Yrd. Do. Dr.

Garip GEN 1
Page 1
Endstriyel lme
ve Kontrol
Yrd. Do. Dr. Garip GEN
TEKNK BLMLER
MESLEK YKSEKOKULU
4. KONKLK LME YNTEMLER
5. L SAATLER (KOMPARATRLER)
Page 2
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
KONKLK LME
Konik: Koninin u ksmndan dzleme paralel ekilde kesilerek elde edilen yeni
ekildir. Elde edilen yeni ekilde ap, bir utan dier uca bymektedir.
Koniklik deerleri
aplar : D, d
Koniklik uzunluu : L
Koniklik as :
Koniklik oran : C = 1: X
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 2
Page 3
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Konik lme Yntemleri
Hesaplama Yntemi le Konik lme
Konik paralarn byk ap, kk ap, boyunu ve asn bilmek isteriz. Bu yzden
konik paralar lerken genellikle boyunu leriz byk ap ve kk ap lerek a
lsn bulur ve asn da hesap yolu ile buluruz.
Koniklik deerleri
a,b llerini bilmemiz gerekir. Bu lleri bildiimiz takdirde tanjant
denkleminden asn bulabiliriz.
tan = a / b
Page 4
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Kk ap llrken kumpas mikrometre gibi lme aletleri kullandmzda hatal
lme yapabilecek olmamzdr. Bunun sebebi ise asla kumpas veya mikrometre
enelerinin kk ap tam olarak lememesidir.
DKKAT !!!!
ekilde grld gibi kumpasla lme
bu tr hatalar oluacaktr. Bu hatalar
nlemek iin ve daha hassas ekilde
lm yapmak iin komparatrlerden
yararlanlmaktadr.
Konik lmde kompratrlerin balanmas
Bu ekilde torna tezgh gibi tezghlarda
komparatr kullanarak daha hassas bir ekilde
konikleri lebiliriz. Bu ynteme benzer ekilde
profil lme tezgahlaryla hassas bir ekilde
koniklik lleri llebilmektedir.
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 3
Page 5
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Konik mastarlar kullanarak koniklerin llmesi
Konik kovan mastarla frezelerin malafa
koniklikleri kontrol edilir. konik kontrol
mastar malzemelerin i konikliklerinin
kontrolnde kullanlr. koniklik mastar
ile kontrol yapmadan nce, mastar
yzeyine veya i paras koniklik yze-
yine eksenel ynde yal tebeir srlr
sonra para ve mastar birbirlerine kar
dndrlr. Yal tebeir tm yzeyde
eit olarak yaylmaldr. Yzey zerinde
yal tebeirin yaylmad noktalarda
temas olmam demektir.
Page 6
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Konik l aletleri
Hassas gstergeler veya bobinli tularla
donatlmtr. Bunlar konik as veya tespit edilen
mesafe arasndaki iki kontrol apn ler
Dier konik lme yntemleri
Koniklik lm aleti
Bu yntemler seri imalatla alan fabrikalardan rn miktarnn ok olmasndan dolay
hzl ve pratik bir ekilde lme ileminin yaplmas salamaktadr. Bu yntemlerden
bazlar pnmatik lme yntemleri, elektronik lme yntemleri ve zel aparatlarla
yaplan lmeleri sralayabiliriz. Tabi bu yntemleri kullanrken para saysnn ve
lme hassasiyetinin nemi ok byktr. Bu sebeple endstride kullanm snrl
olmaktadr.
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 4
Page 7
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
l Saatleri (Komparatrler)
Mukayese amac ile kullanldklar iin l saatlerine komparatr ad da verilir.
l saatleri kolay lm yapabilmek iin bir SEHPA veya SABT L
AYGITLARINA balanrlar.
Boyutlarn;
Mukayeseli lmlerinde
Kk l farklarnn okunmasnda
Geometrik biim deiimlerinin kontrolnde
kullanlan l aletleridir.
Hassasiyetleri:0.01mm ile 0.001 mm arasnda
deiir
l aralklar:
0-0.25 mm
0-0.5 mm
0-1 mm
0-5 mm
0-10 mm
0-30 mm
arasnda olabilir.
Page 8
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
l saatleri ile;
1. D ap kontrol
2. Ayn anda ok boyutlu kontrol
3. ap kontrol
4. Dorusal hareketin kontrol
5. Ykseklik kontrol
6. Yzeye diklik kontrol
7. Karlkl konum kontrol
8. Derinlik kontrol
9. Salg kontrol
10. retim kontrol yaplabilir.
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 5
Page 9
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Genel lme Kurallar
Hatasz lme ilemi iki basamakta gerekleir. Birinci basamak doru l almak,
ikinci basamak alnan ly doru okumaktr. Bunun iin aadaki hususlara dikkat
edilmelidir.
1- stenilen l hassasiyetine uygun l aleti seilmelidir.
2- l aleti ve llecek para temiz olmaldr.
3- l aleti salam ve alnacak lye uygun olmaldr.
4- Hassas lmlerde; hava scakl,parann scakl,l aletinin scakl 19 ile
21santigrat arasnda olmaldr
5- lme esnasnda l aletine normal temas basks verilir.
6-lm okunurken,yeterli aydnlk ta olmal ve l aletine dik olarak bakmak
gerekir.
7- Hi bir zaman hareket eden paralarn zerinden l alnmamaldr.
8- lme ileminden nce l aletinin ayar taml kontrol edilir. Gerekiyorsa ayar
yaplr.
Page 10
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Komparatr Saati Sfrlama
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 6
Page 11
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Page 12
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Komparatr ve l saatlerinin para uygulamalarnda kullanlan sehpa ve
ayaklar
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 7
Page 13
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Page 14
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Yrd. Do. Dr. Garip GEN 8
Page 15
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Page 16
Yrd. Do. Dr. Garip GEN M.. Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu
Bir sonraki dersimizde Mikrometre, Kumpas ve
Komparatr kullanlarak deneysel almalar
yaplacaktr.
Deneyler Rapor olarak sunulacaktr.
Hatrlatma :