WWW.GiaiToanOnline.

Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 1

Chuyn
===================
VECT V CC PHP TON TRN VECT



I. Tm Tt Kin Thc:

1. Vect

Vect l mt on thng c hng, ngha l ch r im mt no
l im u (gc), im mt no l im cui (ngn), c c
trng bi cc yu t:
(*) Phng
(**) Hng (chiu)
(***) ln ( di)
A B

Hng t im u ti im cui ca vect c gi l hng ca
vect.
K hiu: Vect c im u l A, im cui l B c k hiu l AB
uuur

* Ngoi ra, vect cn c k hiu bi cc ch in thng nh
, , , , , , ... a b c x y u v
r r r r ur r r
i vi cc vect t do.
di ca vect AB
uuur
l AB AB =
uuur

Vect-khng l vect c im u trng vi im cui. Do di
ca vect-khng bng 0 v vect-khng c hng ty .
Vect-khng c k hiu l 0
r
ch khng phi 0.
Gi ca vect l ng thng i qua im u v im cui ca
vect , v d gi ca vect AB
uuur
l ng thng AB.
Hai vect c gi l cng phng nu gi ca chng l hai ng
thng song song hoc trng nhau. V d hai vect AB
uuur
v CD
uuur
l hai
vect cng phng (v AB // CD) v c k hiu l // AB CD
uuur uuur

A B

D C

Hai vect cng phng c th cng hng, c th ngc hng.

//

AB CD
AB CD
AB CD

uuur uuur
uuur uuur
uuur uuur
* Vect-khng cng hng vi mi vect.
Hai vect c gi l bng nhau nu chng cng hng v c cng
di:

AB CD
AB CD
AB CD

uuur uuur
uuur uuur
uuur uuur

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 2


2. Cc php ton trn vect

a. Php cng hai vect

Cho hai vect a
r
v b
r
. Tng ca hai vect ny c xc nh nh sau:
(1) Ly mt im A bt k.
(2) Dng cc vect AB a =
uuur r
, BC b =
uuur r
.
Vect AC
uuur
c gi l tng ca hai vect a
r
v b
r
: AC AB BC a b = + = +
uuur uuur uuur r r


T , ta c cc quy tc sau y:
Quy tc ba im (Quy tc chn im)
Vi ba im M, N, P bt k, ta c: MN MP PN = +
uuuur uuur uuur

M rng ra, ta c quy tc n im:
1 1 2 2 3 1
...
n n n
A A A A A A A A

= + + +
uuuur uuuur uuuur uuuuuur

Quy tc hnh bnh hnh:
Vi hnh bnh hnh MNPQ bt k, ta c: MP MN MQ = +
uuur uuuur uuuur

Cc tnh cht ca php cng vect:

(1) Tnh giao hon: a b b a + = +
r r r r

(2) Tnh kt hp:
( ) ( )
a b c a b c + + = + +
r r r r r r

(3) Cng vi vect-khng: 0 a a + =
r r r


Ta cng c mt bt ng thc kh quan trng sau y:
a b a b + +
r r r r
(Du = xy ra a b
r r
)

b. Php tr hai vect:

Vect i: Vect a
r
c gi l vect i ca vect b
r
khi a
r
v b
r
l
hai vect ngc hng v c cng di:
a b
a b
a b

=

=

r r
r r
r r
Hiu ca hai vect a
r
v b
r
l tng ca vect a
r
vi vect i ca
vect b
r
:
( )
a b a b = +
r r r r


Cc quy tc:
Quy tc ba im:
Vi ba im M, N, P bt k, ta c: MN PN PM =
uuuur uuur uuuur

Quy tc chuyn v:
Vi ba vect , a b
r r
v c
r
ta c: a b c a c b + = =
r r r r r r


3. Php nhn mt vect vi mt s thc

Tch ca s thc k vi vect a
r
l mt vect, k hiu l ka
r
, c xc
nh nh sau:
Nu 0 k = hoc 0 a =
r r
th 0 ka =
r r

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 3

Nu 0 k > v 0 a
r r
th ka a
r r
v ka k a =
r r

Nu 0 k < v 0 a
r r
th ka a
r r
v ka k a =
r r


T ta c cc h qu sau y:


