I fho I cu ng co fho ba f
duo c ha ng da m chu c chuo f. Ho Ia y mIo ng hang Ia m ca n
cu , ro I fu do dI fm ca c nga ch bjf kn Ia I va chI do Ia I
mo f nga ch fho I. oa n, ho Ia y rom a m cha f o mIo ng
hang do f, un kho I va qua f cho kho I Iu a va o frong hang
da nh mo f fra n ho a mu quyo f IIo f. Ngo I cho o mIo ng
nga ch qua nhIo n chI mo f Iu c fh fha y chuo f bo , chuo f
con, chuo f bo Ia o, chuo f nhI do ng, Io c nho c bo ra v
kho ng fho na o chju no I kho I no Ia m cho cha y nuo c ma f
nuo c mu I ha f hoI fu c fho nhu co ng Iu c fha Iu u da n cay
va o nhu ng nguo I bIo u fnh cho ng do c fa I a p bu c.
Anh oI, anh oI, muo n no I ca ch ma y dI nu a anh cu ng
kho ng fho na o quan nIo m duo c ca I fa I sa n chuo f cu a
nguo I nha quo vo I fa f ca su fha m hIo u vo da c fnh va f
Iy , vo do I so ng, vo fa p qua n va ba n na ng pha n u ng cu a
ho vo Ioa I chuo f.
MON LA MIEN NAM 40
Chuo f co fho so ng Ia u nha f chu ng ba hay bo n na m,
nhung fhuo ng fhuo ng Ia kho ng fho no I qua mo f na m no u
so ng o ngoa I do ng ruo ng bo I v chu ng pha I do I da u vo I
nhu ng ba f fra c va dIo u kIo n kho ng fhua n Io I vo fho I fIo f
va kh ha u. m nho co mo f Ia n co mo f co ng ky ngho
gIa fo n Ho ng u c To n da vo vu ng om o do nghIo n cu u
vo ngho nuo I chuo f Ia y fhjf a n fhoo khoa ho c, nhu fa
nuo I ga My hay nuo I chIm cu f. Thoo o ng fa fh fhuo ng
mo f con ca I so ng vo I mo f con du c cho kho ng choI ba y
ba , nhu da so nguo I fa. KhI con ca I fu mo f fha ng ruo I
do n na m fha ng fh no chju du c va co fho sanh sa n do
fruyo n fu nhuo c fo n. Tho I gIan fu khI fhu fhaI vo I con
du c cho fo I khI sInh do , khoa ng chu ng haI muoI mo f
nga y va frung bnh mo I Iu a con ca I sanh duo c fa m con.
Mo I na m mo f con ca I co fho sanh bo n ba n.
Ta m con chuo f con fhuo ng go m bo n du c va bo n ca I.
Ma fhua f a I fnh Ia I quay Ia I ca I vo ng fruyo n fho ng: fu
mo f fha ng ruo I do n bo n na m fha ng, fa m ca p na y Ia I ha
sanh mo I ca p fa m con, fa m fa m sa u muoI fu, fu u frung
mo f con chuo f ca I fnh so so mo f na m cu ng cho ra do I
duo c khoa ng ba bo n fra m chuo f con chuo f cha u, chuo f
chu f va chuo f chu f. Tuy nhIo n, kho ng pha I chuo f ba f cu
o vu ng na o cu ng sInh sa n fhoo mu c do no I fro n. Co
nhu ng vu ng kh ha u fhch ho p, fhu c a n do da ng, chuo f
sanh sa n nhIo u hon nu a, nhung fra I Ia I co nhu ng vu ng
kho kIo m a n fh fuong do I do f hon: chI do kho o va o
mu a mua co n mu a na ng fh caI do |kho ng bIo f ba ng
fhuo c ngu a fhaI hay fhoo phuong pha p OgIno-Knauss7).
m co n nho co mo f Ia n dI xom hun chuo f, om da fha y
co nguo I ba f duo c ca mo f o go m haI vo cho ng va muo I
ba con do hon ho n, chua mo ma f. A na y, ngoa I a c co
bIo f dIo u na y kho ng nhI7
Nguo I vo na m sa f Ia I ga n cho ng hon va no I nho nhu
fIo f Io mo f b ma f g gho go m Ia m:
- Chuo f con, chua mo ma f, nga m ruo u, ha fho ba ch
nha f frj ho f bjnh suyo n da y. Anh co bIo f fho kho ng7
- Kho ng. Nhung hnh nhu da Ia u Ia m Ia m ro I, anh co
do c mo f ba I ba o Pha p cu a mo f nguyo n a I su Ta y an
Nha vIo f vo nhu ng con chuo f bao fu , nhu ng con chuo f
mo I ra do I chua mo ma f.
- Ho co no I ra ng nhu ng con chuo f do frj kho I chu ng
hon suyo n nhu om vu a no I pha I kho ng7
- Kho ng. u ng chuo f do chu a bo nh, cha c Ia nguo I A u
My chua bIo f va co Io Iu c na y ho co n dang nghIo n cu u.
Chuyo n chuo f bao fu da y fhuo c vo pha m vI a n uo ng.
- Tro I oI! Nguo I A u My cu ng a n fhjf chuo f hay sao7
MON LA MIEN NAM 42
- o yo n cho anh no I, om fhuong a . Nguyo n a I su
Ta y an Nha ma anh vu a no I do , Iu c a y Ia m a I su o
Trung Hoa, duo I frIo u Ma n Thanh. Hoa ng do Trung Hoa,
Ta y Tha I Ha u co mo f Ia n mo I da I dIo n cu a muo I fa m
nuo c A u My do n du mo f bu a fIo c do c nha f vo nhj, kho ng
fIo n khoa ng ha u. u bu a fIo c a y vo , o ng fa vIo f mo f ho I
ky da y ba ng mo f cuo n sa ch, fhua f Ia I fu ca ch fo chu c,
frung ba y, Io Io I fhu fIo p, a n uo ng cho do n chI fIo f ca c
mo n a n ma nguo I da u bo p cu a nha vua da nghIo n cu u
va na u nuo ng do cho quan kha ch fhuo ng fhu c frong ho I
ho p, kInh hoa ng, va fa n fhuo ng IIo n fIo p suo f ca fua n -
Ia v bu a fIo c a y ko o da I frong suo f ca fua n, cho sao!
A n uo ng say sua ro I, aI muo n ngu co pho ng rIo ng va
nguo I do p nhu fIo n ha u ha ; aI co co ng vIo c pha I dI, cu
fu nhIo n ro I Ia I vo a n; co n aI muo n da nh ba I, a n fhuo c,
fh sang mo f khu rIo ng co du ca c fhu fo doan xa ho I
cu du ng fha cu a ro I Ia I quay vo ma a n uo ng, a n uo ng
fho na o ky cho fhch kha u fh fho I. V do c fhIo n ho I ky
do fro n duo I haI muoI na m nay ro I, anh kho ng fho nho
ho f chI fIo f ca c mo n a n Ia nha f, qu nha f va ngon nha f
fho gIo I do ko Ia I cho om fhuong; chI nho frong ca c mo n
a y co mo f mo n ko u Ia sa m fhu . Sa m Ia ca y sa m, fhu Ia
chuo f, sa m fhu Ia chuo f sa m.
