FILOSOFIA MODERNA:DESCARTES

A I.Moderna abarca da cada de Constantinopla(s.XV) ata a Rev.Francesa(1789)apro. Inciase

co Renace!ento (etapa de "ran ri#$e%a c$lt$ral e ideas antropocentristas)&pero as s'as races
as(ntanse na desco!posici)n do *e$dalis!o do s.XIV.+a se"$nda !etade do XVI e o XVII o
interese c(ntrase na ciencia e o proble!a cos!ol)ico.,$cede a Rev.Cient*ica&s$bstit$ndose o
paradi"!a aristot(lico- ptole!aico pola +ova Ciencia de Cop(rnico&.ic/o
0r/ae&1.0r$no&2eppler&1alileo e +e3ton.+o s(c.XVII sit'anse as 4 ppais correntes da
Filoso*a Moderna&o racionalis!o e o e!piris!o.A Il$straci)n do s.XVIII c$l!ina o proceso de
independencia total da ra%)n dos criterio de a$toridade !edievais e tratar5 os l!ites do
co6ece!ento e per*ecciona!ento do ,7.
8roponse $n concepto de ra%)n a$t)no!a& #$e anali%a a realidade e nos proporciona $n
co6ece!ento eacto&per!itndonos do!inar a nat$re%a e ser libres.
A *iloso*a !oderna critica ta!(n o !odo co!'n de pensar.A*ir!a #$e os entes eternos s)
eisten para n)s en canto os pensa!os&#$e vivi!os n$n !$ndo s$bectivo onde todo contacto
coa realidade ( !ediado polo pensa!ento&!ais o se$ contido non ser5 realidade en si&sen)n
representaci)n dela.As orde a d'bida ante o contido dos datos dos sentidos #$e ser5 o ppal.
proble!a&ina"$rado por 9escartes&e #$e d$rar5 ata 2ant:se o #$e co6ece!os son s) as nosas
representaci)ns& no pode!os estar se"$ros de #$e representen a realidade eterna.
Ren( 9escartes nace en ;a 7a<e&Francia (1=9>) n$n/a *a!ilia nobre.;icenciado en 9ereito&*oi
!ilitante na 1$erra dos .rinta Anos& trala #$e volve a Francia (e despois a 7olanda) para
adicarse a *iloso*a.Maila a s'a ca$tela&non p$blicando o se$ Tratado do Mundo trala condena
de 1alileo&s$*rir5 persec$ci)ns $diciais.A ra6a M? Cristina de ,$ecia convdao ao se$ pas a
instr$rlle na *iloso*a do !o!ento.9e pne$!ona !orre en 1>=@.Ascribe o Discurso do
mtodo,Meditacins metafsicas,Os Principios da Filosofa,As Paixns da Alma e
post$!a!ente Regras para a direccin do Esprito (inacabada)&O Mundo e o Tratado do ome.
B considerado o pai da *iloso*a !oderna pola s'a vera% r$pt$ra coa viente sntese to!ista
reivindicando a a$tono!a da ra%)n e con*iando na s'a capacidade para acadar a verdade&e
!ediante $n !odelo !ate!5tico tentar5 proporcionar co6ece!entos verdadeiros.Co!e%a as o
c/a!ado racionalis!o #$e se caracteri%a por $n/a episte!oloa oposta ) aristotelis!o to!ista
e 5 o$tra corrente *ilos)*ica&o e!piris!o&e #$e se"$ir5n ,pino%a e ;eibni% en ptos. Co!'ns:o
!odelo !ate!5tico co!o ciencia $niversal&a b$sca dos aio!as #$e per!itan $n ra%oa!ento
aio!5tico-ded$ctivo&a de*ensa do innatis!o& o opti!is!o do co6ece!ento con*iando na
correspondencia entre ser e pensar e a concepci)n de 9e$s co!o $n ser per*ecto&"aranta do
co6ece!ento.
