You are on page 1of 18

TRNG I HC S PHM K THUT TP.

HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
35
CHNG III
IU KHIN CA H THNG
IU HA KHNG KH TRN T
I. B iu khin nhit .
1. Kiu in tr, nhit in tr.
Cm si v cm lm lnh c lp nhau. Loi thermistor c s dng khi hn
hp khng kh thay i. Thermistor c lm t cht bn dn c trng bi s thay i
in tr theo nhit . in tr tng khi nhit gim, v in tr gim khi nhit
tng. Nhit in tr c t pha sau gin lnh, cm ng nhit ca gi sau khi
i qua gin lnh.

Hnh 3.1: Kiu in tr
H thng iu ha khng kh t dng loi nhit in tr cn c mt bin tr
gn trn bng iu khin. bin tr ny dng iu chnh nhit trong xe. Tn hiu
iu khin nhit c ly t cn phn p gm gi tr in tr ca bin tr v gi tr
nhit in tr.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
36

Hnh 3.2: Kiu nhit in tr
Khi nhit khng kh trong xe tng ln, cm ng ln nhit in tr (gi tr in
tr nh), hoc chuyn nhit ti v tr ci t cao (gi tr in tr ln) lm gim in
p ri trn mch cm ng nhit ca b khuch i. Mch cm ng trong b khuch
i nhn bit mch iu ha khng kh ang trng thi ON, lm cho transistor m ra.
iu ny cho php r le ly hp t ng mch v my nn hot ng, bt u qu trnh
lm lnh.

Hnh 3.3: Kiu nhit in tr (khi nhit cao)
Khi nhit bn trong xe gim, in tr ca thermistor tng (gi tr in tr ln),
hoc khi chuyn nhit ci t ti v tr lnh t (gi tr in tr ln) lm tng in p
ri trn mch cm ng nhit trong b khuch i ca h thng iu ha khng kh.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
37
Mch cm ng nhit trong b khuch i nhn bit c trng thi OFF ca h thng
iu ha khng kh, lm cho transistor ng li. iu ny lm cho r le ca ly hp t
khng ng mch, v my nn khng hot ng, ngng qu trnh lm lnh.

Hnh 3.4: Kiu nhit in tr (khi nhit thp)
2. Loi Thermostat.
Thermostat gm mt u cm ng nhit, mng v cng tc. Bn trong u cm
ng nhit c cha y mi cht. u cm ng nhit t ti li ra ca gin lnh. Khi nhit
bay hi thp th p sut trong bu cm ng gim. Cng t c c ngt nh mng.
iu ny lm cho ly hp t b ngt, t iu chnh c nhit ra.

Hnh 3.5: Loi thermostat (nhit gin lnh thp)
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
38

Hnh 3.6: Loi thermostat (nhit gin lnh cao)
II. B iu khin tc qut.
Lu lng gi c iu chnh bi s thay i tc quay ca m t qut. Tc
quay ca m t qut ph thuc vo in p gia hai u m t. Trong h thng iu
ha t, cng t c qut thay i gi tr in tr mc ni tip vi ng c. Bng cch
ny c th iu chnh tc quay ca m t.

Hnh 3.7: B iu chnh tc qut gi
Khi cng tc qut ci t v tr v tr Low, dng in chy qua cun dy ca
r le si v lm cho r le ny v tr ON. in p qua tip im ca r le si ca b
si m.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
39

Hnh 3.8: B iu chnh tc qut gi ( v tr Low)
Khi bt cng tc v tr Me, rle si v tr ON ging nh khi ta ci t ch
Low. iu ny cho php gi in p ti ng c qut. Sau khi i qua ng c qut,
dng in i qua mt phn qua in tr qut ri ra mt. So vi ch Low, hiu din
th gia hai u ng c qut ln hn. iu ny cho php ng c lm vic ch
trung bnh.

Hnh 3.9: B iu chnh tc qut gi ( v tr Medium)
Khi cng t c qut v tr High th r le v tr ging nh ch thp v c
in p a ti qut. Tuy nhin dng in chy qua ng c m khng i qua in tr
no, ri ra mt theo cng tc qut. iu ny cho php in p ngun cp trc tip cho
ng c nn m t qut quay tc cao.

TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
40

Hnh 3.10: B iu chnh tc qut gi ( v tr High)
III. B iu khin tc khng ti (b ga).
Khi ng c chy khng ti, cng sut ca ng c nh. Bt my nn s lm
qu ti ng c. iu ny c th gy cht my hoc ng c qu nng, my iu ha
hot ng khi xe dng, tc ng c phi c tng ln mt cch t ng, gi l
iu khin tc b ga khng ti.
1. B ga kiu in.
ECU iu khin ng c nhn tn hiu cng tc A/C ON t b khuch i A/C
v m van iu chnh tc khng ti. C lng khng kh v nhin liu u tng ln,
gip tng tc ng c ti nhit thch hp. C hai ki u b ga kiu in l: Kiu
cho khng kh i tt v kiu dng van iu chnh khng ti ISCV (rpm- Revolution per
minute: S vng quay trn pht)

Hnh 3.11: B iu khin b ga khng ti (kiu in)

TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
41
2. B ga kiu c.
Loi ny c dng trn ng c iesel loi khng c hp iu khin in t v
ng c xng s dng ch ha kh. Khi h thng iu ha hot ng, van in t b ga
hot ng, p sut chn khng trong bu chn khng c dn ti c cu chp hnh v
y bm ga. iu ny lm tng tc khng ti ca ng c.

Hnh 3.12: B iu khin b ga khng ti (kiu c khi cha c in)

Hnh 3.13: B iu khin b ga khng ti (kiu c khi A/C bt)
IV. B iu khin chng ng bng gin lnh.
1. Loi EPR.
B iu ha p sut gin lnh (EPR) l mt van iu chnh p sut gm mt ng
kim loi v mt Piston. B phn ny c lp gia gin lnh v my nn duy tr p
sut mi cht bn trong gin lnh 0.18 MPa, hoc cao hn, ngn chn s ng bng.
My nn hot ng lin tc trong loi s dng van EPR, v vy s thay i nhit u
ra l thp. Loi iu ha khng kh s dng van EPR khng gy ra ting n, nn c
dng rng ri trong cc loi xe t tin.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
42

Hnh 3.14: Cu to van EPR
Khi nhit trong xe cao, ti nhit cao, p sut bay hi (Pe) tng cao hn p l
c ca l xo (Ps), Piston dch chuyn sang phi tri lm m van. Mi cht bay hi
gin lnh v c ht vo my nn. Trong qu trnh hot ng, Piston ca van EPR s
ng v m. Chuyn ng ny iu chnh p sut bay hi (Pe) cho gin lnh, v th p
sut khng xung di 0,18 MPa, ngn chn s ng bng gin lnh.

Hnh 3.15: Nguyn l hot ng van EPR (nhit trong xe cao)
Khi nhit trong xe gim v nhit ti gim, p sut (Pe) tr nn thp hn.
Lc ny trong van EPR, gi tr ca (Pe) nh hn p lc ca l xo v Piston b ko tr li
bn phi. Van c ng li v ngt dng mi cht lnh iu chnh nng sut lnh
ph hp vi ti nhit.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
43

Hnh 3.16: Nguyn l hot ng van EPR (nhit trong xe thp)
2. Loi thermistor.
Khi nhit gin lnh tng, nhit ca cm bin nhit cng thay i theo. Gi
tr in tr gim, lm cho in th ti im A trong b khuch i A/C gim. Khi in
th ti im A gim, b khuch i A/C lm cho transistor chuyn trng thi ON v ly
hp t hot ng. My nn hot ng bt u qu trnh lm lnh.

Hnh 3.17: Nguyn l hot ng thermistor (khi nhit cao)
Khi nhit gin lnh xp x 0
0
C, in tr ca cm bin nhit tng. in th ti
im A trong b khuch i tng. Khi in th ti im A tng ln th b khuch i cho
transistor kha v ly h p khng ng mch lm cho my nn ngng hot ng. iu
ngn chn c s ng bng ca gin lnh.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
44

Hnh 3.18: Nguyn l hot ng thermistor (khi nhit thp)
V. B iu khin ng ngt my nn.
1. Tn hiu ra iu khin my nn.
Trng thi ON/OFF ca my nn c iu khin nh r le in t. C ba loi
gi tn hiu n r le. Kiu A: Tn hiu iu khin c truyn i t b iu khin, cng
vi cc tn hiu iu khin khc c cung cp t ECU ng c. Kiu B: Nhn tn hiu
iu khin t my nn t b iu khin A/C. a ra tn hiu ti ECU ng c.
Kiu C: Nhn tn hiu c lp t b iu khin A/C.