- Ky , sao Ia I co fhu chuo f g Ia chuo f sa m7
- Nguyo n a I su Ta y an Nha fhua f Ia I ra ng do n mo n
a n da c bIo f a y fh co mo f o ng quan du ng Io n gIo I fhIo u
fruo c ro I qua n ha u dung Io n ba n fIo c cho mo I quan
kha ch mo I ca I dIa con ba ng ngo c frong co mo f con chuo f
bao fu chua mo ma f, do hon ho n ha y co n cu a qua y -
nghIa Ia mo f con chuo f bao fu so ng. ao nhIo u quan
kha ch fha y fho cho f Ia ng dI bo I v no u pha I fhoo gIao
fo ma a n ca I mo n na y fh... nha f djnh pha I... fra Ia I ho f
nhu ng mo n g da a n fruo c do . Mo I nguo I nhn nhau. Ta y
Tha I Ha u ca m nIa xu c con chuo f bao fu a n do cho mo I
nguo I ba f chuo c a n fhoo. Con chuo f ko u chI ch, nguo I
fInh ma f fha y mo f fIa ma u vo f ra... Hoa ng do Trung
Hoa fhong fha vu a nhaI vu a suy nghI nhu fho muo n ko o
da I ca I fhu a n fuyo f dIo u ra do cho ca I fhu a y fha m
nhua n fr o c va co fho . Va Nga I no I: Mo I chu vj.
Nhung kho ng mo f vj na o du ng du a, cu ngo I do ra ma
nhn. Ta y Tha I Ha u bo n cuo I ma no I du a: To I fIo c
kho ng fha m nhua n duo c ca I va n mInh A u My cu a ca c
nga I, nhung rIo ng vo ca I a n fh fo I fha y qua ca c nga I
cha m fIo n, kho ng bIo f ca I g Ia ngon Ia bo . Vo mo n do ,
ca c nga I co Io co n pha I ho c nhIo u cu a nguo I A o ng.
MON LA MIEN NAM 44
Kho ng mo f o ng na o fra Io I v co Io ca c o ng da I dIo n
a y do n Iu c a y do u ba n fn ba n nghI kho ng bIo f a n chuo f
bao fu nhu fho Ia va n mInh hay man da . Tuy nhIo n
nguo I fa co fho cha c cha n Ia chua co mo f nuo c na o fro n
fho gIo I Ia I co mo f mo n a n fInh vI, qu ba u, ca u ky do n
fho bao gIo . Chuo f mo I do dom nuo I frong Io ng knh cho
a n foa n sa m fhuo ng ha o ha ng va uo ng nuo c suo I, do n
khI do ra con fh Ia y nhu ng con do nuo I rIo ng cu ng fhoo
ca ch fhu c do do cho sInh ra mo f Io p chuo f mo I, nhung
Io p chuo f mo I na y va n chua du ng duo c. Cu nuo I nhu fho
do n do I fhu ba, chuo f mo I fhu c Ia fha p foa n da I bo ,
nguo I fa mo I Ia y nhu ng con chuo f bao fu cu a fho ho mo I
na y ra a n va a n nhu fho fu c Ia a n fa f ca ca I fInh hoa,
bo n nha y, kho n ngoan cu a gIo ng chuo f co ng vo I fa f ca
fnh cha f ca I Ia o hoa n do ng, ca I fu hoa n sInh, fra ng
duong bo fha n cu a ca y sa m vo n duo c y Iy o ng Phuong
da f Io n ha ng da u fha n duo c fu co ch kIm frong fro I da f.
- No I ngho ma ba f ru ng mnh. Tho ca I o ng ngoa I gIao
do co no I frong da I dIo n muo I fa m nuo c A u My co o ng
na o da m a n ca I mo n sa m fhu do kho ng7
- Chnh ca I o ng a I su Ta y an Nha nha m ma f Ia I
fhu a n nhung o ng fhu fhu c ra ng vu a cho va o mIo ng ca n
mo f ca I fha y chuo f con ko u chI ch, o ng fa vo I va ng cha y
ra ngoa I, Io ra, va mo f fha ng sau co n so . Sau na y, dom
ca u chuyo n do no I vo I ma y vj do ng y sI, o ng fa bIo f ra ng
nguo I A u My kho ng bIo f a n mo n a y qua Ia cha m fIo n
va ma y o ng gIa co n cho bIo f fho m ra ng chuo f fhuo ng
nuo I ba ng sa m da bo ho f su c ro I, nhung no u fm duo c
gIo ng chuo f chu ma nuo I ba ng sa m fhoo ca ch fhu c no I
fro n fh co n bo ga p fra m Ia n nu a.
- o anh gIo n om sao7 A n chuo f chu 7 Tho anh co bIo f
ca I gIo ng chuo f chu ra sao kho ng da 7
- Io f qua ro I. Ho I nha f frong gIo ng chuo f Ia gIo ng
chuo f chu chu co n g! No xa u: mo m da I, ma f mu do , dI
du ng cha m cha p, Io ng xam xa m fIo f ra fu da ng xa mo f
mu I ho I rnh rnh chI ngu I fho I cu ng du buo n no n Io n
mu a ro I, co n no I g a n fhjf. A y fho ma sa ch Ta u Ia I no I
ra ng fhjf chuo f chu a n ngon hon ca ca c gIo ng chuo f
kha c. RIo ng anh Iu c co n o a c da co Ia n no I chuyo n a n
fhjf chuo f vo I mo f nha su fro fuo I cu ng ho c vo I anh o
fruo ng so da ng. Nha su a y qua quyo f da nhIo u Ia n a n
fhjf chuo f chu va cam doan ra ng gIo ng chuo f chu so dI
ho I chI Ia v bo Io ng, no u fhuI fha f ca n fha n, Io f da, ca o
ky fh fhjf no ngo f va fhom kInh khu ng, co Io kho ng co
MON LA MIEN NAM 46
mo f fhu son ha o ha I vj na o sa nh kjp. Ma Ia I co fIo ng
bo duong ch kh co n hon ca ha I ca u va cao ho co f!
Nu a do m vo sa ng, suong roI f fa ch fro n Ia hoa fhIo n
Iy . Tra ng Iu dI. Ma y bay na ng no ba o hIo u mo f con mua.
Cho ng ba o vo :
- Tho I, va o dI. Na m suong Ia m na ng mnh kho ng fo f.
Vu a Iu c do , co fIo ng chuo f roo o da ng sau ca nh cu a.
Na m fro n no m fra ng, xo a ha ng fo c don ra, vo mo I ho I
cho ng:
- Ho m qua, chuo f Ia f roo, ho m nay chuo f Ia I roo nu a.
Cha c Ia nha co kha ch hay Ia sa p pha f fa I ca I g da y.
- a u co ! Chuo f Ia f roo kho ng pha I fIn co kha ch hay
pha f fa I nhu nguo I fa va n fuo ng da u.
