Sinir Rehberi PDF

1
T.C.
LER BAKANLII
ARATIRMA VE ETTLER MERKEZ
(AREM)
MLK DARE AMRLER
SINIR GREV REHBER
Hazrlayanlar
Ylmaz KURT
Aratrmalar ve Ettler Merkezi (AREM) Bakan
Mustafa GN
Aratrmalar ve Ettler Merkezi (AREM) Bakan Yardmcs
ANKARA, 2007
2
EFENDLER, BU HUDUT SIRF ASKER
MLHAZA LE ZLM BR HUDUT
DELDR. HUDD-U MLLDR. HUDD-U
MLL OLMAK ZERE TESPT EDLMTR
b
ir
g
e
r
e
k
tir.
3
2
6
9

K
m
2
0
3

K
m
S
U
R
Y
E
9
1
1

K
m
I
R
A
K
3
8
4

K
m
R
A
N
5
6
0

K
m
E
R
M
E
N
S
T
A
N

3
2
8

K
m
N A H V A N
1 8 K m
G
R
C
S
T
A
N
2
7
6

K
m
4
ARATIRMA ve ETTLER MERKEZ YAYINLARI
Yayn No: 9
T.C. ileri Bakanl
Aratrma ve Ettler Merkezi
www.arem.gov.tr
e-posta: arem@icisleri.gov.tr
Tel: 0 312 397 56 46
Faks: 0 312 397 08 03
5
NDEKLER
NSZ........................................................................................................................................... 10
TAKDM.......................................................................................................................................... 11
GR.............................................................................................................................................. 13
I. BLM....................................................................................................................................... 15
GENEL BLGLER ......................................................................................................................... 15
1. SINIRLARIMIZIN MUHAFAZASI, SINIR GREVNN NEM VE ZELL ....................... 15
2. TRKYENN CORAF KONUMU ..................................................................................... 18
II. BLM...................................................................................................................................... 19
SINIR GREVNE LKN TEMEL BLGLER............................................................................. 19
1. TANIMLAR............................................................................................................................. 19
1.1. Andlamalar ................................................................................................................... 23
1.2. Snr (Hudut) Tanmlar .................................................................................................. 20
1.3. Snr areti .................................................................................................................... 21
1.4. Snr Oluturan Akarsularda Snr izgisinin Geirilmesinde Uygulanan Balca Usuller .... 22
1.5. Dalarn Tekil Ettii Snrlar.......................................................................................... 23
1.6. Snr Makam ................................................................................................................. 24
1.7. Hudut Birlikleri................................................................................................................ 24
1.8. Hudut Komutanlklar ..................................................................................................... 24
1.9. Hudut Karakolu.............................................................................................................. 24
1.10. Hudut hlali ................................................................................................................... 24
1.11. Snr Olay .................................................................................................................... 25
1.12. Snr Blgesi (Hudut Mmtkas) ................................................................................... 25
1.13. Mterat Tahkikat Blgesi ............................................................................................ 25
1.14. Askeri Blge................................................................................................................. 25
1.15. Fiziki Gvenlik Sistemi ................................................................................................. 25
1.16. Mlakat (Protokol)........................................................................................................ 25
1.17. Hudut Trif Protokol................................................................................................... 26
1.18. Hudut aret Protokol................................................................................................. 26
1.19. Mahnuz ........................................................................................................................ 26
1.20. Buluma Noktalar ....................................................................................................... 26
1.21 Snr Kaps ( Hudut Kaps) .......................................................................................... 26
1.22 Gmrk Kaps .............................................................................................................. 27
1.23. Gmrk Blgesi ........................................................................................................... 26
1.24. Gmk Hatt................................................................................................................. 27
1.25. Pasaport ve Pasoport Yerine Geen Vesikalar ........................................................... 27
1.26. Karma Teknik Komisyon .............................................................................................. 30
1.27. Snr Yeniden aretleme (Rdemarkasyon) Ortak Komisyonu .................................. 30
1.28. Yksek Snr Komisyonu, Daimi Snr Komisyonu ve Merkez Karma Snr Komisyonu...30
1.29. Snr Olaylarnda Diplomatik Kanaln Kullanm...................................................30
1.30. Snr Anlamazlklar .................................................................................................... 30

2. SINIRLARIMIZ VE SINIR MAKAMLARI ................................................................................ 31
2.1. Snrlarmz .................................................................................................................... 31
2.1.1. Kara Snrmz......................................................................................................... 31
2.1.2. Deniz Snrmz ....................................................................................................... 31
2.2. Snr Makamlar ............................................................................................................. 31
2.3. Snr Makamlarnn Sorumluluk Sahalar ve Komu lkeler Nezdindeki Karlklar ..... 31
2.3.1. Trkiye Bulgaristan Snr .................................................................................... 32
6
2.3.2. TrkiyeYunanistan Snr ...................................................................................... 33
2.3.3. Trkiye Suriye Snr:........................................................................................... 34
2.3.4. Trkiye Irak Snr: ............................................................................................... 37
2.3.5. Trkiye ran Snr................................................................................................ 38
2.3.6.Trkiye Grcistan Snr......................................................................................... 41
2.3.7.TrkiyeErmenistan Snr....................................................................................... 42
2.3.8.Trkiye -Nahivan (Azerbaycan) Snr .................................................................. 44
III. BLM..................................................................................................................................... 45
SINIR MAKAMLARI/ SINIR OLAYLARI/ GREVLER.................................................................. 45
1. SINIR MAKAMI OLARAK VAL VE KAYMAKAMLARIN GREVLER .................................. 45
1.1. Snr Makam Olarak Vali ve Kaymakamlarn Balca Grevleri .................................... 45
1.1.1. lgili Mevzuat ............................................................................................................... 45
2. SINIR GREV SIRASINDA DKKAT EDLMES GEREKEN HUSUSLAR........................... 48
3. DPLOMATK NEZAKET KURALLARI .................................................................................. 50
4. SINIR OLAYLARI .................................................................................................................. 51
5. SINIR MAKAMLARI VE HEYETLERN OLUUMU.............................................................. 54
5.1. Snr Makamlar ............................................................................................................. 54
5.1.1. Birinci Derece Snr Makamlar Bakanlnda Oluan Heyet ................................ 54
5.1.2. kinci Derece Snr Makamlar Bakanlnda Oluan Heyet .................................. 54
6. YKSEK, DAM VE MERKEZ KARMA SINIR KOMSYONLARI ........................................ 55
6.1. Yksek Snr Komisyonu................................................................................................ 55
6.2. Daimi Snr Komisyonu .................................................................................................. 55
6.3. Merkezi Karma Snr Komisyonu ................................................................................... 56
7. HEYETLERN BULUMA USULLER ................................................................................... 57
7.1. Olaan (Mutat) Mlakatlar ............................................................................................. 58
7.2. Olaanst Mlkatlar ................................................................................................... 58
8. SINIR OLAYLARININ ZMLENMES............................................................................... 58
8.1. Genel Olarak.................................................................................................................. 58
8.2. Yazmalar ..................................................................................................................... 59
8.3. Mlkatlar (Protokoller).................................................................................................. 59
8.4. Snr Makamlarnn Karlkl Ziyaretleri ......................................................................... 59
8.5. Grme Yeri, Dzeni ve ekli ...................................................................................... 59
9. SINIR ARETLER LE LGL LEMLER........................................................................... 61
9.1. SINIR ARETLERNN KONTROL VE BAKIMI..........................................................61
10. SINIR HATTININ GE LE DORUDAN VEYA DOLAYLI EKLDE LGL OLAN ALIMALAR
VE SINIR HTLAFLARI KONULARINDA SINIR MAKAMLARININ SORUMLULUKLARI..................... 64
11. SINIR HATTINDA YAPILACAK NAATLAR SIRASINDA TAKP EDLECEK USUL VE ESASLAR............... 66
12. SINIR MAKAMLARININ SINIR BRLKLER LE LKLER .............................................. 68
13. SINIRA YAKIN BLGELERDE YAPILACAK UULAR..................................................... 68
14. DAR MEKTUP -PASAVAN................................................................................................ 69
14.1. dar Mektup................................................................................................................. 69
14.2. Pasavan....................................................................................................................... 70
IV. BLM..................................................................................................................................... 71
SINIR GVENL VE SINIRLARIMIZIN KORUNMASI ............................................................... 71
1. lkemizde Snrlarn Denetim ve Kontrol............................................................................. 71
1.1. Snr Birliklerinin Grevleri ............................................................................................. 72
1.2. Snr Birliklerinin Karlatklar Snr Olaylarnda Hareket Tarz.................................... 74
1.3. Askeri Yasak Blgeler.....................................................................................................75
1.4. Hududu Toplu Olarak Geenlerle Yaplacak lemler.....................................................77
2. SINIRLARIN DENETM VE KONTROL LE LGL AVRUPA BRL (AB) UYGULAMASI...78
2.1. Genel Olarak.................................................................................................................. 78
7
2.2. Avrupa Birliinin Genel Yaklam ...................................................................................... 78
2.3. Avrupa Birlii Mktesebat .................................................................................................. 79
2.3.1. Tampere Zirvesi Sonular (15/16 Ekim 1999)............................................................ 79
2.3.2. Laeken Zirvesi Sonular (14/15 Aralk 2001)............................................................. 79
2.3.3. Sevilla Zirvesi Sonular (21/22 Haziran 2002).......................................................... 79
2.3.4. Schengen Mktesebat ve Uygulamas .................................................................... 80
2.3.5. Katlm Ortakl Belgesi ............................................................................................. 80
2.3.6. AB Mktesebatnn Uyumlatrlmasna Ynelik Trkiyenin Ulusal Program............ 81
2.4. lerleme Raporlar ............................................................................................................... 81
2.5. Trkiyede D Snrlarn Korunmasna Ynelik Strateji Belgesi ......................................... 82
2.6. Trkiyede Entegre Snr Ynetimine likin Salanan Gelimeler ..................................... 83
2.6.1. TR 02 JH 02 Entegre Snr Ynetimi Twinning (Eletirme) Projesi (ileri Bakanl EGM)..83
2.6.2. TR 04 /AB/ JH 04 Snr Polisi in Eitim Sisteminin Gelitirilmesi Twinning (Eletirme) Projesi
(ileri Bakanl) ...............................................................................................................................................84
V. BLM...................................................................................................................................... 85
GVENLK KOMTELER (TRKYE RAN).............................................................................. 85
1. Alt Gvenlik Komitesi ............................................................................................................ 85
2. Ortak Gvenlik Komitesi ........................................................................................................ 86
3. Yksek Gvenlik Komisyonu................................................................................................. 86
VI. BLM..................................................................................................................................... 89
SINIR KAAKILII......................................................................................................................89
1. KAAKILIK VE SINIRDA LENEN KAAKILIK SULARI ............................................. 89
2. SU SAYILAN FLLER......................................................................................................... 89
3. YAYGIN SINIR KAAKILII TRLER ............................................................................... 91
3.1. Kaaa Konu Mal veya Eyann Trne Gre .............................................................. 91
3.2. Kaakln Yapl ekline Gre.................................................................................. 93
4. KAAKILIIN SEBEPLER ................................................................................................ 94
4.1 Toplumsal ve ktisad Sebepler ....................................................................................... 94
4.2. Dier Sebepler ............................................................................................................... 94
5. KAAKILARIN YAYGIN OLARAK KULLANDIKLARI TEKNK VE TAKTKLER ................. 94
6. KAAKILIIN SONULARI ............................................................................................... 95
6.1. lke Ekonomisi zerinde............................................................................................... 95
6.2. Halk Sal zerinde.................................................................................................... 95
6.3. Toplum Yaps zerinde................................................................................................. 95
7. KAAKILIKLA MCADELEDE YAANAN GLKLER.................................................. 95
8. KAAKILIKLA MCADELE VE MLK DARE AMRLER ................................................ 96
8.1. Grev ............................................................................................................................. 96
8.2. Arama ve Elkoyma......................................................................................................... 96
8.3. Silh kullanma yetkisi .................................................................................................... 96
VII. BLM.................................................................................................................................... 97
GMEN KAAKILII VE YASADII G.............................................................................. 97
1. Tanmlar ................................................................................................................................. 97
1.1. Gmen ......................................................................................................................... 97
1.2. Yasad Gmen........................................................................................................... 98
1.3. Mlteci (Refugee) ........................................................................................................ 100
1.4. Snmac..................................................................................................................... 100
1.5. Gmen Kaakl..................................................................................................... 100
1.6. Yasad G................................................................................................................ 101
1.7. nsan Ticareti ............................................................................................................... 102
1.8. Geri Kabul....................................................................................................................102
8
2. Uluslararas ve Ulusal Mevzuat............................................................................................103
3. G Douran Sebepler ...................................................................................................... 104
4. Yasad G ve Trkiye......................................................................................................105
5. Gmen Kaakl Metotlar ............................................................................................. 105
6. Snr D lemleri ............................................................................................................... 106
6.1. Snr D Etmeye Yetkili Makamlar.............................................................................. 106
6.2. Geri Kabul ve Geri Kabul lemleri...............................................................................107
7. Denizden Yaplan Gmen Kaakl ........................................................................... ...107
7.1. Denizden Yaplan Gmen Kaaklna Kar Uluslararas Dzenleme almalar..108
7.1.1. International Maritime Organization (IMO) Karar ..................................................... 108
7.1.2.. Karadan, Denizden ve Havadan Gmen Kaaklna Kar Protokol ................. 110
8. Kitlesel Mlteci/ Snmac Hareketlerine likin Grev ve Sorumluluklar.............................112

VIII. BLM................................................................................................................................. 115
HAVA MEYDANLARI, LiMANLAR VE SINIR KAPILARINDA GREV VE HiZMETLER .....115
1. SVL HAVA MEYDANLARI, LMANLAR VE SINIR KAPILARINDA GVENLN SALANMASI GREV VE
HZMETLERN YRTLMES...................................................................................................................................................................115
2. KARA HUDUT KAPILARI, HAVALMANLARI, LMANLAR VE SAHLLER LE GMRKL SAHALARDA
SALIK DENETM...................................................................................................................................................................121

IX. BLM................................................................................................................................... 127
1. TRKYEYE GR IKILAR, ....................................................................................................127

X. BLM.................................................................................................................................... 129
1. SINIR TCARET.................................................................................................................. 129
XI. BLM................................................................................................................................... 132
EK-1 MLKAT (PROTOKOL) TUTANAI RNE...................................................................132
EK-2 DAR MEKTUP.................................................................................................................. 134
EK-3 PASAVAN ........................................................................................................................... 136
EK-4 SINIR TCARET UYGUNLUK BELGES ........................................................................... 137
EK-5 MEVZUAT...........................................................................................................................138
EK-6 SINIR KAPILARIMIZ .......................................................................................................... 138
EK 7-SINIR KAPISI OLAN GMRK VE GMRK MUHAFAZA DARELER .......................... 149
EK 8 -SINIR GREVYLE LGL kURUMLARA AT LETM BLGLER ................................ 153
9
NSZ
Mill snrlarn deimezliine olan inancmz
ve iyi komuluk ilikilerimiz, komu lkelerle
olan snr ilikilerimizi istikrarl ve gvenilir
klmaktadr.
3152 sayl Bakanlmz Tekilat Kanununun
2. maddesinde, Bakanla bal i gvenlik
kurulularn idare etmek suretiyle lkesi ve
milleti ile blnmez btnln, yurdun i
gvenliini ve asayiini, kamu dzenini ve genel
ahlk, Anayasada yazl hak ve hrriyetleri
korumak, snr, ky ve karasularmzn muhafaza ve emniyetini salamak,
su ilenmesini nlemek, sulular takip etmek ve yakalamak, her
trl kaakl men ve takip etmek Bakanlmzn grevleri arasnda
saylmtr.
Ayrca, 5442 sayl l daresi Kanunu da, vali ve kaymakamlar,
yurdumuzun snr ve ky gvenliini salamak ve gvenlikle ilgili
btn ileri, yrrlkteki mevzuata gre salamak ve yrtmekle
grevlendirmitir.
Bu erevede, snrlarmzn gvenlii, kaakln men ve takibi,
lkemiz ve vatandalarmzn hak ve menfaatlerinin korumas mlk
makamlar (Vali ve Kaymakamlar) tarafndan snr grevi erevesinde
gerekletirilmekte ve 2.949 km. uzunluunda kara snr ve 6339 km.
uzunluunda deniz snr (anakara uzunluu) olmak zere toplam 9288 km.
snr uzunluu olan lkemizde snr grevi ayr bir nem tamaktadr.
Elbette snr blgelerinde ifa edilen bu grevinin nem ve zellii;
bilgi, tecrbe ve konu hakimiyetini gerekli klmaktadr. Mlk idare amirleri
snr blgelerindeki grevlerinin ifasnda, ncelikle snr i ve ilemleri ile
ilgili teknik ve idari konular ve bu konulara ilikin mevzuat iyi bilmek ve
uygulamak durumundadrlar.
Bu itibarla, bata snr makamlar olmak zere, snr blgelerinde grev
yapan askeri personel, kolluk mensuplar ve adli makamlar olmak zere,
ilgili btn grevlilere rehberlik edecek bir bavuru kaynana duyulan
ihtiyac gidermek zere Bakanlmz Aratrma ve Ettler Merkezi (AREM)
tarafndan bu rehber kitap hazrlanmtr.
Mlk dare Amirleri Snr Grevi Rehberinin snrda grev ifa eden
mlk idare amirlerine faydal olmas ve rehberlik etmesi temennisiyle, bu
rehberi hazrlayan Aratrma ve Ettler Merkezi (AREM) grevlileri bata
olmak zere emei geenlere teekkr ediyorum.
ahabettin HARPUT
Vali
Mstear
10
11
GR
Snr, ky ve karasularmzn muhafaza ve emniyetinin salanmas,
su ilenmesinin nlenmesi, sulularn takibi ve yakalanmas ile her
trl kaakln men ve takibi Bakanlmzn grevleri arasnda yer
almaktadr.
Yurdumuzun snr ve ky gvenliinin salanmas ile gvenlikle
ilgili btn ilerin yrtmnden snr blgelerinde grev yapan vali ve
kaymakamlar sorumludur.
Ayrca Vali ve Kaymakamlar, kaakln, zellikle snr blgelerindeki
kaakln; nlemesi, izlemesi ve aratrmas ile grevli klnmtr.
Snr blgelerinde grevlerinin ifasnda, mlk idare amirlerine,
rehberlik edip, yol gsterecek yazl bir bilgi kaynana ihtiya
duyulmutur.
Mlk idare amirlerinin snr blgelerindeki grevlerine ilikin
rehber hazrlanmas almalarna; bu konuda nceden hazrlanm
geni hacimli bir almann olmamas ve konunun mlk idare amirlii
mesleinin nemli ve zel bir blmn oluturmas krinden yola
karak baladk.
Mlk idare amirlerinin snr makam (snr komiseri) sfatyla
bu blgelerdeki grevlerine ilikin konulara hakimiyeti; bata mevzuat
bilgisi olmak zere, mesleki ve teknik bilgi donanmn, diplomatik
ilikilerde uygulanan nezaket kurallar ile dier diplomatik usullerin
bilinmesi ve uygulanmasn da gerekli klmaktadr.
Kaymakam adayl dneminde gerekletirilen kaymakamlk kursu
ve zaman zaman dzenlenen hizmet ii eitim kurslarnda, mlk idare
amirlerine snr blgelerdeki bu zel grevle ilgili olarak meslek bilgi
verilmektedir. Ancak uygulamada, hizmet ii kurslarda verilen bilgilerin
ok tesinde bir bilgi ve tecrbe kaynana duyulan ihtiya kendini
gstermektedir.
Hazrlanan rehbere; snr grevi ile ilgili teknik ve idar konularn yan
sra, snrla ilgili dier konular da dahil edilmitir. Bu sebeple rehberde,
snrda ilenen kaaklk sular, gmen kaakl, snr gvenlii ve
karasularmz ile snrlarmzn korunmas, snr kaplar ile buralarda
gvenliin salanmasna ilikin grevler ile snr ticareti hakknda genel
bilgilere de yer verilmitir.
Rehberin hazrlanma srecinde, snr blgelerinde grev yapm
ve hlen bu grevi devam eden mlk idare amirlerinden oluan bir
alma grubu oluturularak, bilgi ve tecrbe paylamnda bulunulmu;
tespit edilen sorunlar, gr ve neriler dikkate alnmtr.
12
Yine bu maksatla ilgili Bakanlk ve kurumlarla ibirlii yaplm, bu
kapsamda;
Genelkurmay Bakanl,
Dileri Bakanl,
Mill Savunma Bakanl,
Jandarma Genel Komutanl,
Emniyet Genel Mdrl;
Sahil Gvenlik Komutanl,
D Ticaret Mstearl,
Gmrk Mstearl,
Bakanlmz ilgili merkez birimleri (ller daresi Genel Mdrl,
D likiler ve AB Koordinasyon Dairesi Bakanl, Entegre Snr
Ynetimi Proje Uygulama Mdrl)
ile snr grevi olan Valilik ve Kaymakamlklarn gr, deerlendirme
ve teklieri de istenerek rehbere dahil edilmitir.
*

Mlk dare Amirleri Snr Grevi Rehberi on blmden
olumaktadr.
Birinci blmde, snr grevinin nem ve zelliine deinilerek,
Trkiyenin coraf konumunun zellikleri zerinde durulmutur.
kinci blm, snr grevine ilikin temel bilgileri ihtiva etmektedir.
Tanmlar, snrlarmz ve snr makamlar ve karlklar hakknda bilgiler
bu blmde yer almaktadr.
nc blmde; snr makam olarak vali ve kaymakamlarn
grevleri, snr grevi srasnda dikkat edilmesi gereken hususlar,
diplomatik nezaket kurallar, snr olaylar ve zmlenmelerine ilikin usul
ve esaslar, snr iaretleri ile ilgili ilemler gibi hususlar yer almaktadr.
Drdnc blmde; snr gvenlii ve snrlarmzn korunmas
konusunda lkemiz uygulamas ile Avrupa Birlii uygulamas hakknda
bilgiler yer almaktadr.
Beinci blmde; gvenlik komiteleri ile ilgili bilgiler yer
almaktadr.
Altnc blmde; snrda ilenen kaaklk sular ayrntl olarak
ele alnmakta ve su saylan iller, yaygn snr kaakl trleri,
kaakln sebepleri, kaaklarn yaygn olarak kullandklar teknik
ve taktikler, kaakln sonular, kaaklkla mcadelede yaanan
glkler yer almaktadr.
Yedinci blmde; gmen kaakl ve yasad g zel olarak ele
alnmtr.
* Bu alma hazrlanrken, 81. dnem Kaymakam Adaylar kurs notlarndan; Emekli Vali Sayn
A. Hsn ZKPERin Komularmzla Olan Snr Anlamazlklar le lgili rnek Olaylar balkl
126 nolu kurs notu ile, dnemin Emniyet Genel Mdrl Yabanclar, Hudut ve ltica Dairesi
Bakan Sayn Osman ZBEKin Snr Mevzuat, Snr Anlamazlklar, Heyetlerin Oluumu ve
Birleme Usulleri balkl 124 nolu kurs notundan da istifade edilmitir.
13
Sekizinci blmde; sivil hava meydanlar, limanlar ve zellikle
snr kaplarnda gvenliin salanmasna ynelik grev ve hizmetlerin
yrtlmesine ilikin konular yer almaktadr.
Dokuzuncu blmde; snr kaplar ve snr kaps olan gmrk ve
gmrk muhafaza idareleri hakknda bilgiler yer almaktadr.
Onuncu ve son blmde, snr ticareti ile ilgili bilgiler yer
almaktadr.
Rehberin ekinde ise; rehber hazrlama almalarnda faydalanlan
kurumlar ve iletiim bilgileri, snr grevine ilikin mevzuat (antlama
ve protokoller ile i hukuka ilikin mevzuat) izelgesi, mlakat zabt
rnei, idar mektup - pasavan ve il deerlendirme komisyonlarnca
snr ticareti ile ilgili tanzim olunan uygunluk belgesine ait rnekler yer
almaktadr.
Rehber; snr grevini ifa eden, bata mlk idare amirlerimiz ve
ilgili dier grevlilerin gr ve teklieri nda gzden geirilerek,
gncelliini her zaman muhafaza edecektir.
Mustafa GN Ylmaz KURT
Hukuk Maviri Mlkiye Bamfettii
AREM Bakan Yrd. AREM Bakan
G
e
n
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
14
G
e
n
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
15
I. BLM
GENEL BLGLER
1. SINIRLARIMIZIN MUHAFAZASI, SINIR GREVNN NEM
VE ZELL
taraf denizlerle evrili bir deniz lkesi olan Trkiyenin 6339 km.
uzunluunda deniz snr (anakara uzunluu), Trk Boazlar, Marmara
Denizi, Bozcaada ve Gkeada dahil, 8333 km. ky uzunluu bulunmaktadr.
Kara snrlarmzn uzunluu ise 2949 km.dir.
Kara snrlarmzn byk ounluu dalk blgelerden (yaklak %65i)
gemektedir. zellikle gneydou ve dou snrlarmz son derece engebeli
bir yapya sahip olup, ou blgelerde snr hatt dalarn zirvesinden
gemektedir. yle ki snr hattna ulamak iin baz blgelerde 8-10 saatlik
bir trman gerekmektedir.
Resim 1: Van Bakale Snr Blgesi Mor Dalar (Rakm: 2100-3800 m.)
Bu blgelerde iklim artlar da ardr. K mevsiminin sekiz aydan fazla
srd ve arazi yapsnn bu sre iinde tamamen karla kapl olduu blgeler
mevcuttur. Yaz mevsiminde dahi gndz saatlerinde hava scaklnn eksi
deerler tad blgeler bulunmaktadr.
Snrlarmzn gvenlii, eitli kaaklk sular ve yasad gle blgesel
mcadele asndan stratejik bir neme sahiptir.
Bununla birlikte snrlarmzda ykc ve blc terr rgtlerinin
faaliyetlerinin durdurulmas maksadyla etkin tedbirler alnmaktadr.
G
e
n
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
16
Yasad gler bakmndan Trkiye, bulunduu blgedeki sosyal ve siyas
gelimeler ile dou bat arasndaki kpr konumu nedeniyle, gmenler iin
transit, hatta hedef lke konumunda bulunmaktadr.
Trkiye, snrlarnn gvenliini salarken; bata silh, insan, uyuturucu
olmak zere her trl kaakln komu lkelerin huzur ve gvenliini
tehdit tekil ettii bilinciyle, bu faaliyetlere engel olma azim ve kararlln
srdrmektedir.
Trkiye, ayn zamanda snr gvenlii ile ilgili olarak her trl uluslararas
faaliyetin ierisinde yer almakta ve uluslararas ibirliine nem vermektedir.
Trkiyenin bu uralar Avrupann huzur ve gvenlii ile de yakndan
ilgilidir. Ancak, bu hususun salanmas iin sadece Trkiyenin abalarnn
yeterli olmayaca, bu kapsamda uluslararas ibirliinin zorunlu olduu
zellikle de g cazibesine sahip Avrupann Trkiyeyle bu ynde gerekli mali
sorumluluu paylamasnn nemli olduu deerlendirilmektedir.
Mlk idare amirleri, snr makam (snr komiseri) sfatyla; lkemiz ve
vatandalarmzn hak ve menfaatlerinin mahall seviyede takibi gibi nemli
grevleri de ifa etmektedirler.
Yine bu grevin ifasnda, snr makamlar komu lkelerle akdedilmi
antlamalarda ngrlen hkmlerin ve kar taraf makamlaryla yaptklar
mlakatlarda aldklar kararlarn uygulanmas ile grevlidirler. ki lke arasnda
dostluk ve iyi komuluk ilikilerinin gelitirilmesi, snr blgesinde huzur ve
gvenliin temini, kaaklk ve snrda ilenen dier sularn nlenmesi, snr
olay ve anlamazlklarnn zmlenmesi iin karlk makamlar ile temas ve
ibirlii yaparlar.
Bir egdm makam olarak vali ve kaymakamlar, snr grevinin ifasnda,
arlkl olarak, ilgili kurum ve kurulular arasnda ahenkli bir alma dzeninin
olumas ve ibirliinin gereklemesi hususuna nem verirler.
3497 sayl Kara Snrlarnn Korunmas ve Gvenlii Hakknda Kanun,
kara snrlarmzn korunmas ve gvenliini salama grevini Kara Kuvvetleri
Komutanlna vermitir. Ancak, halen Irak snrnn tamam ile ran snrnn
Hakkari li blgesinde Jandarma Genel Komutanlnn sorumluluunda
bulunmaktadr.
Bu kapsamda, Jandarma Genel Komutanl sorumluluunda bulunan
snrlarn Kara Kuvvetleri Komutanlna devredilmesini ngrlmektedir.
Ancak, AB Mktesebat kapsamnda yrtlen Entegre Snr Ynetimi
Projesine ilikin faaliyetler srmekte olup, gelimelere gre hareket
edilecektir.
Karasularmzn ve deniz yetki alanlarmzn ulusal ve uluslararas hukuka
uygun olarak gvenliini salamak ise Sahil Gvenlik Komutanlnn
sorumluluundadr.
Snrlarmzn muhafazas, snr ve ky gvenliinin salanmas, gvenlikle
ilgili btn ilerin yrtlmesi grevlerinin ifasnda; vali ve kaymakamlar, snr
birlikleri ile yakn iliki ierisindedirler. Bu iliki, grevlerin ifasnda egdmn
tesisi ile karlkl ibirlii ve talep esasna dayanmaktadr.
G
e
n
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
17
2. TRKYENN CORAF KONUMU
Trkiye, eski kara ktleleri ad verilen, Asya-Avrupa ve Afrika ktalarnn
birbirlerine iyice yaklatklar blgede yer almaktadr. Topraklarnn byk
ounluu Anadolu yarmadas olarak Asyada, Trakya yarmadas olarak
Avrupada bulunmaktadr. Bu sebeple Trkiye, hem Asya ve hem de Avrupa
lkesidir.
Coraf konum olarak Trkiye, sfr boylamna (Greenwich) gre 26-45
dou boylamlar, ekvatora gre ise, 36-42 kuzey paralelleri arasnda yer
almaktadr. Sfr boylamna gre Dou, Ekvatora gre ise Kuzey yar kresinde
yer almaktadr.
Trkiye, coraf konumu itibariyle, byk avantajlara sahiptir. Bu
avantajlar sayesinde, dnya zerinde sayl lkelerden birini tekil etmektedir.
Trkiye; insan hayat iin en uygun kuakta yer almaktadr. Bu zelliinden
dolay, Anadolu topraklar, tarihin en eski dnemlerinden beri, hep byk
medeniyetlere beiklik yapm ve ok sayda medeniyetlerin kurulmasna
zemin hazrlamtr. Dnya zerinde medeniyetler beii olarak da bilinen
Anadolu, bu zelliini coraf konumundan dolay gelecekte de koruyacaktr.
Coraf konum, lkenin daha ziyade doal zellikleri zerinde nemli
etkisi olurken, zel konum siyasi, sosyal ve ekonomik durumunu dorudan
etkilemektedir. Bununla beraber, matematik konum ile zel konum, birlikte
etkili olabilir. lkelerin dnya platformu zerindeki konumlar ile gelimilik ve
etkinlikleri bakmndan sk bir balant vardr.
Trkiye, Asya ktasnn gneybat ucunda, Anadolu yarmadas zerinde
yer almaktadr. Topraklarnn bir blm, Avrupann gneydousunda yer
alan Balkan yarmadasnn bir ksmn oluturan Trakyada bulunur. Bu ynyle
Trkiye, hem Asya ve hem de Avrupa lkesidir. te yandan Trkiye, ayn
zamanda bir Ortadou lkesidir. Ortadou lkelerinin bir ksm Afrika lkesi
olduundan, Trkiye; Afrika ktas ile temas halindedir. zerinde yaayan
insanlarn rk ve dilleri bakmndan ele alndnda, Trkiye, Trk Dnyasnn
da coraf bir parasn tekil eder.
Trkiye, yeralt ve yerst zenginlik kaynaklar bakmndan da, blge
ve hatta dnya lkeleri arasnda zengin saylabilecek lkeler arasnda yer
alr. Tarmsal kaynaklar, kendi ihtiyalarn karlayabilecek dzeydedir.
Sanayileme olarak, sanayilemi Avrupa lkeleri ile sanayilememi Asya
lkeleri arasnda geii temsil etmektedir.
Ulam faktrleri bakmndan ele alndnda ise, Trkiye; btn ulam
sektrlerinin gelimekte olduu, Asya-Avrupa-Afrika ktalar arasnda kpr
vazifesi gren bir lkedir.
Ayn zamanda bir deniz lkesi olan Trkiye, deniz ulamnda da stratejik
bir neme sahip olup ambi devlet zellii tamaktadr. Asya ve Avrupay
birbirine balad gibi, stanbul ve anakkale Boazlaryla da Karadeniz ve
Akdenizi birbirine balamaktadr.
18
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
19
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
II. BLM
SINIR GREVNE LKN TEMEL BLGLER
1. TANIMLAR
1.1. Andlamalar
Andlama (treaty) kavram ile, genel olarak, uluslararas hukukun
kendilerine bu alanda yetki tand kiiler arasnda, uluslararas hukuka
uygun bir biimde hak ve ykmllkler douran, bunlar deitiren ya da
sona erdiren yazl irade uyumas anlalmaktadr.
1

Usulne uygun olarak yrrle girmi olan uluslararas andlamalar
kanun hkmndedir (Anayasa Md.90). Bu nedenle, andlama olarak
nitelendirilebilecek bir irade uyumasnn akdedilmesi, onaylanmas ve
Trkiye asndan yrrle girmesi Anayasadan ve 244 sayl Milletleraras
Antlamalarn Yaplmas, Yrrl ve Yaynlanmas ile Baz Andlamalarn
Yaplmas iin bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakknda Kanundan
kaynaklanan baz usl muamelelerin yerine getirilmesini zorunlu klmaktadr.
Bununla birlikte, andlama kapsamna dahil olmayan irade uyumalar sz
konusu usl muamelelerden muaftr.
Uygulamada mutabakat muhtralar daha ziyade uluslararas alanda
hukuk ykmllk tamayan, siyas balaycl bulunan ve bu anlamda
andlama nitelii tamayan belgelerin hazrlanmasnda tercih edilmektedir.
Bilindii zere, ister tek bir belgede, isterse iki veya daha fazla ilgili
belgede yer alsn ve kendine mahsus ismi ne olursa olsun, Devletler arasnda
yazl ekilde akdedilmi ve uluslararas hukuka tabi olan metinler uluslararas
andlama olarak kabul edilmektedir.
2

Andlamalar hukuku uyarnca iki devletin bir andlama ile mutabakata
vard hususlarda bu andlamann taraarndan birinin sonradan tek tara
olarak i hukuk dzenlemesiyle andlamada deiiklik yapmas mmkn
deildir.
Hangi isimle (andlama, anlama, protokol, mutabakat zapt vb.)
adlandrlrsa adlandrlsn, bu irade uyumas andlama olarak kabul edilir.
Bununla birlikte, sz konusu irade uyumazlnn bir andlama tekil
edebilmesi iin, uluslararas hukuk kurallarna uygun olarak ve uluslararas
hukuk erevesinde hukuk sonular dourmak zere yaplm olmas gerekir.
Uluslararas hukuk alannda hak ve ykmllkler dourmayan belgeler
andlama niteliini haiz deildir. Bu tr belgeler (mutabakat muhtralar
1
Viyana Andlamalar Hukuku Szlemesi Md.2/1-a
2
1969 Viyana Andlamalar Hukuku Szlemesi md.1/a.
20
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
(MoU), dzenlemeler vb.) uluslararas hukuk alannda hak ve ykmllk
dourmayacak biimde kaleme alnr ve bu belgelerde andlamalarda
kullanlanlardan farkl terimlere yer verilir.
Komu devletlerle snrlarmzda meydana gelen olay ve ihtilaarn zm
ve sonulandrlmas, karlkl olarak akdedilen ikili antlamalar erevesinde
hareket edilerek mmkn olabilmektedir.
Bu itibarla, milletleraras andlama ve protokollerin bilinmesi ve
uygulanmas nem tamaktadr.
Snr blgesine tayin olunduunda, mlk idare amirlerinin yapmas
gereken ilerin banda komu devletle, snra ilikin yrtlen ilikilerin
dzenlendii andlama ve protokollerin temin edilerek incelenmesi olmaldr.
1.2. Snr (Hudut) Tanmlar
Snr; Yunanca sinoro, hudut Arapa hadd kknden gelmektedir. Basit
olarak iki komu devlet topraklarn (hkmranlk alanlarn) birbirinden
ayran izgi demektir.
3

