PHNG PHP DY HC TCH CC

Phng php dy hc tch cc (PPDH tch cc) l mt thut ng rt gn, c

dng nhiu nc ch nhng phng php gio dc, dy hc theo hng pht
huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca ngi hc. PPDH tch cc hng ti vic
hot ng ha, tch cc ha hot ng nhn thc ca ngi hc, ngha l tp trung
vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc ch khng phi l tp trung vo pht huy
tnh tch cc ca ngi dy, tuy nhin dy hc theo phng php tch cc th
gio vin phi n lc nhiu so vi dy theo phng php th ng.
Mt s phng php dy hc tch cc
I. Mc tiu:
- Hiu c bn cht ca phng php dy hc tch cc.
-Nm c vai tr v ni dung c bn ca mt s phng php dy hc tch cc.
- Thc hin c phng php dy hc tch cc trong mt s bi ging.
- Khng nh s cn thit v c thc t gic, sng to p dng PPDH tch cc.
II. Ni dung:
1. Phng php dy hc tch cc l g?
a. nh hng i mi phng php dy hc:
nh hng i mi phng php dy v hc c xc nh trong Ngh quyt
Trung ng 4 kha VII (1 - 1993), Ngh quyt Trung ng 2 kha VIII (12 - 1996),
c th ch ha trong Lut Gio dc (12 - 1998), c c th ha trong cc ch
th ca B Gio dc v o to, c bit l ch th s 15 (4 - 1999).
Lut Gio dc, iu 24.2, ghi: "Phng php gio dc ph thng phi pht huy
tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im ca
tng lp hc, mn hc; bi dng phng php t hc, rn luyn k nng vn dng
kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th hc tp
cho hc sinh".
C th ni ct li ca i mi dy v hc l hng ti hot ng hc tp ch ng,
chng li thi quen hc tp th ng.
b. Th no l tnh tch cc hc tp?
Tnh tch cc (TTC) l mt phm cht vn c ca con ngi, bi v tn ti v
pht trin con ngi lun phi ch ng, tch cc ci bin mi trng t nhin, ci
to x hi. V vy, hnh thnh v pht trin TTC x hi l mt trong nhng nhim
v ch yu ca gio dc.
Tnh tch cc hc tp - v thc cht l TTC nhn thc, c trng kht vng hiu
bit, c gng tr lc v c ngh lc cao trong qa trnh chim lnh tri thc. TTC

nhn thc trong hot ng hc tp lin quan trc ht vi ng c hc tp. ng

c ng to ra hng th. Hng th l tin ca t gic. Hng th v t gic l hai
yu t to nn tnh tch cc. Tnh tch cc sn sinh np t duy c lp. Suy ngh
c lp l mm mng ca sng to. Ngc li, phong cch hc tp tch cc c lp
sng to s pht trin t gic, hng th, bi dng ng c hc tp. TTC hc tp
biu hin nhng du hiu nh: hng hi tr li cc cu hi ca gio vin, b sung
cc cu tr li ca bn, thch pht biu kin ca mnh trc vn nu ra; hay
nu thc mc, i hi gii thch cn k nhng vn cha r; ch ng vn
dng kin thc, k nng hc nhn thc vn mi; tp trung ch vo vn
ang hc; kin tr hon thnh cc bi tp, khng nn trc nhng tnh hung
kh khn
TTC hc tp th hin qua cc cp t thp ln cao nh:
- Bt chc: gng sc lm theo mu hnh ng ca thy, ca bn
- Tm ti: c lp gii quyt vn nu ra, tm kim cch gii quyt khc nhau v
mt s vn
- Sng to: tm ra cch gii quyt mi, c o, hu hiu.
c. Phng php dy hc tch cc:
Phng php dy hc tch cc (PPDH tch cc) l mt thut ng rt gn, c
dng nhiu nc ch nhng phng php gio dc, dy hc theo hng pht
huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca ngi hc.
"Tch cc" trong PPDH - tch cc c dng vi ngha l hot ng, ch ng, tri
ngha vi khng hot ng, th ng ch khng dng theo ngha tri vi tiu cc.
PPDH tch cc hng ti vic hot ng ha, tch cc ha hot ng nhn thc ca
ngi hc, ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc ch khng
phi l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi dy, tuy nhin dy hc
theo phng php tch cc th gio vin phi n lc nhiu so vi dy theo phng
php th ng.
Mun i mi cch hc phi i mi cch dy. Cch dy ch o cch hc, nhng
ngc li thi quen hc tp ca tr cng nh hng ti cch dy ca thy. Chng
hn, c trng hp hc sinh i hi cch dy tch cc hot ng nhng gio vin
cha p ng c, hoc c trng hp gio vin hng hi p dng PPDH tch cc
nhng khng thnh cng v hc sinh cha thch ng, vn quen vi li hc tp th
ng. V vy, gio vin phi kin tr dng cch dy hot ng dn dn xy dng
cho hc sinh phng php hc tp ch ng mt cch va sc, t thp ln cao.
Trong i mi phng php dy hc phi c s hp tc c ca thy v tr, s phi
hp nhp nhng hot ng dy vi hot ng hc th mi thnh cng. Nh vy,
vic dng thut ng "Dy v hc tch cc" phn bit vi "Dy v hc th ng".

d. Mi quan h gia dy v hc, tch cc vi dy hc ly hc sinh lm trung tm.

