10.

UPRAVNO-PRAVNI ODNOS

-nastaje u oblasti upravnog djelovanja gdje uprava nastupa kao nosilac
autoritera vlasti i zasniva se na neravnopravnosti subjekata tj. na
nejednakosti njihovih volja, gdje subjekti koji nastupaju u ime dravne
vlasti imaju ovlatenja da u prvom redu tite javni interes.
Karakteristike upravno-pravnog odnosa:
(razlika od graanskopravnog odnosa)
1. nastaje jednostranom izjavom volje (autoritativnost), a
graanski saglasnou volja
2. nastaje izmeu subjekata koji zadovoljavaju javni interes i
subjekata koji u konkretnom sluaju ostvaruju ui interes, a
graanskopravni se uspostavlja izmeu subjekata koji u
konkretnom odnosu ostvaruju ui interes,
3. nastaje UA tj. na osnovu zakona a graanskopravni saglasnou
volja
4. ureuje se imperativnom normom a graanskopravni dispozitivnom
normom
5. jedna strana je uvijek dravni organ ili drugi subjekt sa javnim
ovlatenjima a u graanskopravnom subjekti nisu unaprijed
odreeni
6. prava su subjektivna, lina, neprenosiva i neimovinska sa
redukovanom mogunou odricanja (odricanje samo ako su prava u
interesu onog ko ih se odrie) a obaveze neprenosive, a kod
graanskopravnog odnosa prava imovinska i prenosiva kao i
obaveze,
7. sankcija usmjerena prema linosti,subjektu a u graanskopravnom
sankcija imovinska (naknada tete),
8. zatita prava po pravilima upravnog i upravno-sudskog postupka,
a graanskopravna po pravilima redovnog i parninog postupka.

11.

Subjekti upravno-pravnog odnosa su:
sa jedne strane uvijek nosilac dravne vlasti (organi
dravne uprave ,dravni organi i organizacije kojima su
zakonom povjerena javna ovlatenja, nedravni subjekti
zakonom snabdjeveni dravnim prerogativima),
fizika i pravna lica,dravni organi,kolektiviteti bez
pravne sposobnosti (naselja,grupe lica i dr.)
12.

Upravno pravni odnos nastaje donoenjem UA i njegovim dostavljanjem
drugoj strani (stranci)
UA se moe donijeti:
1. po slubenoj dunosti (u pravili se nameu obaveze),
2. na zahtjev stranke (priznaju se neka prava),
3. na osnovu zakona (npr.sticanje dravljanstva roenjem)

Sadrinu upravno-pravnog odnosa ini ukupnost ovlatenja i dunosti
njegovih subjekata koji su regulisani pravnom normom.
Prava ovlatenih nosilaca dravne vlasti sastoje se u nametanju
odreenog ponaanja drugom subjektu.
Prava drugih uesnika (stranaka) su subjektivna prava utvrena pravnim
aktom kojim je odnos uspostavljen (prava i obaveze bit upravnopravnog
odnosa i strogo su linog i neimovinskog karaktera).
Specifinost upravno-pravnog odnosa je da se obaveze izvravaju uz
pomo neposredne primjene fizike prinude a ne putem izricanja posebnih
sankcija.

Upravno-pravni odnos prestaje:
1. jednostranim raskidom (organ odustaje od postupka pokrenutog po
sl.dunosti),
2. jednostranom voljom stranke (izriitim ili preutnim odricanjem
od ovlatenja),
3. donoenjem novog UA kojim se raniji stavlja van snage,
4. UA nekog drugog subjekta (presuda u US),
5. iscrpljenjem dejstva UA (postupljeno po aktu),
6. usljed naknadne nemogunosti pravnog dejstva akta (smrt stranke,
propast stvari)

ODNOS UPRAVNOG I DRUGIH GRANA PRAVA
14.

Odnos upravnog i ustavnog prava
-Upravno pravo detaljnije regulie i razrauje norme ustavnog prava koje
naelno i najoptije ine podlogu i okvir upravnog prava. Upravno pravo
slijedi opte pravne principe institucije ustavnog prava koje se odnose
na:
organe dravne vlasti (organizacija, nadlenost,naun rada-izvrna
i upravna funkcija)
naela ustavnosti, zakonitosti i javnosti
ljudska prava i slobode i dr.

15.

Odnos upravnog i krivinog prava
-Taka dodira moe se nai u oblasti prakraja, krivina odgovornost
upravnih slubenika i pretkrivinog potupka. Faza pretkrivinog postupka
je taka dodira izmeu upravnog i krivinoprocesnog prava,gdje organi
unutranjih poslova vre zadatke kao to su otkrivanje, hapenje i
privoenje osumnjienih lica, pretresanje i sl., a to su prinudne radnje
policije kao organa uprave.
Prekrajnu sankciju je izricala policija kao nadleni organ uprave a kod
krivine odgovornosti upravnih slubenika radi se o KD protiv slubene
dunosti.

16.

Odnos upravnog i finansijskog prava
-Dodirna taka su norme tzv. izvrnog karaktera kojim se uspostavljaju
upravnopravni odnosi imovinskopravne prirode uz koritenje upravnih
instrumenata (upravnih i materijalnih akata) npr. povodom naplate poreza
i carinskih dadbina. U okvir upravnog prava spada i organizacija upravnih
organa koja se bave pitanjima finansija.

17.

Odnos upravnog i graanskog prava
-Razlika je u predmetu i metodu regulisanja odgovarajuih drutvenih
odnosa
Upravno regulie:
javnopravne odnose neimovinskog karaktera (javno pravo)
neravnopravnost volja,
imperativna norma
Graansko regulie:
imovinske odnose (privatno pravo),
ravnopravnost volja,
dispozitivna norma
U nekim oblastima odnos je blizak gdje je npr. ugovor o kupoprodaji
uslov za zasnivanje upravnopravnog odnosa gdje se donosi rjeenje kao UA
koji donosi nadleni organ o obavezi plaanja poreza na promet
nekretnina i gdje se zasniva upravno-pravni odnos izmeu dravnog organa
i poreskog obveznika.

18.

Odnos upravnog i trgovinskog prava
Taka dodira je u ugovorima (upravnim) koji se zakljuuju sa ciljem
funkcionisanja javne slube tj. javnim ovlatenjima koja drava
dodjeljuje javnim slubama.

19.

Upravno pravo i porodino pravo
-Taka dodira se nalazi u pravnim normama koje reguliu lini status tj.
norme koje reguliu lini odnos na autoritativan nain
(prebivalitve,boravite,lino ime,dravljanstvo) spadaju u upravno
pravo,a norme koje reguliu lini status vezan sa porodinopravnim
odnosima spada u porodino pravo. Na graninom podruju upravnog i
porodinog prava su norme kojima se reguliu instituti usvajanja i
starateljstva gdje znaajnu ulogu imaju organi uprave. Norme
upravnopravnog karaktera pritutne su i u postupku ograniavanja
roditeljskog prava od strane starateljstva kao i u pravnom normiranju
voenja sl. evidencija o porodinom stanju. i u vezi sa tim davanje
uvjerenja.

20.