Gerek ulusal, gerekse uluslararas dzenlemelere ve yerlemi
gre gre, devlet lkesi; kara, deniz ve hava blmlerinden meydana
gelmektedir. Dolaysyla, lkenin en son ulaabildii noktalarn meydana
getirdii izgiler, hukuk bakmdan geerli kara, deniz ve hava snrlar
olarak kabul edilmektedir.
1.2.1. Kara Snr
Bir devletin lkesel egemenlik haklarn kulland toprak parasn
dierinden ayran varsaym izgisidir.
1.2.2. Deniz Yan Snr
ki komu lkenin ortak kara snrlarnn deniz kysnda bittii yerden
balayp bu iki lkenin karasularn ayran hattr.
1.2.3. Karasular
Karasular, bir ky devletinin kara lkesini evreleyen ve uluslararas
hukuka uygun olarak aklara doru belirli bir genilie kadar uzanan ky
devletine ait deniz kuana verilen addr. Karasular, kylarn herhangi bir
zellik gstermedii durumlarda, olaan esas izgiyi oluturan en dk su
seviyesindeki ky izgisinden balamaktadr. Kylarn isular alanlarna yer
vermesi durumunda ise, karasular isularn d snrn oluturan dz esas
izgilerden balamaktadr.
Karasular ky devletinin lkesinin bir paras niteliiyle bu devletin,
ilke olarak, egemenlii altnda bulunmakta olup, karasularnn stnde
3
Bkz: www.tdk.gov.tr
21
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
yer alan hava sahas ile altnda yer alan deniz yata ve toprak alt da ky
devletinin egemenliindedir.
1.2.4. Deniz Yetki Alanlar
Karasularnn bittii noktada, ky devletinin yetki ve egemen haklara
sahip olduu mnhasr ekonomik blge balar. Mnhasr ekonomik blgede
denizdeki ve tabanndaki doal kaynaklarn korunmas ve iletilmesi ky
devletinin egemenliindedir. Dier devletler bata seyir serbestisi olmak
zere deniz dibine kablo deme gibi alanlarda baz haklara sahiptirler.
Mnhasr ekonomik blge 200 deniz milini geemez.
1.2.5. Hava Sahas
Kara lkesi ve karasular zerinde egemenliin kullanld alandr.
1.2.6. Hava Snr
Kara lkesi ve karasularnn zerindeki mill hava sahasnn snrn
tespit eden hattr.
1.3. Snr areti
1.3.1. Kara Snr areti (Snr Ta)
ki lke arasndaki snr belirtmek ve temsil etmek zere, arazi zerinde
muayyen aralklarla dikilen, ekli ve bykl antlamalara gre tespit
edilen; beton (prefabrik) ta, demir, ahap gibi maddelerden imal edilen ve
numaralandrlan iaretlerdir.
4
Resim 2: Trkiye - ran snrnda talardan rlm bir
snr ta
4
Komu lkelerle yaplan antlamalarla tespit edilen kara snrlarmz, o dnemin imknlaryla
iaretlenerek ve hudut talarna numara verilmitir. Ancak, ileriki yllarda baz kara snrlarmzda
yaplan snr yeniden iaretleme almalar ile mevcut snr talar arasna yeni snr talar
konulmasyla mevcut numaralandrmaya 48/A numaral hudut ta veya 48/3 numaral hudut
ta gibi ilave yaplmtr.
22
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
1.3.2. Deniz Yan Snr areti
Komu lkeyle deniz yan snrn belli etmek zere, karada tesis edilmi
kl cihazlar veya denize konulmu amandralardr.
1.4. Snr Oluturan Akarsularda Snr izgisinin Geirilmesinde
Uygulanan Balca Usuller
1.4.1. Talveg
Bir akarsuyun, sulu yatann en derin noktalarn birletiren mevhum
hattr.
Resim 4: Trkiye - Grcistan Snrnda Deniz Yan Hududunu Temsil in kullanlan
Deniz Feneri
Resim 3: Trkiye - Grcistan Snrnda Deniz Yan Hududunu Temsil in kullanlan
amandra
23
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
ki lke arasnda snr oluturan akarsulardaki snr izgisinin
belirlenmesinde, gemi dnemlerde genellikle akarsudan her iki lkenin
de dil bir ekilde istifade edebilmesi iin; akarsuyun en derin noktalarn
birletirdii farz edilen izginin su yzeyindeki iz dm anlamnda
kullanlan Talveg usul benimsenmitir.
1.4.2. Akarsuyun Asgari Su Seviyesindeki Ana Yatann Orta izgisi
Son dnemlerde snr oluturan akarsu yataklarndaki devlet snrlarnn
belirlenmesinde, akarsu boyunca belirli aralklarla talveg lmleri
yaplmasnda yaanan lm zorluklar nedeniyle, 20. yzyl ortalarndan
itibaren harita yapmnda hava fotoraflndan yararlanlmasnn
yaygnlamas sonucu, talveg izgisi yerine, o akarsuyun akmlarnn en
az (su seviyesinin en dk) olduu dnemde (Temmuz-Austos aylar)
ekilen hava fotoraar zerinde tespit edilen ana yatann veya ana
kollarnn su yzeyinin orta izgisinin (asgari su seviyesindeki ana yatann
orta izgisi) snr izgisi olarak seilmesi usul tercih edilmektedir.
Bu tercihte kolayln yan sra, asgari su seviyesindeki ana yatak
orta izgisi ile talveg izgisi arasndaki farkn nemsiz saylacak kadar
az olmas da en byk etken olmaktadr.
Trkiye ile eski SSCB arasnda 1926 ylnda yaplan snr iaretleme
(demarkasyon) almalar srasnda, akarsulardan geen snrlar iin
talveg izgisi prensibi belirlenmiken, 1969-1973 yllar arasnda yaplan
snr yeniden iaretleme (rdemarkasyon) almalar srasnda asgari su
seviyesindeki ana yatan orta izgisi prensibine dnlmtr.
1.5. Dalarn Tekil Ettii Snrlar
- En yksek tepeler izgisi (doruk-zirve izgisi): Snrlarn
tespitinde gzetilen tepe ve dalarn zirve izgileridir.
- Su blm izgisi: Zirve izgisi her zaman su blm izgisi
ile ayn olmaz. Bu durumda yamur sularnn her iki yana doru
paylald izgiye su blm izgisi denir.
Resim 5: Dilucu Mevkiinde, Aras Nehri,
Ermenistan Snr Direi
24
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
1.6. Snr Makam
Snr antlama ve protokollerinin uygulanmas ve bunlara ilikin ilerin
yrtlmesi amacyla grevlendirilen memurlardr.
1.7. Hudut Birlikleri
Siyas hudutlarn emniyeti ve muhafazas iin ihtiyaca uygun belirlenen
birliklerdir.
1.8. Hudut Komutanlklar
Hudut Birliklerinin bal olduklar alay, tugay ve tmen seviyesindeki
komutanlklardr.
1.9. Hudut Karakolu
Hudut hizmetlerinin yrtlmesi ile grevli mfrez birliklerdir.
1.10. Hudut hlli
Kara, deniz (nehir, gl, baraj vs. dahil) ve hava sahas hudutlarn
belirlenmi usl ve esaslar dnda gemek veya gemek teebbsnde
bulunmaktr.
Hudut ihlali, kap ve geitlerden baka bir yerden her ne ekilde olursa
olsun, kara snrlarn gemek, zarasz gei hakkn kullanma dnda
kara sularna girmek, Trkiyenin ya da ihlle konu olan devletin taraf
Resim 6: Trkiye - ran Snrnn Genelinde, Snr Oluturan Su Blm Hatlarna Bir
rnek
25
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
olduu anlamalarda tersine bir hkm bulunmadka, nceden uu izni
olmadan hava hkmranlk sahalarna girmektir.
1.11. Snr Olay
Snr blgesi ierisinde yaplmas ilgili devletlerle akdedilen antlama-
larla yasaklanm olan, taraf devletlere veya vatandalarna zarar verecek
tarzdaki il ve hareketlerdir.
1.12. Snr Blgesi (Hudut Mntkas)
Snr olay ve anlamazlklarn nlemek maksadyla, taraar arasnda
yaplan andlamalarda bu andlamalarn hkmlerinin uygulanaca
alanlar belirtmek zere, snr boyunca, snr hattndan itibaren iki taraf
topraklarna doru muayyen derinlikte tespit edilen bgelerdir.
Antlamalarla Tespit Edilen Snr Blgelerinin Derinlii: TrkiyeEski
S.S.C.B. (Grcistan, Ermenistan, Nahivan (Azerbaycan)) snrnda 25 km,
Trkiyeran snrnda 50 km, TrkiyeIrak snrnda 75 km ve Trkiye
Suriye snrnda 50 km.dir.
TrkiyeYunanistan ve Trkiye-Bulgaristan snrlarnda, snr blgesinin
derinlii tespit edilmemitir.
1.13. Mterek Tahkikat Blgesi
Bir snr olay ve anlamazlnn mahallinde tahkik edilebilecei, iz ve
delillerinin tespit edilebilecei, snr hattndan itibaren iki taraf topraklarna
doru muayyen derinlikte ve snr boyunca uzanan arazi erididir.
Bu blge, S.S.C.B. (Grcistan, Ermenistan, Nahivan (Azerbaycan))
snrnda 3 km, ran snrnda 2 km, Irak snrnda 2 km, Suriye snrnda 1
km derinlikteki erit olarak tespit edilmitir.
Trk-Yunan ve Trk-Bulgar snrnda ise mterek tahkikat blgesi
ihdas edilmemitir.
1.14. Asker Blge
Birinci ve ikinci derece asker yasak blgeler, nbet yerleri, karakol,
kla, kararghlar, asker kurumlar yerleme ve konaklama gibi amalarla
kullanlan bina ve mahallerin bulunduu yerlerdir.
1.15. Fizik Gvenlik Sistemi
Snrlarmz boyunca Genelkurmay Bakanl ile Bakanlar Kurulunca
kararlatrlan yerlerde tesis edilen ve 83/5949 sayl Asker Yasak Blgeler
ve Gvenlik Blgeleri Ynetmeliinin 28 ve 29uncu maddelerinde aklanan
sistemdir.
1.16. Mlakat (Protokol)
Taraf snr makamlarnn, snr blgesinde yrtlecek mterek
faaliyetler veya bir snr olay veya anlamazlnn zmlenmesi
26
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
amacyla antlamalarda tespit edilen tarih ve zamanlarda veya gerekli
grldnde toplanarak, belli konular grmeleri ve bir karara
varmalardr.
Yaplan mlakat (veya protokol) grmesi sonucunda imzalanan
metne mlakat tutana veya protokol denilmektedir.
1.17. Hudut Trif Protokol
Hudut hattnn geiini yaz ile trif eden esas belgedir.
1.18. Hudut aret Protokol
Hudutta bulunan her hudut iaretin yerini tespit eden belgedir. erisinde
hudut iaretlerinin civarnda seilen kalc rper noktalarna olan a ve
mesafeler ile varsa koordinat bilgileri, hudut iaretlerinin arazideki yerini
belirten emalar bulunur. Hudut tarif protokolnn eki tamamlaycsdr.
1.19. Mahmuz
Nehir sularnn, kar kyya ynlendirilmesi maksadyla nehir kylarna
yaplm ta ve beton kntlardr.
1.20. Buluma Noktalar
Komu lke snr makamlar arasnda haberlemeyi veya bulumay
gerekletirmek zere snr hatt zerinde yerleri nceden tayin ve tespit
edilmi merkezlerdir.
1.21. Snr Kaps (Hudut Kaps)
Snr kaplar, yolcu giri-k kaplardr.
lkemize ticar, ekonomik, sosyal, siyasi, turizm, kltr ve dier
bakmlardan yarar salayaca tespit edilen ve cora konumu bakmndan
da uygun olduu saptanan yerlerde, ilgili Bakanlk ve Kurulularn uygun
grlerine dayanarak ileri Bakanlnn tekli zerine Bakanlar Kurulu
Karar ile yolcu giri-k kaplar almaktadr.
5
1.22. Gmrk Kaps
Gmrk Blgesine giri ve kn yapld kaplardr.
Trkiye Gmrk Blgesine giri ve k gmrk kaplarndan yaplr.
1.23. Gmrk Blgesi
Denizlerde; kara ve i sular ile ky blgesinde sahilden ieri doru, karada
ise, gmrk hattndan ieri doru 30 km. derinliindeki alan kapsar.
5
stisnai olarak gerekli durumlarda ileri Bakanl kararyla geici olarak giri-k kaps
alabilmektedir.
27
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Boazlarda Marmara Denizi, stanbul Liman ve gmrk ilemleri
yaplan hava meydanlar da gmrk blgesi saylr.
Gmrk blgesinin derinlii lzum grlecek hallerde veya baz
yerlerin coraf durumlar itibariyle Bakanlar Kurulu Kararyla 60 km.ye
kadar geniletilebilir (Gmrk Kanunu md.14).
1.24. Gmrk Hatt
Trkiyenin siyas snrlardr (Gmrk Kanunu md.14).
1.25. Pasaport ve Pasaport Yerine Geerli Vesikalar
lkeye giri-kta snr kapsndaki grevlilere ibraz edilen
vesikalardr.
Trkiyeye giri-kta snr kapsndaki grevlilere usulne uygun
dzenlenmi, muteber bir pasaport veya pasaport yerine geerli vesika
ibraz edilmesi mecburidir.
1.25.1. Pasaport
Pasaport, kanunla belirtilen yetkili makamlarca verilen ve hamiline, bir
lkenin mill snrlarndan dierlerine gemeyi salayan belgedir.
5682 sayl Pasaport Kanununun 12. maddesine gre Trkiye
Cumhuriyeti namna verilecek pasaportlar unlardr:
Diplomatik Pasaportlar: TBMM yelerine, TBMM yesi
olmayan Bakanlara, Anayasa Mahkemesi, Yargtay, Dantay, Askeri
Yargtay, Askeri Yksek dare Mahkemesi, Uyumazlk Mahkemesi,
Saytay, Genelkurmay 1. ve 2. Bakanlarna, Cumhuriyet Basavcsna,
Orgenerallere, Oramirallere, eski Cumhurbakanlarna, Yasama Meclisleri
eski Bakanlarna, eski Babakanlara, Dileri eski Bakanlarna,
Cumhurbakanl Genel Sekreterine, Babakanlk ve Bakanlk Mstearlar
Resim 7: Edirne Kapkule Kara Snr kaps
28
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
ile Diyanet leri Bakanna, Bykelilik nvan tayan Babakan
Mavirleri ile Babakan Dileri Danmanlarna, Dileri Bakanl
Meslek Mensuplarna, Cumhurbakanl st dzey grevlilerinden resmi
bir grevle gnderilenlere, Trkiye Cumhuriyeti D Temsilciliklerinin
nezdinde memur edilen mavirlere, ataelere ve muavinlerine, Hkmet
adna ve Milletleraras resmi mzakereler yaplmas, mukavelenameler
akdi iin veya Milletleraras toplantlar, kongre ve konferanslara katlmak
zere gnderilenlere ve yabanc devletler veya Milletleraras teekkller
nezdinde daimi veya geici grev yapmak zere gnderilenlere siyasi
kuryelere verilir.
Hususi Damgal Pasaportlar: Yasama grevinde bulunan eski
yeler, eski bakanlar ile birinci, ikinci ve nc derece kadrolarda bulunan
ve bu kadrolar karlk gsterilmek veya T.C. Emekli Sand ile ilgilendirilip
emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle szlemeli olarak
altrlan devlet memurlar ve dier kamu grevlilerine; diplomatik
pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden baka herhangi bir resmi
vazife ile kendi hesaplarna yabanc lkelere gittikleri zaman verilir.
Bunlardan emeklilik veya ekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrlm
olanlara da bu nevi pasaport verilir.
Bykehir Belediye Bakanlar, l ve le Belediye Bakanlar ile ilk
kademe belediye bakanlarna, grevleri sresince Hususi Damgal Yeil
Pasaport verilir.
Hizmet Damgal Pasaportlar: Kendisine diplomatik veya hususi
damgal pasaport verilmesi mmkn olmayan kimselerden;
Hkmete, hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife
ile yurtdna gnderildiklerinde veya yurtdnda vazifeye
alndklarnda verilir,
Trkiye Cumhuriyetinin yesi bulunduu milletleraras
kurulularda memur statsnde alanlara,
Trk Hava Kurumu ve Trkiye Kzlay Cemiyetince
grevlendirilenlere,
Bu durumda olanlarn yanlarnda yaayp reit olmayan erkek
ocuklar ile yine yanlarnda yaayp gelir getiren bir ite
almayan ve evli olmayan kz ocuklarna da verilir.
Umuma Mahsus Pasaportlar (mnferit veya mterek
olur): Bu pasaport l Emniyet Mdrlklerince ve d temsilciliklerimizce
verilmektedir.
Yabanclara mahsus damgal pasaportlar.
1.25.2. Pasaport Yerine Geerli Vesikalar
Pasaport Kanununun 12. maddesine gre pasaport yerine geerli
vesikalar unlardr:
29
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Pasavanlar, idar mektuplar ve hudut gei belgeleri,
Gemiadam czdanlar, demiryolu ve hava ulam aralar memur
ve mrettebatna verilen vesikalar,
Seyahat belgesi ve benzeri belgeler.
1.25.2.1. dar Mektup - Pasavan
Snr blgesinde oturan iki taraf vatandalarna, snr makamlar
tarafndan, kar taraf snr blgesindeki acil ve zaruri ilerini takip etmeleri
iin snr gemek ve kar tarafta belirli bir sre (ksa bir sre) kalabilmek
zere verilen pasaport yerine geen ve har alnmayan bir belgedir.
1.25.2.2. Gemi Adam Czdan
Gemi mrettebatna yetkili makamlarca usulne uygun olarak verilen
ve kara sular ile liman ehirlerine karlkllk esasna gre girip kmalarna
imkan salayan belgedir. Verildikleri mahallin emniyet makamlarnca tasdik
edilmedike pasaport yerine geerli belge olarak kullanlamaz.
1.25.2.3. Uak Mrettebat Belgesi
Havayolu uluslararas ulam aralar memur ve mrettebatna, idarelerce
anlamalarda belirtilen rneine ve usulne uygun olarak idarelerince
verilen fotora belgedir. Verildikleri mahallin emniyet makamlarnca tasdik
edilmedike pasaport yerine geerli belge olarak kullanlamaz.
27.06.2003 tarih ve 25151 sayl Uak Mrettebat Belgelerinin
dzenlenmesine Ait Esaslar hakknda Ynetmelikte uak mrettebat
belgesi, Uluslararas hava nakil vastalarnda uucu personel olarak grev
yapanlara Trk Hava Yollar Anonim Ortakl Genel Mdrlnce tanzim
edilen ve hava hudut kaplarndan giri ve klarn salayan belge olarak
tarif edilmitir.
1.25.2.4. Demiryolu Personeli Kimlik Belgesi
Demiryolu uluslararas ulam aralar memur ve mrettebatna,
anlamalarda ngrlen yetkili makamlarca rneine ve usulne uygun
olarak verilen ve demiryolu istasyon ehirlerine giri ve klarna imkan
salayan belgedir. Anlamalarda ngrlen yetkili makamlarca tasdik
edilmedike pasaport yerine kullanlamaz.
1.25.2.5. Seyahat Belgesi
Yabanc bir lkede bulunan kiilere kendi konsolosluklar tarafndan
lkelerine dnmelerini teminen verilen bir belgedir.
1.25.2.6. Mltecilere Mahsus Seyahat Belgesi
1951 Tarihli Mltecilerin Hukuki Statsne Dair Cenevre Szlemesi
gereince mltecilere verilen ve hamiline bulunduu lkeden dier lkelere
gemeyi salayan belgedir.
30
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
1.26. Karma Teknik Komisyon
Bir snr olay veya anlamazlnn mahallinde zmlenmesi amacyla,
mahalli veya merkezi birimler arasndan grevlendirilen eit saydaki teknik
personelden oluan heyetlerden meydana gelen geici bir organdr.
1.27. Snr Yeniden aretleme (Rdemarkasyon) Ortak
Komisyonu
Snr tespit ve tayin eden antlama ve protokollere gre, snrn yeniden
iaretlenmesi amacyla, gerekli belgeleri hazrlamak ve imzalamak zere,
her iki tarafn hkmetlerince grevlendirilen temsilcilerin katlmyla,
eitlik esasna gre kurulan geici bir organdr.
1.28. Yksek Snr Komisyonu, Daimi Snr Komisyonu ve Merkez
Karma Snr Komisyonu
Snr makamlar arasnda usulne uygun olarak yaplan teebbs ve
grmelere ramen zmlenemeyen snr olay ve anlamazlklarnn
zmlenmesi, snr blgesinde asayi ve gvenin tesisi iin tavsiye
kararlar almak zere, Dileri Bakanlnn egdmnde her iki taraftan
ilgili bakanlk ve kurulu temsilcilerinin itirakiyle, eit sayda yeden
oluan ve hkmetlerce grevlendirilen organlardr.
1.29. Snr Olaylarnda Diplomatik Kanaln Kullanm
Snr makamlar arasndaki grmelerde, Yksek snr Komisyonu,
Daimi Snr Komisyonu ve Merkez Karma Snr Komisyonu toplantlarnda
grlm olmasna ramen zmlenemeyen snr olay ve anlamazlklar
ile nemine binaen acilen zmlenmesi gereken bir meselenin, Dileri
Bakanlnca ilgili taraf Hkmetine intikal ettirilmesidir.
1.30. Snr Anlamazlklar
Antlamalarla tespit ve tayin edilen snr hattnn arazi zerinden
getii yerlerin, snr iaretlerinin veya snr belgelerinin yetersizlii gibi
nedenlerle taraf lkeler tarafndan farkl alglanmas sonucu ortaya kan
anlamazlklardr.
31
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
2. SINIRLARIMIZ VE SINIR MAKAMLARI
2.1. Snrlarmz
2.1.1. Kara Snrmz
Komu lkelerle olan kara snrlarmzn toplam uzunluu 2.949 kmdir.
Kara snrlarmzn komu lkelere gre dalm aadaki ekildedir.
a- Bulgaristan : 269 km,
b- Yunanistan : 203 km,
c- Suriye : 911 km,
- Irak : 384 km,
d- ran : 560 km,
e- Nahivan (Azerbaycan) : 18 km,
f- Ermenistan : 328 km,
g- Grcistan : 276 km.
2.1.2. Deniz Snrmz
Deniz snrlarmzn anakara uzunluu 6339 km olup, dalm u
ekildedir.
- Karadeniz : 1695 km,
- Ege Denizi : 2805 km,
- Akdeniz : 1839 km.
Marmara Denizi (927 km) ve Adalar (1067 km) ile beraber denizlerimizin
toplam ky uzunluu 8333 km dir.
2.2. Snr Makamlar
Trkiye iin birinci derece snr makamlar kaymakamlar, ikinci derece
snr makamlar ise valilerdir.
Snr makamlarnn adlandrlmas u ekildedir;
a. Trkiye Grcistan, Ermenistan, Nahivan (Azerbaycan) arasnda:
Snr komiseri (2.derece) ve snr komiser yardmcs (1.derece),
b. Trkiyeran arasnda: Snr komiseri (2. derece) ve snr komiser
yardmcs (1. derece),
c. TrkiyeIrak arasnda: Snr makamlar (2. ve 1. derece),
. TrkiyeSuriye arasnda: Snr makamlar, (2. ve 1. derece),
d. TrkiyeYunanistan arasnda: Blge karma snr komisyon bakan
(2. derece) ve ksm karma snr komisyon bakan (1. derece),
e. TrkiyeBulgaristan arasnda: Blge karma snr komisyon bakan
(2. derece) ve ksm karma snr komisyon bakan (1. derece).
2.3. Snr Makamlarnn Sorumluluk Sahalar ve Komu lkeler
Nezdindeki Karlklar
Kara snr ile komu olduumuz Bulgaristan, Yunanistan, Suriye, Irak,
ran, Azerbaycan, Ermenistan, ve Grcistan Devletleri ile lkemiz arasnda
32
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
yaplan antlama ve protokollerde,
hudut makamlarmzn karlklar
kesin (net) olarak ifade edilmitir.
Ancak, Karadeniz, Ege Denizi
ve Akdenize kys bulunan hudut
makamlarmzn karlklar, sz
konusu lkeler ile yaplan antlama ve
protokollerde ifade edilmemitir.
Herhangi karkla meydan
verilmemesi maksadyla, sadece kara
snr ile komu olduumuz lkelerdeki
hudut makamlarnn karlklar bu
blmde belirtilmitir.
2.3.1. Trkiye Bulgaristan Snr
2.3.1.1. Krklareli li
Birinci Derece Snr Makamlar ve
Karlklar:
a. Demirky Kaymakaml (Demirky Kaymakam Trk-Bulgar
Karma Snr Komisyonu A Blgesi 1. Ksm Heyet Bakan):
Sorumluluk sahas Mutlu Deresi Mansabndan, 1 numaral (dahil)
snr ta aras olup, karl Trk-Bulgar- Karma Snr Komisyonu A
Blgesi (Malko-Trnovo) 1. Ksm Heyet Bakandr.
b. Krklareli Vali Yardmcs (Krklareli Merkez - Trk-Bulgar Karma
Snr Komisyonu A Blgesi 2. Ksm Heyet Bakan): Sorumluluk
sahas 1 - 92 (dahil) nolu snr talar aras olup, karl Trk-
Bulgar Karma Snr Komisyonu A Blgesi 2. Ksm (Malko-Trnovo)
Heyet Bakandr.
c. Kofaz Kaymakaml (Kofaz Kaymakam - Trk-Bulgar Karma
Snr Komisyonu A Blgesi 3. Ksm Heyet Bakan): Sorumluluk
sahas 92 - 190 (dahil) nolu snr talar aras olup, karl Trk-
Bulgar Karma Snr Komisyonu A Blgesi 3. Ksm (Elhovo) Heyet
Bakandr.
kinci Derece Snr Makam ve Karlklar:
a. Krklareli Valilii (Krklareli Valisi Trk-Bulgar A Blgesi Karma
Snr Komisyonu Bakan): Sorumluluk sahas Karadeniz sahilindeki
Mutlu Dere (Rezve Deresi) Mansabndan, 190 (dahil) numaral
snr ta aras 180 kilometre olup, karl Bulgar-Trk A Blgesi
(Malko-Trnovo) Karma Snr Komisyonu Bakandr.
Resim 8: Trkiye-Bulgaristan Snrnda
13 Numaral Snr Ta
33
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
2.3.1.2. Edirne li
Trkiyenin bat ve kuzeybat snr-
larnn nemli bir blmn iine alan
Edirne ilinin Bulgaristan ile yaklak
88 km uzunluunda snr vardr.
Edirnenin Bulgaristanla olan s-
nr, Krklareli il snrndan balayarak,
Tunca Irman kesip, gneybat y-
nnde uzanarak, Meri nehri zerinde
sona ermektedir. Burada; Trk, Bul-
gar ve Yunan snrlar birlemektedir.
Birinci Derece Snr Makamlar
ve Karlklar:
a. Lalapaa Kaymakaml (Lala-
paa Kaymakam Trk-Bulgar
B Blgesi 2. Ksm Karma Snr
Komisyonu Heyet Bakan):
Sorumluluk sahas 190-280
(dahil) nolu snr talar aras
olup, karl Trk-Bulgar Kar-
ma Snr Komisyonu B Blgesi
1.Ksm (Elhovo) Heyet Baka-
ndr.
b. Edirne Vali Yardmcs (Edirne
Merkez Trk-Bulgar B Blgesi Karma Hudut Komisyonu 2.Ksm
Heyet Bakan): Sorumluluk sahas 280 ile 320 numaral snr
tandan sonra yer alan Trkiye Bulgaristan ve Yunanistan hududu
birleim noktasndaki 1 numaral ortak snr ta aras olup, karl
Trk-Bulgar Karma Snr Komisyonu B Blgesi 2.Ksm (Svilengrad)
Heyet Bakandr.
Edirne Valilii - B Blgesi (Edirne Valisi Trk-Bulgar B Blgesi Karma
Snr Komisyonu Bakan): Sorumluluk sahas 190 ile 320 numaral snr
tandan sonra yer alan Trkiye Bulgaristan ve Yunanistan hududu birleim
noktasndaki 1 numaral ortak snr ta aras olup, karl Trk-Bulgar B
Blgesi (Elhovo) Karma Snr Komisyonu Bakandr.
2.3.2. TrkiyeYunanistan Snr
ki lke arasnda 7 Aralk 1971 tarihinde imzalanmasna ramen, onay
ilemleri tamamlanmad iin yrrle konulmayan ancak teamlen
uygulanan, Trakyada ve Meri Nehrinin Denize Dkld Blgede Hudut
Olaylarnn nlenmesi ve Halli hakkndaki antlamann 8. maddesine gre
ikinci derece snr makamlarnn daimi merkezleri: Trkiye Cumhuriyeti iin
Edirne, Yunanistan iin Alexandroupolis (Dedeaa) olarak tespit edilmitir.
Resim 9: Trkiye-Bulgaristan-
Yunanistan Snrlarnn Birleim
Noktasnn Yer ald Kavak Adasna
Sembolik Ant Niteliinde na Edilen
zel Snr Ta.
34
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Snr makamlarnn (Ksm Karma Snr Komisyonlar) sorumluluk
sahalar ise;
Trakyada Trk-Bulgar hududunun son bulduu Kavak Adasnn
cenubundaki (A) adac zerinde (320-A) numaral hudut tann cenubunda
sahildeki (1) numaral hudut tandan balayp, Meriin orta hattn takiple
Meri ve Arda Nehirlerinin birletii noktadan rek Kyn kuzeydousundaki
iki numaral hudut ta hizasna kadar Ardann mansabna doru Ardann
orta hattn (hatt munassfn) takip eden, Bosna Kynn Gneydousunda
tekrar Meri Nehrine ulaarak, Nehir orta hattn takiple Eneze uzanan alandr.
Deniz yan snr belirlenmemitir.
Birinci derece snr makamlarnn (Ksm Karma Snr Komisyonlar)
sorumluluk sahalarnn, daimi merkezlerinin ve miktarlarnn antlamann
yrrle girmesiyle Trk-Yunan Blge Karma Komisyonunun yapaca ilk
toplantsnda tespit edilecei hkme balandndan burada belirtilmemitir.
2.3.2.1. Edirne li:
Birinci Derece Snr Makamlar ve Karlklar:
a. Uzunkpr Kaymakaml: Karl Dimetoka Kaymakamldr.
b. Meri Kaymakaml: Karl Dimetoka Kaymakamldr.
c. psala Kaymakaml: Karl Dedeaa Kaymakamldr.
. Enez Kaymakaml: Gneyde Ege Denizi ve batda Yunanistan ile
evrilmi olup, toplam 30 km deniz, 44 km kara snrna sahiptir.
Karl Dedeaa Kaymakamldr.
Edirne Valilii (Edirne Valisi - Edirne Blge Karma Snr Komisyonu
Bakan): Meri Nehri, ilin Yunanistanla snrn oluturur. lkemizin
Yunanistanla olan kara snrnn uzunluu 203 km olup, tamam Edirne
ilimizin sorumluluk sahasnda kalmaktadr. Karl Evros Valiliidir.
2.3.3. Trkiye Suriye Snr:
Suriye Snrndaki snr talar; 1926 ylnda obanbey-Akdeniz aras
1-480, obanbey-Cizre aras ise 481-1620 olarak numaralandrlmtr.
1939 ylnda Hatayn katlmas nedeniyle, Tahtakpr (Meydan- Ekbez)-
Payas-Akdeniz arasnda kalan snr talar (313-480) iptal olmu, bunun
yerine Tahtakprden Hatay ili boyunca Akdenize kadar 1-462 olarak
yeni hudut talar ilave edilmitir.
Trkiye Suriye snrnda deniz yan snr belirlenmemitir.
2.3.3.1.Hatay li:
a. Hassa Kaymakaml (Hassa Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 1-4 (dahil) numaral snr talar aras toplam
drt (4) snr ta olup, karl Afrin Mntka Mdrdr.
35
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
b. Krkhan Kaymakaml (Krkhan Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 4 - 46 numaral snr talar aras toplam 42 snr
ta olup, karl Afrin Mntka Mdrdr.
c. Kumlu Kaymakaml (Kumlu Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 46-121 (dahil) numaral snr talar aras
yaklak 22 km olup toplam 75 snr ta bulunmaktadr. Karl
Afrin Mntka Mdrdr.
. Reyhanl Kaymakaml (Reyhanl Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 121- 282 numaral snr talar aras toplam 161
snr ta olup, karl Afrin Mntka Mdr ve Harim Mntka
Mdrdr.
d. Altnz Kaymakaml (Altnz Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 282 - 342 (dahil) numaral snr talar aras
toplam 60 snr ta olup, karl Harim Mntka Mdr ve
Ciruuur Mntka Mdrdr.
e. Yaylada Kaymakaml (Yaylada Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 342 -462 (dahil) numaral snr talar aras
toplam 20 snr ta olup, karl Ciruuur Mntka Mdr ve
Lazkiye Mntka Mdrdr. le merkezi ile Suriye snr aras 5
km, Suriyenin Laskiye ehrine ise uzakl 60 km dir.
kinci Derece Snr Makam ve Karlklar
Hatay Valilii (Hatay kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk sahas
1-462 numaral snr talar arasnda toplam 462 snr ta bulunmakta
olup, karl Halep, dlip ve Laskiye Muhafzlklardr.
2.3.3.2. Kilis li:
Snr Mlki dare Amirlii - Vali Yardmcs (Merkez le Birinci Derece
Snr Makam): Sorumluluk sahas 29-294 nolu snr talar arasdr.
Karl Afrin ve Azez Mntka Mdrdr.
Elbeyli Kaymakaml (Elbeyli Birinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 1-29 numaral snr talar arasdr. Karl Azez Mntka Mdrdr.
lenin Suriyeye olan uzakl 5 km.dir.
Kilis Valilii (Kilis kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk sahas
yaklak 116 km dir. 1-294 numaral snr talar arasnda karl Halep
Muhafzldr. Kilis il merkezinin Suriye snrna uzakl 10 km. dir.
2.3.3.3. Gaziantep ili:
a. slahiye Kaymakaml (slahiye Birinci Derece Snr Makam):
36
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Sorumluluk sahas 295-312 numaral snr talar aras olup,
karl Afrin Mntka Mdrdr.
b. Karkam Kaymakaml (Karkam Birinci Derece Snr Makam):
karl Carablus Mntka Mdrdr.
c. Ouzeli Kaymakaml (Ouzeli Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk Sahas 481-526 nolu snr talar aras karl Elbab
Mntka Mdr, 527-573 nolu snr talar aras karl ise
Carablus Mntka Mdrdr.
Gaziantep Valilii (Gaziantep kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas (slahiye ilesi tarafnda) 295-312 nolu snr talar (17 adet) ile
(Ouzeli ve Karkam ilesi tarafnda) 481-636 Numaral Snr Talar
arasnda (155 adet) olup, karl Halep Muhafzldr.
2.3.3.4. anlurfa ili:
a. Birecik Kaymakaml (Birecik Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 636-742 numaral snr talar aras (toplam 106
snr ta) olup, karl Aynelarap Mntka Mdrdr.
b. Suru Kaymakaml (Suru Birinci Derece Snr Makam):
snr ta) olup, karl Aynelarap Mntka Mdrdr.
c. Akakale Kaymakaml (Akakale Birinci Derece Snr Makam):
snr ta) olup, karl Telabyat Mntka Mdrdr.
. Ceylanpnar Kaymakaml (Ceylanpnar Birinci Derece Snr
Makam): Sorumluluk sahas 935-1042 numaral snr talar aras
(toplam 107 snr ta) 73 km olup, karl Resulayn Mntka
Mdrdr.
anlurfa Valilii (anlurfa kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 636-1042 numaral snr talar arasnda toplam 406 Snr ta olup,
karl Halep Muhafzl, Rakka Muhafzl ve Haseke Muhafzldr.
2.3.3.5. Mardin li:
a. Kzltepe Kaymakaml (Kzltepe Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 1043 -1171 numaral snr talar aras toplam
128 Snr ta olup, karl Resulayn Mntka Mdrdr.
b. Nusaybin Kaymakaml (Nusaybin Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 1172-1397 nolu snr talar aras toplam 225
snr ta olup, karl Kaml Mntka Mdrdr.
37
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Mardin Valilii (Mardin kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 1043 - 1397 numaral snr talar arasnda toplam 354 snr ta
bulunmakta olup, karl Haseke Muhafzldr.
2.3.3.6. rnak li:
a. dil Kaymakaml (dil Birinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 1398-1477 nolu snr talar aras (24 km) toplam 79 snr
ta olup, karl Malikiye Mntka Mdrdr.
b. Cizre Kaymakaml (Cizre Birinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 1478-1620 nolu snr talar aras (toplam 142 snr ta)
olup, karl Dicle Mntka Mdr ve Derik Mntka Mdrdr.
rnak Valilii (rnak kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk sahas
1398-1620 numaral snr talar arasnda toplam 222 snr ta bulunmakta
olup, karl Haseke Muhafzldr.
2.3.4. Trkiye Irak Snr:
Son yllarda Irakta yaanan gelimelerden dolay, TrkiyeIrak snr
makamlar arasnda mutat snr ilikileri ilen yrtlememektedir.
2.3.4.1. rnak li:
a. Silopi Kaymakaml (Silopi Birinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas Trkiye-Irak snrnn balad noktadan Habur ayn takiben
Hezil ay kysndaki 1 numaral snr tana kadar olan blge olup,
karl Zaho Snr Makamdr.
b. Uludere Kaymakaml (Uludere Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 1-22 numaral snr talar arasnda toplam 22 snr
ta bulunmakta olup, karl Zaho Snr Makamdr.
rnak Valilii (rnak kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk sahas
Trkiye-Irak snrnn balad noktadan Habur ayn takiben Hezil Suyu
kysndaki 1 numaral snr tana kadar blge ile 1-22 Nolu Snr Talar
arasndaki toplam 22 snr ta blgesi olup, karl Dohuk Snr Makamdr.
2.3.4.2. Hakkari li:
a. ukurca Kaymakaml (ukurca Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 22-64 numaral snr talar aras (toplam 42 snr
ta) olup, uzunluu 87 km.dir. Karl madiye Snr Makamdr.
38
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
b. Yksekova Kaymakaml (Yksekova Birinci Derece Snr
Makam): Sorumluluk sahas 64-75 numaral snr talar aras
(toplam 11 snr ta) olup, uzunluu 24 km.dir. Karl madiye
Snr Makamdr.
c. emdinli Kaymakaml (emdinli Birinci Derece Snr Makam):
Sorumluluk sahas 75 - 99 numaral snr talar aras (toplam 24
snr ta) olup, karl Mergesor Snr Makamdr.
kinci Derece Snr Makam ve Karl:
Hakkari Valilii (Hakkari kinci Derece Snr Makam): Sorumluluk
sahas 22 99 numaral snr talar aras toplam 77 snr ta olup, karl
Erbil Snr Makamdr.
2.3.5. Trkiye ran Snr
1-517 Numaral Snr talar arasnda toplam uzunluu 560 km. dir.
2.3.5.1. Idr li:
Aralk Kaymakaml (Aralk Birinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk
sahas 1-14 numaral snr talar aras olup, karl Boralan Birinci Derece
Snr Komiserliidir.
Resim 10: Trkiye-Irak Snrnda Hakkari ukurca Blgesi 48/4 nolu Snr Ta
39
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
kinci Derece Snr Makam ve Mukabil Muhatab:
Idr Valilii (Idr kinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk sahas
1-14 numaral snr talar aras olup, karl Maku kinci Derece Snr
Komiserliidir.
2.3.5.2. Ar li:
Doubeyazt Kaymakaml (Doubeyazt Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 14-120 numaral snr talar aras olup, karl:
- 14-37 numaral snr talar aras: Boralan Birinci Derece Snr
Komiserlii,
- 37-71 numaral snr talar aras: Bazergan Birinci Derece Snr
Komiserlii,
- 71-120 numaral snr talar aras: Kilisekent Birinci Derece Snr
Komiserliidir.
Ar Valilii (Ar kinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk sahas
14-120 numaral snr talar aras olup, karl Mak kinci Derece Snr
Komiserliidir.
2.3.5.3. Van li
a. aldran Kaymakaml (aldran Birinci Derece Snr Komiseri):
karl:
Resim 11: Trkiye ran Snr Sreyya emesi Mevkii
40
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
- 120-198 numaral snr talar aras: Kilisekent Snr Komiserlii,
- 198-228 numaral snr talar aras: Siyaheme Snr
Komiserliidir.
b. zalp Kaymakaml (zalp Birinci Derece Snr Komiseri):
karl:
- 228-251 numaral snr talar aras: Siyaheme Snr
Komiserlii,
- 251-259 numaral snr talar aras: Belesor Snr
Komiserliidir.
c. Saray Kaymakaml (Saray Birinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk
sahas 259-315 numaral snr talar aras olup, karl:
- 259-279 numaral snr talar aras: Belesor Snr Komiserlii,
- 279-315 numaral snr talar aras: Kotur Snr Komiserliidir.
. Bakale Kaymakaml (Bakale Birinci Derece Snr Komiseri):
snr ta) olup, karl:
- 315-342 numaral snr talar aras: Kotur Snr Komiserlii,
- 342-418 numaral snr talar aras: Sinci, Snr Komiserlii ve
- 418-434 numaral snr talar aras: Sero Snr Komiserliidir.
Van Valilii (Van kinci Derece Snr Komiseri): 120-434 numaral snr
talar aras olup, karl:
- 120-198 numaral snr talar aras: Mak Birinci Derece Snr
Komiserlii,
- 198-251 numaral snr talar aras: Hoy Birinci Derece Snr
Komiserlii,
- 251-342 numaral snr talar aras: Hoy Birinci Derece Snr
Komiserlii,
- 342-418 numaral snr talar aras: Salmas Birinci Derece Snr
Komiserlii, Hoy
- 418-434 Numaral Snr Talar Aras: Urumiye Birinci Derece Snr
Komiserlii,
2.3.5.4. Hakkari li
a. Yksekova Kaymakaml (Yksekova Birinci Derece Snr
Komiseri): 434-490 numaral snr talar aras olup, karl Sero
kinci Derece Snr Komiseridir.
b. emdinli Kaymakaml (emdinli Birinci Derece Snr Komiseri):
491-517 numaral snr talar aras olup, karl Zive kinci Derece
Snr Komiseridir.
41
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Hakkari Valilii (Hakkari kinci Derece Snr Komiseri): 434-517
numaral snr talar aras toplam 83 snr ta bulunmakta olup, karl
Urumiye Birinci Derece Snr Komiserliidir.
2.3.6.Trkiye Grcistan Snr
2.3.6.1. Artvin li
Birinci Derece Snr Makamlar ve Karlklar
a. avat Kaymakaml (avat Birinci Derece Snr Komiseri):
karl Hulo Blgesi Snr Komiseridir.
b. Borka Kaymakaml (Borka Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 351 - 436 numaral snr talar aras olup,
karl Acari Skali Blgesi Snr Komiseridir.
c. Hopa Kaymakaml (Hopa Birinci Derece Snr Komiseri):
karl Sarpi Blgesi Snr Komiseridir.
kinci Derece Snr Makam ve Karl
Artvin Valilii (Artvin Snr Komiseri): Sorumluluk sahas 278-
450 numaral snr talar aras olup, karl Batum Blgesi Snr
Komiserliidir.
2.3.6.2. Ardahan li
Birinci Derece Snr Makamlar ve Karlklar
a. ldr Kaymakaml (ldr Birinci Derece Snr Komiseri):
karl Karzah Snr Komiserliidir.
Resim 12: Trkiye-Grcistan Snr Sarp Kara Hudut Kaps
42
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
b. Posof Kaymakaml (Posof Birinci Derece Snr Komiseri):
karl Ahaltsibe Snr Komiserliidir.
kinci Derece Snr Makam ve Karl
Ardahan Valilii (Ardahan kinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk
sahas 134-277 numaral snr talar aras olup, karl Samtskhe-
Cavakhet Snr Komiserliidir.
2.3.7.TrkiyeErmenistan Snr
2.3.7.1. Ardahan li
Birinci Derece Snr Makamlar ve
Karlklar
ldr Kaymakaml (ldr Birinci
Derece Snr Komiseri): Ermenistanla 3 km
snr uzunluuna sahip olup, karl Ani
ve Ahuryan Blgesi Snr Komiserliidir.
kinci Derece Snr Makam ve
Karl
Ardahan Valilii (Ardahan kinci Derece
Snr Komiseri): Ermenistanla, 3 km uzunluunda snra (ldr ilesi)
sahiptir. Karl Armavr-Ararat Blgesi kinci Derece Snr Komiserliidir.
2.3.7.2. Kars li:
a. Digor Kaymakaml (Digor Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 41 - 49 numaral snr talar aras olup, karl
Alagz Snr Komiseridir.
Resim 13: Trkiye-Ermenistan
Snrnda Aras Nehrinin Trk
Kylarnda Bulunan Bir Snr
areti Direi
Resim 14: Dilucu Mevkii Aras Nehri, Ermenistan Gzetleme Kulesi
43
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
b. Akyaka Kaymakaml (Akyaka Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 49-126 numaral snr talar aras olup, karl
Ani ve Ahuryan Blgesi Snr Komiseridir.
c. Arpaay Kaymakaml (Arpaay Birinci Derece Snr Komiseri):
karl Ani ve Ahuryan Blgesi Snr Komiseridir.
kinci Derece Snr Makam ve karl:
Kars Valilii (Kars kinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk sahas 41-
134 numaral snr talar aras olup, karl irak Valiliidir.
2.3.7.3. Idr li:
a. Aralk Kaymakaml (Aralk Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 4-17 numaral snr talar aras olup, karl
Ecmiadzin Snr Komiserliidir.
b. Karakoyunlu Kaymakaml (Karakoyunlu Birinci Derece Snr
Komiseri): Sorumluluk sahas 17-26/2 numaral snr talar aras
olup, karl Ecmiadzin Snr Komiserliidir.
c. Tuzluca Kaymakaml (Tuzluca Birinci Derece Snr Komiseri):
Sorumluluk sahas 26/2-31numaral snr talar aras olup, karl
Ecmiadzin Snr Komiserliidir.
Resim 15: Trkiye-Ermenistan Snr, Aras Nehri, Alican Kprs
44
S
r

G
r
e
v
i
n
e

l
i
k
i
n

T
e
m
e
l

B
i
l
g
i
l
e
r
Idr Valilii (Idr kinci Derece Snr Komiseri): Idr ilinin Ermenistan
ile olan snrn boydan boya Aras Nehri tekil etmektedir. Sorumluluk
blgesi 4-41 Nolu Snr Talar aras olup, karl Armavr Ararat kinci
Derece Snr Komiseridir.
2.3.8.Trkiye - Nahivan (Azerbaycan) Snr
2.3.8.1. Idr li
Birinci Derece Snr Makamlar ve Karl:
Aralk Kaymakaml: lenin sorumluluk sahas 1-4 numaral snr
talar arasdr. Karl Sederek Snr Komiserliidir.
lenin Nahivan zerk Cumhuriyeti ile snr uzunluunun 18 km.dir.
Idr Valilii (Idr kinci Derece Snr Komiseri): Sorumluluk sahas 1-
4 numaral snr talar aras olup, 18 km uzunluundadr. Karl Nahcivan
Blgesi Snr Komiserliidir.
45
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
III. BLM
SINIR MAKAMLARI / SINIR OLAYLARI / GREVLER
1. SINIR MAKAMI OLARAK VAL VE KAYMAKAMLARIN
GREVLER
Snr makamlar, antlama ve protokollerde ngrlen hkmlerin
ve kar taraf makamlaryla yaptklar mlakatlarda aldklar kararlarn
uygulanmas amacyla, il veya iledeki eitli kurumlarla iliki ierisinde
bulunur, ortak alma ve toplantlar yaparlar.
ki lke arasnda dostluk ve iyi komuluk ilikilerinin gelitirilmesi,
lkemizin ve vatandalarmzn hak ve menfaatlerinin korunmas, snr
blgesinde huzur ve asayiin temini, kaaklk ve snrda ilenen dier
sularn nlenmesi, snr olay ve anlamazlklarnn zmlenmesi iin
temas ve ibirlii yaparlar.
1.1. Snr Makam Olarak Vali ve Kaymakamlarn Balca Grevleri
1.1.1. lgili Mevzuat
5442 sayl l daresi Kanunu,
Hudut Tekilatnn Vazifelerine ve Gmrk Muhafaza Tekilatnn
Kaakln Men ve Takibi Hususunda Mntkalarndaki Valilerle
Vazife Mnasebetlerine Dair Nizamname,
1

