Wikang Filipino

Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya

Translation arrow icon
Ang artikulong ito ay nangangailangan ng maayos na salin.
Wikang Filipino
Ginagamit sa Mga bansang may mahigit sa 1 milyong manananalita:a
ilipinas at !stados "nidos
Mga bansang may mahigit sa 1## libong mananalita: Arabyang $audi, Australya, %apon, &talya, 'anada,
Malasya, Mga inag(isang Arabong !mirado, $inggapur, at Tsina )lalo na ang %ong 'ong*
+ilang ng mga tagapagsalita "nang wika: Tingnan ang Tagalog
&kalawang wika: mahigit sa ,# milyon
'alahatan: -# milyon.1/
amilya ng wika Austronesyo
Malayo(olinesyo
Gitnang ilipinas
Tagalog
Wikang Filipino
$istema ng pagsulat 0atin )kahalawang Filipino*
1pisyal na 'atayuan
1pisyal na Wika sa ilipinas
inamamahalaan ng 'omisyon sa Wikang Filipino
Mga kodigong panwika
&$1 ,2-(1 3p
&$1 ,2-(4 3il
&$1 ,2-(2 3il
0ingwaspero 5
6ote: This page may contain &A phonetic symbols in "nicode.
Ang wikang Filipino.4/ ang pambansang wika at isa sa mga opisyal na wika ng ilipinas7ang &nggles
ang isa pa7ayon sa $aligang +atas ng 1-89. &sa itong wikang Awstronesyo at ang de 3acto ):sa
katotohanan:* na pamantayang bersyon ng wikang Tagalog, bagaman de ;ure ):sa prinsipyo:* itong iba
rito.
Mga nilalaman .itago/
1 agsilang at layunin
4 'asaysayan
4.1 Mga naiibang pananaw at panukala
2 Tingnan din
< Mga sanggunian
= Mga kawing panlabas
agsilang at layunin.baguhin/
&sang layunin ng pagkakaroon ng isang wikang pambansa ang pagpapalaganap ng pagkakaisang
pambansa, ang pagkakaroon ng heograpiko at pampolitika na pagkakapatiran, at maging ang pagkakaroon
ng isang sumasagisag na pambansang wika ng isang bansa. "nang sumibol ang diwa ng pagkakaroon ng
isang wikang pambansa sa ilipinas noong balik(tanawin ni Manuel >ue?on noong 1-4= ang isang
damdamin ng pagkabigo ng pambansang bayaning si @ose Ai?al, nang hindi nito magawa ng huling
makipag(ugnayan sa isang kababayang babae habang nasa isang bangka patungong !uropa..4/
'asaysayan.baguhin/
6oong ika(12 ng 6obyembre 1-2,, inilikha ng unang ambansang Asemblea ang $urian ng Wikang
ambansa, na pinili ang Tagalog bilang batayan ng isang bagong pambansang wika. 6aimpluwensiyahan
ang pagpili sa Tagalog ng mga sumusunod:.2/
$inasalita ang Tagalog ng napakaraming tao at ito ang wikang pinakanauunawaan sa lahat ng mga rehiyon
ng ilipinas. apadaliin at pabubutihin nito ang komunikasyon sa mga taumbayan ng kapuluan.
%indi ito nahahati sa mga mas maliliit at hiwa(hiwalay na wika, tulad ng +isaya.
Ang tradisyong pampanitikan nito ang pinakamayaman at ang pinakamaunlad at malawak )sinasalamin
ang dyalektong Toskano ng &talyano*. %igit na mararaming aklat ang nakasulat sa Tagalog kaysa iba pang
mga katutubong wikang Awstronesyo.
&to ang wika ng Maynila, ang kabiserang pampolitika at pang(ekonomiya ng ilipinas.
&to ang wika ng %imagsikan at ng 'atipunan7dalawang mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng
ilipinas.
6oong 1-=-, nakilala ang wikang ito bilang ilipino upang mahiwalay ang kaugnayan nito sa mga
Tagalog. 6agtakda naman ang $aligang +atas ng 1-92 ng panibagong pambansang wikang papalit sa
ilipino, isang wikang itinawag nitong Filipino. %indi binanggit sa artikulong tumutukoy, Artikulo BC,
$eksiyon 2)4*, na TagalogDilipino ang batayan ng FilipinoE nanawagan ito sa halip sa ambansang
Asamblea na mag(Ftake steps towards the deGelopment and 3ormal adoption o3 a common national
language to be known as Filipino.H Gayundin, nilaktawan ng Artikulo B&C, $eksiyon ,, ng $aligang +atas
ng 1-89, na ipinagbisa matapos ng pagpapatalsik kay Ferdinand Marcos, ang anumang pagbabanggit ng
Tagalog bilang batayan ng Filipino at mismong ipinagpatuloy na Fas .Filipino/ eGolGes, it shall be 3urther
deGeloped and enriched on the basis o3 eIisting hilippine and other languages )pagbibigay(diin
idinagdag*.H Tiniyak pa ng isang resolusyon.</ ng 12 Mayo 1--4, na ang Filipino Fang katutubong wika,
pasalita at pasulat, sa Metro Manila, ang ambansang unong Aehiyon, at sa iba pang sentrong urban sa
arkipelago, na ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo )pagbibigay diin
idinagdag*.H Gayumpaman, tulad ng mga $aligang +atas ng 1-92 at 1-89, hindi nito ginawang kilalanin
ang wikang ito bilang Tagalog at, dahil doon, ang Filipino ay, sa teoriya, maaaring maging anumang
katutubong wikang Awstronesyo, kasama na ang $ugboanon ayon sa paggamit ng mga taga('alakhang
Jebu at KaGao. &didineklara ang buwan ng Agosto bilang +uwan ng Wikang ambansa
Mga naiibang pananaw at panukala.baguhin/
+agaman naitakda na sa $aligang +atas at mga kaugnay na batas ang sariling katangian ng Filipino, may
nananatili pa ring mga alternatibong panukala sa kung ano dapat ang maaging katangian ng wikang
Filipino. Gayumpaman, nararapat itong maibukod sa mga nagdaraing lamang na, sa kasalukuyan, ang
Filipino ay de 3acto na iisa sa Tagalog at na ang pampublikong paggamit ng Filipino ay sa katotohanan
ang paggamit ng Tagalog.