IZVORI UPRAVNOG PRAVA

Formalni izvori prava su u kontinentalnom pravu opti pravni akti koji
ine jednu hijerarhijsku strukturu koja sa gledita ustavnosti i
zakonitosti podrazumijeva uspostavljanje pravno propisanog poretka i
unutranje homogenosti pravnog rjeenja.
Izvore upravnog prava ine:
1. ustavni propisi,
2. zakonski propisi,
3. meunarodni ugovori,
4. podzakonski opti pravni akti dravnih organa,
5. podzakonski opti pravni akti jedinica lokalne samouprave,
6. opti pravni akti nedravnih subjekata
7. pravna praksa dravnih organa,
8. obiaj,
9. upravnopravna nauka i tehnika pravila pojedinih nauka,stranaka
i vjetina




22.

Ustav i ustavni propisi kao izvor
Ustavne propise u BiH ine:
1. Ustav BiH,
2. Ustav RS i Ustavni zakon za njegovo provoenje,
3. Ustav FBiH,
4. Ustav kantona FBiH
Naela sadrana u ustavu predstavljaju okriv za djelovanje svih dravnih
organa pa i organa uprave.
To su norme:
1. kojima se regulie organizacija dravne vlasti ukljuujui i
organe uprave,
2. najoptije odredbe o poslovima uprave,
3. odredbe o zakonitosti rada uprave
4. pravo na pravnu zatitu protiv akata koje donose upravni subjekti
u vrenju svojih funkcija


Odredbe ustava sa stanovita upravnog prava mogu biti posredan i
neposredan izvor. Neposredno se odredbe ustava primjenjuju rijetko,
najee u oblasti ustavnih prava i sloboda a radi se o odredbama koje
se neposredno primjenjuju u upravnim aktivnoatima,a da prethodno nisu
razraene zakonskih i drugim propisima.
Amandmani su takoe izvor upravnog prava i mogu biti posredan i
neposredan izvor
Ustavni zakon za provoenje ustava je izvor,jer se njime odreuje koje
zakone i u kom roku treba uskladiti sa novim ustavom.

23.

Zakonski propisi

Primarna vanost zakona proizilazi iz naela zakonitosti u vrenju
upravnih aktivnosti prema kom svi akti i radnje dravnih organa i drugih
zakonom ovlatenih subjekata moraju biti u skladu sa zakonom.
Zakonske propise moemo podijeliti na:
1. klasine zakonske propise,
2. kvazizakonske propise,
3. parazakonske propise
Kvazipropisi propisi imaju zakonsku snagu i samostalnost zakona, ali ne
i standardnu zakonsku formu (obino se objavljaju kao uredbe sa
zakonskom snagom). Uredba je optenormativni akt efa drave ili vlade
koji se donosi u vanrednim okolnostima usljed nemogunosti rada
zakonodavnog tijela, a njome se regulie pitanje iz nadlenosti rada
skuptine.Predstavljaju akt privremenog karaktera, jer se podnosi
nadlenoj skuptini na potvrdu im se stvore uslovi za njeno sastajanje.

Na nivou BiH zakonske propise donosi Parlamentarna skuptina i oni se
odnose na cijelu teritoriju BiH. Najvaniji zakonski izvori upravnog
prava na nivou BiH su:
1. Zakon o savjetu ministara BiH
2. Zakon o dravnoj slubi u institucijama BiH,
3. Zakon o upravi,
4. Zakon o ministarstvima i drugim organima uprave,
5. Zakon o radu u institucijama BiH,
6. Zakon o optem upravnom postupku,
7. Zakon o dravljanstvu BiH,
8. Zakon o putnim ispravama,
9. Zakon o carinskoj politici,
10. Zakon o spoljnoj trgovini
Entitetske zakone donose entitetske skuptine i vae na cijeloj
teritoriji entiteta; u RS najvaniji zakonski izvori upravnog prava su:

1. Zakon o administrativnoj slubi u upravi RS,
2. Zakon o vladi,
3. Zakon o ministarstvima,
4. Zakon o radnim odnosima u dravnim organima,
5. Zakon o optem upravnom postupku,
6. Zakon o upravnim sporovima,
7. Zakon o dravljanstvu,
8. Zakon o teritorijalnoj organizaciji,
9. Zakon o lokalnoj samoupravi,
10. Zakon o javnim slubama






Meunarodni ugovori
-mogu biti izvor upravnog prava ako sadre upravnopravne norme,
predstavljaju spoljne izvore upravnog prava, u domaem pravu dobijaju
optepravnu snagu te nakon ratifikacije odnosno inkorporacije u
unutranji pravni poredak aktom nadlenog organa. U tom posjedu postoje
dva sistema i oba su prisutna u pravnom sistemu BiH. To su sistem
inkorporacije i sistem transformacije.
Sistem inkorporacije pretpostavlja donoenje akta o ratifikaciji kojim
se meunarodni ugovor ugrauje u pravni poredak zemlje.

Sistem transformacije podrazumijeva pretakanje meunarodnog prava u domai
pravni sistem bez sklapanja multilateralnog ugovora. U BiH ratifikovanje
meunarodnih ugovora vri predsjednitvo uz odobrenje parlamentarne
skuptine. Prema Ustavu BiH Evropska konvencija o zatiti ljudskih prava
i osnovnih sloboda kao i njeni protokoli direktno se primjenjuju i imaju
prednost nad ostalim zakonima kao i 15 meunarodnih sporazuma o ljudskim
pravima.
Podzakonski optenormativni akti dravnih organa su propisi koji su
slabije pravne snage od zakona, koje donose dravni organi (izvrni i
upravni) po posebnom i jednostavnijem postupku od zakonodavnog radi
razrade i konkretizacije zakona u cilju lakeg sprovoenja i izvrenja
zakona u konkretnom sluaju. Postojanje im je vezano za postojanje
zakona.

Prema donosiocu u BiH I RS mogu se razlikovati:
1. podzakonski opti akti skuptina,
2. podzakonski opti akti vlade,
3. podzakonski opti akti organa uprave,


Podzakonski opti akti skuptine su:
1. odluke,
2. poslovnici o radu skuptine,
Odluke se mogu pojaviti kao:
1. opti akti koji se donose za izvrenje vlastitog zakona
(odlukom se izvravaju pojedine odredbe zakona i donose se samo
ako je zakonom predvieno)
2. opti akti u kojima preovladava internormativni karakter
(ureuju se pitanja unutranje organizacije i odnos unutar samih
skuptina),
3. odluke koje imaju karakter pojedinanog pravnog akta (npr. izbor
i
imenovanje funkcionera)

Poslovnici o radu skuptine predstavljaju opte pravne akte kojima
skuptina tj. njena vijea ureuju unutranju organizaciju i nain rada
kao i odnos prema drugim organima i organizacijama.

Skuptine donose i opte (politike) akte koji nemaju karakter propisa,
nemaju obaveznu pravnu snagu, jer im nedostaje sankcija, to su:
deklaracije,
rezolucije,
preporuke
Deklaracijom se izraava opti stav skuptine o znaajnim pitanjima iz
oblasti spoljne i unutranje politike.


Rezolucijom se ukazuje na stanje i probleme u odreenoj oblasti
drutvenog ivota. Posebnu vrstu ine rezolucije koje se donose na
osnovu ustava i zakona (npr. za izvrenje drutvenog plana), jer
obavezuju i drutveno i pravno.
Preporuka je akt skuptine kojim ona daje miljenje i sugestije u vezi
sa radom organa i organizacija i pitanjima vezanim za primjenu propisa u
odreenoj oblasti. Djeluje zahvaljujui autiritetu donosioca.