T thp k cui cng ca th k XX, cc ti liu gio dc nc ngoi v trong
nc, mt s vn bn ca B Gio dc v o to thng ni ti vic cn thit
phi chuyn dy hc ly gio vin lm trung tm sang dy hc ly hc sinh lm
trung tm.
Dy hc ly hc sinh lm trung tm cn c mt s thut ng tng ng nh: dy
hc tp trung vo ngi hc, dy hc cn c vo ngi hc, dy hc hng vo
ngi hc Cc thut ng ny c chung mt ni hm l nhn mnh hot ng hc
v vai tr ca hc sinh trong qa trnh dy hc, khc vi cch tip cn truyn thng
lu nay l nhn mnh hot ng dy v vai tr ca gio vin.
Lch s pht trin gio dc cho thy, trong nh trng mt thy dy cho mt lp
ng hc tr, cng la tui v trnh tng i ng u th gio vin kh c
iu kin chm lo cho tng hc sinh nn hnh thnh kiu dy "thng bo - ng
lot". Gio vin quan tm trc ht n vic hon thnh trch nhim ca mnh l
truyn t cho ht ni dung quy nh trong chng trnh v sch gio khoa, c
gng lm cho mi hc sinh hiu v nh nhng iu gio vin ging. Cch dy ny
ra cch hc tp th ng, thin v ghi nh, t chu suy ngh, cho nn hn ch
cht lng, hiu qu dy v hc, khng p ng yu cu pht trin nng ng ca
x hi hin i. khc phc tnh trng ny, cc nh s phm ku gi phi pht
huy tnh tch cc ch ng ca hc sinh, thc hin "dy hc phn ha"* quan tm
n nhu cu, kh nng ca mi c nhn hc sinh trong tp th lp. Phng php
dy hc tch cc, dy hc ly hc sinh lm trung tm ra i t bi cnh .
Trn thc t, trong qa trnh dy hc ngi hc va l i tng ca hot ng
dy, li va l ch th ca hot ng hc. Thng qua hot ng hc, di s ch
o ca thy, ngi hc phi tch cc ch ng ci bin chnh mnh v kin thc,
k nng, thi , hon thin nhn cch, khng ai lm thay cho mnh c. V vy,
nu ngi hc khng t gic ch ng, khng chu hc, khng c phng php
hc tt th hiu qu ca vic dy s rt hn ch.
Nh vy, khi coi trng v tr hot ng v vai tr ca ngi hc th ng nhin
phi pht huy tnh tch cc ch ng ca ngi hc. Tuy nhin, dy hc ly hc
sinh lm trung tm khng phi l mt phng php dy hc c th. l mt t
tng, quan im gio dc, mt cch tip cn qu trnh dy hc chi phi tt c qa
trnh dy hc v mc tiu, ni dung, phng php, phng tin, t chc, nh
gi ch khng phi ch lin quan n phng php dy v hc.

2. c trng ca cc phng php dy hc tch cc.

a. Dy v hc khng qua t chc cc hot ng hc tp ca hc sinh.
Trong phng php dy hc tch cc, ngi hc - i tng ca hot ng "dy",
ng thi l ch th ca hot ng "hc" - c cun ht vo cc hot ng hc
tp do gio vin t chc v ch o, thng qua t lc khm ph nhng iu
mnh cha r ch khng phi th ng tip thu nhng tri thc c gio vin
sp t. c t vo nhng tnh hung ca i sng thc t, ngi hc trc tip
quan st, tho lun, lm th nghim, gii quyt vn t ra theo cch suy ngh ca
mnh, t nm c kin thc k nng mi, va nm c phng php "lm ra"
kin thc, k nng , khng rp theo nhng khun mu sn c, c bc l v
pht huy tim nng sng to.
Dy theo cch ny th gio vin khng ch gin n truyn t tri thc m cn
hng dn hnh ng. Chng trnh dy hc phi gip cho tng hc sinh bit hnh
ng v tch cc tham gia cc chng trnh hnh ng ca cng ng.
b. Dy v hc ch trng rn luyn phng php t hc.
Phng php tch cc xem vic rn luyn phng php hc tp cho hc sinh khng
ch l mt bin php nng cao hiu qu dy hc m cn l mt mc tiu dy hc.
Trong x hi hin i ang bin i nhanh - vi s bng n thng tin, khoa hc, k
thut, cng ngh pht trin nh v bo - th khng th nhi nht vo u c hc
sinh khi lng kin thc ngy cng nhiu. Phi quan tm dy cho hc sinh
phng php hc ngay t bc Tiu hc v cng ln bc hc cao hn cng phi
c ch trng.
Trong cc phng php hc th ct li l phng php t hc. Nu rn luyn cho
ngi hc c c phng php, k nng, thi quen, ch t hc th s to cho h
lng ham hc, khi dy ni lc vn c trong mi con ngi, kt qu hc tp s
c nhn ln gp bi. V vy, ngy nay ngi ta nhn mnh mt hot ng hc
trong qa trnh dy hc, n lc to ra s chuyn bin t hc tp th ng sang t
hc ch ng, t vn pht trin t hc ngay trong trng ph thng, khng ch
t hc nh sau bi ln lp m t hc c trong tit hc c s hng dn ca gio
vin.
c. Tng cng hc tp c th, phi hp vi hc tp hp tc.
Trong mt lp hc m trnh kin thc, t duy ca hc sinh khng th ng u
tuyt i th khi p dng phng php tch cc buc phi chp nhn s phn ha
v cng , tin hon thnh nhim v hc tp, nht l khi bi hc c thit k
thnh mt chui cng tc c lp.
p dng phng php tch cc trnh cng cao th s phn ha ny cng ln.
Vic s dng cc phng tin cng ngh thng tin trong nh trng s p ng yu
cu c th ha hot ng hc tp theo nhu cu v kh nng ca mi hc sinh.

