EKSPLOATACIJA NALAZITA NAFTE I GASA 3.

17
Zalihe nafte u leitu procenjuju se zapreminskom metodom, kojom se obuhvataju: utvrene dimenzije leita,
upljikavost leita, stepen zasienja vodom i zapreminski koeficijent nafte (odnos zapremine nafte u leitu i na
povrini).
Iskoristive zalihe nafte u akumulaciji zavise od energija leita.
Nafta se iz leita moe crpiti u okviru nekoliko faza.
U primarnoj fazi iskorienja leita nafta se izvodi na povrinu pod uticajem prirodne energije leita (dubina,
temperatura, pritisak stena).
U sekundarnoj fazi iskoritenja leita raspoloiva se energija obnavlja ili se njeno dalje smanjenje vri
ubrizgavanjem vode ili gasa.
U tercijalnoj fazi se energija leita poveava
zagrevanjem ili dodavanjem hemikalija.

Iscrpljena koliina nafte iz leita zavisi jo i od
rasporeda buotina i buotina za ubrizgavanje i moe
se kretati 10 do 60% od utvrenih geolokih zaliha.
U odnosu na energiju leita u primarnoj fazi
iskoriavanja u leitu mogu vladati tri razliita
reima crpljenja: gasne kape, otopljenog gasa, reim
pritiska vodom ili njihova kombinacija.


Osnovni reimi primarne faze iskoriavanja nafte
a) reim otopljenog gasa - do 15% od geolokih zaliha, b) reim gasne kape - do 30 % od geolokih zaliha
c) reim pritiska vode - moe biti i sekundarna metoda


Tercijalna faza 3.18
Termiki procesi se svode na spaljivanje dela nafte u leitu uz ubrizgavanje gasa. Paralelno sa poveanjem
temperature opada viskoznost, a ubrizgani gas smanjuje povrinsku napetost.
Hemijske metode se svode na ubrizgavanje otopina tenzida i polimera. Polimerima se poveava viskoznost vode
koja se ubrizgava u leite, pa se tako poveava potisak nafte iz leita. Ovim metodana se koliina izvaene nafte
poveava za daljih 10 do 13 %.

Pomone metode
a) Metoda gasnog lifta

Postrojenje za transport
nafte iz leita gas - lift
metodom
1. kompresor; 2. regulator
protoka plina; 3. ventili za
uvoenje gasa; 4.
separator; 5. rezervoar
nafte


b) vaenje dubinskom
jednoklipnom pumpom


c) vaenje uronjenom pumpom i motorom

PRERADA NAFTE 3.19








PROIZVODI NAFTE











parafin
petrol koks
^VRSTI PROIZVODI
izolacione masti
sapunske
nesapunske
bitumen
mazive masti
POLUTE^NI PROIZVODI
medicinski benzin
benzin za gumu
benzin za
ekstrakciju
rastvar~i
motorna
industrijska
specijalna
maziva ulja
lo` ulja
dizel goriva
motorni i avionski benzini
petrolej
TE^NI PROIZVODI
specijalni benzini
butanski ugljovodonici
propanski ugljovodonici
GASOVITI PROIZVODI
PROIZVODI NAFTE

Priprema nafte 3.20
Nafta izvaena iz leita nije pogodna za preradu zato to sadri
gas, slanu vodu i sitne estice stena i drugih vrstih materijala.
Postupak izdvajanja nepoeljnih komponenti iz nafte naziva se
degazolinaa.
Tehnoloki sistem degazolinae
1. tangencijalni odvaja gasa; 2. pumpa; 3.rezervoar;
4. greja; 5. pumpa; 7. odvaja soli; 8. rezervoar; 9. naftovod;
10. cisterna; 11. brod



Blok ema procesa proizvodnje u
rafineriji motornih goriva













ema tehnolokog procesa atmosferske destilacije 3.21
1. rezervoar nafte; 2. izmenjiva toplote; 3. cevna pe; 4. toranj za
destilaciju; 5. stripert; 6. kondenzator; 7. separator







Tehnoloki sistem prerade ulja
Termiko krekovanje je razgradnja ugljovodika, prvenstveno plinskog
ulja i ostatka od atmosferske i vakuum destilacije, u cilju parcijalne
konverzije u lake frakcije i tako poveao njihov izvadak iz nafte.
Lom viskoznosti je termiko krekiranje ostatka destilacije bez vee
proizvodnje kosa. Ovaj postupak je uveden da bi se
smanjila viskoznost i stinite ostatka - koristiti obradu
lo ulja.
Reformiranje je proces konverzije nisko u
visokooktanske benzine. Obrada vodonikom
(hidrogenizacija) je postupak obrade kojim se razaraju
primese koje smetaju kod prerade nafte ili kasnije kod
korienja.