Skuptina donosi i druge akte razliitog karaktera:

smjernice,
naelne stavove,
rjeenja,
zakljuke
Smjernicama se usmjerava djelatnost odreenih organa,daje im se okvirna
orijentacija o ciljevima koje treba postii.
Naelni stavovi su akti kojima skuptina zauzima stajalite o nainu
sprovoenja odreenih ciljeva i zadataka.
Rjeenjima skuptina odluuje o konkretnim stvarima ali izvan upravnog
postupka (rjeenje o imenovanju komisije)
Zakljuak je akt kojim se skuptina odreuje prema nekim dogaajima i
pojavama.
Podzakonski akti vlade su:
uredbe,
odluke,
uputstva,
opta rjeenja,
zakljuci,
naelni stavovi i smjernice itd.
Uredba je akt vlade kojom se izvrava zakon, tj.njome se razrauje i
upotpunjuje zakon i mora biti u skladu sa zakonom. Dijele se na osnovu:
ovlatenja za donoenje,
njihove sadrine,
donosioca uredbe
Na osnovu ovlatenja za donoenje mogu biti:
ustavne (samostalne, nesamostalne),
zakonske
Samostalne za svoj predmet regulisanja imaju one drutvene odnose koje
im je sam ustav povjerio van okvira zakonodavne materije
(npr.organizaciona pitanja dravne uprave)
Nesamostalne uredbe se izdaju radi izvrenja zakona razraujui njegove
principe i odredbe. Moraju biti u skladu sa zakonom i izdaju se samo na
osnovu specijalnog zakonskog ovlatenja (generalnog ili putem razmatranja
svakog pojedinanog sluaja)
Prema sadrini uredbe mogu biti:
pravne
administrativne
Pravne uredbe su namijenjene graanima i drugim pravnim subjektima prema
sadrini su identine zakonu ili su vezane zakonom i pojavljuju se u ulozi
dopune zakona ili imaju karakter privremenog zakona
Administrativne uredbe su opta pravila koja se odnose na rad dravnih
institucija (upravnih organa) koji su duni da postupaju po njihovim
odredbama i tu se iscrpljuje njihovo djelovanje tj. ne reguliu
neposredno ponaanje pojedinca i organizacija.
Prema donosiocu mogu biti:
uredbe koje donosi ef drave,
uredbe koje donosi vlada
Odluke su podzakonski propisi kojima se razrauju ili izvravaju
pojedine odredbe zakona,drugih propisa i optih akata.
Razlika izmeu uredbe i odluke je u predmetu normiranja gdje je kod
uredbe predmet vei i iri jer se izvrava zakon u cjelini,a kod odluka
je ui i obuhvata samo pojedine odredbe zakona.
Postoji i formalistika razlika gdje se uredbe formuliu po lanovima, a
odluke po takama.

Uputstva su propisi kojima se regulie nain rada i postupanja u
izvravanju pojedinih odredaba zakona,drugih propisa i optih akata
(skuptine tj. izvrnog organa) od strane organa uprave i drugih
ovlatenih subjekata.
Opta rjeenja su akti kojima vlada odluuje o pitanjima i odnosima koja
nisu predmet drugih optih akata.
Zakljukom vlade se izvravaju stavovi u vezi sa unutranjom organizacijom,
metodom rada same vlade,a mogu se odreivati i zadaci organima uprave i
posebnim organizacijama.

Ministarstvo

Podzakonski opti akti uprave su akti koji se donose radi izvravanja
zakona,drugih propisa i optih akata skuptine i vlade i to samo kada je
to zakonom predvieno. Tu akti su:
pravilnici,
naredbe,
uputstva
Pravilnik je podzakonski propis uprave kojim se razrauju pojedine
odredbe zakona, drugih propisa i optih akata skuptine i propisa vlade
radi njihovog izvravanja.

Naredbom se kao optim aktom organa uprave izdaje zapovjest radi
izvravanja pojedinih odredaba zakona,drugih propisa i optih akata
skuptine i propisa vlade koja ima opti znaaj a odnosi se na konkretnu
situaciju.

Uputstvom se propisuje nain rada i izvravanje poslova dravnih organa
uprave i drugih subjekata (nedravnih-snabdjevenih javnim ovlatenjima) u
izvravanju pojedinih odredaba zakona i optih akata skuptine i propisa
vlade. Mogu se pojaviti kao struna uputstva, instrukcije sa ili bez
obaveznog karaktera.

Podzakonski opti akti jedinica lokalne samouprave su:
statut,
poslovnik o radu
odluke i dr.akti
Statut se donosi na nivou grada i optine, najvii pravni akt jedinice
lokalne samouprave,donosi se u skladu sa ustavom i zakonom Njime se ureuju
pitanja (organizacija i nadlenost, nain rada organa optine i grada,oblik
konsultovanja graana,provoenje referenduma,organizacija i rad javnih
slubi tj. ono to je vezano za autonomni djelokrug optine tj.grada.
Poslovnik o radu je akt koji donosi predstavniko tijelo optine tj.
grada kojim skuptina u skladu sa svojim statutarnim ovlatenjima
utvruje pravila o svojoj unutranjoj organizaciji i odluivanju.
Odluke mogu imati karakter:
mogu biti pojedinani pravni akt
akt kojim se ureuju pitanja vezana za unutranju organizaciju i
odnose u skuptini,
akt koji ima svojstvo izvrnog propisa
Odluka je najei opti akt jedinice lokalne samouprave i donose se kao
samostalni ili dopunski propis. Poslije statuta odluka je najvii pravni
akt u jedinici lokalne samouprave

Opti pravni akti nedravnih subjekata su opti akti preduzea i
ustanova kojima se reguliu odnosi sa treim pravnim i fizikim licima
za koja ti akti imaju obavezno dejstvo. Nedravni subjekti ih donose
samo ako su im zakonom povjerena javna ovlatenja Pravne norme ovih
akata su izvor upravnog prava samo kada su eksteritorijalno obavezni i
kad njihova primjena tee kroz upravno-pravni odnos, to su:
statuti, pravilnici, odluke i dr. akti
Najee ih donose preduzea koja pokrivaju privredu i infrastrukturu,
ustanove,razna udruenja i sl.

31.

KONTROLA UPRAVE- pojam i vrste kontole uprave

-je trajna djelatnost briljivog i sistematskog posmatranja i
ocjenjivanja neijeg tueg rada. To je trajna djelatnost koju vre
ovlateni subjekti nad radom uprave koji pri tom imaju pravo da utiu na
rad uprave,da ocjenjuju da li uprava postupa na propisan nain, da li
njeni organi i organizacije ispunjavaju propisane obaveze, da li
zakonito i pravilno koriste svoja ovlatenja, te da li uprava ostvaruje
ciljeve koji su pred nju postavljeni.
Kontrola moe biti:
pravna (kontrola zakonitosti i kontrola cjelishodnosti),
nepravna
Kontrola zakonitosti je oblik kontrole putem kojeg se vri provjera da
li je upravnom djelatnou povrijeen mjerodavni zakon, drugi propis ili
opti akti.

Kontrola cjelishodnosti obuhvata ispitivanje pravilnosti izbora izmeu
pravno ponuenih varijanti s obzirom na svaki konkretan sluaj tj.
obuhvata kontrolu pravilnosti diskrecionog odluivanja.

32. upravna kontrola uprave

U odnosu na organizacionu pripadnost vrioca kontrole pravna kontrola
moe biti:
unutranja,
vanjska
Unutranju ine: upravna(administrativna)kontrola,je takva vrsta
kontrolnopravnog odnosa u kojem uprava predstavlja i subjekt i objekt
kontrole. Ona je upravni put eliminisanja svih oblika
protivpravnosti,nezakonitosti i nepravilnosti tj.cjelishodnost u radu
uprave.