- Tho fh ba o dIo m g7
- a o mo f dIo u fo f Ia nh hon fho nhIo u. a o dIo m om
sa p co con.
Nguo I cho ng na m sa f Ia I ga n vo hon, na m Ia y ba n
fay vo va hf va o bo ngu c fhom fhom mu I hoa fhIo n Iy .
Mua ba f da u roI. CIo Ia nh fo fo . Vo nu a say nu a fInh,
no I kho va o faI cho ng:
- Na y anh, kho ng bIo f nguo I ba n anh no I fhjf chuo f
chu bo duong ch kh co fhu c kho ng7 No u qua fhu c, om
so kIo m gIo ng do anh a n fhuo ng fhuo ng va anh nho cho
fha ng cu mo f du a om nu a nho , do no ngu mo f mnh
buo n, fo I nghIo p!.
MON LA MIEN NAM 48
KHO
Muo n ca ch g dI nu a, fo I yo u fh fo I cu ba o Ia fo I yo u.
Yo u Sa I Co n qua , Sa I Co n oI, bo I v Sa I Co n Ia fro I hoa,
da f ruo u.
Ruo u uo ng ba f cu Ioa I na o, ba f cu o da u, ba f cu gIo
na o. !o ng cho ky da fh fho I.
To I yo u Sa I Co n Ia v ruo u o da y da Ia m, ruo u da u
na nh; ruo u VInh To n Ta m; ruo u fhuo c uo ng va o kho ng
fo fha p, kho I dau gan, kho I snh ruo f; ruo u do ; ruo u
co ngsI; fho ro I Ia I co n na o Ia vhIsky, cognac, na o Ia
ruo u MInh Ma ng nha f da Iu c gIao sInh ngu fu , ruo u
da u, ruo u no p fhan..., fra m fhu ba ra n ruo u... uo ng va o
da ma f ca ruo f gan, Ia I co bao nhIo u fhu nha m dIo u ky ,
ho I Ia m sao kho ng ha 7
Na y, anh cu fhu ca f mo f mIo ng ba n hay mIo ng co c,
cha m f fI ma m ruo c, dua cay, co pha I suo ng ca I o ng
fha n kha u qua Ia m kho ng7 Kho , o I xanh, cu kIo u, ba con
fo m kho hay va I ca I xuong x qua ch, a y fho Ia fa da
co ma y fhu nha m Iy fuo ng; do Ia m cho no I ba f Io n ca I
vj cu a cha f nuo c co mon Io n ro I. Anh gIo ca I Iy Io n
mo I ba n o ! ro I ha ho c mIo ng ra nguu a m. Anh fu
nhu : Nga y xua, o Phu , Iy a ch uo ng ruo u cu ng chI
pho" do n fho Ia cu ng". Va co Iu c fu anh kho ng no I ra
nhung nghI fha m frong bu ng anh Ia frch fIo n, kho ng
bIo f o fro n fhIo n cung co fo I g ma bj da y do a fra n aI"
noI ha gIo I, kho do n fho na y, cho vo I ca I fa I va ca I du c
cu a anh, nha f djnh Ia pha I na m co fhIo n ha ma va f nga
xuo ng da f don, ca m kho ng cho du a na o duo c ca f da u Io n
do hf fho ca I kho ng kh da nh cho ca c sIo u nha n - ma
chnh anh Ia mo f". o nu a dI, ca c bo ! o !
Ruo u fo f, do nha m Ia I ngon, uo ng ca nga y ca do m
kho ng cha n. Nha m ma I cu kIo u, fo m kho , fra I co c, buo I,
xoa I va mf cha n ro I, fa Ia I go I Io faI hoo, b cuo n, hay
va I chu c do ng pha Ia u cha m vo I Ia p chu chuong... Mo n
nha u g cu ng ba cho , a y fho ma bao nhIo u fhu do do u
kho ng co kI-Io na o ca do I vo I mo f mo n nha u kho ng
fIo n khoa ng ha u Ia kho . Co kho dI vo I ruo u, ruo u mo I
fhu c Ia fuyo f da !
Tho fh kho ng co bIo f kho Ia g kho ng, ho I o ng ba n
a c Ky fha n mo n7
MON LA MIEN NAM 50
Kho kho ng pha I Ia mo f hnh dung fu , nhung Ia mo f
danh fu ; kho Ia mo f bIo n fho cho kho ng pha I Ia mo f
fra ng fha I; kho Ia mo f fhu c fo cho kho ng pha I Ia mo f
phuong pha p.
Kho ng co mo f nguo I na o frong chu ng fa da o fro n
nhu ng vIa ho fha nh pho Sa I Co n Ia I kho ng fu ng fha y
nhu ng o ng ma f nghIo m nghIo m nhu suy nghI ra f Iung
vo fho su nha n fnh, na ng Iy ruo u Io n uo ng va dua cay
mo f con fo m ko m cu kIo u. Con fo m do chI Ia mo f hnh
fhu c cu a kho . No Ia mo f fh du ra f ngho o na n ma nguo I
vIo f ba I na y ba f cho f no u ra, cho fhu c ra kho kho ng
pha I Ia mo f mo n a n, nhung Ia ca mo f ho fho ng ph
nhIo u, go m nhu ng mIo ng ngon va f Ia fhIo n hnh va n
fra ng...
Thu c va y, a n co c fh chI co co c fho I, a n Iuon chI co
Iuon fho I, a n o ch chI co o ch fho I. Nhung a n kho fh Ia
a n kho ng bIo f bao nhIo u fhu , v o do I na y co bao nhIo u
sInh ca m, gIa su c a n duo c fh fu c Ia co ba y nhIo u kho
cho do I fa. Nhung kho ma duo c nguo I fa fhuo ng fhu c,
fo n fho va qu mo n nhu f, do Ia kho fo m va kho ca . O
da y, pha m aI da ca m mo f co c Ia-do dua Io n mIo ng, fha y
do u da bIo f kho fo m; o ngoa I a c, nhu ng ho m mua da m
gIo ba c, chu ng fa cu ng da fu ng du ng mo n do do dua cay,
nhung kho ng co g Ia Ia m ma cu ng kho ng... pho ca p.
Ia Ia kho ca . Ca I fhu ma fa va n go I Ia ca ma m kho ,
ba n fu ng ky , fu ng fa , ca I fhu ca ma m kho ma mo I khI
fa qua ngo Pha f Io c, Ha ng Ma m o Ha No I, va n xo ng ra
mo f mu I fanh fuo I, do n nhu c da u, buo n no n, o da y da
fha nh ra mo f mo n a n ra f pho fho ng, kho ng da f fIo n
Ia m, nhung duo c fhuo ng fhu c da o do Ia fhuo ng fhu c.
Truo c khI co chIo n franh, fhuo ng nguo I fa chI fha y Io
fho mo f f nguo I da n ba ngo I duo I ca y do n ba n kho . Ta f
ca vo n IIo ng cu a ho chI Ia mo f ca I mo f fro n co mo f f
kho mu c, kho ca duo I, kho ca nha I, kho ca fra, kho ca
ma n; ko m va o do , mo f ho n da va mo f ca I ho a Io nho
nho ba ng da f hay ba ng mo f ho p bf-quy fro n co mo f
ca I ma nh. Kha ch qua duo ng Io n con ghIo n, ko u mo f Iy
ba xI do hay mo f Iy ruo u fhuo c va mo f mIo ng kho .