Kara Snrlarnn Korunmas ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik
2
Snr makam olarak Vali ve Kaymakamlarn yukarda belirtilen mevzuat
ve teamllere gre balca grevleri unlardr:
a. Sorumluluk blgelerinde, antlama ve protokollerde ngrlen
hkmlerin uygulanmas ve takibi,
b. Trkiye-Yunanistan, Trkiye-Bulgaristan snrlarnda anlamalarla
belirlenmi yaplmas yasak olan konularn tespit edilmesi,
c. Kar taraf snr makamlaryla yaplan protokollerde alnan kararlarn
uygulanmas ve takibi,
. Hudut olaylar ile ilgili olarak; Birinci Derece Hudut Makamlar
arasnda gerekli grmelerin yaplarak tamamlanmas, ayet
sonulanmam ise, kinci Derece Hudut Makamlar arasnda da
gerekli grmelerin yaplmas,
d. Birinci ve kinci Derece Hudut Makamlar arasnda da gerekli
grmeler yaplarak sonulanmam ise, Yksek, Daimi ve Merkez
Snr Komisyonuna havale edilmesi,
1
12.03.1935 tarihli ve 2952 sayl Resmi Gazetede Yaynlanmtr.
2
21 Mart 1991 gn ve 20821 Sayl Resmi Gazetede Yaynlanmtr.
46
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
e. Hudut makamlar arasnda yaplan grmelerde taahht edilen
hususlarn takip edilmesi ve lkemizi zor duruma drecek tutum
ve davranlardan kanlmas,
f. Snrn ve snr blgesinin huzur ve emniyetini bozacak olaylarn
nlenmesi iin gerekli tedbirlerin alnmas,
g. Blgelerinde meydana gelebilecek her trl kaaklk ve yasad
gei olaylarnn nlenmesi hususunda gerekli tedbirlerin alnmas,
h. Snr blgesinde herhangi bir olay vukuunda, faillerinin
yakalanmasnn temini amacyla, kar taraf hudut makamlar
nezdinde teebbs ve temaslarda bulunulmas,
. Olaylarn neticelenmesi ve zmlenmesinde, gerekirse kar
tarafn mutabakatyla tahkikat yaplmas, ahitlerin dinlenmesi
ve tahkikat sonuna kadar maddi delillerin muhafazas iin gerekli
tedbirlerin alnmas,
i. Herhangi bir olay sebebiyle kar taraf snr makamlarnca yaplan
ikayet ve teklierin incelenmesi ve sonulandrlmas,
j. Meydana gelen bir snr olay sebebiyle doan maddi hasarlarn ve
zarar grenlere verilecek tazminat miktarnn tespit edilmesi,
k. Snr blgelerinde ortaya kan bulac insan, hayvan ve bitki
hastalklarnn lkemiz arazisine yaylmasn nleyici tedbirlerin
alnmas, lkemizden kaynaklanmas halinde dier taraf arazisine
yaylmasn nleyici tedbirlerin alnmas ve durumdan kar taraf
makamlarna bilgi verilmesi,
l. Sel, yangn, doal afet ve acil durumlarda her iki hudut makamnn
ortak hareket tarzlarnn saptanmas,
m. Uular, protokoller ve ni gelien olaylarn (yangn, hayvan geii
vb.) derhal hudut makam ile hudut birlikleri arasnda koordine
edilmesi iin ortak hareket tarzlarnn belirlenmesi,
n. Snr iaretlerinin kontrol, bakm ve tamir ilemlerinin planlamas
ve gerekletirilmesi,
o. Snr nehirlerin tekil ettii yerlerde, toprak kaybn ve snrn
deimesini nleyici tedbirlerin alnmas,
. Snr yanllkla getii anlalan insan, hayvan ve srlerin iade
edilmesi, kar tarafa geenlerin iadelerinin temini,
p. Kar devlete ait olduu anlalan ve yanllkla veya kasten
topraklarmza geen mallarn iade edilmesi ile kar tarafa
geenlerin iadesinin temini,
r. Snrla ilgili dier makam ve kurulularla ibirlii yaplmas ve
egdmn salanmas,
s. Antlamalar, protokoller ve mill mevzuatn ngrd snrla ilgili
dier hizmetlerin yerine getirilmesi,
47
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
. Komu lkenin grevlileri veya vatandalarnn sebep olduu ve
lkemiz veya vatandalarmzn zarar grd durumlarda, su
delillerinin muhafazas, vakit geirilmeksizin komu lke snr
makamlarnn olay yerine davet edilmesi ve mterek incelemeler
ile olayn ve verilen zararn kayt altna alnmasnn salanmas ile
mteakiben zararn tazminine ilikin giriimde bulunulmas,
t. Snr gvenliinin daha etkin bir ekilde yerine getirilmesi iin
snr birliklerinin ihtiya duyduu yol, su, elektrik gibi alt yap
hizmetlerinin karlanmas iin gerekli tedbirlerin alnmas.
u. Olumsuz hava artlar ve mevsim artlarna gre hudut birliklerinin
devriye yollarnn ak tutulmas, tamiri, zik gvenlik tedbirlerinin
gelitirilmesi iin teknik ve mali destein salanmas,
. Gmrk blgesinde yaanabilecei deerlendirilen olaylar ile ilgili
hudut makamlar ve hudut birlikleri aylk toplantlarnn icra
edilmesi.
48
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
2. SINIR GREV SIRASINDA DKKAT EDLMES GEREKEN
HUSUSLAR
Snr grevinde devamllk, yeknesaklk ve egdmn tesisi iin
aadaki hususlara dikkat edilmesi nem tamaktadr:
a. 5442 sayl l daresi Kanunu; vali ve kaymakamlar, snr ve ky
gvenliini salamak ve gvenlikle ilgili btn ileri yrtmekle
grevlendirdiinden, mlk idare amirleri snr konular ile ilgili
ilerde birinci derecede sorumludurlar.
b. Mlk idare amirleri sorumluluk sahasn ilgilendiren snr mevzuatn
iyi bilmeli, bilgilendirici ve ynlendirici emir ve talimatlara dikkat
etmelidirler.
c. Snr grevinin srekliliinin salanmas asndan iyi bir ariv
almas yaplarak, eski tarihli bilgi ve belgelerin iyi halde
muhafazasna zen gsterilmelidir. Buna ynelik hudut makamlar
arasnda yaplan grmelerde mlakat (protokol) tutana tanzim
edilerek, bir rnei ilgili kurumlara iletilmek zere Bakanlmz
Emniyet Genel Mdrl Yabanclar Hudut ltica Dairesi
Bakanlna gnderilir.
. Komu lke ve snr grevlileri hakknda yeterli bilgiye sahip
olunmaldr. Komu lke ve snr grevlileri ile acil durumlar da
dikkate alnarak iyi bir haberleme sistemi oluturulmaldr.
d. Snra ilikin konularda iyi bir ariv almas yaplmaldr. Ariv
bilgisi olarak; snr hattnn uzunluu, snr talarnn konumu ve
durumu (lkemizin menfaati asndan nem arz eden ihtila snr
talar hakknda ayrntl bilgi sahibi olunmaldr), komu lke ve
snr grevlilerinin makam ve rtbeleri, snr hattnn gvenlii, snr
hattnda ilenen sular, zellikle kaaklk sular ve terr olaylar
gibi konular yer almaldr.
e. Ariv bilgilerinin doruluunun teyidi asndan; snr iaretleri
(snr talar), snr hattnn durumu, varsa snr hatt yaknnda
devriye yolu gibi hususlar mutat aralklarla blgeden sorumlu
hudut birlii ile birlikte gzden geirilmelidir. Bu almalar; ilgili
yerlerin krokisinin izilmesi, fotorafnn ekilmesi gibi yntemlerle
kayt altna alnmaldr.
f. Grev deiikliinde, yeni tyin olan mlk idare amiri ve dier snr
grevlilerini bilgilendirmek zere, blge etdn ve gelimeleri
ieren bir dosya hazrlanmaldr. Dosyada, snra ait hassas
konularla ilgili nceden gerekletirilmi mlkat ve protokollere
dikkat ekilmelidir.
g. Snr grevinin ifasna ynelik i ve ilemler mlk idare amirinin
bakanlnda ve sorumluluunda gereklemektedir. Snr
grevinin ifasnda ilgili birim ve grevliler arasnda egdm ve
ibirlii salanmaldr.
49
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
h. Snr grevinde baary artrmak ve egdm tesis etmek iin
mlk idare amirleri bakanlnda, asker ve gvenlik mavirleri
ve dier grevlilerin katlmyla mutat aralklarla bilgilendirme ve
deerlendirme toplantlar yaplmal ve snra ilikin konularda takip
edilecek strateji tespit edilmelidir.
. Bu tr toplantlar; ile seviyesinde olduu kadar, vali bakanlnda
ve geni katlml olarak il seviyesinde de yaplmaldr.
i. Snr grme ve ziyaretlerinde diplomatik nezaket kurallar ere-
vesinde, Devletimizin itibar, hak ve menfaatleri gzetilmelidir.
j. Kaaklk ve snrda ilenen dier sularla mcadeleye zen gs-
terilerek, adli makam ve kolluk kuvvetleriyle uyum ve egdm
ierisinde allmaldr.
50
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
3. DPLOMATK NEZAKET KURALLARI
Snr makamlar; iki lke arasnda dostluk ve komuluk ilikilerinin devaml-
lnn ve gelimesinin salanmas, lkemizin ve vatandalarmzn hak ve men-
faatlerinin korunmas, snr blgelerinde huzur ve asayiin temini, snr olay ve
anlamazlklarnn zmlenmesi iin karl olan snr makamlaryla temas ve
ibirlii yaparlar.
Temas ve ibirlii esnasnda, nemsiz gibi grlen konularda bile kabile-
cek anlamazlklarn nlenmesi asndan, diplomatik nezaket kurallar nem
kazanmaktadr.
Diplomatik nezaket kurallarndan bazlar unlardr:
a. Mlkat heyeti, snr makamnn bakanlnda oluur. Heyetlerde sz
sahibi sadece heyet bakandr. Toplant sresince konumalar heyet
bakan tarafndan yaplr. Aklanmas gereken herhangi bir durum
olduunda, heyet bakannn izin ve sz vermesiyle, toplantdaki dier
yelerden herhangi biri aklamalarda bulunabilir.
b. Grme ve dier irtibatlar ncesinde, btn heyet yelerinin snr
makam bakanlnda toplanarak gerekli bilgi ve belgeleri inceleme-
leri, gndem maddeleri hakknda gr oluturmalar ve heyetin ortak
hareket tarzn tespit etmeleri nem tamaktadr. Bu durum, heyet
iindeki muhtemel yanl anlama veya anlamazlklar engelleyecektir.
c. Grmeler srasnda veya sonunda verilen yemeklerde konuma, tavr
ve davranlara dikkat edilmeli, resm ve nazikane bir slup tercih edil-
melidir.
. Grme ve dier irtibatlarda, Trk d politikas ile elien sylem, ta-
vr ve davranlardan kanlmaldr. likiler, lke olarak milli politikamz
ekseninde cereyan etmelidir.
d. Grmelerde d grne zellikle dikkat edilmelidir. Gvenlik ve as-
ker mavirler niforma ve tabanca ile katlabilirler.
e. Mlkat yaplacak mekann konumu, yaps ve tefriat devletimizi tem-
sil edebilecek nitelikte olmaldr.
f. Hediyelemede ll olunmaldr. lkemizin itibar ve kar lke grev-
lilerine duyulan sayg lsnde ve mtekabiliyet esasna gre mahalli
artlar da dikkate alarak abartsz hediye teatisinde bulunulmaldr.
g. Kar lke grevlilerinin nvan ve rtbeleri bilinmeli, buna uygun hitap
edilmelidir.
h. likilerde denklik lsne dikkat edilmeli ve antlamalarda tespit
edilen karlk makamlaryla snr ilikileri yrtlmelidir.
. Kar lkenin resm ve mill gnleri bilinmeli, yazl veya szl tebrikler-
de bulunulmaldr. Resm ve mill gnlerde yz yze grmek suretiyle
yaplacak tebriklerde asker bir danmann da bulundurulmas salan-
maldr.
i. likilerde komu lkenin tarih, kltrel, toplumsal yaps vb. zellikleri
dikkate alnmaldr.
j. Bata yazmalar olmak zere, sre kurallarna uyulmal, gecikmelere
mahal verilmemeli, hakl sebeplere binaen yaanabilecek gecikmeler ve
ertelemeler kar taraf grevlilerine gecikmeksizin derhal bildirilmelidir.
51
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
4. SINIR OLAYLARI
lgili i hukuk mevzuat (Hudut Tekilatnn Vazifelerine ve Gmrk
Muhafaza Tekilatnn Kaakln Men ve Takibi Hususunda Mntkalarndaki
Valilerle Vazife Mnasebetlerine Dair Nizamname), antlama ve
protokollerde yer alan snr olaylarnn bazlar aada sralanmtr:
Snrdan yasad gei (yasad g),
nsanlarn kastl veya kastsz snr gemeleri,
Kastl veya kastsz hayvan snr tecavzleri,
Adam ldrme, yaralama ve dier tecavz illeri,
Hrszlk, gasp ve soygun,
Kaaklk,
Yangn karma,
Hava sahas ihlali,
Snr iaretlerinin yerlerinin deitirilmesi, hasara uratlmas veya
yok edilmesi,
Kar taraf istikametine ate edilmesi,
Snr tekil eden akarsularda, kar tarafn haberi olmadan
akarsularn talveg hattnn deitirilmesine sebep olacak tesislerin
inas,
Snr tekil eden karasularda geceleyin avlanlmas,
Snrdaki maynlarn sklmesi, demiryolu raylarnn tahribi,
Kar tarafn karasular iinde yer alan deniz ve denizalt
kaynaklarndan izin alnmadan faydalanlmas,
Hayvanlarn, snr hattna tespit edilen mesafelerden daha yakn
mesafede nezaretisiz braklmas,
Resm temaslar dnda, iki taraf vatandalarnn konumalar,
iaretlemeleri, birbirlerini herhangi bir ekilde tehdit, tahrik ve
tahkir etmeleri,
Kar taraf topraklarnn fotoraarnn ekilmesi, zel aydnlatma
vastas ile kasten aydnlatlmas,
Her trl propaganda vastas ile dier taraf arazisine ynelmi
propaganda faaliyetlerinde bulunulmas,
Snr makamlar ve Yksek, Daim, Merkez Karma Snr Komisyonlar
tarafndan snr olay olarak nitelendirilecek il ve hareketler,
Antlamalarla snr olay olarak saylan dier iller.
4.1. LML - YARALAMALI SINIR OLAYLARINDA HAREKET TARZI
lm veya yaralanmayla sonulanan herhangi bir snr olay vuku
bulduunda, ivedilikle gerekli inceleme yaplarak, ncelikle konu hakknda
vakit kaybetmeksizin Valilik ve ileri Bakanlna yazl bilgi verilir.
Gerekli incelemeler ve ilemler yapldktan sonra, olayn ayrntlarna
ilikin bilgi ve belgeler ivedilikle Emniyet Genel Mdrl Yabanclar
Hudut ltica Dairesi Bakanl faksna resm yaz ile gnderilir.
52
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
Snr blgelerinde meydana gelen; lml ve yaralamal olaylarda
gerekli incelemenin yaplabilmesi iin, adl mercilere haber verilir,
mahall zabta ve snr birliklerinin amirleriyle (komutanlaryla) beraber
olay yerine gidilir.
Suun delil ve emarelerinden saylabilecek btn eya, evrak ve
izler zapt ve muhafaza olunur.
lml ve yaralamal olaylarda cesedin vaziyeti katiyen deitirilmez.
Bir kroki zerinde tespit edilir. Tahkikatn sonuna kadar cesedin vaziyeti
deitirilmeyerek muhafaza edilmesi salanr.
Olay yabanclk unsuru tayorsa (yabanc kii veya kiilerin
yaralanmas veya lmesi/ldrlmesi-komu lkede vatandamzn/
vatandalarmzn yaralanmas, lmesi/ldrlmesi olaylar), komu
lke snr makamlar haberdar edilir.
Yaralama veya ldrmenin nasl gerekletirildii ve faillerin kimler
olduu hakknda tahkikat yaplr.
Cenazelerin teslimi ile ilgili olarak; biliniyorsa, mteveffann din
inanlar-rf ve detlerine gre vecibeler yerine getirilir (cenazenin
ykanmas, kefenlenmesi, tabuta konmas vb), l muayenesi ve otopsi
raporu ile bulac hastalk raporu kar taraf yetkililerine tutanak ile
teslim edilir.
Fail kar tarafa rar etmi ise, iadesi hakknda taraarca bir antlama
varsa iadeleri iin yetkili makamlar tarafndan teebbste bulunulur.
Byle bir antlama yoksa keyyet Valiliklerce ileri Bakanlna
bildirilir.
Resim 16: Aras Nehri zerinde, Talveg Hattnn Deitirilmesine Sebep Olacak
ekilde Snrn Kar Tarafndan Kum karlmas
53
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
Kar taraa mterek olay yeri incelemesine ihtiya duyuluyorsa,
zaman geirilmeden kar tarafn snr makamlar olay yerine davet
edilmelidir.
Ayn ekilde, bu konuda komu snr makamlarnca yaplacak
davetlere ve mlakat taleplerine de ayn anlayla ve gecikmeksizin
icabet edilmelidir.
Snr olaylarnn azaltlmas asndan, snr blgelerinde ikamet
eden vatandalarmz, mlk makamlarca; mkelleyet, hak ve devleri
konusunda sk sk bilgilendirilmeli ve bilinlendirilmelidir.
Snr olaylarnn mmkn olduu lde yerel snr makamlar
(birinci ve ikinci derece) arasnda zmlenebilmesi hususunda azami
gayret gsterilmelidir. Aksi takdirde, snr makamlar arasnda gereksiz
huzursuzluklar ve gerginliklerin yaanmas muhtemeldir.
Yerel snr makamlarnca zmlenemeyen snr olaylar,
Yksek Snr Komisyonu,
Daimi Snr Komisyonu
Merkez Karma Snr Komisyonlarna
sevk edilirler ki, bu da olaylarn zme kavumasnda zaman kayb,
zmn gecikmesi ve snr olaylarnn birikmesine yol aabilmektedir.
54
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
5. SINIR MAKAMLARI VE HEYETLERN OLUUMU
Snrlarmzda iki snr makammz bulunmaktadr. Trkiye iin
ikinci derece snr makamlar valiler, birinci derece snr makamlar ise
kaymakamlardr.
5.1. Snr Makamlar
5.1.1. Birinci Derece Snr Makamlar Bakanlnda Oluan Heyet
Heyet aadaki kiilerden oluur:
Heyet Bakan: Kaymakam veya vekili
ye: Snr korumakla grevli blgenin sorumlu snr birlik komutan
ve ile emniyet mdr/amiri,
Teknik Danman: Grlecek konunun zelliine gre mhendis,
doktor, topograf v.s.,
Sekreterya: Sekreter ve tercman.
htiya duyulmas halinde, ile jandarma komutan ile madur ve
ahitler de heyete dahil edilir.
5.1.2. kinci Derece Snr Makamlar Bakanlnda Oluan Heyet
Heyet aadaki kiilerden oluur:
Heyet Bakan: Vali veya vekili,
ye: Blgedeki snr birlik komutan ve il emniyet mdr,
Teknik Danman: Grlecek konunun zelliine gre mhendis,
doktor, topograf v.s.,
Sekreterya: Sekreter ve tercman.
htiya duyulmas halinde, il jandarma komutan ile madur ve ahitler
de heyete dahil edilir.
55
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
6. YKSEK, DAM VE MERKEZ KARMA SINIR KOMSYONLARI
kinci derece snr makamlar arasnda usulne uygun olarak yaplan
teebbs ve grmelere ramen zmlenemeyen snr olay ve
anlamazlklarnn zmlenmesi, snr blgesinde asayi ve gvenin tesisi
iin hkmetlere sunulmak zere tavsiye kararlar almak iin tekil edilen
ve hkmetlerce grevlendirilen organlardr.
Trkiye Grcistan ve Trkiye - Ermenistan snrnda byle bir
komisyon yoktur.
Komisyon toplantlar, her iki taraftan eit sayda yenin itiraki ile ylda
bir defa ve srayla hkmet merkezlerinde yaplr. Toplantnn gndemi, yeri
ve zaman ile yelerin isimleri ve grevleri, taraarca diplomatik yoldan en
az bir ay nceden bildirilir.
Taraardan birinin istei ile komisyonlar olaanst toplantlar
yapabilirler. Olaanst toplantlar, toplanty teklif eden tarafn
topraklarnda yaplr. Olaanst toplanty teklif eden taraf, bu tekliyle
birlikte toplantnn yer, zaman ve gndemini kar tarafa bildirir. Davet
edilen taraf bu davete mmkn olan en ksa zamanda cevap verir.
Gndemde yer alan konulara gre Trk heyetine; Genelkurmay Bakanl,
ileri, Dileri, Adalet Bakanlklar ile Gmrk Mstearl ve Jandarma
Genel Komutanl vb. kurumlarn temsilcileri ye olarak itirak ederler.
Komisyon gndeminde snr hatt anlamazl, snr oluturan
akarsulardaki yatak deiiklikleri gibi konulara yer verilmesi halinde, MSB.
Harita Genel Komutanl ve DS Genel Mdrl ile ihtiya duyulan dier
kurumlardan gerekli saydaki temsilciler itirak edebilir.
Komisyonun Trk Heyeti Bakanln, Hkmete tayin edilen bir
grevli yapar.
Komisyon yeleri snr kaplarndan ve kendi milli pasaportlar ile
geerler.
6.1. Yksek Snr Komisyonu
Yksek Snr Komisyonu, Trk - ran snr iin 14 Mart 1937 tarihli
Mukavelenamenin 7. maddesi uyarnca tekil edilir.
Trk - Yunan snr iin, 1971 tarihli Trakyada ve Meri Nehrinin
Denize Dkld Blgede Snr Olaylarnn nlenmesi ve Halli hakkndaki
anlamann 6. maddesi ile tekili ngrlmtr. Ancak sz konusu
Antlama yrrle girmedii iin bu komisyon bugne kadar tekil
edilememitir.
6.2. Daimi Snr Komisyonu
Trkiye-Suriye snr iin, 30 Mart 1940 tarihli Trkiye-Suriye Dostluk
ve iyi Komuluk Szlemesinin 4 Nolu Eki Olan Snr Protokolnn 2.
maddesi uyarnca tekil edilir.
56
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
Trkiye-Irak snr iin, 1946 tarihli Dostluk ve yi Komuluk
Anlamasna ek 6 numaral hudut protokolnn 6. maddesi uyarnca tekil
edilir.
6.3. Merkezi Karma Snr Komisyonu
Trk-Bulgar snr iin 28 Aralk 1967 tarihli Hudut Olaylarnn
nlenmesi ve Halli hakkndaki anlamann 4. maddesi uyarnca tekil
edilir. Komisyonun yeleri, her iki taraftan altar temsilcinin itiraki ile
snrldr.
57
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
7. HEYETLERN BULUMA USULLER
7.1. Olaan (Mutat) Mlakatlar
a. Trkiye Yunanistan: Birinci ve ikinci derece snr makamlar alt
ayda bir toplanrlar.
b. Trkiye Bulgaristan: Birinci derece snr makamlar ayda,
ikinci derece snr makamlar alt ayda bir olmak zere, srayla iki
taraf topraklarnda toplanrlar.
c. Trkiye Suriye: Birinci derece snr makamlar iki ayda, ikinci
derece snr makamlar alt ayda bir toplanrlar.
. Trkiye Irak: Birinci derece snr makamlar ayda, ikinci
d. Trkiye - ran: Birinci derece snr makamlar iki ayda, ikinci
e. TrkiyeEski S.S.C.B. (Grcistan, Ermenistan, Nahivan
(Azerbaycan)): Birinci ve ikinci derece snr makamlar iki ayda bir
toplanrlar.
7.2. Olaanst Mlkatlar
Snr blgesinde meydana gelen veya ortaya kan, nemli ve
gecikmesinde byk bir kayp ve hakszlk doacak olay ve anlamazlklar
sebebiyle ve taraardan birinin daveti zerine gerekletirilir.
58
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
8. SINIR OLAYLARININ ZMLENMES
8.1. Genel Olarak
Snr olay ve anlamazlklar, bizzat madurun mracaat, snr
birliklerinin grg ve duyumlar, dier ihbar ve mracaatlar ile kar taraf
snr makamlarnn ihbar, mracaat veya ikayeti zerine snr makamlarna
intikal eder.
Snr makam, kendisine intikal eden olay zerine, derlenen bilgi
ve belgelere gre deerlendirme yapar. Olayn nemine gre, yazma
suretiyle zmlenebilecek konular, kar taraf snr makamna mektupla
iletilir.
Mektupta; olayla ilgili olarak elde edilen delil veya emareler, sanklar
hakknda derlenen bilgiler gibi hususlar kar tarafa bildirilir. Olay
sanklarnn vatandamz olmas ve kar tarafa gemeleri halinde,
ifadelerinin gnderilmesi talep edilir. Olaya karanlar kar taraf vatanda
ise ve kar tarafta bulunuyorlarsa, takip, yakalama ve cezalandrlmalar
ile neticeden bilgi verilmesi talep edilir.
Gerekiyorsa, olay blgesinde mterek inceleme ve olay hakknda
bilgi alveriinde bulunularak ahitler ve bilirkiinin yardmyla olayn
aydnlatlmasna allr.
Mterek tahkikatn sonunda durum, taraarn kendi dilleriyle
hazrladklar ortak bir tutanakla tespit edilir ve tutanaklarn birer nshas
teati edilir.
Mracaatlara muayyen sre ierisinde cevap verilmez veya verilen
cevaplar tatmin edici grlmezse, mlakat teklinde bulunulur. Mlakatta
olay ele alnr ve zmlenmesine allr. Gerekiyorsa, olay yerinde
mterek tahkikat yaplr.
Kar taraf snr makamlarnn ihbar veya ikayeti zerine intikal eden
olay ve anlamazlklar, snr makamlar tarafndan ilgili kurululara intikal
ettirilerek incelettirilir. Doruluu tespit edildii takdirde, mevcut hkmler
erevesinde gerei yaplr ve kar tarafa bilgi verilir.
Olay ve anlamazlklar, ncelikle birinci derece snr makamlarnca
ele alnarak zmlenir. Bu makamlarca zmlenemeyen anlamazlklar,
ikinci derece snr makamlarna havale edilir.
Snr blgesinde ortaya kan olay ve anlamazlklarla ilgili olarak
asker makamlar veya dier kurulular, kar taraf makamlar ile dorudan
irtibata geemezler.
Snr olaylarnn zmlenmesinde ilgili kurumlardan gr alma ve
bilgi edinme byk nem arz etmektedir. Tereddt edilen durumlarda,
ileri Bakanl (Emniyet Genel Mdrl-Yabanclar Hudut ve ltica
Dairesi Bakanl), Mill Savunma Bakanl (Harita Genel Komutanl) ve
Dileri Bakanlna mutlaka danlmaldr.
59
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
8.2. Yazmalar
Snr makamlar, snr olay ve anlamazlklarnn zmlenmesi
veya zel ve resmi gnleri tebrik etme gibi hususlarda kar taraf snr
makamlaryla yazrlar.
Yazmalar, taraarn kendi resmi dilleriyle yaplr. Yazlar, diplomatik
nezaket ve protokol kurallarna uygun, zl ve anlalr ifadelerle kaleme
alnr.
Snr olay ve anlamazlklarnda, ikaz ve tedbir alnmasn kapsayan
yaz ve mektuplarda, milletleraras ilikilerde ar bir sulamay ifade eden
protesto szcnn kullanlmamasna dikkat edilir.
Yazmalarda, konunun nemi dikkate alnarak, normal, acele, ok
acele ibareleri kullanlr.
Alnan yazlarn istenilen sre ierisinde cevaplandrlmasna ve cevaplarda
yaznn snr makamna intikal ettii tarihin belirtilmesine dikkat edilir.
8.3. Mlkatlar (Protokoller)
Mlkatlar; snr makamlarnn aralarndaki meseleleri yazarak
zememesi, dostluk ve iyi komuluk ilikilerinin gelitirilmesi durumlar
ile antlamalarda belirtilen srelerde ya da acele hallerde bir tarafn teklif
veya davetiyle yaplr.
Tespit edilen sreler iinde, grlecek konu olsun veya olmasn, snr
makamlar mlakat yapmak ve davet edilen taraf davete icabet etmek
mecburiyetindedir.
Blgenin iklim artlar ve seyahat imkanlarnn, tespit edilen tarihte
mlakat iin bulumaya engel tekil etmesi halinde, davet edilen taraf,
mlkatn ileri bir tarihe ertelenmesini isteyebilir.
Hastalk veya acil bir grevi sebebiyle mlakata katlamayacak snr
makam, keyyeti kar tarafa bildirir ve yerine vekilini gnderir.
Olaan mlakatlar genel olarak, snr makamlarnn daimi merkezlerinde
veya anlaacaklar bir yerde; olaanst mlkatlar ise, genel olarak olay
mahallinde ve snr kaplarnda yaplr.
8.4. Snr Makamlarnn Karlkl Ziyaretleri
Snr makamlar, dostluk ve iyi komuluk ilikilerinin gelitirilmesi
maksadyla, resmi gnlerde veya haricen birbirlerine ziyarette
bulunabilirler.
8.5. Grme Yeri, Dzeni ve ekli
Mlakatlara katlm iin bulumalar snrda yaplr. Kar taraf heyetinin
bekletilmemesi iin, karlayacak heyet buluma noktasna nceden
gitmelidir. Beraberce grmenin yaplaca yere (duruma gre snr
kapsndaki protokol salonuna veya ilgili il veya ile merkezindeki toplant
60
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
salonuna) gidilir. Davet eden taraf heyet bakan, gidi ve dnler
srasnda kar taraf heyet bakann aracna davet eder.
Grmelere katlan Kaymakamlar aralarna bayrak ekerler. Grme
bittikten sonra kar taraf heyeti snrdan uurlanr.
Grme yaplan yerlerin devletin itibarna yakr nitelikte olmasna
dikkat edilmelidir. Hudut makamlarnca sz konusu yerlerin tefriinin
dzgn ve bakml bulundurulmasna dikkat edilmelidir.
Hudut birliklerinin klalarnda bulunan grme yerlerinin emniyet ve
muhafazalar hudut birlik komutanlklarnca salanr.
Grmelerin aln ev sahibi heyet bakan yapar. Kar lke heyetine
ho geldiniz denir ve iyi niyet temennilerinde bulunulur. Heyet bakan
kendi heyet yelerini teker teker tantr ve sz hakkn kar tarafa brakr.
Grme talebinde bulunan taraf heyet bakan, grlmesini istedii
konu veya konular aktardktan sonra taleplerini kar tarafa ifade eder.
Kar taraf heyet bakannn cevabna gre talebini yeniler veya talebinde
srar eder.
Grme ve ilikilerde heyet yeleri samimi duygu ve dncelerini
kar taraf heyetine hissettirmelidir. Ancak bu tr ilikilerde, devlet temsil
edildiinden, samimiyet, vakar ve ciddiyet iinde olunmaldr.
Grme ve temaslarda, devletimizin saygnl ve barl n planda
tutulmal ve uygulamalarda bu husus vurgulanmaldr.
Grmelerde oturma dzenine zen gsterilmelidir. Heyetler, mlakat
masasnn her iki tarafna ve heyet yelerinin kendi aralarndaki kdem
esasna gre otururlar.
Mlkat masasnda her iki lke bayraklar, standartlara uygun olarak
yer almal, not almak iin heyet yelerinin nne yeteri kadar krtasiye
malzemesi (kalem, bloknot veya kat) konulmaldr. Ayrca, masada
meyve, tatl ve iecek gibi ikram malzemeleri de bulundurulmaldr.
Snr olaylarnda, iddia ve savunmalar, hukuk ve maddi zemine
oturtulmal, mesnetsiz taleplerde bulunulmamaldr.
Yazma ve grmelerde, ar bir sulamay ifade eden protesto ve
knama szcklerinin kullanlmasnda dikkatli ve zenli davranlmaldr.
Grmelerde varlan mutabakatlar ve verilen taahhtlerin takibi
yaplmaldr.
Grme metinleri, grmelerden sonra, vakit kaybetmeksizin st
makamlara gnderilmelidir.
61
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
9. SINIR ARETLER LE LGL LEMLER
Snr iaretleri ile ilgili en nemli nokta, snr iaretleri ve snr hatt
topografyasnn nesiller boyu d etkenlerle bozulmadan ve deiiklie u-
ratlmadan devamllnn salanmasdr.
Snr hattnn devamll ve deimezlii esastr. Kara snr hattnda,
tek tara deiiklikler yaplamaz.
Nehir blgelerinde taraarn tek tara veya mtereken yapacaklar
tesisler ve alacaklar tedbirler, bu konuda komu lkelerle imzalanm olan
ikili antlamalara uygun olmaldr.
Kara snr hattnda kaybolan veya yerinin bilerek deitirildii
tespit edilen snr iaretlerinin, esas yerlerinin belirlenmesi iin snr
makamnca ileri Bakanl vastasyla, Mill Savunma Bakanl Harita
Genel Komutanlndan teknik eleman istenir. Grevlendirilecek teknik
elemanlarn hazr bulunaca heyetle, kar taraf heyeti huzurunda, snr
iaretinin yeri snr belgelerine gre tespit edilerek snr iaretleri yerine
dikilir ve bir tutanak tanzim edilir.
9.1 SINIR ARETLERNN KONTROL VE BAKIMI
Snr iaretlerinin kontrol, bakm ve tamiri, konuya ilikin antlama
ve protokollere gre snr makamlar tarafndan dzenli olarak aadaki
hususlara gre yaplmaldr:
a. Snr iaretlerinin kontrol, bakm ve tamiri ile snr orman kesim
eritleriyle ilgili iler, mlk makamlarn sorumluluundadr. Snr
iaretlerinin kontrol, bir batan balayp dier uca kadar, srayla
ve yerinde grerek yaplmaldr. Mlki makamlarca, bu ihtiya
iin gerekli denein btede yer almas ve kontroll ekilde
harcanmas salanmaldr.
3
b. Snr birlikleri, bakm ve tamir almalarnda, lzumu halinde
ve imkanlar nispetinde, nakliye ve iilik konularnda yardmc
olurlar.
c. Snr birlikleri, snr iaretlerinin ve snr orman kesim eritlerinin
tek tara kontroln yaparlar. Hasara urayan, tahrip edilen veya
yeri deitirilmi, kaybolmu snr iareti grld takdirde,
durumu derhal snr makamna bildirirler.
. Snr iaretlerinin kontrol ve bakm ile ilgili almalar, ilgili komu
lke ile almalarn balamasndan nce yaplacak bir protokol
grmesinde mtereken tespit edilecek blge ve zaman planna
gre yaplr.
3
Komu lkelerle (Bulgaristan, Yunanistan, Eski SSCB ve ran) yaplan antlamalarla, snr
iaretlerinin bakm ve tamiri iki lkenin ortak sorumluluuna braklm, sonu tek sayl rakamla
(1,3,5 gibi) biten hudut talarnn; bakm ve tamiri Trkiyenin sorumluluuna, ift sayl (2, 4,
6 gibi) rakamla biten hudut talarnn sorumluluu kar lkeye braklmtr.
62
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
d. Yaplan planlama kapsamnda, kontrol ve bakm Trkiyeye ait olan
snr iaretlerinin
tamiri ve snr
orman kesim e-
ritlerinin temiz-
lenmesine ba-
lamadan nce
kar taraf snr
ma k a ml a r na
bilgi verilir. Bir
tarafn yapaca
almalar sra-
snda dier taraf,
temsilci bulun-
durma hakkna
sahiptir.
e. Ormanlk arazi-
ler iinden geen
snr hattnn her
iki tarafnda belli
genilikteki snr
eridinin aa, al gibi bitki rtsnden temizlenerek ortasna snr
hattn temsilen saban izi almaldr.
f. Temizlenecek snr eridinin genilii, ilgili lke ile snr iaretlerinin
kontrol bakm ve yerlerine konulmasna ynelik ortak olarak
akdedilmi protokollerde belirtilmitir.
g. Herhangi bir sebeple yklm, tahrip olmu veya yeri kaybolmu
snr iaretleri, ilgili komu lkeyle dzenlenecek bir protokol
kapsamnda, her iki lkenin yetkili teknik elemanlarnn (Trkiye
iin Mill Savunma Bakanl Harita Genel Komutanlnca
grevlendirilecek personel) katlmyla yaplacak protokollerde,
mtereken tespit edilecek yerlerinde ve mterek almalarla
yeniden ina edilirler.
h. Snr iaretlerinin yerleri, her iki lkenin yetkili teknik elemanlarnca,
ilgili lkeyle akdedilmi snr belgeleri arasnda yer alan Snr
areti Protokolnde belirtilen esaslara gre tespit edilir. Snr
iaretlerinin yerine konulmas izlenir, almalar takiben, snr
iareti iin komu devletle yaplan antlamadaki rneine uygun
snr iareti protokol ve ema-kroki tanzim edilir.
. Dipten yklan veya dalan snr iaretleri, tahrip kabul edilerek,
her iki lkenin yetkili teknik elemanlarnn
4
katlaca protokoller ile
ahdi yerlerinde yeniden ina edilir.
Resim 17: Trkiye- Eski SSCB (Nahivan, Ermenistan,
Grcistan) Snrna Ait Snr aretleri- Ortada Merkez
Betonu, Sa Tarafta Trk Snr Direi, Sol Tarafta Ermeni
Snr Direi)
4
Trkiye iin Mill Savunma Bakanl Harita Genel Komutanlnca grevlendirilecek personel
63
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
i. Snr iaretlerinin yerlerine konulmas gibi, her iki lkenin yetkili
teknik elemanlarnn katlmn gerektirecek almalar iin, ilgili snr
makamlar arasnda balangta yaplacak bir protokolde, merkez
makamlarla yazma yaplarak, gerekletirilecek grevlendirmeyi
salamaya imkn verecek bir sre sonras iin karar alnr. Alnacak
karar, ileri Bakanl (Emniyet Genel Mdrl) aracl ile
Mill Savunma Bakanl (Harita Genel Komutanlna) iletilerek,
yaplmas kararlatrlan protokol ve mterek teknik almalar iin
ilgili teknik personelin grevlendirilmesi salanr.
j. Nehir blgelerinde sel sular tarafndan hasara uratlm veya
gtrlm snr iaretlerinin, eski yerlerine inas mmkn deilse,
salam zeminlere nakledilmelerine, Trkiye ve komu devlet snr
makamlarnca, ancak ilgili snr komiserlerinin (Trkiye iin Valiler)
katlaca mlakatlarda mtereken karar verilebilir.
Alnan karar erevesinde gerekli almalar, her iki lkenin yetkili
teknik elemanlarnn (Trkiye iin Mill Savunma Bakanl Harita
Genel Komutanlnca grevlendirilecek personel) katlmyla
gerekletirilir.
Yerleri deitirilen hudut iaretleri iin gerekli konum lleri
yenilenerek, ilgili devletle yaplan anlamadaki rneine uygun
ekilde yeni bir snr iareti protokol ve ema-kroki tanzim
edilir.
Ayrca bu snr iaretinin ncesinde ve sonrasnda yer alan snr
iaretlerine ait Protokol ve ema-krokiler zerinde, yeri deien
snr iareti ile balantl olarak yaplm olan a, kenar vb. lmleri
yenilenerek, ilgili btn snr iaret protokollerine deiiklik olarak
kaydedilir.
Bu tr durumlarda, yenilenen veya zerinde dzeltmeler yaplan
snr iaret protokollerine ait nshalarn, sz konusu belgelerin
daha nce datmnn yapld tm makamlara deiiklik olarak
gnderilmesi salanmaldr.
k. eitli nedenlerle tahrip olan snr iaretlerinin Mill Savunma
Bakanl Harita Genel Komutanlna mensup yetkili personelin
katlmyla yaplacak mlakatlar dnda, yetkisiz kiilerce tahminen
belirlenen yerlerde ina edilmeleri kesinlikle yasak olup buna izin
verilmemelidir.
64
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
10.SINIR HATTININ GE LE LGL ALIMALAR VE
SINIR HTLAFLARI KONULARINDA SINIR MAKAMLARININ
SORUMLULUKLARI
zellikle, ilgili uzman personelin katlmyla ahdi snr belgeleri nda
yrtlecek teknik almalar gerektiren snr hatt tespitine ynelik
snr grme ve almalar iin birinci ve ikinci derece snr makamlar
tarafndan, mutlak suretle ilgili kurum ve kurulularn deerlendirmeleri
alnmaldr.
Aksi takdirde, kar taraf snr makamlar ile yaplan toplantlarda
gereksiz kararlar olabilecek yada alnan kararlar lkemiz aleyhine sonular
dourabilecektir.
Bunun sonucu olarak, alnan bu kararlarn uygulanmamas iin atlacak
geri admlar lkemizin tutarllna glge drecektir.
Bu sebeple, benzer durumlarn ileride yaanmamas iin hudut
hattnn geii ile dorudan veya dolayl ekilde ilgili olan almalar ve
hudut ihtilaar konularnda, aada belirtildii ekilde hareket edilmesi
gerekmektedir.
(a) Birinci ve kinci Derece Hudut Makamlarnn, kar lke hudut
makamlar ile yapacaklar grmelerde;
Hudut hattnn tespiti ve iaretlenmesi,
Yerinde olmayan hudut iaretlerinin yerine dikilmesi,
Bir ihtiyaca binaen baz hudut iaretlerinin yerlerinin
deitirilmesi,
Hudut hattnda bulunan akarsu yataklarnda meydana gelen
yatak deiikliklerinin tespiti ya da yatak deiikliine maruz
blgelerde hudut hatt geiinin tespiti,
Taraardan birisi iin hudut hatt yaknnda yaplacak olan
tesisler veya her iki tarafn birlikte kullanmna ynelik yaplacak
ortak tesisler iin yer tespiti ve inaat almalar,
Hudut hattnda bulunan karayolu ve demiryolu ile bunlara ait
kpr ve eklentilerinde yaplacak tamir, bakm ve yenileme
almalar,
gibi konularda kar lke Hudut Makamlarna gerekli grme teklif
edilmeden nce, konunun gerekliliinin ve Trkiye aleyhine olabilecek
ynlerinin deerlendirilmesi ve uygun hl tarznn oluturulabilmesini
teminen, ileri Bakanl aracl ile ilgili kurum ve kurulularn grleri
alnmaldr.
(b) Bu konular yaplan olaan hudut grmeleri srasnda kar lke
Hudut Makamlarnca gndeme getirildii takdirde;
Balayc bir karar alnmadan, konunun st makamlara iletildikten
sonra gr bildirilebilecei ifade edilmelidir. Grme akabinde
konu mmkn olan tm ayrntlar ile birlikte ileri Bakanlna
bildirilmeli, konu hakknda ileri Bakanl koordinesinde
ilgili kurum ve kurululardan alnacak grler erevesinde
65
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
oluturulacak ileri Bakanl talimatlarna gre hareket
edilmelidir.
(c) Alnacak kararn yazma srecine izin vermeyecek kadar ivedilik
arz ettii durumlarda ise,
En seri vastayla ileri Bakanl (Emniyet Genel Mdrl Yabanclar
Hudut, ltica Daire Bakanl) ile irtibata geilmelidir.
5