0
0
0
k
ka
a
=
=

=

r r
r r
ka k a =
r r


Cc tnh cht ca php nhn mt vect vi mt s thc:
1a a =
r r
; 1a a =
r r


( )
( ) k ma km a =
r r

( ) k m a ka ma + = +
r r r


( )
k a b ka kb =
r r r r


iu kin ba im thng hng:
Ba im A, B, C thng hng
( ) ( )
0: , : 0 k AB k AC AB AC = + =
uuur uuur uuur uuur r


4. H thc trung im - trng tm

a. H thc trung im:

Cho on thng AB, M l trung im ca on AB v O l mt im
bt k.
Ta c: M l trung im ca AB
AM = MB v AM MB
uuuur uuur

AM MB =
uuuur uuur

MA MB =
uuur uuur

0 MA MB + =
uuur uuur r
(1)

( ) ( )
0 MI IA MI IB + + + =
uuur uur uuur uur r
(theo quy tc ba im)
2IM IA IB = +
uuur uur uur
(theo quy tc chuyn v)

2
IA IB
IM
+
=
uur uur
uuur
(2)
T cc h thc (1) v (2) ta suy ra:
iu kin cn v M l trung im ca AB l 0 MA MB + =
uuur uuur r

iu kin cn v M l trung im ca AB l tn ti mt im
I sao cho
2
IA IB
IM
+
=
uur uur
uuur

* Ch : Khi cho im I M, ta c h thc (2) h thc (1)

b. H thc trng tm:

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 4

Cho tam gic ABC. Gi G l trng tm ca tam gic, ta c:
G l trng tm tam gic ABC 0 GA GB GC + + =
uuur uuur uuur r
(3)
(Chng minh: Bn c c th s dng quy tc hnh bnh hnh hoc h
thc (2)).
Vi im O bt k, ta c h thc (1) c bin i nh sau:
(3)
( ) ( ) ( )
0 GO OA GO OB GO OC + + + + + =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur r

3 0 GO OA OB OC + + + =
uuur uuur uuur uuur r

3 OA OB OC OG + + =
uuur uuur uuur uuur


3
OA OB OC
OG
+ +
=
uuur uuur uuur
uuur
(4)
T cc h thc (3) v (4) ta suy ra:
iu kin cn v G l trng tm tam gic ABC l
0 GA GB GC + + =
uuur uuur uuur r

iu kin cn v G l trng tm tam gic ABC l tn ti mt
im O sao cho
3
OA OB OC
OG
+ +
=
uuur uuur uuur
uuur

* Ch : Khi cho im O G, ta c h thc (4) h thc (3)


II. cc DNG bi TP C BN


1. Dng 1: Chng minh hai vect bng nhau:

Phng php gii:
- Dng nh ngha hai vect bng nhau:

=

=

r r
r r
r r
a b
a b
a b

- S dng tnh cht ca hnh bnh hnh

V d 1. Cho t gic ABCD. Gi M, N, P, Q theo th t l trung im ca cc
on AB, AC, CD v BD. Chng minh rng: MN QP =
uuuur uuur


Gii. Ta thy: MN // AC v MN =
1
2
AC (tnh cht ng trung bnh)
QP // AC v QP =
1
2
AC (tnh cht ng trung bnh)
Do MN // QP v MN = QP MN QP
uuuur uuur
v MN QP =
uuuur uuur
MN QP =
uuuur uuur
(ccm)

V d 2. Cho t gic ABCD. Gi M, N, P tng ng l trung im ca AD,
BC v AC. Bit MP PN =
uuur uuur
. Chng minh rng: AD BC =
uuur uuur


Gii. Ta thy: MP // DC v MP =
1
2
DC
1
2
MP DC =
uuur uuur

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 5

PN // AB v PN =
1
2
AB
1
2
PN AB =
uuur uuur

Mt khc, theo gi thit MP PN =
uuur uuur
AB DC =
uuur uuur

Suy ra ABCD l hnh bnh hnh. Vy AD BC =
uuur uuur
(ccm)
2. Dng 2: Chng minh cc ng thc vect:

Phng php gii:
- Bin i v tri thnh v phi hoc bin i v phi thnh v tri.
- Bin i tng ng.
- S dng tnh cht bc cu.