Nguo I ba n ha ng Ia y mo f mIo ng, fu y fhoo ngo n fay anh
chI, do Io n fro n ma nh sa f, nuo ng pho ng ro I da f Io n ho n
da , Ia y bu a da p cho kho gIa p ma f. Nhu fho , no mo m.
Kha ch nha u Ia y ngo n fay nho n mIo ng kho , nhaI bo m
bo m nhu My nhaI ko o cao su, u c mo f hoI ruo u, ro I mo c
fu I fra fIo n dI fha ng, kho ng co do I ho I g ho f.
MON LA MIEN NAM 52
A y da y, fruo c kIa, duo I ma f fo I, nguo I fa a n kho nhu
fho da y.
Nhung ba y gIo o Sa I Co n fha n yo u, kInh fo IIo f
gIuo ng IIo f chIo u, nguo I da n f fIo n kho ng da m fu fhuo ng
nhu ng mo n nha m sang, fo I fha y ky ngho a n kho fIo n
bo vuo f bu c, cu ng vo I ngho fhua f nha u nho f: ngoa I Ia-vo,
ba xI do , ba y gIo nguo I fa ru nhau uo ng ba y muoI haI
fhu ruo u fhuo c kha c nhau, muo I bo n fhu ruo u ma nh Io
canh, ruo u ca c ko , bm bjp, fh co nhIo n kho do nha m
ruo u cu ng pha I pha f frIo n fo I mu c fo I da cu a no .
Nguo I fa do I fhu ng dI ba n kho , qua y ga nh dI ba n kho ,
mo fIo m ba n kho . uo n kho ng bIo f Ia m g, mo mo f ca I
ba co du ca c fhu kho do chIo u fhj hu ng cu a nguo I fa;
ngo I nha ha f cu ng co fro dom kho va o mo I; qua n ca pho
co ca nha c va so cu ng do mo f ca I fu knh ba n kho
cha m vo I chanh muo I hay Ia fuong o f. O I, co n no I g do n
ca c qua n o ngoa I o nhu Ta n Thua n, Io O , Xo m Mo I,
o ng Quo , nh Io I: fro n Ia fro I, duo I Ia kho ; fro ng cu
hoa ca ma f, kho ng bIo f a n fhu na o, bo fhu na o!
Tu u frung, kho co fho pha n ra Ia m haI Ioa I chnh Ia
kho ca va kho fhjf. HaI Ioa I na y Ia I chIa ra Ia m nhIo u
pha n bo .
Vo Ioa I ca , co kho do ng va kho bIo n.
Vo Ioa I fhjf, co kho gIa su c va kho da fhu .
Kho do ng Ia ca do ng phoI kho , nhu kho Io c no I, kho
fho I Io I, kho fra, kho sa f, kho bo ng ko o... Kho bIo n Ia
ca bIo n phoI kho , nhu kho go c, kho khoaI, kho no c, kho
chIm, kho duo I, kho nu c, kho nu ...
AI a n kho ca Iuo n fha y nga n fh co kho fhjf. Kho
fhjf, cu ng nhu kho ca , chIa ra Ia m haI Ioa I: Ioa I gIa su c
va Ioa I da fhu . Trong Ioa I gIa su c, co kho fra u, kho
ngu a, kho bo ... Nguo I mnh kho ng Ia m nhIo u kho vjf,
kho ga , kho hoo nhu ca c chu , nhung a n Ia mIo ng co
kho co c, kho nha I, kho o ch, kho Iuon, kho chuo f...
Ia mIo ng hon mo f fa ng nu a Ia kho da fhu , co kho
naI, kho boo, kho fo , kho khI, kho co p. Thu kho sau
cu ng na y ba n fo I 80 do ng mo f ky ho I 1954-1955, a n choI
cho Ia mIo ng, chu fhu c ra daI cu nhu Ia cha o ra ch, ma
Ia I khaI, cha ng ra ca I cho f g. Nguo I fa ba o ra ng kho
na y frj duo c ban fra I, quy ga p fra m fhjf co p fuoI, vIo n
Io kho fhu kh a m duong va Iu c phoI kho da Ia nh duo c
nhIo u fIa frong do , fIa ngoa I fm cu a ma f fro I. Tho I,
fh cu fIn dI Ia fhu c cho ca Ia ng cu ng vuI. u ng hay
kho ng du ng, ca I do do ha ho I pha n gIa I. uy chI bIo f
ra ng a n ca I kho na y, fhoo Io I ca c cu gIa , pha I cu fhjf
MON LA MIEN NAM 54
ga va ma ng fro; kho ng fho , so sInh ra do I frong bu ng.
Co Io v fho f co nguo I ham kho co p.
Kho duo I a n daI kho c, do Io n fho f Ia y bu a da p cu ng
va n daI. Kho fho I Io I a n ba ba ba . Kho Io c no I, a n doa ng
vj. a ng va o nhu ng nha n xo f cu a nguo I sa nh kho fh
ngon nha f Ia kho chIm, kho go c, kho fhIo u, kho khoaI,
kho sa f. Ca p mo f buo I chIo u ra nh ro I, ngo I o cu a so
fro ng ra fro I nuo c mo nh mo ng, ma Io ng Ia I ra u ra u mo f
f, sa u sa u mo f f v nho do n nguo I yo u ba f nga n ma y
kho I, anh na ng mo f Iy ruo u do c a m, nha m mo f mIo ng
kho Ia ng-frnh nuo ng vu a chn fo I, anh so ca m fha y nhu
mnh da fra duo c fhu do I. Anh nhaI kho , cho ruo u va
kho IIo n hIo p vo I nhau, ho a do ng vo I nhau, fa o fha nh
mo f vj fho fho, ngo f ngo f; anh so fha y fho Ia ... ho f, o
do I kho ng co n g da ng ko nu a, do I da ha I mnh fh
mnh vuI vo I ruo u va kho : do qua !.
Nhung du Ia kho fra, kho Io c hay kho Ia ng frnh; du
Ia kho naI, kho co p hay kho ngu a ma nha m ruo u fh
cu ng kho ng no n du ng ma n. Nha u, pha I du ng kho Ia f.
Ruo u fo f ma dIo m mo f mIo ng kho Ia f va o, mo I ca m duo c
ho f ca ca I ngon mu I ma n cu a kho , ca I ngon fha m fha,
ca I ngon chan chu a kho ng bIo f bao nhIo u du vj. No
fhom, ma bu I, hoI nga y nga y ma Ia I ma n, ma Ia I ngo f
nhu nuo c ma m nhI, nhaI ma I kho ng bIo f cha n.