5
EGM Genelge No: 5002 Konu: Snr Gremeleri. Bakanlk Genelge No: 32
66
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
11. SINIR HATTINDA YAPILACAK NAATLAR SIRASINDA
TAKP EDLECEK USUL VE ESASLAR
Snr hatt yaknna karakol binas, gzetleme kulesi, devriye yolu inas
gibi almalar, yeterli inceleme yaplarak ve ilgili makamlarn grleri
alnarak yaplmaldr. Aksi takdirde, verilen hatal kararlar sonucunda,
snr hatt bir daha dzeltilmesine imkan olmayacak ekilde bozulmakta
ve snr hatt alarak snr tecavznde bulunulabilmektedir. Byle
durumlarda, snrn iinden getii topograk yap, eski haline bir daha
dndrlemeyecek ekilde bozulduu iin, ortaya kan snr ihtilaarnn
zm imkansz hale gelebilmektedir.
Snr hatt ile ilgili konularda, Trkiye-ran snr ile ilgili olarak, Eyll 2005te
dzenlenen Trkiye-ran 23nc Yksek Snr Komisyonu Toplants sonucu
imzalanan tutanan 9uncu maddesinde, snrda yaplacak inaatlar srasnda
takip edilecek usul ve alnacak nlemlere yer verilmitir.
Buna gre; Son yllarda baz snr blgelerinde her iki tarafn snr
makamlar tarafndan ina ettirilen karakol binas, gzetleme kulesi, devriye
yolu gibi unsurlarn inas srasnda, snr hattna ok yaklald, hatta
baz snr talarnn tahrip edildii hususlar gz nnde bulundurularak,
snr hatt yaknnda gerekletirilecek bu tip inaatlar srasnda;
Yapmna ihtiya duyulacak karakol binas, kule, yol gibi tesislerin, iki
lke snr hattndan azami derecede uzak tutulmas,
Resim 18: Trkiye-ran Snrnda, Bir Snr Ta ve Snr Hatt Gerisinde na Edilen
Devriye Yolumuz
67
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
Snr hattna yakn ina edilmelerinin zorunlu olduu durumlarda,
ahdi snr hattnn almamas iin, merkezden yetkili teknik eleman talep
edilerek belirlenecek snr hattna gre ina edilmesi,
Bu ekilde bir tarafn teknik elemanlarnca ahdi snr hattna gre
konumu tespit edilerek balatlacak inaatlarn, dier lke snr makamlar
iin snra tecavz izlenimi veya phesi yaratmasn, inaatn balangcndan
sonra snr ihtilaar dourmasn engellemek amacyla, bu tr tereddtlere
yol aacak blgeler iin, inaatlarn balangcndan nce, her iki tarafn
ilgili snr makamlarnn bakanlnda, merkezden grevlendirilecek yetkili
teknik elemanlarn da katlaca protokollerde, blgedeki ahdi snr hatt
geii teyit edilerek, yaplmas dnlen inaatn snr hattna zarar
vermeyecei konusunda mterek karar alnmas,
Gerekesi ne olursa olsun, snr talarnn tahribine neden olunmamas
ve snr hattnn topograk yapsnn deitirilmemesi,
hususlar yerel snr makamlar ve ilgili dier birimlerce gz nnde
bulundurulacaktr.
(Sz konusu madde sadece ran ile olan snrmzda deil,
btn snrlarmzda, ilgili snr makamlar tarafndan gz nnde
bulundurulmaldr.)
68
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
12. SINIR MAKAMLARININ SINIR BRLKLER LE LKLER
Snr (hudut) birlikleri; lkemizin siyas hudutlarn emniyeti ve
muhafazas iin ihtiyaca uygun belirlenen birliklerdir.
Snr makamlarnn snr birlikleri ile ilikileri, ilgili mevzuat uyarnca (Kara
Snrlarnn Korunmas ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik), esas itibariyle,
karlkl ibirlii ve talep esasna dayanmaktadr. Snr makamlarnn snr
birlikleri zerinde amirlik yetkisi yoktur. Ancak snr makamlarnn, snr
blgesinin gvenlii ve kaakln nlenmesi iin yapacaklar kanun ve
nizama uygun istekleri snr birlikleri tarafndan yerine getirilir.
Snr birliklerinden mlkatlara katlan subayn stats hudut
maviridir.
Mill snrlarmzn gvenliinin salanmas, snr hattnda kaakln
nlenmesi, snr iaretlerinin kontrol, bakm ve muhafazas, mlakat ve
dier grmelerin dzenli bir ekilde yrtlmesi gibi snrla ilgili bir
ok konuda mlk ve asker makamlar birlikte grev yapmaktadrlar. Bu
grevlerin ifasnda mlk ve asker makamlar arasnda ibirlii ve egdm
iinde alma esastr.
Snr gvenliinin daha etkin bir ekilde tesis edilebilmesi ve kaaklkla
mcadele grevinin daha iyi ifa edilebilmesi iin, mlk makamlarca, snr
birliklerinin ihtiya duyduu alt yap hizmetlerinin salanmas (devriye
yolu, su, elektrik ve iletiim hatt vb) gibi hususlarda snr birlikleri ile
ibirlii iinde ve imknlar lsnde ihtiyalarnn giderilmesine yardmc
olunur.
13. SINIRA YAKIN BLGELERDE YAPILACAK UULAR
Snr blgelerinde eitli amalarla yaplacak uular, taraarn
hkmranlk haklarnn ihlal edilmemesi ve istihbarat faaliyetlerinin
nlenmesi bakmndan belli esas ve artlara balanmtr.
Harita yapm, zira ilalama, doal kaynaklarn aratrlmas ile doal
afetlerde can ve mallarn kurtarlmas gibi amalarla snra yakn blgelerde
yaplacak uular, ilgili komu lkelerle bu konuda yaplm antlama ve
protokollerde tespit edilen esaslara gre yaplr.
Antlama ve protokollerde hkm yoksa Hudut Blgeleri Uu Ynet-
meliine uygun olarak mracaat edilir ve diplomatik kanaldan izin alnr.
Bildirimi alan taraf; gerekli incelemesini yaptktan sonra, varsa
uyulmasn istedii zel artlar bildirir ve karlkl mutabakat salanr.
Ayrca blgesindeki askeri makamlara bilgi vererek, uularn izlenmesini
salar.
fet sebebiyle yaplacak uular kar taraf snr makamna nceden
bildirilmek suretiyle yaplr.
69
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
14. DAR MEKTUP - PASAVAN
dar mektup ve pasavan, komu lkelerle imzalanan ikili antlama
ve protokollerde tespit edilen usl ve esaslara gre, snr blgesi ierisinde
oturan iki taraf vatandalarna verilir.
Snr makamlar, antlamalarda ifade edilen artlar haiz kiilere idar
mektup veya pasavan verirler. Bu konuda antlamalarda belirtilen kapsam
geniletilemez.
5682 sayl Pasaport Kanununun 19. maddesi pasavanlar ve benzeri
belgelerle ilgili hkm u ekildedir:
Madde 19 - Pasavanlar veya benzeri belgeler, Trkiye Cumhuriyeti ile hem
hudut memleketlerin hudut mntkalar dahilinde pasaport yerine kullanlmak
zere Trk vatandalarna verilir. Bunlarn ekli, ita tarz, muteberlik mddeti,
kimlere verilecei Trkiye Cumhuriyeti ile alakal Devletler arasnda yaplm
veya yaplacak anlamalarn hkmlerine uygun olarak ileri ve Dileri
Bakanlklarnca mtereken tespit edilir.
14.1. dar Mektup
dar Mektup, Trkiye-Suriye snrnda 50er km. derinlikteki snr
eridinde oturan iki taraf vatandalarna snr gei belgesi olarak verilir. Buna
ilikin esaslar; 1953 ve 1956 Daimi Hudut Komisyonlar ile 1960 Gaziantep ve
1971 Halep Trkiye-Suriye Hudut Komisyonu Toplantlarnda tespit edilmitir.
Buna gre, dar mektup verilmesini gerektiren haller unlardr:
1. alnan, kaybolan eya ve hayvanlarn aranmas, bunlarn ve sanklarnn
tehisi ve elde edilen eya ile hayvanlarn teslim alnmas,
2. Mahkemede davac, daval, ahit ve bilirkii olarak hazr bulunulmas,
3. Usul, fru ve kan hsmlarndan birinin vefat halinde taziyede bulunmak
istemesi veya ar hastal halinde ziyaret etmek istemesi.
dar mektup, en fazla iki hafta sreyle verilir ve 50 km.lik hudut blgesi
dna klamaz.
Durumlar pheli grlenler ile kaaklk ve uyuturucu madde
kaaklndan sabkal olanlara (durumlar ne olursa olsun) idari mektup
verilmez.
dar mektup vermeye, birinci derece hudut makamlar yetkilidir. Zorunlu
hallerde, ikinci derece snr makamlar da verebilir.
dar mektup sisteminde yer almamasna ramen, dini bayramlarda,
snr kaplarnda, Trkiyeli ve Suriyeli akrabalarn yz yze bayramlamalar,
birbirlerini gnbirlik veya yatl olarak evlerinde ziyaret etmeleri, ileri
Bakanlnn 19.01.2003 tarihli OLURu ile TrkiyeSuriye snrnda bulunan
Valiliklerin takdirine braklmtr.
Ancak bahse konu OLURa gre kutlanan din bayramlarda ilgili hudut
makamlar tarafndan yaplan uygulamalarda bayramlamak iin verilen sre,
48 saat olarak uygulanmaktadr.
70
S
r

M
a
k
a
m
l
a
r

/

S
r

O
l
a
y
l
a
r

/

G
r
e
v
l
e
r
Bu uygulamann balatlmasyla, TrkiyeSuriye snrnn her iki tarafnda
yaayan Trk ve Suriye vatandalarnn snrda tel rgler arkasndan
bayramlamalarna ve bayramlama srasnda meydana gelen ad
grntleri sona ermitir.
dar mektup ile bayramlama sresini (48 saatlik sreyi) mcbir sebepler
dnda ihll edenlerin 1953, 1956, 1971 tarihlerinde Suriye / Halepte
gerekletirilen Trkiye - Suriye Daimi Hudut Komisyonlar toplantlarnda
alnan kararlar gerei, idar mektup ile bayramlamadan yararlanan Trkiye
ve Suriye vatandalarnn yasal sre ierisinde k yapmamalar zerine
ilgili hudut makamlar ile baz Suriye hudut makamlar tarafndan sz konusu
ahslara ynelik olarak yl sre ile idar mektup verilmemesi kararlar
alnmtr.
dar mektup sisteminin suiistimal edilmemesi konusunda hudut
makamlar tarafndan (Hatay, Gaziantep, Kilis, anlurfa, ve Mardin Valilikleri)
yaplan ilemlerde yeknesakln salanmas amacyla, iki lke arasnda
imzalanan anlama ve protokollere bal kalarak V kodu ile Tahdit Projesi
altnda alan programa ilave olarak;
dar mektup kolaylndan yararlanmasna ramen bayramlama sresi
ierisinde lkelerine geri dnmeyen Trk ve Suriye vatandalar iin dar
Mektup Sistemini hlal Yl Men anlamna gelen V-75 kodu tahsis edilerek,
bu kaydn bilgisayar kaytlarndan yl sonra kendiliinden silinmesi sistemine
geilmitir. Bu yaptrm sadece idar mektup ile bayramlama sresini ihll
eden kiileri kapsamaktadr.
14.2. Pasavan
Trkiye-ran snrnda, 50 km.lik snr derinliinde oturan iki taraf
vatandalarna verilir. Esaslar, 1937 tarihli Tahran Antlamasnn 20. maddesi
ile 1938 Trabzon, 1955 Rzaiye, 1959 Ankara, 1966 Rzaiye ve 1970 Ankara
Yksek Hudut Komisyonu toplantlarnda tespit edilmitir.
Pasavan verilmesini gerektiren haller unlardr:
1. alnarak kar tarafa geirildii anlalan hayvan ve eyann
aranmas,
2. Snr yanllkla getii tespit edilen ve kar taraf grevlilerince
yakalanan hayvanlarn tehis ve teslim alnmas,
3. Snr blgesinde meydana gelen bir olay dolaysyla, bir kimsenin
davada bulunmak iin kar taraf adli makamlarnca davet edilmesi.
Gerektiinde olayda zarar grenlerin vekillerine, ahit ve bilirkiilerine de
pasavan verilir. Pasavan 10 gn iin verilir ve kar taraf snr makamlarnca
vize edilir. Pasavanlara her iki taraf makamlarnca kolaylk gsterilir.
Gerektiinde blgelerinin dna kmalarna izin verilir. Kaaklktan
zanl ve phelilere pasavan verilmez.
71
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
IV. BLM
SINIR GVENL VE SINIRLARIMIZIN KORUNMASI
1. lkemizde Snrlarn Denetim ve Kontrol
lkemiz coraf ya-
ps itibariyle yzyllardr
eitli g ve ulam yol-
lar zerinde bulunmakta
olup, Asya ile Avrupay
birbirine balayan bir
kpr konumundadr.
Trkiyenin bu stratejik
konumu, blge lkeleri
arasndaki ilikiler asn-
dan bakldnda da, si-
yasi ve politik bir neme
sahiptir. Komu lkelerde
yllardan beri sregelen
atmalar, i savalar ve
rejim deiikleri ile ter-
rist faaliyetler, lkemizin snr gvenliini ciddi olarak tehdit etmektedir.
Snr gvenliimiz, eitli kaaklk sular ve yasad gmen ve sn-
maclarn Avrupa lkelerine geii iin cora adan tercih ettii bir yol olmas
bakmndan da stratejik bir neme sahiptir.
lkemiz, terr rgtlerinin faaliyetlerini durdurmak maksadyla dou ve
gneydou snrlarnda, doudan batya doru ilerleyen kaaklk yollarnn
durdurulmas ve yok edilmesi iin de kara ve deniz snrlarmzda etkin snr
tedbirleri almaktadr.
Snrlarn denetim ve kont-
rol kendi sorumluluklar ere-
vesinde farkl kurumlarn ortak
ibirliiyle salanmaktadr.
Snr kaplarnda, insan
giri ve klar ile ilgili
grevler Emniyet Genel
Mdrl,
Snr kaplarnda mal ve
eya giri ve klarna
ynelik grevler Baba-
kanlk Gmrk Mstear-
l,
Resim 19: Trkiye - ran Snrnda, Snrn Korunmasna
Ynelik Fizik Gvenlik Tedbirlerinden, Snr Hattnn
Telstvane le Korunmas
Resim 20: Trkiye-Suriye Snrndaki Fiziki
Tedbirler
72
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
Kara snrlarnda; snr kaplar arasnda kalan blgelerde, snr gze-

tim grevleri, ran snrnn gneyindeki son 127 km ile, Irak snrnn
tamam (384 km) Jandarma Genel Komutanl (%17), geri kalan
snrlarmz Kara Kuvvetleri Komutanl (%83) sorumluluundadr.
Deniz snrlarndaki (snr kaplar aras) snr gzetim grevi, Sahil
Gvenlik Komutanl tarafndan yrtlmektedir.
Snr kaplarnn gvenlii, giri ve k kontrol Emniyet
Genel Mdrl ile Gmrk Mstearl personeli tarafndan
salanmaktadr.
Kara Kuvvetleri Komutanl, Jandarma Genel Komutanl ve
Sahil Gvenlik Komutanlnn snr kaplarnda herhangi bir grev ve
sorumluluu bulunmamaktadr.
1.1. Snr Birliklerinin Grevleri
Kara snrlarmzda snr gzetim grevleri, Kara Kuvvetleri Komutanl
ile Jandarma Genel Komutanlnn sorumluluundadr. Kara Kuvvetleri
Komutanlnn sorumluluundaki snrlarda Kara Kuvvetleri Komutanlna
bal snr birlikleri, Jandarma Genel Komutanlnn sorumluluundaki
snrlarda ise Jandarma Genel Komutanlna bal jandarma snr birlikleri
grev yapmaktadr.
Jandarma snr birlikleri mevcut olan iki snr tmeni vastasyla sevk ve
idare edilmekte olup, kendilerine tevdi edilmi olan snr blgelerinde snr
koruma grevlerini, gmrk blgeleri ierisinde ise kaakln men ve
takibi grevlerini icra ederler.
Jandarma snr birlikleri:
- Snr yaad gemek isteyen unsurlarn snr tesinde tespit ve
tehis edilmesi,
BuIgaristan Karadeniz
Akdeniz
Grcistan
Ermenistan
ran
384 Km.
Irak
Suriye
Yuna-
nistan
203 Km.
269 Km.
276 Km.
328 Km.
18Km.
Nahivan
911 Km.
560Km.
Kara SnrIarmzn
TopIam UzunIugu : 2949 Km.
Resim 20: Snrlarmzn Denetim ve Kontrolyle lgili Kara Kuvvetleri Komutanl ve
Jandarma Genel Komutanlnn Sorumluluk Sahas ile Snr Uzunluklar
73
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
- Geme teebbsnde bulunan unsurlarn alnan nlemlerle en-

gellenmesi,
- Snr illegal geenlerin ele geirilmesi ve adl makamlara teslim
edilmesi grevlerini yerine getirirler.
Hudut kaplar dnda kalan kara snrlarndaki hudut birliklerinin
balca grevleri;
Kendi sorumluluunda olan blgede snr korumak ve gvenliini
salamak,
Gmrk hattndaki giri ve k kaakl ile kara snrlar bo-
yunca tesis edilen birinci derece asker yasak blge ierisinde su
tekil eden eylemleri nlemek, sulular yakalamak, bu blgede
ilenen mehut su faillerinin ikinci derece asker yasak blgede
takip etmek ve yakalamak, failler hakknda zorunlu yasal ilemleri
yapmak, yakalanan kii ve su delillerini ilgisine mahall gvenlik
kuvvetlerine teslim etmek,
Kara snrlarndan iltica amacyla giren yabanc ordu mensuplar
hakknda 11.08.1941 tarihli 41404 sayl Muharip Ordu Men-
suplarnn Trkiyeye ltica Edenler Hakknda Kanun hkmlerini
uygulamak, dier mltecileri silah, mhimmat ve sair harp ara
ve gerelerinden artmak, bu mlteciler ile beraberinde getirdikleri
malzemeleri ilgili makamlara teslim etmek.
Snr birliklerince, snr yasad yollarla geerek Trkiyeye giri
yaparken yakalanan yabanc uyruklu ahslar, tahkikat evrak ile ele geirilen
her trl silah, dokman, eya, malzemeler ve bunlara ait (ahslarn
imzasn da tayan) tutanaklarla birlikte, en ge 24 saat iersinde mahall
Cumhuriyet Savclna teslim edilmekte, haklarnda Trkiye Cumhuriyeti
kanunlarna gre yasal ilemler yaplmaktadr.

Hudut BirIikIerinin SorumIuIuk Sahas
1'inci Derece Askeri
Yasak BIge
1 km
2'nci Derece Askeri
Yasak BIge
2km
13 Ekim 2003 Tarih/6277 sayI BakanIar KuruIu Karar
2565 sayI Asker Yasak BIgeIer Kanunu
100 m
30 m
2 Km.
1 Km.
600 m.
30 m.
5 Km.
10 Km.
74
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
1.2. Snr Birliklerinin Karlatklar Snr Olaylarnda Hareket Tarz

Snr birlikleri, sorumlu olduklar blgelerde, grevlerinin icras
srasnda yasad yollardan snr geen bir yabanc yakaladnda,
yakalanan kii hakknda verilerin kayt edilmesi, parmak izlerinin
alnmas, fotoraarnn ekilmesi, tbbi kontrolden geirilmesi ve
yasad giri sebebini de belirleyecek ifadelerinin alnmas hususlarn
ieren bir soruturma yapar ve sonrasnda yakalanan ahslar adli
makamlara sevk eder.
Snr yasad yollardan geen kii veya kiilere kar Yakalama,
Gzaltna Alma ve fade Alma ynetmeliine uygun olarak hareket edilir.
Snr usulsz geenler hakknda bilgiler, geciktirilmeden ve mmkn
olduunca sratle adli ve mlk makamlara bildirilir, yaplacak ilemler
e gdm ierisinde yerine getirilir.
Btn yazl belgeler, ziynet eyas, czdan ve ahsn zerinden kan
parann cinsi, miktar, deeri saptanarak alnr ve bir tutanaa geirilir.
Snr yasad geen ahs yakalama annda ve adl makamlara sevk
edilirken salk kontrolnden geirilir.
Hudut birliklerinin yakalanan ahslar ilgili makamlara devrini
mteakip yaplacak sorgulamalarda,
Yasad g ve insan kaaklnn organize su ebekeleri
ve terr rgtleri ile balantlar gz nnde bulundurularak;
yakalanan ahslarn yasad g konusu ile irtibatlar,
ahslarn hangi lkeden ve ne sebeple ayrldklar, yurdumuza
hangi yoldan geldii, yasal ve geerli seyahat belgesi olup
olmad, illegal yollardan gelenlerin hangi blgeden ve kimlerin
yardmyla geldikleri,
Kendilerinden madd menfaat salanp salanmad, salanmsa
ne kadar para verildii,
lkelerinde kendilerine ulalabilecek ve kendilerine referans
olabilecek yaknlar ya da tandklarnn ak kimlikleri ile adres
ve telefonlar,
Yurdumuza geli amalar, yurdumuzdan sonra gitmek istedikleri
lkenin ad,
Madd imkanlarnn olup olmad,
aratrlr ve elde edilen bilgiler en ksa zamanda mlk amirlie,
cumhuriyet basavclna ve st komutanla bildirilir.
Yakalanan ahs veya ahslar, tahkikat evraklar ile ele geirilen
her trl silah, dokman, eya, malzemeler ve bunlara ait (ahslarn
imzasn da tayan) listelerle birlikte en ge 24 saat ierisinde mahall
cumhuriyet basavclna sevk edilir.
1

1
Kara snrlarnn korunmas ve Gvenlii Hakknda ynetmelik, Jandarma Tekilat Grev ve
Yetkileri Ynetmelii
75
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
1.3. Askeri Yasak Blgeler

1.3.1. Birinci Derece Kara Asker Yasak Blgeleri
Birinci derece kara asker yasak blgeleri; yurt savunmas bakmndan
hayat nem tayan asker tesis ve blgelerin, evre duvar, tel rg veya
benzeri engel veya iaretlerle belirlenen d snrlarnn en az yz, en
fazla drt yz metre uzandan alnan noktalarn birletirilmesi suretiyle
meydana gelen alanlar ile, kara snr hatt boyunca ve lzum grlen
kylarda otuz ila alt yz metre derinlikteki sahalarda Bakanlar Kurulu
karar ile tesis edilen blgedir.
13 Ekim 2003 tarih ve 2003/6277 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile kara
snr hatt boyunca tesis edilen birinci derece kara asker yasak blgelerde
bu mesafeler, en az 30, en fazla 100 metre olarak uygulanmaktadr.
1.3.1.1. Birinci Derece Kara Asker Yasak Blgelerde Uygulanacak
Esaslar
Birinci derece asker yasak blgelerinde uygulanacak esaslar 2565 sayl
Asker Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanununda belirlenmitir.
1.3.1.1.2. Kara Snr Hatt Boyunca Kurulan Birinci Derece Kara
Asker Yasak Blgelerde Uygulanacak Esaslar
Kara snr hatt boyunca kurulan birinci derece kara asker yasak
blgelerde uygulanacak esaslar 2565 sayl Asker Yasak Blgeler ve
Gvenlik Blgeleri Kanununda belirlenmitir.
1.3.2. kinci Derece Kara Asker Yasak Blgeleri
kinci derece kara asker yasak blgeleri; birinci derece kara asker
yasak blgeleri evresinde veya yurt savunmas bakmndan gerekli grlen
dier blgelerde Bakanlar Kurulu Karar ile tesis edilen blgelerdir.
Birinci derece kara asker yasak blgeleri evresinde tesis edilecek
ikinci derece kara asker yasak blgelerinin snrlar; birinci derece kara
askeri yasak blgeleri snrlarndan balamak zere, be kilometreye kadar
uzaktan seilen noktalardan geirilen hat ile belirtilir. Bu hat. blge iindeki
savunma tesislerini kara gzetlemesine kar gizleyen srtlar ve arazi
rtlerini iine alacak ekilde tespit edilir. Savunma ihtiyac ve blgenin
zelliklerinin zorunlu kld hallerde bu mesafe on kilometreye kadar
uzatlabilir.
13 Ekim 2003 tarih ve 2003/6277 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile kara
snr hatt boyunca tesis edilen ikinci derece kara asker yasak blgelerde
bu mesafeler, en az bir, en fazla iki kilometre olarak uygulanmaktadr.
Yurt savunmas bakmndan gerekli grlecek dier blgelerde tesis
edilecek ikinci derece kara asker yasak blgelerinin snrlar Bakanlar
Kurulu Kararnda belirtilir.
76
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
1.3.2.1. kinci Derece Kara Asker Yasak Blgelerinde Uyulacak

Esaslar
kinci derece kara asker yasak blgelerinde uyulacak esaslar 2565 sayl
Asker Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanununda belirlenmitir.
1.3.3. Birinci Derece Deniz Asker Yasak Blgeleri
Birinci derece deniz asker yasak blgeleri, birinci derece kara asker
yasak blgelerinin sahilde bittii noktadan itibaren deniz ynndeki tesisin
epeevre her hat tarafndan en az yz metre, en ok bir deniz mili
uzaklktan geen noktalarn birletirilmesi suretiyle tespit edilen alandr.
1.3.4. kinci Derece Deniz Asker Yasak Blgeleri
kinci derece deniz asker yasak blgeleri; ikinci derece kara asker yasak
blgelerinin sahilde bittii noktadan itibaren deniz ynnde, birinci derece
deniz asker yasak blgelerinin snrlarndan itibaren deniz zerinden her
ynde, iki deniz miline kadar uzaklktaki noktalarn birletirilmesi suretiyle
yurt savunmas bakmndan gerekli grlen yerlerde, en az bir, en fazla iki
deniz mili olarak kurulan alandr.
1.3.5. Birinci Derece Hava Asker Yasak Blgeleri
Birinci derece hava asker yasak blgeleri; birinci derece kara ve deniz
asker yasak blgelerin zerinde ve d snrlarndan itibaren yatay olarak
her ynde en az yirmi be kilometre dikey olarak limitsiz ykseklie kadar
uzanan ve mill hudutlar iinde kalan hava sahalardr.
1.3.6. kinci Derece Hava Asker Yasak Blgeleri
kinci derece hava asker yasak blgeleri; birinci derece kara ve deniz
asker yasak blgeleri dnda kalan stratejik nemi haiz asker veya kamu
ve zel kurululara ait tesisler zerinde ve d snrlarndan itibaren yatay
olarak her ynde en az yirmi be kilometre, dikey olarak limitsiz ykseklie
uzanan ve mill hudutlar ierisinde kalan hava sahalardr.
1.3.7. Asker Yasak Blgede Tarmsal Faaliyetler
kinci derece asker yasak blgede tarm faaliyetinde bulunacak Trk
vatandalar serbeste alabilir. Birinci derece asker yasak blgede
ilk defa tarm faaliyetinde bulunacak ahslar, mahallin mlk amirine
mracaat eder, mlk makamca uygun grlen kiilere ait evraklar ilgili
hudut birliine gnderilir. Hudut birlii tarafndan bu ahslara giri kart
tanzim edilir.
1.3.8. Asker Yasak Blgede Aa Kesim Faaliyetleri
Ky tzel kiilikleri kesim msaadesi iin mahallin mlk amirine
mracaat eder, mlk makamca konuya ilikin yaz ilgili hudut birliine
incelenmesi maksadyla gnderilir.
77
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
1.4. Hududu Toplu Olarak Geenlere Yaplacak lemler

Trkiyeye iltica eden veya baka bir lkeye iltica etmek zere
Trkiyeden ikamet izni talep eden mnferit yabanclar ile topluca
snma amacyla snrlarmza gelen yabanclara ve olabilecek nfus
hareketlerine uygulanacak usul ve esaslar, 30 Kasm 1994 tarih ve 22127
sayl Ynetmelikte
2
belirlenmitir. Ynetmelik kapsamnda snma
hareketlerinin balamas ve yabanclarn snrlarmza gelmesi halinde
grev kapsamndaki tedbirler unlardr:
1. Uluslararas hukuktan kaynaklanan ykmllklerimiz sakl
kalmak kouluyla ve aksine bir siyasi karar alnmadka, nfus
hareketlerinin arazi avantajlar da dikkate alnarak snrda
durdurulmas ve snmaclarn snr gemelerinin nlenmesi
esastr. lgili makamlarca bu konuda gerekli ve etkin tedbirler alnr
(Madde 8).
2. Mlteciler ve snmaclar nce silahtan arndrlr. Bilahare snrn
uygun bir yerinde muharip yabanc ordu mensuplar ve siviller
birbirlerinden ayrlarak kimlikleri tespit edilir. Bunlardan sivil olanlar
ilgili makamlara (polis veya jandarma) teslim edilir (Madde 9).
3. Muharip yabanc ordu mensuplar hakknda 4104 sayl Muharip
Yabanc Ordu Mensuplarndan Trkiyeye ltica Edenler Hakknda
Kanun hkmleri uygulanr (Madde 9).
2
Trkiyeye ltica Eden veya Baka Bir lkeye ltica Etmek zere Trkiyeden Gelen
Yabanclara ve Olabilecek Nfus Hareketlerine Uygulanacak Usul Ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik
78
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
2. SINIRLARIN DENETM VE KONTROL LE LGL AVRUPA

BRL (AB) UYGULAMASI
2.1. Genel Olarak
1999 yl Aralk aynda Trkiyenin Avrupa Birliine adaylnn tescil
edilmesinin ardndan, ABnin d snrlar olmaya aday olan Trkiyenin
snrlarnn gvenlii ayr bir ncelik olarak ele alnm ve snr ynetiminin
glendirilmesi maksadyla bir takm almalar balatlmtr.
Trkiyede her sene, Ortadou ve Asya lkelerinden says on binleri
bulan yasad gmen snr geerken ya da lke iinde yakalanmaktadr.
Snrlarmzn topografyas, iklim artlar ve komu lkelerin tutumlar
dikkate alndnda, snrlarda yasad g btnyle nlemek mmkn
grlmemektedir.
Asl zm, hedef lkelerce, sorunun kaynana inilerek, yasad
ge kaynak lkeler ile g alan lkelerin aralarndaki ekonomik ve sosyal
dengelerin yeniden tesis edilmesi ynndeki tedbirlere arlk verilmesiyle
salanabilecektir.
Snrlarn denetim ve kontrol ile ilgili Avrupa Birlii almalar
kapsamnda yaplan faaliyetler, henz neri niteliinde ve proje baznda
yaplan almalardr. Trkiyenin ABne tam yelii ve uyum almalar
srecinde AB tarafndan mevcut snr gvenlik sistemine ynelik olarak
hazrlanan projelere desteinin salanmas bu faaliyetlere byk katk
salayacaktr.
2.2. Avrupa Birliinin Genel Yaklam
18/29 Eyll 2001 tarihlerinde Trkiyede incelemelerde bulunan Avrupa
Birlii Adalet ve ileri uzman heyetinin raporunda, snr konularnda
atlacak admlarn AB standartlarnda olmas gerektii hususuna yer
verilmitir.
Raporda: AB standartlarna gre, kara ve deniz snrlarnn gzetimi
ile hudut kaplarnn kontrol grevlerinden sorumlu, asker olmayan
profesyonel bir yaplanmann zorunlu olduu belirtilerek, uyuturucu ve
insan kaakl gibi sularla mcadelenin de, bu profesyonel birimin
sorumluluunda olmas gerektii vurgulanmaktadr.
AB tarafndan yukarda getirilen neriler ve yorumlar Trkiye-AB
arasnda Alt-Komiteler erevesinde balatlan almalarda da ele alnmtr.
8 nolu Gmrk, Vergi, Uyuturucu ve Kara parann Aklanmasn nleme
Alt Komitesinin, 20/21 Mart 2002 tarihlerinde Brkselde yaplan nc
tur toplantsnda Schengen sistemine gre askeri olmayan profesyonel sivil
bir birimin kurulmasnn zorunlu olduu vurgulanmtr.
Yasad g, insan kaakl ve ticareti, d snrlar ve yasad
gmenlerin dn konusunda ortak bir politika gelitirme hakknda
tebliinde, Laeken ve Sevilla Zirvesi sonularnda yasad g ve insan
79
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
ticaretine verilen nem teyit edilmitir (14.06.2002 tarihli 2002/C 142/

02).
Avrupa Komisyonu, Trkiyenin snr ynetimine nemli lde kaynak
ayrdn, ama bu ynetimin bir ok ynnn AB uygulamalaryla uyumlu
olmadn; rnein, snr ynetiminin u anda ordu (Kara Kuvvetleri),
Jandarma, Polis ve Sahil Gvenlik arasnda blnd; oysa Schengen
Anlamasnn en iyi uygulamasnn, snr ynetiminden sorumlu tek bir
profesyonel makam gerektirdiini kabul etmektedir (06.10.2004 tarihli
SEC (2004)1202).
2.3. Avrupa Birlii Mktesebat
3
2.3.1. Tampere Zirvesi Sonular (15/16 Ekim 1999)
Tampere kararlarnn 3. maddesinde, Avrupa Birliinin yasad g
durdurmak ve bunu gerekletiren uluslararas su rgtleri ile mcadele
etmek iin d snrlarnn tutarl bir biimde kontrol ihtiyacn dikkate
almas gerektii.
25. maddesinde ise Schengen mktesebatnn Birlie entegrasyonunun
bir sonucu olarak, aday lkeleri bu mktesebat ve daha sonra bunun
zerinde ina edilecek dier nlemleri tamamen kabul etmek zorundadr.
Avrupa Konseyi, gelecekte Birliin d snrlarnn uzman eitimi alm
profesyonellerce etkili biimde kontrolnn nemi vurgulamaktadr.
2.3.2. Laeken Zirvesi Sonular (14/15 Aralk 2001)
Birliin d snr kontrollerinin daha iyi ynetilmesi. terr, yasad g
ve insan ticaretine kar mcadelede nemli rol oynayacaktr. Avrupa Kon-
seyi, Konsey ve Komisyondan d snr kontrolnden sorumlu birimler ara-
snda ibirlii dzenlemelerini gerekletirebilmelerini ve d snrlar kont-
rol edebilecek bir dzenek veya ortak hizmetlerin oluturabilecei koullar
incelemelerini istemektedir (md. 42).
Avrupa Konseyinin bu sonu belgesi, Birliin d snrlarnn tutarl,
etkili bir biimde ortak ynetiminin, vatandalarn gvenliini ve ortak bir
alana ve kadere ait olma duygusunu artracan hatrlatmaktadr. Ayrca,
terr, yasad g ve insan ticaretiyle mcadelede taahht edilen eylem-
lerde sreklilii salamaya hizmet etmektedir.
2.3.3. Sevilla Zirvesi Sonular (21/22 Haziran 2002)
Avrupa Konseyi tarafndan yasad gle mcadele etmek iin alnacak
nlemlerin nemi, d snrlarn egdml ve entegre ynetiminin aamal
olarak balatlmas ve Birliin nc lkelerle ilikilerine g politikasnn
entegrasyonunun nemini zellikle vurgulamaktadr.
3
Bu blmn hazrlanmasnda, http://wwwmfa.gov.tr/mfa_tr adresinden faydalanlmtr
(gayr resmi tercmeler).
80
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
Bu erevede, ye lkelerin d snrlarnn ynetimi iin plann ksa bir

sre nce onaylanm olmasn takdir etmekte ve yasad gle mcadele
iin gerekli nlemlerin alnmasnn ABnin hede olduu hatrlatlmaktadr.
2.3.4. Schengen Mktesebat ve Uygulamas
Avrupa Konseyi, 28 Mays 2001 tarihli toplantsnda Schengen Deer-
lendirmeleri alma Grubu iin Gerek Schengene ye olma aamasnda
olan, gerekse de Schengen Mktesebatn tamamen uygulayan Devletlere
rnek tekil etmesi asndan, zellikle snr kontrollerine dair uygulamala-
rn tanmlanmas hedeni tespit etmitir.
08 ubat 2002de Schengen Deerlendirme Grubu tarafndan, aday lkele-
re en iyi Schengen uygulamalarn tantmak, ayn zamanda ye lkelerin de ayn
standartlara ulamasn tavsiye amacyla hazrlad Schengen Katalounda,
Snr ynetiminin genel stratejisi ve risk ynetiminin gerekletirilmesinde en
iyi uygulama olarak, yetkili kamu makamnn asker olmayan, profesyonel snr
polisi/muhafz gc olmas, snr kontrolleri ve denetiminin mmknse tek bir
bakanlk altnda, snr ynetimini salayan ayn kurumun profesyonel grevlileri
tarafndan yerine getirilmesi gerektii vurgulanmaktadr.
Avrupa Birliine yeni ye devletlerde olduu gibi, mevcut aday lkeler
de Birlie katlmalar halinde Schengen Mktesebatn uygulamak zorunda
olacaktr.
2.3.5. Katlm Ortakl Belgesi
Avrupa Birliinin Trkiye iin hazrlad;
- 2001 yl Katlm Ortakl Belgesinde Snr ynetiminin
glendirilmesine balanlmas ve Schengen Anlamasnn tam olarak
uygulanmas iin hazrlanmas, Snr ynetiminin glendirilmesi
ve Schengen Anlamasnn tam olarak uygulanmasna hazrlk da
dahil AB politikalarnn etkin uygulanmasn temin etmek zere,
kamu ynetiminin modernizasyonu reformunun tamamlanmas
gerektii ifade edilmektedir.
- 2003 ylnda revize edilen Katlm Ortakl Belgesinde, ksa
vadede, iyi uygulamalar ve mktesebata uygun olarak, yasad
g nlenmek amacyla etkin bir snr kontrol ynetimi salamak
iin kamu idaresi kapasitesinin gelitirilmesi, orta vadede ise,
Schengen mevzuatnn ve en iyi uygulamalarn benimsenerek
srdrlmesi ngrlmektedir.
- 2005 Katlm Ortakl Belgesinde de Schengen mktesebatnn
tam uyumuna hazrlanmak amacyla Snr Ynetimine ilikin Ulusal
Eylem Plan dorultusunda mktesebat ve en iyi uygulamaya
uyuma devam edilmesi. ve Bata profesyonel bir sivil snr
muhafz tekilat kurulmasna ynelik admlarn atlmas ve snrlarn
mayndan temizlenmesi olmak zere, Snr Ynetimi Ulusal Eylem
Plannn uygulanmasna balanmas na deinilmektedir.
81
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
2.3.6. AB Mktesebatnn Uyumlatrlmasna Ynelik Trkiyenin