Tuy nhin, trong hc tp, khng phi mi tri thc, k nng, thi u c hnh
thnh bng nhng hot ng c lp c nhn. Lp hc l mi trng giao tip thy
- tr, tr - tr, to nn mi quan h hp tc gia cc c nhn trn con ng chim
lnh ni dung hc tp. Thng qua tho lun, tranh lun trong tp th, kin mi c
nhn c bc l, khng nh hay bc b, qua ngi hc nng mnh ln mt
trnh mi. Bi hc vn dng c vn hiu bit v kinh nghim sng ca ngi
thy gio.
Trong nh trng, phng php hc tp hp tc c t chc cp nhm, t, lp
hoc trng. c s dng ph bin trong dy hc l hot ng hp tc trong
nhm nh 4 n 6 ngi. Hc tp hp tc lm tng hiu qu hc tp, nht l lc
phi gii quyt nhng vn gay cn, lc xut hin thc s nhu cu phi hp gia
cc c nhn hon thnh nhim v chung. Trong hot ng theo nhm nh s
khng th c hin tng li; tnh cch nng lc ca mi thnh vin c bc l,
un nn, pht trin tnh bn, thc t chc, tinh thn tng tr. M hnh hp tc
trong x hi a vo i sng hc ng s lm cho cc thnh vin quen dn vi
s phn cng hp tc trong lao ng x hi.
Trong nn kinh t th trng xut hin nhu cu hp tc xuyn quc gia, lin
quc gia; nng lc hp tc phi tr thnh mt mc tiu gio dc m nh trng
phi chun b cho hc sinh.
d. Kt hp nh gi ca thy vi t nh gi ca tr.
Trong dy hc, vic nh gi hc sinh khng ch nhm mc ch nhn nh thc
trng v iu chnh hot ng hc ca tr m cn ng thi to iu kin nhn
nh thc trng v iu chnh hot ng dy ca thy.
Trc y gio vin gi c quyn nh gi hc sinh. Trong phng php tch cc,
gio vin phi hng dn hc sinh pht trin k nng t nh gi t iu chnh
cch hc. Lin quan vi iu ny, gio vin cn to iu kin thun li hc sinh
c tham gia nh gi ln nhau. T nh gi ng v iu chnh hot ng kp
thi l nng lc rt cn cho s thnh t trong cuc sng m nh trng phi trang
b cho hc sinh.
Theo hng pht trin cc phng php tch cc o to nhng con ngi nng
ng, sm thch nghi vi i sng x hi, th vic kim tra, nh gi khng th
dng li yu cu ti hin cc kin thc, lp li cc k nng hc m phi
khuyn khch tr thng minh, c sng to trong vic gii quyt nhng tnh hung
thc t.
Vi s tr gip ca cc thit b k thut, kim tra nh gi s khng cn l mt
cng vic nng nhc i vi gio vin, m li cho nhiu thng tin kp thi hn

linh hot iu chnh hot ng dy, ch o hot ng hc.

T dy v hc th ng sang dy v hc tch cc, gio vin khng cn ng vai tr
n thun l ngi truyn t kin thc, gio vin tr thnh ngi thit k, t
chc, hng dn cc hot ng c lp hoc theo nhm nh hc sinh t lc
chim lnh ni dung hc tp, ch ng t cc mc tiu kin thc, k nng, thi
theo yu cu ca chng trnh. Trn lp, hc sinh hot ng l chnh, gio vin c
v nhn nh hn nhng trc , khi son gio n, gio vin phi u t cng
sc, thi gian rt nhiu so vi kiu dy v hc th ng mi c th thc hin bi
ln lp vi vai tr l ngi gi m, xc tc, ng vin, c vn, trng ti trong cc
hot ng tm ti ho hng, tranh lun si ni ca hc sinh. Gio vin phi c trnh
chuyn mn su rng, c trnh s phm lnh ngh mi c th t chc, hng
dn cc hot ng ca hc sinh m nhiu khi din bin ngoi tm d kin ca gio
vin.
C th so snh c trng ca dy hc c truyn v dy hc mi nh sau:
Dy hc c truyn
Cc m hnh dy hc mi
Hc l qa trnh kin to; hc sinh
Hc l qa trnh tip thu v lnh tm ti, khm ph, pht hin, luyn
Quan nim hi, qua hnh thnh kin thc, tp, khai thc v x l thng tin,
k nng, t tng, tnh cm.
t hnh thnh hiu bit, nng lc
v phm cht.
T chc hot ng nhn thc cho
Truyn th tri thc, truyn th v
Bn cht
hc sinh. Dy hc sinh cch tm ra
chng minh chn l ca gio vin.
chn l.
Ch trng hnh thnh cc nng
lc (sng to, hp tc,) dy
Ch trng cung cp tri thc, k
phng php v k thut lao ng
nng, k xo. Hc i ph vi khoa hc, dy cch hc. Hc
Mc tiu
thi c. Sau khi thi xong nhng
p ng nhng yu cu ca cuc
iu hc thng b b qun
sng hin ti v tng lai. Nhng
hoc t dng n.
iu hc cn thit, b ch cho
bn thn hc sinh v cho s pht
trin x hi.
T nhiu ngun khc nhau: SGK,
GV, cc ti liu khoa hc ph hp,
Ni dung
T sch gio khoa + gio vin
th nghim, bng tng, thc t:
gn vi:

Phng php

Cc phng php din ging,

truyn th kin thc mt chiu.

C nh: Gii hn trong 4 bc

Hnh thc t
tng ca lp hc, gio vin i
chc
din vi c lp.

- Vn hiu bit, kinh nghim v

nhu cu ca HS.
- Tnh hung thc t, bi cnh v
mi trng a phng
- Nhng vn hc sinh quan
tm.
Cc phng php tm ti, iu tra,
gii quyt vn ; dy hc tng
tc.
C ng, linh hot: Hc lp,
phng th nghim, hin trng,
trong thc t, hc c nhn, hc
i bn, hc theo c nhm, c lp
i din vi gio vin.

3. Mt s phng php dy hc tch cc cn pht trin trng Trung hc ph

thng
a. Phng php vn p
Vn p ( m thoi ) l phng php trong gio vin t ra cu hi hc sinh
tr li, hoc hc sinh c th tranh lun vi nhau v vi c gio vin; qua hc
sinh lnh hi c ni dung bi hc. Cn c vo tnh cht hot ng nhn thc,
ngi ta phn bit cc loi phng php vn p:
- Vn p ti hin: gio vin t cu hi ch yu cu hc sinh nh li kin thc
bit v tr li da vo tr nh, khng cn suy lun. Vn p ti hin khng c
xem l phng php c gi tr s phm. l bin php c dng khi cn t
mi lin h gia cc kin thc va mi hc.
- Vn p gii thch minh ho : Nhm mc ch lm sng t mt ti no ,
gio vin ln lt nu ra nhng cu hi km theo nhng v d minh ho hc
sinh d hiu, d nh. Phng php ny c bit c hiu qu khi c s h tr ca
cc phng tin nghe nhn.
- Vn p tm ti (m thoi xrixtic): gio vin dng mt h thng cu hi c
sp xp hp l hng hc sinh tng bc pht hin ra bn cht ca s vt, tnh
quy lut ca hin tng ang tm hiu, kch thch s ham mun hiu bit. Gio
vin t chc s trao i kin k c tranh lun gia thy vi c lp, c khi
gia tr vi tr, nhm gii quyt mt vn xc nh. Trong vn p tm ti, gio
vin ging nh ngi t chc s tm ti, cn hc sinh ging nh ngi t lc pht
hin kin thc mi. V vy, khi kt thc cuc m thoi, hc sinh c c nim vui

ca s khm ph trng thnh thm mt bc v trnh t duy.

b. Phng php t v gii quyt vn .
Trong mt x hi ang pht trin nhanh theo c ch th trng, cnh tranh gay gt
th pht hin sm v gii quyt hp l nhng vn ny sinh trong thc tin l mt
nng lc m bo s thnh cng trong cuc sng, c bit trong kinh doanh. V
vy, tp dt cho hc sinh bit pht hin, t ra v gii quyt nhng vn gp
phi trong hc tp, trong cuc sng ca c nhn, gia nh v cng ng khng ch
c ngha tm phng php dy hc m phi c t nh mt mc tiu gio
dc v o to.
Cu trc mt bi hc (hoc mt phn bi hc) theo phng php t v gii quyt
vn thng nh sau
- t vn , xy dng bi ton nhn thc
o To tnh hung c vn ;
o Pht hin, nhn dng vn ny sinh;
o Pht hin vn cn gii quyt
- Gii quyt vn t ra
o xut cch gii quyt;
o Lp k hoch gii quyt;
o Thc hin k hoch gii quyt.
- Kt lun:
o Tho lun kt qu v nh gi;
o Khng nh hay bc b gi thuyt nu ra;
o Pht biu kt lun;
o xut vn mi.
C th phn bit bn mc trnh t v gii quyt vn :
Mc 1: Gio vin t vn , nu cch gii quyt vn . Hc sinh thc hin cch
gii quyt vn theo hng dn ca gio vin. Gio vin nh gi kt qu lm
vic ca hc sinh.
Mc 2: Gio vin nu vn , gi hc sinh tm ra cch gii quyt vn . Hc
sinh thc hin cch gii quyt vn vi s gip ca gio vin khi cn. Gio
vin v hc sinh cng nh gi.
Mc 3: Gio vin cung cp thng tin to tnh hung c vn . Hc sinh pht hin
v xc nh vn ny sinh, t xut cc gi thuyt v la chn gii php. Hc
sinh thc hin cch gii quyt vn . Gio vin v hc sinh cng nh gi.
Mc 4 : Hc sinh t lc pht hin vn ny sinh trong hon cnh ca mnh hoc