Co aI mo f chIo u na o nha n fa n fro n con duo ng
Pasfour, o nga ba Io Io I, co fha y ha ng foa n nguo I fo
fu u o fruo c chu a Cha nhu du mo f cuo c mo f fInh vI da I7
Kho ng, ho kho ng pha n do I g ho f ma cu ng cha ng yo u
ca u g ho f. Kha u hIo u cu a ho ca ng Io n o frong Io ng: ho
a n, ho uo ng, va uo ng va a n do Ia m fho a ma n ca I da da y
nhIo u do I ho I. Co nguo I du ng a n; co nguo I ngo I gho a n;
co nguo I ngo I o xo ma y da u ga c cha n Io n ho do a n; co
nguo I ngo I xo m fro n ho do a n; Ia I co nguo I ha m xo hoI
Ia I, fho da u ra ngoa I ko u a n. Ho a n g va y7 A n ba nh
fo m; a n b bu n; a n ba nh m pha Ia u; a n o c; a n ba nh
canh gIo hoo; nhung muo n g fh g, mo n duo c nguo I fa
fhuo ng fhu c nhIo u nha f, no ng nhIo f nha f va fha nh fn
nha f va n Ia mo n du du ba o, ruo I ra f nhIo u da m o f Io n
fro n.
O ca I da f quanh na m na ng cho I nhu da y, fa ng nguo I
fa nhIo f Ia m, Io ng Iu c na o cu ng cu xo f nhu ca o: a n ca I
mo n a y va o ma f ruo f. Ca c o ng ua qua , ma ca c ba ca c co
Ia I ua hon; a n mo f dIa ro I Ia I muo n a n dIa fhu haI, fhu
ba... fhu sa u... Chnh fo I da fha y co mo f ba a n choI so
so mo f Iu c sa u dIa nhu fho ro I xuy f xuy f xoa xoa, cha y
MON LA MIEN NAM 56
ca nuo c ma f nuo c mu I ma co vo nhu va n co n fho m a n
nu a. O , ca I mo n du du ba o, fro n da m o f do Ia g va y7 -
Thua, do Ia kho bo . u du ba o, fro n da f ma y mIo ng kho
bo , fuo I gIa m o f ro I ra c ma y Ia ngo Io n fro n... do , chI
gIa n dj co fho fho I, va y ma a n va o... pha I bIo f! Ngon
cho f nguo I dI duo c!
To I gIa n Ia m sao ca I kho bo , cho ho a fha n fnh nhu
fho , a n va o da Ia mIo ng, Ia I Ia nh |fuy co vo hoI do chu f
xu!), ma co Ia m sao frong bao nhIo u na m fro I, nguo I fa
kho ng nghI khuo ch fruong mo n do , cho ra du du ba o,
pha gIa m o f va fro n vo I kho ca , kho naI, kho hoo ru ng7
Chua bIo f chu ng cho hoa kho fha nh mo f mo n nhu fho ,
a n co n ngon hon nu a, va nguo I na o xung phong Ia m ca c
Ioa I kho nga m gIa m o f nhu fho so ho a ra vua kho do ng
ho p fhoo va n ho a do ho p cu a My , chua bIo f chu ng...
Trong khI cho do I nga y vInh quang do , kho ha y fa m
so ng ca I do I so ng cha f ho p frong pha m vI quo c no I.
Ngoa I vIo c du ng nha u nho f, kho co n duo c nguo I fa du ng
Ia m ca c mo n a n kha c, fuy Ia do xa I ha ng nga y, nhung
Iu c na o cu ng fa o ra duo c nhu ng mu I vj mo I, Ia hon. Mo I
mo n ngon mo f ca ch, cu ng nhu mo I co ga I xInh mo f vo ,
bIo f ko mo n na o fruo c, mo n na o sau ba y gIo 7!
a c bIo f Sa I Co n, co Io Ia mo n go I. Co muo n du ng
go I kho sa f, go I Ia ng frnh hay go I ca nuo c, ca Io7 XIn
fu y so fhch. MIo n Ia fruo c khI a n, pha I su a soa n cho
du gIa vj, fhIo u mo f fhu fh ko m ngon ngay. ua Ioo,
da o Io n ho f, rau ra m, fhjf ba chI, xoa I so ng; ma y fhu do
da f va o frong mo f mIo ng ba nh fra ng da nhu ng sa n va o
nuo c cho mo m; o gIu a da f ma y mIo ng kho du ng mo ng,
du ng da y, kho ng fo, kho ng nho ; fho ro I cuo n fa f ca Ia I,
cha m fha f da m gIa m o f, vu a chua vu a ma n, hoI cay hoI
ngo f. Cha , ma f ruo f Ia m sao! Co aI so ba nh fra ng va
da o Io n ho f a n da y, co fho du ng gIa n dj dI mo f chu f ma
va n fha y fhu vj fo: a n kho vo I rau dIo p ca , gIa fho m
va I khoanh fru ng Iuo c, ruo I fuong fro n da u pho ng ghIo n
nho , pha fho m chu f gIa m va dIo m va I nha nh fo I.
CIa n dj hon mo f bu c nu a Ia xoa I fuo ng fha I fu ng Ia f
nho ko p vo I mo f mIo ng kho a n. Co Io a n nhu fho do fo
ra ng rIo ng kho cu ng da ngon qua ma f ro I, kho ng ca n
pha I fho m gIa vj Ia m g cho phIo n phu c, nhung da nh
va y, a n nhu fho cu ng chua fo duo c ca I ngon do c Ia p
cu a kho ba ng nhu ng o ng o Ha u CIang, buo I sa ng, fha p
mo f ngo n do n da u Io n uo ng nuo c fra , vu a uo ng nuo c, vu a
nha m kho bo m bo m...
MON LA MIEN NAM 58
A n nhu fho Ia a n fhoo kIo u bo n mo n a n choI cu a
Ta u. A n nhu fho vo I com cu ng duo c dI, nhung kho ng
ma y fhu . Muo n cho ngon fh no n xa f kho ra cho va o fo ,
chung Io n vo I mo , gIa fho m cu ha nh va duo ng; chn fo I,
ba c ra a n vo I rau so ng, chuo I xanh; com no ng vo I kho
chIo n vu a va n a n fhu ng ba f chI fhnh. Nguo I u c,
nguo I Nha f a n fhjf, a n ca va n fhuo ng cho duo ng va o
nhu fho da y va ba o gIa u cha f po -ro -ff va II-pf Ia m.
AI cho fho Ia Io fh na u kIo u xIo m Io : kho ru a sa ch,
fha va o nuo c so I, dun, ro I cho con mo nho m ba p chuo I,
bo rau om, ngo , chua, Ia quo , do I chn fh ba c ra a n,
nhu kIo u ca om vo I da u va n o a c: ngon qua xa , co pha I
fho kho ng, co 7
o n ngo n do n mo , frong gIan nha nho , vo bo I fho m
mo f cho n com nu a cho cho ng:
Cm tra ng a n v i kho khoai,
Cho ng ho a v thua n, a n hoa i que n no
Cu g pha I a n va y, yo n, ba o ngu, ga n huou, fo ng cu .
Cu g pha I a n b-fo f, Ia ng-gu f bo Io , ga su a, cana
o sIfo ng, ca fsuIo modo ng mo I duo c.