Ulusal Program
24 Temmuz 2003 tarihli Ulusal Programda, ncelik 24.2 Snr
Ynetimi ile lgili AB Mktesebatna Uyum Salanmasna Devam Edilmesi
ve Schengen Mktesebatnn Uygulanmas in Hazrlk Yaplmas bal
altnda, Snr ynetimi ile ilgili AB mevzuatna uyum salanmasna devam
edilmesi ve Schengen Mktesebatnn uygulanmas iin hazrlk yaplmas,
bu kapsamda ksa ve orta vadede, asker olmayan ve profesyonel bir snr
muhafz tekilatnn kurulmasna kadar, AB lkelerindeki en iyi uygulamalar
erevesinde Jandarma Snr Birlikleri ve Sahil Gvenlik Birimleri de
dahil olmak zere, snr ynetiminden sorumlu olan kurumlarn idari ve
teknik yaplarnn glendirilmesi ile personelin eitimi, orta vadede,
asker olmayan ve profesyonel bir snr muhafz tekilatnn kurulmas iin
mevzuat, tekilatlanma, idari yap ve alt yap ihtiyalarnn karlanmas
ngrlmektedir.
2.4. lerleme Raporlar
AB Komisyonunun Trkiye iin hazrlad ilerleme raporlarnda d
snrlarn korunmasnn nemine vurgu yaplmtr.
- 2000 yl lerleme Raporunda, Trkiyede snrlarn halen be farkl
g tarafndan ynetilmekte olduu, snr kontrolnde tek bir otorite
olmad gibi sivil bir otoritenin de bulunmad vurgulanmakta,
kontrollerin etkinliini artrmak iin farkl hizmetlerin daha iyi
koordine edilmesi,
- 2001 yl lerleme Raporunda, Snr ynetimini glendirmek iin
gsterilen abalar srdrlmelidir. Snrlarn kontrolnden sorumlu,
askeri olmayan, profesyonel bir birimin kurulmas meselesi zerinde
durulmaldr.,
- 2002 yl lerleme Raporunda, ileri Bakanl bnyesinde, eitli
bakanlklarn ve kolluk hizmeti ifa eden kurumlarn temsilcilerinden
oluturulan alma grubunun, Trk mevzuat ve uygulamasnn
snr ynetimi, iltica ve g alanlarndaki Topluluk mktesebatna
uyumlatrlmas iin kapsaml bir strateji ve takvim hazrlayaca
ve bu alanda nemli baka bir gelime olmad,
- 2003 yl lerleme Raporunda, Snr ynetimi alanndaki AB
mktesebat ile uyum salamasna ilikin genel stratejinin
hazrlanmasndan sorumlu grev gcnn almalarn
tamamlayarak bir strateji kabul ettii, gzden geirilmi ulusal
programn bir parasn tekil eden bu stratejinin ileri Bakanl
bnyesinde, deniz snrlar da dahil olmak zere snr korumasndan
sorumlu, askeri olmayan ve uzman kolluk glerinden mteekkil
yeni bir birimin oluturulmasn ngrd,
- 2004 yl lerleme Raporunda, Snrlarn kontrol edilmesi, vizeler,
g, iltica, uyuturucu madde kaakl ve kara para aklama,
82
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
rgtl su, terrizm, sahtecilik ve yolsuzlua kar mcadele, polis

ve adli ibirlii, gmrk ibirlii vb. gibi konularda, ye devletler,
yeterli ve kabul edilebilir uygulama standartlarna ulamay
salamak iin gerekli donanmlara sahip olmas.,
- 2005 yl lerleme Raporunda, Schengen gereklilikleri ile ilgili
olarak herhangi bir gelime olmad, ancak 2003 ylnda kabul
edilen Entegre Snr Ynetimi Stratejisinin uygulanmas ile ilgili
bir eylem plan izilme almalarnn devam ettii, eylem plannn
geliimi ile ilgili olarak blmler aras bir grev gc oluturulduu,
eylem plan ile ilgili almalarn tamamlanmas gerektii ve
snr ynetiminin deiik birimler arasnda blnm olduu
yer almaktadr. Yine Trkiyenin profesyonel ve askeri olmayan
bir snr muhafaza tekilat kurma yolunda almalarna devam
etmesi gerektii, ilk adm olarak da kara snrlarnn korunmas ve
gvenlii ile ilgili kanunun gzden geirilmesi gerektii,
- 2006 yl lerleme Raporunda ise, 2006 Mart aynda Trkiyenin
Entegre Snr Ynetim Stratejisinin uygulanmasna ynelik bir
Ulusal Eylem Plan kabul edilmitir. Anlan Plan, AB standartlarna
uyum konusunda olumlu bir adm tekil etmekte olup, snrlarn
ynetimi balamnda btncl bir yaklam gelitirilmesi bu fasl
bakmndan yelik mzakerelerinde kilit bir unsur arz etmektedir.
denilerek Schengen ve d snrlar konusunda bir miktar gelime
kaydedildiine deinilmitir.
Dier taraftan, bu alanda halen ciddi eksikliklerin mevcut olduu ifade
edilerek Halihazrda, kara kuvvetleri, polis, jandarma ve sahil gvenlik
makamlarnn, lke snrlarnn belirli blmleri zerinde sorumluluklar
bulunmaktadr. Babakanla bal Gmrk Mstearl ise, mallarn ve
kiilerin denetimi ile grevlendirilmitir. Genel olarak, kurumlar aras e-
gdm erken bir safhada olup, eitli makamlar arasnda bilgi paylam
ve sorumluluklarn snrlandrlmas hususunda nemli iyiletirilmeler ya-
plmas gerekmektedir. Snr gvenlik grevlilerinin eitiminin ve profes-
yonelliinin gelitirilmesine, zellikle askerlik hizmetini yerine getirenlerin
grevlendirilmesi balamnda ihtiya duyulmaktadr. denilmitir.
Ayn ekilde, adalet, zgrlk ve gvenlik erevesinde iltica, snr
ynetimi, insan ticaretiyle mcadele, gmrkler ve polis ibirlii alanlarnda
ilerleme kaydedildii ve uyumun devam ettii 2006 Genileme Strateji
Kadnda da ifade edilmitir.
2.5. Trkiyede D Snrlarn Korunmasna Ynelik Strateji Belgesi
2002 yl Haziran aynda kurulan ve ilgili kurum ve kurulularn temsil
edildii ltica, G ve D Snrlar Grev Gc dahilinde oluturulan
alma grubu; uzman destei ile gerekletirilen alt aylk alma
toplantlar, alma ziyaretleri ve mevzuat tarama almalar sonucunda,
konu ile ilgili olarak lkemizin Strateji Belgelerini oluturmutur. Strateji
Belgeleri erevesinde, d snrlar konusunda ABye uyum almalar
83
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
balamnda eitim, yeniden yaplanma ve mevzuat konusunda bir dizi

alma yrtlecektir. Bu ncelie ilikin olarak yasal deiiklik henz
yaplmamtr.
Belgede AB mktesebatnn esas itibariyle, btn snr kontrollerinin
askeri olmayan, uzmanlam ve zel eitimli profesyonel tek bir
otoriteye (ileri Bakanl) balanm bir tekilat tarafndan yrtlmesi
ngrlmektedir.
Belgede ayrca, Trkiyenin AB yelii srecindeki gelimeler ve AB
kaynaklarndan salanan mali yardmlar paralelinde aamal olarak yeni bir
snr sistemine geilmesinin yararl olaca hususlar yer almaktadr.
2.6. Trkiyede Entegre Snr Ynetimine likin Salanan
Gelimeler
2003 yl Katlm Ortakl Belgesinde, kamu idaresinin, yasad gn
nlenmesi amacyla, mevzuat ve en iyi uygulamalarla uyumlu etkin bir
snr ynetimi gelitirme kapasitesinin iyiletirilmesi nceliine ksa vade
hedeeri arasnda yer verilmitir.
Snr ynetimi ile ilgili mevzuat ve en iyi uygulamalarla uyumlatrmaya
devam edilmesi ve Schengen mktesebatnn tam olarak uygulanmas iin
hazrlk yaplmas hedeeri ise 2003 yl Katlm Ortakl Belgesinde orta
vade ncelikleri olarak yer almaktadr.
Bunun yan sra, kiilerin serbest dolam blm ile de balantl olan
ikamet hakk ile ilgili AB mevzuatna uyum almalar da srdrlmektedir.
Bu erevede, hizmet mzakerelerinin seyrine bal kalmak kaydyla,
bu dzenlemeler karl hazrlanmakta veya hazrlanacak olan uyum
mevzuatnn, yrrlk tarihi de dahil olmak zere nihai halinin, karlkllk
ilkesi erevesinde, yelie kadar tamamlanmas ngrlmektedir.
2.6.1. Entegre Snr Ynetimi Twinning (Eletirme) Projesi
(ileri Bakanl EGM/TR 02 JH 02 )
Trkiyenin snr ynetimi stratejisinin AB mktesebatna
uyumlatrlmas iin ABnin Trkiyeye salad 2002 mali yl programlar
erevesinde Trkiyenin entegre snr ynetimi stratejisinin uygulanmasna
ynelik bir eylem plannn hazrlanmasna destek vermek isimli eletirme
proje i, ilgili kurum ve kurulularn olumlu gryle hazrlanarak AB
Komisyonuna sunulmutur.
AB Komisyonu tarafndan da kabul edilen proje nerisine AB yesi
lke olan talya, Yunanistan ve Fransa-ngiltere Konsorsiyumundan birlikte
alma teklieri gelmi, AB Komisyonu 34 Trkiye Temsilciliinde yaplan
seim srecinde Fransa-ngiltere Konsorsiyumunun vermi olduu neri
Trkiye tarafndan kabul edilmitir.
Snrlarmzn korunmasna ynelik Trkiyenin Birletirilmi Snr
Ynetimi Stratejisinin Uygulamasna Destek Salamak Amacyla Eylem Plan
Gelitirilmesi Projesi ad altnda 19 Temmuz 2004 tarihinde uygulanmaya
84
S
r

G
v
e
n
l
i
i

v
e

S
r
l
a
r
n

K
o
r
u
n
m
a
s
balanlan AB projesi ile Trkiyenin snr ynetiminden sorumlu kurulularn

operasyonel kapasitesinin gelitirilmesi hedeenmitir. Projenin dier
hede ise. snr denetim ve kontrolnde grevli kurum ve kurulularn
personeline, AB mktesebatnn ve Schengenin en iyi uygulamalar
konusundaki anlayn artrlmas amacyla ortaya konulan stratejinin ilgili
kurum ve kurululara yaygnlatrlmasdr.
Proje sonunda hazrlanacak Eylem Plan, yasa uyumlatrlmas,
personel eitimi, kurumsal reform ve altyap sistemleri ve ekipman satn
alnmas iin ihtiyalar belirleyecek olup, zellikle, bata AB mali destei
programlamalarna temel oluturacak olan gerekli acil yatrm nceliklerini
ortaya karacaktr. Bununla birlikte, snr ynetimi ile ilgili ksa ve orta
vadede gerekletirilecek ak hedeer, ABnin ilerlemeyi tam olarak
deerlendirmesini olanakl klmak iin Planda tanmlanacaktr.
Projenin dier garanti edilen hede ise, snr denetim ve kontrolnde
grevli kurum ve kurulularn personeline AB mktesebatnn ve
Schengenin en iyi uygulamalar konusundaki anlayn artrlmas amacyla
ortaya konulan stratejinin ilgili kurum ve kurululara yaygnlatrlmasdr.
2.6.2. Snr Polisi in Eitim Sisteminin Gelitirilmesi Twinning
(Eletirme) Projesi (ileri Bakanl/TR 04 /AB/ JH 04 )
AB Trkiye mali yardm kapsamnda hazrlanan bu projenin amac,
yeni bir snr kurumu iin bir eitim stratejisinin belirlenmesi, hizmet
ncesi, hizmet ii ve AB standartlarna uygun mfredat ve metodoloji
ieren insan kaynaklar gelitirme ynetimi salanmas, yeni eitim yaplar
ve tesislerin kurulmas iin teklierin tespit edilmesi, snr kuruluu iin
operasyon standartlarnn ve en iyi uygulamalarn gelitirilmesi, snrlarda
u anda alan personel iin d snrlarda kontroller iin ortak kitapk
gelitirilmesini kapsamaktadr.
85
G
v
e
n
l
i
k

K
o
m
i
t
e
l
e
r
i
V. BLM
GVENLK KOMTELER (TRKYE LE RAN ARASINDA)
1. Alt Gvenlik Komitesi
05 - 09 Ekim 1992 tarihleri arasnda Ankarada yaplan Trk ran Or-
tak Gvenlik Komite Toplants neticesinde varlan mutabakatn 1. madde-
sine gre ve Gvenlik Komitelerine bal olarak iki lke (Ar,IdrMaku),
(VanHoy), (HakkariUrumiye) illerinin Valilerinin (Fermandar) bakanl-
nda:
Emniyet Mdr (Gvenlik Sorumlusu),
Snr Gvenlii Yetkilisi,
stihbarat Sorumlusu,
l Jandarma Komutannn itiraki ile ayr alt komitenin kurulmas
kararlatrlmtr.
Mutabakat Kararlar:
Taraar, her iki lkenin topraklarnda birbirlerinin yasal ynetim ve
toprak btnlkleri aleyhinde faaliyet gsteren terrist gruplar ve muhalif
illegal rgt mensuplarnn yakalanmas ve faaliyetlerinin men edilmesi hu-
susunda her trl tedbiri sratle alacaklarn taahht ederek;
Alt Komiteler sorumluluk alanlarnda muhalif grup, illegal rgt ve ka-
aklarn, snrdan geileri ve her trl faaliyetleri ile bilgi al veriinde
bulunacak, konu sonulanana kadar takip edeceklerdir. Acil durumlarda
Alt Komite Bakanlar yekdierlerini normal sre beklenmeden toplantya
davet edecektir.
Birer aylk faslalarla bir araya gelerek gvenlik komitelerinin toplantlarn-
da grlmek zere, sorumluluk alanlarndaki son dnemin olaylarn gzden
geirecek ve gerekirse olay yerinde mtereken inceleme yaplacaktr.
Alt Komite Bakanlar, aralarnda en seri ekilde (telefon, telgraf,
teleks,) haberleme aralar ile irtibat salayacak, gnlk olarak haber-
leeceklerdir. Her iki taraf ksa zamanda iletiim aralarnn numaralarn
birbirlerine vereceklerdir.
Her toplantda bir nceki toplantnn konular gzden geirildikten son-
ra zmlenmi olanlarn sonular st makamlara iletilecek, zmlenme-
mi olanlarla ilgili st makamlardan direktif alnacaktr.
Alt Komiteler uygun grdkleri iki lkenin ehirlerinde karlkl olarak
toplanacaklardr.
Her iki lke ileri Bakanlklar bnyesinde kurulmu bulunan Gvenlik
Komiteleri Bakanlar, gerekli grdkleri konularla ilgili bilgileri birbirlerine
telefon, faks ve teleks ile (ngilizceTrkeFarsa) aktaracaklardr.
86
G
v
e
n
l
i
k

K
o
m
i
t
e
l
e
r
i
Alt Komite ye ve mensuplarnn; illegal geilerin izlerini takip etmek
ve karlkl bilgi ve mesajlarn alveriini salamak iin hududa geli ve
gidilerinde, iki lke arasnda 14 Mart 1937 tarihinde imzalanm bulunan
Gvenlik Anlamas hkmleri uygulanacaktr.
ki lke mterek Gvenlik Komitesi, Milli stihbarat Tekilatlarndan
yetkili birer temsilcinin, Komitenin 5 kiilik yesinden birini oluturmalar
ve btn toplantlara katlmalar kararlatrlmtr. Bu temsilcinin elde
ettii istihbari bilgi ve haberlerini Gvenlik Komitesine vermesi ve
Komitenin hedeerine ulamas dorultusunda yardmc olmas hususunda
mutabakata varlmtr.
Taraar mterek Komite kararlar erevesinde, her iki lke aleyhine
faaliyet gsteren muhalif grup ve rgtlerin kanun d faaliyetleri ile ilgili
bilgileri birbirlerine aktarmay ve istihbarat tekilatlarnn iki lke kart
gruplarna, rgtlerine destek salanmamas ve kendi lkelerinde olanlara
faaliyet izni vermeyecekleri hususunda mutabk kalmlardr.
2. Ortak Gvenlik Komitesi
Trkiye Cumhuriyeti ileri Bakan ve ran slam Cumhuriyeti ileri
Bakan arasnda 15 Eyll 1992 tarihinde Tahranda imzalanan mutabakat
zaptnn 3 nc maddesine gre;
Taraar, lkelerden birinin topraklar zerinde dier lkenin devlet
yapsn, toprak btnlne ve yasal ynetimine kar faaliyetlerde
bulunan terr rgtlerinin btn muhalif grup ve kiilerin o lke kanunlarna
gre su tekil eden eylemlerini nlemek ve 1932 tarihli anlamann 5 inci
madde hkmlerini en iyi ekilde gerekletirmek maksadyla iki lke ileri
Bakanlklar sorumluluunda bir komite kurulmasn kararlatrmtr.
Her iki taraftan beer kiinin katlmyla oluacak olan bu komite, alt
aylk sre ierisinde her ay en az bir kere karlkl olarak toplanacak, sz
konusu eylemlere kar pratik mcadele yollarn ortaklaa belirleyecektir.
Yksek Gvenlik Komisyonuna bal olacak olan bu komite, bilgisine
getirilen ilgili sorun ve olaylarn (Mutabakat Kararlarn) incelenmesini ve
etkin tedbirler alnmasn salayacak, bunun yan sra alt aylk sre sonunda
toplanacak olan Yksek Gvenlik Komisyonuna bir rapor sunacaktr.
Bu komisyon; ileri Bakanl Mstear Yardmcs Bakanlnda,
Dileri Bakanl, MT Mstearl, Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma
Genel Komutanlndan birer temsilciden olumaktadr.
3. Yksek Gvenlik Komisyonu
Trkiye Cumhuriyeti ileri Bakan ve ran slam Cumhuriyeti ileri
Bakan arasnda 02 ubat 1989 tarihinde Ankarada imzalanan Gvenlik,
Snr Gvenlii, Uyuturucu ve Psikotrop Maddeler Kaakl ile Mcadele
birlii ve Konsolosluk Konular ile ilgili mutabakat zaptna gre;
Trk ve ran ileri Bakanlar, iki lkenin gvenliini ve istikrarn
87
G
v
e
n
l
i
k

K
o
m
i
t
e
l
e
r
i
bozmaya ynelik faaliyetleri gzden geirmek, sorunlara zm aramak
ve gerekli tedbirleri tespit etmek zere, bir Yksek Gvenlik Komisyonu
oluturmay kararlatrmlardr. Yksek Gvenlik Komisyonu ileri
Bakanlklar Mstearlar bakanlndaki heyetlerden oluacak, ylda bir
defa ve karlkl olarak, mutabakat hasl olduu takdirde birden fazla
toplanacaklardr. denilmektedir.
Bu komisyon; ileri Bakanl Mstear Bakanlnda, Dileri
Bakanl, Genelkurmay Bakanl, Mit Mstearl ile Jandarma Genel
Komutanl temsilcileriyle, Emniyet Genel Mdr Yardmcs, Emniyet
Genel Mdrl stihbarat Dairesi Bakanndan olumakta ve raportr
olarak Emniyet Genel Mdrl stihbarat Dairesi Bakanl ile mtercim
olarak MT Mstearl grevlendirilmektedir.
88
S
r

K
a
a
k
89
S
r

K
a
a
k
VI. BLM
SINIR KAAKILII
1. KAAKILIK VE SINIRDA LENEN KAAKILIK SULARI
Kaaklk; Vergi vermeden, dzen kullanarak yasalarca alm satm yasak
edilen nesneleri yurda sokma, yurttan karma, gizlice alp satma ve bundan bir
kazan salama eylemidir.
1

Snrda ilenen kaaklk sular, kaaklk kavram iinde ayr bir yere
ve neme sahiptir. Bu sular; kaakla konu mallarn snrdan kaak
olarak geirilmesi suretiyle ilenmekte olup, ayrca lkemiz dahilinde
ilenen dier kaaklk sularna da temel tekil etmektedir.
Kaaklk olaylarnda, kaakla konu malzemenin ulatrld
yerde mali olarak daha deerli olmas, kaakla ekonomik boyut
kazandrmaktadr.
Kara snrmzn yaklak %65lik bir kesimi dalk ve engebeli araziden
gemektedir. zellikle dou ve gneydou kara snrmzn engebeli arazi
yaps ve sert iklim artlar, snrn youn emekle korunmasna sebep
olmaktadr. Bu durum, kanun d faaliyetler ve her trl kaaklk
sularnn ilenmesine zemin tekil etmektedir.
Mlk idare amirlerince, snr blgelerinde kaakl douran ekonomik
ve sosyal sebeplerin iyi ett edilmesi, buna gre belirlenecek mcadele usul
ve esaslar byk nem tamaktadr. Kaaklkla mcadele, ilgili birimler
arasnda iyi bir egdm ve hzl bir bilgi akn da gerektirmektedir.
2. SU SAYILAN FLLER
31.03.2007 tarihinde yrrle giren 5607 sayl Kaaklkla Mcadele
Kanunu, kaaklk illerini, sular ve kabahatler olarak dzenlenmitir.
Kaaklkla Mcadele Kanununun 3. maddesinde, kaaklk illeri
saylmtr. Kaaklk illeri unlardr:
1. Eyay, gmrk ilemlerine tbi tutmakszn Trkiyeye ithal
etmek,
2. Eyay, sahte belge kullanmak suretiyle gmrk vergileri ksmen
veya tamamen denmeksizin Trkiyeye ithal etmek,
3. Transit rejimi erevesinde tanan serbest dolamda bulunmayan
eyay, rejim hkmlerine aykr olarak gmrk blgesinde
brakmak,
4. Belli bir ama iin kullanlmak veya ilenmek zere lkeye geici
1
Trk Dil Kurumu Szl
90
S
r

K
a
a
k
ithalat ve dahilde ileme rejimi erevesinde getirilen eyay, sahte

belge ile yurt dna karm gibi ilem yapmak,
5. Birinci il drdnc fkralarda tanmlanan illerin ilenmesine
itirak etmeksizin, bunlarn konusunu oluturan eyay, bu zelliini
bilerek ve ticar amala satn almak,
6. zel kanunlar gereince gmrk vergilerinden ksmen veya
tamamen muaf olarak ithal edilen eyay, ithal amac dnda baka
bir kullanma tahsis etmek, satmak veya devretmek ya da bu
zelliini bilerek satn almak veya kabul etme,
7. thali kanun gerei yasak olan eyay ithal etmek. thali yasak
eyay, bu zelliini bilerek satn almak, sata arz etek, satmak,
tamak veya saklamak,
8. Antrepo veya geici depolama yerlerindeki serbest dolamda
bulunmayan eyay, gmrk idaresinin izni olmadan ksmen veya
tamamen karmak veya deitirmek,
9. Geici ithalat, dahilde ileme ve gmrk kontrol altnda ileme
rejimi erevesinde lkeye getirilen eyay, gmrk ilemlerini
gerekletirmeksizin serbest dolama sokmak,
10. Genel dzenleyici idar ilemlerle ithali yasaklanan eyay ithal
etmek,
11. thali, lisansa, arta, izne, ksntya veya belli kurulularn verecei
uygunluk veya yeterlilik belgesine tbi olan eyay, aldatc ilem ve
davranlarla ithal etmek,
12. hrac kanun gerei yasak olan eyay Trkiyeden ihra etme,
13. Genel dzenleyici idar ilemlerle ihrac yasaklanan eyay ihra
etmek,
14. hracat gereklemedii halde gereklemi gibi gstermek ya
da gerekletirilen ihracata konu maln cins, miktar, evsaf veya
yatn deiik gstererek ilgili kanun hkmlerine gre tevik,
sbvansiyon veya parasal iadelerden yararlanmak suretiyle haksz
kar salamak,
15. Gmrk vergileri denmek suretiyle ihra edilebilen eyay, gmrk
ilemlerine tbi tutmakszn veya aldatc ilem ve davranlarla
gmrk vergileri ksmen veya tamamen denmeksizin Trkiyeden
ihra etmek,
16. hracatn, arac irket zerinden gerekletirilmesi halinde, itirake
ilikin hkmler sakl kalmak zere bu madde hkmlerine gre
ceza yaptrm, imalat veya tedariki ihracatlar hakknda
uygulanr. Ancak bu Kanunun gerekli kld nezaret grevini yerine
getirmeyen arac irket yetkililerine, maln gmrklenmi deerinin
yars kadar idar para cezas verilir.
91
S
r

K
a
a
k
3. YAYGIN SINIR KAAKILII TRLER

3.1. Kaaa Konu Mal veya Eyann Trne Gre
3.1.1. Canl Hayvan Kaakl: Genellikle kk ba hayvan
(koyun) kaakl sz konusu olmakla beraber, az da olsa sr ve deve
gibi byk ba hayvanlar da snrdan kaak olarak geirilmektedir.
Ekonomik dalgalanmalar ve lkemiz ile komu lke para birimi
arasndaki parite, kaakln ynn etkilemektedir.
Snrlarmzdan kaak olarak giren hayvanlarn yurt iine sevklerinin ve
pazarlanmasnn engellenmesi ile ilgili olarak 3285 sayl Hayvan Sal
ve Zabtas Kanunu cezai hkmler getirmitir.
3.1.2. Gda Maddesi Kaakl: Kaakla konu gda maddelerinin
banda, ay, bal, ya sebze ve meyve, baz blgelerde un, eker gibi gda
maddeleri gelmektedir. Daha ok giri kaakl eklinde ilenmektedir.
3.1.3. Ticar Eya (Emtia) Malzeme Kaakl: Emtia kaakl,
ithal izni olan rmalarn lkemize ticar amala getirdikleri eyalarn yasal
belgelerinden yararlanarak yasad yollardan lkemize yannda baka
mallarda getirilmekte veya 1615 sayl Gmrk Kanunun zati eyalarn
vergi muayetinden yararlanmak suretiyle mallarn lkemize sokulmas
eklinde karmza kmaktadr.
3.1.4. Gmrk Kaakl: lkemizden ihrac ya da lkemize ithali
yasak olan eyalarn ihra veya ithal edilmesi, ticaretinin serbest olmas
durumunda da gmrk muamelesine tabi olan eyalarn gmrk ilemeleri
yaptrlmadan ithal veya ihra edilmesi, bunlarn yurt ierisine bilerek
sokulmas ve yurtiinde satlmas gmrk kaakl suunu oluturur.
Trkiyeye ynelik deniz yoluyla gerekletirilen tekel ve dier gmrk
maddeleri kaakl, arlkl olarak Dou Akdenizde yaplmaktadr.
Sigara kaakl, in Halk Cumhuriyetinden, Avrupa lkelerine kadar
geni bir aa sahiptir. Dou Akdenizde sigara ve alkoll iki kaakl,
genellikle ak denizlerde, byk gemilerden kk gemilere aktarlmak
suretiyle yaplmaktadr.
3.1.5. Akaryakt Kaakl: Hacim olarak en yaygn kaaklk
trlerindendir. Deniz snrmzn olduu blgelerde genellikle byk tanker
gemileriyle, gneydou snrmzda kamyonlarn depolarnda ve dou
snrmzda ise at veya katrlarla snr hattn aarak lkemize kaak olarak
getirilmektedir.
3.1.6. Tarih Eser (Kltr ve Tabiat Varlklar) Kaakl: Yurt
iinde korunmas gereken tanr kltr ve tabiat varlklarnn, kaak
yollarla yurt dna karlmas, yurt iinde alnp satlmas, bulundurulmas
tarihi eser kaaklnn konusunu tekil etmektedir.
2863 sayl, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 32.
maddesine gre; yurt iinde korunmas gerekli tanr kltr ve tabiat
92
S
r

K
a
a
k
varlklar yurt dna karlamaz. Ancak, milli karlarmz dikkate alna-

rak, bunlarn her trl hasar, zarar, tehdit veya tecavz ihtimaline kar,
gidecei lke makamlarndan teminat almak ve sigortalanmak art ile,
yurt dnda geici olarak sergilendikten sonra geri getirilmelerine; Kltr
ve Turizm Bakanlnca tekil edilecek yksekretim kurumlarnn Arkeo-
loji ve Sanat Tarihi bilim dallarnn bakanlarndan oluan bilim kurulunun
karar ve Kltr ve Turizm Bakanlnn tekli zerine Bakanlar Kurulunca
karar verilmektedir.
3.1.7. Silh Mhimmat Kaakl: Ateli silhlar ve bunlara ait
mermilerin kaakl, 6136 sayl, Ateli Silahlar ve Baklar le Dier
Aletler Hakknda Kanun ile dzenlenmitir. Buna gre;
Madde 12
Her kim bu Kanunun kapsamna giren ateli silahlarla bunlara ait
mermileri lkeye sokar veya sokmaya kalkr veya bunlarn lkeye
sokulmasna araclk eder veya bunlar Trkiyede Harp Silah ve Mhimmat
Yapan Hususi Sanayi Messeselerinin Kontrol Hakkndaki 3763 ve Makine
ve Kimya Endstrisi Kurumu Hakkndaki 5591 sayl Kanunlarn hkmleri
dnda lkede yapar veya bu suretle lkeye sokulmu ve lkede yaplm
olan ateli silahlar veya mermileri bir yerden dier bir yere tar veya yollar
veya tamaya bilerek araclk eder, satar veya satmaya araclk ederse
veya bu amala bulundurursa be yldan sekiz yla kadar ar hapis ve on
be bin liradan altm bin liraya kadar ar para cezasyla cezalandrlr.
Madde 14
Her kim, bu Kanun hkmlerine aykr olarak 4 nc maddede yazl
olan bak veya bakaca aletler yahut benzerlerini lkeye sokar, sokmaya
kalkr veya bunlarn lkeye sokulmasna araclk eder veya bunlar lkede
yapar veya bir yerden dier bir yere tar veya yollar veya tamaya araclk
ederse iki yldan drt yla kadar hapis ve on bin liradan yirmi be bin liraya
kadar ar para cezas ile cezalandrlr.
3.1.8. Uyuturucu Madde (Narkotik) Kaakl: Bu tr kaakla,
esrar, afyon, baz morn, eroin, kokain, asetik anhidrit, sentetik uyuturucu
haplar (psikotrop maddeler) gibi uyuturucu maddeler konu olmaktadr.
Uyuturucu madde kaaklnda transit konumda olan lkemiz,
doudan batya, Gneybat Asya kaynakl afyon ve trevi uyuturucu
maddelerin, batdan Ortadou ve Arap lkelerine doru Dou Avrupa
kaynakl sentetik uyuturucu haplardan Captagon maddesi ve yine
batdan lkemize ynelik Avrupa kaynakl sentetik uyuturucu maddelerden
Ecstasy maddesiyle uyuturucu madde imalinde kullanlan ara kimyasal
maddelerin batdan douya kaaklndan etkilenmektedir.
Uyuturucu madde kaakl, dnya uyuturucu ticareti ve trai
kapsamnda ele alnmaldr. Bu kapsamda uyuturucu maddelerin lkemize
giri yapt dou ve bat snrlarmz, uyuturucu madde kaakl
asndan nemli bir konumdadr.
93
S
r

K
a
a
k
Uyuturucu madde kaakl ile etkin bir mcadele iin risk analizi ve
istihbarat almalar byk nem tamaktadr.
3.1.9. Gmen Kaakl: 20. yzyln son dneminde zellikle
iletiim teknolojilerinin gelimesi ile kendini gsteren kreselleme,
gelimi lkelerle gelimekte olan lkeler veya az gelimi lkeler
arasndaki gelimilik farkn daha da artrm, az gelimi lkeler daha
fakirlemitir. Bunun sonucu olarak bu lkelerden bata Avrupa lkeleri
olmak zere, gelimi batl lkelere g hareketlerinde olaanst bir
art olduu gzlenmitir.
3.2. Kaakln Yapl ekline Gre
3.2.1. Giri (CIF) Kaakl: Kaaa konu mal veya eyann komu
lkelerden Trkiyeye girdii bir kaaklk trdr.
3.2.2. k (FOB) Kaakl: Kaaa konu mal veya eyann
Trkiyeden komu lkelere geirildii bir kaaklk trdr.
94
S
r

K
a
a
k
4. KAAKILIIN SEBEPLER
4.1 Toplumsal ve ktisad Sebepler
Kaaa konu eyann lkemiz ile komu lke arasndaki yat farkllnn
yksek olmas kaakln en nemli iktisadi sebeplerindendir. Bu husus
kolay para kazanma iin cazip durum oluturmaktadr.
Kaakln yaygn olarak yapld blgelerde yaanan isizlik ve
geim sknts, kaakl geim kayna haline getirmitir. O kadar ki;
kaakln olaan bir i kolu olarak deerlendirildii grlmektedir.
Yine kaakln yaygn olarak yapld snr blgelerinde yaayanlarn,
snrn her iki tarafnda akrabalk balarnn olmas ve bu yolla kaakln
daha kolaylkla yaplabilmesi, akrabalk ilikisi yannda bir nevi ticari ilikiyi
de beraberinde getirmektedir.
4.2. Dier Sebepler
Kaaklkla mcadelenin, etkin olarak yaplamamas da kaakln
sebeplerindendir.
Kaaklkla etkin bir mcadele iin, adli makamlar bata olmak zere,
kolluk birimleri ile milli emlak ve tasye iletmeleri gibi kurumlar arasnda
iyi bir ibirlii ve egdmn olmas bir zorunluluktur.
5. KAAKILARIN YAYGIN OLARAK KULLANDIKLARI TEKNK
VE TAKTKLER
Kaaklar, gnn artlar ve alnan gvenlik tedbirlerine bal olarak
farkl yntemler uygulayabilmektedirler.
Kaakla konu insan, eya veya hayvan;
Aranmas zahmetli ve yardmc arama malzemesi gerektiren yere
ve blgeye saklamak,
Kaaa konu eyay aranmas toplumun gelenek, din ve ahlak
kurallarna ters decek ekilde, ahslarn zerlerinde veya
yerlerde saklamak (hamile kadn, hasta ve ok yal kiilerin
zerlerinde, tabut, ambulans iinde nakletmek vb gibi),
Gvenlik glerini yer, zaman ve gzergah konusunda yanltmak,
Gvenlik glerinin kontrol ve arama ihtimalinin az olduu yer ve
zaman semek,
Kendileriyle ibirliine yanamayan grevlileri ypratmak suretiyle,
yurda sokma, nakil ve datm organizasyonlar yapmak
gibi usuller bunlardan bazlardr.
95
S
r

K
a
a
k
6. KAAKILIIN SONULARI
6.1. lke Ekonomisi zerinde
Kaakln en nemli ekonomik sonularnn banda, vergi geliri kayb
gelmektedir. Kaaklk sayesinde vergisiz gelir elde edildiinden, vergisini
deyen mkelleer haksz rekabet ortamna dmektedirler.
Kaaklkla mcadele kapsamnda yaplan harcamalar da byk
maliyetlere ulamaktadr ki, bu da Devlet hazinesinin nemli oranda gelir
kaybna uramas demektir.
Kaaklk ayrca, yerli retimin (zellikle sanayi mallar) gelimesini
baltalamaktadr. Yerli kurulularn satlar azalmakta, retim fazlalna
sebebiyet vermekte ve reticiler zarar etmektedir.
k kaaklnda, istatistiklere yansmayan kayt d ihracat
durumu sz konusu olmaktadr. Hangi maln, hangi lkeye, ne miktarda ve
hangi yattan satld bilinememektedir.
6.2. Halk Sal zerinde
Bilhassa giri kaaklnda, genelde hijyen kurallarna uygun olmayan
ve menei belli olmayan mallar (zellikle gda maddeleri) sz konusu
olduundan, tketicilerin saln ciddi ekilde tehdit edebilmektedir.
6.3. Toplum Yaps zerinde
Kaaklk yoluyla, az emekle ok gelir elde edildiinden, zanaat,
iftilik, esnak gibi emek youn iler rabet grmeyerek yok olma
tehlikesiyle kar karya kalnmaktadr. Bu durum da insanlar bir nevi
tembellie itmektedir.
Kaaklarn ou, zabta kuvvetleri ve adli makamlarla sk sk kar
karya gelmekte ve cezai ilemlere maruz kalmaktadr. Bu durum, insani
ve ahlaki deerleri andrabilmektedir. Zira kaaklk, balangta geim
kayna, giderek de kolay para kazanma yolu olarak grlmektedir.
7. KAAKILIKLA MCADELEDE YAANAN GLKLER
Kaaklkla ilgili mevzuatn grevliler tarafndan yeterince
bilinmemesi,
lgili kurumlardaki denek, ara, donanm ve personel yetersizlii,
Kaaa konu eyann tasye ilemleri sresinde muhafaza edilecei
depo yeri temininin gl,
Kaaa konu eyann tasye ilemlerinin zaman almas,
Kaaklk sularnn okluundan dolay muhakeme srecinin uzun
srmesi gibi hususlar uygulamada sklkla yaanan skntlarn
banda gelmektedir.
96
S
r

K
a
a
k
8. KAAKILIKLA MCADELE VE MLK DARE AMRLER

8.1. Grev
Kaaklkla mcadelede yaanan glklerin almasnda, mlk idare
amirleri nemli grevler stlenmilerdir. Bu grevlerin ifasnda yetki
kullanm ve sorumluluklarn yerine getirilmesi ok nemlidir.
Bu dorultuda, ilgili kurumlarla ibirliine gidilmesi ve egdmn
salanmas, kaakln nlemesiyle grevli olan personelin baarlarnn
takdir edilmesi, hatas grlenlerin tecziyesi gibi hususlar nem arz
etmektedir.
Kaaklkla mcadeledeki baar orannn arttrlmas maksadyla, sz
konusu mcadeleye, mlk makamlarca, blgeden sorumlu kolluk gleri
ile egdm ierisinde, salk, ulatrma, maliye vb. birimlerin dahil
edilerek, kaaklkla mcadele bir btn olarak yaplmaldr.
Ayrca mlk idare amirleri; 5607 sayl Kaaklkla Mcadele
Kanununda kaakl nleme, izleme ve aratrmakla grevli olanlar
arasnda saylmtr.
Kanununun 19. maddesine gre, mlk amirler, Gmrk Mstearl
personeli ile Emniyet Genel Mdrl, Jandarma Genel Komutanl ve
Sahil Gvenlik Komutanlna bal personel, bu Kanunla yaptrm altna
alnan illeri nleme, izleme ve aratrmakla ykml klnmtrlar.
8.2. Arama ve Elkoyma
5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununun 9. maddesine gre;
Kaak eya, her trl silh, mhimmat, patlayc ve uyuturucu maddelerin
bulunduundan phe edilen her trl kap, ambalaj veya tamaya yarayan
dier aralar ile kiilerin zerlerinde yaplacak arama ve elkoymalar, 5271
sayl Ceza Muhakemesi Kanunu uyarnca yerine getirilir.
Gmrk salonlar ve gmrk kaplarnda kaak eya sakladndan
kukulanlan kiilerin zeri, eyas, ykleri ve aralar gmrk kontrol
amacyla gmrk grevlilerince aranabilir. Yaplan arama sonucunda tespit
edilen kaak eyaya derhal elkonulur.
Gmrk blgesine, Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve
yollardan baka yerlerden girmek, kmak veya gemek yasaktr. Bu
yerlerde rastlanacak kii ve her nevi tama aralar yetkili memurlar
tarafndan durdurulur ve kiilerin eya, yk ve zerleri ile varsa tama
aralar aranr. Yaplan arama sonucunda tespit edilen kaak eyaya derhal
elkonulur.
8.3. Silh kullanma yetkisi
Kaaklk olaylarnda grevli memurlarn hangi hallerde silh kullanma
yetkilerinin olduu Kaaklkla Mcadele Kanununun 22. maddesinde
saylmtr:
97
S
r

K
a
a
k
Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka

yerlerden gmrk blgesine girmek, kmak veya gemek isteyen kiiye
dur uyarsnda bulunulmasna ramen bu uyarya uymamas halinde,
havaya ate edilmek suretiyle uyar yinelenir. Ancak silhla karla
yeltenilmesi ve sair surette meru mdafaa durumuna dlmesi halinde,
yetkili memurlar saldry etkisiz klacak oranda dorudan hedefe ate
edebilir. Memurlarn silh kullanmalarndan dolay haklarnda soruturma
ve kovuturma almas halinde, bal bulunduu kurum tarafndan avukat
salanr ve avukatlk creti kurumlarnca karlanr.
Kaakl nleme, izleme ve aratrmakla ykml olanlar, gmrk
blgesindeki her nevi deniz aralarna yanap yk ve belgelerini incelemeye
yetkilidir. Grevlilerin yanamasna izin vermeyerek kaan veya kamaya
teebbs eden her nevi deniz aralarna uluslararas deniz iaretlerine gre
telsiz, ama, mors ve benzeri iaretlerle durmas ihtar olunur. Bu ihtara
uymayan deniz aralarna uyar mahiyetinde ate edilir. Buna da uymayp
kamaya devam ettii takdirde durmaya zorlayacak ekilde zerine ate
edilir.
98
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
99
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
VII. BLM
GMEN KAAKILII VE YASADII G
1. Tanmlar
Gmen kaakl ve yasad g konusuna girmeden nce, konuyla
ilgili birbirine benzer, fakat farkl manalar tayan tanmlara aklk getirmek
gerekmektedir.
1.1. Gmen
Gmen; mlteci tanmnda bulunan sebeplerin dnda, ou zaman
ekonomik gerekelerle, lkesini gnll olarak terk ederek baka bir
lkeye, o lke yetkililerinin bilgi ve izni ile yerleen kiidir.
1.2. Yasa D Gmen
Yasad gmen; yasal veya yasad yollardan bulunduu lkeyi terk
ederek baka bir lkeye ya da d yollardan giren veya yasal yollardan
girdikten sonra sresi iinde lkeyi terk etmemek suretiyle, o lkede,
yasal izin sahibi olmakszn uzun sreli olarak yaayan ve/veya alan
kiilerdir.
1.3. Mlteci (Refugee)
Mltecilerin Statsne likin 1951 Szlemesine gre mlteci;
rk, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi
dnceleri yznden, zulme urayacandan hakl sebeplere korktuu
iin vatanda olduu lkenin dnda bulunan ve bu lkenin korumasndan
yararlanamayan, yada sz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen
yahut tabiiyeti yoksa ve bu tr olaylar sonucu nceden yaad ikamet
lkesinin dnda bulunan, oraya dnemeyen veya sz konusu korku
nedeniyle dnmek istemeyen kii dir.
Trkiye, 1951 tarihli Mltecilerin Hukuk Statsne likin Cenevre
Szlemesini, 29 Austos 1961 tarihinde 359 sayl Kanunla Trkiye Byk
Millet Meclisinde onaylayarak kabul etmitir. Trkiye sz konusu szlemeyi
ierisinde bulunduu blgeyi gz nnde bulundurarak, mlteciliin
belirlenmesi ynnden szlemeye imza atan taraf devletlere tannan
seme hakkn kullanarak (cora kstlama ile) yalnzca Avrupadan
Trkiyeye gelerek iltica etmek isteyen yabanclar mlteci olarak kabul
edeceini belirtmitir.
Trkiye, 1 Temmuz 1968 tarihli Bakanlar Kurulu Karar ile kabul ettii
1967 tarihli Mltecilerin Hukuk Statsne Dair Protokolnde de cora
kstlamay muhafaza etmitir.
100
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
Bu husus, 1994 tarihli Trkiyeye ltica Eden veya Baka Bir lkeye
ltica Etmek zere Trkiyeden kamet zni Talep Eden Mnferit Yabanclar
ile Topluca Snma Amacyla Snrlarmza Gelen Yabanclara ve Olabilecek
Nfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelikte
de yer almaktadr.
Ynetmelie gre; Mlteci: Avrupada meydana gelen olaylar sebebiyle
rk, dini, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba yelii veya siyasi dnceleri
nedeniyle takibata urayacandan hakl olarak korktuu iin vatanda
olduu lke dnda bulunan ve vatanda olduu lkenin himayesinden
istifade edemeyen veya korkudan dolay istifade etmek istemeyen ya da
uyruu yoksa ve nceden ikamet ettii lke dnda bulunuyorsa oraya
dnmeyen veya korkusundan dolay dnmek istemeyen yabancy ifade
etmektedir.
1.4. Snmac
AB lkelerinde snmac tanm- lkesini terk ederek, mlteci olduu
iddiasyla bir baka lkeye snan, ancak henz mlteci olup olmad
hakknda yetkili merciler tarafndan karar verilmemi kimselerdir. Bir
baka deyile snmac, mlteci stats almak iin bavurmu ve bu
konuda nihai karar bekleyen kiidir.
Trkiyede snmac tanm ise, AB lkelerinden farkl anlamda
ele alnmaktadr. nk 1951 Cenevre Szlemesi cora kstlama ile
uygulandndan, Szleme kapsamnda uluslararas korumaya ihtiyac
olduu iin Trkiyeye Avrupa dndaki lkelerden gelen ve baka bir
lkeye iltica etmek zere Trkiyeden ikamet izni talep eden yabanclar
snmac saylmaktadr.
1994 tarihli Ynetmelie gre; Snmac: rk, dini, milliyeti, belirli
bir toplumsal gruba yelii veya siyasi dnceleri nedeniyle takibata
urayacandan hakl olarak korktuu iin vatanda olduu lke dnda
bulunan ve vatanda olduu lkenin himayesinden istifade edemeyen veya
korkudan dolay istifade etmek istemeyen ya da uyruu yoksa ve nceden
ikamet ettii lke dnda bulunuyorsa oraya dnmeyen veya korkusundan
dolay dnmek istemeyen yabancy ifade etmektedir.
1994 tarihli Ynetmeliin 6. maddesi uyarnca, bu kiiler hakknda
ileri Bakanl ve BMMYK ibirlii ierisinde Dileri Bakanlnn da
grlerini alarak 1951 Cenevre Szlemesinin 1.ci maddesinde mlteci
tanmna giren kriterlere sahipse, lkemiz tarafndan bu kiilere snmac
stats tannr ve bylece bu kiiler geici olarak uluslararas koruma
altna alnmaktadr.
Snmac bavurular ileri Bakanlnca incelenirken, durumlar
ayn zamanda Birlemi Milletler Mlteciler Yksek Komiserliine (BMMYK)
bildirilmekte ve sz konusu kiilerin bu kurulua kaydolmalar ve grme
yapmalar salanmaktadr.
Snmac stats tannan kiilere, bu srete, Trkiyede geici olarak
101
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
ikamet izni verilir ve BMMYK tarafndan nc lkelere yerletirilmeleri

salanr.
Mlteci ve snmac arasndaki en belirgin fark, snmaclarn BMMYK
tarafndan nc lkelere yerletirilmelerdir.
1.5. Gmen Kaakl
3 Austos 2002 tarihinde kabul edilen 4771 sayl eitli Kanunlarda
Deiiklik Yaplmasna likin Kanunla Trk Ceza Kanununda yaplan
deiiklik sonucu eklenen 201/a maddesi, gmen kaakl suunu,
Dorudan doruya veya dolayl olarak maddi menfaat elde etmek
maksadyla, yabanc bir devlet tabiiyetinde bulunan veya vatansz olan
veya Trkiyede srekli olarak oturmasna yetkili mercilerce izin verilmemi
bulunan kimselerin Trkiyeye yasal olmayan yollardan girmelerini veya
lkede kalmalarn, bu kiilerin veya Trk vatandalarnn yasal olmayan
yollardan lke dna kmalarn salamaya gmen kaakl denilir.
eklinde ilk kez tanmlamtr.
Buna paralel olarak gmen kaakl suu i hukukta yaplan yeni
dzenlemeler neticesinde, 01. 06.2005 tarihinde yrrle giren 5237
sayl Trk Ceza Kanununda, yeniden dzenlenerek, 79. maddede
tanmlanmtr:
(1) Dorudan doruya veya dolayl olarak madd menfaat elde etmek
maksadyla, yasal olmayan yollardan;
a) Bir yabancy lkeye sokan veya lkede kalmasna imkn
salayan,
b) Trk vatanda veya yabancnn yurt dna kmasna imkn
salayan,
Kii, yldan sekiz yla kadar hapis ve onbin gne kadar adl para
cezas ile cezalandrlr.
(2) Bu suun bir rgtn faaliyeti erevesinde ilenmesi hlinde,
verilecek cezalar yar orannda artrlr.
(3) Bu suun bir tzel kiinin faaliyeti erevesinde ilenmesi hlinde,
tzel kii hakknda bunlara zg gvenlik tedbirlerine hkmolunur.
Sz konusu Kanun, bir nceki Kanunla belirtilen hapis ve para
cezalarnn daha da artrlmasn ngrmtr. Ayrca, zellikle uluslararas
alanda ilenen gmen kaakl su organizasyonlarnn tespit edilmesine
ynelik bir takm yenilikler getirmitir.
1.6. Yasad G
Bir kiinin, yasal veya yasad yollardan bulunduu lkeyi terk ederek
baka bir lkeye ya da d yollardan girmesi veya yasal yollardan girdikten
sonra sresi iinde lkeyi terk etmemek suretiyle, o lkede, yasal izin
sahibi olmakszn uzun sreli olarak yaamas ve/veya almasdr.
102
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
1.7. nsan Ticareti

nsan ticareti Trk Ceza Kanununun 80. maddesinde tarif edilmitir.
Maddeye gre; zorla altrmak veya hizmet ettirmek, esarete veya
benzer uygulamalara tbi klmak, vcut organlarnn verilmesini salamak
maksadyla tehdit, bask, cebir veya iddet uygulamak, nfuzu ktye
kullanmak, kandrmak veya kiiler zerindeki denetim olanaklarndan
veya aresizliklerinden yararlanarak rzalarn elde etmek suretiyle kiileri
tedarik etmek, karmak, bir yerden baka bir yere gtrmek veya sevk
etmek insan ticareti suunu oluturmaktadr.
1.8. Geri Kabul
Komu lkelerden yasa d yollardan gelen kiilerin, insan haysiyetine
yarar, dzenli, hzl ve hukuk bir zeminde kendi lkelerine veya geldikleri
lkelere geri gnderilmeleri maksadyla yaplan dzenlemeleri ieren ikili
veya oklu Geri Kabul anlamalar kapsamnda yrtlen sretir.
103
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
2. Uluslararas ve Ulusal Mevzuat