cng ng, la chn vn gii quyt. Hc sinh gii quyt vn , t nh gi cht

lng, hiu qu, c kin b sung ca gio vin khi kt thc.
Gii quyt Kt lun,
Cc mc t vn Nu gi thuyt Lp k hoch
vn
nh gi
1
GV
GV
GV
HS
GV
2
GV
GV
HS
HS
GV + HS
3
GV + HS HS
HS
HS
GV + HS
4
HS
HS
HS
HS
GV + HS
Trong dy hc theo phng php t v gii quyt vn , hc sinh va nm c
tri thc mi, va nm c phng php lnh hi tri thc , pht trin t duy tch
cc, sng to, c chun b mt nng lc thch ng vi i sng x hi, pht hin
kp thi v gii quyt hp l cc vn ny sinh.
c. Phng php hot ng nhm
Lp hc c chia thnh tng nhm nh t 4 n 6 ngi. Tu mc ch, yu cu
ca vn hc tp, cc nhm c phn chia ngu nhin hay c ch nh, c
duy tr n nh hay thay i trong tng phn ca tit hc, c giao cng mt
nhim v hay nhng nhim v khc nhau.
Nhm t bu nhm trng nu thy cn. Trong nhm c th phn cng mi ngi
mt phn vic. Trong nhm nh, mi thnh vin u phi lm vic tch cc, khng
th li vo mt vi ngi hiu bit v nng ng hn. Cc thnh vin trong nhm
gip nhau tm hiu vn nu ra trong khng kh thi ua vi cc nhm khc.
Kt qu lm vic ca mi nhm s ng gp vo kt qu hc tp chung ca c lp.
trnh by kt qu lm vic ca nhm trc ton lp, nhm c th c ra mt i
din hoc phn cng mi thnh vin trnh by mt phn nu nhim v giao cho
nhm l kh phc tp.
Phng php hot ng nhm c th tin hnh :
Lm vic chung c lp :
- Nu vn , xc nh nhim v nhn thc
- T chc cc nhm, giao nhim v
- Hng dn cch lm vic trong nhm
Lm vic theo nhm
- Phn cng trong nhm
- C nhn lm vic c lp ri trao i hoc t chc tho lun trong nhm
- C i din hoc phn cng trnh by kt qu lm vic theo nhm
Tng kt trc lp

- Cc nhm ln lt bo co kt qu
- Tho lun chung
- Gio vin tng kt, t vn cho bi tip theo, hoc vn tip theo trong bi
Phng php hot ng nhm gip cc thnh vin trong nhm chia s cc bn
khon, kinh nghim ca bn thn, cng nhau xy dng nhn thc mi. Bng cch
ni ra nhng iu ang ngh, mi ngi c th nhn r trnh hiu bit ca mnh
v ch nu ra, thy mnh cn hc hi thm nhng g. Bi hc tr thnh qu trnh
hc hi ln nhau ch khng phi l s tip nhn th ng t gio vin.
Thnh cng ca bi hc ph thuc vo s nhit tnh tham gia ca mi thnh vin,
v vy phng php ny cn gi l phng php cng tham gia. Tuy nhin, phng
php ny b hn ch bi khng gian cht hp ca lp hc, bi thi gian hn nh
ca tit hc, cho nn gio vin phi bit t chc hp l v hc sinh kh quen vi
phng php ny th mi c kt qu. Cn nh rng, trong hot ng nhm, t duy
tch cc ca hc sinh phi c pht huy v ngha quan trng ca
phng php ny l rn luyn nng lc hp tc gia cc thnh vin trong t chc
lao ng.Cn trnh khuynh hng hnh thc v phng lm dng, cho rng t
chc hot ng nhm l du hiu tiu biu nht ca i mi PPDH v hot ng
nhm cng nhiu th chng t phng php dy hc cng i mi.
d. Phng php ng vai
ng vai l phng php t chc cho hc sinh thc hnh mt s cch ng x no
trong mt tnh hung gi nh.
Phng php ng vai c nhng u im sau :
- Hc sinh c rn luyn thc hnh nhng k nng ng x v by t thi trong
mi trng an ton trc khi thc hnh trong thc tin.
- Gy hng th v ch cho hc sinh
- To iu kin lm ny sinh c sng to ca hc sinh
- Khch l s thay i thi , hnh vi ca hc sinh theo chun mc hnh vi o
c v chnh tr x hi
- C th thy ngay tc ng v hiu qu ca li ni hoc vic lm ca cc vai din.
v Cch tin hnh c th nh sau :
o Gio vin chia nhm, giao tnh hung ng vai cho tng nhm v quy nh r
thi gian chun mc, thi gian ng vai
o Cc nhm tho lun chun b ng vai
o Cc nhm ln ng vai
o Gio vin phng vn hc sinh ng vai
- V sao em li ng x nh vy ?