Upravna kontrola moe biti:
hijerarhijska i starateljska tj.
instanciona i nadzorna (slubena)
Hijerarhijska kontrola je kontrola nieg organa uprave nad vrenjem
uprave od strane viih organa Sprovodi se:
slubenim putem kroz redovnu komunikaciju viih i niih organa
putem hijerarhijske albe koju podnose graani nezadovoljni
odlukama i postupanjem niih organa

Starateljska kontrola je kontrolnopravni odnos koji se uspostavlja
izmeu organa dravne uprave i odreenih kolektiviteta van dravne
strukture (lokalna samouprava)

Instanciona kontrola je takva vrsta kontrole uprave koja se ostvaruje
povodom albe a vri je organ vie instance tj. organ propisom odreen
kao neposredno pretpostavljeni organ bez albe nema instancione kontrole
tj. ne moe se pokrenuti ex officio.
Nadzornu kontrolu obavlja vii organ u odnosu na nii po slubenoj dunosti
i obuhvata ocjenu zakonitosti.
Vanjsku kontrolu ini:
parlamentarna kontrola,
vladina kontrola,
sudska kontrola,
posebni oblici kontrole

Najznaajniji oblik sudske kontrole uprave je onaj koji redovni sudovi
ostvaruju u okviru upravnog spora i spora sa naknadom tete
prouzrokovane radom uprave.
U upravnom sporu odluuje okruni sud o zakonitosti konanih upravnih
akata.
U upravnom sporu sud moe odluivati o naknadi tete i povraaju stvari
pod pretpostavkom da je do tete dolo tj. da su stvari oduzete usljed
izvrenja UA koji se u upravnom sporu osporava. Sudska kontrola se aktivira
iskljuivo po zahtjevu za pruanje pravne zatite (spoljni podsticaj) ,
a ne po slubenoj dunosti.

35.Parlamentarna i vladina kontrola uprave

Parlamentarna kontrola je vie politika, nego pravna kontrola. Sastoji
se u ocjeni politike cjelishodnosti rada uprave tj. propitivanja da li
uprava sprovodi postavljenu politiku i ostvaruje odreene ciljeve
uspostavljene pravnim poretkom tj. da li vri diskreciona ovlatenja u
skladu sa javnim interesom. Bazira se na vrh upravne piramide tj. na
ministarsku odgovornost. Ostvaruje se kroz parlamentarnu interpelaciju,
odbore,izvjetaje o radu uprave. Posebno je vana interpelacija (pitanje
jednog poslanika direktno vladi ili ministru), jer moe dovesti do
mogueg pokretanja politike odgovornosti ministra.
Vladina kontrola je mjeavina pravne i politike kontrole uprave. Vlada
se kao kontrolni organ javlja u dva vida:
putem kontrole akata uprave (pravna kontrola),
putem kontrole rada uprave preko starjeina pojedinih upravnih
resora.

36.

OMBUDSMAN

-je poseban oblik kontrole uprave i oznaava nezavisno fiziko lice koje
u ime parlamenta vri kontrolu nad dravnom upravom i javnim slubama
Institucija ombudsmana uspostavlja se ustavom odnosno zakonom. Poloaj
ombudsmana je nezavisan i neutralan. Uloga mu je prevashodno usmjerena
na cjelishodnost postupanja javnopravnih tijela prema graanima, kao i
kontrola zakonitosti posebno kada su u pitanju nekorektna postupanja
javnopravnih tijela u konkretnim sluajevima kojima se ugroavaju prava
graana. Njegova kontrola pokriva sve dravne subjekte i javne slube
kao i sudove.
Ombusdmanski postupak se pokree pritubom graana ili po sl.dunosti
(anonimna prijava,lanak u tampi i sl.)
Ombudsman slobodno odluuje da li e zahtjev uzeti na razmatranje i u
kom obimu. Organi uprave duni su saraivati sa ombudsmanom, njegova
ovlatenja se svode na: upuivanje kritike,upozorenja, davanje preporuka
za otklanjanje nezakonitosti i nepravilnosti u radu organa.
Nema ovlatenja za ukidanje ili ponitavanje akta. Njegova snaga lei u
injenici da podnoenjem izvjetaja parlamentu moe podstai
parlamentarnu raspravu o odgovornosti ministara. Posebno snane efekte
izaziva njegovo obraanje javnosti putem sredstava javnog informisanja
putem kojih upozorava graane sa stanjem u odreenim oblastima u pogledu
potovanja ustavnih i zakonskih prava graana.

39. pojam,obiljeje i princip formiranja org.uprave

ORGANI UPRAVE

Dravni organ djeluje u ime i za raun drave i integralni dio dravnog
aparata. U subjektivnom smislu dravni organi su fizika lica koja
obavljaju poslove u ostvarivanju nadlenosti odreenog organa a u
objektivnom smislu pod organom se podrazumijeva grupa organizaciono
povezanih ljudi koji pomou odreenih sredstava ostvaruju postavljene
ciljeve.
Organ uprave predstavlja glavnog vrioca upravne djelatnosti kao i
drugih djelatnosti koje ne ulaze u okvir osnovne djelatnosti (normativni
i struni poslovi)
Obiljeja organa dravne uprave su:
autoritativno zasnivanje upravnopravnih odnosa,
zatita javnog interesa,
mogunost neposredne primjene sile (vojska i policija)
specifian vid osnivanja (ustavom i zakonom),
specifian vid utvrivanja djelokruga i nadlenosti (ustav i
zakon),
nepostojanje svojstava pravnog lica,
samostalnost u radu (donoenje odluka bez iijeg uticaja),
inokosni nain organizovanja (odluujua volja jednog lica),

Principi organizovanja organa uprave su:
realni princip,
teritorijalni princip,
personalni princip
Realni princip polazi od sadrine i vrste poslova koji treba da se
obavljaju i moe biti:
-resorni,
-funkcionalni

Resorni princip uporinu osnovu nalazi u pojedinim oblastima drutvenih
odnosa (odbrana , finansije i sl.)
Funkcionalni princip polazi od grupisanja poslova prema slinosti radnih
operacija i to nezavisno od sadrine poslova (upravni nadzor i sl.).

Kod teritorijalnog principa polaznu osnovu ini teritorija na kojoj
organ vri svoju djelatnost.

Kod personalnog principa mjerilo ine kategorije lica na koje se poslovi
organa uprave odnose(borci,invalidi,izbjeglice, omladina i sl.)

40.