Yasa d g ulusal ve uluslar aras mevzuat asndan
incelendiinde;
Trkiyenin snraan rgtl sulara kar Birlemi Milletler Szlemesi
ve bu szlemenin ek protokol olan Snraan rgtl Sulara Kar
Birlemi Milletler Szlemesine Ek Kara, Deniz Ve Hava Yoluyla Gmen
Kaaklna Kar Protokoln 13 Aralk 2000 tarihinde imzalam ve
Trkiye Byk Millet Meclisi tarafndan onaylamtr.
Gmen kaakl kavram, Palermo Protokolnde tanmland
ekliyle, ulusal mevzuatmzda ilk kez 3 Austos 2002 tarihinde 4471 sayl
Tk Ceza Kanununda yaplan deiiklik sonucu eklenen 201/a maddesiyle
birlikte yer almtr. 1 Haziran 2006 tarihinde yrrle giren yeni Trk
Ceza Kanununun 79. maddesinde de gmen kaakl suu yeniden
dzenlenmitir.
Ayrca, Trk Ceza Kanunu gibi Ceza Muhakemesi Kanunu da kkl bir
deiimden gemi ve 1 Haziran 2006 tarihinde yrrle giren yeni Ceza
Muhakemeleri Kanununun 128. maddesi;
a) Tanmazlara,
b) Kara, deniz veya hava ulam aralarna,
elkonulabilir. hkmne amirdir.
Kara, deniz veya hava ulam aralar hakknda verilen elkoyma karar,
bu aralarn kaytl bulunduu sicile erh konulmak suretiyle icra olunur.
104
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
3. G Douran Sebepler
Geri kalm lkelerde sregelen ciddi ekonomik skntlar, kronik
yoksulluk, frsat yoksunluu ve buna ek olarak insan hak ve hrriyetlerini
hie sayan baskc otoriter rejimler, sivil savalar, genel iddet eylemleri
ve gvensizlik insanlar bulunduklar lkeyi terk etmeye zorlayan nedenler
arasndadr.
Bu erevede, yasad ge neden olan etkenler u ekilde
zetlenebilir:
Dnya nfusunun hzl art,
nc dnya lkelerinde isizliin kronik olarak devam,
Ulam ve iletiim imkanlarnn kolaylamas,
Fakir lkelerdeki insanlarn beklentilerinin ykselmesi,
Baz lkelerdeki siyasi kaos,
Blgesel savalar
Baz terrist rgtlerin faaliyetleri,
Organizatrlerin ekonomik dnceleri,
nsan haklar ihlllerinin oluturduu endie sebebiyle, mlteci ve
snmaclar iin daha geni yardm politikalarnn retilmesi ve
uluslar aras yardm kurulularnn daha etkin rol almas,
Ucuz igcne olan talebin artmas,
Yasad g ve gmen kaakl ile mcadele yasalarnn etkin
olmamas,
Yasad girilerin yeterince cezalandrlmamas.
105
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
4. Yasad G ve Trkiye
Trkiye cora konumu itibariyle dousunda yaanan istikrarszlklar,
beraberinde getirdii ekonomik skntlar, insan haklar ihlalleri ve yaanan
i savalarla, batsnda yer alan refaha sahip i gcne ihtiya duyan Avrupa
lkelerinin arasnda kpr vazifesi grmesi sebebiyle youn yasad g
hareketlerine konu olmaktadr. zellikle Ortadou ve Asyadan Avrupaya
ynelik yasad g gzergahlarnn ounun zerinde bulunmaktadr.
Trkiye, yasad ge kar gerek ulusal dzeyde etkin tedbirler
almakta ve bu alanda uluslararas dzeyde sorunlarn tespiti, bilgi al-
verii, ortak mcadele ve ibirlii eklindeki almalarn ouna aktif
olarak katlmaktadr. Bu kapsamda, Trkiye, yasad g nlemek
ve yasad bulunan yabanclar lkeden karmak iin kararl biimde
mcadele etmektedir.
ileri Bakanl, yasad gle etkin mcadelesini; emniyet, jandarma
ve sahil gvenlik tekilatlar bata olmak zere btn birimleriyle egdm
ierisinde srdrmektedir.
Yasad gle mcadelede, uluslararas dzeyde alnan tedbirlerden
birisi de geri kabul anlamalardr. Yasad gmenlerin geri kabulne dair
geri kabul anlamalar, lkemizden dier lkeye veya dier bir lkeden
lkemize gelen yasad gmenlerin geldii lkeye iadesinin belirli
kurallar erevesinde yaplmas iin dzenlenmektedir. Bu dzenlemeler
kapsamnda, Yunanistan, Suriye, Romanya, Ukrayna ve Krgzistanla geri
kabul anlamalar imzalanm olup, bu uygulamalar AB uyum srecinin
nemli ke talarndandr.
Bu kapsamda, son yllarda gerekleen yasad g hareketlerinde
Trkiyeden geen gzergahlarda azalma gzlenmi ve kuzeyden Kafkaslar
gneyden de Gney Akdeniz gzergahlarna ynelme tespit edilmitir.
5. Gmen Kaakl Metotlar
Yasad g ve gmen kaakl genellikle yasad yollardan snr
ihlalleriyle gereklemektedir. Bu kapsamda en yaygn olarak kullanlan
yntemler aada yer almaktadr;
Sahte pasaport, vize ve kimlik kullanmak suretiyle,
Yryerek, yzerek, hayvan veya aralarla yasal olmayan snr
blgelerinden gei yapmak suretiyle,
Srat botlar, kk tekneler veya eski byk gemilerle deniz
yoluyla,
TIR, kamyon gibi aralarda gizlenerek karayoluyla gei.
106
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
6. Snr D (Deport) lemleri

Snr d karar alma yetkisi genel olarak ileri Bakanlna aittir. Buna
gre; 5683 sayl Yabanclarn Trkiyede kamet ve Seyahatleri Hakknda
Kanununun 19. maddesinde, ileri Bakanlnca memlekette kalmas
umum gvenlie, siyas veya idar icaplara aykr saylan yabanclar
verilecek muayyen mddet zarfnda Trkiyeden kmaya davet olunur. Bu
mddetin sonunda Trkiyeyi terk etmeyenler snr d edilebilirler. hkm
yer almaktadr.
Kanundaki bu muayyen mddet, yabancnn bulunduu yer, yabancnn
sal, k iin ulam imknlar gibi durumlar gz nnde bulundurularak
idare tarafndan takdir edilmektedir.
Ancak, yasad gmenlerin yakalanmalarndan itibaren; muhafaza
edilmeleri, iae ve ibateleri, nakledilmeleri ve son olarak snr d
edilmelerinde nemli sorunlar yaanmaktadr.
lkemizde yakalanan yasad konumdaki yabanclarn zerlerinde
genellikle vatandalk durumlarn tespit edebilecek, lkelerine geri
gnderilebilmelerini salayacak kimlik, pasaport ve benzeri belgeleri
bulunmamaktadr. Bu durum da, kaak konumdaki yabancyla ilgili yaplan
ilemi zorlatrmakta ve sresini uzatmaktadr.
Snr d edilenlerin masraar kendilerine aittir ancak, bu masraar
demekten aciz olanlarn sevkleri devlete salanr.
Bu sebeple, lkemizde ki kaak konumdaki yabanclarn byk
ounluu bat illerimizde yakalanmakta; bu da snr d ilemlerinde
masraf, personel ve igc artlarna neden olmaktadr.
Ancak yrrlkte olan geri kabul anlamalarnn daha etkin
uygulanmas ve yeni geri kabul anlamalarnn yaplmas bu sorunlarn
zmne nemli katk salayacaktr.
6.1. Snr D Etmeye Yetkili Makamlar
5683 sayl Yabanclar Kanununun 19. maddesi, snr d etme kararn
alma konusunda ileri Bakanln yetkili klmtr.
Snr d ileminde, nce snr d edilecek kii yurdu terk etmeye
davet edilmektedir. Verilen sre ierisinde kii kendiliinden lkeyi terk
etmedii takdirde, idare tarafndan snr d edilmektedir.
Ancak memleketin umum gvenlik ve nizam noktasndan derhal
karlmas lazm gelen yabanclarn, ileri Bakanlna sorulmadan
snr d edilmeleri iin, Bakanlk, snr ve sahil valiliklerine yetki
verebilmektedir.
te yandan, TCKnn 59. ve Cezalarn nfaz Hakknda Kanunun 18.
maddesine gre baz durumlarda mahkemelerce de snr d karar
verilebilmektedir.
107
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
6.2. Geri Kabul ve Geri Kabul lemleri

Komu lkelerden yasa d olarak gelen kiilerin, insan onuruna yarar,
dzenli, hzl ve hukuk bir zeminde lkelerine veya geldikleri lkelere geri
gnderilmeleri amacyla yaplan dzenlemeler genel olarak Geri Kabul
anlamalar kapsamnda deerlendirilir.
Trkiye halen Suriye, Yunanistan (Protokol), Krgzistan, Romanya ve
Ukrayna ile Anlama imzalamtr.
Bu erevede, yasad gmenlerin yakalanmalaryla birlikte
anlamalarda belirlenen delil ve karineler tespit edilmeli ve geri
kabul anlamalar kapsamnda geri iade edilerek snr d edilmeleri
kolaylatrlmaldr.
7. Denizden Yaplan Gmen Kaakl
Trkiyeye ynelik snr ihlali yntemleriyle gerekleen yasad
g hareketleri genellikle cora yaps sebebiyle kontrol zor, douda
bulunan kara snrlarndan gereklemektedir. Ancak, Trkiyeden bata
AB lkelerine ynelik gerekleen yasad g hareketlerinde genellikle
deniz yolu kullanlmaktadr.
Deniz yoluyla gerekleen bu yasad geilere arlkl olarak
Moritanya, Afganistan, Somali, Irak, Filistin ve ran uyruklu yasad
gmenler konu olmutur.
Deniz yoluyla gerekleen bu yasad geiler blge baznda
incelendiinde de,
Yasa d g olaylarnn
Egede;
- Msellim Geidi ve Dikili Boaznda,
- eme Kanalnda
- Kuadas ve Didim Blgesinde,
- Bodrum ve Hisarn Krfez Blgesinde
meydana geldii,
Dou Akdenizde ise;
- Erdemli,
- Silifke,
- Bozyaz,
- Taucu ve
- Anamur
Blgelerinde younlat tespit edilmitir.
Ayrca; Gne Adas, plak Ada, Yumurta Adas, Hakbey Adas, Garip
Ada, Sngkaya Adas, Kara Ada ve Panayr Adas, organizatrler ve
Yunan Sahil Gvenlik botlar tarafndan gmenleri atma ve geri atmada
kullandklar blgeler olarak dikkati ekmektedir.
108
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
7.1. Denizden Yaplan Gmen Kaaklna Kar Uluslararas

Dzenleme almalar
7.1.1. International Maritime Organization (IMO) Karar
lkeler, yasad gn nlenmesine ynelik mnhasr bir uluslararas
dzenlemenin bulunmamas nedeniyle, denizlerden yaplan yasad
gn nlenmesinde baar salayamamlar, bunu tela etmek iin de
blgesel ibirliine ve baz uluslar aras rgtlerde tavsiye niteliinde kural
oluturma yoluna gitmilerdir.
Bu erevede Uluslararas Denizcilik rgt (IMO-International
Maritime Organization) konu hakknda uluslararas dzenleme yaplncaya
kadar gmen kaaklnn denizyolu ile yaplmasnda seyir gvenlii
asndan emniyetsiz uygulamalar nlemek amacyla geici bir karar
yaynlamtr.
IMO Kararnn Ana Esaslar
1. Yasad g amacyla kullanlabilecek gemi; bir devlete ait veya
devlet tarafndan altrlan ve halen devletin ticari olmayan hizmetlerinde
kullanlan harp gemileri, donanmadaki yardmc ve dier gemiler hari, su
stnden nakliye iin kullanlan kk tekneler ve deniz uaklar dahil her
tr deniz vastasdr.
2. Emniyetsiz uygulamalar:
Bir geminin aadaki artlarda kullanlmas emniyetsiz uygulama
olarak deerlendirilmelidir.
a. zellikle Uluslararas Denizde Can Gvenlii Szlemesi (SOLAS)
artlar dahil, denizde gvenliin temel esaslarnn ihlal edildii
durumlar,
b. Geminin uluslararas yolcu tanmasna uygun personeli, tehizat ve
lisans olmamas,
c. Gemiye binme ve inme durumlar dahil, gemideki insanlarn hayatlar
ve salklar asndan byk tehlike tekil eden durumlar.
3. lkelerin almas gereken tedbirler;
a. 1974 Tarihli Denizde Can Gvenlii Hakkndaki Uluslararas
Szlemeye uygunluk salanmas,
b. Gmenlerin karlmasnda ve nakliyesinde emniyetsiz usulleri
uygulad tespit edilen gemiler hakknda bilgi toplanmas ve bu
bilginin yaynlanmas,
c. Bu gibi emniyetsiz usuller uygulayan gemi kaptanlar, grevlileri ve
mrettebat hakknda gerekli ilemlerin yaplmas,
. Geminin, tekrar emniyetsiz usulleri uygulamasn nlemek, limanda
ise seyre kmasnn nlenmesi,
109
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
d. Alnan tedbirlere ilikin uygulamalar 1951 BM Szlemesi ve 1967

Gmenlerin Stats Hakkndaki Protokol gibi uluslararas belgelere
uygun olmaldr.
e. lkeler bu tedbirleri alrken, bayrak lkesinin gemi ile ilgili idari,
teknik ve sosyal konularda yarglama ve kontrol yetkisi ile sahildar
lkenin hak ve ykmllklerini gz nnde bulundurmaldrlar.
f. lkeler, gmenlerin deniz yoluyla karlmasnda ve nakliyesinde
emniyetsiz usuller uygulad belirlenen bir gemiye kar tedbirler
alrken, denizde can gvenlii ile geminin ve tad kargonun
gvenliini tehlikeye drecek veya bayrak lkesinin ve dier
herhangi bir lkenin ticari ve yasal karlarn ihlal edecek herhangi
bir uygulama yaplmamasna zen gstereceklerdir.
4. Yaplacak lemlere likin Esaslar:
a. Bir lke; gmenlerin deniz yoluyla karlmas veya nakliyesinde
emniyetsiz usulleri uyguladndan phe etmesi iin yeterli
nedenleri varsa geminin bu amala kullanlmasn engellemek iin
dier lkelerden yardm isteyebilir. Kendilerinden bu gibi bir yardm
istenen lkeler bu yardm salamaldrlar.
b. Bir lke uluslararas hukuka uygun olarak seyir zgrlnden
yararlanan ve baka bir lkenin bayran veya borda numarasn
tayan bir geminin, gmenlerin deniz yoluyla karlmasnda veya
nakledilmesinde gvenliksiz usuller uyguladn tespit ederse, bunu
bayrak lkesine bildirerek geminin kaydnn teyidini isteyebilir. Bu
konuda teyit alrsa, bayrak lkesinden sz edilen gemiye kar
gerekli tedbirleri almak iin yetki isteyebilir. Bayrak lkesi de yetki
talep eden lkeye aadaki hususlarda yetki verebilir;
(1) Gemiye kmas,
(2) Gemide gvenlik aratrmas yapmas,
(3) Geminin gvenliksiz usuller uyguladn gsterir deliller
bulunursa, bayrak lkesince yetkilendirildii zere gemi,
gemide bulunan kiiler ve kargo ile ilgili gerekli ilemleri
yrtmesi.
Bu paragrafa uygun olarak gerekli ilemleri yapan bir
lke, yaplan ilemleri en ksa zamanda bayrak lkesine
bildirecektir.
c. Bir lke, acil bir tehlikeli duruma mdahale etmeyi gerektiren
durumlar hari, bayrak lkesinin aka verdii bir yetki olmakszn
ilave ilem yapmayacaktr.
. Bir geminin gmenlerin deniz yoluyla karlmasnda veya
nakliyesinde gvenliksiz usuller uygulad ve bunun uluslararas
deniz hukukuna uygun olarak yapld, geminin bir lkeye ait
olmad veya bir lkeye ait deilmi gibi gsterildiinden phe
110
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
edilirse, lkeler bu gemide gvenlik aratrmas yapmaldrlar. Eer

bu aratrmann sonucunda geminin gvenliksiz usuller uygulad
tespit edilirse, lkeler kendi ulusal yasalarna veya uluslararas
yasalara uygun olarak gerekli tedbirleri almaldrlar.
d. Bir geminin gmenlerin deniz yoluyla karlmasnda veya
nakledilmesinde gvenliksiz usuller uyguladn gsterir bilgiler
varsa, lkeler gereken ilemleri yaparken aada belirtilen
hususlar gz nnde bulundurmaldrlar:
(1) Gemide bulunan kiilerin gvenliklerinin salanmas ve insancl
muamele edilmesi ve alnan tedbirlerin evre asndan
gvenlikli olmas,
(2) lke yasalar ve uluslararas yasalara gre gereken ilemlerin
yaplmas.
e. lkeler gmenlerin deniz yoluyla gvenliksiz usullerle tanmas
ilemine karan gemilerin, geminin ve gemide bulunanlarn
gvenliini salamadka seyre kmasn engellemek iin
uluslararas kurallar erevesinde gereken tedbirleri alacaklar, ayn
zamanda bu gibi gvenliksiz usullerin uygulandn tespit ettikleri
zaman bunu o geminin bayrak lkesine bildireceklerdir.
f. Denizde bu karara gre yaplacak herhangi bir ilem, sadece harp
gemileri, askeri uaklar ve devlet hizmetinde olan veya bu ynde
yetkilendirilmi dier gemi veya uaklar tarafndan yaplacaktr.
7.1.2. Karadan, Denizden ve Havadan Gmen Kaaklna Kar
Protokol
IMOnun karar etkili bir denetim sistemi getirememitir. Gemiler
zerinde bayrak devleti, liman devleti ve ky devleti yetkilerinin kullanlarak
emniyetsiz uygulamalarla yasad gmen tanmasndan phelenilen
durumlarda harekete geilmesini ngrmektedir. zellikle ky devletinin
phelenilen gemiye kma, arama gibi denetim ve kontrol uygulamalarn
bayrak devletinden izin alarak yerine getirme zorunluluu, yasad gn
ve emniyetsiz uygulamalarn nlenememesine yol amtr.
Yasad gn nlenmesi konusunda uluslararas dzenleme
almalar Birlemi Milletler (BM) erevesinde srdrlm, uluslararas
rgtl sularn nlenmesi konusundaki szlemeye ek bir protokol olarak
Karadan, Denizden ve Havadan Gmen Kaaklna Kar Protokol
hazrlanmtr. Szleme ve Protokol 15 Aralk 2000 tarihinde imzaya
alm, Trkiye Szleme ve Protokol onaylamtr (Mays 2003).
Karadan, Denizden ve Havadan Gmen Kaaklna Kar Protokoln
denize ynelik blm zetle aadaki esaslar iermektedir:
1. Yasad gn esas nedeni olan az gelimi lkelerdeki gelimilik
dzeyini artrmak amacyla tedbirler almak zere lkeleri tevik
etmek.
111
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
2. Yasad g denetim ve kontrollerle nlemek.

3. Gmenlere gn her aamasnda insanca muamele edilmesini
salamak ve korumak.
Protokolde Dzenlenen Gmen Kaakl Suunun Kapsam
Protokol; maddi menfaat karl, bilerek ve isteyerek yaplan aadaki
eylemlerin su saylmasn ngrmekte, taraf devletlerden bunlarn
nlenmesi iin hukuki ve maddi her trl nlemi almalarn istemektedir:
1. Gmen kaakl.
2. Gmen kaaklna yardmc olmak iin;
a. Sahte seyahat veya kimlik belgesi oluturmak,
b. Bu tr bir evrak tedarik etmek, salamak veya bulundurmak.
3. Yasal yollara bavurmayarak, daimi yerleik olmayan bir kiinin
lkede kalmasna imkan salamak.
4. Bu sularda ibirliki olarak yer almak.
5. Bu sularn bakalarnca ilenmesini rgtlemek veya
ynlendirmek.
Deniz Yoluyla Gmen Kaaklna Kar Tedbirler
Protokolde aadaki prensipler ngrlmektedir;
1. Taraf devletler deniz yolu ile gmen kaakln nlemek zere
mmkn olan en yksek seviyede ibirliine gideceklerdir.
2. Bir geminin gmenlerin deniz yolu ile karlmasna konu olmasndan
phelenen bir taraf devlet, geminin bu amala kullanlmasn
engellemek iin dier taraf devletlerden yardm isteyebilir. Yardm
beklenen taraf devletler imkan ve kabiliyetleri lsnde yardmda
bulunacaklardr.
3. Ky devleti veya liman devleti, baka bir lke bayran tayan
geminin deniz yoluyla gmenlerin tanmasndan phelenmesi
iin geerli sebeplere sahip olmas durumunda bayrak devletinden
gerekli nlemleri almak iin yetki isteyebilir. Bu durumda bayrak
devleti yetki isteyen devlete;
a. Gemiye kma,
b. Gemiyi arama,
c. Geminin deniz yoluyla gmen kaaklna konu olduuna dair
kant bulunursa gerekli nlemleri alma yetkisi verebilir.
Bu yetkileri kullanan devlet yetkiyi veren bayrak devletini sonular
hakknda bilgilendirecektir.
4. nsan hayatna ynelik acil tehlikeleri bertaraf etmek iin uluslararas
hukukun salad nlemler dnda bayrak devletinin onay
alnmadan hibir ilem yaplmayacaktr.
112
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
5. Deniz yoluyla gmen kaaklna kartndan phe edilen

ancak hibir devletin siciline kaytl olmad ve bayran tamad
tespit edilen gemilere kar yukardaki nlemler bayrak devleti izni
alnm gibi uygulanabilir.
6. Bir taraf devlet bir gemiye kar nlemler aldnda;
a. indeki kiilere kar insani davran gsterecek ve onlarn
gvenliklerini salayacaktr.
b. Gemiyi veya ykn tehlikeye atmama hassasiyetini
gsterecektir.
c. Bayrak devletinin veya baka bir ilgili devletin ticari ve yasal
karlarn zedelememe konusunda hassas davranacaktr.
. Gemiye kar alnan nlemlerin evreye zarar vermemesini
salayacaktr.
7. Hibir nlem aadaki hak ve yetkileri etkilemeyecektir;
a. Ky devletlerinin, uluslararas deniz hukukuna uygun olan hak ve
yetkileri ile yarg yetkileri,
b. Bayrak devletinin gemi ile ilgili yarg ve denetim yetkileri.
8. Denizde gmen kaaklna konu olan gemilere kar her trl
nlem sadece, askeri deniz ve hava vastalar ile devlet hizmetinde,
yetkilendirilmi ve yetkilendirilmi olduuna dair zerinde iaret
bulunan veya tanmlanabilir hava ve deniz aralar tarafndan icra
edilecektir.
9. zellikle ortak snrlara sahip veya gmen kaaklnn yapld
gzergahlar zerinde bulunan devletler protokoln hedef ve
amalarn gerekletirmek zere gerekli bilgi alveriinde
bulunacaklar, ikili veya blgesel ibirlii oluturacaklardr.
10. Taraf lkeler; insanlarn serbest dolamna ilikin uluslararas
taahht edilen haklara dokunmakszn gmen kaakln
nlemek ve tespit etmek iin snr kontrollerini olabildiince
kuvvetlendirecekler, bu konuda ilave tedbir alabileceklerdir.
11. Taraf lkeler; verdikleri seyahat veya kimlik belgelerinin ktye
kullanlamayacak kalitede olmasn salayacaklar, bunlarn yasad
basm ve kullanlmasn nleme konusunda gerekli tedbirleri
alacaklardr.
12. Her taraf devlet kaak gmen durumuna dm kendi
vatandalarnn ve kendi lkesinde daimi oturma hakk olan kiilerin
iadesini kolaylatracak ve kabul edecektir.
8. Kitlesel Mlteci/Snmac Hareketlerine likin Grev ve
Sorumluluklar
30 Kasm 1994 tarih ve 22127 sayl Trkiyeye ltica Eden veya
Baka Bir lkeye ltica Etmek zere Trkiyeden kamet zni Talep
113
G
m
e
n