Desenvolvemento de Descartes:
9escartes ten o obectivo de constr$r $n/a ciencia $niversal (Mat/esis Cniversalis)&verdadeira
e necesaria.Xa #$e a realidade e 'nica e a sabedora /$!ana ta!(n&debe /aber por tanto $n/a
ciencia 'nica.Ae!pli*ica a s'a idea !ediante a 5rbore da ciencia c$o tronco ser5 a Fsica
tratada no se$ te!po&#$e debe arrai"arse n$n/a !eta*sica #$e sente as s'as bases (o #$e el
proporcionar5) e c$a i!portancia entenderase as s'as ponlas onde se atopa o *roito da Ciencia
Moral&#$e "$iar5 o ca!i6o do ,7. 8roponse aplicar $n !(todo ecl$siva!ente racional&(
dicir&$n ca!i6o #$e lle cond$%a a verdade e #$e desbote cal#$era erro.9e*ende o
innatis!o&a*ir!ando #$e a propia ra%)n ten en s !es!a as verdades.D se$ !(todo ser5 de tipo
!ate!5tico (posto #$e a !ate!5tica ser5 o 'nico saber inc$estionable #$e proporciona
evidencia:EFEG> na realidade e *)ra dela) e tentar5 aplicar o !(todo a t)dolos 5!bitos&partindo
d$ns aio!as ele!entais&pois os aio!as son os pri!eiros ppios e son int$itiva!ente
verdadeiros.Aste !(todo ter5 4 caras:a crtica&a d'bida !et)dica polo #$e i!os d$bidar de todo
o #$e non sea se"$ro co *in de&desbotando cal#$era erro&acadar $n co6ece!ento verdadeiro e
absol$toHe a positiva en I re"ras #$e te6en co!o !odelo o aio!5tico-ded$ctivo das
!ate!5ticas.Aste partindo&partindo d$ns pri!eiros ppios (aio!as) #$e se presentan 5 ra%)n
co!o evidencias int$itivas in!ediatas per!tenos elaborar $n se"$ro proceso de ded$ci)n&isto
(&a partir de o$tros *eitos #$e son co6ecidos con certe%a etrae!os $n/as consec$encias
necesarias.9'as das re"ras son de tipo int$itivo&( dicir&:a evidencia&polo #$e se acepta co!o
verdadeiro #$e int$itiva!ente as o reco6ece a ra%)nHe a an5lise&re*erido )s proble!as
co!pleos&#$e deben dividirse ata c/e"ar ) evidente.As o$tras 4 re"ras son de tipo ded$tivo:a
sntese&#$e a partir de evidencias se deriva a verdade do$tros ele!entos non int$itiva!ente
evidentesHe a revisi)n do proceso para evitar posibles erros.
9escartes sabe #$e o saber do se$ te!po ( d$bidable&polo #$e a$to!atica!ente o to!a por
*also&non por selo sen)n por#$e a partir disto non se poda constr$r nada s)lido.D !es!o
ocorre co #$e nos !ostra os sentidos&$n pao na a$"a se!ella dobrado&e !es!o coas evidencias
e!pricas a #$e non eiste $n criterio #$e nos per!ita di*erenciar sono de viilia polo tanto
todo o #$e percibi!os polos sentidos podera non ser real. An consec$encia& t)dolos datos dos
sentidos& incl$sive o propio corpo& #$edan a $n lado nesta b$sca da certe%a.,) as !ate!5ticas
parecan se"$ras&pois ao non depender da sensibilidade per!anecen alleas 5
d'bida.8or(n&9escartes plantea a posibilidade da eistencia d$n Xenio Mali"no #$e nos
convence de #$e al"o ( evidente cando non o (.C/e"a ata tal p$nto de incerte%a #$e c/e"a a
converterse n$n esc(ptico&( dicir& al"$(n #$e ne"a a posibilidade de acadar o co6ece!ento da
realidade& co!o ( en s !es!a& *)ra da percepci)n /$!ana.Mais ( neste p$nto cando se decata
de al"o #$e ) levar5 5 pri!eira verdade: o !ero *eito de pensar esia necesaria!ente a
eistencia d$n ele!ento pensante !"#ogito ergo sum&penso lo"o eistoJ).D co"ito ser5 o
pri!eiro aio!a #$e lle per!itir5 constr$r toda a s'a *iloso*a&o 'nico #$e evidente!ente
eiste&!ais s) co!o ser pensante&todo o alleo ao pensa!ento ( anda d$bidable.8or
a"ora&9escartes s) pode a*ir!ar a eistencia do A$ pensante&( dicir&pode!os a*ir!ar o noso
pensa!ento pero non a nosa corporalidade pois non necesito pres$po6er a !i6a corporalidade
para pres$po6er o !e$ pensa!ento cos se$s contidos a #$e son ordes distintas.An de*initiva&
podo d$bidar da eistencia do #$e veo& i!aino o$ penso& pero non podo d$bidar do #$e esto$
pensando.