Vrste organa uprave su:
-centralni i necentralni
-vii i nii,
-samostalni organi uprave i organi uprave u sastavu samostalnih
organa uprave,
-federalni organi i organi uprave federalnih jedinica,
-opti i posebni,
-oruani i nenaoruani

Centralni organi uprave ostvaruju svoju nadlenost na itavoj dravnoj
teritoriji, a necentralni na dijelu teritorije. Necentralni organi mogu
biti:
-podruni,
-lokalni
Podruni organi su teritorijalno istureni dijelovi centralnih organa
formirani od strane centralnih organa za odreeno podruje, nalaze se u
hijerarhijskom odnosu (carinarnice, vojni okruzi).
Lokalni organi imaju izvjestan stepen samostalnosti u odnosu na
centralne organe i obavljaju dvije vrste poslova:
-izvorne (utvreno ustavom i zakonom),
-poslove prenesenog djelovanja koje im povjeravaju centralni organi

Samostalnim organima uprave smatraju se oni organi uprave koji nisu po
kontrolom nekog drugog organa ve su podvrgnuti neposredno kontroli
vlade.
Organi uprave u sastavu samostalnih organa uprave su takvi organi koji
se obrazuju za obavljanje odreenih poslova iz djelokruga organa koji
zbog svoje prirode, cjelishodnosti i naina obavljanja zahtijevaju
samostalnost i posebno organizovanje.
Nadzorna ovlatenja samostalnih prema organima uprave u njihovom sastavu
su:
davanje obaveznih strunih upustava,
pravo na traenje izvjetaja o radu,
odreivanje pojedinanih zadataka iz njihovog djelokruga,
rjeavanje u drugom stepenu protiv prvostepenih UA

Federalni organi se obrazuju za obavljanje poslova iz nadlenosti
federacije na itavom prostoru dravne zajednice,a organi uprave
federalnih jedenica za obavljanje poslova iz nadlenosti federalnih
jedinica na teritoriji federalne jedinice.
Opti organi uprave se formiraju za obavljanje svih poslova koji se
inae stavljaju u nadlenost organa uprave (vlada).
Posebni organi uprave se formiraju radi obavljanja upravnih poslova
odreene vrste, tj. odreene grane ili oblasti uprave.

41.oblici org.uprave i pos.upravne organizacije

Najei organizacioni oblici organa uprave su:
ministarstva,
uprave,
inspektorati
Najei oblici upravnih organizacija:
zavodi,
direkcije

Ministarstva se obrazuju za vrenje upravnih poslova u jednoj ili vie
upravnih grana.
Uprava je oblik organa uprave koji se obrazuje za vrenje upravnih
poslova u jednoj uoj upravnoj oblasti.
Inspektorat se formira za vrenje poslova ili inspekcijskog nadzora kao
svoje osnovne djelatnosti.

Prema vriocu upravne aktivnosti uprava se dijeli na dravnu i
nedravnu. Dravna obuhvata organe dravne uprave i posebne upravne
organizacije, a nedravnu ine nedravni subjekti (preduzea i ustanove)

Upravne organizacije se formiraju za obavljanje stunih i sa njima
povezanih upravnih poslova (statistika, razvoj) Modu imati svojstvo
pravnog lica i najei oblici su zavodi i direkcije.
Zavodi se formiraju za obavljanje preteno strunih poslova za ije
vrenje se koriste posebne strune i naune metode.
Direkcije se formiraju za vrenje odreenih privrednih i sa njima
povezanim upravnim poslovima.
Na nivou BiH postoje dva organizaciona oblika uprave:
ministarstva,
upravne organizacije,
Ministarstva na nivou BiH su:
Min. spoljnih poslova,
Min. Odbrane,
Min.spoljne trgovine i ekonomskih odnosa,
Min.komunikacija i transporta,
Min. finansija i trezora,
Min. za ljudska prava i izbjeglice,
Min. pravde,
Min. bezbijednosti,
Min. civilnih poslova

Samostalne upravne organizacije su:
Agencija za statistiku,
Institut za akreditovanje BiH,
Institut za standarde,
Institut za mjeriteljstvo,
Institut za intelektualno vlasnitvo

Posebnim zakonskim propisima formirane su i druge samostalne upravne
organizacije:
Agencija za dravnu slubu,
UIO,
CRA i sl.

U RS Zakonom o ministarstvimaimaju slijedei oblici:
ministarstva,
republike uprave,
upravne organizacije

Ministarstva su osnovni vrioci upravnih poslova dravne uprave. RS ima
slijedea ministarstva:
Ministrarstvo privrede , energetike i razvoja,
Ministarstvo finansije,
Min. prosvjete i kulture
Min. pravde,
MUP
Min. uprave i lokalne samouprave,
Min.zdravlja i socijalne zatite,
Min.poljoprivrede,umarstva i vodoprivrede
Min. saobraaja i veza,
Min.trgovine i turizma,
Min.za prostorno ureenje,graevinarstvo i ekologiju,
Min.rada i borako-invalidske zatite,
Min.za ekonomske odnose i koordinaciju,
Min.za izbjeglice i raseljena lica,
Min. nauke i tehnologije,
Min.za sport i omladinu

Republika uprava-ima samo Republika uprava za geodetske i imovinsko
pravne poslove

Samostalne upravne organizacije su:
Agencija za dravnu upravu,
Republiki sekretarijat za zakonodavstvo,
Republiki sekretarijat za odnose sa Meunarodnim tribunalom u
Hagu i istragu o ratnim zloinima
Direkcija za privatizaciju



43.
Unutranja organizacija dravnih organa uprave

-se moe oznaiti kao proces raslanjivanja poslova i zadataka na ue
elemente koji se onda povezuju u organizacione jedinice.
Najui elemenat je posao koji ini vie razliitih radnih operacija.
Povezivanje vie poslova ini radno mjesto, a povezivanje vie radnih
mjesta organizacionu jedinicu.
Organizaciona jedinica se formira unutar organizacione strukture organa
uprave za obavljanje pojedinih vrsta grupisanih poslova.
Mogu biti:
osnovne,
unutranje (u sastavu osnovnih)

Osnovne organizacione jedinice formiraju se za vrenje poslova iz jedne
ili vie oblasti u okviru odreenog organa dravne uprave. U
ministarstvima su to resori, a u posebnim organizacijama sektori.
Unutranje organizacione jedinice se formiraju prema vrsti i karakteru
poslova. To su: odjeljenja, odsjeci ili grupe, ali mogu nostit i druge
nazive (centar, sluba,daktilobiro i dr.)
Odjeljenje objedinjuje odsjeke i grupe, a formira se za vrenje poslova
koji zahtijevaju meusobnu povezanost i organizacionu posebnost.

44. rukovoenje dravnim organima uprave

Sistem rukovoenja dravnim organima uprave moe biti:
linijski sistem (hijerarhija)
funkcionalni sistem (prema strunosti sa vieg nalogodavnog
mjesta)
tapsko-linijski sistem (hijerarhija sa savjetodavnim tabovima
strunjaka)
princip monokratskog rukovoenja (inokosni organ,jedan starjeina
sa svim pravima i obavezama)

63. INSPEKCIJSKI NADZOR

-predstavlja posebnu vrstu upravnog nadzora neautoritativnim
aktivnostima dravnih i nedravnih organa i organizacija kao i nad
poslovanjem i postupanjem pravnih lica i graana u pogledu pridravanja
zakona, drugih propisa i optih akata.
ine ga posebni organi uprave (inspektorati) kao samostalni organi ili
kao posebne inspekcijske slube formirane kao posebne organizacione
jedinice pojedinih organa.
Osnovni metod inspekcijskog nadzora je inspekcijski pregled
Inspekcijski nadzor s obzirom na sadrinu moe imati slijedee
aktivnosti:
preventivne (aktivnosti za sprijeavanje povrede zakona i dr.
propisa),
korektivne (izdavanje privremenih nareenja i zabrana),
represivne (izricanje mandatnih kazni)

U RS inspekcijski nadzor je regulisan Zakonom o inspekcijama u RS.
Organizacionu strukturu ine:
Republika uprava za inspekcijske poslove-inspektorat,
inspekcije,