Deasfaltizacija Vakuum-destilacija
Estrakcija furfuralom
Bitumen
Deparafinacija
Oduljivanje
Hidrorafinacija
Me{anje
Ekstrakt
Aditivi
Ulje
za
lo`enje
Plinsko
ulje
Bitumen
Parafin
Motorna
ulja
Ostatak
od
destilacije
pod atm.
pritiskom

PODMORSKO BUENJE 3.22
Prva podmorska buotina izraena je 1886. godine u priobalnom podruju Kalifornije. Tu je podruju izraena je
1930. godine prva usmerena buotina, a 1932. godine izraena je prva platforma na stubovima. Intenzivan razvoj
opreme za buenje podmorja je od 1947.


Poveanja dubine na kojoj su provedena podmorska buenja u periodu
od 1965. do 1984. godine








Dostignue Ostvarenje
Godina Lokacija
Najvea dubina istraene buotine 7606 m
1985. North Parde
Island
Najvea dubina proizvodne buotine
u podmorju
6248 m
Grand Isle Block
25
Najvea mogua dubina buenja 9150 m do dubine
mora 8235 m
Istona obala SAD
Najvea dubina mora na kojoj je
postavljena stalna proizvodna
platforma
536,8
1989. Gren
Canion,Meksiki
zaliv
Najvia proizvodna platforma 492,5
1988. Gren Canion,
Meksiki zaliv
Najtea proizvodna platforma 899.000 t
Severno more
Norveki sektor
Najvie usmerenih buotina sa jedne
platforme
96
Kanal St. Barbara,
USA
Najvee podmorsko leite nafte 3,510
9
m
3

1951. Safaniyah,
Perzijski zaliv; S.
Arabija
Najvea dnevna proizvodnja 238.000 m
3

1951. Safaniyah,
Perzijski zaliv; S.
Arabija
Najvea dubina podmorskog
cevovoda
610 m
1980. Sredozemno more;
Alir - Sicilija
Najvea duina podm. cevovoda 519 km
Severno more

























Klasifikacija Loyda i ABS- a (kontroliu
projektovanje i izgradnju) platforme se dele na

stalne ili nepokretne i
pokretne platforme.

Stalne platforme su za razradu i proizvodnju, a
pokretne platforme za istraivanje i proizvodnju
naftnih i gasnih akumulacija u podmorju.












PLATFORMA ZA BUENJE PODMORJA
Brod -platforma
Poluuronjene platforme (3.27)
Poduprte, samopodizne
platforme (3.24; 25; 26)
Uronjene (3.23)
POKRETNE PLATFORME STALNE PLATFORME
eline
betonske
dubi
ne >
100
m
Stalne betonsko gravitacijske (3.16; 3.17)
Plutajue, zategnute uadima (3.18; 3. 20)
Fleksibilne platforme (3.21)
Autonomne platforme
Baklje platforme
Stambene platforme
Procesne platforme
Samostalne sa postoljem u obliku tornja (3.14)
Samostalne sa reetkastim
postoljem (3.14)
Tenderske platforme (3.15)
Platforma za buenje (3.14)

Platforme za buenje 3.25
Koriste se za buenje i zatitu uvodne kolone zatitnih cevi za vie
buotina.
U podrujima sa dubinom mora iznad 31 m koriste se postolja sloene
konstrukcije sa 4 noge. Nakon buenja 4 do 9 buotina, ue buotine se
zatiti, opremi potrebnim proizvodnim i sigurnosnim ureajima
platforma se demontira i prenese na drugo mesto.


Samostalna platforma za buenje sa elinim reetkastim postoljem (3.14)












Tandem platforma u kombinaciji sa brodom (3.15)




Samostalne betonske gravitacijske platforme

Upotrebljavaju se za buenje, proizvodnju i uskladitenje nafte.

Betonska platforma - Statfjord B (3.17)
je do sada najvea i najtea izgraena platforma (899000 t).
Putena je u rad 1986. u Severnom moru - Norveka.
Od obale je udaljena 426 km, dubina mora je 149 m.