Co!e%a ent)n a an5lise das ideas do se$ pensa!ento e distin"$e E tipos: adventicias (e.sol)&
*icticias(e.sirena) e innatas&todas verdadeiras en canto a ideas&!ais dado #$e as pri!eiras
dependen da sensibilidade e as se"$ndas son prod$to da nosa i!ainaci)n&as 'nicas polas #$e
pode co!e%ar o co6ece!ento son as innatas(as !5is i!portantes para os racionalistas)&#$e est5n
presentes na nosa !ente dende o noso nace!ento.9e entre elas $n/a tenta b$scar $n/a #$e
polas s'as caractersticas te6a necesaria!ente a s'a orie *ora do pensa!ento&e esa idea ser5 a
de 9e$s.9escartes de!ostra a s'a eistencia !ediante 4 probas.Cn/a ( a da !arca i!presa&#$e
a*ir!a #$e& aceptando a !5i!a de #$e $n/a ca$sa ten #$e ter tanta o$ !5is realidade #$e o se$
e*ecto&a idea de 9e$s&ser in*inito e per*ecto&non p$ido ser prod$cida por $n ser i!per*ecto e
li!itado co!o son e$&lo"o a idea de 9e$s ( $n/a !arca posta por el !es!o no pensa!ento.A
o$tra proba ( $n/a adaptaci)n do ar"$!ento ontol)ico de Ansel!o de Canterb$r<&pola #$e a
!es!a idea de 9e$s condiciona a s'a eistencia&$n ser o!nipotente non pode carecer de
eistencia.
.endo en conta a bondade in*inita de 9e$s&descartase a /ip)tese de $n Xenio Mali"no e
en"anador&e conv(rtese en "aranta de co6ece!ento.Al n$nca #$erera en"anarnos&( o noso
criterio de certe%a&do evidente&e para 9escartes o evidente ( a#$ilo #$e se presenta con
claridade (presen%a !ani*esta para o esprito atento) e distinci)n (co6ece!ento non con*$ndible
con o$tros) para a ra%)n.An canto o erro&o a$tor $sti*cao ale"ando $n dese#$ilibrio entre as 4
*ac$ltades !entais !5is i!portantes:a nosa *inita ra%)n e a in*inita vontade&pois a vontade
l(vanos a apres$ra!entos e e#$ivocaci)ns polo #$e s) *acendo $n $so correcto da ra%)n
c/e"are!os ) verdadeiro..endo ent)n esta "aranta divina pode!os ded$cir #$e as ideas #$e se
nos presentan co!o representaci)n das co$sas (adventicias) corresp)ndense real!ente coas
co$sas e se reali%a!os ben o proceso est5 "aranti%ado o co6ece!ento.C/e"a& por tanto& a
a*ir!ar d$n terceiro tipo de s$bstancia (to!ando a de*inici)n aristot(lica de s$bstancia&(
dicir&a#$ilo #$e non precisa de nada alleo para eistir)&ade!ais de 9e$s e a res cogitans,a res
extensa, re*erida a $nica!ente 5s calidades pri!arias das co$sas &a etensi)n (*i"$ra e !ov.)&
!ais non as calidades sec$ndarias a #$e estas son *roito das pri!eiras sobre o noso
or"anis!o&non son obectivas 5s co$sas nin "arantidas por 9e$s.8ese a todo&( necesario
!ati%ar #$e ri"orosa!ente a 'nica s$bstancia ( 9e$s&a #$e as o$tras d'as son dependentes da
pri!eira&pero independentes $n/a da o$tra.