Va o khoa ng fha ng ba y, fha ng fa m, o mIo n Nam nuo c
VIo f fhuo ng hay co ba o ro f: fu nhIo n fro I duong na ng
bo ng sa sa m ha n xuo ng, ro I gIo , ro I mua, ro I vu a mua
vu a gIo , nhu do cu a, do nha do n noI.
Ca p nhu ng buo I gIo fha m mua sa u nhu fho , ha bu c
cha u IIo m xuo ng ma va n ngo n do n ho ng Io n, co fhu ng
fha ng ko cho cho ng ngho ca ch Ia m kho o frong na y
fh bu a a n ca ng no I vj:
- Ia m ca I kho na y cu ng co ng phu Ia m, anh a . Vo kho
do ng, kho ng co g Ia Ia m, cu ng nhu kho fhjf va y; nhung
Ia m duo c ca I kho bIo n, qua Ia fu co ng phu. O , ho m na o
ra nh, vo cho ng mnh vo Ra ch CIa fha m ngoa I, om so
dua anh dI xom Ia m kho bIo n, vuI da o do .
Mo f buo I chIo u kIa, du ng fro n bo bIo n fro ng ra muo n
fru ng ma y nuo c, anh so fha y co nhu ng doa n fhuyo n Io n,
nho fIo n va o frong bo n, y nhu nhu ng fhuyo n mo frong
ba I ha f gIao duyo n.
o Ia nhu ng fhuyo n da nh ca o xa vo . Thuo ng fhuo ng,
fhuyo n na o cu ng da y nho c ca . m Ia con nha ngho o,
sInh do fro n so ng nuo c, no n Iu c nho kho ng co nga y na o
om kho ng co ma f Iu c ca c fhuyo n da nh ca fro vo , do
chuyo n ca Io n bo gIu p nguo I fa Ia y bu a a n va mo f ca vo
cho gIa dnh du ng do kho .
O mIo n duyo n ha I, rau ca I fhIo u fho n, nguo I fa ha ng
nga y chI so ng ro ng vo I ca fh fro I fhuong, bIo n Iu c na o
MON LA MIEN NAM 60
cu ng fhu a ca do nuo I nguo I, cu ng nhu mo hIo n Iu c na o
cu ng co su a cho con bu . Tho I fh du ca c pha n Ioa I, ca c
hnh fhu c, ca c kch fhuo c, kho ng fho na o fuo ng fuo ng
duo c: co ca cua, co ca dIo n, co ca su, co ca Io p, Ia I co
fhu ca nguo I - bo I v ma f mu I no y ho f nguo I fa va y...
- ! a, co ca nguo I7 Va y ra nguo I fa kho ng da nh Iu a
anh sao7
- Anh no I g7 AI da nh Iu a anh va da nh Iu a g va y7
- Pha I, anh fa cu fuo ng Ia nguo I fa da nh Iu a... Nguo I
fa da y Ia mo f nha va n Y fo n Ia CurzIo MaIaparfo.
- Anh no I g, om kho ng hIo u.
- m cu yo n, do anh ko da u duo I ca u chuyo n cho ma
ngho. Ho I co n o bung ngoa I a c, anh co do c mo f cuo n
ho I ky nhan do Ia Ia n da |Ia poau) cu a nha va n sI
no I fro n, frong co chu ng muoI Ia m ky nIo m dIo n ra ho I
fho chIo n fhu nh ko f fhu c, qua n do I o ng mInh do n
gIa I pho ng cho nuo c Y bj cha da p duo I go f cu a do c fa I
pha f xf MussoIInI. a I dIo n cho o ng mInh Iu c a y co
ba vj anh hu ng gho go m: RoosovoIf, SfaIIno va
ChurchIII.
uo c ca I ha n ha nh do c nha f vo nhj fro n do I Ia duo c
fam anh do n vIo ng fha m do da nh da u nga y gIa I pho ng
cho da n fo c Y, fa n cha nh phu Y do o ng mInh chI djnh
nga m ma c da u fan fa c xa c xo v bom gIa I pho ng cu a
o ng mInh, ma c da u kIo f quo kho ng co n du com ma a n,
du a o ma ma c, ma c da u xa c nguo I va n co n cha f do ng
Io n o ngoa I duo ng v duo c xo fa ng gIa I pho ng do Io n bo p
d nhu fo gIa y, cu ng co ga ng froo do n ko f hoa, Ia y hoI
fa n ra ho f Io n nhu ng kha u hIo u o ng mInh muo n na m!
Qua n do I gIa I pho ng muo n na m!.
- Anh ca ng no I, om Ia I ca ng kho ng hIo u.
- Th anh da no I ho f da u! Ta n chnh phu Y, Iu c a y
qua Ia so ng frong ca I cho f, nhung cu pha I fhoo du ng
nghI Io va n mInh, fo chu c mo f bu a fIo c sang fro ng do
fho f ca c vj anh hu ng gIa I pho ng cho nuo c Y da ng
fhuong. Nhung muo n cho bu a fIo c sang fro ng, Ia y g ra
do mo I a n ba y gIo 7 Sau mo f cuo c fha o Iua n ko o da I mo f
buo I chIo u va mo f nu a do m, ca c nha fa n hu u fra ch Y
quyo f djnh: nuo c Y, do n khI duo c gIa I pho ng, kho ng co n
mo f ca I co c kho g ca , fru mo f ha I ho c vIo n nuo I foa n
ca c gIo ng ca qu ky nIo m cu a ca c To ng fho ng My , Thu
fuo ng Anh, Pha p, Nga... Iu c Y co n Ia do ng mInh cu a ho .
Ca c nha hu u fra ch Y bo n cho ba f mo f f ca quy nha f
frong ha I ho c vIo n do Ia m fIo c da I ca c vj anh hu ng gIa I
pho ng. Sau ma y mo n a n choI, nha bo p bung ra mo f ca I
MON LA MIEN NAM 62
dIa fo ba ng mo f ca I gIuo ng fro con, hnh ba u du c, do haI
nguo I khIo ng Io mo . Ia fra ng bo ng, chung quanh Ia
ha nh Ia , o f, rau ca I ba y my fhua f nhu Ia mo f fha m co
xanh. HaI nguo I frjnh fro ng da f Io n ba n. Quan kha ch
IIo m mo I v mo n a n hu a ho n. O gIu a dIa co mo f con ca
ra f fo. Mo I nguo I gIuong ma f Io n chua kjp nhn fh o
da u ba n, mo f ba nguo I My , b fhu cu a To ng fho ng
RoosovoIf ho f Io n mo f fIo ng ro I nga f xIu fro n ba n fIo c.
Mo I nguo I do xo Ia I cu u. o n khI ba My kIa fInh Ia I fh
ba chI gIo fay ra hIo u kho ng no I duo c. Sau ma I, ho I ra
mo I bIo f Ia ba so ... ba kInh fo m... ba go m ghIo c ca I con
ca quy ma fa n cha nh phu Y da frjnh fro ng Ia m fhjf do
mo I do ng mInh xoI. Ca f ngay dI... fo I kho ng fho fro ng
fha y con ca na y da u... chnh Ia nguo I fa da Ia m fhjf
nguo I cho chu ng fa a n... fhjf mo f du a con ga I nho ...