K
a
a
k

v
e

Y
a
s
a
d
Eden Mnferit Yabanclar ile Topluca Snma Amacyla Snrlarmza

Gelen Yabanclara ve Olabilecek Nfus Hareketlerine Uygulanacak
Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri gereince,
a. Mlteci/snmac aknna hazrlkl olmak maksadyla, mlteci/
snmaclarn snrlarmzdan ieriye alnmamalar veya
lkemize kabul durumunda yaplmas gereken faaliyetleri
kapsayacak ekilde iki hareket tarzna gre ayr ayr planlama
yaplr.
b. Mlteci/snmac hareketleri mmknse, olaya sebebiyet
veren devlet/devletler ile uluslar aras ve blgesel kurulular
nezdinde giriimde bulunularak balang safhasnda nlenir,
mmkn olmad takdirde ise tespit edilecek politik, ekonomik
ve askeri tedbirler yrrle konur.
c. Belirtilen tedbirlere ramen mlteci/snmac hareketi
nlenemedii takdirde;
Mlk idare amirleri tarafndan;
Alacak TBleri (leri Toplanma Blgeleri) ve TBlerinin (Toplanma
Blgeleri) yerleriyle sz konusu blgeleri altrmaktan sorumlu
mlk makamlar tespit edilir.
Tespit edilen yerlerde sorumlu Valililer tarafndan TB ve TBleri
tesis edilir.
Mlteci/snmaclara TB ve TBlerinde iskan, salk ve iae destei
salanr ve mlteci/snmaclarn sorgulamalar yaplr.
Mlteci/snmaclarn blge halkna ve evreye zarar vermemesi
iin gereken tedbirler alnr.
nc lkeler tarafndan kabul edilerek mlteci/snmaclar, hava
yoluyla sz konusu lkelere tahliye edilir.
Mlteci/snmaclar; sava, silahl atma veya kriz sona
erdiinde, uyruunda bulunduklar devlete iade edilir.
114
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
115
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
VIII. BLM
HAVA MEYDANLARI, LMANLAR VE SINIR KAPILARINDA
GREV VE HZMETLER
1. SVL HAVA MEYDANLARI, LMANLAR VE SINIR
KAPILARINDA HZMETLERN YRTLMES
ileri ve Ulatrma Bakanlklarnca hava meydanlarnda uygulanan
sivil havaclk gvenlii tertip ve tedbirlerinin uluslararas ve ulusal mevzuat
erevesinde yrtlebilmesi iin Mill Sivil Havaclk Gvenlik Program
(MSHGP) hazrlanarak yaymlanmtr.
Hava meydannda yrtlecek gvenlikle ilgili grevlerin Mill Sivil
Havaclk Gvenlik Programna (MSHGP) gre yrtlmesi gerekmektedir.
Bu programn tanmlar balkl 4. maddesine gre;
Havameydan: Karada ve su zerinde hava aralarnn kalkmas
ve inmesi iin zel olarak hazrlanm, hava aralarnn bakm ve dier
ihtiyalarnn karlanmasna, yolcu ve yk alnmasna ve verilmesine
,ilikin tesisleri bnyesinde bulunduran yerleri, (Havaliman/Havaalan vb)
Havaalan: Yurt ii trae ak hava meydan,
Havaliman: Uluslararas trae ak hava meydan
Havaliman ve havaalan, havameydannn d hat-i hat olmasna gre,
hava meydan ise her iki ifadeyi iine alan ortak bir tanmdr.
Bugn iin lkemizde 39 hava meydan bulunmaktadr. Hava
meydanlarndan 11i tarifeli d hat, 14 tarifesiz d hat, dierleri ise i
hat konumundadr. Hava meydanlarndan bir ou i hat statsnde hizmet
veren, yani yalnzca yurt ii hava traine ak hava alan statsnde
bulunmaktadr. Bu balamda, yurt ii hava traine ak hava alanlarmzn
bir ou hudut kaps konumundadr.
Mlk idare amirlerinin, sivil hava meydanlar, limanlar ve zellikle snr
kaplarnda gvenliin salanmasna ynelik grevleri;
can ve mal emniyetinin temini,
giri-klarla ilgili grev ve hizmetlerin dzenli ve etkili bir ekilde
yrtlmesi,
grevli kurulular arasnda ibirlii ve egdmn gerekletirilmesi
iin gerekli tedbirlerin alnmas
bunlarn uygulanmas ile kurulularn denetlemesi eklinde
zetlenebilir.
lgili mevzuata gre; sivil hava meydanlar, limanlar ve zellikle
snr kaplarnda gvenliin salanmasna ynelik grevlerin icras u
ekildedir:
116
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
a. 5442 sayl l daresi Kanununun ek 1. maddesi (Ek: 29/8/
1996 - 4178/2 md.):
Valiler; sivil hava meydanlar, limanlar ve snr kaplarnda, gvenliin
salanmas, giri-klarla ilgili grev ve hizmetlerin dzenli ve etkili bir
biimde yrtlmesi, grevli kurulular arasnda ibirlii ve koordinasyonun
gerekletirilmesi iin gerekli nlemleri almaya ve uygulamaya, kurulularn
almalarn denetlemeye yetkilidir.
ileri Bakanlnn uygun grecei bu yerlerde Vali tarafndan mlk
idare amiri grevlendirilir.
Vali, yetkilerinin tamamn veya bir ksmn grevlendirdii mlk idare
amirine devredebilir. Bu yerlerde hizmet veren kurulular, grevli mlk idare
amirine kar sorumludur.
Grevlendirilen mlk idare amiri Kaakln Men ve Takibine Dair Kanun
ile Gmrk Kanununun arama ile ilgili hkmleri sakl kalmak zere, genel
gvenlik ve kamu dzeni bakmndan gerekli grd hallerde, sivil hava
meydanlarnda, limanlarda ve snr kaplarnda, binalar, uaklar, gemileri ve
her trl deniz ve kara tatlarn, giren kan yolcular ile buralarda grevli
kamu kurulular ve zel kurulular personelinin stlerini, aralarn ve
eyalarn aratabilir. Aramann kimler tarafndan yaplaca kaydn da tayan
arama emri yazl olarak verilir. vedi durumlarda szl olarak verilen emir
derhal yerine getirilir ve en ksa zamanda yazl olarak teyit edilir.
Kurulularn birbirine ara, gere ve personel yardm yapmasn isteyebilir.
Personel hakknda deerlendirme raporu dzenleyebilir, disiplin kovuturmas
yaptrabilir ve gerekirse uyarma ve knama cezas verebilir. Dier cezalar
iin neride bulunabilir, mazeret izni verebilir, yllk izin iin gr bildirir.
Yazmalara araclk yapar. Ancak kurulular teknik konularda, istatistik
bilgileri ieren konularda ve mali konularda kendi kurulular ile dorudan
yazma yaparlar. Bu kurulularn st makamlar ile yapacaklar yazmalarda
da ayn yntemler uygulanr.
Zamannda nlem alnmas amacyla, Emniyet, Jandarma ve Kara
Kuvvetleri Komutanl Snr Birlikleri, Gmrk, Gmrk Muhafaza ve dier
kamu kurulular, elde ettikleri bilgileri mlk idare amirlerine iletirler. Mlk
idare amirinin grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin uygulama dzeni,
Maliye, Salk, Ulatrma, Turizm bakanlklar ile Gmrk Mstearlnn
bal olduu bakann gr alnmak suretiyle ileri Bakanlnca
hazrlanacak, Bakanlar Kurulu tarafndan yrrle konulacak ynetmelikle
dzenlenir.
Ancak 5442 Sayl Kanunda Ek1.Madde de deiiklik ngren bir kanun
tasars bulunmakta olup, bu tasar kapsamnda, sivil hava meydanlar
ve snr kaplarnda vali adna grev yapacak Hudut Mlk dare Amirlii
snf oluturulmas ve bu grevlere profesyonel hizmetii eitim alm Vali
Yardmclar ve Kaymakamlar arasndan ileri Bakanlnca mterek
kararname ile atama yaplmas ngrlmektedir.
117
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
b. Sivil Hava Meydanlar, Limanlar ve Snr Kaplarnda Grev ve
Hizmetlerin Yrtlmesi Hakknda Ynetmelik
1
:
Sivil hava meydanlarnda ve snr kaplarnda genel gvenliin
salanmasn, buralara giri ve klarn dzenlenmesini, grevli
kurulularn teknik nitelikteki hizmetleri ile ticari faaliyetleri hari, grev
ve hizmetlerin denetimi, bunlar arasnda ibirlii ve koordinasyonun
salanmas Vali ve grevlendirilen mlk idare amirine verilmitir (md. 2).
Ayn ynetmeliin 5. maddesinde Valilerinin grev, yetki ve sorumlu-
luklar dzenlenmitir. Buna gre Valiler; bu Ynetmelik kapsamna giren
yerlerdeki kurulularn teknik nitelikteki hizmetleri ile ticari faaliyetleri
dndaki gvenlik ve gvenlii dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren
grev ve hizmetlerinin Ynetmelikte ngrlen biim ve lde yerine ge-
tirilmesi amacyla;
a. Hizmetlerin dzenli, etkin ve verimli bir biimde yrtlmesi iin
grevli kurulular arasnda i birlii ve koordinasyonu salamak ve
denetlemekle,
b. Sivil hava meydanlarnda, limanlarda ve snr kaplarnda gerekli
gvenlik nlemlerini almak, zel ve genel kolluk kuvvetlerinin tam
bir i birlii halinde almalarn temin etmek ve uygulamalarn
denetlemekle,
c. Sivil hava meydanlar, limanlar ve snr kaplarnda giri ve klarn
dzenli bir ekilde yaplmas, can ve mal gvenliinin salanmas,
muhtemel yasad eylemlere kar gerekli tertip ve tedbirlerin
alnmas, yolcu ve eya trainin gven iinde yrtlmesi amacyla
gerekli nlemleri almak, aldrmak ve denetlemekle,
. Hizmetlerle ilgili yatrmlarn zamannda gerekletirilmesi iin
gerekli grd nlemleri belirlemek ve bunlarn uygulanmas iin
ilgili bakanlk ve kurululara nerilerde bulunmakla,
d. Uluslararas Sivil Havaclk rgt-International Civil Aviation (ICAO)
ve (Avrupa Sivil Havaclk Konferans-European Civil Aeronautical
Conferance ECAC) tarafndan belirlenen gvenlik nlemleri bata
olmak zere, Trkiyenin katld uluslararas sivil havaclkla ilgili
szlemelerle, ikili hava ulatrma anlamalar ve uluslararas dier
anlama ve belgelerin gereklerini takip etmekle,
e. Genel gvenlik, sivil havaclk, snr ve limanlarla ilgili mevzuat
ile babakanlk, bakanlk genelgeleri ve gvenlik talimatlar,
yetkili kurumlarn dzenledii tefti, inceleme ve deerlendirme
raporlarnda belirtilen eksiklik ve nerileri deerlendirmek ve
izlemekle,
f. Basn ve yayn kurulular ile ilikileri, hizmet gerekleri ve genel
gvenlik ilkeleri erevesinde belli esaslara balamakla,
1
14.08.1997 tarih ve 23080 sayl Resmi Gazetede
118
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
g. Uluslararas nitelikteki kurulular temsil eden kii ve kurulularn
sahadaki temas ve incelemelerini; gvenlik, verimlilik ve karlkllk
erevesinde takip etmekle,
. Protokol kurallarn, karlama ve uurlamalar, ilgili mevzuat,
Babakanlk genelgeleri, uygulanan teaml ve dier talimatlar
erevesinde uygulanmasn salamakla,
h. Resmi ve zel kurululara bal personelin uluslararas standartlara
uygun Milli Sivil Havaclk Gvenlik Program ve Mill Sivil Havaclk
Gvenlii Eitim Programnda belirtilen eitimlerini salamakla,
. Sivil hava meydanlar, limanlar ve snr kaplarnda meydana
gelecek muhtemel olaylara kar gvenlik talimat muhtemel
hareket tarz plan, acil durum plan, yasad mdahale eylemlerine
kar yaplacak ilemler ynergesi ile yangn-kaza-krmlara
kar yaplacak ilemelere dair ynerge ve talimatlar ilgili kamu
kurum ve kurulular ile koordine ederek hazrlatmak ve bunlarn
yrrln takip etmekle, grevli, yetkili ve sorumludur.
Valiler, bu ynetmelikle kendilerine verilen yetkileri grevlendirecei
Vali Yardmcsna veya kaymakama devredebilir. Vali, mlk idare amirine
devrettii yetkilerin ilgili mevzuat ile bu ynetmeliin amacna uygun
olarak kullanlmasn ve ilerin yrtlmesini izlemek, gzetlemek
ve denetlemekle ykmldr. Vali devrettii yetkileri ve mlk idare
amirlerine tannan dier yetkileri gerektiinde bizzat kullanr. Bu yerlerde,
mlk idare amirinin izin, hastalk gibi nedenlerle grevinde bulunamamas
ya da henz grevlendirilmemi olmas halinde vali tarafndan mlk idare
hizmetleri snfndan bir vekil tayin edilir (md. 6).
Sivil hava meydanlarnda, limanlar ve snr kaplarnda grevli resmi ve
zel kurululara bal tm personel ile aralar iin verilecek giri kartlar
emniyet birimlerince gerekli gvenlik tahkikat yapldktan ve Gmrkler
Muhafaza Genel Mdrl, Kaaklk, stihbarat ve Narkotik Daire Ba-
kanlndaki kaaklk bilgi bankasndan sorulduktan ve ilgili birimce tanzim
edildikten sonra mlk idare amirliklerince onaylanarak verilir (md. 7).
Mlk idare amiri, genel gvenlik ve kamu dzeni bakmndan gerekli
grd hallerde; sivil hava meydanlarnda, limanlarda ve snr kaplarnda,
5442 Sayl Kanununun ek 1 inci maddesi erevesinde binalar, uaklar,
helikopterleri, gemileri ve her trl deniz ve kara tatlarn, giren kan
yolcular ile buralarda grevli kamu ve zel kurulularn tm personelinin
stlerini, aralarn ve eyalarn aratmaya yetkilidir. Bu aramada gmrk
mevzuat ile ilgili mhrlerin sklmesi gerekiyorsa ilgili kurulularn da
katlm salanr (md. 8).
Mlk idare amiri, hizmet kurulularnn amir ve memurlar hakknda,
sicil raporu verilmesinde ykselme ve atamalarda gz nnde tutulmak
zere, deerlendirme raporu dzenler. Bu raporlar ilgili kurum ve
kurululara gnderilir (md. 10).
Mlk idare amirleri gerekli grd hallerde, grevli amir ve memurlar
119
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
hakknda disiplin mevzuatna, ii ve dier personel hakknda ise tabi ol-
duklar mevzuata gre ilem yaplmasn ilgili kamu kurum ve kurulularna
bildirir. Kurulular yaplan kovuturma sonucunda tanzim edilen raporu ve
yaplan ilem sonucunu en ksa zamanda ilgili mlki idare amirlerine bil-
dirmekle ykmldr. Mlk idare amiri, gerekirse disiplin kovuturmas
yapabilir. Uyarma ve knama cezas verebilir. Mlki idare amirince verilen
cezalara kar Valiye itiraz edilebilir (md. 11).
Mlk idare amiri, grevinde olaanst gayret ve almas ile baar
salayanlardan 657 sayl Devlet Memurlar Kanununa tabi olanlara
takdirname verir. Verilen takdirnameler sicile geer. Gerekli grdklerinin
dllendirilmesi iin ilgili kurululara neride bulunur. 657 sayl Kanuna
tabi olmayan personelin, zel yasalar gerei dllendirilmelerini kendi
kurulularndan ister (md. 12).
Mlk idare amiri, hizmet kurulularnda grevli amir ve memurlar
hakknda soruturma amaya, soruturmalar bizzat yapmaya veya
yaptrmaya, bu amala ilgili bakanlk veya kurum ve kurululardan denetim
eleman istemeye, memurlarn yarglanmalar usulne tabi olmayanlarn
evrakn dorudan adli mercilere intikal ettirmeye yetkilidir. Hizmetin
gerektirdii hallerde, grev banda kalmalarnda saknca grlen birinci
derecedeki amir dzeyinde personel Valinin muvafakati ile dierleri resen
olmak zere, mlki idare amirince grevden uzaklatrlr. Uzaklatrma
ilemleri Valiliklerce ilgili Bakanlk veya kurum veya kurululara bildirilir.
Mlk idare amiri, grev ve yetki alan iinde bulunan kurularn bu
yerlerdeki en byk amirlerinin yllk izinlerinin kullanma zaman hakknda
gr bildirmeye ve mazeret izni vermeye; ilgili amirin grn alarak
dier personele mazeret izni vermeye yetkilidir (md. 13).
Bakanlklar, kurum ve kurulular bu yerlerdeki kurulular ile
yazmalarn mlk idare amirlii aracl ile yaparlar. Ynetmelik
kapsamndaki alanlarda hizmet veren kamu kurum ve kurulularnn kendi
aralarnda yapacaklar yazmalarda da bu usule uyulur. Teknik, istatistiki,
mali ve ticari konularda dorudan yazma yaplr. Gerektiinde hangi
konularn bu mahiyette olduu Valiliin gr alnmak suretiyle ilgili
bakanlka tespit olunur (md.15).
Bu ynetmelik kapsamna giren yerlerde yaplacak yatrmlarn her
safhasnda Valiye bilgi verilir. Mlk idare amirleri yatrm faaliyetlerini takip
etmeye ve gr bildirmeye yetkilidirler. Gerekli hallerde ilgili kurululardan
yatrmlarn hzlandrlmas ynnde tedbir alnmasn isteyebilirler (md. 16).
Mlk idare amiri, kamu ve zel sektre ait havaalanlarnda,
Uluslararas Sivil Havaclk rgt-International Civil Aviation (ICAO) ve
Avrupa Sivil Havaclk Konferans-European Civil Aeronautical Conferance
(ECAC) tarafndan belirlenen gvenlik nlemlerinin alnmas, havaalanlar,
limanlar ve snr kaplarnda can ve mal gvenliinin salanmas, yolcu ve
eya trainin gvenlik ierisinde yrtlmesi, yasad mdahale, yangn
ve dier tehlikelere kar korunmas amacyla gerekli tedbirleri alr, aldrr
ve denetler. Bu grevin yerine getirilmesinde, Maliye, Salk, Ulatrma,
120
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
Turizm Bakanlklar ile Gmrk Mstearl, ileri Bakanl ve mlk
idare amirlerine gereken destei salar ve ibirliinde bulunur (md. 17).
Gvenlik Komisyonu: Sivil havaalanlar, limanlar ve snr kaplarnda
gvenlik tedbir ve tertiplerinin gelitirilmesi ve uygulanmas; yrtlen
gvenlik eitim ve denetim hizmetleri ile ilgili uygulanan tedbirleri, grlen
aksaklk ve eksiklikleri grmek zere mlk idare amirinin bakanlnda,
Ulatrma Bakanl, Gmrk Mstearl, emniyet, jandarma, salk
kurulularnn ve limanlarda Denizcilik Mstearlnn temsilcilerinin
katlm ile Gvenlik Komisyonu oluturulur. Kurul her ay toplanr.
Sekreterya grevi, koruma ube mdrl veya bro amirliince yerine
getirilir.
Acil durumlarda bu Komisyon kriz ynetim merkezi olarak da grev
yapar. Gerektiinde konuyla ilgili kamu ve zel kurulu temsilcileri
komisyona arlr.
Toplantda alnan kararlar, grlen eksiklik ve aksaklklar ilgili
kurululara bildirilir ve kurulular gereini ivedilikle yerine getirirler (md
19) .
Mlk idare amiri, havaalanlar, limanlar ve snr kaplarnda gvenlik,
grev ve sorumluluunu, genel kolluk kuvvetleri ve zel gvenlik
tekilatlaryla yerine getirir (md. 20).
Gvenlik Eitim, Aratrma ve Denetleme Birimi: Sivil hava
meydanlarnda grev yapan gvenlik personeli bata olmak zere hava
meydanlarndaki kamu ve zel sektre ait kurum ve kurulularda grev
yapan her seviyedeki personelin (ICAO) ve (ECAC) ile Mill Sivil Havaclk
Eitim Programnn ngrd standartlarda eitimlerini salamak, hava
meydanlarnda alnan gvenlik tertip ve tedbirlerini denetlemek, aratrmak
ve gelitirmek zere mlki idare amirine bal Gvenlik, Eitim, Aratrma
ve Denetleme Birimi oluturulur.
Gvenlik, Eitim, Aratrma ve Denetleme Biriminde Devlet Hava
Meydanlar letmesi Ba Mdrl, Hava Meydan Emniyet Koruma
ube Mdrl ve Gmrk Mdrl tarafndan yeteri kadar uzman
grevlendirilir. Gerektii hallerde dier kamu ve zel sektre ait
kurululardan temsilci grevlendirilebilir.
Gvenlik, Eitim Aratrma ve Denetleme Birimi oluturulamayan hava
meydanlarnda eitim ve denetleme grevleri Mill Sivil Havaclk Gvenlik
Program gereince oluturulan Eitim, Aratrma ve Denetleme Uzmanlar
Kurulu tarafndan yerine getirilir (md 29).
Limanlarda her trl gvenlik tertip ve tedbirleri ilgili mevzuat ile Vali
tarafndan verilecek emir ve talimatlara gre grevlendirilen mlk idare
amiri tarafndan alnr. Mlk idare amiri bu tedbirleri, kolluk kuvvetleri
ve zel gvenlik birimleri ile alr ve aldrr. Gvenlik iin gerekli teknik ve
elektronik cihazlar, Emniyet Genel Mdrlnn gr alnarak liman
ileten kurum ve kurulu tarafndan temin edilir. Mlk idare amiri yolcu
121
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
ve eya naklinin gvenlik iinde yaplmas iin gerekli tedbirleri alr, aldrr
ve denetler; grd eksiklik ve aksaklklar ilgili kurululara bildirir ve en
ksa zamanda giderir (md. 30).
Mlk idare amiri, hizmetlerin younlat dnemlerde ilgili bakanlk
ve kurumlara ek personel, denek ve geici personel ihtiyalarn bildirir.
Bu istekler ncelikle deerlendirilerek yerine getirilir. Sivil hava meydan,
liman ve snr kaplarnda hizmetlerin gvenlii, verimlilii ve etkinlii
balamnda mlk idare amirinin gerekli grd dzenleme, personel,
ara-gere konularna ilikin istek, dilek ve nerileri ilgili bakanlk, genel
mdrlk ve kurulularca ncelikle deerlendirilir. Deerlendirme sonucu
konusuna gre, Valilie veya mlk idare amirine bildirilir (md. 35).
Komu lkelerden Trkiyeye giri k yapacak olan yolcularn, hudut
komisyonlarna intikali gerekmeyen boyutta olan ve halledilebilecek
sorunlar mlk idare amirine bildirilir. Sorunun zmne ilikin olarak
mlk idare amirinin verecei talimata gre hareket edilir (md. 36).
Bu ynetmelik maddelerinin uygulanmasn detaylandrmak amacyla
mlki idare amirleri ilgili bakanlklarn grn almak suretiyle birden
fazla ynerge veya genelge karabilirler. karlan metinlerin birer rnei
ilgili bakanlk ve kurumlara gnderilir (md. 37).
1. SINIRLARIMIZDA UYGULANAN SALIK DENETM
lkemiz, Asya ile Avrupa Ktalarn birletiren ticaret ve seyahat
yollarnn kesime noktasnda olmas ve Trk Boazlarndan kaynaklanan
coraf ve jeopolitik konumu nedeniyle devaml salk riskleriyle kar
karya kalmtr.
Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl, bu riskler iin salk tedbirleri
almak ve bulac-salgn hastalklarla mcadele etmek amacyla kurulmu,
salk denetimleri asnda nemli grevler stlenmi bir kurumdur.
Bulac hastalklarn nlenmesiyle ilgili mcadelelerin tarihi 1800l
yllarn bana kadar gitmektedir. Karantina tekilat veya lkemiz
snrlarnda salk kontrol-denetim hizmetleri, Osmanl mparatorluu
zamannda 1838 ylnda bir meclis (Meclis-i Tahaffuz) olarak greve
balamtr. Bu Meclis, 1839 ylnda Meclis-i Kebir-i Umuru Shhiye ad ile
kurumsal olarak almalarna devam etmi, 1914 ylna kadar ayn unvan
ve yetkilerle grevini srdrmtr.
Bu tarihte kapitlasyonlarn kaldrlmasyla bu tekilatn yerini Hudut
Shhiye Mdriyeti almtr. 1918de stanbulun igali ile kurulan
Beynelmttekin Shhiye Kontrol daresi, Hudut Shhiye Mdriyeti
tekilatnn yerini alm, Kurtulu Savandan sonra 24 Temmuz 1923de
imzalanan Lozan Bar Antlamas ile bu kurum datlarak, yerine, stanbul
Liman ve Boazlar Shhiye Mdriyeti kurulmutur. Bu kuruluun ad,
1924 ylnda Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl olmu ve bugne
kadar da bu ad ile almalarna devam etmitir.
Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrlnn grevleri, Lozan Bar
122
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
Antlamas ve bu antlama gereince 20 Temmuz 1936 tarihinde imzalanan
Montreux Boazlar Szlemesi, Dnya Salk rgt, Anayasasnn 21 ve
22. maddeleri uyarnca hazrlanan Uluslararas Salk Tz ve Umum
Hfzshha Kanunuyla ekillenmitir.
Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl zel bteli bir kurum
olarak, Salk Bakanlna bal olarak faaliyet gstermektedir. Kurumun
ana ilevi, uluslararas yaylm gsteren bulac ve salgn hastalklarn
lkemize girmesini nlemek amacyla yaplan salk denetimi ve buna
bal olarak uluslararas temas gerektiren ilemlerde bulunan insanlar ve
aralarla ilgili her trl salk tedbirini almaktr. lkemiz snr kaplarnda
salk kolluu grevi yaparak lkenin salk gvenliini salamaktr.
Kurumun btesi, uluslararas anlamalar ve ulusal mevzuat gerei
hemen hemen tamamna yakn gemilerden toplanan salk resmi
gelirlerinden olumaktadr.
Kara snr kaplarnda salk denetimi iin bu kurum, gemite
kaplarda srekli olarak grev yapmakta idi. Ancak, 2006 ylnda
Babakanlk Genelgesiyle yaplan dzenlemeyle, sadece sz konusu
kurumun grev yapmas gereken koullarn olumas halinde ve bu sre
boyunca kara snr kaplarnda grev yapmas, dier zamanlarda ilen
kara snr kaplarnda grev yapmamas hkme balanmtr.
Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrlnn grevler ve
yetkileri unlardr:
Trk Boazlaryla, hudut ve sahillerde uluslararas normlarda salk
denetimi yapmak, uluslararas geerlilii olan sertikalar dzenlemek,
uluslararas yaylm gsteren bulac ve salgn hastalklarn lkeye girmesini
ve lkeden baka lkelere yaylmasn nlemek grevleri olan Hudut ve
Sahiller Salk Genel Mdrlnn dier grev ve yetkileri unlardr:
a. Uluslararas yaylm olan bulac ve salgn hastalklarn lkemize
girmesini nlemek amacyla uluslararas havaliman, liman, kara
hudut kaplar ile bunlarn gmrkl alanlarnda gerekli her trl
salk tedbiri almak veya aldrmak.
b. Uluslararas havaliman, liman, kara hudut kaplar ve bunlarn
gmrkl alanlar ile uluslararas nakil vastalarnda her trl
salk ilemlerinin standardn belirlemek,
c. Snr kaplarndaki hac, g veya seyahat gibi toplu nfus
hareketlerinde gerekli salk tedbirlerini almak,
. Grev alanyla ilgili olarak, Dnya Salk rgt, Uluslararas
Denizcilik rgt ve dier uluslararas kurulular ile ibirlii
yapmak,
d. 2548 sayl Gemi Salk Resmi Kanunu ve Montreux Boazlar
Szlemesine gre alnan salk resmi gelirleri ve dier salk
gelirleri ile para cezalarnn tarh, tahakkuk ve tahsil ilemlerinin
gerekletirilmesini salamak,
e. Genel Mdrln grevlerinin yerine getirilmesi iin ihtiya
123
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
duyulan yerlerde blge batabiplikleri ile bunlara bal salk
denetleme birimleri kurmak,
f. Grev alanna ilikin olarak srekli geliim, katlmclk, saydamlk,
hesap verebilirlik, ngrlebilirlik, yerindelik, beyana gven ile
hizmetten yararlananlarn ihtiyacna ve hizmetlerin sonucuna
odakllk esaslar erevesinde temel kararlarn alnmasnda ilgili
kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve sivil toplum
rgtlerinin gr ve nerilerinden yararlanmak,
g. Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl, lkemize giri-k
yaplan noktalarda salk denetimi hizmeti vermektedir. Verilen
bu hizmetin temel hede; lkemiz snrlarndan bulac ve
salgn hastalklarn girmesini, lkemizden de darya yaylmasn
nlemek, lkemizin dardan gelebilecek bulac ve salgn
hastalklara kar salk gvenliini salamaktr. Hudut ve Sahiller
Salk Genel Mdrl grevlerini yerine getirirken bamsz ve
etkin hareket etmesi gerekmektedir. Bu nedenle, bal birimleri
dier kurum ve kurululardan farkl olarak, tek bir btn gibi
dorudan merkeze bal olarak rgtlenmitir.
Bu grevlerine bal olarak dier ilevleri;
a. Gemilere salk sorgusunun yaplmas sonucunda, ky ve
limanlarmza yanamasnda bir saknca bulunmadna dair bir
belge olan pratika belgesinin dzenlenmesi,
b. Gemilerin yolcu ve mrettebatlarnn yaam mahalleri ile
revirlerinin denetlenmesi,
c. Gemi personelinin salk eitimi alp almadnn, gemilerin gerekli
ila ve tbbi tehizatlarnn bulunup bulunmadnn ve de btn
bunlarn uluslararas standartlara uygun olup olmadnn tespit
edilip Gemi la ve Tbbi Donanm Sertikalarnn (medikal
sertika) dzenlenmesi,
. Gemiadamlarnn salklarnn denize almaya elverili olup
olmadnn tespit edildii salk raporlarnn ve bu raporlar
verecek olan salk kurulularnn tabi olaca usul ve esaslarn
belirlenmesi;
d. Yurtdna klarda bulac hastalklar ve korunma yollar
hakknda halk bilgilendirmek amacyla (26) ayr blgede
oluturulan seyahat sal merkezleri araclyla seyahat sal
danmanl hizmetlerinin verilmesi ve bu kiilere uluslararas
mevzuat erevesinde alarnn yaplmas ve uluslararas a
sertikasnn dzenlenmesi,
e. Trk limanlar arasnda alan, kabotaj hakkna sahip ve belli bir
tona kadar olan Trk gemileri iin bir yl geerlilii olan yllk gemi
salk czdannn dzenlenmesi,
f. Yurda giri yapacak cenazelerin kontrollerinin yaplarak, yurda
giri belgesinin dzenlenmesi ve giri izninin verilmesi,
g. Snr kaplarndaki hac ve g gibi toplu nfus hareketleri ile turizm
ve i amal seyahatler iin seyahat sal bilgilendirilmesinin
salanmasdr.
124
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
Salk Denetleme Merkezi Tabipliklerinin Grevleri
2

a. Bulac ve salgn hastalklarn grld blgelerden gelenlerin
yurdumuza gelite; lkemizden bu blgelere gidecek olanlarn
gidite gerekli salk nlemlerini almalarn salamak,
b. Toplu halde lkeye girecek ya da lke zerinden baka lkelere
geecek gmenlere; toplu halde hac tayan ulam ve nakil
aralarna, ulam ve nakil arac alanlarna ve yolculara gerekli
salk nlemlerinin alnp alnmadn denetlemek, alnan
nlemler eksik ise tamamlattrlmasn salamak,
c. Yurt dna kacak kiilerle, yurt dndan gelecek kiilere gerekli
grlmesi halinde Uluslararas Salk Tzne gre salk tedbirleri
almak, a uygulamak, a belgelerini dzenlemek, seyahat sal
ve enfekte blgeler konusunda bilgi vermek,
. Dnya Salk rgtnce yaynlanan Haftalk Epidemiyolojik
Bltenler ile Dnyada meydana gelen bulac hastalklar gnlk
olarak takip etmek uluslararas yolculuk yapacak ulam ve
nakil aralar alanlar ile kiilere, a yapmaya yetkili klnm
merkezlerce gerekli alar yapmak, uluslararas geerli a belgesi
dzenlemek, enfekte blgeler ve hastalklarla ilgili bilgi vermek,
d. Bulac hastalklarla ilgili gelimeleri takip etmek ve ilgili kurumlar
bilgilendirmek,
e. Bulak bir blgeden gelen veya ierisinde bulac hastalk
varlndan kukulanlan ulam ve nakil aralarna, ulam ve
nakil aralar alanlar ile kiilere gzetim uygulamak, hastalk
tama olasl olan durumlarda tecrit etmek,
f. Bulac hastalklarn yaylmasn nlemek amacyla bata deniz
aralar olmak zere, hava ve kara ulam ve nakil aralarnn
deratizasyon, dezensektizasyon ve dezenfeksiyon ilemlerini
Dnya Salk rgtnn direktierine ve ulusal mevzuata uygun
olarak yapmak ve bu konudaki belgeleri dzenlemek, yaplan i ve
ilemleri denetlemek
g. Sahil Salk Denetleme Merkezlerince gemiadamlar salk
raporlaryla ilgili i ve ilemlerin yaplmasn, dzenli olarak
kaytlarnn tutulmasn salamak,
h. Grev sahas ierisinde her trl ilk yardm, acil yardm ve dier
salk hizmetlerinin yrtlmesini salamak,
. Yurda giri yapacak ve yurttan k yapacak cenazelerin gerekli
kontrollerini yaparak usulne uygun belge dzenlemek; lm
sebebi adli nitelikte olup da kaytlarnda otopsi yapldna dair
belgesi olmayan veya adli bakmdan pheli olan cenazeleri mahalli
Cumhuriyet Savclna bildirmek,
i. Snrdan karantina hastalklarnn taycs olabilecek hayvanlarn
lkeye giriini engellemek,
2
07.05.1979 tarih ve 16630 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Hudut Salk Denetleme
Merkezleri Ynetmelii
125
H
a
v
a

M
e
y
d
a
n
l
a
r
,

L
i
m
a
n
l
a
r

v
e

S
r

K
a
p
l
a
r
n
d
a

G
r
e
v

v
e

H
i
z
m
e
t
l
e
r
j. Ulusal ve uluslararas mevzuat uyarnca evre sal denetimleri
yapmak (Bu denetimler; genel temizlik, temiz ime suyu ve gda
temini, p toplama ve imhas, kanalizasyon ve fosseptikler,
kemirici ve vektrlerle mcadele, deniz kirlilii, nakil aralarna ait
kat ve sv atklarn zararsz bir ekilde ortamdan uzaklatrlmas,
imhas vb.), aylk alma raporlar dzenlemek,
k. Grev sahas ierisinde gda reten ve satan (personel mutfak ve
lokantalar, restoranlar, kafeteryalar, barlar, bfeler, otomatik gda
veren makineler vb.) shhi ve gayri shhi messeseleri, periyodik
olarak denetlemek, gda maddelerinden numune alarak analizlerini
yapmak veya yaptrmak,
l. Grev sahas ierisindeki, ebeke suyu ile dardan getirilen
ime ve kullanma sularnn analizlerini yapmak. Merkezde analiz
edilmesi mmkn olmayan tetkikler iin usulne uygun numune
alarak tetkikin yaptrlmasn salamak.
m. Sulara uygulanan dezenfeksiyon yntemlerini srekli olarak
kontrol etmek,
n. Uluslararas giri k yapan yolcularn, ulam ve nakil aralar ile
alanlarnn beraberinde getirdikleri gda maddelerini denetlemek,
gerekli grlen hallerde numune almak, analiz sonucuna gre
gerekirse imha etmek,
o. Grev sahas ierisinde alan personelin ve yaknlarnn muayene
ve tedavilerini yapmak,
. Grevlerini yaparken ulusal ve uluslararas mevzuata uygun olarak
almak.
126
T
r
k
i
y
e
y
e

G
i
r
i
l
a
r
127
T
r
k
i
y
e
y
e

G
i
r
i
l
a
r
IX. BLM
TRKYEYE GR IKILAR
Trk vatandalar ve yabanclarn Trkiyeye giri ve klar 5682
sayl Pasaport Kanunun 1. maddesi uyarnca Bakanlar Kurulunca tayin
olunan yolcu giri - k kaplarndan yaplr.
Ayn kanunun 2. maddesine gre; Trk vatandalar ile yabanclar
Trkiyeye girebilmek ve Trkiyeden kabilmek iin yolcu giri-k
kaplarndaki polis makamlarna usulne uygun ve muteber pasaport veya
pasaport yerine geerli bir vesika ibraz etmeye mecburdurlar.
Gmrk ve dier ilemlerin yaplabilmesi iin polis makamlarnca giri
veya k ilemlerinin bitirilmesi arttr.
Kanunlar ve milletleraras anlamalarla tespit edilenlerden baka, Trk
vatandalar ile yabanclar iin, hangi belgelerin pasaport yerine geerli
kabul edilebilecei hususunda ileri ve Dileri Bakanlklar mtereken
karar almaya yetkilidirler.
Trkiyeye giri yapmak isteyenlerden Trk vatandal sabit olanlar
Trkiyeye kabul olunur. Pasaport Kanununun 3. maddesine gre;
pasaportsuz veya vesikasz, usulne uygun veya muteber olmayan
pasaport veya vesikalarla Trkiye snrna gelerek Trk vatandaln
iddia edenlerden nfus hviyet varakasndan baka vesika veya delil
gsterenlerin, bu vesika veya delillerin kymeti polise takdir edilerek Trk
vatanda olduklarna kanaat getirilmesi halinde Trkiyeye kabul olunurlar.
Ancak Trk vatandalarndan pasaportsuz olanlar hakknda gerekli kanuni
ilem de yaplr.
Anayasamzn 23. maddesine gre; vatandan yurt dna
kma hrriyeti; (...) vatandalk devi ya da ceza soruturmas veya
kovuturmas sebebiyle snrlanabilir. Vatanda snr d edilemez ve yurda
girme hakkndan yoksun braklamaz.
ift uyruklu vatandalarmz Trkiyeye giri-klarnda ve Trkiyede
bulunduklar sre iinde Trkiye Cumhuriyeti vatanda gibi ileme tabi
tutulup, Trkiyeye girebilmeleri iin vize verilmesi sz konusu deildir.
T.C. vatandaln muhafaza edip de ayn zamanda baka bir
devlet vatanda olanlar Trkiyeye giri ve klarnda T.C. pasaportu
ibraz etmek mecburiyetinde deillerdir. stemeleri halinde ikinci lke
pasaportlarna da giri-k damgas vurulabilir. Tabiiyetinde olduu dier
uyruu bakmnda vize ve ikamet sresini geirmi olsa da her hangi bir
cezai ilem uygulanmaz.
128
T
r
k
i
y
e
y
e

G
i
r
i
l
a
r
lkemiz genelinde hukuken ak (bunlardan bazlar ilen kapal
durumdadr) toplam 115 hudut kaps olup, dalm;
40 hava snr kaps,
20 kara snr kaps,
48 deniz snr kaps,
7 demiryolu snr kaps eklindedir.
Hudut kaplarmz ve ilgili gmrk mdrlkleri Ek 7 ve Ek 8de ayrntl
olarak tablo halinde gsterilmitir.
Resim 21: Trkiye-ran Snrnda Bulunan Grbulak-Bazergan Hudut Kapsndan Bir
Grnm
129
S
r

T
i
c
a
r
e
t
i
X. BLM
SINIR TCARET
Snr ticareti, Komu lkeler arasnda zel anlamalara dayanlarak yap-
lan ve her iki lkenin snra yakn yerleim blgelerini kapsamna alan ticaret
trdr.
Snr ticaretinde, normal d ticaret ilemleri, byk lde azaltlr ve
tama giderlerinden tasarruf edilir. lkeleri snr ticaretine ynelten etkenler,
yksek tama giderlerinden kanma istei ve bu yolla gerekleecek ticaret
potansiyelinin nemidir.
Snr ticareti, znde, snr blgelerinin iki yannda kalan halkn blgesel
ihtiyalarnn karlanmasn iermektedir. Snr ticareti ile, blge ekonomisine
canllk getirilmesi, blge insanna daha ucuza mal salanmas, zellikle de
retimi lkede cora ya da farkl nedenlerle mmkn olmayan rnlerin
normal ithalata kyasla daha ucuz bir biimde snr lkelerinden kolaylkla
getirilebilmesi, brokratik ilemlerin azaltlmas yoluyla d ticaret hacminin
geniletilmesi ve blge insannn refah dzeyinin ykseltilmesi, mal kaak-
lnn asgariye indirilmesi, istihdamn artrlmas, d ticaretle itigal eden
giriimcilik ruhunun oluumuna katk salanmas da amalanr.
Snr ticareti ile, kaakln yol am olduu zararl sonular da bertaraf
edilmi olacaktr.
D ticaret yoluyla teebbs ruhunun oluumuna nemli lde katk sa-
layacak ve mal kaakln nleyerek kaytl ekonomiyi destekleyici gmrk
vergi ve fonlarn tahakkukunun emsal deer zerinden yaplmasyla snr tica-
retine konu mallarn deerinin az gsterilerek vergi kaybna sebebiyet verme-
yecek ekilde snr ticareti uygulanmaldr.
Snr ticaretinin gerekletirildii snr ticaret merkezleri (STM); lkemizin
hayat standartlarnn dk ve isizliin ciddi boyutlarda olduu Dou ve G-
neydou Anadolu Blgelerimizde, ekonomik, snai ve ticari faaliyetlere ivme
kazandrlmas, blgedeki esnaf ve tacirler iin komu lkelere ticaret mer-
kezleri vastasyla ticaret yaplarak ihracatn arttrlmas ve vergi kolaylklar
salanarak il ihtiyalar dahiline ithalat yaplmas imkan veren mnhasr bir
ticaret modelidir.
Dou ve Gneydou Anadolu Blgelerinde komu lkelere snr bulunan
illerde, Snr Ticaret Merkezleri Kurulmasna likin 2003/5408 sayl Bakanlar
Kurulu Karar 10 Nisan 2003 tarihli 25075 sayl Resmi Gazetede yaymlana-
rak yrrle girmitir.
Anlan Bakanlar Kurulu Kararyla; bu blgelerdeki ekonomik ve ticari faali-
yetlere ivme kazandrlmas, esnaf ve tacirler iin komu lkelerle ticaret yap-
mak suretiyle ihracatn arttrlmas ve vergi kolaylklar salanarak il ihtiyalar
dahilinde ithalat yaplmas imkan getirilmesi amalanmtr.
Ayn Bakanlar Kurulu Karar;
130
S
r

T
i
c
a
r
e
t
i
STMlerin, D Ticaret Mstearlnn (DTM) koordinatrlnde Milli
Savunma Bakanl, Maliye Bakanl, ileri Bakanl, DPT Mste-
arl ve Gmrk Mstearl temsilcilerinden oluan bir komisyonun
oybirliiyle yapaca teklif zerine, DTMnin bal olduu Devlet Ba-
kanl onay ile kurulmas,
STMlerin inas, iletilmesi ve ziki dzenlenmesine ilikin usul ve
esaslarn Gmrk Mstearlnca belirlenmesi,
STMnin ynetiminin; STM leticisi irket (bulunduu ilin l zel da-
resi, Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birlii, l ve le Ticaret Odalar veya
Ticaret ve Sanayi Odalar ile en az iki hracat Birliinin katlmyla
oluturulan ve Snr Ticaret Merkezini ileten A..) tarafndan yerine
getirilmesi,
STMlerde faaliyet gstermek zere maazalar kurulmas ve maaza
iletme izinlerinin STM leticisinin tekli zerine Gmrk Mstearl-
nca verilmesi,
hracat ve ithalatn STM leticisi ve/veya STM iindeki maazalar ta-
rafndan yaplmas,
thalatn il ihtiyac lt esas alnmas suretiyle yllk kotalara ba-
lanmas,
Gerek kii ve esnaf tarafndan da yolcu beraberi uygulamasndaki
miktar amamak kaydyla STMlerden eya getirilmesi,
thalata ilikin uygunluk belgelerinin Vali/Vali Yardmcs bakanln-
da Defterdar, Gmrk Mdr, Sanayi ve Ticaret l Mdr, Tarm l
Mdr, Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birlii ile l Ticaret Odas veya
l Ticaret ve Sanayi Odas temsilcilerinden oluan Deerlendirme Ko-
misyonu tarafndan ilgili ilde asgari yldr faaliyet gsteren esnaf ve
tzel kii adna dzenlenmesi
hususlarn iermektedir.
13 Aralk 2003 tarihli, 25315 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 2003/
6401 karar sayl Snr Ticaret Merkezleri Kurulmasna likin Kararda Dei-
iklik Yaplmas Hakknda Karar ile sz konusu Ynetmeliin baz maddelerin-
de deiiklik yaplmtr.
2003/5408 Sayl Kararda yer alan maddelere ilikin ayrntl dzenleme-
ler, 13 Aralk 2003 tarihli, 25315 sayl Resmi Gazetede yaymlanan, Snr
Ticaret Merkezlerinden Yaplacak hracat ve thalata likin Ynetmelik ve
Snr Ticaret Merkezleri Kurulmasna likin Kararn Uygulanmasna Dair Y-
netmelik ile gerekletirilmitir.
Snr ticaret merkezi kurulmas ngrlen illerimiz, 2003/5408 sayl Kara-
rn 2. maddesi ile belirlenmitir. Buna gre; Artvin, Ardahan, Kars, Idr, Ar,
Van, Hakkari, rnak, Mardin, anlurfa, Kilis, Gaziantep ve Hatay illerimiz bu
kapsamda yer almaktadr.
Mcavir il uygulamas ise, 2003/5408 sayl Kararn 2. maddesinde yer
alan, snr ticaret merkezi kurulmas ngrlen illere komu olan Erzurum,
Mu, Bitlis, Siirt, Batman, Diyarbakr ve Adyaman illerini kapsayan ve bu
komu illerin de snr ticaret merkezlerden yaplacak ticaretten belli artlar
dahilinde yararlanmasn ngren uygulamadr.
131
S
r

T
i
c
a
r
e
t
i
Uygunluk Belgesi snr ticaret merkezine komu lkeden getirilerek
ithal edilen ve ilgili iller dahilinde datm yaplan eyay satn almak zere
esnaf ile gerek ve tzel kii tacirler (vakar, dernekler ve belediyeler ile
bunlar tarafndan kurulan veya bunlarn ortak olduklar rmalar hari) adna
dzenlenen belgedir.
Esnaf ya da tacirler, uygunluk belgesi almak zere ilgili ilin ticaret odas veya
ticaret ve sanayi odasna bavurur. Sz konusu odalar talepleri deerlendirme
komisyonuna iletir. Deerlendirme komisyonu, bavuru tarihinden itibaren be
ign ierisinde mracaatlar inceleyerek sonulandrr. Mracaatlar uygun
grlen ve bavuru tarihi itibariyle ilgili ilde asgari yldr faaliyet gsteren
esnaf ve tacirlere her bir rn iin bir uygunluk belgesi verilir. Uygunluk
belgesi datmnda, iletme bykl, bir nceki yln cirosu, esnaf ve tacirin
faaliyet alan, kotalarda belirtilen ithalatn yaplabilecei dnemler ile kotalarn
hedeenen sosyal fayday salamas gibi kriterleri gz nnde bulundurulur.
Snr ticaret merkezi zerinden yaplacak ithalat ve ihracat ilemlerinde,
31.05.2002 tarih ve 24771 mkerrer sayl Resmi Gazetede yaymlanan
Gmrk Ynetmeliinin eki Gmrk Beyannamesi Kullanma Talimatnda
belirtildii ekilde gmrk beyannamesi dzenlenir. Ayrca ithalat ve ihracatta,
insan sal, can ve mal gvenlii, evre ve tketicinin korunmas asndan
ilgili mevzuata uygunluu aranan, standart ve kalite kontrol uygulanan
maddelerin snr ticaret merkezlerinde ticarete konu edilmesinde ilgili
mevzuatta ngrlen iaret ve belgeler de gmrklerce aranr.
Bir snr ticaret merkezi maazas amak iin, ncelikle snr ticaret
merkezi maazas iletme izninin alnmas gerekmektedir.
Snr ticaret merkezi maazas iletme izni, snr ticaret merkezi ileticisinin
tekli zerine ilgili esnaar ile gerek ve tzel kii tacirlere (vakar, dernekler
ve belediyeler ile bunlar tarafndan kurulan veya bunlarn ortak olduklar
rmalar hari) verilen bir nevi ruhsattr.
Bu kiilerin;
a) Tzel kii tacir ise, snr ticaret merkezi kurulmas iin onay verilen ilde
asgari yldr faaliyette bulunuyor olmas,
b) Esnaf veya gerek kii tacir ise, snr ticaret merkezi kurulmas
iin onay verilen ilde en az yldr basit veya gerek usulde vergi
mkelle olarak faaliyette bulunmas gerekmektedir.
Snr ticaret merkezi maazas iletme izni bavurusu ile ilgili ayrntl
bilgiler, 13 Aralk 2003 tarihli, 25315 sayl Resmi Gazetede yaymlanan,
Snr Ticaret Merkezleri Kurulmasna likin Kararn Uygulanmasna Dair
Ynetmelik te yer almaktadr.
Snr ticaret merkezlerinin amacna uygun ileyebilmesi iin karlkllk
prensibi byk nem tamaktadr. Bu sebeple, snr ticaret merkezi kurulacak
komu lkeyle hangi mallarn ticaretine izin verilecei, vergi avantajlar gibi
konular grlp, her noktada anlamaya varldktan sonra snr ticaret
merkezi kurulmasna karar verilmelidir.
132
E
k
l
e
r
EK-1
MLKAT (PROTOKOL) TUTANAI RNE
.............................................. ile ........................ aras .. ..........
........................... nn ..../.../20056 tarih ve sayl yazs veya (Telsiz-
Telefon) haberci ile vaki mracaat zerine .. ./..../2006 gn saat ....da
...................... merkezinde, (Olay yerinde) (....no.lu hudut talar
bl gesinde) yaplan normal (olaanst) ..........derece mlakat (protokol)
zabtdr.
MLKATA TRAK EDENLER
........................ Heyeti .........................Heyeti
Heyet Bakan Heyet Bakan
(Ad ve Soyad, Unvan) (Ad ve Soyad, Unvan)
ye ye
ye ye
Teknik Danman Teknik Danman
Sekreter Sekreter
Tercman Tercman
133
E
k
l
e
r
MLKATIN KONUSU VEYA GNDEM
SINIR MAKAMININ STE.................................................................
.............................. .......................................................................
..........................................................................................
KARI TARAFIN CEVABI.....................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
SINIR MAKAMININ 2. 3..... STE .....................................................
......................................................................................................
..................................................................................................
KARI TARAFIN CEVAPLARI ...............................................................
......................................................................................................
.....................................................................................................
MTEREK KARAR
(Yaplan mzakereler sonu neye karar verilmi ise kararn tam metni
yazlacak) ........................................................................................
......................................................................................................
............................ ............................
Heyet Bakan Heyet Bakan
(sim ve mza) (sim ve mza)
134
E
k
l
e
r
EK-2
DAR MEKTUP
T.C.
................. L
........................LES
ube:
Say:
Konu: Mektupla Gnderilen
Vatandamz Hakknda

.................................. MUHAFIZLIINA
________________________________________________
..................................MINTIKA MDRLNE
Aada ak kimlii (kimlikleri) ve mazereti yazl vatandamz (ve
ailesi) ..... gn sreyle ve (....................NOT: Buraya gidilecek adres
veya i iin bavurulacak resmi makam yazlacaktr.) bu mektubumuzla
makamnza gnderilmitir (gnderilmilerdir).
Kendisine gereken kolayln gsterilmesini ve bu vesile ile derin
hrmetlerimin kabuln rica ederim.
(Mhr ve mza)
............. Valisi
...........Kaymakam
4x6
Fotoraf
135
E
k
l
e
r
KMLK
................. (ad, soyad, doum yeri ve tarihi, ikametgah)
.................
.................
MEKTUBUN VERLME SEBEB
lm
Ar Hastalk
Mahkemede durumada bulunma
alnan hayvan veya mallarn faillerinin tehisi
NOT: 1 Mektubu veren makam tarafndan, mektubun verilme sebebi, karsndaki
kare (X) iareti ile doldurulup parafe edilmek suretiyle belirlenecektir.
NOT: 2 Salgn hastalk halinde, bu mektupla birlikte, mektup sahibinin (sahiplerinin)
milletleraras a kadn hamil olmas (olmalar) gerekir.
136
E
k
l
e
r
EK- 3
PASAVAN
SIRA NO:
Ad ve Soyad:
Baba Ad:
Doum Yeri ve Tarihi:
kamet Adresi:
Gei Yapaca Hudut Kaps:
Gidecei Yer:
Pasavan Veren Makam:
Pasavan Verilmesini cab Ettiren Sebepler:
bu Pasavan .......... gn iin muteberdir.
bu pasavan, ita eden Birinci Derecedeki makama iade edilmek zere
hamilinin dnnde geri alnr.
NOT: Trk-ran Yksek Snr Komisyonunun 1955 ylnda ran/Rzaiye
(Urumiye)de yapt toplantda, pasavanlara tannan 5 gnlk sre 10
gne karlmtr.
4x6
Fotoraf
137
E
k
l
e
r
EK-4
T.C.
........ VALL
l Deerlendirme Komisyonu
Dzenlenme Tarihi: ..../..../200.
Belge Kayt No: ....................