- Cm xc, thi ca em khi thc hin cch ng x ? Khi nhn c cch ng x

( ng hoc sai )
o Lp tho lun, nhn xt : Cch ng x ca cc vai din ph hp hay cha ph
hp ? Cha ph hp im no ? V sao ?
o Gio vin kt lun v cch ng x cn thit trong tnh hung.
v Nhng iu cn lu khi s dng :
o Tnh hung nn m, khng cho trc kch bn, li thoi
o Phi dnh thi gian ph hp cho cc nhm chun b ng vai
o Ngi ng vai phi hiu r vai ca mnh trong bi tp ng vai khng lc
o Nn khch l c nhng hc sinh nht nht tham gia
o Nn ho trang v o c n gin tng tnh hp dn ca tr chi ng vai
e. Phng php ng no
ng no l phng php gip hc sinh trong mt thi gian ngn ny sinh c
nhiu tng, nhiu gi nh v mt vn no .
Thc hin phng php ny, gio vin cn a ra mt h thng cc thng tin lm
tin cho bui tho lun.
V. Cch tin hnh
o Gio vin nu cu hi, vn cn c tm hiu trc c lp hoc trc nhm
o Khch l hc sinh pht biu v ng gp kin cng nhiu cng tt
o Lit k tt c cc kin pht biu a ln bng hoc giy kh to, khng loi tr
mt kin no, tr trng hp trng lp
o Phn loi kin
o Lm sng t nhng kin cha r rng v tho lun su tng .
4. iu kin p dng phng php dy hc tch cc
a. Gio vin: Gio vin phi c o to chu o thch ng vi nhng thay i
v chc nng, nhim v rt a dng v
phc tp ca mnh, nhit tnh vi cng cuc i mi gio dc. Gio vin va phi
c kin thc chuyn mn su rng, c trnh s phm lnh ngh, bit ng s tinh
t, bit s dng cc cng ngh tin vo dy hc, bit nh hng pht trin ca hc
sinh theo mc tiu gio dc nhng cng m bo c s t do ca hc sinh trong
hot ng nhn thc.
b. Hc sinh: Di s ch o ca gio vin, hc sinh phi dn dn c c nhng
phm cht v nng lc thch ng vi phng php dy hc tch cc nh: gic ng
mc ch hc tp, t gic trong hc tp, c thc trch nhim v kt qu hc tp
ca mnh v kt qu chung ca lp, bit t hc v tranh th hc mi ni, mi lc,

bng mi cch, pht trin cc loi hnh t duy bin chng, lgc, hnh tng, t
duy k thut, t duy kinh t
c. Chng trnh v sch gio khoa: Phi gim bt khi lng kin thc nhi nht,
to iu kin cho thy tr t chc nhng hot ng hc tp tch cc; gim bt
nhng thng tin buc hc sinh phi tha nhn v ghi nh my mc, tng cng cc
bi ton nhn thc hc sinh tp gii; gim bt nhng cu hi ti hin, tng
cng loi cu hi pht trin tr thng minh; gim bt nhng kt lun p t, tng
cng nhng gi hc sinh t nghin cu pht trin bi hc.
d. Thit b dy hc
Thit b dy hc l iu kin khng th thiu c cho vic trin khai chng
trnh, sch gio khoa ni chung v c bit cho vic trin khai i mi phng
php dy hc hng vo hot ng tch cc, ch ng ca hc sinh. p ng yu
cu ny phng tin thit b dy hc phi to iu kin thun li cho hc sinh thc
hin cc hot ng c lp hoc cc hot ng nhm.
C s vt cht ca nh trng cng cn h tr c lc cho vic t chc dy hc
c thay i d dng, linh hot, ph hp vi dy hc c th, dy hc hp tc.
Trong qa trnh bin son sch gio khoa, sch gio vin, cc tc gi ch la
chn danh mc thit b v chun b cc thit b dy hc theo mt s yu cu c
th pht huy vai tr ca thit b dy hc. Nhng yu cu ny rt cn c cc cn
b ch o qun l qun trit v trin khai trong phm vi mnh ph trch. C th
nh sau:
- m bo tnh ng b, h thng, thc t v t cht lng cao, to iu kin y
mnh hot ng ca hc sinh trn c s t gic, t khm ph kin thc thng qua
hot ng thc hnh, thm nhp thc t trong qa trnh hc tp.
- m bo nh trng c th t c thit b dy hc mc ti thiu, l
nhng thit b thc s cn thit khng th thiu c. Cc nh thit k v sn xut
thit b dy hc s quan tm c gi thnh hp l vi cht lng m bo.
- Ch trng thit b thc hnh gip hc sinh t tin hnh cc bi thc hnh th
nghim. Nhng thit b n gin c th c gio vin, hc sinh t lm gp phn
lm phong ph thm thit b dy hc ca nh trng. Cng vic ny rt cn c
quan tm v ch o ca lnh o trng, S.
- i vi nhng thit b dy hc t tin s c s dng chung. Nh trng cn
lu ti cc hng dn s dng, bo qun v cn c vo iu kin c th ca
trng ra cc quy nh thit b c gio vin, hc sinh s dng ti a.
Cn tnh ti vic thit k i vi trng mi v b sung i vi trng c phng
hc b mn, phng hc a nng v kho cha thit b bn cnh cc phng hc b
mn.

