O atomskom nukleusu (jezgru)

Atom
Atom se sastoji od jezgra i omotaa
1.Jezgro sadri:
2. elektrona
protone
neutrone
JEZGRO (NUKLEUS) ATOMA
X
A
Z
Mmaseni broj
Atomski broj
Simbol elementa
= broj protona + broj neutrona
= broj protona
X
A
Z
A = broj protona + broj neutrona
Z = broj protona
A Z = broj neutrona
Broj neutrona = maseni broj Atomski broj
N = A - Z
U
235
92
U
238
92
Ima vie vrsta urana:
A
Z
Broj protona
Broj neutrona
A
Z
Broj protona
Broj neutrona
U
235
92
U
238
92
Ima vie vrsta urana:
A 235
Z 92
Broj protona 92
Broj neutrona 143
A 238
Z 92
Broj protona 92
Broj neutrona 146
Atomske mase se mjere u atomskim jedinicama mase koje
oznaavamo sa u.
1 u = 1.66054 10
27
kg = 931.49 MeV/c
2








Osobine nukleusa
Osobine nukleusa
Naboj nukleusa je +e puta broj (Z) protona.

Isotopi vodonika:
Deuterium: Teki vodonik. Ima u svom jezgru proton i
neutron.
Tricijum: ima dva neutrona i jedan proton.

Jezgra deuterijuma i tricijuma se zovu deuteron i triton.
Atomi sa istim Z, ali razliitim masenim brojem A, se zovu
izotopi.
Osobine nukleusa
Simbol atomskog nukleusa je: .
gdje je Z = atomski broj (broj protona)
N = neutronski broj (broj neutrona)
A = maseni broj (Z + N)
X = simbol hemijskog elementa
Svaka vrsta nukleusa datih Z i A se zove nuklid.
Z karakterie hemijski element.
Zavisnost hemijskih osobina od N je zanemarljiva.

Nuklidi sa istim brojem neutrona se zovu izotoni
Nuklidi sa istim brojem A se zovu izobari.
O jezgru atoma
Nukleus zauzima samo 10
-15
zapremine atoma.
I jezgra su podvrgnuta zakonima kvantne fizike: i ona
imaju osnovno stanje i eksitovana stanja i emituju fotone
(gama-kvante) pri prelazu izmeu eksitovanih i
osnovnog stanja.
Bitne razlike u atomskoj i nuklearnoj fizici su:
1. elektroni su pod bitnim uticajem jezgra dok nukleus ne
trpi nikakav vanjski uticaj (sastavni dijelovi jezgra se
nalaze pod uticajem sila koje sami stvaraju nuklearne
sile)
O jezgru atoma
2. U atomskoj fizici meudjelovanje elektrona je gotovo
zanemarljivo, a u nuklearnoj fizici je uzajamno dejstvo
meu sastavnim dijelovima jezgra odluujue za
kompaktnost jezgra. Zato u nuklearnoj fizici ne moemo
izbjei problem interakcije vie tijela, to smo mogli u
atomskoj fizici, a to je upravo ono to nam stvara
matematike tekoe.
3.silu koja dri sastavne dijelove jezgra na okupu
poznajemo samo kvalitativno, tj. za nju ne moemo
napisati formulu kao za Kulonovu silu ili gravitacionu silu.

Sastavni dijelovi jezgra
Prije nego to je 1932. Chedwik otkrio neutron postojali
su modeli jezgra atoma koji su zagovarali da se u jezgru
nalazi A protona i (A-Z) elektrona tako da je ukupni naboj
jezgra jednak:
A(+e)+(A-Z)(-e)=+Ze
to se slagalo sa eksperimentom.
Ipak bilo je niz potekoa:
Izlaz iz ove situacije doao je 1932. otkriem neutrona
Neutron ima skoro istu masu kao i proton (oko 0,1%
veu)
Dimenzije i oblici nukleusa
Rutherford je zakljuio da domet nuklearnih sila mora biti
manji od oko 10
14
m.
Pretpostavimo da je nukleus sfera radiusa R.
estice (electroni, protoni, neutroni, i alfa-estice) se
rasijavaju kada prolaze blizu nukleusa.
Nije jasno da li maksimalno rastojanje za interakciju zavisi
od veliine nukleusa (radijus materije), ili nuklearne sile
djeluju i van ovog podruja nuklearne materije (radijus
sile).
Nuklearna sila se esto zove jaka sila.
Ovdje razlikujemo radijus nuklearne sile, radijus
mase i radijus naboja.
Dimenzije i oblici nukleusa
Radijus nukleusa se moe aproksimirati sa izrazom R = r
0
A
1/3

gdje je r
0
1.2 10
15
m.

Kao jedinicu ovdje koristimo femtometar tako to je
1 fm = 10
15
m, ili fermi.

Najlaki nukleus prema Fermijevoj raspodjeli za raspodjelu
gustine naboja u nukleusu (r) is
Dimenzije i oblici nukleusa
Ako pretpostavimo da je nukleus sfera,


Onda je gustina nukleusa 2.3 10
17
kg / m
3
.
Oblik Fermijeve raspodjele