9este eito&9escartes $sti*ica a eistencia s) do c$anti*icable&o !ate!ati%able&
*$nda!entando as a ciencia *sica do !o!ento.8rocede ent)n a elaboraci)n do
Mecanicis!o.9ado #$e o corpo debe ser eplicado en ter!os de !a"nit$des&as I ca$sas
aristot(licas #$edan red$cidas $nica!ente 5 e*iciente&( dicir& desc$brir as leis #$e reen os
*en)!enos.A pesar de todo&9e$s se"$e sendo a ca$sa s$pre!a&e !aila #$e a s'a obra te6a
al"$n/a *inalidade& a in*inidade divina *ai i!posible #$e n)s a co6e%a!os.D *$nciona!ento do
!$ndo se li!ita as 5 ded$ci)n dos ppios #$e condicionan as partes #$e o co!po6en..odo
*en)!eno *sico est5 pois deter!inado.Asta concepci)n !ecanicista e deter!inista i!plica a
ne"aci)n do a%ar e da acci)n libre a #$e todo est5 condicionado.,e"$indo este ar"$!ento&
atop5!onos #$e os ani!ais de*neos co!o K!ateria en !ov.J&isto (& a$t)!atas.
+o re*erente ) ,7& non se pode aplicar estrita!ente este !(todo a #$e ( $n co!posto de corpo
(res extensa) e a al!a (res cogitans) conectadas&se"$ndo 9escartes& por $n/a "l5nd$la cerebral
c/a!ada pineal.
A al!a&de*inida co!o Kppio interno de !ov.J ( o *$nda!ento da liberdade /$!ana& !ais esta
disp)n ta!(n de libre vontade polo #$e s) co6ecendo o ben act$ar5 se"$ndoo&o #$e o leva a $n
intelect$alis!o !oral.8rop)n para se"$ir este bo ca!i6o $n/as re"ras !orais provisorias&posto
#$e no ca!po !oral non se pode s$spender o $%o:a !oderaci)n nas opini)ns&a *ir!e%a das
opini)ns persoais&o estoicis!o !oral de ren$ncia e con*or!idade ante a orde do !$ndo e o
c$ltivo da ra%)n co se$ !(todo intelect$alista.
Conclusin:
9escartes inicio$ a Modernidade asentando a +ova Ciencia con *$nda!entaci)n !eta*sica e
elaborando $n !(todo para cal#$era investi"aci)n.A$tores co!o ,pino%a se"$ir5n os se$s
pasos e tentar5n corriir os se$s erros.Aplicando estrita!ente a de*inici)n de s$bstancia&este
red'cea s) a 9e$s&eli!inando o d$alis!o antropol)ico e considerando ao ,7 co!o $n atrib$to
do pensa!ento o$ da etensi)n&o #$e ser5 libre co!prendendo e aceptando a nat$re%a.
D e!piris!o nace en relaci)n as ideas cartesianas nas Illas 0rit5nicas.Co!parte con ela a b$sca
por leiti!ar o co6ece!ento.Critican as s$postas capacidades da ra%)n&a*ir!an #$e est5
li!itada polos datos sensoriais e& !alia #$e a valoran&de*ende a eperi!entaci)n co!o criterio
para co6ecer a verdade.+e"an as ideas innatas&todo o co6ece!ento ( ad#$irido.D se$
instr$!ento ser5n os sentidos e o se$ !odelo a *sica eperi!ental.8ese a todo&ad!iten a
!$tabilidade da eperiencia e& en consec$encia& #$e o co6ece!ento s) poder5 ser probable e
c/e"ar5n a ne"ar a posibilidade d$n co6ece!ento !eta*sico b5sico.
7aber5 #$e esperar a 2ant para sol$cionar a disp$ta&a*ir!ar5 #$e o co6ece!ento co!e%a cos
sentidos&!ais #$e non pode proceder da eperiencia&/ai $n/a parte *$nda!ental aportada polas
estr$t$ras co"nitivas do s$eito.