e. i mi nh gi kt qu hc tp ca hc sinh.
nh gi l mt khu quan trng khng th thiu c trong qa trnh gio dc.
nh gi thng nm giai on cui cng ca mt giai on gio dc v s tr
thnh khi im ca mt giai on gio dc tip theo vi yu cu cao hn, cht
lng mi hn trong c mt qa trnh gio dc.
nh gi kt qu hc tp l qa trnh thu thp v x l thng tin v trnh , kh
nng thc hin mc tiu hc tp ca hc sinh v tc ng v nguyn nhn ca tnh
hnh nhm to c s cho nhng quyt nh s phm ca gio vin v nh trng
cho bn thn hc sinh hc sinh hc tp ngy mt tin b hn.
i mi phng php dy hc c ch trng p ng nhng yu cu mi ca
mc tiu nn vic kim tra, nh gi phi chuyn bin mnh theo hng pht trin
tr thng minh sng to ca hc sinh, khuyn khch vn dng linh hot cc kin
thc k nng hc vo nhng tnh hung thc t, lm bc l nhng cm xc, thi
ca hc sinh trc nhng vn nng hi ca i sng c nhn, gia nh v
cng ng. Chng no vic kim tra, nh gi cha thot khi qu o hc tp th
ng th cha th pht trin dy v hc tch cc.
Thng nht vi quan im i mi nh gi nh trn vic kim tra, nh gi s
hng vo vic bm st mc tiu ca tng bi, tng chng v mc tiu gio dc
ca mn hc tng lp cp. Cc cu hi bi tp s o c mc thc hin cc
mc tiu c xc nh.
- Hng ti yu cu kim tra nh gi cng bng, khch quan kt qu hc tp ca
hc sinh, b cng c nh gi s c b sung cc hnh thc nh gi khc nh
a thm dng cu hi, bi tp trc nghim; ch hn ti nh gi c qa trnh
lnh hi tri thc ca hc sinh, quan tm ti mc hot ng tch cc, ch ng
ca hc sinh trong tng tit hc, k c tit tip thu tri thc mi ln tit thc hnh,
th nghim. iu ny i hi gio vin b mn u t nhiu cng sc hn cng
nh cng tm hn. Lnh o nh trng cn quan tm v gim st hot ng ny.
- H thng cu hi kim tra nh gi cng cn th hin s phn ha, m bo 70%
cu hi bi tp o c mc t trnh chun - mt bng v ni dung hc vn
dnh cho mi hc sinh THPT v 30% cn li phn nh mc nng cao, dnh cho
hc sinh c nng lc tr tu v thc hnh cao hn.
g. Trch nhim qun l: Hiu trng chu trch nhim trc tip v vic i mi
phng php dy hc trng mnh, t vn ny tm quan trng ng mc
trong s phi hp cc hot ng ton din ca nh trng. Hiu trng cn trn
trng, ng h, khuyn khch mi sng kin, ci tin d nh ca gio vin, ng

thi cng cn bit hng dn, gip gio vin vn dng cc phng php dy
hc tch cc thch hp vi mn hc, c im hc sinh, iu kin dy v hc a
phng, lm cho phong tro i mi phng php dy hc ngy cng rng ri,
thng xuyn v c hiu qu hn.
Hy phn u trong mi tit hc trng ph thng, hc sinh c hot ng
nhiu hn, thc hnh nhiu hn, tho lun nhiu hn v quan trng l c suy
ngh nhiu hn trn con ng chim lnh ni dung hc tp.
5. Khai thc yu t tch cc trong cc phng php dy hc truyn thng
i mi phng php dy hc theo hng tch cc ha hot ng hc tp ca hc
sinh khng c ngha l gt b, loi tr, thay th hon ton cc phng php dy
hc truyn thng, hay phi "nhp ni" mt s phng php xa l vo qa trnh dy
hc. Vn l ch cn k tha, pht trin nhng mt tch cc ca phng php
dy hc hin c, ng thi phi hc hi, vn dng mt s phng php dy hc
mi mt cch linh hot nhm pht huy tnh tch cc, ch ng sng to ca hc
sinh trong hc tp, ph hp vi hon cnh iu kin dy v hc c th.
Phng php thuyt trnh l mt trong nhng phng php dy hc truyn thng
c thc hin trong cc h thng nh trng t lu. c im c bn ni bt
ca phng php thuyt trnh l thng bo - ti hin. V vy, phng php thuyt
trnh cn c tn gi l phng php thuyt trnh thng bo - ti hin. Phng php
ny ch r tnh cht thng bo bng li ca thy v tnh cht ti hin khi lnh hi
ca tr. Thy gio nghin cu ti liu, sch gio khoa, chun b bi ging v trc
tip iu khin thng bo lung thng tin tri thc n hc sinh. Hc sinh tip nhn
nhng thng tin bng vic nghe, nhn, cng t duy theo li ging ca thy, hiu,
ghi chp v ghi nh.
Nh vy, nhng kin thc n vi hc sinh theo phng php ny gn nh c
thy "chun b sn" tr thu nhn, s hot ng ca tr tng i th ng.
Phng php thuyt trnh ch cho php ngi hc t n trnh ti hin ca s
lnh hi tri thc m thi. Do , theo hng hot ng ha ngi hc, cn phi hn
ch bt phng php thuyt trnh thng bo - ti hin, tng cng phng php
thuyt trnh gii quyt vn . y l kiu dy hc bng cch t hc sinh trc
nhng bi ton nhn thc, kch thch hc sinh hng th gii bi ton nhn thc, to
ra s chuyn ha t qa trnh nhn thc c tnh nghin cu khoa hc vo t chc
qa trnh nhn thc trong hc tp. Gio vin a hc sinh vo tnh hung c vn
ri hc sinh t mnh gii quyt vn t ra. Theo hnh mu t v gii quyt vn
m gio vin trnh by, hc sinh c hc thi quen suy ngh lgic, bit cch
pht hin vn , xut gi thuyt, tho lun, lm th nghim kim tra cc gi