Ang pambansang wika ng ilipinas ay Filipino.Maraming mamamayan ng ilipinas ang nagkakamali sa
tuwing itatanong mo kung ano ang wikang pambansa natin.'adalasang naisasagot nila ay Tagalog.
6gunit ang Tagalog ay isa lamang sa mahigit 1=## na diyalekto sa ilipinas.Filipino ang pangkalahatang
wika ng ilipinas na binubuo ng ibat(ibang diyalekto gaya na lamang ng
Tagalog,&locano,'apampangan,Jebuano,angasinense at marami pang iba.
Mahalagang maintindihan ang kasaysayan ng Wikang ambansa 5 kung paano ito nagsimula bilang
Tagalog )kung saan umalma ang mga +isaya*, naging ilipino, at ngayon nga ay Filipino na.
&sang arkipelago ang Filipinas kung kaya nagkaroon ito ng maraming katutubong wika. Ang maganda sa
penomenong ito ay nagkaroon din ng kaniya(kaniyang literatura ang bawat etnolingguwistikong grupo.
Kahil dito, maraming mulat na mga kritiko katulad ni &sagani A. Jru? ang nagsasabing Fisa sa
pinakamayamang literatura sa mundo ay ang literatura ng Filipinas.:
6oon pa mang sinulat ang 1-2= 'onstitusyon, nabanggit na ang pagkakaroon ng wikang pambansa.
6akasaad sa Artikulo 1< $eksiyon 2 na, FAng 'onggreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong
wika.: )Art. 1<, $ek. 2*
6oong 1-2,, itinatag ni angulong Manuel >ue?on ang $urian upang mamuno sa pag(aaral at pagpili sa
wikang pambansa. Tungkulin ng $urian na magsagawa ng pananaliksik, gabay at alituntunin na magiging
batayan sa pagpili ng wikang pambansa ng Filipinas. $i @aime de Ceyra ang naging tagapangulo ng
komite na nagsagawa ng pag(aaral, at napili nito ang Tagalog bilang batayan ng FWikang ambansa.:
&pinalabas ni angulong >ue?on noong 1-29 ang 'autusang Tagapagpaganap +lg. 12< na nag(aatas na
Tagalog ang batayan ng wikang gagamitin sa pagbubuo ng wikang pambansa. Kahil sa pagsusumikap ni
angulong >ue?on na magkaroon tayo ng wikang pagkakalilanlan, hinirang siyang FAma ng Wikang
ambansa.:
6oong 1-<# ipinalabas ni angulong >ue?on ang 'autusang Tagapaganap +lg. 4#2 na nagpapahintulot
sa pagpapalimbag ng Talatinigang Tagalog(&ngles at +alarila sa Wikang ambansa. inasimulan din nito
ang pagtuturo ng Wikang ambansa sa lahat ng mga paaralan sa buong bansa.
6oong 1-=- nagpalabas si 'agawaran ng !dukasyon 'alihim @ose Aomero ng 'autusang +lg. 9 na
nagsasaad na ilipino ang opisyal na tawag sa wikang pambansa.
$a 1-92 'onstitusyon noong kapanahunan ng diktador na si angulong Ferdinand Marcos, nakasaad sa
Artikulo 1= $eksiyon 4 at 2 na Fang +atasang ambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang ilipino. %anggaLt hindi binabago ang
batas, ang &ngles at ilipino ang mananatiling mga wikang opisyal ng ilipinas.:
6oong panahon naman ng Aebolusyonaryong Gobyerno sa ilalim ni angulong Jora?on J. AMuino
muling binago ang 'onstitusyon noong 1-89 kung saan nakasaad sa Artikulo 1< $eksiyon , na: FAng
wikang pambansa ng ilipinas ay Filipino. $amantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa ilipinas at sa iba pang mga wika.:
Mahalaga ang papel ng mga wikang katutubo sa pagpapayaman ng Filipino, na sa ngayon ay nagbabago
ang anyo. &dinagdag sa al3abetong galing sa Tagalog ang mga letra na 3, ;, M, G, at ?. Kahil dito, ang dapat
na maging baybay ng pangalan ng ating bansa ay Filipinas at ng pambansang wika ay Filipino, gaya ng
ipinanukala ng ambansang Alagad ng $ining para sa 0iteratura Cirgilio Almario sa kaniyang librong
Filipino ng mga Filipino: Mga roblema sa &speling, Aetorika, at agpapayaman ng Wikang ambansa.
Tama rin na isama ang mga letrang tulad ng 3 at G kung gusto nating makapag(ambag talaga ang mga
wikang katutubo sa wikang pambansa. %alaw ang mga ito sa mga magagandang wika ng mga &Gatan,
&3ugaw, at ManuGu na katutubong grupo sa bansa. ( @ohn &remil !. Teodoro