Pha I, kho ng pha I Ia ca ... da y chnh Ia mo f du a con ga I
nho .
MaIaparfo, cu ng ngo I du bu a fIo c Ijch su a y, Io pho p
du ng da y frnh ba y:
- Thua qu vj, fhua qu ba , fo I nha f djnh da y Ia con
ca . Chu ng fo I go I no Ia ca nguo I |nha n ngu). No Ia con
ca quy nha f frong ha I ho c vIo n cu a nuo c chu ng fo I. Nuo c
chu ng fo I fra I qua mo f cuo c chIo n franh nho ba n, fhu c
qua kho ng co n g ho f, chI co n co con ca na y Ia qu nha f
no n chu ng fo I fa m fha nh dom Ia m fhjf do fho f ca c nga I
Ia nhu ng vj anh hu ng Ijch su da dom bom da n do n dIo f
pha f xf do gIa I pho ng cho da f nuo c kho n na n cu a chu ng
fo I... XIn mo I ca c nga I xoI fhu ...
a b fhu nguo I My gIa y Io n da y da y:
- Kho ng, nhu f djnh kho ng. a y kho ng pha I Ia con ca .
a y chnh Ia nguo I, mo f du a bo con ma ho gIo f fhjf do
mo I chu ng fa a n.
Muo n gIa I fhch ca ch g cu ng kho ng fho duo c, nha va n
MaIaparfo bo n do nghj dom vu f dI cho nguo I da n Y bj
do I kho v chIo n franh Ia y ma a n, nhung ba b fhu My
cu ng va n kho ng chju: ba ba f pha I Ia m mo f ca I nghIa dja
do cho n con ca .
Nha va n MaIaparfo cuo I ma nuo c ma f cha y ro ng ro ng,
cha p fay Ia I fhua Io n:
- Thua qu ba , fhua qu vj, do n gIa I pho ng nuo c chu ng
fo I, qu vj kho ng fu bIo f Ia vo fnh da dom do n cho
chu ng fo I mo f ba I ho c: qu vj nha n da o kho ng do da u
cho ho f, qu vj fhuong nguo I kho ng do da u cho ho f, hon
fho Ia I fhuong ca do n con ca nu a, va muo n chu ng fo I
Ia m mo f ca I nghIa dja do cho n ca cho mo yo n ma do p.
Chu ng fo I ra f fha m fha vo ba I ho c nha n da o a y, nhung
MON LA MIEN NAM 64
kIa ka, ca c nga I nhn qua cu a so ra ngoa I duo ng ma
xom: nha cu a bj san ba ng, xa c nguo I cha f do ng kho ng
aI cho n ca f, con cho cu ng nhu con nguo I do u do I fro
xuong; chu ng fo I so ng kho ng co mIo ng com cho va o
mIo ng, cho f kho ng co mo f ma nh da f do cho n, fho fh
co n da o da u ra fIo n do Ia m mo f ca I nghIa dja cho n ca ,
fhoo fInh fha n sIo u da ng cu a nguo I My va n mInh, gIa u
co va da y mo f fa m Io ng nha n da o7
A y do , ca u chuyo n chI co fho fho I. NhIo u Iu c anh da
muo n quo n dI, kho ng ngo ho m nay om nha c do n ca I
gIo ng ca nguo I fha nh fhu Ia I pha I nho Ia I va fu ho I:
Va y ra nguo I fa kho ng da nh Iu a anh sao7.
Nguyo n do Ia v do c ca u chuyo n fro n cu a va n ha o
MaIaparfo, hon haI muoI na m, nay anh va n yo n fr Ia
MaIaparfo no I du a va bja ra ca u chuyo n nha n ngu do
no I xo ca c vj anh hu ng gIa I pho ng cho nuo c Y... AI ngo
Ia I fha f... Ma ngay o nuo c fa cu ng co gIo ng ca nguo I...
Tho fh o nuo c Y nguo I fa gIo f con ca nguo I Ia m fhjf
mo I chu mo I, nguo I My nha n da o kho ng chju a n fhjf con
ca nguo I, ba f Ia m nghIa dja do cho n, co n o nuo c fa,
nguo I fa dom ca nguo I ra Ia m g7
- O I chao, ca nguo I, ca dIo n, ca fhu, ca Io p, ca su, ca
g fh cu ng dom ca n ngay fa I fhuyo n do cho dI ba n o
kha p ca c noI frong nuo c va xua f ca ng. Nhung muo n ba n
bao nhIo u dI nu a fh ca va n cu Ia fhu a mu a, fha nh ra
nguo I fa pha I fm ca ch Ia m ma m, Ia m kho . ChI co kho
mo I gIu duo c Ia u fho I.
Ca o ca c fhuyo n bo c Io n duo c cho vo vu a; fa I da y, co
nhu ng nguo I da n ba chuyo n mo n ngo I xo ca ra, bo ruo f
ro I ru a ba ng nuo c bIo n cha f Io n ca do ng nhu Ia nu I va y.
Sa ng ho m sau, ca do duo c dom ra phoI fro n nhu ng
gIa n fro o ba I bIo n fha nh nhu ng ha ng da I fa m fa p, co
khI fo I mo f ca y so , hoa c froo Io n cho fo I khI vu a bu ng
fh dom xuo ng ru a dI, ro I xa f muo I, phoI nu a, pho I ky
cho bao gIo kho foo dI mo I chju fho I. Ru a nuo c ro I phoI
nhu fho Ia do cho ca mo m, cho mo ca xong ma cho va o
fhu ng fho ng ngay, nga m muo I mo f va I do m ro I phoI Io n
ba bo n na ng, kho so cu ng nha c nhu da , a n kho ng ca n
fha n, co fho ga y ra ng Iuo n.
To I vo n kho ng pha I Ia nguo I ua ca . o n fa n Iu c Io n
Io n, fo I fa p ma I mo I bIo f a n cha ca ; ngoa I ra ca kho, ca
ra n, ca chung hay canh ca na u vo I rau ca I bo ma y Ia f
gu ng, fo I a n kho ng chju, chI bo I Io co fha nh kIo n ca
fanh, nha f Ia ca ma n, ca ma m fh fo I so qua .
MON LA MIEN NAM 66
Va y ma mo f ho m kIa, fo I da IIo u a n kho . o Ia mo f
buo I sa ng mu a fhu. O Ia I ThIo u, mo f co ba n va fo I na m
frong mo f vuo n ma ng na m ngu a ma f Io n fro I xom ma y
bay ro I cho f ngu Iu c na o kho ng bIo f. o n Iu c fInh da y
fh fro I da xo frua, bu ng do I, ma chung quanh kho ng co
ha ng qua n, ha ng qua na o ho f. Nha n ca u chuyo n no I
choI, o ng chu vuo n dom do n cho chu ng fo I haI ba f com
nguo I, mo I ba f co do mo f mIo ng kho ca Io p.
Iu c do , vuo n va ng fanh, o ngoa I kIa fro I na ng cho I.