Hnh 3.19: Cc kiu iu khin my nn
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
45

Hnh 3.20: iu khin my nn kiu A
B iu khin truyn cc tn hiu sau: Cho php b t my nn hot ng, v bt
u b ga. ECU c th truyn tn hiu tr li ph thuc vo trng thi ca ng c lc
.
2. Cng tc iu khin A/C v ECON.
Cng tc iu khin A/C v ECON phn ra lm hai m c cm nhn nhit khng
kh sau khi lm l nh , iu khin hot ng ca my nn ON/OFF. Cng tc h
thng iu ha khng kh c dng chn ch A/C hay ECON. Cm bin nhit
gin lnh cm nhn nhit ca kh lnh ngay sau khi chng i qua khi gin lnh.
Vic iu khin da vo nhit ca kh lnh.

Hnh 3.21: Cng tc iu khin A/C v ECON
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
46
lm lnh nhanh khng kh bn trong xe ta bt cng tc iu ha A/C v tr
ON. Khi nhit gin lnh nh hn 3
0
C, my nn c ngt. Khi nhit gin lnh
ln hn 4
0
C, my nn c bt v h thng bt u lm vic.

Hnh 3.22: Cng tc iu khin A/C ( v tr OFF)
Khi mun iu ha khng kh hot ng ch tit kim hoc lm kh khng
kh, bt cng tc ECON v tr ON. Khi nhit gin lnh xp x 10
0
C hoc thp hn
th my nn d ng hot ng. Khi nhit xp x 11
0
C hoc cao hn th my nn th
my nn hot ng tr li. So vi cng tc A/C khi v tr ON, th vic lm lnh yu
hn. Thi gian lm vic ca my nn gim tit kim c nhin liu v xe chy bc
hn.

Hnh 3.23: Cng tc iu khin ECON ( v tr ON)
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
47

Hnh 3.24: Cng tc iu khin ECON ( v tr OFF)
3. iu khin theo tc ng c.
Khi my nn hot ng lc ng c ang trng thi khng ti, cng sut ca
ng c nh nn ng c c th b cht my. Khi my nn hot ng, vic iu khin
tc ng c gip b ga duy tr tc ng c hoc trn tc quay nh. Khi tc
ng c gim, my nn s c ngt. Nhng chc nng ny gip ngn nga ng c
cht my nh vic iu khin my nn ON/OFF ph thuc vo tc ca ng c (rpm-
Revolution per minute: S vng quay trn pht).

Hnh 3.25: iu khin my nn theo tc ng c






TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
48
4. iu khin ngt A/C tng tc ng c.

Hnh 3.26: iu khin ngt A/C (qua ECU v b iu khin A/C)
Kiu iu khin ny s dng hiu qu trong vic kim sot cng sut ca ng c
ca cc xe c cng sut ng c nh. My nn c ngt tc thi trong qu trnh tng
tc gim ti cho ng c. Qu trnh tng tc c nhn bit bi ECU ng c, da
vo mt lot tn hiu. Khi s tng tc c nhn bit gi tn hiu n b iu khin A/C.
B iu khin ny s iu khin ngt my nn trong vi giy.

Hnh 3.27: iu khin ngt A/C (bng cng tc)
Loi ny gm mt cng tc c t pha di chn ga. Khi p chn ga, my
nn ngng hot ng trong mt thi gian ngn tng tc ng c.


TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
49
5. iu khin ngt my nn trong trng hp khn cp.
Cng tc p sut kp c lp phn cao p ca h thng lnh. Khi p sut qu
cao c pht hin trong h thng lnh, my nn s dng hot ng. iu ny ngn chn
h hng v bo v cc b phn quan trng trong h thng iu ha khng kh.

Hnh 3.28: Cu to v v tr lp t cng tc p sut kp
Khi mi cht lnh trong h thng cn t do b d r hoc do cc nguyn nhn khc
dn n thiu du tun hon bi trn my nn. iu ny c th lm chy my nn.
Khi p su t qu thp (p sut mi cht 0,2MPa hoc thp hn) cng tc p sut kp
chuyn sang trng thi ngt. Ngun in ti b iu khin A/C khng c cp v ly
hp t b ngt dn n nn ngng hot ng. iu ny m bo an ton cho cc b phn
trong h thng iu ha khng kh trn t.