Pojam i obiljeja upr.akta

Upravni akt jr akt kojim dravni organ, preduzea ili druga organizacija
ili ustanova ili zajednica u vrenju javnih ovlatenja rjeava o
izvjesnom pravu ili obavezu odreenog pojedinca ili organizacija o
kakvoj upravnoj stvari.
Obiljeja UA su :
Osnovni:
-konkretnost-UA je pojedinaan,rjeava jednu ivotnu situaciju
-autoritativnost-donosioc UA namee svoju volju
-pravno djelovanje-djelovanje UA poinje od trenutka dostavljanja
adresatu
-zasnovanost na zakonu-UA jeuvijek zasnovan na zakonu
-izvrnost-izvrenje prinudnim putem
-donoenje u upravnim stvarima-donosilac je organ nadlean za donoenje
upravne stvari

Vrste upravnih akata:
konstutivni i deklarativni,
individualni i generalni,
pravno vezani i diskrecioni,
pozitivni i negativni,
prosti i sloeni UA,
akti koji se donose po sl. dunosti i akti po zahtjevu stranke
formalni i neformalni,
UA u formi rjeenja i u formi zakljuka

71.
Konstitutivni i deklarativni-

su akti kojima se neki pravni odnos stvara,mijenja ili ukida i djeluju
samo za budunost ex nunc.
Vrste su:
1. akti kojima se stvaraju ovlatenja su ovlaujui
2. akti kojima se stvaraju obaveze su obavezujui

Obavezujui se donose po sl.dunosti i dijele na:
1. nareenja
2. zabrane
Ovlaujui se donose po zahtjevu stranke i dijele na:
1. dozvole,
2. povlastice-koncesije
3.
Dozvola je akt kojim odreenom licu daje odobrenje za trajno vrenje
odreene djelatnosti, pod pretpostavkom da on ispunjava propisane uslove
i da se to ne protivi javnom interesu.
Povlastica ili koncesija je sasvim novo ovlatenje za obavljanje
odreene djelatnosti na odreeno vrijeme i u samo zakonom predvienim
oblastima (prirodna bogatstva).

Deklarativnim aktima se samo utvruje ve postojei pravni odnos
tj.pravna situacija. Vrste deklarativnih akata:
1.akti kojima se utvruje postojanje pravnih injenica koje izazivaju
pravne posljedice(utvrivanjeispunjenje uslova za penziju).
2.akti kojima se utvruju pravni odnosi (da li neko lice ima domae
dravljanstvo).


72.
Individualni
UA su takvi akti koji se odnose na tano poimence navedena lica bez
obzira na njihov broj.
Generalni
UA se odnose na vei broj lica koja nisu poimence navedena,ali iz
odreenih svojstava adresata lako moe ustanoviti o kojim licima se radi
(mukarci odreenog godita da se jave na vojnu vjebu)
Razlika izmeu individualnih i generalnih odnosi se na nain
dostavljanja i ulaganja albe. Kod individualnih dostavljaju se
pojedinano licima a kod generalnih javnim saoptavanjem na oglasnoj
ploi organa koji je donio akt ili sredstvima javnog informisanja.
alba kod individualnog akta je suspenzivna i lice je tano navedeno, a
kod generalnih stranka se poziva na injenice koje ukazuju da se akt na
nju odnosi i suspenzivno je samo u odnosu na lice koje je uloilo albu
a ne na ostale.
Pravno vezani upravni akti su takvi akti kod kojih je pravnim propisima
unaprijed utvrena sadrina tako da donosilac potujui pravila
procedure primjenjuje materijalni propis na pojedinani sluaj tako to
utvruje ispunjenost ili neispunjenost uslova za nastupanje pravnih
posljedica.

73.
Pravno vezani i diskrecioni-
donose se na osnovu slobodne (diskrecione)ocjene kojima su za donosioca
pravnim propisima unaprijed predviene dvije ili vie varijanti za jedan
isti sluaj to mu daje mogunost izbora.
Akt ne moe biti diskrecioni u cjelini ve samo dijelovi, a pravno
vezani dijelovi u diskrecionom aktu su:
nadlenost regulisaa imperativnom normom,
postupak donoenja-moraju biti donijeti u propisanom postupku,
granice ovlatenja-u protivnom samovolja,
cilj zbog kojeg je ovlatenje dato-zatita javnog interesa
forma akta,
utvrivanja injenica-moraju se objektivno i potpuno utvrditi

74.
Pozitivni UA-
su akti za koje se veu izvjesne promjene u pravnim odnosima bilo da se
stvaraju, mijenjaju ili ukidaju neka prava ili obaveze.
Negativni UA-
su oni kojima se odbija bilo kakva promjena u pravima ili obavezama i
zadrava postojee stanje (donose se povodom zahtjeva stranke)

Pozitivni mogu biti konstitutivni i deklarativni, a negativni samo
deklarativni. Pozitivni mogu stei svojstvo pravosnanosti, a negativni
ne mogu (nemaju svojstvo nepromjenljivosti)
Nadleni organ moe donijeti akt kojim zahtjev stranke odbija i volju
izraava na izriit nain to predstavlja izriite negativne UA., a moe
i ignorisati zahtjev i o njemu ne odluiti u predvienom roku ili uopte
to ini preutne negativne UA.

Ako nadleni organ ne donese rjeenje (rok mjesec dana ili dva ako je
potrebno provoditi poseban ispitni postupak, rjeavati prethodno pitanje
i dr.) i ne dostavi stranci u propisanom roku stranka ima pravo albe
kao da je njen zahtjev odbijen.


75.
Prosti UA-
je akt u ijem donoenju uestvuje samo jedan ovlateni organ
Sloeni UA-
je akt za koji je pravno predvieno da u njegovom donoenju uestvuje
vie ovlatenih organa
Podvrste sloenih UA:
UA koje donose dva ili vie organa istovremeno,a kao formalni
izdavalac javlja se samo jedan organ;
UA koji donosi jedan organ uz prethodnu saglasnost drugog organa
ako ne da saglasnost zabrana donoenja akta)
UA koji donosi jedan organ uz naknadnu saglasnost potvrdu ili
odobrenje drugog organa;
UA koji donosi jedan organ uz prethodno pribavljeno miljenje ili
saglasnost drugog organa (ako ne da saglasnost smatrae se da je
dao);

76.

Akti koji se donose po sl.dunosti i akti po zahtjevu stranke-
-Po slubenoj dunosti akt se donosi kada to odreuje zakon ili na
zakonu zasnovan propis kao i kada nadleni organ utvrdi i sazna da s
obzirom na postojee injenino stanje treba radi zatite njihovog
interesa pokrenuti upravni postupak.
-Za pokretanje i voenje postupka po zahtjevu stranke potreban je
zahtjev. Aktima po slubenoj dunosti se strankama nameu odreene
obaveze ili ukidaju i umanjuju odreena prava a aktima po zahtjevu
stranke priznaju neka prava ili umanjuju neke obaveze.

77.
Formalni i neformalni UA
Formalni UA su oni ija je forma propisana pravnim propisima, a
neformalna nije.
Rjeenje se donosi u pisanom obliku Usmena rjeenja se donose samo kad
se radi o preduzimanju izuzetno hitnih mjera radi obezbijeenja javnog
mira i bezbijednosti ili radi otklanjanja neposredne opasnosti po ovot
i zdravlje ljudi i imovine.
Neformalni akti su i rjeenja koja se donose u stvarima manjeg znaaja
kojima se ne dira u javni interes i udovoljava zahtjevu stranke. Imaju
samo dispozitiv i donose se u vidu zabiljeke na spis, stranci se
saoptavaju usmeno , a pismeno samo na zahtjev stranke. Kod formalnih
alba ima suspenzivno dejstvo, a kod neformalnih nema.