thuyt nu ra.
Thuyt trnh kiu t v gii quyt vn thun ty do gio vin trnh by cng
c hiu qu pht trin t duy ca hc sinh. Nu c xen k vn p, tho lun
mt cch hp l th hiu qu s tng thm. Mun vy, lp khng nn qu ng, c
iu kin thun li cho i thoi, ng thi hc sinh phi c thi quen mnh dn
bc l kin ring trc vn nu ra.
Nh vy, kch thch t duy tch cc ca hc sinh cn tng cng mi lin h
ngc gia hc sinh v gio vin, gia ngi nghe v ngi thuyt trnh. Gio
vin c th t mt s cu hi "c vn " hc sinh tr li ngay ti lp, hoc c
th trao i ngn trong nhm t 2 n 4 ngi ngi cnh nhau trc khi gio vin
a ra cu tr li.
thu ht s ch ca ngi hc v tch cc ha phng php thuyt trnh ngay
khi m u bi hc gio vin c th thng bo vn di hnh thc nhng cu
hi c tnh cht nh hng, hoc c tnh cht "xuyn tm". Trong qa trnh thuyt
trnh bi ging, gio vin c th thc hin mt s hnh thc thuyt trnh thu ht s
ch ca hc sinh nh sau:
- Trnh by kiu nu vn : Trong qa trnh trnh by bi ging gio vin c th
din t vn di dng nghi vn, gi m gy tnh hung li cun s ch
ca hc sinh.
- Thuyt trnh kiu thut chuyn: Gio vin c th thng qua nhng s kin kinh t
- x hi, nhng cu chuyn hoc tc phm vn hc, phim nh lm t liu
phn tch, minh ha, khi qut v rt ra nhn xt, kt lun nhm xy dng biu
tng, khc su ni dung kin thc ca bi hc.
- Thuyt trnh kiu m t, phn tch: Gio vin c th dng cng thc, s , biu
mu m t phn tch nhm ch ra nhng c im, kha cnh ca tng ni
dung. Trn c s a ra nhng chng c lgc, lp lun cht ch lm r bn
cht ca vn .
- Thuyt trnh kiu nu vn c tnh gi thuyt: Gio vin a vo bi hc mt s
gi thuyt hoc quan im c tnh cht mu thun vi vn ang nghin cu
nhm xy dng tnh hung c vn thuc loi gi thuyt (hay lun chin). Kiu
nu vn ny i hi hc sinh phi la chn quan im ng, sai v c lp lun
vng chc v s la chn ca mnh. ng thi hc sinh phi bit cch ph phn,
bc b mt cch chnh xc, khch quan nhng quan im khng ng n, ch ra

tnh khng khoa hc v nguyn nhn ca n.

- Thuyt trnh kiu so snh, tng hp: Nu ni dung ca vn trnh by cha
ng nhng mt tng phn th gio vin cn xc nh nhng tiu ch so snh
tng mt, thuc tnh hoc quan h gia hai i tng i lp nhau nhm rt ra kt
lun cho tng tiu ch so snh. Mt khc, gio vin c th s dng s liu thng k
phn tch, so snh rt ra kt lun nhm gp phn lm tng tnh chnh xc v tnh
thuyt phc ca vn .
- Hin nay, bi ging hin i ang c khuynh hng s dng ngy cng nhiu cc
phng tin cng ngh thng tin, lm tng sc hp dn v hiu qu. Trc y,
minh ha ni dung bi ging, gio vin ch c th s dng li ni giu hnh tng
v gi cm km theo nhng c ch, iu b din t ni tm hoc c thm b tranh
gio khoa h tr. Ngy nay c c mt lot phng tin gio vin la chn s
dng nh: my chiu, bng ghi m, bng ghi hnh, a CD, phn mm my vi
tnh... Tin ti mi gio vin phi c kh nng son bi ging trn my vi tnh c
ni mng, bit s dng u my a nng thc hin bi ging ca mnh mt cch
sinh ng, hiu qa, pht huy cao nht tnh tch cc hc tp ca hc sinh.
Tc gi bi vit: PGS.TS V Hng Tin
Ngun tin: Dy hc intel.net