UYGUNLUK BELGES

BELGE SAHBNN
SATIN ALINACAK
RNN

Ad Soyad/Unvan Ad
Adresi G.T..P
Ticaret/Esnaf Sicil No Miktar
Sicil Kayt Tarihi Deeri (CF/AB Dolar)
Bal Olduu Menei
Vergi Dairesi
Vergi Kimlik Numaras Bulunduu STM

Snr Ticaret Merkezleri Kurulmasna likin 25/3/2003 tarih ve
2003/5408 sayl Bakanlar Kurulu Karar uyarnca; .........................nn
......./......./200... tarih ve .......... sayl mracaat ................ Valilii l
Deerlendirme Komisyonu tarafndan incelenmi olup, miktar ve deeri
tabloda gsterilen rnn ad geene tahsis edilmesi uygun grlm
ve ............... Snr Ticaret Merkezinde geerli olmak zere ibu belge
dzenlenmitir.

imza
Vali/Vali Yardmcs
imza
Defterdar
imza
Gmrk Mdr
imza
Sanayi ve Ticaret l Mdr
imza
Tarm l Mdr
imza
Esnaf ve Sanatkarlar
Odalar Birlii Temsilcisi
imza
l Ticaret Odas veya l Ticaret ve
Sanayi Odas Temsilcisi

1. Bu Belgenin geerlilik sresi, dzenlendii tarihten itibaren 45 gndr.
2. Bu Belge iki nsha olarak dzenlenmi olup; l Deerlendirme Komisyonu yelerinin
imzalarnn yer ald birinci nsha l Ticaret Odas veya l Ticaret ve Sanayi Odas
nezdinde faaliyet gsteren Sekreteryada muhafaza edilir, ikinci nsha ise STMde
yaplacak ilemlerde ibraz edilmek zere ilgili esnaf veya tacire verilir.
3. Bu Belge tek bir rn iin dzenlenir.
4. Bu Belge bir bakasna devredilemez.
138
E
k
l
e
r
EK-5
MEVZUAT
Snr konularna ilikin mevzuat; i hukuk kurallar (kanun, tzk,
ynetmelik, ynerge, genelge) ile milletleraras antlama ve protokollerden
olumaktadr.
1. HUKUK MEVZUATI
hukuk mevzuatna, http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr ve
http://mevzuat.adalet.gov.tr adreslerinden eriebilir.
1.1. Kanunlar
2709 sayl Anayasa,
5442 sayl l daresi Kanunu,
3152 sayl ileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun,
5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu,
2803 sayl Jandarma Tekilat, Grev ve Yetkileri Kanunu,
6815 sayl Snr, Ky ve Karasularmzn Muhafaza ve Emniyeti
ve Kaakln Men ve Takibi lerinin Dahiliye Vekaletine Devri
Hakknda Kanun,
4458 sayl Gmrk Kanunu,
3007 sayl Gmrk Mevzuatna Gre Tasye edilecek Eya hakknda
Dner Sermaye Kanunu,
2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu,
2674 sayl Karasular Kanunu,
815 sayl Trkiye Sahillerinde Nakliyat Bahriye (Kabotaj) ve
Limanlarla Kara Sular Dahilinde cray Sanat ve Ticaret Hakknda
Kanun (Kabotaj Kanunu),
2565 sayl Askeri Yasak ve Gvenlik Blgeleri Kanunu,
3298 sayl Uyuturucu Maddeler le lgili Kanun,
5682 sayl Pasaport Kanunu,
5683 sayl Yabanclarn Trkiyede kamet ve Seyahatleri Hakknda
Kanun,
4104 sayl Muharip Yabanc Ordu Mensuplarndan Trkiyeye ltica
Edenler Hakknda Kanun,
3497 sayl Kara Snrlarnn Korunmas ve Gvenlii Hakknda
Kanun,
4721 sayl Trk Medeni Kanunu,
403 sayl Trk Vatandal Kanunu.
1.2. Tzk Ynetmelik Ynerge - Genelge
12/03/1935 tarih ve 2952 sayl Resmi Gazetede yaymlanan
1991 sayl Hudut Tekilatnn Vazifelerine ve Gmrk Muhafaza
Tekilatnn, Kaakln Men ve Takibi Hususunda Mntkalarndaki
Valilerle Vazife Mnasebetlerine Dair Nizamname,
139
E
k
l
e
r
03/01/2001 tarih ve 24276 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 1724
sayl Tasye Tz,
07/08/1985 tarih ve 18835 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 16/
07/1985 - 85/9709 sayl Sahil Gvenlik Komutanlnn dari ve Adli
grevlerine likin Tzk,
15/07/1961 tarih ve 10855 sayl Resmi Gazetede yaymlanan, 4095
sayl Emniyet ve Asayi lerinde l, le ve Bucaklardaki Jandarma
ve Emniyet devlerinin Yaplmas ve Yetkilerinin Kullanlmas
Suretini ve Aralarndaki Mnasebetleri Gsterir Ynetmelik,
21/03/1991 tarih ve 20821 sayl Resmi Gazetede yaymlanan,
Kara Snrlarnn Korunmas ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik,
Karayolu Hudut Kaplar le Uluslararas Trae Ak Hava
Limanlarnda Gvenliin ve Bu Yerlere Hizmet Veren Kurulular
Arasnda birlii ve Egdm Salanmas Hakknda Ynetmelik,
5631 sayl Hudut Blgeleri Uu Ynetmelii,
4926 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanununa Gre El Konulan
Eyann Teslimi ve Saklanmasna likin Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik,
Sivil Hava Meydanlar, Limanlar ve Hudut Kaplarnda Gvenliin
Salanmas, Grev ve Hizmetlerin Yrtlmesi Hakknda
Ynetmelik,
13/12/2003 tarih ve 25315 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle giren, Snr Ticaret Merkezlerinden Yaplacak thalat ve
hracata likin Ynetmelik,
30/04/1983 tarih ve 18033 sayl Resmi Gazetede yaymlanan, 5949
sayl Askeri Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Ynetmelii,
1994 / 6169 sayl Trkiyeye ltica Eden veya Baka Bir lkeye
ltica Etmek zere Trkiyeden kamet zni Talep Eden Mnferit
Yabanclar ile Topluca Snma Amacyla Snrlarmza Gelen
Yabanclara ve Olabilecek Nfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve
Esaslar Hakknda Ynetmelik,
27/01/1983 tarihli Emniyet Genel Mdrlnn Hudut Kaplar
Ynergesi,
Uluslararas Gemi ve Liman Tesisleri Gvenlii (ISPS) Kodu
Uygulama Talimat,
2006/11 sayl Kara Hudut Kaplarndan Yaplan Giri ve klar
Hakknda Babakanlk Genelgesi.
140
E
k
l
e
r
2. ANTLAMA VE PROTOKOLLER
2.1. Genel Antlama ve Protokoller
2.1.1. Uluslararas Denizcilik rgt (International Maritime
Organization - IMO) Karar
2.1.2. Karadan, Denizden ve Havadan Gmen Kaaklna Kar
Protokol
2.2. zel Antlama ve Protokoller
2.2.1. TrkiyeEski S.S.C.B. (Grcistan-Ermenistan-Nahivan -
Azerbaycan)
16 Mart 1921: Moskovada imzalanan Moskova
Muahedenamesi,
13 Ekim 1921: Karsta imzalanan Kars Muahedenamesi,
08 Ocak 1927: Karsta tanzim edilen, Hudutlar Tekil
Eyleyen Nehirler, ay ve Dere Sularndan stifadeye Dair
Mukavelename,
15 Temmuz 1937: Moskovada imzalanan Hudut Hadise ve
htilaarn Sureti Tetkik ve Halli Usulne Dair Mukavelename,
29 Aralk 1973: Hudut aretlerinin bakm, onarm ve ihyas ile
hudut orman kesim eritlerinin muhafazas hakknda protokol,
11 Eyll 1980: Trk ve Sovyet karasular arasndaki deniz hudut
hattnn tespiti hakknda imzalanan protokol,
5 Kasm 1982: Trk-Sovyet hudut hattnn Arpaay nehrindeki
baraj gl ve gvdesi zerinden geiine ait ek tarif protokol,
30 Temmuz 1992: Trkiye-Grcistan arasnda Denizcilik
Antlamas,
14 Temmuz 1997: Trkiye-Grcistan arasnda Karadenizde
Deniz Snrnn Teyidine likin Protokol,
14.03.2006; Trkiye-Grcistan arasnda Batum Uluslar aras
Hava Limannn Ortak Kullanlmasna ilikin anlama.
Trkiye Cumhuriyeti le Azerbaycan Cumhuriyeti Hkmeti
Arasndaki Snra likin Konularn Dzenlenmesi Amacyla
alma Gruplarnn Oluturulmas in Protokol (Ankara, 09
ubat 1994).
Trkiye Cumhuriyeti le Azerbaycan Cumhuriyeti Hkmeti
Arasnda Snr Olay ve Uyumazlklarnn zmne Dair
Szleme (Ankara, 05 ubat 1997).
Trkiye Cumhuriyeti le Grcistan Arasnda Snr Szlemesi
(Tiis, 14 Temmuz 1997).
141
E
k
l
e
r
Trkiye Cumhuriyeti le Grcistan Hkmeti Arasnda
Karadenizde Deniz Snrnn Teyidine likin Protokol (Tiis, 14
Temmuz 1997).
2.2.2. Trkiye ran
23 Ocak 1932: Hudut Hattnn Tayinine Dair tilafname,
05 Kasm 1932: Ankarada mzalanan Dostluk Muahedenamesi,
14 Mart 1937: Trkiye Cumhuriyeti le ran Devleti ehinahisi
Arasnda mzalanan Hudut Mntkasnn Emniyetine Ve
Mezkur Mntkada kan Hadise Ve htilaarn Tesviyesine Ait
Mukavelename. (Kanun No: 3215 - Kabul Tarihi 7 Haziran 1937),
14 Mart 1937 tarihli Adli Mzaharat Mukavelenamesi,
14 Mart 1937 tarihli adei Mcrimin ve cezai Mevadda Adli
Mzaharet Muahedenamesi,
27 Mays 1937: Hudut Hattnn Tashihine Dair Tahran
Anlamas,
18 Kasm 1955: Trkiye Cumhuriyeti le ran Devleti ehinahi
Arasnda mzalanan Trkiyeden kp, rana Akan Sarsu
Karasudan stifadeye Dair Protokol,
10 Ocak 1972: Trkiye ran Hududu zerinde Hudut aretlerinin
Muhafazas, Bakm, Onarm, Kontrol, Yenilenmesi Ve Yerinde
Olmayanlarn Yerlerine Dikilmesi Hakkndaki Protokol,
23 Kasm 1986: Trkiye Cumhuriyeti le ran slam Cumhuriyeti
Arasnda Yaplan Trk-ran Hudut Blgelerinde Harita Yapm in
Hava Fotoraarnn Alm Hakknda Teknik birlii Protokol.
2.2.3. Trkiye Irak
5 Haziran 1926: Trkiye Cumhuriyeti ile ngiltere ve Irak Krall
arasndan Ankarada imzalanan Hudut ve Mnasebeti Hasenei
Hemcivar Muahedenamesi,
29 Mart 1946: Trkiye ile Irak Arasnda mza Edilen Dostluk
ve yi Komuluk Antlamas ile bu Antlamaya ek 6 Protokol ve
Szlemelerin Onanmas Hakknda Kanun. Bu Kanun aadaki
antlama, szleme ve protokolleri kapsar;
a. 1 No.lu Protokol: Dicle Frat ve Kollarn Dzene Konmas
Protokol,
2 No.lu Protokol: Gvenlik lerinde Karlkl Yardmlama
Protokol,
3 No.lu Protokol: Eitim, retim ve Kltr birlii
Protokol,
. 6 No.lu Ek Protokol: Hudut Protokol,
Telgraf ve Telefon Protokol,
Ekonomi leri Protokol.
142
E
k
l
e
r
3. Sulularn Geri Verilmesi Szlemesi,
4. Hukuk, Ceza ve Ticaret lerine likin Adli Yardm
Szlemesi,
5. Trkiye-Irak Daimi Hudut Komisyonu Protokol (Badat,
11 Mays 1978,
6. Trkiye-Irak Daimi Hudut Komisyonu Protokol (Ankara,
12 Austos 1981)
2.2.4. Trkiye Suriye
20 Ekim 1921: Mandater Devlet Fransa Cumhuriyeti le
Ankarada mzalanan Trk-Fransz tilafnamesi ve protokolleri,
Trkiye Cumhuriyeti ile Fransa arasnda 22 Haziran 1929
tarihinde Ankarada imzalanan vesikalar (Trkiye-Suriye hududu
tahdidi protokol),
03 ubat 1930 tarihli Dostluk Uzlama Hakem Muahedenamesi,
Trkiye Cumhuriyeti ile Fransa arasnda 3 Mays 1930 tarihinde
Halepte imzalanan Tahdidi Hudut Nihai Protokol,
Trkiye Cumhuriyeti ile Fransa heyetleri arasnda 27 Ekim 1932
tarihinde Ankarada imzalanan Suriyede Trklere ait emlak ile
Trkiyede Suriyelilere ait emlak hakknda itilafname,
Trkiye Cumhuriyeti ile Fransa heyetleri arasnda 19 Mays 1939
tarihinde Hatayda imzalanan Hatay-Suriye Tahdidi Hudut Nihai
Protokol,
Trkiye Cumhuriyeti ile Fransa arasnda 23 Haziran 1939 tarihinde
Ankarada imzalanan, Trkiye-Suriye arasndaki arazi mesailinin
kati surette hallini mutazammm antlama (Hatay Antlamas),
13 Mays 1952: Ankarada imzalanan Trkiyedeki aa
Suyundan Mtereken stifadeye Dair Protokol,
Trkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti arasnda 19
Kasm 1966 tarihinde Ankarada imzalanan Uyuturucu madde
kaakl ile mcadelede ibirlii protokol,
10 Eyll 2001: Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile Suriye Arap
Cumhuriyeti Hkmeti Arasnda Yasad Gmenlerin Geri
Kabulne Dair Anlama.
Trkiye-Suriye Dostluk ve yi Komuluk Mukavelenamesi (Ankara,
30 Mart 1940),
Hudutlarn Son Ankara Anlamasna Gre Tahdidine Dair Zabt
Varakas (Kesep Gneybatsndaki Yol Kava, 24 Nisan 1940),
Trkiye-Suriye Hudut Komisyonu Toplantlar Protokol (Halep,
29 Mays 1971).
2.2.5. Trkiye Yunanistan
24 Temmuz 1923: Lozan Sulh Muahedenamesi ve Ekleri,
143
E
k
l
e
r
Lozan Sulh Muahedenamesinin 5nci maddesine gre kurulan
Trk-Yunan Tahdidi hudut komisyonunun 3 Kasm 1926 tarihinde
Atinada tanzim ettii protokol,
20 Haziran 1934: Ankarada imzalanan Meri (Evros) Irmann
Her ki Kysnda Yaplacak Hidrolik Tesisatn Tanzimine Mteallik
tilafname,
19 Kasm 1956: Uyuturucu Madde Kaakl le Mcadele
Konusunda Ankara Antlamas,
Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile Yunanistan Krallk Hkmeti
arasnda Trakyada ve Meri Nehrinin denize dkld blgede
hudut olaylarnn nlenmesi hakknda 7 Aralk 1971 tarihinde
imzalanan anlama (Onaylanmamtr),
Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile Yunanistan Krallk Hkmeti
arasnda Trakya hududunda ve Meri Nehrinin denize dkld
blgede hudut iaretlerinin muhafazas, kontrol, bakm,
onarm ve ihyas hakknda 7 Aralk 1971 tarihinde imzalanan
anlama (Onaylanmamtr),
08 Kasm 2001: Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile Yunanistan
Cumhuriyeti Hkmeti Arasnda Sula, zellikle Terrizm,
rgtl Sular, Yasad Uyuturucu Madde ticareti ve Yasad
Gle Mcadele Antlamasnn 8. Maddesinin Uygulanmasna
Dair Protokol.
2.2.6. Trkiye Bulgaristan
Trkiye Cumhuriyeti le Bulgaristan Heyetlerinin 05 Mays 1922
Tarihinde Beynelmilel Komisyon Tarafndan mza Edilen ve Snrn
aretten arete Olan zahnamesinde Mevcut Mutabakatszlklarn
Tashihine Dair Olup Trk Bulgar Karma Komisyonu Tarafndan
07 Ekim 1934 Tarihinde stanbulda Dzenlenen Hududun
aretten arete zahnamesi,
28 Aralk 1967 Tarihinde Ankarada imzalanan Hudut Olaylarnn
nlenmesi ve Halli le Hudut aretlerinin Bakm Hakkndaki
Antlama le Ekleri Olan Protokoller,
Trkiye le Bulgaristan Arasnda, ki Memleket Topraklarnda
Akan Nehir Sularndan Faydalanmada birlii Yaplmas Hakknda
23 Ekim 1968 Tarihli Antlama,
02.09.1975 Tarihinde Ankarada mzalanan Trkiye Cumhuriyeti
le Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Arasnda Hukuki ve Cezai
Konularda Adli Yardmlama Szlemesi,
04 Aralk 1997 tarihinde Sofyada imzalanan Trkiye Cumhuriyeti
le Bulgaristan Arasnda Mutludere/Rezovska Deresi Mansap
Blgesindeki Snrn Belirlenmesi ve ki lke Arasnda Karadenizde
Deniz Yetki Alanlarnn Snrlandrlmas Anlamas.

144
E
k
l
e
r
N
o
l
i
n

A
d

K
a
p

A
d
N
e
v
i
B
a
k
a
n
l
a
r

K
u
r
u
l
u

K
a
r
a
r
l
k
e
l
e
r
i
T
a
r
i
h

v
e

S
a
y
1
A
d
a
n
a

a
k
i
r
p
a
a
H
a
v
a
1
0
.
0
3
.
1
9
5
6

4
/
6
8
9
2

2
n
c
i
r
l
i
k
H
a
v
a

(
A
s
)
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
3
B
o
t
a
D
e
n
i
z

(
g
e
i
c
i
)
1
2
.
0
4
.
1
9
8
3

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

4
A
f
y
o
n
A
f
y
o
n
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
0
8
.
0
9
.
2
0
0
0

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
5
A
r
b
u
l
a
k
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
r
a
n

B
a
z
a
r
g
a
n
6
A
m
a
s
y
a
M
e
r
z
i
f
o
n
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
2
4
.
0
5
.
2
0
0
0

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
7
A
n
k
a
r
a

E
s
e
n
b
o
a
H
a
v
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

8
E
t
i
m
e
s
g
u
t
H
a
v
a

(
A
s
)
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
9
A
n
t
a
l
y
a

A
n
t
a
l
y
a
H
a
v
a
1
6
.
0
5
.
1
9
7
4

7
/
8
2
7
3

1
0
A
n
t
a
l
y
a
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

1
1
A
l
a
n
y
a
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

1
2
K
a
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

1
3
F
i
n
i
k
e
D
e
n
i
z
0
4
.
0
3
.
1
9
8
5

8
5
/
9
1
8
2

1
4
K
e
m
e
r
D
e
n
i
z
1
8
.
0
4
.
2
0
0
5

2
0
0
5
/
8
7
6
7

1
5
A
r
d
a
h
a
n

P
o
s
o
f
-
T
r
k
g
K
a
r
a
1
2
.
0
7
.
1
9
9
5

9
5
/
7
0
7
3

G
r
c
i
s
t
a
n
1
6
l
d
r
-
A
k
t
a
K
a
r
a
2
4
.
0
7
.
1
9
9
5

9
5
/
7
1
4
0

G
r
c
i
s
t
a
n
1
7
A
r
t
v
i
n

S
a
r
p
K
a
r
a
3
1
.
0
8
.
1
9
8
8

8
8
/
1
3
2
8
6
G
r
c
i
s
t
a
n
1
8
H
o
p
a
D
e
n
i
z
2
3
.
0
3
.
1
9
8
9

8
9
/
1
3
8
7
9
1
9
A
y
d
n

K
u
a
d
a
s
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

2
0
S
k
e
D
e
n
i
z

(
g
e
i
c
i
)
2
0
.
0
4
.
1
9
6
5

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

EK 6
SINIR KAPILARIMIZ
145
E
k
l
e
r
2
1
B
a
l
k
e
s
i
r

A
k
a
y
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

2
2
A
y
v
a
l
k
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

2
3
B
a
l
k
e
s
i
r
H
a
v
a
(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
0
1
.
1
0
.
1
9
9
7

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
2
4
B
a
n
d
r
m
a
D
e
n
i
z
2
4
.
0
1
.
1
9
6
3

6
/
1
3
3
4

2
5
B
a
n
d
r
m
a
H
a
v
a
(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
0
1
.
1
0
.
1
9
9
7

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
2
6
E
d
r
e
m
i
t

K
r
f
e
z
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
0
3
.
0
7
.
1
9
9
7

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

2
7
B
a
r
t
n
B
a
r
t
n
D
e
n
i
z
2
1
.
0
3
.
1
9
9
6

9
6
/
7
9
1
7

2
8
B
a
t
m
a
n
B
a
t
m
a
n
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
0
4
.
0
1
.
1
9
9
1

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
2
9
B
u
r
s
a

B
u
r
s
a
H
a
v
a
0
7
.
0
9
.
1
9
9
3

9
3
/
5
3
3
9

3
0
Y
e
n
i
e
h
i
r
H
a
v
a
2
1
.
0
5
.
2
0
0
1

2
0
0
1
/
2
4
4
4

3
1
M
u
d
a
n
y
a
D
e
n
i
z
1
4
.
0
2
.
1
9
9
4

9
4
/
5
3
3
9

3
2
G
e
m
l
i
k
D
e
n
i
z
1
4
.
0
2
.
1
9
9
4

9
4
/
5
3
3
9

3
3
a
n
a
k
k
a
l
e

a
n
a
k
k
a
l
e
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

3
4
K
e
p
e
z
D
e
n
i
z
0
5
.
0
7
.
2
0
0
6

0
6
/
1
0
6
9
4

3
5
a
n
a
k
k
a
l
e
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
2
5
.
0
4
.
2
0
0
1

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
a
n
a
k
k
a
l
e

s
a
v
a

a
n
m
a

t
r
e
n
l
e
r
i

i
n
3
6
D
e
n
i
z
l
i
a
r
d
a
k
H
a
v
a
0
5
.
0
3
.
1
9
9
9

9
9
/
1
2
5
3
9

3
7
D
i
y
a
r
b
a
k
r
D
i
y
a
r
b
a
k
r
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
0
3
.
0
3
.
1
9
9
0

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

3
8
E
d
i
r
n
e

K
a
p
k
u
l
e
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n
-
K
a
p
i
t
a
n

A
n
d
r
e
v
o
3
9
P
a
z
a
r
k
u
l
e
K
a
r
a
2
0
.
0
4
.
1
9
5
2

3
/
1
5
9
2
3
Y
u
n
a
n
i
s
t
a
n
-
K
a
s
t
a
n
i
o
n
4
0
p
s
a
l
a
K
a
r
a
1
0
.
0
7
.
1
9
6
1

5
/
1
4
4
4
Y
u
n
a
n
i
s
t
a
n
-
K
i
p
i
4
1
U
z
u
n
k
p
r
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
Y
u
n
a
n
i
s
t
a
n
-
P
i
t
y
o
n
4
2
K
a
p
k
u
l
e
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
1
.
0
4
.
1
9
8
8

8
8
/
1
2
8
2
1
B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n
-
S
v
i
l
i
n
g
r
a
d
4
3
H
a
m
z
a
b
e
y
l
i
K
a
r
a
2
2
.
1
1
.
2
0
0
4

2
0
0
4
/
8
1
1
7
B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n
-
L
e
s
o
v
a
4
4
E
r
z
u
r
u
m
E
r
z
u
r
u
m
H
a
v
a
2
4
.
0
2
.
1
9
9
3

9
3
/
4
1
3
8

4
5
E
s
k
i
e
h
i
r

E
s
k
i
e
h
i
r
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
2
4
.
0
9
.
1
9
9
7

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
4
6
E
s
k
i
e
h
i
r
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
1
9
.
0
9
.
2
0
0
5

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

146
E
k
l
e
r
4
7
G
a
z
i
a
n
t
e
p

G
a
z
i
a
n
t
e
p
H
a
v
a
2
4
.
0
2
.
1
9
9
3

9
3
/
4
1
3
8

4
8
K
a
r
k
a
m
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
C
a
r
a
b
l
u
s
4
9
s
l
a
h
i
y
e
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
E
k
b
e
z
5
0
o
b
a
n
b
e
y
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
A
k
d
e
r
u
n
5
1
G
i
r
e
s
u
n
G
i
r
e
s
u
n
D
e
n
i
z
2
7
.
0
8
.
1
9
9
0

9
0
/
8
0
8

5
2
H
a
k
k
a
r
i
E
s
e
n
d
e
r
e
K
a
r
a
1
5
.
0
9
.
1
9
6
4

6
/
3
6
5
1
r
a
n
-
S
e
r
o
w
5
3
H
a
t
a
y

C
i
l
v
e
g
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
B
a
b
u
l
h
a
v
v
a
5
4
Y
a
y
l
a
d
a
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
K
e
s
e
p
5
5
s
k
e
n
d
e
r
u
n
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

5
6
I
s
p
a
r
t
a
S
.
D
e
m
i
r
e
l
H
a
v
a
2
5
.
0
7
.
1
9
9
7

9
7
/
9
6
9
1

5
7
M
e
r
s
i
n

M
e
r
s
i
n
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

5
8
T
a
u
c
u
D
e
n
i
z
2
5
.
0
7
.
1
9
5
5

4
/
5
6
1
3

5
9
T
a
u
c
u
-
S
e
k
a
D
e
n
i
z
1
1
.
1
2
.
1
9
9
8

9
8
/
1
2
1
9
9

6
0
A
n
a
m
u
r
D
e
n
i
z
2
3
.
1
0
.
1
9
7
2

7
/
5
2
9
9

6
1
B
o
z
y
a
z
D
e
n
i
z
2
5
.
0
7
.
1
9
9
7

9
7
/
9
6
9
2

6
2
I
r
D
i
l
u
c
u
K
a
r
a
2
0
.
0
5
.
1
9
9
2

9
2
/
3
0
6
5

N
a
h
v
a
n

(
A
z
e
r
b
a
y
c
a
n
)
6
3
s
t
a
n
b
u
l
A
t
a
t
r
k
H
a
v
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

6
4
s
t
a
n
b
u
l

(
E
m
-
5
)
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

6
5
P
e
n
d
i
k
D
e
n
i
z

(
g
e
i
c
i
)
2
0
.
0
4
.
2
0
0
5

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

6
6
S
.
G
e
n
H
a
v
a
1
1
.
1
2
.
2
0
0
0

2
0
0
0
/
1
7
9
3

6
7
z
m
i
r
A
.
M
e
n
d
e
r
e
s
H
a
v
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

6
8
z
m
i
r

(
E
m
-
5
)
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

6
9
D
i
k
i
l
i
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

7
0
m
e
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

7
1
l
i
H
a
v
a

(
A
s
)
0
6
.
0
8
.
1
9
6
4

6
/
3
4
2
5
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
7
2
G
a
z
i
e
m
i
r
H
a
v
a

(
A
s
)
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
7
3
F
o
a
D
e
n
i
z

(
g
e
i
c
i
)
2
2
.
0
6
.
2
0
0
5

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
7
4
K
a
s
t
a
m
o
n
u
n
e
b
o
l
u
D
e
n
i
z
2
6
.
0
5
.
1
9
9
5

9
5
/
6
9
4
0

147
E
k
l
e
r
7
5
K
a
r
s

A
k
y
a
k
a
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
E
r
m
e
n
i
s
t
a
n
7
6
K
a
r
s
H
a
v
a
2
4
.
0
2
.
1
9
9
3

9
3
/
4
1
3
8

7
7
K
a
y
s
e
r
i
E
r
k
i
l
e
t
H
a
v
a
0
6
.
0
6
.
1
9
9
5

9
5
/
6
9
6
8

7
8
K
r
k
l
a
r
e
l
i
D
e
r
e
k
y
K
a
r
a
1
8
.
0
7
.
1
9
6
9

6
/
1
2
1
1
9
B
u
l
g
a
r
i
s
t
a
n
-
M
a
l
k
o

T
r
n
o
v
a
7
9
K
i
l
i
s
n
c
n
a
r
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

S
u
r
i
y
e
-
E
l

S
e
l
a
m
e
8
0
K
o
c
a
e
l
i
D
e
r
i
n
c
e
D
e
n
i
z
0
1
.
1
0
.
1
9
8
6

8
6
/
1
1
0
4
8

8
1
K
o
n
y
a
K
o
n
y
a
H
a
v
a
1
7
.
0
4
.
2
0
0
1

2
0
0
1
/
2
3
3
2

8
2
M
a
l
a
t
y
a
E
r
h
a
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
0
4
.
0
1
.
1
9
9
1

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
8
3
M
a
n
i
s
a
A
k
h
i
s
a
r
H
a
v
a

(
A
s
)

(
g
e
i
c
i
)
1
1
.
0
5
.
2
0
0
0

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
A
s
k
e
r
i

a
h
s
l
a
r

i
i
n
8
4
M
a
r
d
i
n

N
u
s
a
y
b
i
n
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
K
a
m
8
5
N
u
s
a
y
b
i
n
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
K
a
m
8
6
e
n
y
u
r
t
K
a
r
a
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7
S
u
r
i
y
e
-
D
e
r
b
e
s
i
y
e
8
7
M
u
l
a
D
a
l
a
m
a
n
H
a
v
a
0
1
.
0
4
.
1
9
8
8

8
8
/
1
2
8
2
1

8
8
M
a
r
m
a
r
i
s
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

8
9
B
o
d
r
u
m
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

9
0
F
e
t
h
i
y
e
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

9
1
G
l
l
k
D
e
n
i
z
0
4
.
0
9
.
1
9
5
3

4
/
1
4
0
7

9
2
D
a
t
a
D
e
n
i
z
1
9
.
0
8
.
1
9
6
6

6
/
6
8
2
2

9
3
B
o
d
r
u
m
H
a
v
a
2
7
.
0
4
.
1
9
9
8

9
8
/
1
0
9
8
7

9
4
Y
a
l
k
a
v
a
k
D
e
n
i
z
0
7
.
1
2
.
2
0
0
4

2
0
0
4
/
8
2
0
5

9
5
T
u
r
g
u
t
r
e
i
s
D
e
n
i
z
1
5
.
0
4
.
2
0
0
3

2
0
0
3
/
5
4
9
7

9
6
N
e
v
e
h
i
r
K
a
p
a
d
o
k
y
a
H
a
v
a
0
9
.
1
0
.
1
9
9
8

9
8
/
1
1
8
4
7

9
7
O
r
d
u

O
r
d
u
D
e
n
i
z
0
1
.
0
4
.
1
9
9
8

9
8
/
1
0
9
1
8

9
8
n
y
e
D
e
n
i
z

(
g
e
i
c
i
)
0
4
.
0
7
.
2
0
0
2

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

9
9
R
i
z
e
R
i
z
e
D
e
n
i
z
2
8
.
0
2
.
1
9
9
1

9
1
/
1
5
3
6

1
0
0
S
a
m
s
u
n
a
r
a
m
b
a
H
a
v
a
2
0
.
1
2
.
1
9
9
3

9
3
/
5
2
0
9

1
0
1
S
a
m
s
u
n
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

1
0
2
S
i
n
o
p
S
i
n
o
p
H
a
v
a
1
7
.
0
9
.
1
9
9
3

9
3
/
4
8
2
5

1
0
3
S
i
n
o
p
D
e
n
i
z
0
1
.
1
1
.
1
9
9
1

9
1
/
2
4
0
0

148
E
k
l
e
r
1
0
4
S
i
v
a
s
S
i
v
a
s
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
1
3
.
0
3
.
1
9
9
7

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)

1
0
5
T
e
k
i
r
d
a

T
e
k
i
r
d
a
D
e
n
i
z
0
5
.
0
2
.
1
9
5
4

4
/
2
3
6
4

1
0
6
o
r
l
u
H
a
v
a

(
g
e
i
c
i
)
0
6
.
0
8
.
1
9
9
8

(
B
.

O
n
a
y
)

1
0
7
T
r
a
b
z
o
n

T
r
a
b
z
o
n
D
e
n
i
z
1
6
.
1
0
.
1
9
8
8

8
8
/
1
3
4
0
0

1
0
8
T
r
a
b
z
o
n
H
a
v
a
0
4
.
1
1
.
1
9
9
8

9
8
/
1
1
9
3
7

1
0
9
.
U
r
f
a

A
k
a
k
a
l
e
K
a
r
a
1
6
.
1
0
.
1
9
7
4

7
/
9
0
2
7

S
u
r
i
y
e
-
T
e
l
l

A
b
y
a
t
1
1
0
C
e
y
l
a
n
p
n
a
r
K
a
r
a

(
g
e
i
c
i
)
2
6
.
0
3
.
1
9
9
9

(
B
a
k
a
n

O
n
a
y
)
S
a
d
e
c
e

d
i
n
i

b
a
y
r
a
m
l
a
r

i
i
n
1
1
1
r
n
a
k
H
a
b
u
r
K
a
r
a
1
8
.
0
7
.
1
9
6
9

6
/
1
2
1
1
9

I
r
a
k
-
b
r
a
h
i
m

E
l

H
a
l
i
l
1
1
2
V
a
n

K
a
p
y
D
e
m
i
r
y
o
l
u
0
7
.
1
0
.
1
9
7
1

7
/
3
2
3
8

r
a
n
-
R
a
z
i
1
1
3
F
e
r
i
t

M
e
l
e
n
H
a
v
a
2
4
.
0
2
.
1
9
9
3

9
3
/
4
1
3
8

1
1
4
Z
o
n
g
u
l
d
a
k

Z
o
n
g
u
l
d
a
k
D
e
n
i
z
1
9
.
1
0
.
1
9
8
7

8
7
/
1
2
2
2
8

1
1
5
E
r
e
l
i

L
i
m
a
n
D
e
n
i
z
2
8
.
0
3
.
1
9
9
6

9
6
/
7
9
4
2

149
E
k
l
e
r
EK 7
SINIR KAPISI OLAN GMRK VE GMRK MUHAFAZA
DARELER
- Kara Snr Kaps Olan Gmrk Mdrlkleri
Kara Snr Kaps Olan Gmrk Mdrlkleri Ald lke
1- Dereky Gmrk Mdrl: Krklareli snrlar iindedir. Bulgaristan
2- Kapkule TIR ve Yolcu Salonu Gmrk Mdrlkleri:
Trkiyeden Bulgaristana ve Bulgaristandan Trkiyeye giri
ve kn yapld nemli ve youn snr kapsdr. Younluk
sebebiyle ara ve yolcu ilemleri iin iki ayr gmrk
mdrl bulunmaktadr.
Bulgaristan
3- Hamzabeyli Gmrk Mdrl: 19.06.2005 tarihinde
hizmete giren Hamzabeyli Snr Kaps, lkemizin Avrupaya
alan drt snr kapsndan birisi olup, Lalapaa ilesi
snrlarnda bulunmaktadr.
Bulgaristan
4- Pazarkule Gmrk Mdrl: Trkiyeden Yunanistana
ve Yunanistandan Trkiyeye karayolu ile giri ve kn
yapld snr kaplarndandr.
Yunanistan
5- psala Gmrk Mdrl: Trkiyeden Yunanistana
ve Yunanistandan Trkiyeye karayolu ile giri ve kn
yapld modern snr kaplarndandr. Yenilenen tesisleri
29.09.2002 tarihinde hizmete almtr. thalat, ihracat
yolcu ve transit gei ilemlerinin en youn ve hzl yapld
snr kaplarndandr.
Yunanistan
6- Yaylada Kap Gmrk Mdrl: Trkiyenin Suriyeye
alan Gmrk kaplarndan birisidir.
Suriye
7- Cilvegz Gmrk Mdrl: Reyhanl (Hatay) ilesi
snrlar iinde olup, ile merkezine 8km mesafede dir.
Suriye
8- ncpnar Gmrk Mdrl: Kilis snrlar iindedir. Suriye
9- Karkam Gmrk Mdrl: Karkam (Gaziantep)
ilesi snrlar iindedir. Gaziantep Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl balants olup, personelin tamam geici
grevlidir.
Suriye
10- Akakale Gmrk Mdrl: Akakale (anlurfa) ilesi
snrlar iindedir.
Suriye
11- Nusaybin Gmrk Mdrl: Nusaybin (Mardin) ilesi
snrlar iindedir.
Suriye
12- Habur Gmrk Mdrl: Silopi (rnak) ilesi snrlar
iindedir.
Irak
13- Esendere Gmrk Mdrl: Yksekova (Hakkari)
ilesi snrlar iindedir.
ran
150
E
k
l
e
r
14- Grbulak Gmrk Mdrl: Doubeyazt (Ar) ilesi
snrlar iinde olup, ile merkezine 35 km mesafededir.
Trkiyenin ran ile en nemli snr kapsdr. 14 Mart
1937de faaliyete gemitir. Trkiyenin en modern gmrk
kaplarndandr. 2002 ylnda binalarn tamam yklm, 2003
Mays aynda inaat tamamlanmtr.
ran
15- Dilucu Gmrk Mdrl: Aralk (Idr) ilesi snrlar
iindedir. Azerbaycana bal Nahivan zerk Cumhuriyeti
ile lkemizin Aras nehri zerinde kurulu Hasret Kprs
vastasyla iki lkeyi karayolu ile balayan ve her iki tarafn
gerek manevi gerekse ticari ilikilerinin gelimesinde nemli
rol oynayan bir snr kapsdr.
Nahcivan
(Azerbaycan)
19- Trkgz Gmrk Mdrl: Posof (Ardahan) ilesi
snrlar iindedir. Yolcu ve yk tatlarnn giri-klarna
ak ve birinci snf Gmrk daresi olarak her trl ithalat,
ihracat, transit ve yolcu ilemleri yaplmaktadr.
Grcistan
20- Sarp Gmrk Mdrl: Hopa (Artvin) ilesi snrlar
iinde olup, ile merkezine uzakl 18 km dir.
Grcistan
- Hava Snr Kaps Olan Gmrk Mdrlkleri
Hava Snr Kaps Olan Gmrk
Mdrlkleri
Bal Olduu Bamdrlk
1- Atatrk Havaliman Gmrk Md.
stanbul Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
2- Sabiha Gken Havaliman Gm.Md.
Bamdrl
3- orlu Havaliman Gmrk Md.
Edirne Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
4- Adnan Menderes Havaliman Gm.Md.
zmir Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
5- Dalaman Havaliman Gmrk Md.
Antalya Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
6- Antalya Havaliman Gmrk Md.
Bamdrl
7- Esenboa Gmrk Md.
Ankara Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
8- ncirlik Gmrk Md.
Mersin Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
151
E
k
l
e
r
- Deniz Snr Kaps Olan Gmrk Mdrlkleri
Deniz Snr Kaps Olan Gmrk
Mdrlkleri
Bal Olduu Bamdrlk
1- Tekirda Gmrk Mdrl Edirne Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
2- Karaky Yolcu Salonu Gmrk Md.
Bamdrl
3- Haydarpaa Gmrk Mdrl
Bamdrl
4- Derince Gmrk Mdrl zmit Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
5- Gemlik Gmrk Mdrl Bursa Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
6- Mudanya Gmrk Mdrl Bursa Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
7- Bandrma Gmrk Mdrl Bursa Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
8- anakkale Gmrk Mdrl Bursa Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
9- Dikili Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
10- Ayvalk Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
11- zmir Yolcu Salonu Gmrk
Mdrl
zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
12- eme Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
13- Kuadas Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
14- Bodrum Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
15- Marmaris Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
16- Fethiye Gmrk Mdrl
Bamdrl
17- Data Gmrk Mdrl zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
18- Ka Gmrk Mdrl
Bamdrl
19- Finike Gmrk Mdrl
Bamdrl
20- Kemer Gmrk dare Memurluu
Bamdrl
21- Antalya Gmrk Mdrl
Bamdrl
22- Alanya Gmrk Mdrl
Bamdrl
23- Taucu Gmrk Mdrl Mersin Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
24-Mersin Yolcu Salonu Gmrk
Mdrl
Mersin Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
25- skenderun Gmrk Mdrl
skenderun Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
26- Zonguldak Gmrk Mdrl Sinop Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
27- Sinop Gmrk Mdrl Sinop Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
28- Samsun Gmrk Mdrl
Samsun Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
29- Ordu Gmrk Mdrl
Samsun Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
30- Giresun Gmrk Mdrl
Trabzon Gmrk ve Muhafaza
Bamdrl
152
E
k
l
e
r
31- Trabzon Gmrk Mdrl
Bamdrl
32- Rize Gmrk Mdrl
Bamdrl
33- Hopa Gmrk Mdrl Hopa Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
- Demiryolu Snr Kaps Olan Gmrk Mdrlkleri
Demiryolu Snr Kaps Olan Gmrk
Mdrlkleri
Ald lke
1- Kapkule (Ayn zamanda kara snr kaps) Bulgaristan
2- Uzunkpr Yunanistan
3- slahiye Suriye
4- Nusaybin Suriye
5- Kapky ran
6- obanbey Suriye (faal deil)
7- Akyaka Ermenistan (faal deil)
153
E
k
l
e
r
EK-8
SINIR GREVYLE LGL KURUMLARA AT LETM
BLGLER
ileri Bakanl
Elektronik a : www.icisleri.gov.tr
- Aratrma ve Ettler Merkezi (AREM):
Elektronik a : www.arem.gov.tr
Telefon : 0 312 397 56 46
Faks : 0 312 397 08 03
- ller daresi Genel Mdrl:
Elektronik a : www.illeridaresi.gov.tr
Telefon : 0 312 4189200
Faks : 0 312 4182126
- Jandarma Genel Komutanl:
Elektronik a : www.jandarma.tsk.mil.tr
Kaaklk ve Organize Sularla Mcadele Daire Bakanl
Telefon : 0312 456 78 00 (Makam)
0312 456 19 99 (Santral)
Faks : 0312 278 62 24
- Emniyet Genel Mdrl:
Elektronik a : www.egm.gov.tr
Yabanclar, Hudut, ltica Dairesi Bakanl
Elektronik a : www.egm.gov.tr/yabancilar
Telefon : 0 312 412 32 12 (Sekreterlik) - 412 32 26 (Nb. Mem.)
Faks : 0 312 466 90 11
Kaaklk ve Organize Sularla Mcadele Dairesi Bak.
Elektronik a : www.kom.gov.tr
Telefon : 0 312 412 70 84
Faks : 0 312 417 06 21
- Sahil Gvenlik Komutanl:
Elektronik a : www.sgk.tsk.mil.tr
Telefon : 0 312 417 50 50/52 (Santral)
0 312 416 48 90/94 (Santral)
Faks : 0 312 417 28 45 (Genel)
Dileri Bakanl
Elektronik a : www.mfa.gov.tr
- Denizcilik-Havaclk Genel Mdr Yardmcl:
Telefon : 0 312 292 14 60 -
292 14 61
Faks : 0 312 285 36 98
154
E
k
l
e
r
Mill Savunma Bakanl
Elektronik a : www.msb.gov.tr
- Harita Genel Komutanl:
Elektronik a : www.hgk.mil.tr
Telefon : 0 312 595 22 35
Faks : 0 312 320 14 95
Salk Bakanl
- Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl:
Elektronik a : www.hssgm.gov.tr
Telefon : 0 212 293 36 74 (8 Hat)
Faks : 0 212 293 36 74 (222) - 293 36 83
Adres : Kemanke C. Karamustafa Paa Sk. No: 67
80030 Karaky/STANBUL
Gmrk Mstearl
Elektronik a : www.gumruk.gov.tr
- Gmrkler Genel Mdrl:
Elektronik a : www.gumrukler.gov.tr
Telefon : 0 312 306 80 00 (Santral)
Faks : 0 312 306 89 95 / 306 89 65/ 306 81 95
- Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl:
Telefon : 0 312 306 80 00 (Santral)
Faks : 0 312 310 35 34 (Genel Mdrlk)
155
E
k
l
e
r
TEEKKR
Rehberin Hazrlanmasna Katkda Bulunanlar
*
Dr. Adnan MEN
A.lker ARISOY
Ali ZTRK
Davut ERDOAN
Ferhat KONYA
Hasan Tolga SANLI
brahim NALCI
zzettin BAYRAKTAR
Onur LENK
Yahya BLG
Zekeriya KANDEMR
* simler alfabetik olarak sralanmtr.

Sinir Rehberi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sinir Rehberi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Kara snrlarnda; snr kaplar arasnda kalan blgelerde, snr gze-

- Geme teebbsnde bulunan unsurlarn alnan nlemlerle en-

1.2. Snr Birliklerinin Karlatklar Snr Olaylarnda Hareket Tarz

1.3. Askeri Yasak Blgeler

1.3.2.1. kinci Derece Kara Asker Yasak Blgelerinde Uyulacak

1.4. Hududu Toplu Olarak Geenlere Yaplacak lemler

2. SINIRLARIN DENETM VE KONTROL LE LGL AVRUPA

ticaretine verilen nem teyit edilmitir (14.06.2002 tarihli 2002/C 142/

Bu erevede, ye lkelerin d snrlarnn ynetimi iin plann ksa bir

2.3.6. AB Mktesebatnn Uyumlatrlmasna Ynelik Trkiyenin

rgtl su, terrizm, sahtecilik ve yolsuzlua kar mcadele, polis

balamnda eitim, yeniden yaplanma ve mevzuat konusunda bir dizi

balanlan AB projesi ile Trkiyenin snr ynetiminden sorumlu kurulularn

ithalat ve dahilde ileme rejimi erevesinde getirilen eyay, sahte

3. YAYGIN SINIR KAAKILII TRLER

varlklar yurt dna karlamaz. Ancak, milli karlarmz dikkate alna-

8. KAAKILIKLA MCADELE VE MLK DARE AMRLER

Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka

ikamet izni verilir ve BMMYK tarafndan nc lkelere yerletirilmeleri

1.7. nsan Ticareti

2. Uluslararas ve Ulusal Mevzuat

6. Snr D (Deport) lemleri

6.2. Geri Kabul ve Geri Kabul lemleri

7.1. Denizden Yaplan Gmen Kaaklna Kar Uluslararas

d. Alnan tedbirlere ilikin uygulamalar 1951 BM Szlemesi ve 1967

edilirse, lkeler bu gemide gvenlik aratrmas yapmaldrlar. Eer

2. Yasad g denetim ve kontrollerle nlemek.

5. Deniz yoluyla gmen kaaklna kartndan phe edilen

Eden Mnferit Yabanclar ile Topluca Snma Amacyla Snrlarmza

You might also like