V d 3. Cho t gic ABCD. Gi M, N l trung im ca AD v BC. O l
trung im ca MN. Chng minh cc ng thc sau:
a. AB DC AC DB + = +
uuur uuur uuur uuur

b.
( ) ( )
1 1
2 2
MN AB DC AC BD = + = +
uuuur uuur uuur uuur uuur

c. 0 OA OB OC OD + + + =
uuur uuur uuur uuur r

d.
4
IA IB IC ID
IO
+ + +
=
uur uur uur uur
uur
vi I l mt im bt k.

Gii.
a.
( ) ( )
AB DC AC CB DC AC DC CB AC DB + = + + = + + = +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur

b. Ta c:
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
= 2 2 0 0 2
1 1
2 2
AB DC AM MN NB DM MN NC
MN AM DM NB NC MN MN
MN AB DC AC DB
+ = + + + + +
+ + + + = + =
= + = +
uuur uuur uuuur uuuur uuur uuuur uuuur uuur
uuuur uuuur uuuur uuur uuur uuuur r r uuuur
uuuur uuur uuur uuur uuur

c. Ta thy:
( ) ( )
( )
= 2 2 2 0
OA OB OC OD OA OD OB OC
OM ON OM ON
+ + + = + + +
+ = + =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur
uuuur uuur uuuur uuur r

d. T kt qu cu c. ta c:
( ) ( ) ( ) ( )
0
0
4
OA OB OC OD
OI IA OI IB OI IC OI ID
IO IA IB IC ID
+ + + =
+ + + + + + + =
= + + +
uuur uuur uuur uuur r
uur uur uur uur uur uur uur uur r
uur uur uur uur uur


* Ch :
im O nh trn c gi l trng tm ca t gic ABCD. Trng tm ny
l duy nht v lun tha mn cc h thc phn c. v d.
Ta c th chng minh ba ng thng MN, PQ, EF ng quy ti O l trung
im mi ng, trong M, N, P, Q, E, F ln lt l trung im ca cc
on AD, BC, AB, CD, AC v BD.
O lun nm trn on thng ni mt nh ca t gic vi trng tm ca tam
gic to bi ba nh cn li.

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 6

V d 4. Cho 6 im A, B, C, D, E, F bt k trn mt phng. Chng minh:
a. AB CD AD CB + = +
uuur uuur uuur uuur
b. AB CD EA ED CB + + = +
uuur uuur uuur uuur uuur

c. AD BE CF AE BF CD AF BD CE + + = + + = + +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur

d. AB CD EF GA CB ED GF + + + = + +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur

Gii.
a. AB CD AD CB AB AD CB CD DB DB + = + = =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur
(ng)
b. 0 0 AB CD EA ED CB AB BC CD DE EA AA + + = + + + + + = =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur r uuur r
(ng)
c. 0 AD BE CF AE BF CD AD AE BE BF CF CD + + = + + + + =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur r

0 0 ED FE DF EE + + = =
uuur uuur uuur r uuur r
(ng)
d. AB CD EF GA CB ED GF + + + = + +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur

0 0 AB BC CD DE EF FG GA AA + + + + + + = =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur r uuur r
(ng)

V d 5. Cho tam gic ABC, AM, BN, CP l cc trung tuyn. D, E, F l trung
im ca AM, BN v CP. Chng t rng:
( ) ( )
3 4 OA OB OC OD OE OF + + = + +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur

vi O l mt im bt k.

Gii. Ta c:
( )
2 2 2 2 2.2 4 OA OB OC OA OM OA OM OD OD + + = + = + = =
uuur uuur uuur uuur uuuur uuur uuuur uuur uuur

Tng t: 2 4 OA OB OC OE + + =
uuur uuur uuur uuur
v 2 4 OA OB OC OF + + =
uuur uuur uuur uuur

Cng v cc bt ng thc trn, ta thu c ccm.