78.
Rjeenja i zakljuci-
Aktom u formi rjeenja odluuje se o stvari koja je predmet
postupka, glavnoj stvari,a zakljukom o sporednim pitanjima
vezanim za donoenje UA.
Zakljukom se odluuje o:
procesnopravnim pitanjima koja se odnose na tok postupka ,
svim drugim pitanjima o kojima se ne odluuje rjeenjem a koja
imaju sporedan znaaj vezan za postupak.
Procesnopravna pitanja se npr. spajanje stvari u jedan postupak,
prijedlog za povraaj u preanje stanje, prijedlog za prekidanje
postupka radi rjeavanja prethodnih pitanja,a pitanja koja imaju
sporedan znaaj su odluivanje o izuzeu sl.lica ili vjetaka , iznos
naknade trokova svjedocima, vjetacima, tumaima i sl. licima,
trokovima uviaja i sl.
Rjeenje se donosi pismeno izuzetno usmeno i zakljuak usmeno.
Pismena forma je obavezna kad to zahtjeva lice koje moe izjaviti albu
ili kada se moe odmah traiti izvrenje zakljuka.
Zakljuak u pismenoj formi ima obiljeja UA pa se moe samostalno
izvravati i pobijati. Zakljuci bez samostalne pravne egzistencije se
pobijaju u okviru albe protiv rjeenja. alba protiv rjeenja ima
suspenzivno dejstvo, a alba protiv zakljuka nema osim ako to nije
zakonom ili samim zakljukom drugaije odreeno.

79.Pravno dejstvo UA

UA ima pravno dejstvo prema strankama, organu koji ga je donio i prema
treim licima. Strankama se UA stvaraju, mijenjaju ili ukidaju prava ili
obaveze. Zahvaljujui autoritativnosti UA stranci se namee odreeno
ponaanje pod prijetnjom prinudnog izvrenja.
Donosioc se brine kod obavezujuih UA o izvrenju nametnutih obaveza, a
kod ovlauujuih ima dunost da svojim autoritetom omogui efikasno
koritenje datih prava. Prema treim licima dejstvo se javlja na
negativan naim tj. namee obavezu treim licima da se uzdre od svakog
ometanja stranke u vrenju prava kao i donosioca akta u vrenju prava i
obaveza.

UA prema donosiocu poinje djelovati od momenta izdavanja od strane
organa tj. momenta predaje licu koje je duno izvriti dostavu stranci,
a prema stranci od momenta uredne dostave tj. momenta usmenog saoptenja
prisutnim licima.

Do prestanka vaenja UA moe doi:
iskoritavanjem ovlatenja tj. izvrenjem obaveze (iscrpljenjem
sadrine akta);
ispunjenjem odreenog uslova ili roka;
nevrenjem ovlatenja (stranka proputa koristiti ovlatenja
ustanovljena UA i da je proputanje predvieno pravnom normom kao
razlog za prestanak vaenja pravnog akta),
propau stvari,
smru stranke,
odricanjem od ovlatenja,
donoenjem novog UA kojim se raniji stavlja van snage,
na osnovu zakona (promjenom zakona)

80.- Izvrenje UA
Izvrenje se provodi naelno samo prema adresatu (stranci) nakon isteka
roka za dobrovoljno izvrenje. Da bi do izvrenja moglo doi potrebno je
rjeenje kojim se stranci namee odreena obaveza i da stranka u
odreenom roku (zakonski rok 15 dana) nije izvrila svoju obavezu.
Vrste izvrenja:
1. administrativno-nenovane obaveze, izvrava nadleni organ
uprave po odredbama ZUP-a,a novane samo iz primanja iz radnog
odnosa uz saglasnost izvrenika;
2. sudsko izvrenje-novane obaveze izvrava nadleni sud

Odluke koje ine izvrni naslov u upravnom postupku:
1. izvrno rjeenje
2. izvrni zakljuak
3. poravnanja sklopljeno u upravnom postupku


Izvrnost prvostepenog rjeenja nastupa:
1. istekom roka za albu ako alba nije izjavljena,
2. dostavljanjem stranci ako alba nije dozvoljena,
3. dostavljanjem stranci ako alba ne odlae izvrenje,
4. dostavljanjem rjeenja stranci kojim se alba odbacuje ili
odbija
Drugostepeno rjeenje kojim je izmijenjeno prvostepeno rjeenje je
izvrno dostavljanjem stranci.

Zakljuak postaje izvran:
1. saoptavanjem tj. dostavljanjem stranci,
2. istekom roka za albu ako alba nije izjavljena i ako je
izjavljena dostavljanjem rjeenja kojim se alba odbija ili
odbacuje
3. u svim ostalim sluajevima kao i rjeenje.

81.-Pravosnanost UA

Pravosnanost UA je nepromjenljivost UA tj. to je institut koji
sprijeava da se meu istim subjektima ponovo vodi postupak o istoj
stvari o kojoj je u redovnom postupku definitivno odlueno.
Vrste pravosnanosti:
formalna
materijalna
U formalnom smislu pravosnano je rjeenje protiv koga se ne moe
izjaviti alba niti pokrenuti upravni spor a kojim je stranka stekla
odreena prava ili nametnute odreene obaveze

Negativni akti ne mogu stei pravosnanost, jer se stranci ne nameu
obaveze niti stiu prava.Materijalna pravosnanost se oznaava kao
unutranje svojstvo UA. Materijalna pravosnanost vee donosioca da ne
moe opozvati, ponititi, ukinuti i mijenjati ranije donijeti UA.
Pravonanost stie samo dispozitiv. Pravosnani akti se mogu
ponitavati, mijenjati, ukidati samo koritenjem vanrednih pravnih
sredstava koja zakon izriito predvia i gdje se uglavnom radi o aktima
koja sadre greku oborivosti.

Konanost UA je takvo svojstvo gdje se protiv akta ne moe pokrenuti
alba ali moe upravni spor. I-stepena rjeenja su konana donoenjem
ako nije dozvoljena alba ili istekom roka za albu, a II-stepena
donoenjem

82. Dodatci UA

Dodaci UA su:
1. uslov
2. rok
3. nalog
4. pridraj opoziva

Uslov predstavlja buduu neizvjesnu okolnost od ijeg nastupanja zavisi
pravno dejstvo akta. Uslovi mogu biti odloni i raskidni.
Odloni ili suspenzivni uslov je dodatak dispozitivu rjeenja prema
kojem e ovlatenja ili obaveze stranke moi biti realizovane nakon to
nastupi budui neizvjestan dogaaj.
Raskidni uslov je uslov prema kome UA prestaje sa dejstvom- ispunjenjem
odlonog uslova.

Rok oznaava protek vremena usljed kojeg nastupa ili prestaje pravno
dejstvo upravnog akta (stupa na snagu ili prestaje da vai up. akt).
Rok je uvijek izvjestan.

Nalog je posebna vrsta podatka kojom se stranci nalae da izvri neku
dodatnu inidbu. Nalog se ne vezuje direktno za pravno dejstvo UA jer je
samostalna pravna obaveza. Stvara pravnu obavezu koju je stranka duna
izvriti, a ako ne izvri donosilac UA moe nalog prinudno izvriti ili
donoenjem novog UA staviti UA van snage pod uslovima predvienim
zakonom.