Hnh 3.29: Cng tc p sut kp (khi c s c xy ra)
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
50
Khi p sut mi cht lnh qu cao do vic gii nhit gin nng km dn n qu ti
mi cht, cc b phn trong h thng iu ha c th b ph hng. Khi p sut mi
cht qu cao (p sut mi cht khong 3,1MPa hoc cao hn), cng t c p sut kp
chuyn sang trng thi ngt. Ngun in ti b khuch i A/C khng c cp v ly
hp t b ngt dn n nn ngng hot ng. iu ny m bo an ton cho cc b
phn trong h thng iu ha khng kh trn t.
6. iu khin A/C khi nhit nc cao.
Cm bin nhit nc lm cm nhn nhit nc lm mt ca ng c,
ngn qu nhi t ng c. Khi t nhit quy nh (xp x 100
0
C) ly hp t ngng hot
ng v my nn b ngt. iu ny lm gim ti cho ng c. Trong mt vi loi xe,
iu ny c th thc hin trong my nn loi thay i lu lng. Khi nhit nc ln
ti 100
0
C hoc cao hn cng sut my nn gim 50%. Khi nhit nc t 95
0
C hoc
thp hn, cng su t my nn c th t 100%. iu ny lm gim ti cho ng c.


Hnh 3.30: Cm bin nhit nc
Cm bin nhit nc lm cm nhn nhit nc lm mt ca ng c,
ngn qu nhi t ng c. Khi t nhit quy nh (xp x 100
0
C) ly hp t ngng hot
ng v my nn b ngt. iu ny lm gim ti cho ng c. Trong mt vi loi xe,
iu ny c th thc hin trong my nn loi thay i lu lng. Khi nhit nc ln
ti 100
0
C hoc cao hn cng sut my nn gim 50%. Khi nhit nc t 95
0
C hoc
thp hn, cng sut my nn c th t 100%. iu ny lm gim ti cho ng c.
VI. iu chnh tc qut.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
51
Khi my nn ho t ng, nu c p sut mi cht lnh v nhit nc lm mt
u thp, th qut gin nng v qut kt nc lm mt ng c c mc ni tip vi
nhau v quay tc thp.

Hnh 3.31: Qut gin nng v qut kt nc mc ni tip.
Khi my nn ho t ng, nu c p sut mi cht lnh v nhit nc lm mt
u cao, th qut gin nng v qut kt nc lm mt ng c c mc song song
vinhau v quay tc cao. Khi my nn ng ng hot ng th qut gin nng khng
quay.

Hnh 3.32: Qut gin nng v qut kt nc mc song song
Nguyn l iu khin qut gin nng v qut kt nc.
Ch 1: Nhit nc thp, iu ha khng bt . Khi cng t c p sut
trng thi OFF tc l trng thi ng (p sut ga ln hn hoc bng 15kg/cm2 ), cng
tc nhit nc lm mt cng trng thi OFF khi nhit nc ln hn hoc bng
90
0
C. Qut gin nng v qut kt nc khng hot ng.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
52

Hnh 3.33: Nguyn l iu khin qut gin nng v qut kt nc
Ch 2: Nhit nc thp, bt iu ha, p sut ga ln hn hoc bng 15
kg/cm2 (hai qut mc ni tip nhau chy tc thp).
Ch 3: Khng bt iu ha, nhit nc cao (v d nh khi leo dc). Qut
gin nng khng ho t ng, qut kt nc quay tc cao. Bi v khi cng t c
nhit nc s m ra v cun dy ca R le s 1 khng c in qua do tip im
vn ng, dng in i thng t cng tc my ti thng qut kt nc lm mt ng c.
Do qut kt nc s quay tc cao.
Ch 4: Bt iu ha, nhit nc thp, p sut ga ln hn 15 kg/cm2. Khi
cng t c p sut s m ra do r le 1 vn ng. Khi qu t gin nng v qut kt
nc lm mt c mc song song vi nhau. Do dng in tng ln v hai qut chy
tc cao.
Ch 5: Bt iu ha, nhit nc cao, p sut ga cao. Khi hai qut vn
u song song v chy tc cao.

You might also like