Chu ng fo I bung ba f Io n a n fha y ngon kho ng bIo f chu ng
na o. Tu Iu c ba y gIo fo I mo I bIo f ra ng com no ng a n vo I
kho da ngon qua dI ro I, nhung a n kho vo I com nguo I Ia I
ca ng ngon vuo f mu c, ngon kho ng fho na o no I xuo . Va
cu ng fu do fo I mo I hIo u fa I sao co nhu ng co con ga I a c,
o ngoa I fh kho ng a n duo c ca ma m, ca ma n ma va o
do n frong na y Ia I nghIo n kho , mo I fha ng ba muoI nga y
fh ca ba muoI nga y chI a n com vo I kho fho I cu ng cu
ngon dI.
Su fhay do I ky Ia do , hIo n gIo fo I va n co n dang fm
hIo u. Trong khI chua bIo f ko f Iua n ra sao, fo I chI bIo f
cuo I kh Iu c fha y ma con Cha u, con Khuong, con CIao
suo f nga y do do a Iu con, fho co do ng na o fh Ia I Io n ra
cho mua kho bo , kho mu c... vo do a n vo I nhau mo f ca ch
vo cu ng fhch fhu . Ca c ca I chu a Ta u Ia m fIo n fha f fa I
fnh. Mo f mIo ng kho f xu, chI ba ng ca I mo ng fay, dom
go I va o mo f ca I fu I nho ngoa I do nha n hIo u HaI con
voI a con chuo f... ba n mo f do ng, fnh ra da f va ng
fro I, a y fho ma fro con cu mua nuo m nuo p suo f nga y.
Tha y fho , o ng My cu ng Ia m kho go I va o gIa y ba c, fro ng
khoa ho c kho ng chju duo c, ro I do n o ng Ma IaI A, o ng
a I Ha n, o ng Nhu f o n do u co kho go I gIa y fung ra fhj
fruo ng, a n do fIo n cu a fro con mo I na m kho ng f.
- Cu g fro con! Mnh ma ng fro cho co Io , cu chnh
mnh a n kho go I gIa y cu ng mo ... Na y kho ng bIo f ngoa I
quo c ho cho fho m ca I cha f g va o kho ma no Ia I ngon
kha c ha n kho cha n phuong cu a nguo I mnh fho nhI7
Cho ng kho ng bIo f fra Io I vo ra sao. Ca haI cu ng nhn
nhau, kho ng no I va hnh nhu co mo f Iu c ca haI cu ng nho
Ia I co mo f buo I sa ng mu a fhu na o do , frong mo f ca I vuo n
ma ng o Ia I ThIo u, co mo f nguo I da n o ng va mo f nguo I
da n ba - Iu c a y co n Ia ba n - cu ng ngo I fro n mo f ca I
chIo u fra I duo I da f a n com nguo I vo I kho .
- A n kho ngon do n nhu fho ma ca m fro no a n, pha I
foI.
Vo cuo I va ba o:
MON LA MIEN NAM 68
- No u kho ng co bu a kho ho m do , sao ma co Iu fro
ngay nay, mnh nhI7
Tra ng Vu ng Ta u sa u bIo ng bIo c, nuo c Vu ng Ta u do m
do n da ng Io n, da p uo p va o bo , ngho fho fhIo f nhu ba I
ha f ru xu Qua ng.
ThInh fhoa ng vo nghI ma f o mIo n duyo n ha I na y, haI
vo cho ng mo cu a nhn ra fro I nuo c, co Ia n fha y nIo m
huong y nha c da ng Io n o frong Io ng Ia I muo n cu ng nhau
ga y Ia I khu c da n cu nga y na o, frong mo f vuo n ma ng o
Ia I ThIo u, haI du a a n haI cho n com nguo I vo I kho ro I
ngu fro n ba I co co nhIo u bo ng ma f.
Nhung nguo I vo do n nu a do m ga n sa ng Ia I Ia c da u
kho ng chju ngho Io I cho ng. Ia v nu a do m vo sa ng, co
nhu ng Ia n cho p Io o Io n o cha n fro I, ro I fra ng Ia n, ro I
gIo Io n no I Io n: a y Ia mua nguo n, a y Ia cho p bo ...
Nguo I vo kho no I va o faI cho ng, nhu fho so co aI ngho
fha y ca u chuyo n Io ng ma cuo I cha ng:
- Anh oI, quo n Ia m sao duo c buo I sa ng mu a fhu na m
a y, haI du a mnh co n son fro , a n com vo I kho ma ngon
nhu a n va y a n yo n... MIo ng kho sIo f cha f a n fnh cu a
om Ia I vo I anh... nhung co nhu ng buo I fha f Ia ky Ia ...
A n kho ngon qua , om nghI xa nghI ga n... va kho ng hIo u
Ia m sao co mo f va I Iu c om fha y so ... nha f Ia nhu ng ho m
co cho p bo mua nguo n nhu do m nay... m fha y Io ng xo n
xang, anh a , v om nghI... om nghI kho ng bIo f nhu ng
fhuyo n da nh ca o bIo n do vo Ia m kho fh ga p ba o fo
nhu fho na y, ho bIo f fra nh va o da u... m nghI... pha I
anh a , om nghI ra ng mIo ng kho Ia m cho fa a n va o ma f
ruo f ha Io ng... nhung cu ng ra f co fho v mIo ng kho ma
co nhu ng gIa dnh fan fa c, vo cho ng fu bIo f sanh Iy...
O o , chnh va o cu na y da y, anh a , vo cho ng mnh
nha n mo f nga y ba o ro f du hIu ngo I qua n quf vo I nhau
do a n mo f bu a kho ngon Ia nh fh da n cha I mIo n bo
fhuo ng Ia I Io so , ma f a n ma f ngu v do cu ng Ia cu fro I
mua ba o, nhu ng nguo I dI bIo n fhuo ng do Ia m mo I cho
ca ... Mo f fIo ng chIm ko u kha c khoa I kha c fhuo ng, mo f
gIa ng fro I hoI Ia , mo f ngo n gIo xoay chIo u - pha I, chI co
fho fho I ma Ia m khI co fho Ia m cho bao nhIo u nguo I u
o no f ma f, Io so mo f fhIo n faI xa y do n.
A y Ia nhu ng nguo I o nha Io cho ko ra dI, kho ng bIo f
so ng cho f ra sao va chI co n bIo f cha p fay Ia I ma ca u
Tro I kha n Pha f phu ho cho cho ng con ho dI do n noI, vo
do n cho n, kho I pha I cho n xa c va o mIo ng knh ngho noI
bIo n ca .
OI! OI nhu ng nguo I fhanh fha , co bao gIo nghI fo I
nhu ng ko mang fho noa ra da nh ba c vo I fru ng duong do
MON LA MIEN NAM 70
cuo p cu a Iong vuong mo f Iu a ca dom vo ba n fuoI hay
Ia m kho , cho chu ng fa ngo I fhuo ng fhu c ca nh con kho n,
vo do p7

Mon La Mien Nam - 876

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mon La Mien Nam - 876

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MON LA MKN NAM

You might also like