3. Dng 3: Chng minh ba im thng hng

Phng php gii:
Ba im A, B, C thng hng
( ) ( )
0 : , : 0 k AB k AC AB AC = + =
uuur uuur uuur uuur r


V d 6. Cho tam gic ABC. O, G, H th t l tm ng trn ngoi tip, trng
tm v trc tm ca tam gic. Chng minh:
a. 2 HA HB HC HO + + =
uuur uuur uuur uuur

b. OA OB OC OH + + =
uuur uuur uuur uuur

c. O, G, H thng hng

Gii.
a. Gi M l trung im ca BC.
Ta thy: AH // MO (cng vung gc vi BC)
2
AH AG
MO MG
= = (nh l Ta-lt) AH = 2MO
T suy ra 2 HA MO =
uuur uuuur
(1)
Mt khc, v M l trung im ca BC nn theo h thc trung im ta c:
2 HB HC HM + =
uuur uuur uuuur
(2)
Cng v (1) v (2) ta suy ra 2 2 2 HA HB HC MO HM HO + + = + =
uuur uuur uuur uuuur uuuur uuur

b. Ta c 2 OA OB OC OA OM OA AH OH + + = + = + =
uuur uuur uuur uuur uuuur uuur uuur uuur

c. G l trng tm tam gic ABC nn 3 OA OB OC OG + + =
uuur uuur uuur uuur

Do 3 OH OG =
uuur uuur
. Vy O, G, H thng hng.

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 7

V d 7. Cho t gic ABCD. Cc im M, N theo th t thay i trn cc cnh
AD, BC sao cho
AM CN
AD CB
= . Cc im E, F ln lt l trung im ca AC v
BD. Chng minh I lun chuyn ng trn on EF.

Gii. t ( ) 0 1
AM CN
k k
AD CB
= =
V E l trung im ca AC, I l trung im ca MN nn theo V d 3. ta c
( ) ( ) ( )
1 1 1
2 2 2
EI AM CN k AD kCB k AD CB = + = + = +
uur uuuur uuur uuur uuur uuur uuur
(1)
Mt khc do E v F l trung im ca AC v BD
Nn
( )
1
2
EF AD CB = +
uuur uuur uuur
(2)
T (1) v (2) suy ra EI k EF =
uur uuur
. Ta c ccm.

4. Dng 4: Chng minh hai im trng nhau

Phng php gii:
- A trng B 0 AB =
uuur r

- A trng B : M MA MB =
uuur uuur


V d 8. Chng minh rng 0 AD BE CF + + =
uuur uuur uuur r
l iu kin cn v hai tam
gic ABC v DEF c cng trng tm.

Gii. Gi G v G th t l trng tm ca cc tam gic ABC v DEF.
V G l trng tm nn ta c: ' ' ' 0 G D G E G F + + =
uuuur uuuur uuuur r

( ) ( )
( )
' ' ' 0
3 ' 0
3 ' 0
G G GA AD G G GB BE G G GC CF
G G GA GB GC AD BE CF
G G AD BE CF
+ + + + + + + + =
+ + + + + + =
+ + + =
uuuur uuur uuur uuuur uuur uuur uuuur uuur uuur r
uuuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur r
uuuur uuur uuur uuur r

Do hai tam gic ABC v DEF c cng trng tm ' 0 G G =
uuuur r

0 AD BE CF + + =
uuur uuur uuur r


V d 9. Cho M, N, P, Q. R, S ln lt l trung im ca cc cnh AB, BC,
CD, DE, EF, FA ca lc gic ABCDEF. Chng minh rng cc tam gic MPR
v NQS c cng trng tm.

Gii. Xt
1 1 1
2 2 2
MN PQ RS AC CE EA + + = + +
uuuur uuur uuur uuur uuur uuur


( )
1
0
2
AC CE EA = + + =
uuur uuur uuur r

Mt khc, theo V d 8. ta c ccm.