Reenja stalnih betonskih gravitacijskih platformi (3.16)

1. rezervoar nafte; 2. teret; 3. elina podloga; 4. pesak;
5. stubovi; 6. betonska podloga




Plutajue platforme s nogama od nategnute uadi. 3.27

Izvode se sa razliitim
sistemima privrenja
elinim uadima na dno.

Lagana plutajua platforma
TLP (Tension Leng Platforma
(3.18)


Platforma TLP Hutton (3.19) je postavljena u moru dubine
148 metara nedaleko od etlandskih otoka. Oscilacije su 1 do
2 m.




Kompanija Conoco je poetkom devedesetih godina izgradila
platformu sa nategnutim uadima (3.20) na dubini mora 537
m.










Fleksibilne platforme. 3.28
Platforma Lena je izraena od eline konstrukcije u obliku tornja kvadratnog
preseka (3.19).
Postavljena u Meksikom zalivu na morskoj dubini od 305 m.
Udaljena je od obale 120 km.
Toranj pridrava 20 elinih uadi dugih po 1000 m povezanih sa betonskim
utezima teine 180 t i koji su postavljeni na udaljenju od tornja 550 m.
Maksimalni nagib vrha tornja od 11,9 m, uz ugao otklona od 2. Ukupna teina
platforme iznosi oko 43.000 t
Platforma Cognac sa dve buae garniture za izradu 62 buotine postavljena je u na
moru dubine 311 m. - Meksiki zaliv.
Baza konstrukcije lei na dnu mora je 117 x 122 m i privrena je za morsko dno
sa 24 pilota prenika 2,4 m. zabijene u morsko dno (mekano i glineno) na dubinu od
137 m.
Teina platforme je 59.000 tona.
Platforma Bullwinkl - sline konstrukcije,
postavljena je u Meksikom zalivu na dubini
mora od 412 m. Teina platforme je oko
78.000 tona.

Platforma Cognac visine 385 m, platforma
Bullwinkle visine 492 m. uporedo sa
neboderom Sears Tower (ikago) visine 443
m.





Pokretne samostalne platforme 3.29
Osnovne konstrukcije pokretnih platformi ( 3.22)
a) uronjeni platforma
b) poduprta (samopodizna) platforma;
c) poluuronjena platforma;
d) brod platforma
Pokretne samostalne platforme su plovni samostalni
objekti koji mogu biti opremljeni i vlastitim pogonom.
Raspolau kompletnom opremom. Izgraeno je preko 1000
pokretnih platformi i brodova.

Uronjena platforma (3.23)

a) u radnom stanju
b) u transportnom stanje
Transport platforme je mesta korienja teglenjem u
radnom poloaju.
Platforma se uronjava prvo punjenjem zadnjih
spremnika vodom sve dok nosai platforme ne dodirnu
dno, a zatim i prednjih spremnika sve dok se ne
dovede u horizontalan poloaj.







Samopodizna platforma 3.30

To je pokretna platforma za buenje namenjena za
istraivanje i razradu buotina na dubinama mora
do 150 m.


Samopodizna platforma s ploastim betonskim
postoljem














Poluuronjene platforme 3.31








Koriste se za buenje na dubinama mora ispod 1000 m.




Poluuronjena platforma sa buaom glavom (3.27)
1. ureaj za ublaavanje pomaka buae alatke i kolone cevi; 2. ureaj za
ublaavanje zatezanja voica i cevi; 3.preventer za odvoenje plina iz buotine;
4. teleskopska spojnica; 5. uronjene cevi; 6. podesiva spojnica; 7 sklop
preventera sa donjom i gornjom spojnicom; 8. glava za buenje




Uvoenje u proizvodnju podmorskih buotina 3.22
Pojam proizvodno postrojenje podmorskog polja obuhvata kompleks postrojenja sastavljen od platforme, ureaja
potrebnih za proizvodnju, sabiranje, obradu, ienje ugljovodonika i transport nafte do kopna.
Vaenje nafte i gasa iz akumulacije vri se povrinskim, podmorskim ili kombinovanim postrojenjem.




Povrinsko postrojenje za proizvodnju nafte i gasa






Postrojenje za podmorsku proizvodnju prema standardu API.

1. poluuronjena proizvodna platforma; 3. zatitna konstrukcija sa
glavama za buotinje i ue proizvodnih buotina; 6. zatitna
konstrukcija s razraenim sistemom glava za buenje i ue
buotina; 7.satelitska buotina sa glavom za buenje i proizvodnim
ureajem; 8. kontrolni i upravljaki ureaj satelitske buotine; 10.
poluuronjena platforma