Pridraj opoziva je dodatak kojim donosilac zadrava pravo da ga kasnije
opozove tj. stavi van snage. U naem pravu nije prihvaen jer se kosi sa
naelom pravosnanosti.

83.
Pogreni akti su svi akti koji sadre bilo kakav nedostatak (manu)
Mogu biti:
neispravni,
nezakoniti
nepravilni ili necjelishodni

Neispravni akti sadre greku tehnike prirode (imena, brojevi i sl.)
Mogu biti : netani i neuredni.
Netane ispravlja organ koji ih je i donio posebnim zakljukom.

84.

Neuredni su oni koji su neupotrebljivi zbog neitkosti, pocijepanosti,
neurednosti i sl.
Nezakoniti UA su oni koji sadre greku pravnog karaktera a koja se
ogleda u nesaglasnosti UA sa zakonom ili drugim propisom zasnivanim na
zakonu.
Nezakoniti UA se dijele na:
1. ruljive ili oborive,
2. nitave
3. nepostojee

85.

Ruljivi akti su akti koji sadre greku lakeg karaktera tako da i uz
postojanje greke zadravaju pravnu snagu. Ako se za njihovo uklanjanje
iz pravnog poretka u predvienom roku ne iskoriste pravna sredstva
(konvalidacija). Razlozi ruljivosti mogu biti formalnopravne i
materijalnopravne prirode.
Formalno-pravni razlozi su:
1. greke vezane za izdavaoca akta (nadlenost, nezakonit sastav
donosioca,nedostatak ovlatenja sl.lica);
2. povreda pravila postupka donoenja UA (povreda propisanog
naina postupanja);
3. greke vezane za utvrivanje injeninog stanja (nepotpuno ili
pogreno utvreno injenjino stanje);
4. greke vezane za formu akta (greke u dispozitivu,
obrazloenju i uputi o pravnom lijeku)

Nadlenost: stvarna , mjesna i vremenska
Stvarna nadlenost: apsolutna i relativna Apsolutna je razlog za
nitavost. Relativna kad je rjeenje donio organ koji nije nadlean.
Vremenska kad je donosilac prije donoenja prestao da bude nadlean.
Dispozitiv mora da bude odvojen od ostalih dijelova rjeenja a nepotpun
i nejasan dispozitiv je razlog ruljivosti

Materijalnopravne greke su one greke gdje je nepravilno primjenjen
zakon na utvreno injenino stanje u konkretnoj pravnoj situaciji
(pogrena primjena norme zbog pogrene interpretacije, zbog pogrene
mjere za ostvarivanje zakonskog cilja,nepotpunost akta,donoenje UA koje
poiva na okolnostima na koje se ne moe primjeniti pravna norma.
Za uklanjanje pogrenih UA koriste se pravni lijekovi:
1. alba u upravnom postupku,
2. vanredna pravna sredstva tj. tuba u upravnom sporu
sankcije su: ponitavanje, mijenjanje, ukidanje
Ponitavanjem se stavlja van snage UA i sve pravne posljedice koje je
proizveo od momenta stupanja na snagu. Koristi se za tee greke
oborivosti i djeluje ex tunc-retroaktivno.
Ukidanje predstavlja akt konstitutivnog karaktera kojim se stavlja van
snage akt sa blaom grekom oborivosti i ima za posljedicu stavljanje
van snage njegovogdaljeg djelovanja i djeluje za ubudue- ex nunc.
Mijenjanje predstavlja akt konstitutivnog karaktera kojim se eliminiu
samo neke pravne posljedice koje je ruljivi akt proizveo tj. uklanjaju
se samo neki dijelovi UA koji nisu u skladu sa propisima
Bitne ili tee greke su:
1. kad se radi o nadlenosti tj. nenadlenosti,
2. materijalnoj povredi zakona
3. grekama u cilju tj. svrsi

Nitavi pravni poslovi su takvi poslovi koji sadre grubu greku i za
koje pravni poredak propisuje da ne mogu proizvoditi nikakve pravne
posljedice od samog zakljuivanja (to se grdo rodi vrijeme ne ispravi-
Bogii).

86.

Nitavi UA sadre tei vid nezakonitosti tj. tee povrede propisa koje
ostavljaju trajne posljedice na njihovu pravnu vanost te se ne mogu
vremenom konvalidirati, ne mogu stei pravosnanost a njihovo uklanjanje
iz pravnog poretka je vremenski neogranieno. Nemaju pravnu vanost ali
faktiki egzistiraju.
Posljedice nitavosti djeluju unazad (ex tunc) pri emu se uklanjaju sve
posljedice koje je proizveo do momenta stupanja na snagu
Nitavim se proglaava rjeenje:
1. koje je u upravnom postupku doneseno o stvari iz sudske
nadlenosti ili o stvari o kojoj se uopte ne moe rjeavati u
upravnom postupku
2. koje bi svojim izvrenjem moglo prouzrokovati neko KD
3. ije izvrenje nije mogue
4. koje je donio organ bez prethodnog zahtjeva stranke a na koje
rjeenje stranka nije preutno ili izriito pristala
5. koji sadre nepravilnosti koja je po izriitoj zakonskoj odredbi
predviena kao razlog nitavosti (protivzakoniti,nemoralni,
nesposobna lica)
Procesnu legitimaciju imaju stranke i javni tuilac te posebno organi
koji vode upravni postupak, koji su dunio u svakoj fazi postupka da na
nitavost paze po slubenoj dunosti.

87.

Nepostojei UA nema ni pravnu niti faktiki egzistira. Nepostojeim UA
smatraju se akti koji su izraz grupe uzurpacije vlasti tj. akt koji je
donio neovlateni subjekat grubo uzurpirajui vlast koja mu ni po kojem
osnovu ne pripada (najgrublja povreda stvarne nadlenosti.

88.
Necjelishodni UA su akti koji se donose na osnovu diskrecionog
ovlatenja pogrenim izborom pravno ponuene varijante prema kriterijumu
koji odgovara angaovanom javnom interesu u konkretnom sluaju.
Kontrolu cjelishodnosti vri II-stepeni organ povodom uloene albe.

89.
Upravne radnje su materijalni akti koji nemaju neposredno pravno dejstvo
a vre se na osnovu i u izvravanju UA bilo da se njima stvaraju uslovi
za donoenje pojedinanih pravnih autoritativnih akata ili da ove akte
neposredno izvravaju.
Zajedniko sa UA je : cilj i zasnovanost na zakonu, vezanost za
pojedinane situacije i autoritativnost.

Upravne radnje se prema okolnostima primjenjivanja prinude dijele na:
1. neautoritativne UR (dokumentovanje,saoptavanje,primanje
izjava,ostale vrste UR),
2. autoritativne UR

Dokumentovanje su raznovrsne radnje ovlatenih organa na kojima biljee
odreene injenice, okolnosti, stanja i izdaju akte kojima se ta
aktivnost potvruje.
Vrste dokumentovanja:
voenje evidencija (registri,matine knjige,kartoteke,imenici i
dr.)
izdavanje uvjerenja
Izdavanje uvjerenja je obaveza nadlenog organa kojom od potvruje
postojanje ili nepostojanje pravno relevantnih injenica o kojima se
vodi sl. evidencija. Njima se ne ustanovljavaju nikakva prava i obaveze
i snabdjevena su oborivom presumpcijom istinitosti
Za karakter javne isprave uvjerenja moraju biti ispunjene pretpostavke:
da je organ ovlaten da izda uvjerenje,
da se odnosi na neto o emu taj organ vodi sl. evidenciju