5. Dng 5: Tm tp hp cc im tha mn mt ng thc vect cho trc

Phng php gii:

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 8

- OM a =
uuuur r
vi O c nh v a
r
khng i th tp hp im M l ng trn
tm O bn knh a
r

- MA MB =
uuur uuur
vi A, B c nh th tp hp im M l ng trung trc ca
on thng AB
- OM ka =
uuuur r
vi O c nh, a
r
khng i v k R th tp hp im M l
ng thng i qua O v c cng phng vi a
r

- OM ka =
uuuur r
vi O, A c nh v k R th tp hp im M l ng thng OA

V d 10. Cho t gic ABCD
a. Xc nh im O sao cho 4 2 OB OC OD + =
uuur uuur uuur

b. Tm tp hp cc im M tha mn h thc 4 2 3 MB MC MD MA + =
uuur uuuur uuuur uuur


Gii.
a. Ta c:
( ) ( )
( )
4 2 3 2 4 2
3 2 2
3 2
OB OC OD OB OD OC OB
OB OD CO CO OB
OB CD CB
+ = = +
= + + +
= +
uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur
uuur uuur uuur uuur uuur
uuur uuur uuur

Gi I l trung im ca BD. Khi 2 CD CB CI + =
uuur uuur uur

Vy 3 4 OB CI =
uuur uur
hay
4
3
OB CI =
uuur uur

T suy ra v tr ca im O
b. 4 2 3 MB MC MD MA + =
uuur uuuur uuuur uuur

( )
2 4 2 3
3 4 2 3
MO OB MO OC MO MD MA
MO OB OC DO MA
+ + + + =
+ + + =
uuuur uuur uuuur uuur uuuur uuuur uuur
uuuur uuur uuur uuur uuur

M theo cu a. th 4 2 4 2 0 OB OC OD OB OC DO + = + + =
uuur uuur uuur uuur uuur uuur r

Do 3 3 MO MA =
uuuur uuur
MO = MA
Vy tp hp im M l ng trung trc ca OA


III. Bi TP T LUYN


1. Cho tam gic u ABC ni tip ng trn (O).
a. Xc nh cc im M, N, P tha mn cc h thc sau:
OM OA OB = +
uuuur uuur uuur
, ON OB OC = +
uuur uuur uuur
, OP OC OA = +
uuur uuur uuur

b. Chng minh: 0 OM ON OP + + =
uuuur uuur uuur r


2. Cho tam gic ABC. Gi A l im i xng vi B qua A, B l im i
xng vi C qua B, C l im i xng vi A qua C. O l mt im bt k.
Chng minh ' ' ' OA OB OC OA OB OC + + = + +
uuur uuur uuur uuur uuuur uuuur

WWW.GiaiToanOnline.Com
WWW.GiaiToanOnline.Com 9


3. Cho tam gic ABC u tm O, M l mt im nm trong tam gic. Chng
minh
3
2
MH MK ML MO + + =
uuuur uuuur uuur uuuur
vi H, K, L th t l hnh chiu ca M trn
AB, BC v CA.

4. Cho tam gic ABC, BC = a, AC = b, AB = c. I l tm ng trn ni tip
tam gic. Chng minh 0 aIA bIB cIC + + =
uur uur uur r


5. Gi G l trng tm tam gic ABC. Cc im I, J tha mn
1
4
BI BC =
uur uuur
,
2
3
JA JC =
uur uuur
. Phn tch cc vect IG
uur
, IJ
uur
theo cc vect BA
uuur
v BC
uuur
. T
suy ra ba im I, J, G thng hng.

6. Cho ng thng d v tam gic ABC. Tm im M thuc ng thng d
sao cho:
a. MA MB MC + +
uuur uuur uuuur
nh nht
b. 2 MA MB MC + +
uuur uuur uuuur
nh nht

7. Cho tam gic ABC.
a. Xc nh im I sao cho 3 2 0 IA IB IC + =
uur uur uur r

b. Chng minh rng ng thng ni hai im M, N xc nh bi h thc
2 2 MN MA MB MC = +
uuuur uuur uuur uuuur
lun i qua mt im c nh
c. Tm tp hp cc im H sao cho 3 2 HA HB HC HA HB + =
uuur uuur uuur uuur uuur

d. Tm tp hp cc im K sao cho 2 3 KA KB KC KB KC + + = +
uuur uuur uuur uuur uuur


8. Cho im M nm trn cnh BC ca tam gic ABC. Chng minh rng:
MC MB
AM AB AC
BC BC
= +
uuuur uuur uuur


9. Cho tam gic ABC v ba s , , tha mn iu kin 0 + + .
Chng minh rng tn ti duy nht im M sao cho 0 MA MB MC + + =
uuur uuur uuuur r